search results

928 letters found

001 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 29 September 1872.
in title:
001 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 29 September 1872.
in original text:
Den Haag, 29 september...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1 V/1962
in date note:
Letter headed: ��[Den Haag, 29 september 187]2.’ (see Textual Notes). The date is based on the harness...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...25th anniversary of the Hollandsche Maatschappij van Landbouw (Dutch Agricultural Association). See...
in note 4:
...was distantly related, via his second wife, Leonarda Catharina Adriana Stricker, to the Van Gogh family.
in note 5:
Van Gogh boarded with Willem Marinus Roos and his wife Dina Margrieta van Aalst, who lived at Lange Beestenmarkt 32 in The Hague. The couple had no children.
in textual note 1:
Den Haag, 29 september 1872 < Only the final digit, the 2, is legible, because the top of the sheet has been torn off. We have added the place and date on the basis of Van Gogh’s usual way of heading his letters in...
001a To Hendrik Verzijl. The Hague, Saturday, 26 October 1872.
in original text:
den Haag 26 Oct...
in translation:
They were all purchased by Mr Van Stockum, who had apparently been acting on...
in location:
’s-Hertogenbosch, BHIC, family archive De Jonge van Zwijnsbergen, 319, inv. no...
in additional details:
...been written after Van Gogh had folded the letter over twice. We regard...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh must have been asked to bid on Verzijl’s behalf at an auction in The Hague (see note 3).
in note 2:
On 30 April 1873 Willem van Stockum married Caroline van Haanebeek, who was related to the Van Gogh family. Vincent was in touch with the young couple at this time, and later corresponded with them from London. See letters 10, 12, 14, 16, 18 and 20.
in note 3:
Van Gogh must have visited the auction of books and prints from the estates of A.K. Kemper and J. de Vos, which took place from 21 to 29 October 1872 at the premises of W.P. van Stockum in The Hague. There is a copy of the auction catalogue in the University of Amsterdam Library, call number OTM: KVB NV 2223:3. Van Stockum was the celebrated book dealer, publisher, antiquarian bookseller and auctioneer of Buitenhof in The Hague and the founder of the booksellers and publishers W.P. van Stockum en Zoon, on whom see http://www.vanstockum.nl/book...
in note 4:
...van Zwijnsbergen family of Zwijnsbergen Castle. It seems that he had been employed as a tutor by the family at the end of his career. In February 1875 Verzijl was one of the 22 guests at the 53rd birthday party of the Reverend Theodorus van Gogh, who was on a friendly footing with the well-to-do residents and dignitaries in the village (FR b2320). He died at Jagtlust in 1881...
002 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 13 December 1872.
in title:
002 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 13 December 1872.
in original text:
den Haag 13 December...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b2 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh worked as an assistant at the Hague branch of Goupil & Co. located at Plaats 14.
003 To Theo van Gogh. The Hague, mid-January 1873.
in title:
003 To Theo van Gogh. The Hague, mid-January 1873.
in original text:
Den Haag Januari...
...je mooi vindt. Ik heb het druk tegenwoordig in het begin van het jaar.– Mijn nieuwe jaar is goed...
...lithographies par Emile Vernier” kost. Daar werd ons in den winkel naar gevraagd & ik weet dat het te Brussel voorhanden is.– Ik zal je den volgenden keer dat ik schrijf mijn portret sturen, ik...
...voor mij goeden dag, en laat spoedig iets van je hooren. Adieu. je liefh. broer Vincent. je weet...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b3 V/1962
in date note:
...start to the new year. From a letter written by Mrs van Gogh it emerges that Theo wrote to Vincent on 22...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Theo boarded with the family of the minister Hendrik van den Brink, place St Catherine 5 in Brussels (cf. FR b2594, b2608 and SAB).
in note 3:
...sent 25 guilders of this bonus to his parents. Mr van Gogh wrote to Theo: ‘Vincent sent us 25 guilders...
in note 7:
Hendrik (Hein) Vincent van Gogh, retired art dealer in Brussels, brother of Mr van Gogh. He suffered from an unidentified wasting disease.
in note 8:
Uncle Hein’s second wife was Maria van Gogh-Boon, Aunt Mietje.
in note 9:
Vincent van Gogh, retired art dealer and collector, brother of Mr van Gogh.
in note 10:
...Edouard Jean Conrad Hamman. In 1878 Uncle Vincent van Gogh wrote to Theo, mentioning the Hamman family and...
004 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 28 January 1873.
in title:
004 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 28 January 1873.
in original text:
...den Haag 28 Jan. 1873 Waarde Theo, Goed dat je mij zoo spoedig geantwoord hebt, ik ben blij dat je...
...ik hoop zoo van harte dat hij nog beter zal worden, maar Theo, ik vrees er voor.�� Van de zomer...
...een groot nieuw gebouw zal maken in plaats van het Trippenhuis, dat vind ik best, het Trippenhuis...
...dat Schij van Cluysenaer zien, ik heb maar een paar schilderijen van hem gezien & die vind ik zeer mooi. Schrijf mij eens of dat andere schilderij van Alfred Stevens is, of hoe anders den voornaam is...
...vooral voortdurend op de hoogte van wat je alzoo ziet, dat doet mij altijd pleizier.– Het album waarvan je mij den titel hebt opgegeven is het bedoelde niet; dat zijn alleen lithogr. naar Corot.– Ik bedank je echter voor de genomen moeite. Ik wacht binnen kort een brief van Anna, die is nog al...
...je naar huis schrijft, zeg er dan echter niets van, zooals je weet is het voor Pa’s verjaardag...
...aan den Hr Schmidt & Eduard. Steeds je liefh. broer Vincent. Je moet compliment hebben van allen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b4 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Cornelis (Cor) Marinus van Gogh, brother of Mr van Gogh and often called ‘C.M.’ by family members, had a bookshop and art gallery at Keizersgracht 453 in Amsterdam.
in note 5:
...were on display at the Brussels Salon which Van Gogh had visited in 1872: Mazeppa; Portraits de MM...
in note 6:
Van Gogh underlined the Christian name of Alfred to distinguish him from his brother Joseph Stevens, who was...
in note 8:
In the summer of 1872, Van Gogh had visited the triennial salon, ‘Exposition générale des Beaux-Arts...
in note 9:
...he asked about the album in letter 3 suggests that Van Gogh was referring to the album of lithographs by...
in note 10:
Anna Cornelia van Gogh, Van Gogh’s eldest sister, was attending boarding school in Leeuwarden in the north of the Netherlands.
in note 11:
Mr van Gogh would turn 51 on 8 February.
in note 14:
Sophia (Fie) Cornelia Elisabeth Carbentus-Van Bemmel, wife of Arie Carbentus, brother of Mrs van Gogh.
005 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 17 March 1873.
in title:
005 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 17 March 1873.
in original text:
...Het wordt tijd dat je weer eens iets van mij hoort, & ik ben ook verlangend om...
...Helvoirt, maar dat zal afhangen van de nouveautés, waar...
...van hier te moeten gaan. Nu het bepaald is dat ik weg moet merk ik pas hoe ik aan den Haag gehecht ben. Maar enfin, dat is nu niet anders & ik ben van plan...
...niet als ik zou willen. Van Anna heb ik gehoord...
...geweest, om eene tentoonstelling te zien van de schilderijen die van hier naar Weenen gaan. Dat was...
...van, daar bijna alles in Engeland blijft. Te Londen is van Goupil geen winkel maar er wordt alleen aan den handel geleverd. Oom Cent komt in ’t laatst van deze maand hier, ik verlang zeer van...
...tegenwoordig, ik profiteer er maar zooveel van als ik kan, verl. Zondag ben ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b5 V/1962
in publication statement:
...KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam...
in note 1:
...of Goupil & Co. had decided, after consulting Uncle Vincent van Gogh, to transfer Vincent to the London branch. Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘our Vincent, whom...
in note 3:
...issued by Goupil & Co., in which Teunis van Iterson tried to interest booksellers, printsellers and art dealers during a sales trip. Van Iterson was an employee...
in note 4:
Mrs van Gogh reported to Theo: ‘Vincent writes that he finds it strange, always...
in note 6:
...Van Gogh visited the Dutch exhibit going to the ‘Internationale Tentoonstelling te Wenen’ (International Exhibition at Vienna), which was held from 19 February to 2 March 1873 in Arti et Amicitiae. See J.J. Heij, Een vereeniging van ernstige kunstenaars. 150 jaar Maatschappij Arti et Amicitiae 1839-1989. Amsterdam 1989, p. 143. The paintings were exhibited from 1 May to 1 November 1873 in the Dutch pavilion at the World Exhibition in Vienna; the Netherlands was represented by 167 works of art out of a total of 6,600. See Jutta Pemsel, Die Wiener Weltausstellung von 1873. Das gründerzeitliche Wien am Wendepunkt. Vienna and Cologne 1989, p. 67. Cf. also Sweetman 1988, p. 43...
in note 9:
Willem Marinus Valkis was, like Van Gogh, a boarder at W.M. Roos’s.
in textual note 75:
...groeten_ < In the left margin on p. 1, l. 49-74 (Van Anna ... nieuwsgierig)
in textual note 20:
Daar...Adieu. < In the left margin on p. 1, l. 1-19 (den Haag ... Voor hij)
006 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 24 March 1873.
in title:
006 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 24 March 1873.
in original text:
Ancienne maison Vincent van Gogh...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b6 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...of H.V. van Gogh (Uncle Hein) in Brussels (RKD, Goupil Ledgers). In 1871 this work was sent on to one of the Paris branches, but it must have been sent back to Brussels at some point, since Van Gogh saw it...
in note 2:
Van Gogh was in Brussels in the summer of 1872; see letter 4.
007 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 5 May 1873.
in title:
007 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 5 May 1873.
in original text:
Ancienne maison Vincent van Gogh...
...Eduard.– Steeds je liefh. broer Vincent. V.W. van Gogh Care of Messrs Goupil & C o 17 Southampton Street Strand London. Vooral V.W. van Gogh, omdat er anders licht verwarring ontstaat met...
in translation:
...Schmidt and Eduard. Ever your loving brother Vincent. V.W. van Gogh Care of Messrs Goupil & Co. 17 Southampton Street Strand London. Mind: V.W. van Gogh, because otherwise there’s likely to be...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b7 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
008 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 9 May 1873.
in title:
008 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 9 May 1873.
in original text:
den Haag 9 Mei...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh was planning to be in Helvoirt by Saturday evening, 10 May to take leave of his parents (FR b2626...
in note 2:
Maria Magdalena Alida Tersteeg-Pronk, wife of Van Gogh’s superior Hermanus Gijsbertus Tersteeg. For this...
in note 3:
Mrs van Gogh wrote to Theo on 11 May, when Vincent was in Helvoirt: ‘It’s wonderful to hear Vincent...
in note 5:
Van Gogh took the train that went to Paris via Rotterdam, Antwerp and Brussels. According to the 1873...
009 To Theo van Gogh. London, Friday, 13 June 1873.
in title:
009 To Theo van Gogh. London, Friday, 13 June 1873.
in original text:
...om wat van mij te hooren, en ik wil je dus niet langer op een brief laten wachten.�� Van huis hoorde ik dat je tegenwoordig bij den Hr. Schmidt in huis zijt & dat Pa bij je is geweest. Ik hoop van...
...wat je al zoo voor schilderijen gezien hebt in den laatsten tijd & ook of er wat nieuws in etsen of lithographiën is uitgekomen. Je moet mij daar maar goed van op de hoogte houden, want in dat genre...
...Ik heb het hier niet zoo druk als in den Haag, daar ik maar van s’morgens 9 tot s’avonds 6 uur...
...in eene der voorsteden van Londen, waar het betrekkelijk stil is, het heeft wel iets van Tilburg, of zoo.– Te Parijs had ik zeer prettige dagen & heb zoo als je denken kunt veel genoten van al het...
...6 uur van L.), gedeeltelijk krijt & begroeid met palm, en aan de eene zijde een bosch van hooge...
...deed mij genoegen van Pa te hooren dat het met Oom H. redelijk gaat. Wil hem & Tante hartelijk van mij groeten & het een en ander van mij vertellen.– Zeg ook de Hr. Schmidt & Eduard van mij goeden...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b9 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Londen 13 Juni 1873.�� Van Gogh filled in ‘13’ later.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had started working – presumably on Monday, 19 May or shortly thereafter – at Goupil’s London...
in note 2:
...van Gogh-Bonger wrote: ‘[Theo] lived in the house of a minister, which Pa found very safe ─ but it was dirty and dismal and he felt so alone and unhappy, he slept alone in the attic, where he was so afraid. He was still so young (15) but he never wrote home about it and bore it well, until finally, when he couldn’t stand it any longer, Schmidt asked him to come and live with him. Then everything was much more pleasant and enjoyable ─ in that young bachelor’s household, because Schmidt wasn’t married and Theo prepared their breakfast in the morning and fared very well’ (FR b3262). It is not impossible that there was some connection between Theo’s dissatisfaction with his lodgings and the circumstances of Reverend Van den Brink’s family, to which a daughter, Catharina Alberta, had been born shortly before this time who was long sickly and eventually died in August (FR b2660 and SAB...
in note 4:
The address of Van Gogh’s boarding-house is not known.
in note 5:
From September 1866 until March 1868, Van Gogh had attended the Hogere Burger School (High School) in...
in note 9:
At first Van Gogh earned £ 90 a year (the average exchange rate was a little over 12 guilders to the pound, which amounted to an annual salary of 1,090 guilders), but, as Mr van Gogh wrote to Theo, ‘he still has to...
in note 10:
...Charles Obach, director of Goupil & Co. in London. Van Gogh went on this outing with Obach and his family...
in note 11:
...could be reached by train. The ‘6 hours’ that Van Gogh talks about here is the time it took to walk...
010 To Willem and Caroline van Stockum-Haanebeek. London, Wednesday, 2 July 1873.
in title:
010 To Willem and Caroline van Stockum-Haanebeek. London, Wednesday, 2 July 1873.
in original text:
...een vers van v. Beers, dat je misschien niet kent.– Onze Elisabeth schreef het voor mij over, den...
...attent van je zuster Marie om mij eene kennisgeving te sturen. Ik ben zeer verlangend om iets van...
...Ook den kunstnaer, die ginds, op de helling des lommrigen heuvels, Reeds van vroeg in den dag, zoo...
...Gansch den schat van haer kleuren & stralengetoover deed stroomen. ’t Klokje, in den grijzen, met...
...van d’avonddauw om te slapen Onder den afscheidskus der zon, stilzwijgend & dankbaer Eens nog den...
...ze, als bij beurte, den hals uitstrekkend met vriendlijk loeijen Reeds van ver den stal begroeteden...
...madelieven & kol op ’t hoofd, die den andren van verre, Hertlijk & lustig te gaer, heur helder...
...door den schilder Heenliep, klonk hem op eens een schaterend juichen tegen; Zwenkend van hot naer...
...regen van loof & bloemen naer onderen strooijend, Wijl om den wagen, benêen, een troep van meiden...
...insluimrende vlakte er van opschrok.– Stil glimlachende zag de Schilder, van achter de heesters...
in translation:
...nowhere else. I enclose a copy of a poem by Van Beers, which you may not know. Our Elisabeth copied...
...enshrouded, When he entered The Swan, the inn where he boarded. Jan van Beers (The boarder)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b27a, b28, b27b V/1962
in additional details:
...4 JUL 73 12M-4A’. It is addressed to ‘W.J. van Stockum Esq/ Varkenmarkt/ Holland The Hague’.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Willem Jacob van Stockum and Carolina Adolphina van Stockum-Haanebeek; Caroline was a distant relative of Vincent on his mother’s side and he had been in contact with her family in The Hague.
in note 3:
Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘When I last wrote to you, had we received Vincent’s letter in which he said...
in note 5:
Jan van Beers, ‘The evening hour’. See the end of the letter.
in note 6:
Elisabeth (Lies) Huberta van Gogh, sister of Van Gogh. She informed Theo that she was copying out a poem for Vincent to take along with him when he left Helvoirt (FR b2622).
in note 7:
Van Gogh’s last evening at home was Sunday, 11 May 1873.
in note 8:
The province of North Brabant in the south of the Netherlands, where Van Gogh grew up.
in note 9:
On 9 July 1873, Maria Louisa van Stockum, Willem’s sister, married the merchant and broker Jan Bakker.
in note 10:
...Poezij van Jan van Beers. Amsterdam and Antwerp 1858, pp. 98-104. Vincent probably copied the text from the transcript Lies made for him (which has not survived). This presumably explains several slight differences between the original text and the version in the letter; ‘The evening hour’ is not Van Beers’s...
011 To Theo van Gogh. London, Sunday, 20 July 1873.
in title:
011 To Theo van Gogh. London, Sunday, 20 July 1873.
in original text:
...mooie schilderijen in den trant van dat van Linder.– Gij moet...
...kent naar schilderijen van Lagye en de Braekeleer. Dat is niet den ouden de...
...Hierbij eene copie van dat vers van dien bewusten schilder “die trad in de...
...houd er zoo veel van, Lies schreef het voor mij over den laatsten avond dat ik...
...wandeling op den Rijswijkschen weg waar wij aan den molen na den regen melk...
...die wij van jelui hebben, teruggaan, stuur ik je een portret van dien molen...
...t Westen, Gansch den schat van haer kleuren & straelengetoover...
...t kleed van d’avonddauw om te slapen Onder den afscheidskus der...
...de verte, uit een zonk van den heuvel weerklonken Langzaem slepend...
...den hals uitstrekkend met vriendlijk loeijen Reeds van verre den...
in translation:
...are photographs after Wauters, besides Hugo van der Goes and Mary of Burgundy...
...inn where he boarded. Jan van Beers (The boarder...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b10 V/1962 (sheet 1) and b1457 V/1962...
in arrangement:
A copy of Jan van Beers’s poem ‘The evening hour’ is preserved...
in publication statement:
...KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam...
in note 2:
It is possible that Van Gogh is referring to the French painter Philippe Jacques Linder; it is not known...
in note 5:
Van Gogh is referring to the photograph of a painting by George Henry Boughton: Early Puritans of...
in note 8:
Van Gogh is referring to reproductions after Wauters’s paintings The painter Hugo van der Goes in the red cloister, 1872 (Brussels, Musées Royaux des Beaux-Arts) and Mary of Burgundy begging mercy of the magistrates of Ghent for her advisers Hugonet and Humbercourt, 1870 (Liège, Musée d’art moderne et d’art contemporain (Mamac) Ill. 447 and Ill. 448. In 1872 Wauters made another version of Mary of Burgundy (Brussels, Musées Royaux des Beaux-Arts, inv. no. 5070). Both works were shown at the Brussels Salon of 1872, which Van Gogh visited (see letters 4, 6 and 13...
in note 9:
Van Gogh is referring to Henri de Braekeleer, a son of the artist Ferdinand de...
in note 12:
...Van Gogh is referring to here: the Dutch painters and brothers Jacob (Jaap) Hendrik Maris, Matthijs Maris and Willem Maris are possibilities, although the last of the three is less likely, considering his secondary importance in Van Gogh’s correspondence...
in note 14:
Van Gogh’s last evening at home was 11 May 1873.
in note 15:
...Van Gogh’s assertion in July 1882 that the mill had been demolished (see letter 248). However, there is no archival evidence to verify the demolition in the intervening years of one of the mills on the Rijswijkse Trekvliet; on the contrary, improvements were carried out at this very time. See exhib. cat. The Hague 1990, p. 37. Van Gogh later writes about this walk: ‘Since I know that our thoughts crossed each other in our first years with G&Cie, that is that both you and I thought then about becoming painters, but so deeply that we didn’t dare to say it straight out then, even to each other, it could well be that in these later years we draw closer together’, and: ‘I see those same two brothers in earlier years – when you were just coming into the world of painting, just beginning to read &c. &c. – by the mill in Rijswijk’ (letters 413 and 414...
in note 16:
...Ill. 461. (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1488, 2). See...
in note 17:
...cheerful character and captivating narrative style (Van Gogh spells out the play on...
in note 19:
Jan van Beers, ‘The evening hour’. Van Gogh had also sent a copy of this poem with letter 10; see also that letter, n. 10.
012 To Willem and Caroline van Stockum-Haanebeek. London, Thursday, 7 August 1873.
in title:
012 To Willem and Caroline van Stockum-Haanebeek. London, Thursday, 7 August 1873.
in original text:
...Caroliens brief ontving. Dank er voor.�� Van harte hoop ik zij nu geheel beter is; gelukkig het voorbij is.─ Als ge weer eens schrijft moet ik nog wat meer hooren van dat laatste stuk dat je gemaakt hebt. Ik stond er waarlijk versteld van; voor 10 personen, dat is wel het grootste dat je gemaakt hebt.─ Deze laatste dagen heb ik genoten in het lezen van de gedichten van John Keats; dat is een...
...is den lieveling van de schilders hier & daardoor kwam ik er toe om hem te lezen. Hierbij iets van...
...te lang om het te copieeren.─ In Cristal Palace & den Tower ben ik nog niet geweest, ook niet bij...
...is hier een holy day. Toen ben ik met een van de Duitschers naar Dulwich anderhalf uur buiten L...
...daar ben ik nieuwsgierig naar. Ik heb een brief van Marinus gehad, & daaruit gezien dat hij naar...
...of wat geleden kreeg ik een bezoek van een broer van Iterson die hier woont & had dus voor ’t eerst sedert Mei gelegenheid Hollandsch te spreken.─ Wij wonen zeer ver van elkaar af, wat mij zeer...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b29 V/1962 (sheet 1) and b30 V/1962 (sheet 2)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...was translated into Dutch by W.W. van Lennep. See G.H. Ford, Keats and the Victorians. A study of his influence and rise to fame 1821-1895. Hamden 1962; G. Dekker, Die invloed van Keats en Shelley in Nederland...
in note 5:
Here Van Gogh names popular tourist attractions: Crystal Palace, the principal structure of the 1851 Great...
in note 7:
...seventeenth-century paintings. On Monday, 4 August, Van Gogh wrote his signature ‘VWvanGogh the Hague...
in note 8:
Willem van Stockum’s birthday was 8 August.
in note 9:
Casparus Marinus van Stockum, Willem’s brother.
in note 10:
Van Gogh might be referring to Teunis van Iterson’s eldest brother, 24-year-old Franciscus van Iterson.
in note 12:
...Van Gogh mentions, including the ‘Imagination’ quotation (ll. 195-197), is The poetical works of John Keats. Edited, with a critical memoir by William Michael Rossetti. Illustrated by Thomas Seccombe. London [1871], pp. 180-194; 237-240; 231 and preface, p. xxii. Van Gogh’s copy largely corresponds to this edition. For example, ‘Unfinished’ has been added below the title in the same way, and the name ‘Moses’ – instead of ‘Aaron’, as in other editions – also occurs here (in l. 35). By contrast, Van Gogh’s transcription differs in details in several places from this edition, corresponding instead to other versions, so that Rossetti’s edition cannot be said with certainty to be the source. Cf. the editions in Keats 1978, and The poems of John Keats. Ed. Miriam Allott. 6th ed. London 1986. Keats’s ‘The eve of Saint Mark’, which was never completed, was published posthumously in 1848. Van Gogh did not copy out the whole poem; he omitted more than twenty lines at the end. The date ‘1818’ does not agree with the Rossetti edition, which gives the date correctly as 1819...
in note 13:
...Cambridge, Massachusetts 1958, vol. 1, pp. 184-185. Van Gogh could have taken it from the foreword to the...
in note 14:
...The eve of St Agnes and other poems (1820). Van Gogh omitted the middle stanza of the original (11...
013 To Theo van Gogh. London, Saturday, 13 September 1873.
in title:
013 To Theo van Gogh. London, Saturday, 13 September 1873.
in original text:
...Heb je mijn brief gekregen & de lith. van Weissenbruch die ik in de kist schilderijen gedaan heb...
...op den Theems.─ Dat was prachtig mooi.─ Gisteren heb ik eene tentoonstelling van Belgische...
...bekenden van de laatste Brusselsche Tentoonstelling.─ Daar waren verscheiden mooie zaken van Alb...
...de Schampheleer &c.─ Heb je ooit iets gezien van Terlinden. Zoo ja schrijf mij dat dan eens. Het...
...visch of draak van zegge 6 el lang.─ Dat was ijsselijk.─ En dan een klein mannetje dat het voornoemde gedierte ging doodmaken.─ En dit alles stelde geloof ik “den Aartsengel Michael den Satan...
...biggen, die holder de bolder van een berg af komen loopen & over elkander heen in de zee rollen.─ Dat was zeer stichtelijk. Dit was echter een zeer knap schilderij van Prinsep.─ Zoo even ontvang...
...zal kosten om van het mooie, gezellige Brussel afscheid te nemen.─ Maar in den Haag zal het je ook goed gaan.─ Dank voor wat je mij van de schilderijen schreef.─ Dat schilderij van Millet moet...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b11 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Jacobus Jan van der Maaten (Ill. 1653), Het hofje aan de Nieuwe Haven te ’s-Gravenhage (The courtyard near the Nieuwe Haven in The Hague), by Frederik Hendrik Weissenbruch (Ill. 1654) and Landschap met bootje (Landscape with boat). Ill. 1652 (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1488). See also letter 11, n. 16. Van Gogh...
in note 3:
Van Gogh moved to Hackford Road 87, Brixton, where he boarded with Ursula Loyer and her daughter Eugenie, who ran a school. Brixton was ‘a relatively well-to-do area on the southern outskirts of the capital’. See exhib. cat. London 1992, p. 16; and Bailey 1990, pp. 26-37. Mr van Gogh reported to Theo: ‘Vincent is doing well in London. We are getting cheerful letters. He moved last week to save some money, as his former lodgings had become too expensive for him, and he had found a good place for 180 guilders less a year’ (FR 2651, 25 August 1873...
in note 5:
In the summer of 1872, Van Gogh visited the ‘Exposition générale des Beaux-Arts’ (General Exhibition of...
in note 14:
...has nothing to do with the Archangel Michael, as Van Gogh assumes. See exhib. cat. Nottingham 1974, pp...
in note 16:
...had been transferred from Brussels to The Hague. Mr van Gogh had approved of this transfer and had told...
014 To Willem and Caroline van Stockum-Haanebeek. London, between about Thursday, 16 October and Friday, 31 October 1873.
in title:
014 To Willem and Caroline van Stockum-Haanebeek. London, between...
in original text:
...Gij weet reeds dat Theo naar den Haag komt, ik vind dat eene goede...
...hebben vernomen.─ Wat gij van den winter zegt is...
...weet haast niet van welk jaargetijde ik het meest houd; ik geloof van...
...houd zeer veel & terecht van Longfellow, ik ken 3 schilderijen van hem, genomen uit “the Courtship of Miles Standish”.─ Door het zien van...
...bon frère” is naar van Muyden, een Zwitsersch schilder, “encore...
...Als ge eens bij ons in den winkel komt vraag dan eens om zijn (v. Muyden’s) “Réfectoire” te zien.�� Van deze photographie bestaan niet...
...zooals het werkelijk is, & er geen modeplaatjes van maken. Die phot. “Der Wirthin Töchterlein...
...gij doet.─ En nu ga ik eindigen, ik sluit hier nog een schilderij van den herfst in door Michelet...
in translation:
...The good friar’ is after Van Muyden, a Swiss painter...
...our gallery ask to see his (Van Muyden’s) ‘Refectory’. There...
...reminds me of another portrait, a Van Dyck, a poor woman, very pale...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b31 V/1962 (sheet 1) and b31...
in date note:
Letter headed: ‘Londen Oct_ 1873’. Van Gogh appears already to...
in publication statement:
...KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam...
in note 3:
After writing this letter, Van Gogh made sixteen incisions, in which he...
in note 4:
...303 (Paris, BNF, Cabinet des Estampes). Ill. 1655. Van Gogh sent the version from...
in note 6:
...Van Gogh probably knew ‘3 paintings’ by Boughton from reproductions. One of them will have been The march of Miles Standish, which was exhibited in the Royal Academy (no. 493) in 1869. The print made after it by George C. Finden appeared in The Art Journal, N.S. vol. 11 (1 May 1872), between pp. 140-141. Ill. 1656. It is not clear which other two paintings Van Gogh had in mind. Boughton made a number of depictions of ‘The Puritans in America’ and related subjects, and it is possible that Van Gogh associated several of them with the story of Miles Standish. See Werness 1985...
in note 8:
...van Muyden’s Le bon moine (The good monk), a photograph of which was included in the ‘Carte-album’ series (Bordeaux, Musée Goupil). Ill. 1657. Van Gogh sent the version from the ‘Carte de visite’ series...
in note 9:
...comments on Van Muyden’s work.
in note 11:
Van Muyden, Refectory of the Capuchins at Albano, near Rome (1855), a...
in note 12:
Van Gogh is likely referring to the photograph of The good monk.
in note 13:
At this time Van Gogh was also writing to H.G. Tersteeg. Mrs van Gogh remarked to Theo: ‘Mr Tersteeg also wrote very kindly about Vincent. He could tell from his letters...
in note 15:
...poem ‘Der Wirthin Töchterlein’, which Van Gogh knew; see...
in note 19:
...Van Gogh added ‘(NB au Louvre)’ (l. 235). The painting referred to, known as Portrait of a woman (Paris, Musée du Louvre), was previously attributed to Philippe de Champaigne but is now viewed as anonymous French, seventeenth century. Ill. 1661. This prose excerpt had a special meaning for Van Gogh and will be mentioned again later; see letters 35, 89, 90, 102, 132 and 133. Cf. also Pabst 1988, pp. 65, 90. Many of Van Gogh’s ideas about love and women prove to have been inspired by the literature he read: above all by the books L’amour (1858) and La femme (1860). He went so far as to describe these didactic treatises on the ideal relationship between man and woman – they should become two-in-one and together bring about something real – as his gospel. Michelet argues that a woman can only really be happy within marriage and under the guidance of the right man. He sets out the tasks and duties of each party and explains how the security and support provided by the husband, combined with the devotion and purity of the wife, can lead to a ‘divine unity’. Michelet advocated a vigorous and active love. Men who were not prepared to protect and rescue a woman should be ashamed of themselves. Van Gogh had a copy of L’Amour. Paris (Hachette) 1861 with his name ‘Vincent’ inscribed at the front. See V.W. van Gogh, Les sources d’inspiration de Vincent van Gogh. Exhib. cat. Paris (Institut Néerlandais). Paris 1972, p. 22 (cat. no. 56...
015 To Theo van Gogh. London, Wednesday, 19 November 1873.
in title:
015 To Theo van Gogh. London, Wednesday, 19 November 1873.
in original text:
...te s’Hage wat van mij hoort.─ Ik ben verlangend om te hooren wat je eerste indruk van je nieuwe betrekking & woning is.─ k’Hoorde dat je zoo’n mooi souvenir van Mr. Schmidt gekregen hebt...
...In den laatsten tijd hebben we hier nog al schilderijen & teekeningen gehad & er flink van verkocht...
...te doen. Van de goede burin gravures verkoopen wij nog al goed, wij hebben onder anderen van de...
...mij eens schrijven van welke schilders je het meeste houdt, zoowel van de oude als van de nieuwe...
...is stuur ik je een boek van Burger over de museums van den Haag & Amsterdam, als je het uit hebt...
...niet zoo opwekkend als die in den Haag, ’t is misschien goed dat ik hier ben & vooral later als den handel in schilderijen wat importanter wordt zal ik misschien van nut kunnen zijn.─ En dan, ik kan je niet zeggen hoe interressant het is om Londen te zien & den handel & de levensmanier hier die...
...Tersteeg, Haanebeek, Tante Fie, van Stockum, Roos & vertel Betsy Tersteeg wat van mij als ze éens...
in translation:
...good-day, especially the Tersteegs, Haanebeeks, Aunt Fie, Van Stockums, and the Rooses, and give...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...dated 4 November 1873, is preserved in the Van Gogh Museum (FR b1896) and was published in...
in note 9:
The series Van Gogh refers to here are the largest photographs on the list. The designation en papillotes...
in note 11:
...museum collections in Europe. Van Gogh owned the guides for the Netherlands: Musées de la Hollande. Amsterdam et La Haye (Paris 1858) and Musées de la Hollande, ii. Musée Van der Hoop à Amsterdam et Musée de...
in note 16:
...the daughter of H.G. Tersteeg, was ill. Mrs van Gogh wrote on 3 December 1874 to Theo...
016 To Caroline van Stockum-Haanebeek. London, Thursday, 20 November 1873.
in title:
016 To Caroline van Stockum-Haanebeek. London, Thursday, 20 November 1873.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b33 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
017 To Theo van Gogh. London, beginning of January 1874.
in title:
017 To Theo van Gogh. London, beginning of January 1874.
in original text:
...voor je schrijven. Van harte wensch ik je een heel goed nieuw jaar toe. Ik weet dat het je in de zaak goed gaat, want dat hoorde ik van den Hr Tersteeg.─ Uit je brief zag ik dat je hart hebt voor kunst, & dat is een goed ding, kerel. Ik ben blij je van Millet, Jacque, Schreijer, Lambinet, Frans Hals &c. houdt, want, zoo als Mauve zegt “dat is het”. Ja, dat schij van Millet “L’angelus du...
...je kunt, de meesten vinden niet genoeg mooi.─ Ik schrijf hieronder enkele namen van schilders van wie ik bizonder veel houdt. Scheffer, Delaroche, Hébert, Hamon. Leys, Tissot, Lagye, Boughton...
...dan komen al de ouden nog & ik ben zeker ik verscheiden van de besten nieuwen heb overgeslagen.─ Blijf maar altijd veel wandelen & veel van de natuur houden, want dat is de ware manier om de kunst...
...wat zal dan genoeg zijn.─ Toch vergeet ik Holland & vooral den Haag & Braband niet.─ In de zaak hebben wij het druk, wij zijn aan den inventaris bezig, die echter in 5 dagen opgemaakt wordt; wij...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b13 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh knew Anton Mauve through his work at Goupil’s in The Hague.
in note 3:
...1857-1859 (Paris, Musée d’Orsay). Ill. 1697. Van Gogh could not have seen the painting himself, but...
in note 8:
In a letter written to Theo on 24 December 1873, Mr van Gogh quoted one of Vincent’s letters from London...
in note 9:
...Theo was visiting the Tersteeg family, which Mrs van Gogh took as proof that Theo’s superior was...
RM02 Between 1874 and December 1876. Probably sent to Theo van Gogh. Copy of the poem ‘Soirée d’hiver’ by André Lemoyne.
in title:
...1874 and December 1876. Probably sent to Theo van Gogh. Copy of the poem ‘Soirée d’hiver’ by...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1456 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Paris 1873, pp. 89-90. There are a few slight differences between Van Gogh’s copy and the published poem.
018 To Caroline van Stockum-Haanebeek. London, Monday, 9 February 1874.
in title:
018 To Caroline van Stockum-Haanebeek. London, Monday, 9 February 1874.
in original text:
Wat zijn het goede dagen geweest “wenn wir beisammen waren”; weet het toch goed dat ik je niet vergeet, maar het schrijven gaat mij zoo goed niet van de hand als ik zou...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b34 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Willem van Stockum, Caroline’s husband.
019 To Theo van Gogh. London, Friday, 20 February 1874.
in title:
019 To Theo van Gogh. London, Friday, 20 February 1874.
in original text:
...niet noodig, maar stuur het echter terug als je het op je gemak uitgelezen hebt.─ Ik heb ’t boek van van Vlooten niet gelezen, maar wil het graag eens hebben. Ik heb een ander boek over kunst door v. Vl...
in translation:
...had time to read it. I haven’t read the book by Van Vloten, but I’d like to have it sometime. I’ve...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b14 V/1962
in additional details:
The way in which the address – ‘Mr. Th. van Gogh’ – is written on the letter itself indicates that it...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
The book by J. van Vloten that Theo had mentioned was presumably Nederlands schilderkunst van de 14e tot de 18e eeuw. Voor het Nederlandsche volk geschetst. Met ruim 50 houtsneden en een portret van Rembrandt, op staal geëtst door J.W. Kaiser. Amsterdam 1874. The book’s publication was announced in 1873, so it possibly...
in note 3:
J. van Vloten, Aesthetica of schoonheidskunde, in losse hoofdtrekken, naar uit- en in-heemsche bronnen voor Nederlanders geschetst. Deventer 1865; or the second edition of the same: Aesthetika of leer van den kunstsmaak, naar uit- en inheemsche bronnen voor Nederlanders bewerkt. Second, greatly expanded and improved edition...
in note 7:
In earlier editions of the letters edited by Jo van Gogh-Bonger and the engineer V.W. van Gogh, these initials were replaced by the name ‘Bertha Hanebeek’. A copy made by Jo van Gogh-Bonger follows the original ‘B.H.’, with the note ‘a young, pretty cousin who died at an early age’ (FR b4535). We could find no trace of a cousin by that name. It is more likely that Van Gogh was referring to Gijsbertha (Bertha) Hamming, an old friend of the Van Gogh children from Zundert, who occurs a number of times in the family correspondence. In the eyes of Mr van Gogh, her behaviour was certainly not beyond reproach, and he advised his children...
in note 8:
...1998, p. 343 and Henri Reuchlin, ‘Edward Levien Jacobson (1802-1875), profiel van een verzamelaar en industrieel pionier rond het midden van de negentiende eeuw’, Rotterdams jaarboekje (1976), pp. 168-181.
in note 11:
...van Gogh refer in their letters as ‘Jan the assistant’; cf. ‘How adversely the party last Sunday of Jan the assistant was affected by the weather...I hope that Mr Tersteeg will have been satisfied with it. It is certainly very nice indeed to give such evidence that one holds the assistants in esteem’ (FR b2551, Mr van Gogh in a letter to Theo, 16 August 1877). The second, Piet, could be the one who was a foreman and frame-maker at Goupil’s during Van Gogh’s second stay in The Hague at the beginning of the 1880s, namely P.W. Gisolf. Cf. Visser 1973, p. 1....
in textual note:
On p. [1v:2] underlined: ‘Mr. Th. van Gogh’.
020 To Caroline and Willem van Stockum-Haanebeek. London, Tuesday, 3 March 1874.
in title:
020 To Caroline and Willem van Stockum-Haanebeek. London, Tuesday, 3 March 1874.
in original text:
Van harte...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b35 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...February a daughter, Leonarda Catharina Adriana, had been born to Caroline and Willem van Stockum-Haanebeek.
in note 3:
Van Gogh’s sister Anna was planning, after studying French, to go to England to work (FR b2689).
in note 5:
Van Gogh had previously encouraged Caroline and Willem van Stockum-Haanebeek to seek contact with the Tersteeg family. See letter 12.
021 To Theo van Gogh. London, Monday, 30 March 1874.
in title:
021 To Theo van Gogh. London, Monday, 30 March 1874.
in original text:
In een brief van Pa en Moe kreeg ik een gulden van je voor een paar manchetteknoopen. Hartelijk dank daarvoor kerel, maar dat had je niet moeten doen, je hebt je geld meer noodig dan...
in translation:
...my regards to Van Iterson...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b15 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...had to do with Vincent’s birthday on 30 March. In fact it was not Theo but Mr van Gogh who had given Vincent the money. Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘Pa sent him something to do with as he liked, and added that...
022 To Theo van Gogh. London, Thursday, 30 April 1874.
in title:
022 To Theo van Gogh. London, Thursday, 30 April 1874.
in original text:
Van harte gelukgewenscht met je verjaardag, doe maar wel & zie niet om, dan zal ’t wel...
...erg vuil was.) Hoe maken Mauve & Jet Carbentus het? schrijf mij daar eens iets van.─ ’t Is goed dat je bij Haanebeek aan huis komt.─ Als ik naar Holland kom dan kom ik ook zoo mogelijk voor een dag of wat naar den Haag, want den Haag is als een tweede t’huis voor mij.─ (Ik kom bij jou...
...zijn prachtig.─ Als men waarachtig van de natuur houdt dan vindt men ’t overal mooi. Maar toch verlang ik soms zoo naar Holland & vooral naar Helvoirt.─ Ik ben druk aan ’t tuinieren & heb ons tuintje volgezaaid met bloeiboonen, papavers & reseda, nu moeten we maar afwachten wat er van komt. Ik geniet de wandelingen van huis naar de zaak & s’avonds van de zaak naar huis, ’t is ± 3...
...k Vrees echter ’t nog wel een week of 4 duren zal eer er van komen kan.─ Schrijf eens spoedig...
in translation:
Van Gorkom’s painting isn’t very dirty. (Between you and me, I didn’t see it, but anyway tell him I...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b16 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...in Theo’s scrapbook (FR t*1488, 51). Ill. 1698. Van Gogh sent the same photograph to his sister Lies for...
in note 4:
...about this painting, which supposedly needed cleaning, by the Dutch landscape painter Jacobus van Gorkom Jr.
in note 6:
Contact with respectable families was encouraged. Mr van Gogh was pleased with Theo’s reception at the...
in note 8:
The couple Abraham Pompe and Elisabeth Hubertha van Gogh, a sister of Mr van Gogh, had three sons (all from Pompe’s first marriage to Maria Quirina Alida ’s Graeuwen): Jan, Willem Lodewijk and Jacobus Cornelius...
in note 9:
The Van Goghs were related to the Van de Sande Bakhuyzens. Hendrik van de Sande Bakhuyzen, the great-grandfather of Julius van de Sande Bakhuyzen, was married to Jannetje van Gogh. See exhib. cat. The Hague 1997, pp. 72-73. They stayed in touch with the Bakhuyzens, and in October and November 1874 Mr van Gogh encouraged Theo to visit them (FR b2723 and b2730).
023 To Theo van Gogh. London, Tuesday, 16 June 1874.
in title:
023 To Theo van Gogh. London, Tuesday, 16 June 1874.
in original text:
Ik denk Donderdag 25 of Zaturdag 27 Juni van hier te gaan, als er niets tusschenbeiden komt. Ik verlang zoo naar allen & naar Holland.─ Ik verlang er ook naar om eens goed met je over kunst te spreken, bedenk vast maar eens of je mij een & ander te vragen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b17 V/1962
in additional details:
The address ‘Mr. Th. van Gogh’ written on the letter itself indicates that it was enclosed in a shipment...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh left for the Netherlands on 27 June 1874 and arrived in Helvoirt on 28 June (FR b2709).
in note 4:
It is not known which drawings this refers to. The drawing, previously attributed to Van Gogh, depicting the house at 87 Hackford Road (private collection), is thought by M. Vellekoop and S. van Heugten of the Van Gogh Museum not to be by his hand. Cf. Kenneth Wilkie, ‘Yes! It’s an original’, Holland Herald 8-2 (1973...
in note 6:
The meeting referred to must have taken place during Van Gogh’s stay in Paris in May 1873.
in textual note:
On p. [1r:4] underlined: ‘Mr. Th. van Gogh’.
024 To Betsy Tersteeg. Helvoirt, Tuesday, 7 July 1874.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. d410 V/1962
in date note:
...Van Gogh filled during his stay in Helvoirt and presented to Betsy Tersteeg, the daughter of Van Gogh’s former superior H.G. Tersteeg. Van Gogh says that he’s writing the letter on the day that Theo, who was also in Helvoirt, was leaving ( see ll. 3-4). Considering that in any case Theo was back in The Hague on 10 July (cf. letter 25 and FR b2710, both dated 10 July) and that by that day letters from him had already reached Helvoirt, he must have left there several days before 10 July. Vincent and Anna set out for London on Tuesday, 14 July and, according to Mr van Gogh, they took the same train that Theo had taken (FR b2710). We thus assume that Theo’s departure for The Hague, and thus Vincent’s writing of the letter, also took place on a Tuesday, which must therefore have been 7 July...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This letter is written in a little sketchbook containing three drawings by Van Gogh (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. d410 V/1965). He filled two more little sketchbooks for Betsy. Cf. Szymanska 1967, esp. pp. 7-19, 70-73; and Van der Wolk 1987, pp. 14-15, 18.
in note 2:
In the weekend of 4-5 July the Van Gogh family was together in Helvoirt in connection with the departure of Vincent and Anna for London (FR b2709 and b2710). Van Gogh’s father wrote in Anna’s poetry album that on...
in note 4:
A drawing which Van Gogh made for Betsy of the house where he lived in London has not survived.
025 To Theo van Gogh. Helvoirt, Friday, 10 July 1874.
in title:
025 To Theo van Gogh. Helvoirt, Friday, 10 July 1874.
in original text:
De photogr. die in den catalogus van Forbes lag had ik hier reeds aan jou gegeven, daar ik dacht dat het, de Schelde & dus Belgiën zijnde, je interresseeren zou. t’Is naar een Schij van Cap. ’t Is zoo heel mooi niet maar ten minste origineel. Ik schrijf je spoedig uit Londen. Heb het...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b18 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...of the Barbizon School and the Hague School. Van Gogh was undoubtedly referring to the catalogue...
026 To Theo van Gogh. London, Tuesday, 21 July 1874.
in title:
026 To Theo van Gogh. London, Tuesday, 21 July 1874.
in original text:
Gisteren is er een kist naar den Haag gegaan waarin ik eene phot. naar J. Maris gedaan heb & ook de beloofde “Der Wirthin Tochterlein”, die je, hoop ik, beiden op je kamer zult...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b19 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Museum). Cf. H.E.M. Braakhuis and J. van der Vliet, ‘Bruiden, Gretchens, prinsessen en...
027 To Theo van Gogh. London, Friday, 31 July 1874.
in title:
027 To Theo van Gogh. London, Friday, 31 July 1874.
in original text:
...komt, groet allen daar hartelijk voor mij & vertel maar ’t een & ander van mij.– Dat schij van Thijs Maris dat de Hr Tersteeg gekocht heeft moet mooi zijn, ik heb er reeds van gehoord & heb zelf er een geheel in ’t zelfde genre gekocht & verkocht.– Mijn teekenlust heeft hier in Engeland weer opgehouden, maar misschien krijg ik den een of anderen dag weer een bui.– Ik lees nu weer veel...
...heerlijk vind met Anna samen hier te zijn.– Vertel den Hr. T. de schilderijen in goede orde zijn...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b20 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In saying this Van Gogh was indicating that he did not doubt the truth of Michelet’s book. Thus the word...
in note 6:
Mr van Gogh had been suffering for several weeks from a persistent cough (FR b2710 and b2711).
in note 7:
Cf. Mr van Gogh’s letter to Theo in response to a letter from Anna and Vincent: ‘they haven’t yet...
in note 8:
Van Gogh’s grandfather on his father’s side, the Rev. Vincent van Gogh.
in note 9:
The sisters Elisabeth Petronella van der Burg and Louisa Christina van der Burg (Aunts Betje and Louise). They were not, strictly speaking, aunts, but rather the unmarried daughters of Rev. Abraham van der Burg at Zundert, who was the minister there before Theodorus van Gogh, Vincent’s father (FR b2714).
in note 13:
During his stay in Helvoirt, Van Gogh had done a lot of drawing. On 10 July 1874, Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘Vincent did a fair amount of drawing, for Lies, the bedroom window and a piece of the front door, thus...
028 To Theo van Gogh. London, Monday, 10 August 1874.
in title:
028 To Theo van Gogh. London, Monday, 10 August 1874.
in original text:
...Londen 10 Aug. 1874 Waarde Theo, “Gij oordeelt naar het vleesch. Ik oordeel niemand”. “Wie van U zonder zonde is, werpe het eerst den steen op haar.” Blijf dus bij je eigen idées & als je twijfelt of die wel goed zijn, toets ze dan aan die van hem die zeggen durfde “Ik ben de waarheid” of aan die van een of ander humaan mensch, Michelet b.v.─ Virginité de l’âme & impureté du corps kunnen samengaan.─ Je kent de Marguerite à la fontaine van Ary Scheffer, is er een reiner wezen dan dat meisje “dat zooveel heeft liefgehad”.─ “Leys n’est pas un imitateur mais un semblable” is een waar woord dat mij ook getroffen had.─ Men zou ’t zelfde kunnen zeggen van sommigen van Tissot’s schilderijen, van zijn Promenade dans la neige, Promenade sur les remparts, Marguérite à l’église &c. Wat is ’t sujet van de Leys van Fagel.─ Koop van ’t geld dat je van mij hebt Alphonse Karr “Voyage autour de mon jardin”, doe dat bepaald, ik wil dat je dat...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b21 a V/1962
in additional details:
The address ‘Mr. Th. van Gogh’ written on the letter itself indicates that it was enclosed in a shipment...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...Marguerite à la fontaine, the same title used by Van Gogh (see Ewals 1987, p. 339 and fig. 57; exhib...
in note 7:
Presumably Van Gogh knew this quotation about Henri Leys – to which Theo evidently referred – from the...
in note 11:
Van Gogh and his sister Anna moved to the home of John and Mrs Parker, Ivy Cottage, 395 Kennington Road in Kennington (FR b2715). A while later, on 18 November 1874, Mr and Mrs van Gogh voiced their concerns to Theo. Mr van Gogh wrote that Anna had said ‘that one should just let Vincent quietly go his own way, and that he would come round of his own accord. It is, she says – a fit of pique. At any rate, it seems nothing can be done about it.’ And Mrs van Gogh said: ‘Our Vincent cannot but feel unhappy now. He has strayed from the true path, to which alone our blessed Lord attaches happiness and the joy of living. We hope it’s not for ever, but as long as it lasts, there’s every reason to be worried, and we cannot stop doing so. Have you written to him? If not, please do write again. He loves you so much’ (FR b2733 and b2734...
in textual note:
On p. [1r:1] underlined: ‘Mr. Th. van Gogh’.
RM03 Copied poems: H.W. Longfellow, ‘Afternoon in February’ and Dante Gabriel Rossetti, ‘Three kings’ daughters fair’. Probably between December 1874 and March 1876.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b21 b V/1962
in date note:
...between December 1874 and March 1876. Incidentally, Van Gogh copied the first poem, ‘Afternoon in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...vol. 1, pp. 223-224. Van Gogh copied five of the six stanzas of the poem in the margin of the lithograph Going to church for the last time (The funeral in the cornfield) by J.J. van der Maaten, a print which he...
RM04 Note to Theo van Gogh. Probably between 1875 and 1878.
in title:
RM04 Note to Theo van Gogh. Probably between 1875 and 1878.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1467 V/1962
in date note:
...passage from the Bible most likely dates from Van Gogh’s religious period, i.e. between 1875 and...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
029 To Theo van Gogh. London, between Monday, 4 January and Friday, 5 March 1875.
in title:
029 To Theo van Gogh. London, between Monday, 4 January and Friday, 5 March 1875.
in original text:
...heb ik volgeschreven & ik geloof dat het goed geworden is. Stuur mij bij gelegenheid eens La Falaise van Jules Breton. Onze galery is nu klaar & is mooi, wij hebben veel moois op t’oogenblik: Jules Dupré, Michel, Daubigny, Maris, Israels, Mauve, Bisschop, &c. In April zullen wij eene tentoonstelling houden. Mr Boussod heeft beloofd ons daarvoor ’t beste wat te krijgen is te zenden; de Malaria van Hebert, Falaise van J. Breton &c. Ik zou je zoo graag eens hier hebben, wij moeten zien dat dat eens gebeurt.─ Ik zou je zoo graag mijne kamer &c. laten zien. Er is eene mooie tentoonstelling van oude kunst hier; o.a. eene groote afneming van het kruis van Rembrandt, 5 groote figuren, in de schemering, ge kunt denken wat een sentiment. 5 Ruysdaels, 1 Frans Hals, van Dyck. een landschap met figuren van Rubens, een landschap, herfstavond, van Titiaan. 2 portretten van Tintoretto & mooie oude Engelsche kunst, Reynolds, Romney & Old Crome, landschap, prachtig mooi.─ Adieu, je boekje...
in translation:
...imagine the sentiment. 5 Ruisdaels, 1 Frans Hals, Van Dyck. A landscape with figures by Rubens, a...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b22 V/1962
in additional details:
‘Mr. Th. van Gogh’ is written on the back of the letter; which indicates that it was enclosed in a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...were ‘éditeur de gravures’) and Uncle Vincent van Gogh (dealer in paintings) on 1 January 1861 to...
in note 9:
...vol. 3, in which the works referred to by Van Gogh are catalogued; and exhib. cat. Nottingham...
in note 11:
The five works by Jacob van Ruisdael were Landscape, Grove of trees, Entrance to a wood, Landscape: water and...
in note 13:
Fourteen works by Anthony van Dyck were on display.
030 To Theo van Gogh. London, Saturday, 6 March 1875.
in title:
030 To Theo van Gogh. London, Saturday, 6 March 1875.
in original text:
Bravo Theo ─ Dat meisje uit Adam Bede hebt ge goed gezien. Dat landschap, waarin de vaalgeele zandweg, over den heuvel, naar het dorp, met de leemen of gewitte hutten met groen bemoste daken & hier & daar een zwart doornboschje, leidt, aan weerszijden de bruine hei & bunt & eene grauwe lucht, met eene smalle witte streep aan den horizon, er boven ─ is van Michel. Alleen er is een nog reiner & nobeler stemming in dan in...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b23 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh describes as Michel-like, occurs in a passage in which Hetty sets out on a desperate search for Arthur after he has broken off their relationship: ‘The next morning she...set out to walk on the road towards Ashby, under a leaden-coloured sky, with a narrowing streak of yellow, like a departing hope on the edge of the horizon ... For the first few miles out of Stoniton she walked on bravely, always fixing on some tree or gate or projecting bush at the most distant visible point in the road as a goal, and feeling a faint joy when she had reached it.’ Later on, when Hetty looks for a pond in which to drown herself, Eliot writes: ‘At last she was among the fields she had been dreaming of, on a long narrow pathway leading towards a wood ... No, it was not a wood, only a wild brake, where there had once been gravel-pits, leaving mounds and hollows studded with brushwood and small trees ... The afternoon was far advanced, and the leaden sky was darkening, as if the sun were setting behind it.’ George Eliot, Adam Bede. 2 vols. Edinburgh and London 1859, vol. 2, chapter 36 (pp. 125-126), chapter 37 (p. 145). In letter 44 Van Gogh speaks again of ‘that landscape described in that passage in Adam Bede, which we both found so moving’....
in note 4:
...1864). Both versions were reprinted many times; it is not clear which of the two Van Gogh was referring to.
in note 6:
...London News 66 (27 February 1875), p. 197. In Van Gogh’s estate there is a copy with thumbtack...
031 To Theo van Gogh. London, Tuesday, 6 April 1875.
in title:
031 To Theo van Gogh. London, Tuesday, 6 April 1875.
in original text:
Dank voor je brief.─ Ik heb immers in je boekje Meeresstille van Heine geschreven? Eenigen tijd geleden zag ik een Schij van Thijs Maris, dat mij er aan deed...
...La Falaise” & als je soms iets anders weet. Dat van Victor Hugo is mooi. à Dieu, groet Pa voor...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b24 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...of the art dealer Daniel Cottier in London, where Van Gogh may have seen it. See Heijbroek 1975, pp...
in note 3:
...Van Gogh seems to be mistaken in associating ‘Meeresstille’ with Maris' s painting, because ‘Seegespenst’ (Sea monster) is more reminiscent of this work. In Buch der Lieder it immediately follows ‘Meeresstille’, another poem of which Van Gogh copied excerpts for Theo. Cf. Heinrich Heine, Buch der Lieder. Ed. Pierre Grappin. Hamburg 1975 (Historisch-kritische Gesamtausgabe der Werke. Ed. Manfred Windfuhr). ‘Meersesstille’: vol. 1.1, pp. 382-383, 384-389 and vol. 1.2, pp. 1028-1032. Van Gogh also copied poems from Buch der Lieder into a little book intended for Matthijs Maris (Haarlem, Teylers Museum). See Pabst 1988, pp. 38-59, esp. 45-51...
in note 4:
...of Jacob Maris’s View of the Schreierstoren Van Gogh had in mind. Maris made a number of them from...
in note 7:
Mr van Gogh planned to visit Theo soon. Lies wrote to Theo: ‘How nice it was for you that Pa came to see...
032 To Theo van Gogh. London, between Tuesday, 13 and Sunday, 18 April 1875.
in title:
032 To Theo van Gogh. London, between Tuesday, 13 and Sunday, 18 April 1875.
in original text:
Hierbij stuur ik U eene kleine teekening. Ik maakte die verl. Zondag, den morgen waarop een dochtertje (13 jaar) van mijne landlady...
...nieuwsgierig zijn naar dat wat bij de ets van Corot hoort & daarom schrijf ik dat ook over...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b25 V/1962
in date note:
...headed: ‘Londen April 1875’. The fact that Van Gogh refers to ‘last Sunday’ (l. 5) means that...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...the daughter of Mr and Mrs John Parker, with whom Van Gogh boarded in Kennington, died on Sunday, 11 April...
in note 3:
...preface by M. Victorien Sardou, and etchings). The copy containing Van Gogh’s little drawing is not known.
in note 4:
...parts, both of which begin with the stanza quoted. Van Gogh says that the poem ‘begins and ends’ with...
in note 5:
Van Gogh quotes lines 1-2 and 9-11 from the poem ‘Calais (fragment)’. See Roche 1863, pp. 67-68.
in note 6:
...in Roche’s Poésies posthumes (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. p290 M/1977). Ill. 1704. See...
RM05 Pages sent to Theo with a story addressed to several writers and sundry quotations. Between May and June 1875.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1468 V/1962
in additional details:
Van Gogh first wrote the text with the salutation ‘à M. Jules Breton’ (ll. 1-46) on three pages in black...
in date note:
...van Gogh’ [pp. 5-7]. She writes to Theo: ‘What beautiful verses you copied out for me. I had already read that piece from Vincent. He sent it in Dutch to Pa and Ma, but I find it even more beautiful in French’ (FR b2355). It looks as though Theo used the text on the present loose sheet, since the quotation from La mer (The sea) by Michelet, which also appears on the present sheet, follows it immediately [pp. 8-9] (FR b5280). We therefore assume that this sheet dates from before August 1875. Furthermore, in May 1875 Vincent not only saw Breton, but he also promised to send Theo his copy of Les champs et la mer (letter 34, n. 8), a verse of which is quoted here (ll. 99 ff.). On the basis of the above, and because Van Gogh wrote in letter 36 (dated 29 June 1875) in the past tense: ‘I don’t know whether it was Gréville or Granville where the man I once told you about died’ (our italics) – where he was most likely alluding to the main character in this short story – we have dated the sheet to some time between May and June 1875 (cf. letter 36, n. 7). 1875...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh (salutation, date and signature are lacking, and Souvestre had already died in 1854). However, the appearance of Van Gogh’s name below the fragment in the album from Theo, Elisabeth’s remark about ‘That piece from Vincent’, as well as the lack of a source on the sheet, suggest that the text was written by Van Gogh. It is possible that he wrote it first in Dutch (see Date). Martin Bailey assumed that Van Gogh based this romantic little story on the life of Jean Baptiste Loyer – the husband of Sarah Ursula Wilson, Van Gogh’s landlady in London. See Martin Bailey, ‘Vincent van Gogh, the writer’, The Art Newspaper (February 1994), no. 35, pp. 16-17, also published as ‘Long-hidden skeletons in the Van Gogh family cupboard’, The European, 10 February 1994, pp. 8-9. Nevertheless, the idiom is unusual for Van Gogh: the use of the simple past tense, the choice of words and the completeness of the sentences are very sophisticated for a 22-year-old Dutchman. Knowledge of the imperfect subjunctive in ‘pour qu’il donnât’ and ‘qu’on le laissât’ is not apparent elsewhere in the correspondence. One possibility, therefore, is that he had the French corrected by a native speaker in Paris. It is unlikely that the grammatical mistake ‘s’agravit’ (instead of ‘s’aggrava’) would occur in a publication read by Van Gogh. This mistake could have been caused by confusion with the verb ‘gravir’, which is ‘gravit’ in the third person singular of the simple past tense, but Van Gogh might also have copied the word incorrectly from an as yet undiscovered source. Granville, incidentally, is in Normandy, not Brittany. For the texts included in the album that Theo made for Lies, see Louis van Tilborgh, ‘Notes on a donation: the poetry album for Elisabeth Huberta van Gogh’, Van Gogh Museum Journal 1995. Amsterdam 1995, pp. 86-101. Van Tilborgh does not believe that Van Gogh is the author of the story...
in note 3:
Van Gogh made a mark in the margin before line 42 to indicate that this passage should be read at that place...
in note 5:
Van Gogh derived this information from the books he mentions. The story of the lady on the boat to Lyon...
in note 6:
...Bretons) is the title of a book by Emile Souvestre. Van Gogh quotes from this book in letter 143 of 3 April...
033 To Theo van Gogh. London, Saturday, 8 May 1875.
in title:
033 To Theo van Gogh. London, Saturday, 8 May 1875.
in original text:
Dank voor Uw laatsten brief. Hoe is het met de zieke,�� van Pa hoorde ik reeds zij ziek was, dat het zoo erg was als gij schrijft wist ik echter...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b26 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Jannetje (Annet) Cornelia Haanebeek, a sister of Caroline van Stockum-Haanebeek.
in note 4:
...Van Gogh’s behaviour had changed since August 1874 and that there was friction between him and Anna. His mood was sombre, his behaviour was considered strange and unfriendly, and he kept to himself. This change began after he left the Loyers (FR b2723, b2726 b2728 and b2729). Mrs van Gogh thus told Theo on 15 August 1874: ‘I’m always afraid that, especially when Anna goes away, Vincent will not take enough care – he was really so thin...Vincent will also not have had it easy at the Loyerses’ – I’m glad he’s no longer there, there were too many secrets there and no family like ordinary people, but he will surely have been disappointed by them and his illusions will not have been realized – real life is different from what one imagines’ (FR b2715). On 28 April, Anna wrote about Vincent’s behaviour to Theo: ‘I believe that he has illusions about people and judges people before he knows them, and then when he finds out what they’re really like and they don’t live up to the opinion he formed of them prematurely, he’s so disappointed that he throws them away like a bouquet of wilted flowers, without looking to see whether or not there are some among those wilted flowers which, when handled with care, are not quite rubbish yet. I’m very sorry that I visited him during the Christmas holidays and was a burden to him. If I had had any reason beforehand to suppose that he would be like that, I’d certainly have found some way or other of arranging things differently. I haven’t told this to Pa and Ma, they think he’s a great support to me and that appears to reassure them greatly’ (FR b2333). Van Gogh’s remark is probably also connected with his impending transfer to Paris, which he seems not to have wanted. On 24 May 1875, Mr van Gogh wrote to Theo: ‘[Uncle Vincent] also told me that Vincent is in Paris. Mr Tripp [Richard Howard Tripp (Trip)] – an Englishman – replaced him temporarily, during the exhibition in London – in Paris he’s in charge of the gallery. It will have been a disappointment to Vincent not to have been able to work in London just then.’ Mrs van Gogh wrote: ‘We have letters from Vincent himself in Paris. He writes nothing more than: the gentlemen have found it best to let Tripp replace me for 6 to 8 weeks. It’s certainly a change he didn’t expect and perhaps isn’t easy for him’ (FR b2338). During his short spell in Paris in 1874, Van Gogh did not write to his parents very often, and they regretted the resulting estrangement (FR b2735, to Theo, 3 December 1874)....
034 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 31 May 1875.
in title:
034 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 31 May 1875.
in original text:
Dank voor je brief van dezen morgen...
...van hem, “Les champs & la mer” waar al zijne gedichten in staan. Hij heeft een mooi schij op de Salon, “La Saint-Jean”, boerenmeisjes die op een zomeravond om ’t St. Jansvuur dansen, op den...
...sortirez au petit-jour. Er zijn nu 3 schijen van hem op de Luxembourg. Une procession dans les...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b36 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
The painting Van Gogh mentions is Christ on the Mount of Olives, 1849 (Langres, Musée d’Art et...
in note 4:
The paintings in question are Jacob van Ruisdael’s The bush; The storm (this is what Van Gogh probably had in mind when he mentioned L’estacade (The breakwater) – called L’estacade aux eaux rousses (The...
in note 7:
...Félix De Vigne. Contrary to what Van Gogh thought, they had but one daughter, Virginie, who was also Breton’s only pupil. She grew up with her cousin Julie, whom Van Gogh had presumably taken to be a...
035 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 19 June 1875.
in title:
035 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 19 June 1875.
in original text:
Gij zult in de eerste kist die wij naar Holland zenden vinden eene phot. naar dat Schij van Ph. de Champaigne, waarvan Michelet zegt: “elle m’est restée 30 ans, me revenant sans cesse”, verder eene ets van Daubigny naar Ruysdael “Le Buisson”, eene lith. naar Corot “Soleil couchant”, eene lith. van Bodmer, Fontainebleau en automne & twee etsen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b37 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh undoubtedly took this saying from the painting by Jules-Joseph Dauban, The reception of a stranger among the Trappist monks, which he had seen in the Musée du Luxembourg. See letter 55, n. 19 and cf. Prov 16:9. The French expression Van Gogh uses occurred in a sermon delivered by François de Salignac de la Mothe Fénélon in 1685...
in note 5:
Charles-François Daubigny, Le buisson (The bush), etching (after Jacob van Ruisdael) of 1855. Ill. 1717. In letter 156, Van Gogh says that the print was sold in the department of Chalcographie at the Louvre. Cf...
in note 6:
...title. It cannot be said with certainty which one Van Gogh is referring to here. A lithograph of Le...
in note 7:
Van Gogh could be referring to the lithograph Forêt de Fontainebleau (Forest of Fontainebleau) by Eugène Le Roux after the painting by Bodmer (Paris, BNF, Cabinet des Estampes). Ill. 1718 This print is also to be found in Theo’s scrapbook (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1488, 141). As regards the painting Fontainebleau in autumn, see letter 55, n. 11...
in note 8:
Van Gogh’s wording is ambiguous: he could be referring either to two etchings by or after Charles Emile Jacque. In Theo’s scrapbook, however, there are at least nine etchings by Charles Emile Jacque, which possibly include the two mentioned here (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1487). Goupil had published Jacque’s etching La maréchalerie (The smithy) in Lièvre, Musée Universel 1868-1869...
in note 9:
...van Gogh wrote to Theo: ‘Yesterday evening (but this in strictest confidence) we had a strange letter from Vincent. It worries us somewhat, if only the heat and over-exertion haven’t over-excited him. I send it herewith, but send it back to me directly. We’ll try quietly to arrange for him to get his holidays a little earlier. I fear overstrain. My dear Theo, this to you alone – as our confidant – if anything occurs to you that could be of help, write to us confidentially. I believe in a sickly condition, whether of body or mind. We are concerned but believe in God’s direction and guidance and will be strengthened by it, if it must be so’ (FR b2341). Mrs van Gogh also expressed her concern (FR b2342...
036 To Theo van Gogh. Paris, Tuesday, 29 June 1875.
in title:
036 To Theo van Gogh. Paris, Tuesday, 29 June 1875.
in original text:
...Waarde Theo, Ik zou wel willen dat gij uit den Haag van daan waart. Zoudt gij daar soms ook naar...
...niet vóór den herfst naar Holland gaan. Gij zult in de eerste kist die naar den Haag gaat een...
...in Pa’s studeerkamer bij “de begrafenis in het koren�� van van der Maaten zou zien. Het schij van Anker “Un vieux Huguenot”, waarvan de phot. in het bewuste pakje is, heb ik aan Oom Vt, die een paar dagen geleden hier was, verkocht. Hij kocht ook een mooi Schij van Jacque, paarden voor den ploeg, in den regen. Er is hier eene verkooping geweest van teekeningen van Millet, ik weet niet of ik U er reeds over schreef. Toen ik in de zaal van ’t hôtel Drouot kwam waar zij geëxposeerd waren voelde ik zoo iets van: Neem Uw schoenen van uwe voeten, want de plek waar gij staat is heilig...
...Hoe dit ook zij, ik heb met dubbele aandacht Millet’s teekeningen van Les falaises de Greville bekeken. Er is een Schij van hem op ’t Luxembourg gekomen, “L’église de Greville”. à Dieu...
in translation:
...study with the ‘Funeral in the cornfield’ by Van der Maaten. Anker’s painting of ‘An old...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b38 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...of Annet Haanebeek, with whom he was in love. Mr van Gogh was worried about Theo’s sombre mood and...
in note 2:
...Going to church for the last time) by Jacobus Jan van der Maaten himself, was published in Kunstkronijk 3...
in note 3:
...on 1 June 1875 for 2,000 francs to Uncle Vincent van Gogh at Princenhage. Reproductions of it were...
in note 7:
...is a seaside town in Normandy, near Mont-St Michel. Van Gogh’s mention of ‘the man...died’ most...
037 To Theo van Gogh. Paris, Tuesday, 6 July 1875.
in title:
037 To Theo van Gogh. Paris, Tuesday, 6 July 1875.
in original text:
Ik wil U zeggen welke prenten ik aan den muur...
in translation:
...four times of the day (woodcuts, 4 prints) Van der Maaten Funeral in the cornfield Daubigny Dawn...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b39 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh’s address in Montmartre is not known.
in note 2:
Daubigny’s etching after Jacob van Ruisdael's The bush. See letter 35, n. 5.
in note 3:
...which print of the Bleaching fields of Overveen Van Gogh possessed. Ruisdael painted a number of...
in note 4:
...Van Gogh refers to of the woman reading the Bible was a reproduction of The Holy Family in the evening, end 1630s (nowadays ‘Workshop of Rembrandt’, Amsterdam, Rijksmuseum). Various prints were made after this panel. Because Van Gogh mentions that the depiction was ‘as large as “The bush”’ (which measures 39 x 33 cm), he could have been referring to the etching Effet de nuit dans un intérieur (Nocturnal effect in an interior), 42.5 x 32.5 cm., by Dominique Vivant-Denon, which was exhibited in 1787 (Paris, BNF, Cabinet des Estampes). Ill. 1724. In 1873 this print was still on offer in the Catalogue des estampes gravées par...Vivant Denon. See Fizelière 1873, no. 23 and P.J.J. van Thiel, ‘Rembrandts Heilige Familie bij avond’, Bulletin van het Rijksmuseum 13-4 (1965), pp. 145-161, esp. 159. However, the fact that it has a different title �� Van Gogh persists in calling the print known to him Lecture de la Bible (Reading the Bible) – makes it uncertain whether Denon’s etching is the one referred to here. The title was well known in the Van Gogh family, as emerges from a letter from Lies to Theo: ‘I do know that print you wrote to me about recently. Isn’t it called Reading the Bible? If that’s the one, I find it very beautiful’ (FR b2364. Tiel, 26 September 1875)....
in note 8:
...Van Gogh estate. The first is the lithograph (in reverse) by Auguste-Paul-Charles Anastasi after Pêcheurs tendant leurs filets, le soir (Fishermen casting their nets, evening), 1847, which appeared in Les artistes contemporains (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1487, 21). Ill. 1672. The second is Les plaisirs du soir, (danse antique) (Pleasures of the evening (danse antique)), 1874-1875, a lithograph by Eugène Louis Pirodon, published in L’Illustration 65 (1 May 1875), p. 285 (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*736). Ill. 1673...
in note 11:
The version Van Gogh possessed of Jules Joseph Augustin Laurens’s lithograph Une route (A road), 1851, published in Paris, has survived (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*487-28). Ill. 1674. It is a lithograph in...
in note 16:
...Van Gogh owned, also appeared in 1873 in L’Illustration. See exhib. cat. Amsterdam 1988, pp. 95-110, cat. nos. 31-38; exhib. cat. Paris 1998, pp. 145-151, cat. nos. 73-79. Le départ pour les champs (Leaving for the fields) appeared in L’Illustration 61 (19 April 1873), p. 272 (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*137,1). Ill. 1679. See exhib. cat. Amsterdam 1988, pp. 95-98, cat. nos. 31-32. La sieste (The siesta) appeared in L’Illustration 62 (26 July 1873), p. 57 (Amsterdam, Van Gogh Museum, t* 137,2). Ill. 1680. See exhib. cat. Amsterdam 1988, pp. 99-102, cat. nos. 33-34. La fin de la journée (The end of the day) appeared in L’Illustration 61 (1 March 1873), p. 156 (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*138-1). Ill. 1681. See exhib. cat. Amsterdam 1988, pp. 103-106, cat. nos. 35-36. La veillée (The evening) appeared in L’Illustration 61 (8 March 1873), p. 168. (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*138-2). Ill. 1682. See exhib. cat. Amsterdam 1988, pp. 107-110, cat. nos. 37-38...
in note 17:
For Van der Maaten's, The funeral in the cornfield see letter 36, n. 2.
in note 19:
...works titled L’Hospitalité (Hospitality), but Van Gogh’s description indicates the print published...
in note 20:
The lithograph La couturière by Jean Baptiste Victor Loutrel – after Edouard Frère, The seamstress – has survived in Van Gogh’s own collection (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*642). Ill. 1685. Van Gogh always used the plural ‘couturières’.
in note 21:
...by Edouard Frère has not been traced. Because Van Gogh specifies in letter 133 that a ‘workman...
in note 22:
...Van Gogh often used the words ‘longsuffering’ and ‘meek’ (or ‘meekness’), either singly or in combination (see letters 51 and 89), sometimes even hyphenated (letter 108). In connection with this conscious play on words, see Van Gogh’s remark about the spelling of weemoed in letter 102...
038 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 15 July 1875.
in title:
038 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 15 July 1875.
in original text:
...hij daar niets van hooren & zei ’t veel beter was gij in den Haag bleeft; ik heb echter aangedrongen, & gij kunt er op rekenen hij het nu in gedachten houdt.─ Wanneer hij in den Haag komt zal hij...
...kwam toch daarop neer. Ik wil U ook nog wel zeggen dat één van zijne geliefde schilderijen is “Les illusions perdues�� van Gleyre. Ste Beuve zei: “il est dans la pluspart des hommes un poëte...
...hem gerust ronduit om te maken gij naar hier of Londen komt.─ Ik dank U voor uw brief van dezen morgen, & voor het vers van Rückert. Hebt gij zijne gedichten? ik zou er graag meer van kennen. Als er gelegenheid is, stuur ik U een Franschen bijbel & l’Imitation de Jesus Christ. Dit was waarschijnlijk het geliefde boek van die vrouw die Ph. de Champaigne schilderde; in de Louvre is het portret van hare dochter, eene non, ook door Ph. de Ch., zij heeft l’Imitation op een stoel naast zich...
...steeds Uw liefh. broeder Vincent Hebt gij in den winkel de phot. naar Meissonier? Bekijk die maar...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b40 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In 1874 Van Gogh was transferred for two months to Paris, where he arrived on 26 October. He spent Christmas...
in note 4:
...Musset. See De Musset 1957, pp. 378-379, 795-796. Van Gogh was familiar with the poetry of both men, as...
in note 7:
...that the little book depicted in the painting is titled The imitation; this was Van Gogh’s own idea.
in note 8:
Christ’s words in Matt. 10:16, though Van Gogh quotes these phrases the wrong way around with respect to...
in note 9:
...of them appeared in Burty 1866. The two works mentioned by Van Gogh are included in this article. See n. 10.
039 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 24 July 1875.
in title:
039 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 24 July 1875.
in original text:
Een paar dagen geleden kregen wij een Schij van de Nittis, een gezicht in London op een regendag, Westminster Bridge & the House of Parliament. Ik ging elken morgen & avond over Westminsterbridge & weet hoe dat er uit ziet als de zon achter Westminster Abbey & the House of Parliament ondergaat & hoe het s’morgens vroeg is & s’winters met sneeuw & met...
...voor “Aus der Jugendzeit” & “Um Mitternacht�� van Rückert. ’t Is roerend schoon; ’t laatstgenoemde deed mij denken aan “La nuit de Décembre�� van Musset. Ik wilde ik U dat kon zenden, doch heb het niet.─ Gisteren hebben wij eene kist naar den Haag gezonden, waarin voor U, wat ik U...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b41 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gelder concluded that the work Van Gogh is referring to here is Victoria Embankment in London, 1875 (sold at auction at Sotheby’s New York, October 1989). Ill. 1729. See Van Gelder 1974. There is however a striking difference in viewpoint between the painting and Van Gogh’s sketch, which in this respect more closely resembles four similar works by De Nittis: Victoria Embankment in London, Westminster Bridge (I), Westminster Bridge (II) and Westminster Bridge (III). See Dini and Marini 1990, p. 397, cat. no. 542 (Victoria Embankment in London) and p. 405, cat. nos. 712-714 (Westminster Bridge I-III). Dini and Marini did not date the paintings; the date of completion is known only of Westminster Bridge (I) (1863). Moreover, Victoria Embankment in London clearly shows a sunny day, whereas Van Gogh speaks of a ‘rainy day’ (l. 11). Cf. also Caroline Igra, ‘Spatial engineer and social recorder: Giuseppe de Nittis and the development of nineteenth-century cityscape imagery’, Van...
040 To Theo van Gogh. Paris, Friday, 13 August 1875.
in title:
040 To Theo van Gogh. Paris, Friday, 13 August 1875.
in original text:
...en zijne familie, te Ville d’Avray was. Het trof mij daar in het kerkje 3 schijen van Corot te vinden.─
...al is het zoo heel mooi niet; doe dat, gij zult er geen spijt van hebben, zijt gij wel eens bij Ds Zubli geweest.─ Op de lijst van wat ik op mijn kamer heb hangen heb ik nog vergeten: N. Maes La...
...voor mij, ook groeten bij V. Stockum, Haanebeek, Tante Fie, Roos, &c. Wat zegt gij van onze Anna?
in translation:
...Tersteeg and Mauve, also my regards to the Van Stockums, Haanebeeks, Aunt Fie, Rooses, &c. What do...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b42 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...in the west of the province of North Brabant, Mr van Gogh agreed to accept the living there (FR b2351, 30...
in note 2:
...quoted from FR b2351, written by Mr and Mrs van Gogh to Theo). Anna and Willemien left for Welwyn...
in note 5:
...of Olives and The Magdalen in the desert. Perhaps Van Gogh spoke only of three paintings because The...
in note 7:
Van Gogh is referring to Eugène Bersier, who was a minister in the L’Etoile quarter, avenue de la Grande Armée (near the Arc de Triomphe). His obituary appeared in the Bulletin Historique et Littéraire 38 (1889), pp. 670-672; see also Recueil de souvenirs de la vie d’Eugène Bersier. Paris (n.d.). Bersier was a well-known figure with a certain reputation, as evidenced by several mentions of his name in the letters of Andries Bonger, such as ‘I’d never heard clarity coupled with so much eloquence’ (FR b1583, 28 December 1879; also mentioned in b1581 and b1582). On 15 October 1878, Mrs van Gogh advised Theo to attend one of Rev. Bersier’s sermons (FR b2440...
in note 17:
...et psallemus appeared after p. 66 (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. p778 M/1973). Ill. 1690...
in note 19:
If Van Gogh is not referring here to the lithograph Le matin (Morning) (see letter 37, n. 12, where he says...
in note 23:
...alludes to Anna’s new prospects, since Mr and Mrs van Gogh had decided that she should stay in England for...
041 To Theo van Gogh. Paris, between Monday, 16 August and Wednesday, 1 September 1875.
in title:
041 To Theo van Gogh. Paris, between Monday, 16 August and Wednesday, 1 September 1875.
in original text:
Dank voor Uw laatsten brief & voor ’t vers van Rückert...
...gij dus f. 2.50 aan de lijsten. Ik heb den Hr. Tersteeg gezegd dat gij mij zoudt schrijven wat zij...
...beter is ik vóór dien tijd geen verlof vraag. Van avond ga ik dineeren bij M. Hamman.─ à Dieu...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b43 V/1962
in date note:
Van Gogh says at the beginning of the letter: ‘On Sunday I went again to Monsieur Bersier’ (the italics...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
...Ary Scheffer’s Saint Augustine and Saint Monica Van Gogh was referring to. The painting exists in a...
in note 9:
Mrs van Gogh’s birthday was 10 September. The birthday present had still not arrived at Helvoirt on 12 September. The Reverend Van Gogh told Theo that he had asked about it at the post office (FR b3572)
in note 10:
Since Van Gogh speaks of ‘Monsieur Hamman’, who was in contact with Uncle Vincent van Gogh, he must be referring to Edouard Jean Conrad Hamman, who had settled in Paris in 1846 (cf. FR b2566, 8 November 1877...
RM06 Note to Theo van Gogh. Paris, probably September or October 1875.
in title:
RM06 Note to Theo van Gogh. Paris, probably September or October 1875.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b49 b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
042 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 2 September 1875.
in title:
042 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 2 September 1875.
in original text:
Dezen morgen hoorde ik van Pa en van U het bericht van Oom Jan’s dood.─ Zoo iets doet ons wel zeggen “Verbind Gij o Heer ons innig aan elkaar & laat de liefde tot U dien band meer & meer versterken » & Crains Dieu & garde ses commandements; car c’est là le tout de...
...ik zal achterop “voor Helvoirt” zetten. Van dien schilder Pynas, waarover gij schrijft, heb ik...
...grooten haard, eikenhouten beschotten & zolder & gewitte muren met schilderijen in zwarte lijsten. In den hoek van de kamer een groot bed met blauwe gordijnen & deken. De Rembrandt “Emmausgangers...
...kwaad. Hoe is het in de zaak, ik weet er alles van hoe dat soms zijn kan, maar doe toch maar wat...
in translation:
...to the Luxembourg); I wish you could see the Van Ostade, his own family, himself, his wife and, I...
...can, I mean of course to visit Caroline van Stockum, the Carbentuses, Haanebeeks, Borchers &c.; not...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b44 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Jan Carbentus, a brother of Mrs van Gogh, had died on 30 August in Haarlem (FR b2357).
in note 2:
A prayer written and often recited in the family circle by Mr van Gogh; see letter 113. Van Gogh quoted this text a number of times: see letters 89, 92, 98, 102, 103, 104, 114 and 411.
in note 6:
...The image of the ‘bohémien’ from Diaz to Manet and Van Gogh. Diss. Yale University 1978, pp. 280-281.
in note 7:
Adriaen van Ostade, Family portrait, formerly known as The painter’s family, 1654 (Paris, Musée du...
in note 10:
...Beestenmarkt 32, later, among other places, at Van Limburg Stirumstraat 81, Trompstraat 120 and Jacob van der Doesstraat 57 (later no. 62); the dates of these moves are not recorded. Borcher’s mother, Haika Borchers-Middel, and his sister, Boukje, were registered as living with him at Jacob van der Doesstraat 57 (GAH).
in note 11:
Van Gogh was probably referring to the establishment of the publican Johannes Willem Frederik Kraft at...
043 To Egbert Borchers. Paris, Thursday, 2 September 1875.
in original text:
Dank voor Uw schrijven dat ik dezen morgen ontving & dat mij genoegen deed. Met Kersmis hoop ik naar Holland te komen & als ik kan, meteen naar den Haag & wij moeten zorgen wij elkaar dan niet...
in translation:
V.W. van Gogh...
in additional details:
...confirms that it was sent together with letter 42. Van Gogh probably assumed that Borchers’s second...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
De opkomst van de Nederlandsche Republiek. The Hague 1859, a translation of The rise of the Dutch Republic. A...
in note 3:
Van Gogh had left The Hague on 10 May 1873 in connection with his transfer to London.
044 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 4 September 1875.
in title:
044 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 4 September 1875.
in original text:
Hierbij zend ik U mijn brief voor Moe’s verjaardag, sluit die s.v.p. bij den Uwen in. Ik heb een boek gekocht over Michel, met etsen naar zijne schilderijen, zoodra ik het uit heb stuur ik het U. Toch is ook Michel nog lang zoo mooi niet als dat...
in translation:
My regards to the Haanebeeks, Carbentuses, Van Stockums, Mauve, Rooses &c. if the occasion presents itself. I...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b45 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mrs van Gogh was to turn 56 on 10 September.
045 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. The Hague, Tuesday, 7 September 1875.
in title:
045 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. The Hague, Tuesday, 7 September 1875.
in original text:
den Haag 7 Sept...
...Uw liefhebbende Theo De lijsten voor de gravures van Moe’s verjaardag kosten f. 4.- het stuk.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b46 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
046 To Theo van Gogh. Paris, on or about Thursday, 9 September 1875.
in title:
046 To Theo van Gogh. Paris, on or about Thursday, 9 September 1875.
in original text:
Het overlijden van Weehuizen is zeker treurig, maar treurig op eene andere manier dan gij...
in translation:
...do what I told you, go often in the evenings to the Van Stockums, Borchers &c. I believe you won’t regret...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b46 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh underlined the words ‘stille weemoed’ (quiet melancholy) in Theo’s letter (l. 14).
047 To Theo van Gogh. Paris, Sunday, 12 September 1875.
in title:
047 To Theo van Gogh. Paris, Sunday, 12 September 1875.
in original text:
...ik begin te zien dat wij die krijgen kunnen.─ Zou b.v. Pa die niet hebben? En hoe Hij die gekregen heeft weet gij, door het gebed & de vrucht daarvan: geduld & geloof & door den Bijbel die een licht op zijn pad & een lamp voor zijn voet was.─
...eene welbesteede jeugd een schat is) zou het dan niet onze ambitie & hoop moeten zijn mannen te worden zoo als Pa en anderen? Laat ons beiden dat hopen en bidden. Groete bij allen die naar mij mochten vragen. Gij kent de ets van Rembrandt, Burgemeester Six die voor ’t venster staat te lezen. Ik weet Oom Vincent & Cor daar zeer veel van houden, & ik denk wel eens dat op hen moet geleken hebben toen zij jonger waren. Gij kent het portret van Six toen hij ouder was ook, ik geloof er eene gravure van in den winkel bij U is.─ Dat leven van hem moet wel een mooi & ernstig leven geweest zijn...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b47 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
...A later impression by Amand-Durand is to be found in the Van Gogh family estate. Ill. 1736. (t*1460).
in textual note 23:
Van Gogh placed a small cross after ‘wat hierboven staat’ and before ‘ce qu’il y a eu’ in l. 14 in...
048 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 13 September 1875.
in title:
048 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 13 September 1875.
in original text:
Stuur die voor Helvoirt bij gelegenheid op, ik wil echter mijn best doen om nog een ex. van die Rembrandt te krijgen & misschien is het daarom beter met het opzenden te wachten tot ik ook die U gezonden...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b48 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
049 To Theo van Gogh. Paris, Friday, 17 September 1875.
in title:
049 To Theo van Gogh. Paris, Friday, 17 September 1875.
in original text:
...liefde voor de zaak & voor uw werk, & achting voor den Hr. Tersteeg, gij zult later, beter dan nu, zien dat...
...in geest en in waarheid.─ Pa is een van die weinigen, Moe ook, ik geloof Oom Vt ook.─ Gij weet dat er staat “De wereld gaat voorbij en al hare heerlijkheid”, en dat er daarentegen ook gesproken wordt van “een deel dat niet zal weggenomen worden”, van “een bron van levend water springende tot in het eeuwige leven”. Laat ons ook bidden dat wij rijk mogen worden in God.─ Denk echter niet te diep over deze dingen, die U van zelf hoe langer hoe duidelijker zullen worden en doe...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b49 a V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh later added ‘Hetzelfde...over’ (The same... either).
in note 3:
1 John 2:17. Where Van Gogh wrote ‘heerlijkheid’ (glory), the Bible has ‘en haar begeerlijkheid’ (and...
050 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 25 September 1875.
in title:
050 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 25 September 1875.
in original text:
...II Cor. V:18. Ik ga al mijne boeken van Michelet &c.&c. wegdoen, doe gij dat ook.─ Wat verlang...
...mogelijk, als ik aan den Hr. Tersteeg schrijf zal ik hem zeggen ik op ’t oogenblik niet heel ruim bij kas ben, daar ik onzen kassier verzocht heb om een gedeelte van mijn maandgeld achterwege te...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b50 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
Van Gogh’s resolution to dispose of nearly all his books displays striking similarities to the decision of Maggie Tulliver in George Eliot’s novel The mill on the Floss. As fate would have it, she comes under the spell of The imitation of Christ by Thomas a Kempis, and, of all her books, keeps only this work, the Bible and a hymnal: ‘she flung away the books with a sort of triumph that she had risen above the need of them, and if they had been her own, she would have burned them, believing that she would never repent. She read so eagerly and constantly in her three books, the Bible, Thomas-à-Kempis, and the “Christian Year...that they filled her mind with a continual stream of rhythmic memories; and she was too ardently learning to see all nature and life in the light of her new faith, to need any other material for her mind to work on’. Ed. Leipzig 1860 (2 vols.), vol. 2, book iv, 3, pp. 26-34 (quotation on p. 33). It is likely that Van Gogh read this novel, although he never mentions the title; another reference to the book is a passage quoted in letter 294....
in note 9:
Money for framing the prints for Mrs van Gogh’s birthday; see letter 45, ll. 29-30.
in textual note 23:
Kersmis < Kestmis Corresponds to the way Van Gogh spelled the word in this period.
051 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 27 September 1875.
in title:
051 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 27 September 1875.
in original text:
...Christenen, willen worden, wij zijn niet meer dan onzen Meester.─ Zalig zijn de armen van geest, zalig zijn de reinen van hart. De weg is eng die ten Leven leidt, en weinigen zijn er die denzelven...
...beware van den booze.─ Ja laat ons nuchteren zijn en waken, laat ons vertrouwen op God met ons gansche hart, en niet steunen op ons verstand. Laat ons van Hem vragen dat Hij ons dwinge in te komen; dat Hij ons geve een Christenleven te volbrengen; dat Hij ons leere ons zelven te verloochenen, ons kruis dagelijks op te nemen en Hem te volgen; zacht moedig, lang moedig te zijn en nederig van hart...
...gaven die de Hoorder der Gebeden, de Gever van alle volmaakte giften, geven wil dengenen die Hem...
...En tot onzen troost in het leven, op den weg naar dat Vaderhuis “de Trooster, de Geest der...
...en in Waarheid, zijn beproefd en gelouterd, en hebben menigmaal van God een doorn in ’t vleesch...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b52 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
052 To Theo van Gogh. Paris, Wednesday, 29 September 1875.
in title:
052 To Theo van Gogh. Paris, Wednesday, 29 September 1875.
in original text:
...U goed kerel. Trek u de dingen, die U eigentlijk van zoo heel nabij niet raken, niet al te sterk aan, en...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b51 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...with the Rooses – had died on 22 September. Mr van Gogh wrote to Theo on 25 September: ‘We are hard...
053 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 30 September 1875.
in title:
053 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 30 September 1875.
in original text:
Hierbij het boek over Michel dat ik U beloofde, ook eene ets naar de Marguerite van Scheffer & eene lith. naar Corot, & een pakje...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b53 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...figures (see Ewals 1987, p. 517). In letter 28 Van Gogh had already mentioned Margaret at the fountain...
054 To Theo van Gogh. Paris, Wednesday, 6 October 1875.
in title:
054 To Theo van Gogh. Paris, Wednesday, 6 October 1875.
in original text:
...hoe er soms van die drooge einden in den weg zijn.─ Houd u flink jongen, na regen komt zonneschijn, hoop daar maar op.─ Regen en zonneschijn wisselen elkaar af op “the road that goes uphill all the way, yes to the very end” en van tijd tot tijd rust men wel eens ook op “the journey that takes the whole day long, from morn till night”.─ Denk dus nu & dikwijls na dezen “this also will pass away”.─ En vooral, vraag gij ook: Geef mij een nieuw hart o Heer, en vernieuw in het binnenste van mij een vasten geest.�� Van daag had ik gelegenheid een pakje naar Anna & Willemien toe te zenden. Ik stuurde haar o.a. l’Imitation de Jesus Christ en enkele gedeelten van den Bijbel...
...4 Evangeliën & enkele van de brieven afzonderlijk hebben? Ik zond Anna ook enkele prenten ─ o.a. Rembrandt, Lecture de la bible & Les pèlérins d’Emmaus (eene oude gravure, van de Fry, geloof...
in translation:
...my regards to my acquaintances. How is Caroline van Stockum? Give my special regards to her, and...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b54 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
...the lithograph mentioned in letter 37. Other prints Van Gogh could have been referring to are an engraving...
in note 14:
The comma Van Gogh placed after the number 424 indicates that the photographs of the works by Delaroche were...
in note b:
Van Gogh wrote the Dutch word ‘gezangen’ and then added ‘hymns’.
in note 17:
...By Horatius Bonar, Hymns of faith and hope (1857). Van Gogh leaves out the second and fifth verses. See The...
in note 18:
Hymn no. 277. By Sarah F. Adams. Van Gogh leaves out the last two verses.
in note 19:
...By Henry K. White and Frances S. Fuller-Maitland. Van Gogh leaves out the second, third and sixth verses...
055 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 11 October 1875.
in title:
055 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 11 October 1875.
in original text:
...bediende in de zaak, 18 jaar oud, zoon van een kunsthandelaar te Londen, die waarschijnlijk later...
...U, een heel ander wezen dan die Dame van Philippe de Champaigne.─ Dit jongmensch werd nog al...
...op mijne kamer en de rest van den avond lees ik voor, meestal uit den Bijbel, wij hebben plan om...
...tegen 8 uur naar de zaak. Hij begint zich in den laatsten tijd wat te matigen in zijn eten, en is...
...c. Ook een Schij van ? (ik kan niet op zijn naam komen), een klooster waar monniken een vreemdeling ontvangen en plotseling merken dat het Jesus is. Op den muur van het klooster staat L’homme...
...ik U raadde, hebt gij de boeken van Michelet, Renan &c. weg gedaan. Ik geloof gij daar rust bij zult hebben. Die bladzijde uit Michelet over dat vrouwenportret van Ph. de Champaigne zult gij toch wel...
...hebt zie dan toe dat gij er niet te veel van eet, opdat zij U niet tegen ga staan”, staat er in...
...goed en kwaad; en laat dat gevoel U den rechten weg wijzen onder hooger leiding want jongen wij...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b55 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...This is underscored yet again by the fact that Van Gogh copied out John 17:15 in the front of...
in note 15:
...winter, 1853 (Manilla, French Embassy). Ill. 1757. Van Gogh’s mention of The cemetery actually refers to...
056 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 14 October 1875.
in title:
056 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 14 October 1875.
in original text:
...tijd.─ Ik heb een nog al goeden brief gehad van Anna, ik zend U dien ter lezing maar zend hem terug.─ Pa schreef mij eens “vergeet de geschiedenis van Icarus die naar de zon wou vliegen en op...
...Anna zijn wat we hopen te worden en wij nog ver van Pa en anderen af zijn, dat ons soliditeit en...
...tusschen ons verlangen om Christenen te worden en dat van Icarus om naar de zon te vliegen. Ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b56 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
057 To Theo van Gogh. Paris, Tuesday, 9 November 1875.
in title:
057 To Theo van Gogh. Paris, Tuesday, 9 November 1875.
in original text:
Het is tijd gij weer wat van mij hoort, maar ’t zal deze keer maar een kort woordje zijn want ik heb niet veel...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b57 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mr van Gogh’s induction to the living at Etten took place on Sunday, 24 October 1875. He expressed his...
in note 2:
Aunt Cornelie van Gogh-Carbentus, wife of Uncle Vincent and a sister of Mrs van Gogh.
058 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 15 November 1875.
in title:
058 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 15 November 1875.
in original text:
Hierbij een briefje voor Oom Haanebeek, ik schreef nog niet na het overlijden van Annet en voelde behoefte om dat toch eens te...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b58 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
059 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 4 December 1875.
in title:
059 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 4 December 1875.
in original text:
...dagen naar huis, gij kunt denken hoe hij verlangt, hij is nog nooit vóór nu in ernst van huis geweest...
...vervallen, en ’t smaakt mij soms weer als van ouds. Groeten aan allen die naar mij mochten vragen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b59 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
060 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 9 December 1875.
in title:
060 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 9 December 1875.
in original text:
Van morgen hoorde ik van huis wat je overkomen is, en ik wil U maar dadelijk eens...
...Als gij Oom Jan mocht zien, groet Hem dan s.v.p. en bedank Hem voor zijn brief. Van daag had ik een brief van Anna, ik geloof zij zich er met lust en opgewektheid in heeft geschikt om ginder kerstmis...
...is het hier gisteren gaan dooien, ik had daar niets op tegen. Ik heb het dezer dagen nog al druk met den inventaris &c. en het trachten afdoen van een en ander voor ik vertrek. En nu Theo, in gedachte een hartelijken handdruk, van harte beterschap kerel. Steeds Uw zoo liefh. broeder Vincent.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b60 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...had seriously injured his foot’, according to Jo van Gogh-Bonger in Brieven 1914, p. 46. On 11 December...
in note 3:
Johannes van Gogh, a brother of Mr van Gogh.
061 To Theo van Gogh. Paris, Friday, 10 December 1875.
in title:
061 To Theo van Gogh. Paris, Friday, 10 December 1875.
in original text:
Hierbij het beloofde.─ Het boek van Jules Breton zult gij wel mooi vinden. Er is één van zijne gedichten dat mij bizonder trof, het is “Illusions”. Gelukkig zij wier hart zoo gestemd...
...en nu zullen wij wel niet meer scheiden denk ik.�� Van Oom Vincent hoorde ik dat gij ook rookt...
...t oogenblik “Le dimanche matin�� van Emile Breton hier. Dat kent gij immers? ’t Is eene dorpsstraat van boerenhuizen en schuren en aan ’t eind de kerk met populieren omgeven. Alles besneeuwd en zwarte figuurtjes die naar de kerk gaan. ’t Zegt ons dat den winter koud is maar dat er warme...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b61 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...61 (10 May 1873), p. 320. This print, Un dimanche matin en hiver, is to be found in Van Gogh’s estate (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*637). Ill. 1762. A reproduction of it also appeared in the Gazette des...
062 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 13 December 1875.
in title:
062 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 13 December 1875.
in original text:
...Uw brief van dezen morgen had ik reeds met verlangen te gemoet gezien en zeer blij ben ik gij weer aan ’t beter worden zijt. Het pakje voor U is eerst heden verzonden, het boekje van Jules Breton...
...over 8 dagen s’avonds van hier. Doe toch Uw best om zoo lang mogelijk vrij te krijgen. Maar nu nog iets, neem het mij niet kwalijk. Gij hebt even als ik de gedichten van Heine en Uhland mooi...
...U uitschreef wegdoen? Later zullen die boeken van Heine en Uhland U nog wel eens in handen komen en dan zult gij ze met andere gevoelens lezen en met een geruster hart. Van Erckmann Chatrian houd ik veel, dat weet gij wel. Kent gij l’Ami Fritz. Om nog eens terug te komen op Heine. Neem eens het portret van onzen Vader en Moeder en neem eens “Les adieux�� van Brion en lees Heine dan eens met...
...Wij hebben op ’t oogenblik een mooi Schij van Schreyer hier, een wagen met paarden in een...
...die sedert eenigen tijd in den Haag is? Het beste U van harte toegewenscht en nogmaals beterschap...
in translation:
...housemates and to all who know me, also Van Iterson. We have a beautiful painting by Schreyer...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b62 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh had copied texts, including poems by Heine and Uhland, into two little books for Theo. See Pabst...
063 Willemien van Gogh to Vincent and Theo van Gogh. Welwyn, Sunday, 19 December 1875.
in title:
063 Willemien van Gogh to Vincent and Theo van Gogh. Welwyn, Sunday, 19 December 1875.
in original text:
...koud geweest maar nu is ’t erg zacht. Theo wat was dat naar van je been, is ’t nu heelemaal beter? Wij
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b2381 V/1982
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
064 Anna van Gogh to Vincent van Gogh. Welwyn, Thursday, 30 December 1875.
in title:
064 Anna van Gogh to Vincent van Gogh. Welwyn, Thursday, 30 December 1875.
in original text:
Dank voor het ons gezondene, hoe lief van je zoo aan ons te denken. Chocolade wordt hier ook – Real Consolation gevonden, vooral door Nelly. De plaatjes zijn ook best te pas gekomen. Wij hebben veel voldoening gehad van onze kerstboom in school. Het was zoo’n genot zulke blijde gezichten...
...Heb jij het ook goed en ontvang in gedachten een hartelijke kus van – Je je liefhebbende Anna.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b2386 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Mr and Mrs van Gogh’s wedding anniversary; in 1876 they were to celebrate 25 years of marriage.
065 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 10 January 1876.
in title:
065 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 10 January 1876.
in original text:
’t Laatste was echter wel het geval en ZEd. haalde mij als het ware de woorden uit den mond dat ik dan met 10 April zou heengaan, de Heeren dankende voor wat ik in Hun huis mocht geleerd...
...zien te behouden. Wees zoo goed dit briefje aan den Hr. Tersteeg te laten lezen, ZEd. mag het wel...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b63 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘[Paris, le] 10 Januarij [187]5.�� Van Gogh mistakenly wrote ‘1875’ instead of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh’s future had been a subject of discussion during his stay with his parents in December. This prompted Mr van Gogh to write on 31 December 1875 to Theo: ‘What will happen to Vincent, we do not know yet. He is certainly not happy. I believe it is not the right place for him there. We had a private chat to discuss matters. Yesterday he went to Uncle Cor to talk things over with him as well, he is after all a businessman. I almost think I will have to advise Vincent to hand in his resignation in about 2 or 3 months (this in confidence...There is so much good in Vincent. For that reason, though, it might be better to make a change in his position.’ The letter closes with a postscript: ‘Vincent is back. Uncle Cor advised against it. We shan’t hurry things – all of this in complete confidence between the two of us!’ (FR b2385). Vincent returned to Paris on Monday, 3 January, and the next day Mr van Gogh wrote to Theo: ‘But how happy and grateful we are that you take pleasure in your work. If only V. had that too! His outlook on life does tend to be a bit too morbid. When he enthuses so much about the pale hues of Maris’s paintings, I wish his taste would incline more towards the expression of more vigorous life, of stronger or more vivid colours, even if it were below the norm. He left yesterday morning at half past eight, and thought it better not to decide straightaway about changing jobs. He has promised, however, to keep a close eye on what awaits him there, and to try and act wisely. We hope for the best, but are not without worry. There is a lot of eccentricity in him, but much good as well. We keep our sights fixed on God. He can put worries and troubles to shame’ (FR b2225, 4 January 1876). Mr van Gogh also wrote about this matter to Lies, who then told Theo: ‘Pa says that although he is irreproachable, he lacks the strength to get ahead on his own and to get a grip on himself’ (9 January 1876, FR b2226). When Vincent had had his talk with Boussod and had told his parents of his dismissal, Mr van Gogh again poured his heart out to Theo: ‘This business with Vincent continues to worry us terribly. On the 4th of this month he wrote to say that when he went to wish Mr Boussod a happy new year, the meeting turned very unpleasant. For one thing, his going home at the end of the year had been very much resented. Indeed, he should not have done so, but it seems he was very determined. After that meeting, according to him, he had no choice but to resign as from April 1st. ... Though we do not forget that God can be our support and help even now, we are terribly grieved about everything. How much he has spurned! What bitter sorrow for Uncle Cent. What a bitter experience. We are glad that we live in relative isolation here and would really like to shut ourselves in. It is an unspeakable sorrow. I advised him today – after making it clear to him that he should not have left his work for any reason whatsoever at the end of the year, when it became apparent to him that he was needed – that he should tell Mr Boussod frankly that he regretted his error.’ Later in the letter Mrs van Gogh takes the pen: after first expressing her disappointment, she writes: ‘what a disappointment for you too, dear Theo, we can understand you commiserate with us, we see no light, but know that the good Lord has so often given it, when things were very bleak. We will hope for it; Uncle Cor, to whom Vincent also wrote, sent us a very sympathetic answer, but could offer no help either, certainly not in his firm’ (FR b2227). The close of the letter seems to indicate that Uncle Cor had said he had no place for Vincent in his own art dealership in Amsterdam. Four days later it became apparent that Vincent had had another talk with Boussod, about which Mr van Gogh wrote: ‘I had advised him to speak to Mr Boussod, and he did so, and was not received unfavourably ... There is certainly a lot of good in him. If only he could acquire a bit more tact to make an agreeable impression’ (FR b2228). Vincent had not intended to resign, as emerges from a remark made by Mr van Gogh on 3 January 1876 in a letter to Theo: ‘he means to stay there, but will decide later what seems best’ (FR b2224). His dismissal was not rescinded, however....
066 To Theo van Gogh. Paris, on or about Monday, 17 January 1876.
in title:
066 To Theo van Gogh. Paris, on or about Monday, 17 January 1876.
in original text:
...1876 Waarde Theo, In de eerste kist die naar den Haag gaat zult gij diverse pakjes vinden, wees...
...gelegenheid naar hier terug, want het behoort niet van mij. Het is een boek dat mij zeer getroffen heeft, en dat zal het U ook wel doen. Er is ook een pakje voor den Hr. Tersteeg en éen voor Mevrouw...
...van Gogh, met mijne groete, en één voor Pa. Verder ook voor Pa eene lith. naar Bodmer en eene ets van Jacque en dan nog eene lith. naar Cabat voor U. Cabat heeft zeer veel van Ruysdael, er zijn twee prachtige Schijen van hem op de Luxembourg, t’eene een vijver met boomen er om heen in den herfst bij zonsondergang en het andere den avond van een grauen herfstdag, een weg langs een water en een paar groote eikeboomen. Die ets naar Jules Dupré is mooi, ’t is er eene uit een cahier van 6 met Duprés portret. Hij heeft zoo’n eenvoudig en nobel gezicht, ’t doet mij eenigzins aan dat van...
...gij Engelsche les neemt, daar zult gij geen spijt van hebben. Gaarne zond ik U een Longfellow en...
in translation:
...Jules Dupré, one for you, one for Uncle Jan van Gogh, with my regards, and one for Pa. Also for Pa...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b64 V/1962
in date note:
...during the holidays at the end of 1875. In January Van Gogh also wrote, in addition to this letter, letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...A George Eliot dictionary. The characters and scenes of the novels, stories and poems alphabetically arranged. London 1924, p. xxii. Van Gogh’s parents also read the book (FR b954, b2234). Vincent must have sent the Dutch translation of the novel, as father Van Gogh read it to his wife (Felix Holt, de radikaal. Een verhaal. Transl. Mevr. van Westrheene [=Jacoba van Westrheene-van Heijningen]. 2 vols. Sneek 1876); see FR b2234.
in note 4:
Mr van Gogh was to turn 54 on 8 February.
in note 5:
In letter 110, Van Gogh mentions the subject of a lithograph by Bodmer that was hanging in his parents...
in note 7:
...Dupré Van Gogh is referring to. The subject of the etching must have been a ‘little ship’, because Mr van Gogh wrote to Theo: ‘How kindly he [=Vincent] remembered us again. What a gorgeous print it is, the one of the panting hart. And that little ship by Dupré’ (FR b2234, 17 February). Perhaps this was the etching Bateau pêcheur et barques (Fisherman’s boat and small fishing vessels) by Léon Gaucherel, which Mr and Mrs van Gogh had at any rate known in November (the etching was published in Galeries Durand-Ruel, 1873, no. 225). Ill. 1763. See also letter 98, n. 17. Another etching that is certainly a possibility is Le Crotoy, 1872 (made by Auguste Boulard after Jules Dupré), which is also to be found in the scrapbook containing prints from Theo’s estate (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1487, 26). Ill. 1764. The depiction Mr van Gogh mentioned of ‘the panting hart’ – below which Vincent had written Psalm 42 (FR 2741) – could be one of the above-mentioned prints after Bodmer or Jacque...
in note 9:
On 29 January 1876 the Reverend Van Gogh wrote to Theo: ‘We think it a splendid idea that you take English...
067 To Theo van Gogh. Paris, on or about Monday, 24 January 1876.
in title:
067 To Theo van Gogh. Paris, on or about Monday, 24 January 1876.
in original text:
...ik dat laatste ook wat meer ga doen. Wat gij mij van Boks hebt verteld, hoe die zijn atelier heeft...
...zijn als wij “datte” vonden, een vriend van wien wij zouden zeggen “dat is het”.─ Maar gij zult het ook reeds beginnen te merken dat daar veel zelfbedrog achtersteekt en dat verlangen, als wij er al te veel aan toegaven, ons van den weg zou afhelpen. Er is een woord dat mij dezer dagen vervolgt, ’t is de dagtekst van heden: “Zijne kinderen zullen zoeken den armen te behagen”. En nu nog wat nieuws, n.l. dat mijn vriend Gladwell gaat verhuizen; een van de employés in de drukkerij heeft hem bepraat om bij hem te komen inwonen; reeds vroeger deed hij daar moeite voor.─ Gladwell heeft geloof ik het gedaan zonder na te denken, ik heb geducht spijt hij heengaat, ’t zal reeds spoedig zijn, aan ’t eind van deze maand waarschijnlijk. Wij hebben deze laatste dagen eene muis in onze “cabin”, gij weet dat den naam van onze kamer is. Iederen avond leggen wij brood klaar en...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b65 V/1962
in date note:
Van Gogh’s statement that Gladwell’s move will probably take place ‘soon now, probably at the end of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had been given notification of his dismissal as of 1 April.
068 To Theo van Gogh. Paris, Wednesday, 2 February 1876.
in title:
068 To Theo van Gogh. Paris, Wednesday, 2 February 1876.
in original text:
Zoudt gij mij een groot genoegen willen doen? Gij kent die uitgave à 15 cents van “Andersen’s vertellingen van de maan”, vertaald door Ds ten Kate.─ Zoudt gij mij daarvan bij gelegenheid een ex. kunnen...
in translation:
...15-cent edition of ‘Andersen’s vertellingen van de maan’, translated by the Rev. Ten Kate. Could...
in ongoing topic 1:
Mr van Gogh’s birthday on 8 February (66)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b66 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van de maan, translated by J.J.L. ten Kate and published in 1870 by A.W. Sijthoff in Leiden, states the price on the cover: ‘15 cents’ (Reeks Algemeene bibliotheek, no. 8). The first edition of the Vertellingen van de maan (Tales of the moon) dates from 1862. The tales, subdivided in the translation into ten evenings, relate events on earth as observed by the moon...
069 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 7 February 1876.
in title:
069 To Theo van Gogh. Paris, Monday, 7 February 1876.
in original text:
Van harte wensch ik U geluk met Pa’s verjaardag. Het is een mooie tekst, die op 8 Februarij: Hij die U roept is getrouw, die het ook doen...
...U spoedig.─ Dank voor het boekje van Andersen, ik ben daar blij mede; het is om voor te lezen aan een Hollander, een der employés, met wien ik nog al omging in den laatsten tijd. Gisteren ging ik...
...the House of the Lord for ever.─” Nogmaals bedankt voor het boekje van Andersen en in gedachte een handdruk, en groeten bij Roos. Van huis hoorde ik de Hr. Tersteeg te Etten is geweest. In haast...
in ongoing topic 1:
Mr van Gogh’s birthday on 8 February (66)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b67 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...his last letter Vincent had asked Theo for a copy of Andersen’s Vertellingen van de maan (see letter 68).
in note 9:
...dismissal with his parents in Etten. Mrs van Gogh had already informed Theo: ‘You know that Mr...
070 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 19 February 1876.
in title:
070 To Theo van Gogh. Paris, Saturday, 19 February 1876.
in original text:
Dank voor Uw laatsten brief en ook voor den catalogus die in de laatste kist...
...er toch van dat het mooi is.─ Dezer dagen heb ik een mooi boek van Elliott gelezen, 3 verhalen, “Scenes of Clerical life”. Vooral het laatste verhaal, Janet’s repentance, trof mij. ’t Is het leven van een predikant die vooral leeft met de bewoners der morsige straten eener stad. Zijne studeerkamer zag uit op tuinen met koolstronken &c. en op de roode daken en rookende schoorsteenen van...
...ziekte verpleegd door eene vrouw die vroeger aan den drank was maar door zijne woorden en als het...
...avond, de dagen vliegen hier voorbij en de tijd van mijn vertrek zal spoedig daar zijn. Nog geen...
in translation:
...brother. Vincent Regards to everyone at the Rooses’, and also to Van Iterson, Jan and Piet.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b68 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
...words ‘I am the Resurrection and the Life’ (chapter 28, p. 329); Van Gogh added the rest of the verse.
071 To Theo van Gogh. Paris, Wednesday, 15 March 1876.
in title:
071 To Theo van Gogh. Paris, Wednesday, 15 March 1876.
in original text:
...Dank voor Uw laatsten brief; bedank ook als gij wilt Mauve en zijne Vrouw voor den hunnen waar ik blij mede was.─ Zeer verlangend ben ik om de beide schijen van M. die voor den salon bestemd zijn te zien. Misschien komt Gladwell weer naar zijne oude kamer terug; hij krijgt mijne plaats hier in de galerij.─ Stormt het in den Haag ook zoo, hier reeds sedert eenige dagen bijna voortdurend.─ Weet gij ik als er niets tusschenbeide komt nog eerst naar Etten ga.─ 1 April of mogelijk 31 Maart denk ik van hier te vertrekken. Van huis hoor ik dat gij op uwe reis ook nog even te Etten denkt aan...
...is veel moois in. ’t Zijn de lotgevallen van een zoon van een rijk Engelschman die geen rust en vrede kan vinden in zijne omgeving en die in andere kringen gaat zoeken. Toch eindigt hij met in zijn eigen stand terug te keeren maar heeft geen spijt van wat hij deed.─ En nu, à Dieu, goede reis en heb het goed en zie veel moois indien de dag van Uw vertrek voor mijn volgenden brief is. Steeds...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b69 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Aunt Cornelie van Gogh-Carbentus, a sister of Mrs van Gogh, was married to Uncle Vincent, a brother of Mr van Gogh.
in note 5:
...of the translator, in 3 vols. Leiden (De Breuk en Smits) 1873. The Van Gogh family was already familiar with the book. On 18 November 1874, Mr van Gogh wrote to Theo from Helvoirt: `We read aloud quite often in the...
072 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 23 March 1876.
in title:
072 To Theo van Gogh. Paris, Thursday, 23 March 1876.
in original text:
Hierbij het boek van Longfellow, het zal wel een vriend van U...
...wegga. Ik heb nog al schilderijen gezien die voor den Salon bestemd zijn, o.a. twee zeer mooie groote Gabriels, een morgen in de weilanden, door den dauw ziet men in de verte eene stad, het andere was wat wij een waterzonnetje zouden noemen. Ook 2 groote Xavier de Cock’s, het eene een avond in ’t begin van den zomer, eene weide met populieren omgeven; in de verte de boerderij en velden en een meisje dat de koeijen naar huis brengt. Op den voorgrond een poel waarbij 3 koeijen, een witte, een...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b70 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...to the last line of the poem ‘De bestedeling’ (The boarder) by Jan van Beers. See letter 10, n. 10.
in note 3:
The journey on foot will have taken place when Van Gogh was living in London, between June 1873 and May 1875...
in note 6:
...unknown). See exhib. cat. Paris 1876, p. 72, cat. nos. 579-580. Van Gogh describes the depiction of Cows.
in note 7:
Despite Van Gogh’s remark, his handwriting shows no traces of hastiness.
073 To Theo van Gogh. Paris, Tuesday, 28 March 1876.
in title:
073 To Theo van Gogh. Paris, Tuesday, 28 March 1876.
in original text:
...waarschijnlijk van hier om Zaturdag morgen op den zelfden tijd als met Kersmis t’huis te zijn.─ Gisteren zag ik een stuk of 6 schilderijen van Michel, wat zou ik willen gij er bij waart geweest, holle wegen door den zandgrond die naar een molen toeliepen of een man die over de heide of zandgrond naar huis ging met grauwe luchten er boven, zoo eenvoudig en zoo schoon. Mij dunkt de Emmausgangers zagen de natuur als Michel, ik denk altijd aan hen als ik een van zijne schilderijen zie.─ Te gelijk zag ik een schilderij van Jules Dupré en wel een zeer groot. Zoo ver men zien kon zwarten moerasachtigen grond, op den 2en grond eene rivier en op den voorgrond een plas (waarbij 3 paarden). In beiden weerkaatst de bank witte en grijze wolken waarachter de zon is ondergegaan, aan den horizon...
...kon ik niet weerstaan, ik kocht de 3 laatste die van l’Angelus du Soir te krijgen waren, en mijn broeder ontvangt er bij gelegenheid natuurlijk een van.─ Ik hoor de Hr. Iterson bij Roos komt...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b71 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh was planning to take the train from Paris on Friday, 31 March at 20.00 and arrive the following morning before 11.00 at Etten; Mr van Gogh, who was extremely disappointed, had suggested that, ‘if he continued to love his profession, he could even set up in business himself...If only he were keen and energetic and could make a start by himself’ (FR b955, 31 March, to Theo); see also FR b956. Regarding Van Gogh’s visit to his parents at Christmas, see letter 63, n. 2....
in note 2:
As emerges from what follows, Van Gogh saw Michel’s paintings at Durand-Ruel’s gallery. It is impossible...
in note 4:
...no longer be ascertained which work by Jules Dupré Van Gogh is referring to here, because at the time...
in note 5:
Van Gogh is referring to the series Receuil d’estampes gravées à l’eau-fort. See Galerie Durand-Ruel. Receuil d’estampes. Preface by Armand Silvestre. Paris and London 1873. This series contains 300 etchings. Van Gogh’s subsequent estimates are fairly accurate, since there were 27 etchings after works by Millet, 29 after Georges Michel, the same number after Jules Dupré, and 28 after Camille Corot. The complete series is to be found in the library of the Van Gogh Museum in Amsterdam...
in note 6:
...after Jean-François Millet’s The angelus was sold as no. 10. Ill. 1766. Van Gogh owned this etching, on which he applied squaring lines (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*49). Cf. exhib. cat. Amsterdam 1988, p. 10.
in note 7:
This most likely refers to the carpenter, later clerk, Willem Frederik van Iterson, the youngest son of Everardus van Iterson and Francina Adriana Jacobs. Willem registered on 30 September 1875 as a resident of The...
RM07 To Theo van Gogh. Ramsgate, April-May 1876.
in title:
RM07 To Theo van Gogh. Ramsgate, April-May 1876.
in original text:
Mr V.W. van Gogh c,o W.P. Stokes Esqre 6 Royal Road Ramsgate
in translation:
Mr V.W. van Gogh c/o W.P. Stokes Esqre 6 Royal Road Ramsgate
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b4540 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
074 Anna van Gogh-Carbentus, Vincent van Gogh and Theodorus van Gogh to Theo van Gogh. Etten, Tuesday, 4 April 1876.
in title:
074 Anna van Gogh-Carbentus, Vincent van Gogh and Theodorus van Gogh to Theo van Gogh. Etten, Tuesday, 4 April 1876.
in original text:
...t meeste van alles wenschen wij U goed succès en zijn nieuwsgierig er van te hooren. Zaturdag...
...het U wel vertellen, ’t is de bevestiging van de dagtekst op Zijn verjaardag. wij willen nu maar...
...Uwe U liefhebbende Moe.– Continued by Vincent van Gogh Waarde Theo, Den morgen vóór mijn vertrek uit Parijs kreeg ik een brief van een onderwijzer te Ramsgate die mij voorstelt om voor eene maand daar te komen (zonder salaris) om na verloop van dien tijd te zien of hij mij gebruiken kan...
...spoor spraken Pa en ik nog al over schilderijen, onder anderen over de schilderijen van Rembrandt op de Louvre en het portret van Burgemeester Six en ook nog in het bijzonder over Michel.– Zou er...
...ik in een boek, maar meer weet ik er niet van.– En nu tot zaturdag, Voorspoedige reis en steeds...
...troep schapen op een zandweg.– Continued by Theodorus van Gogh Beste Theo! ’t Was ons een...
...Zijn verjaartekst was, “de Heer zal voorzien”. van de meisjes ook goede brieven – ook Lies...
in translation:
...Ever: Yours, your loving Ma. Continued by Vincent van Gogh My dear Theo, On the morning before...
...of sheep on a sandy road. Continued by Theodorus van Gogh Dear Theo! It was a pleasure for us...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b72 V/1962
in additional details:
Mrs van Gogh, Vincent and Mr van Gogh each write to Theo – in this order – on the same sheet of paper.
in date note:
Letter headed (written by Mrs van Gogh): ‘4 April 1876.’
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...based on Gen. 22:14, ‘The Lord will provide’, as emerges from l. 81 in the part written by Mr van Gogh.
in note 2:
...Catharina Gerardina Carbentus, a sister of Mrs van Gogh, was married to Johannes Paulus Stricker. They...
in note 3:
Cornelis (Cor) Vincent van Gogh, the youngest son in the family.
in note 4:
Van Gogh left Paris on Friday, 31 March, arriving in Etten a day later (FR b955 and b956).
in note 6:
Uncle Hein van Gogh had been suffering for quite some time from an unidentified wasting disease.
in note 7:
...Peintures de Rembrandt au Louvre. Paris 1982. Van Gogh previously mentioned the Louvre’s Pilgrims at...
in note 12:
...Vaujours (After the rain at Vaujours) is similar to Van Gogh’s description: ‘Sheep, led by a...
075 To Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus. Ramsgate, Monday, 17 April 1876.
in title:
075 To Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus. Ramsgate, Monday, 17 April 1876.
in source status:
Transcription by Mr van Gogh
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b2222 V/1982
in date note:
...a telegram is in a letter of 18 April 1876 from Mr van Gogh to Theo. He writes that the telegram had...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mr van Gogh wrote to Theo in the same letter (see Date): ‘You can imagine that we are eager for more news...
076 To Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus. Ramsgate, Monday, 17 April 1876.
in title:
076 To Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus. Ramsgate, Monday, 17 April 1876.
in original text:
...de vreugde van het wederzien of den weemoed van het afscheid. Reeds dikwijls namen wij afscheid van...
...Daar juist kwamen wij Zevenbergen voorbij en ik dacht aan den dag toen U mij daar bracht en ik op de stoep bij den Hr Provily stond en uw rijtuig nakeek op den natten weg. En dan dien avond toen mijn...
...blonken, van uit zee gezien. Het laatste wat men van Holland zag was een grijs torentje. Tot zonsondergang bleef ik op het dek maar toen werd het wat koud en bar. Den volgenden morgen in de spoor van...
...U kunt wel denken ik reeds een tijd van te voren uit het raampje naar Ramsgate zat uit te kijken. Tegen 1 uur kwam ik bij Mr Stokes. Deze was van huis maar komt heden avond terug. Gedurende zijne...
...24 jongens van 10-14 jaar. (Het was een prettig gezigt die 24 jongens te zien eten.) De school is dus niet groot. Het raam ziet uit op de zee. Na het eten zijn wij gaan wandelen aan den zeekant, het...
...onds gingen wij met de jongens naar de kerk. Op den muur van de kerk stond “zie Ik ben met U tot...
in ongoing topic 1:
Van Gogh enters the service of William Port Stokes (74)
in source status:
...from Goupil’s in The Hague. Presumably Mr and Mrs van Gogh had sent him the letter to read, at which time...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b73 V/1962
in date note:
...morning is contained in the latter letter, in which Van Gogh speaks of the walk he took that morning (ll...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh left on Good Friday, 14 April, taking the 16.00 train to Rotterdam, where he was to take the boat on...
in note 3:
Cornelis (Cor) Vincent van Gogh, Vincent’s youngest brother.
in note 4:
...Van Gogh was registered as a pupil at the boys’ boarding school for primary and secondary education run by Jan Provily at Zandweg A40 (now Stationstraat 16) in Zevenbergen, a village c. 20 km north of Zundert. Cf. Meyers 1989, pp. 64-70, and Stokvis 1926, p. 14. Van Gogh repeats this recollection of taking leave of his parents in letter 90...
in note 7:
...Van Gogh left London at 9.00, taking the train from Victoria Station and arriving in Ramsgate at 12.30. Meyers thinks that he took the alternative connection (which Brown thinks less likely), leaving London from Charing Cross Station at 7.50 and arriving at Ramsgate at 11.35. See Ruth Brown, Happy days here in Ramsgate for Vincent van Gogh. Unpublished undergraduate thesis. Ramsgate 1982, and Meyers 1989, pp. 195, 244 (n. 5...
in note 8:
...born in October 1855, and baptized 15 November 1855. He was aged 21 rather than 23, as Van Gogh assumed.
in note 12:
Van Gogh’s address was 11 Spencer Square in Ramsgate; he had an attic room. For photographs of the school and the house where Van Gogh lived, see exhib. cat. London 1992, p. 12.
in note 13:
Albertina Ludovica Brugsma, a friend of Lies, who was staying with the Van Goghs in Etten.
077 To Theo van Gogh. Ramsgate, Monday, 17 April 1876.
in title:
077 To Theo van Gogh. Ramsgate, Monday, 17 April 1876.
in original text:
Gisteren middag om 1 uur ben ik goed en wel hier aangekomen, en een van mijne eerste impressies was dat het raam van de niet zeer groote school op de zee...
in ongoing topic 1:
Van Gogh enters the service of William Port Stokes (74)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b74 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...falcata, to which three minuscule mussels adhere. Ill. 1918. Both were formerly considered zoophytes. See Gerhard C. Cadée, ‘De doos van Pandora. De zee(w)(d)ieren van Vincent van Gogh’, Gewina. Tijdschrift voor de Geschiedenis der Geneeskunde, Natuurwetenschappen, Wiskunde en Techniek 30 (2007), pp. 75-76.
078 To Theo van Gogh. Ramsgate, Friday, 21 April 1876.
in title:
078 To Theo van Gogh. Ramsgate, Friday, 21 April 1876.
in original text:
...Waarde Theo, Ingesloten vindt gij een Post office Order van 10,─; wees zoo goed daarvoor in een...
...jongens schijnen respekt voor hem te hebben en toch van hem te houden; een paar uur nadat hij terug...
...de jongens om eene vesting van zand te bouwen zooals wij wel te Zundert in den tuin maakten.─ Wel...
...is hier dikwijls het geval); in het midden van dat plein een groot grasveld, afgesloten met een...
...wat kalmer oog nog wel eens weer te zien. Het van ’t huis afscheid nemen op Goeden Vrijdag zal ik...
...Vader zeide daar: “Staat op, laat ons van hier gaan”. En s’middags stonden wij op, en zag ik uit het raampje Pa en het broêrken op den weg, den trein staan nakijken. En Zondag middag was ik te Ramsgate in de kerk en daar trof mij het woord dat daar op den muur stond, en dat gij in Anna’s...
...jufvrouw van gezelschap of ter verpleging eener ziekelijke dame. Brieven adres G.H.M. Post Office Welwyn (Herts) (England). Spreek er tegen niemand van gij de advertentie plaatst. Gij ziet uit den...
in ongoing topic 1:
Mr and Mrs van Gogh’s twenty-fifth anniversary on 21 May (64)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b75 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...Van Gogh made of this place – Spencer Square – have survived; one was sent in letter 83. There is no proof that the other known drawing of the square, View of Royal Road, Ramsgate (F Juv. XXVI / JH -) was enclosed with the present letter, as assumed in earlier editions. See also cat. Amsterdam 1996, p. 61, cat. no. 9, fig. 9. Vincent might have enclosed it in a letter to his parents, because on 2 June 1876, Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘Early in the week we received a letter from Vincent with a nice little drawing of his house, but he didn’t write about anything in particular, so we’re already looking forward to the next letter. We’ve asked him to tell us about everything, which we hope he’ll do’ (FR b2752). A photograph of Spencer Square (of c. 1900) is to be found in exhib. cat. London 1992, p. 12...
in note 5:
Mr van Gogh regularly conducted divine service for the Protestant community in the nearby hamlet of Hoeven...
in note 10:
Van Gogh wrote the text of the advertisement below his signature. The advertisement appeared a week later, in...
079 To Theo van Gogh. Ramsgate, Friday, 28 April 1876.
in title:
079 To Theo van Gogh. Ramsgate, Friday, 28 April 1876.
in original text:
...1876 Waarde Theo, Nog menig jaar na dit; van harte gelukgewenscht met dezen dag, moge onze liefde...
...een dorp aan den Theems, een uur of 3 van Londen. Dan zou hij de school wat anders inrichten en misschien uitbreiden. Nu vertel ik U nog maar eens van eene wandeling die wij gisteren deden. Het was naar een inham van de zee, en de weg daarheen ging door de akkers met het jonge koren en langs heggen van meidoorn enz. Toen wij er kwamen hadden wij links een hooge steile kant van zand en steen, zoo hoog als een huis van 2 verdiepingen. Boven daarop stonden oude knoestige Meidoornstruiken waarvan de zwarte of met grijs korstmos bedekte stammen en takken door den wind allen den zelfden kant uit...
...kalm was als een vijver en waarin het licht van de fijn grijze lucht waar de zon onderging weerkaatste. Het was eb en het water zeer laag. Dank voor uw brief van gisteren, ik vind het zeer aardig dat...
...Scheveningen willen wandelen.– Heb een goeden dag van daag en groet allen die naar mij mochten...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b76 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...Co. at the end of April. On 29 April 1876, Mr van Gogh wrote to Theo: ‘I think it nice for Willem...
080 To Theo van Gogh. Ramsgate, Monday, 1 May 1876.
in title:
080 To Theo van Gogh. Ramsgate, Monday, 1 May 1876.
in original text:
...Uw brief, en voor het plaatsen van de advertentie.─ Het zou wel goed zijn die nog eens te plaatsen. De postwissel was immers in den brief? Gisteren middag waaide het hier zóó dat Mr Stokes de jongens niet wilde laten uitgaan.─ Echter heb ik permissie gevraagd voor 6 van de oudste jongens en...
...den wind in te loopen. Wij zagen de reddingsboot, gesleept door eene stoomboot, terugkomen van een...
...niets mede. Dat schilderij van Willems ken ik heel goed; die teekening van Mauve waarover gij...
...is er aan het Duitsch begonnen, en verder van allerlei zoo als sommen, lessen overhooren, dicteeren...
...uw verjaardag, in gedachten druk ik U de hand en van harte wensch ik U nogmaals zegen en het beste...
...Verl. Zaturdag avond heb ik een stuk of 6 van de jongeheeren gewasschen; dit was echter meer uit...
...Uw brief, voor het plaatsen van de advertentie, en voor het toezenden van de courant, en steeds Uw...
...heel veel moois in, vooral wanneer men ze hier reeds dikwijls heeft gehoord houdt men er zoo van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b77 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
081 To Theo van Gogh. Ramsgate, Saturday, 6 May 1876.
in title:
081 To Theo van Gogh. Ramsgate, Saturday, 6 May 1876.
in original text:
...de 2 boekjes die ik U beloofde. Enkele dingen heb ik er in aangestreept, maar behalve die zult gij er nog wel veel moois in vinden.─ Maar zooals ik U reeds schreef, vooral wanneer men in het land zelf is begint men er zoo veel van te houden.─
...brieven kwam uit Amsterdam, eene plaats als jufvrouw van gezelschap bij eene oude dame, een anderen...
...eens. Houdt Hem maar te vriend, dat kan nooit kwaad.─ Gij moet de Heer Tersteeg maar eens vertellen van de school hier.─ Het zijn werkelijk gelukkige dagen die ik hier heb, den eenen dag na den anderen, maar toch is het een geluk en eene rust die ik niet geheel vertrouw maar uit het een kan...
...ook de Heer en Mevr. Tersteeg en Betsy en in gedachten een handdruk van Uw liefh. broêr Vincent
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b78 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...married to Willemina Catharina Gerardina Carbentus, a sister of Mrs van Gogh. The couple lived in Amsterdam.
082 To Theo van Gogh. Ramsgate, Friday, 12 May 1876.
in title:
082 To Theo van Gogh. Ramsgate, Friday, 12 May 1876.
in original text:
...den grond van het hart is blijft den grond van het hart. Elliott beschrijft in een van zijne boeken het leven van fabrieksarbeiders &c. die zich tot eene kleine gemeente hebben aangesloten en godsdienstoefeningen houden in eene kapel in “Lantern yard” en hij zegt daarvan “het is het Koninkrijk Gods op aarde”, niets meer en niets minder.─ En er is iets treffends in nu die duizenden menschen naar die zendelingen te zien heenstroomen.─ Uw plan om Pa en Moe “Après le départ�� van...
...op zulk eene daad. Wat zou het Hen verrassen. Er was iets weemoedigs in den laatsten brief van Moe waarin Zij met een enkel woord sprak van de noodzakelijkheid van ons zoo ver van huis zijn. En Moe’s oogen doen ook weer pijn. Kom Jongen, verhelder ze nog eens door Uw daarzijn op dien dag.─ Dezen middag zond Mr. Reid mij den catalogus van de tentoonstelling te Londen. In gedachten een handdruk en gefeliciteerd met de verjaardagen van Lies en Cor en ook met 21 Mei.─ Groeten bij Roos. In...
in ongoing topic 1:
Mr and Mrs van Gogh’s twenty-fifth anniversary on 21 May (64)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b79 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...the edition makes it impossible to tell which hymn Van Gogh meant. Dozens of editions were available in...
in note 3:
...both of which enjoyed widespread popularity. Van Gogh refers here to numerous evangelical gatherings...
in note 5:
Van Gogh mistakenly took George Eliot, the pseudonym of Mary Ann (or Marian) Evans, to be a man. He refers here to Silas Marner: The weaver of Raveloe (1861), chapter 2: ‘that life centring in Lantern Yard, which had once been to him the altar-place of high dispensations...These things had been the channel of divine influences to Marner – they were the fostering home of his religious emotions – they were Christianity and God’s Kingdom upon earth’. Ed. Edinburgh and London n.d., p. 11 (Novels of George Eliot, vol. 3). Van Gogh’s appreciation of this passage contrasts sharply with its function in the novel; see Sund 1992, pp. 28-29....
in note 6:
...it to her as a souvenir of it, and hope you will approve’ (FR b988, Mr van Gogh to Theo, 5 August 1878).
in note 7:
...Van Gogh must have made his acquaintance when he was working for Goupil in London. The respectful way in which Van Gogh refers to him as ‘Mr’ Reid (cf. also letters 84 and 93) implies that he was either older than Van Gogh or had a more important position, which means that this is most likely a reference to the art dealer George R. Reid, a partner in the London firm of Buck & Reid, who in 1895 would enter the employ of Van Wisselingh...
in note 8:
It cannot be said for certain which catalogue Van Gogh is referring to. It could be the catalogue published...
083 To Theo van Gogh. Ramsgate, Wednesday, 31 May 1876.
in title:
083 To Theo van Gogh. Ramsgate, Wednesday, 31 May 1876.
in original text:
...Mei te Etten zijt geweest, gelukkig waren er dus 4 van de 6 te huis. Pa schreef mij uitvoerig hoe...
...van dien storm dien ik laatst zag? De zee was geelachtig, vooral digt bij het strand; aan den...
...wolken waaruit men den regen in schuine strepen zag nederkomen. De wind deed het stof van het witte...
...nacht de zee gezien, alles was donker grauw maar aan den horizon begon den dag toch aan te breken. ’t Was nog heel vroeg maar toch zong de leeuwrik reeds. En de nachtegalen in de tuinen aan zee. In de verte het licht van den vuurtoren, het wachtschip &c.─ Dien zelfden nacht keek ik uit het raam van mijne kamer naar de daken der huizen die men van daar ziet en naar de toppen der iepen, donker...
...ons niets”.─ Hierbij een teekeningetje van het gezigt uit het raam van de school waardoor de...
...en drinken om op te hopen en om van den eenen dag op den anderen te komen. Ook zou ik wel willen...
...hem dan en ook Willem Valkis en allen bij Roos.─ In gedachten een handdruk van Uw liefh. Vincent
in ongoing topic 1:
Mr and Mrs van Gogh’s twenty-fifth anniversary on 21 May (64)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b80 V/1962 (sheet 1) and d301 V/1972 (sheet 2)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...5). See cat. Amsterdam 1996, p. 60, cat. no. 8. Van Gogh also sent ‘a nice little drawing of his...
in note 6:
Uncle Jan (Johannes) van Gogh.
084 To Theo van Gogh. Welwyn, Saturday, 17 June 1876.
in title:
084 To Theo van Gogh. Welwyn, Saturday, 17 June 1876.
in original text:
...ik verder door en kwam tegen den avond in de zoo welbekende voorsteden van Londen aan en wandelde...
...ik te Londen gebleven en heb nog al eens van het eene einde van de stad naar het andere gedraafd om...
...vertaling van den brief, ik stuur U dien opdat Gij weten zoudt dat ik met een gevoel van “Vader...
...eene heele wandeling van het eene einde van de stad naar het andere, zoowat 10 mijl (van 20 minuten...
...van een mijner ooms, compagnon in de firma Goupil & Co, kunsthandelaars en uitgevers van gravures...
...ik in die zaak werkzaam. Van daar ging ik naar Londen om Engelsch te leeren en van daar na 2 jaar...
...zaak van de Heeren G.&Co verlaten en ben sedert 2 maanden onderwijzer geweest aan de school van Mr...
...mijn verleden leven van reizen, van leven in verschillende landen, van omgaan met verschillende...
...niet godsdienstig, van werk van verschillenden aard, dagen van handenarbeid tusschen de dagen van...
...in het dorp in Holland, het gevoel van “Vader ik heb gezondigd tegen den hemel en voor U en ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b82 V/1962
in additional details:
...letter. See n. 1 below. At the end of the letter Van Gogh included a Dutch translation of a letter he had...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This letter was written when Van Gogh was visiting his sister Anna. On the same day Anna sent a short note to...
in note 3:
...Clerical Directory 1877). In letter 92, ll. 39-47, Van Gogh says that he used to attend this church often...
in note 7:
...of his new situation was a matter of concern to Mr van Gogh, who wrote the following to Theo on 1 July...
in note b:
‘He’ refers to Van Gogh, not to the minister.
in note 11:
After attending elementary school, Van Gogh attended a secondary school in Zevenbergen from October 1864 until August 1866 (see letter 76, n. 4), after which he attended the Hogere Burgerschool (HBS) (high school) Willem ii at Tilburg from September 1866 until March 1868. Cf. Meyers 1989, pp. 64-81; and H.F.J.M. van den Eerenbeemt, De onbekende Vincent van Gogh. Leren en tekenen in Tilburg, 1866-1868. Tilburg 1972, pp. 5-26.
in note 12:
Uncle Vincent (Cent) van Gogh.
RM08 Prose passage copied from Henri Conscience’s Le conscrit (The conscript). Ramsgate or Isleworth, between about July and November 1876.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b88 a V/1962
in date note:
...Van Gogh copied this very passage in Annie Slade-Jones’s guestbook, the contributions to which are dated between July and November 1876, this loose leaf must also date from about the same time. See Pabst 1988, pp. 65-66. In letter 93 of October 1876, Van Gogh quotes Conscience’s Le conscrit. We therefore date this sheet to a period beginning around July and running through November 1876. It was placed in De brieven 1990 with letter 89 of 26 August 1876, but we see no reason to connect it with that letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh knew Scènes de la vie flamande, by Henri Conscience, translated by Léon Wocquier. First series, new edition. Paris 1864. Van Gogh himself must have added the phrase ‘et elle pleure sur son épaule’ (and she weeps on his shoulder) (ll. 95-96); it does not occur in either Conscience’s manuscript or the editions consulted. Remarkably, the early Dutch edition includes, precisely in the place where this sentence occurs, a print by Eduard Dujardin depicting a girl crying on the conscript’s shoulder. It is therefore possible that Van Gogh had read this version of the book earlier, and had remembered the illustration while copying out the passage. An indication of this is that his version does not correspond thematically: in the print, it is the girl Trien who cries, whereas in the text it is the conscript’s mother. There might indeed be an edition in which this phrase occurs as a caption below an illustration...
085 To Theo van Gogh. Isleworth, Monday, 3 or Tuesday, 4 July 1876.
in title:
085 To Theo van Gogh. Isleworth, Monday, 3 or Tuesday, 4 July 1876.
in original text:
...en van Egypte” verbonden aan andere betrekkingen, n.l. het meer geld verdienen en het in menig opzicht meer in aanzien zijn in de wereld,─ dat voorzie ik.─ Wel is er “overvloed van brood” in de huizen waar ik voortgaande op den weg dien ik begon zal komen; maar geen overvloed van geld...
...ar zal dat vol te houden zijn? ik vrees van niet; het zal zich spoedig genoeg beslissen.─ Maar...
...geweest om de prachtige tuinen en lange lanen van kastanje- en lindeboomen te zien waar eene massa...
...o.a. veel portretten van Holbein die zeer mooi zijn, en twee mooie Rembrandts (’t portret van zijne vrouw en dat van een Rabbi) en ook mooie Italiaansche portretten van Bellini, Titiaan, een schij van Leonard da Vinci, kartons van Mantegna, een mooi Schij van S. Ruijsdael, vruchten van Cuijp enz...
...het machtig kunt worden.) Hierbij een veertje van een van de roeken daar. Schrijf eens spoedig als...
...ook tegelijk zoo’n gevoel van dankbaarheid, van hoop en als van verlossing! en: vrijheid! bij...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b83 V/1962
in date note:
...Van Gogh spent some time in Welwyn, travelled from there to his new address in Isleworth, and visited London ‘a couple of times’ (l. 38). All this must have taken several days in the week from 18 to 24 June, which was ‘last week’ at the time this letter was written (l. 38 and l. 74), which must therefore have been some time after c. 25 June. This letter also mentions the fact that Mr Stokes cannot offer Vincent a salary (l. 50); on 5 July, however, Mr and Mrs van Gogh had received word that Stokes had meanwhile offered to pay Vincent 25 shillings a month (FR b2757). This offer was therefore made at the latest on 4 July 1876, before which date the present letter must have been written. The date of 5 July that Jo van Gogh-Bonger gave in Brieven 1914 cannot therefore be the date the letter was sent. If she was relying on a postmark it must have been the date of receipt. We have accordingly dated this letter to Monday, 3 or Tuesday, 4 July 1876...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Since the last week of June, Van Gogh had been living at Linkfield House, 183 Twickenham Road, where William...
in note 2:
Exod. 16:3 talks of the ‘flesh pots’ of Egypt. Van Gogh’s mistake could have arisen through confusion...
in note 5:
Cf. letter 84, n. 3. This letter prompted Mr van Gogh to remark in a letter to Theo: ‘In London he paid a...
in note 6:
...were concerned about his future. On 1 July, Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘if only he had the ambition...
in note 7:
...Van Gogh refers in letter 86 (Bordeaux, Musée Goupil). Ill. 1771. See Ewals 1987, pp. 278-279; exhib. cat. Dordrecht 1990, p. 39; and exhib. cat. London 1992, p. 131, cat. no. 53. Ary Scheffer’s Christus Remunerator (Christ the rewarder), 1848 (Dordrecht, Dordrechts Museum) also exists in various versions and reproductions, one of which was included in Goupil’s ‘Album de Photographies’, no. 63 (Paris, Bibliothèque Nationale). See exhib. cat. London 1992, p. 131, cat. no. 54. The engraving by Auguste Blanchard, dating from 1851, has the following text inscribed above it: ‘Et statuet oves quidem a dextris suis hoedos autem a sinistris. St. Math. ch. XXV’ (Matt. 25:33) (Bordeaux, Musée Goupil). Ill. 1772. See Ewals 1987, pp. 314-315; exhib. cat. Dordrecht 1990, pp. 18, 39. Because Van Gogh makes specific mention of ‘small engravings’, he could be referring to Ed. Schulder’s Christus Consolator and Julius Allgaijer’s Christus Remunerator, both 9 x 12 cm. The inscriptions mentioned in letter 86 also appear on these prints (Dordrecht, Dordrechts Museum). Ill. 1773 and Ill. 1774. See exhib. cat. Dordrecht 1990, p. 47, cat. nos. 25-26. For that matter, Van Gogh might even be referring to the smaller photographs of the prints in Goupil’s series, which were sometimes mistaken for engravings. (Goupil’s original engravings are actually c. 40 x 50 cm...
in note 8:
...and the people. London 1983. Many of the paintings referred to by Van Gogh have now been reattributed.
in note 15:
Salomon van Ruysdael, A river in Holland. Ill. 1778. See White 1982, pp. 114-115, cat. no. 173 (as A river...
086 To Theo van Gogh. Isleworth, Saturday, 8 July 1876.
in title:
086 To Theo van Gogh. Isleworth, Saturday, 8 July 1876.
in original text:
Uw brief en de prenten kwamen mij heerlijk verrassen toen ik dezen morgen bezig was om de aardappels te wieden in den tuin. Dank er voor, de beide gravures Christus consolator en remunerator hangen reeds boven mijn lessenaar op mijn kamertje.─ God is recht dus zal Hij door overtuiging hen die dwalen brengen op het regte spoor, daaraan dacht gij toen Gij schreeft, moge dat gebeuren; ik...
...ik bij hem kwam en hem aanzag: in het einde van dien man zal vrede zijn.─ En geef hem bijgaand...
...2 prospectussen. Kunt gij de school recommandeeren aan den een of ander die zijn jongen hier naar...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b84 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had moved and had entered the employ of Thomas Slade-Jones, whose school ‘Holme Court’ (now...
in note 4:
...20. ‘In der tijd’ (back then) refers to Van Gogh’s years in The Hague, from July 1869 until...
in note 8:
For a short time there was talk of Van Gogh’s teaching at the schools of both Stokes and Slade-Jones; on 6 July 1876, Mr van Gogh wrote to Theo: ‘Yesterday evening we received another letter from Vincent. Thank...
087 To Theo van Gogh. Isleworth, Wednesday, 2 August 1876.
in title:
087 To Theo van Gogh. Isleworth, Wednesday, 2 August 1876.
in original text:
...den muur van hulst en klimop en groote bouquetten op tafel. Er is hier veel hulst in den tuin en van...
...hem om den hals en kusten hem, en dat woord van Paulus trof mij “God vertroost den eenvoudigen...
...hart van een vleeschelijk mensch “bezwijkt wel eens van sterk verlangen” op het zien van Hen...
...zal mij verlossen van het ligchaam dezes doods”, maar toch is dat den besten tijd van het leven...
...den dag, dat de Heer regen op den aardbodem geven zal. En zij ging henen, en deed naar het woord van...
...Israel op den berg Karmel, en de vierhonderd profeten van het bosch, die van de tafel van Izebel...
...namen den var dien hij hun gegeven had, en bereidden hem en riepen den naam van Baäl aan, van den...
...den altaar des Heeren die verbroken was. En Elia nam twaalf steenen, naar het getal der stammen van...
...met die steenen den altaar in den naam des Heeren, daarna maakte hij eene groeve rondom den altaar...
...en stond aan den oever der Jordaan. En hij nam den mantel van Elia die van hem afgevallen was en...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b85 V/1962 (sheet 1), and inv. nos. b1464 a-b V/1962 (sheets 2, 3)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...and a son, ranging in age from 1 to 11 years. Mr van Gogh wrote the following about this period to Theo...
in note 3:
See the appended text for the extensive passages Van Gogh copied from 1 and 2 Kings.
in textual note 52:
zachten < It is possible that Van Gogh wrote ‘zachter’.
088 To Theo van Gogh. Isleworth, Friday, 18 August 1876.
in title:
088 To Theo van Gogh. Isleworth, Friday, 18 August 1876.
in original text:
...ik van hier en had eene lange wandeling naar Lewisham, de weg ging van ’t eene eind van Londen...
...Ik voelde een gevoel van verlegenheid en schaamte bij het zien van die groote eerbiedwaardige smart...
...ik de bijzonderheden van die geschiedenis ken dan omdat ik den toon en de stemming van hun zijn en...
...afscheid nemen van elkaar. Het was een mooi gezigt uit den trein over Londen dat daar lag in den donker, St Paul en andere kerken in de verte. Ik spoorde tot Richmond en wandelde langs den Theems...
...evil. Ik ben nog vol van gisteren; ’t moet goed zijn den broeder te zijn van dien man dien ik...
...getroost, maar ik stond verlegen dáárvoor, tot den zoon kon ik spreken. Er was iets geheiligds in...
...het leven voor het leven”, door de schrijfster van John Halifax, dat zoudt Gij zeer mooi vinden...
...v. Stockum op het Buitenhof, hoort Gij ooit iets van hen.─ Een handdruk in gedachten en het beste...
...is om zijne bekenden van vroeger niet te vergeten, daarom schrijf ik maar weer eens aan den een en...
in translation:
...less safe doing the former. And now, regards to everyone at the Rooses’, and if anyone else should ask after me. How are the Van den Berghs, and the Van Stockums on Buitenhof? Do you ever hear anything from them? A handshake in thought and best wishes from Your most loving brother Vincent And...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b86 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...had already been to visit Vincent, since Mrs van Gogh told Theo (before 18 August 1876...
in note 3:
...in the City (Gracechurch Street) to Lewisham (south-east of London), Van Gogh had to walk more than 30 km.
in note 13:
...of the painter Lodewijk Antonie Vintcent. When Van Gogh was living in The Hague, Mrs Vintcent-De...
in note 18:
...Van Kampen publishers, Amsterdam, 1866. Copy in the Groningen University Library). In those days it was not unusual for a book’s title page or binding to display a phrase such as ‘from the author of John Halifax’, and this could be where Van Gogh had seen it...
in note 19:
The family of Arie van den Bergh and Johanna Ewaldine Stricker, a daughter of Johannes Andries Stricker. Van den Bergh was a chemist and distiller in The Hague’s prestigious Spuistraat (no. 51). The couple had been living since 1866 in Huis te Hoorn in Rijswijk, where they were photographed, together with their three sons and two daughters, in August 1872 (FR b5348).
in note 20:
The family of Wilhelmus Petrus van Stockum and Maria de Langen. Van Stockum was a bookseller and publisher in The Hague. The family lived at Buitenhof 36. The couple had four sons and four daughters, though several of...
in note 22:
Jones had previously asked Van Gogh to inquire about the price of Dutch butter; see letter 87. Between May and October 1876, the price of one Dutch pound (which was actually 1 kg) of butter fluctuated between 1.50 and 1.80 guilders on the Delft market. See Uitkomsten van het onderzoek naar den toestand van den landbouw in Nederland. The Hague 1890, vol. 2, section 58, p. 20. Van Gogh asked expressly about a ‘Dutch pound’ because in those days weights and measures had not yet been standardized. See J.M. Verhoeff, De oude Nederlandse maten en gewichten. Amsterdam 1982.
089 To Theo van Gogh. Isleworth, Saturday, 26 August 1876.
in title:
089 To Theo van Gogh. Isleworth, Saturday, 26 August 1876.
in original text:
...b.v. Le Conscrit van Conscience en Madame Therèse van Erckmann Chatrian en Oudejaar van Jean Paul...
...U ooit verteld van dat schilderij van Boughton, “The pilgrims progress”? Het is tegen den avond...
...van de jongens die hunne lessen leeren, van tijd tot tijd begint een van hen een gedeelte van de...
...die mijn heil verwacht Eens aan den avond van mijn leven Breng ik van zorg en strijden moe Voor...
...op komen boven Mariënhof. Den avond toen ik, dien kerstijd, van den Bosch naar Helvoirt reed in...
...dorp en den toren tusschen de besneeuwde populieren er dien avond uit, in de verte van den weg naar...
...kwamen in het rijtuig van oom Vincent van Breda.─ Pa, Cor en ik gingen den weg op hen te gemoet...
...raam zag men den weg met de rij boomen aan weerskanten en de velden. Aan het einde van den weg de...
...maar niet van wijn. Zie Ik neem den beker der zwijmeling van uwe hand, den droesem van den beker...
...Vader, in dien naam gaan wij vooruit van den eenen dag op den anderen. Maar ook voor anderen kunnen...
in translation:
...that evening at Christmas-time when I rode from Den Bosch to Helvoirt in an open cart, it was awfully cold and the road was slippery, how beautiful Den Bosch looked, the marketplace and the streets...
...poplars, seen from a distance on the road to Den Bosch. But it’s love that gives everything such...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b87 V/1962 (sheet 1); inv. no. b88 b V/1962 (sheet 2); inv. nos. b98 a-b...
in arrangement:
...Van Gogh did however enclose texts in this letter (cf. ll. 16-19). We consider the sheets published in De brieven 1990 as a separate letter (letter 89 [82a-2], along with part of a sheet previously thought to belong to letter 90), to be a continuation of the present letter, basing our opinion on the remark that ‘Anna should be back in Welwyn by now’ (l. 240). In fact, Anna left the Netherlands on Friday, 25 August (FR b2768 and b2769) and probably arrived in Welwyn the next day. Van Gogh must have known how long the journey took; the phrase quoted indicates that the letter was written around the time of Anna’s expected return to England, which happens to be the date at the top of the letter. The supplement to the first part of the letter consists of three sheets. Although it is not impossible that the first sheet (ll. 176-215) belonged to letter 92 (Van Gogh mentions Christmas both on this sheet and in that letter), we have appended all three sheets to the end of this letter, immediately following the signature, because they were written on identical paper that is to be found nowhere else in the correspondence...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
That Van Gogh corresponded frequently with H.G. Tersteeg at this time emerges from the following remark made by Mrs van Gogh to Theo: ‘When Vincent was home last year, he let us read letters from Mr Tersteeg which he...
in note 5:
...7, section 1. Weimar 1931, pp. 392-394. A Dutch translation, ‘De oudejaarsnacht van eenen ongelukkigen’, appeared in Gedachten van Jean Paul. Met eene inleiding door J.A. Weiland. 2 vols. Amsterdam 1837, vol. 1...
in note 9:
A prayer written and often recited in the family circle by Mr van Gogh; see letter 113.
in note 11:
Van Gogh’s striving for greater godliness was viewed with dismay by his family. Lies, for example, wrote to...
in note 12:
...Van Gogh was referring here to Boughton’s The pilgrim’s progress, also called: Godspeed! Pilgrims setting out for Canterbury; Time of Chaucer, 1874 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 1815. There is reason to doubt this identification, however. Parts of Van Gogh’s description do not correspond to this work: the woman who is being addressed is not wearing black, for example, and there is no sign of either the evening sun or mountains in the distance. Moreover, Van Gogh refers again to this work in letter 99, in which he explicitly mentions a ‘sketch’. Sund therefore imagines a work ‘in the mode of Bearers of the Burden’, in Sund 1992, p. 259 (n. 77). See also Hope B. Werness, ‘Vincent van Gogh and a lost painting by G.H. Boughton’, Gazette des Beaux-Arts 106 (September 1985), pp. 53-75, and Xander van Eck, who stated: ‘It seems very probable that Boughton did indeed make a painting based on Bunyan’s immensely popular Pilgrim’s Progress, even though no such painting has yet come to light.’ See ‘Van Gogh and George Henry Boughton’, The Burlington Magazine 132 (1990), pp. 539-540 (quotation on p. 540); and De Leeuw 1995...
in note 21:
1 Cor. 13. To verse 4 of this passage Van Gogh added the phrase ‘zij is zacht...moed’ (it is meek... woe...
in note 26:
Mariënhof was a country estate lying due south-west of Helvoirt. The Van Goghs – who were friends of the owners, the De Jonge van Zwijnsbergen family – visited the estate regularly, as emerges from the family...
in note 35:
...friend of Lies, spent the Christmas holidays with the Van Gogh family in 1875 (FR b2224, b2379 and b2385).
in note 44:
Isa. 45:2. Van Gogh wrote ‘heengaan’ (go forth) instead of ‘gaan’ (go).
RM09 Copies of poems. Probably Isleworth, about September 1876.
in original text:
...Wie zal voor immer en volkomen ons bevrijden Van ’t ligchaam dezes doods gebogen onder ’t juk...
...die mijn heil verwacht Eens aan den avond van mijn leven Breng ik van zorg en strijden moe Voor...
...Het hart van een pelgrim Zwervende zocht hij De hemelsche stad Stad van geneugten Van eeuwige...
...Moogt hij weerkaatsen Haar liefelijk beeld Glanzende bergen van verre reeds schouwt gij ’t Oord...
...Geschrift van omhoog Hoe wekt gij en trekt gij Vol liefde mijn oog Betoovrende klanken Van ’t...
...is mijn vuur Mijn wapenen hangen Vol roest aan den muur ’k Heb regt steeds gesproken En regt...
...O Zalige nacht! Dat ’k sterren mag schouwen Van heerlijker glans En klanken vernemen Veel luider...
...strijken langs den stroom Andren dartlen in den boom Een wiens lust is God te loven Wil hier uit mijn hart naar Boven! Kerkhof in de Lente Stille rustplaats onzer dooden Schiet den Lente feestdosch...
...Wolken op den dag zoo zwart Zwevend aan den westertrans Schitterend van purperglans Waar het goud...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b104 b-c V/1962
in date note:
Considering that Van Gogh copied on these loose sheets both hymn 180:5 and Ten Kate’s ‘Zucht naar...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Nine of the quotations copied out on these sheets are translations by Bernhard van Meurs of poems by Ludwig Uhland. They are included in Het leven van Ludwig van Uhland en vertalingen uit zijn dichtbundel, Nijmegen 1877. (Abbreviated below as Van Meurs 1877). There are several textual discrepancies, mostly small ones, and differences in punctuation. Those variants may indicate that Van Gogh used a slightly earlier edition. He occasionally omitted lines or stanzas. The first poem is ‘Het Orgel’ (Van Gogh uses the title ‘Avondzang’ (Evening song)). Van Meurs 1877, p. 130. Van Gogh quoted the German version in two of his poetry albums. See Pabst 1988, pp. 34 and 45. The source text has ‘Mijn hart’ (My heart) in line 4.
in note 2:
...Een honderdtal liederen voor piano of orgel, voor den huisselijken kring. Freely adapted by J.J.L. ten...
in note 4:
...van Meurs, ‘De pelgrimstogt’. Van Meurs 1877, pp. 95-98. Translated from Ludwig Uhland. Van Gogh omitted ‘En juublende zangen’ (between lines 53 and 54) from the source text, wrote ‘zijn’ instead of ‘mijn’ (l. 73 and 75), ‘zijgt’ instead of ‘zinkt’ (l. 76), and ‘Zacht’ instead of ‘Zoet’ (l. 104). The poem was also published in De Katholiek. Godsdienstig-, geschiedkundig en letterkundig Maandschrift 69, Nieuwe reeks, derde deel, Leiden 1876, pp. 124-127. Van Gogh quoted five stanzas from the German version (‘Der Pilger’) in one of his poetry albums. See Pabst 1988, p. 42...
in note 5:
Bernhard van Meurs, ‘Een geluk in de kindsheid’. Van Meurs 1877, p. 152. Translated from Ludwig Uhland.
in note 6:
Bernhard van Meurs, ‘Lied van een gevangene’. Van Meurs 1877, p. 150. Translated from Ludwig Uhland. Van Gogh quoted only the first of the two stanzas.
in note 7:
Bernhard van Meurs, ‘De koning op het torenplat’. Van Meurs 1877, pp. 141-142. Translated from Ludwig Uhland. The source text has ‘ook’ instead of ‘steeds’ (l. 160).
in note 8:
Bernhard van Meurs, ‘Een wintermorgen’. Van Meurs 1877, pp. 151-152. Translated from Ludwig Uhland.
in note 9:
Bernhard van Meurs, ‘De leeuweriken’. Van Meurs 1877, p. 157. Translated from Ludwig Uhland. The last two lines in the source text read ‘Eén belust op tierelier / Fladdert in mijn binnenst’ hier!’ (l...
in note 10:
Bernhard van Meurs, ‘Het kerkhof in de lente’. Van Meurs 1877, p. 153. Translated from Ludwig Uhland. Van Gogh quotes the first and third stanzas but omits the three lines of the second stanza, probably because of their harsh tone: ‘Ach, ik vrees dat straks de dood / Naar uw vunzen donkren schoot / Een der mijnen weg...
in note 11:
Bernhard van Meurs, ‘Avondwolken’. Van Meurs 1877, p. 164. Translated from Ludwig Uhland.
090 To Theo van Gogh. Isleworth, between about Saturday, 2 and Friday, 8 September 1876.
in title:
090 To Theo van Gogh. Isleworth, between about Saturday, 2 and Friday, 8 September 1876.
in original text:
...stond op de stoep van de school van den Heer Provily het rijtuig waarin Pa en Moe naar huis reden na te kijken. Dat geele karretje zag men in de verte op den langen weg, nat na den regen, met dunne...
...om den hals. Wat ik voelde, zou het niet geweest zijn “Omdat gij kinderen zijt heeft God den...
...eerste leven, het leven van de jeugd en jongelingsjaren, dat leven van wereldvreugde en ijdelheid...
...als de bloesem van de boomen afvalt, er een ander leven krachtig opschiet, het leven van de liefde...
...die mijn heil verwacht Eens aan den avond van mijn leven Breng ik van Zorg en Strijden moe Voor...
...at Christus zijn het middelpunt van uw verlangen, den Trooster van ’t ontrust gemoed.─ “Vers...
...weg op den Heer Hij zal het maken”. “Versterk uwe Liefde”. Wat is toch die Liefde waar van...
...nog overblijven het van verre staan en eene zucht naar boven uit de ellende van beneden.─ Maar ik...
...ons de begeerte van ons hart te zijn Evergreen. Lees eens in de profetien van Jesaja en Jeremia...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b99 V/1962 (sheet 1), and inv. no. b97 a V/1962 (sheet 2)
in date note:
...the letter was written at least two days before Mrs van Gogh’s birthday on 10 September, i.e. on Friday, 8...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 11:
John 17:15. Mrs van Gogh said this prayer when Vincent left the parental home; see letter 98, ll. 98-100.
in note 16:
...Een honderdtal liederen voor piano of orgel, voor den huisselijken kring. Freely adapted by J.J.L. ten...
in note 49:
Luke 23:46. In l. 176 Van Gogh wrote ‘mijn hart’ (my heart) instead of ‘mijnen geest’ (my spirit).
in note 53:
Ps. 41:3. Van Gogh’s choice of words, which does not correspond to the Statenvertaling, suggests that he...
in note 58:
1 John 2:17. In l. 203 Van Gogh wrote ‘heerlijkheid’ (glory) instead of ‘begeerlijkheid’ (lust).
in note 59:
...hymns combined. London n.d. [1892], song no. 36. A Dutch translation was published in Opwekkingszangen. Liederen van Ira D. Sankey. Nagezongen door C.S. Adama van Scheltema. Amsterdam n.d. [1875], song no. 37.
in note 67:
Van Gogh underlined the verse numbers 53 55 58 63 twice, and number 61 three times.
in note 83:
Caroline van Stockum-Haanebeek.
in textual note 143:
Zoek < Voed Corresponding the original text; in the letters 92, 96 and 102 Van Gogh wrote ‘Zoek’.
091 To Theo van Gogh. Isleworth, between Saturday, 16 and Friday, 22 September 1876.
in title:
091 To Theo van Gogh. Isleworth, between Saturday, 16 and Friday, 22 September 1876.
in original text:
...een mensch uit de andere wereld is, zoo veel ligt er tusschen den tijd dat wij samen in de zaak waren en nu.
in translation:
Van Iterson just came and surprised me, I think it’s nice that he came, but it’s as though he were a...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b81 V/1962
in additional details:
Van Gogh sent the letter with Van Iterson, along with Wetherell’s Wijde wijde wereld, as evidenced both by the remark ‘Herewith the “Wijde wijde wereld” and another little book’ (ll. 8-9) and by another remark in letter 92: ‘If Van Iterson gave you that English hymnal, read No. 14’ (l. 56). Furthermore, this...
in date note:
...Van Gogh says (l. 22): ‘A week ago on Saturday I made a long journey to London’. That this took place on 23 September is confirmed in the family correspondence (FR b2773). Therefore, on the basis of l. 13, the letter could have been written at the earliest on the previous Saturday, 16 September. Moreover, Mr van Gogh told Theo that in a letter received on Sunday, 24 September, Vincent related that Teunis van Iterson had been to see him and that he really had walked to London, all of which means that the present letter must have been written between 16 and 22 September. Cf. exhib. cat. Nottingham 1974, p. 8...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
This must have been an English hymnal, which Van Gogh later mentions having given to Van Iterson to deliver (see letter 92, n. 9).
in note 3:
Caroline van Stockum-Haanebeek.
in note 4:
Van Gogh was no doubt referring to Henry William Gladwell’s gallery at 20-21 Gracechurch Street, London...
092 To Theo van Gogh. Isleworth, Tuesday, 3 October 1876.
in title:
092 To Theo van Gogh. Isleworth, Tuesday, 3 October 1876.
in original text:
...mooi in het park hier, met de donkere lanen van iepenboomen en den natten weg er door en de grijze...
...Te Londen ben ik bij den een en ander geweest en ook nog in de zaak van Messs Goupil & Cie en daar...
...hartelijk, van Pa hoorde ik het Willem en Johan zoo goed gaat. Groet ook allen bij Roos van Uw zoo...
...vertrouw! Want Hij zal U redden van den strik des vogelvangers, van de zeer verderfelijke pest. Hij...
...stoot. Op den fellen leeuw en de adder zult gij treden, gij zult den jongen leeuw en den draak...
...vanwaar mijne hulp komen zal.─ Mijne hulp is van den Heer die Hemel en aarde gemaakt heeft. Hij...
...van alle kwaad, Uwe ziel zal Hij bewaren. De Heer zal Uwen uitgang en Uwen ingang bewaren van nu...
...Zoo zegt de Heer: Bedwing Uwe oogen van tranen en uwe stem van geween, want er is loon voor Uwen...
...leeren, zeggende “Kent den Heer” want zij zullen Mij allen kennen van hunnen kleinste af tot...
...die Uw heil verwacht Eens aan den avond van mijn leven Breng ik van zorg en strijden moe voor elken...
in translation:
...Goupil & Cie, and there I saw the drawings that Van Iterson had brought, and it was a pleasure to...
...steadfast, and much light will come your way. Is Van Iterson back yet? I was very glad indeed to...
...For to my God I still give praise. If Van Iterson gave you that English hymnal, read No. 14. And...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b89 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...with slight differences, in letters 96 and 322. Van Gogh also wrote this passage in the visitor’s book...
in note 5:
...van der Burg; the former had fallen and injured herself: ‘From Aunt Louise of Zundert a letter saying that Aunt Beth fell over a piece of wood in the garden and injured her arm very badly indeed, so badly that she cannot manage by herself. Poor, good soul. We feel so sorry for her’ (FR b2770, Mr van Gogh to Theo, 8 September 1876...
in note 7:
The earlier visits to which Van Gogh refers will have taken place when he was living at Ivy Cottage, 395...
in note 9:
Teunis van Iterson was to bring two books, including Elizabeth Wetherell’s The wide, wide world; see letter...
in note 11:
...See Longfellow 1886-1891, vol. 1, pp. 221-223. Van Gogh omitted the first, sixth, tenth and eleventh...
in note 14:
A prayer written and often recited in the family circle by Mr van Gogh; see letter 113.
in note 15:
Vincent Wilhelm van Gogh and Johannes van Gogh, sons of Uncle Jan van Gogh. Uncle Jan visited Theo regularly during his illness and kept Mr and Mrs van Gogh abreast of their son’s condition (FR b2777 and b2778).
in note 17:
Cf. Jer. 31:33-34. In l. 191 Van Gogh wrote ‘zonen en dochteren’ (my sons and daughters) instead of...
093 To Theo van Gogh. Isleworth, Saturday, 7 and Sunday, 8 October 1876.
in title:
093 To Theo van Gogh. Isleworth, Saturday, 7 and Sunday, 8 October 1876.
in original text:
...uur hier van daan, de weg daarheen gaat door de weilanden en velden langs de heggen van meidoorn...
...den booze.─ Nu vertel ik U nog van mijne wandeling naar Londen. s’morgens om 12 uur ging ik van...
...moest en deed den brief aan Pa en Moe daar op weg op de post. Toen ik in de buurt van de stad...
...toen kennis maakte, daarna de bediende van Mr Wallis en toen een van de Heeren Wallis zelf, in der...
...twee kerkramen zag. In het midden van het eene raam het portret van eene bejaarde dame, o zoo’n...
...En van de City naar het andere eindje van Londen, daar bezocht ik een jongen die in der tijd van de...
...lichten van Isleworth en de kerk met de klimop en het kerkhof met de treurwilligen aan den kant van...
...genade te vinden in de oogen van mijn Vader en Moeder en in de oogen van wie zullen na mij komen...
...rijzen op naar den Hemel, zij dalen neder tot in de afgronden; hunne ziel versmelt van angst. Zij...
...tot den Heer, in de benaauwdheid die zij hadden, zoo voerde Hij hen uit hunne angsten. Hij doet den...
in translation:
...to Père Lachaise. Afterwards I went to see Van Wisselingh, where I saw sketches for two church...
...especially everyone at Mr Tersteeg’s and at the Van Stockums’ and the Haanebeeks’. Tell Ma...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b90 V/1962
in date note:
...1876.’ After starting the letter on Saturday, Van Gogh was sent by Jones to London on an errand (l...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Since Van Gogh’s former employer, Mr Stokes, had moved his school in June, Stokes’s school was near that...
in note 4:
...Longfellow 1886-1891, vol. 3, pp. 132-133. In l. 80 Van Gogh wrote ‘In sorrow did I bow’ where the...
in note 6:
To lend Theo some support during his illness, first Mr van Gogh and later Mrs van Gogh went to visit him (FR b2782 and b2786, dated 7 and 23 October 1876).
in note 7:
...Van Gogh left out several passages. A comparison with the French version in Scènes de la vie flamande (Scenes of Flemish life) by Henri Conscience, translated by Léon Wocquier, first series, new edition, Paris 1864, pp. 187-189 (cf. letter 89) reveals the following changes: l. 106 mortel [ mortel, – la haine des hommes peut-être, – l. 137 aimer, grandir [ aimer, haïr, grandir It is remarkable that in the preceding quotation from Longfellow Van Gogh replaced the word ‘hate’ and in this quotation avoids the words ‘haine’ (hate) and ‘haïr’ (to hate...
in note 9:
...Wallis, son of the art dealer William Henry Wallis. When Van Gogh moved to London in May 1873, he became acquainted with them through his Uncle Vincent van Gogh: Uncle Vincent and his wife were staying with the...
in note 13:
...van Wisselingh had received his training at Goupil’s in The Hague (1864-1866) and in Paris (1866-1874). He and the art dealer Daniel Cottier were business partners in London in the years 1874-1882. Their gallery was at 8 Pall Mall. See Heijbroek and Wouthuysen 1999. The windows are located in St Andrew's Church in Owslebury, near Winchester. They were commissioned by William Carnegie, 8th Earl of Northesk, as a memorial to his wife and daughter, who both died before him. Both women are depicted as the Virgin Mary. In the family scrapbook of the earl’s descendants, Max Donnelly found photographs of the designs that Van Gogh had described. See Max Donnelly, ‘“Such a noble face”: Vincent van Gogh, Daniel Cottier and the Northesk memorials’, in Burlington Magazine 153 (2011), pp. 568-571. Ills. 3099-3102...
in note 15:
Heb. 11:1. The quotation that Van Gogh saw in the original design was replaced with: ‘Fear not, only believe’. See Max Donnelly, ‘“Such a noble face”: Vincent van Gogh, Daniel Cottier and the Northesk...
in note 19:
...1875 (see Taylor 1964, p. 420, and cf. letter 95). Van Gogh sketched this church, which no longer exists...
in note 20:
...Road (opened in 1866), which was located about 1 km north of Van Gogh’s route along Brentford High Street.
in note 23:
Ps. 107; Van Gogh omitted the following verses: 3, 8-13, 15, 17-19, 21-22, 23b, 31-40, 41b and 43.
in note 25:
...For an English translation, cf. letters 96 and 120. Van Gogh also wrote these words in the second poetry...
094 To Anna van Gogh-Carbentus and Theo van Gogh. Isleworth, Friday, 13 October 1876.
in title:
094 To Anna van Gogh-Carbentus and Theo van Gogh. Isleworth, Friday, 13 October 1876.
in original text:
...van den Vader – Op de wereld zag ik neer Maar toch dacht ik aan den morgen Aan een morgen van...
...o Heer hebt mijne ziel gered van den dood, mijne oogen van tranen, mijnen voet van aanstoot. Ik zal...
...zal den beker der verlossingen opnemen, en den naam des Heeren aanroepen. Mijne geloften zal ik den...
...eene offerande van dankzegging en den naam des Heeren aanroepen. Ik zal mijne geloften den Heer...
...van al Zijn volk; in de voorhoven van het huis des Heeren. Uit de benaauwdheid heb ik den Heer...
...ook voor mij is een ure gekomen Ure van roeping van ernst van gena Dat in mijn boezem de stem werd...
...en ik, aan een geopend venster, van waar wij het uitzigt hadden op den tuin van het huis waarin wij...
...wij, verre van de volksmenigte, na de vermoeijenis eener lange reis, het oogenblik van den overtogt...
...ik van den Heer begeerd, onthoud ze mij niet, voor ik sterf: Doe ijdelheid en leugentaal verre van...
...daarom beter dan deze. Eens aan den avond van mijn leven, breng ik van zorg en strijden moe, voor...
in translation:
...life? She reminds me of another portrait, a Van Dyck, a poor woman, very pale, unhealthy. The pale...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b91 V/1962 (sheet 1), and inv. no. b1470 V/1962 (sheet 2)
in arrangement:
...or November 1877 (see letter 92, n. 2). Moreover, Van Gogh used the expression ‘Thank God’ a number of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
On Monday evenings Van Gogh attended the prayer meetings at the Wesleyan Methodist Church in Richmond. See...
in note 3:
Van Gogh combines ‘eenvoudigheid des harten’ (singleness of heart; Acts 2:46, Eph. 6:5 and Col. 3:22...
in note 4:
Mr Slade-Jones occasionally sent Van Gogh to London and Lewisham on errands, such as collecting money...
in note 7:
Van Gogh was permitted to work on behalf of the Congregational Church of Reverend Slade-Jones in Turnham...
in note 9:
...And I thought of that one morning, Of that morning long ago, When I laughing, without caring, From lofty Alps looked down below. (Op de bergen van het Lijden, – Steile weg naar ’t heilig Land – Op de bergen van het Lijden Voerde mij der Liefde hand.’ En ik dacht weer aan dien morgen, Aan dien morgen van weleer, Toen ik lachend, zonder zorgen, Blikte hoog van de Alpen neer.) Van Gogh’s version (or the version his father had once sent him – see letter 104) has been Christianized. It is however possible that Vincent was...
in note 10:
Ps. 116:1-19. Van Gogh evidently thought it suitable, in the light of Theo’s illness, to skip verse 15...
in note 18:
...the kingdom of heaven). No nineteenth-century Dutch edition has been traced, so it is not known which text Van Gogh transcribed. In letter 104 of 28 February 1877, Van Gogh also quotes a line from the Confessions.
in note 24:
...5). See Michelet, L’amour, pp. 387-396; see also letter 14. Van Gogh introduced a few small changes.
in note 26:
Prov. 31:11-31. Van Gogh skipped several verses.
in note 28:
Cf. Eccl. 7:2-3. Van Gogh left out the second half of verse 2.
in note 29:
A prayer written and often recited in the family circle by Mr van Gogh; see letter 113.
095 To Theo van Gogh. Isleworth, between Monday, 23 and on or about Wednesday, 25 October 1876.
in title:
095 To Theo van Gogh. Isleworth, between Monday, 23 and on or about Wednesday, 25 October 1876.
in original text:
...is, terwijl de Godsdienst, het zoeken te doen van Gods wil de hoofdzaak moet worden.─ Godsdienst...
...broeder, leeren, zeggende: Kent den Heer, want zij zullen Mij allen kennen van hunnen kleinste af...
...kunnen er schoone rijke dagen zijn in alle tijdperken van het leven, als de liefde tot Christus ons...
...den laatsten brief van Anna, zij zal nog wel dikwijls aan Welwyn denken als zij er eenmaal van daan...
...dien tijd. Ik zag reeds enkele van de platen, zij zijn in den trant van Holbein. Gij weet dat veel...
...t is toch gelukkig kersmis in den winter is, daarom is mij den winter liever dan eenig anderen tijd van het jaar, kersmis en oudejaar is zelfs meer dan den herfst. Wat zal het heerlijk zijn om...
...verte ziet.─ Wat zien wij toch weinig van elkaar jongen en wat zien wij weinig van onze ouders, en toch, zoo sterk is het gevoel van onzen oorsprong en van elkander dat het hart zich soms opheft en...
...zalig zijn.─ Laat mij niet al te ver dwalen van Hen! van Uw volk o Heer. Gij die Hun God zijt...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b93 V/1962
in date note:
...van Gogh, which means that Vincent must have known that their mother was no longer with Theo. In fact, she left The Hague on Monday, 23 October (FR b2786), so the letter could not have been written before that day. During this period Van Gogh generally wrote every week. In the following letter, which was written on Friday, 3 November, Van Gogh wrote: ‘It really is time you heard something from me’ (l. 3). Since the interval between that letter and this one was longer than usual, the present letter was most likely written not long after 23 October. We have therefore dated it to between Monday, 23 and on or about Wednesday, 25 October 1876...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
These letters must have been sent when Mrs van Gogh was still in The Hague nursing Theo back to health.
in note 14:
Van Gogh quoted Bersier’s text in a previous letter: see letter 40, n. 7.
in note 23:
...of the marriage of Martin Luther are known. Van Gogh could have seen the reproduction of a work by...
in note 31:
...van den Doel, Ik hoor trompetten klinken. De dichters Jacobus Revius en Dirk Camphuysen. Leiden 1969, p. 23. The verses were included in printed editions of Camphuysen’s poetry, including Stichtelijcke rijmen (Edifying verses), but Van Gogh was likely referring to a later version – whether or not adapted – or else quoting from memory. See Stichtelijcke rijmen. Rotterdam 1655, part 1, p. 412. It is not clear whether the variant last line, based on hymn 20:9 – ‘Het eind zal zeker zalig zijn’ (The end will certainly be blest) – was Van Gogh’s own invention. Various versions did exist, as evidenced by such books as Uitgelezen Stichtelijke Rijmen van D.R. Camphuysen. Ed. J. van Vloten. Schiedam 1861, p. 86. Cf. Pabst 1988, p. 62...
in note 35:
Uncle Jan (Johannes) van Gogh.
096 To Theo van Gogh. Isleworth, Friday, 3 November 1876.
in title:
096 To Theo van Gogh. Isleworth, Friday, 3 November 1876.
in original text:
...van hier naar Richmond langs den Theems waarin de groote kastanjeboomen met hunne vracht van geele...
...en tusschen de toppen van die boomen door het gedeelte van Richmond dat op den heuvel ligt, de...
...donker gewelf onder den grond weer in ’t vriendlijk daglicht komt toen ik op den preekstoel stond...
...niet die ons heil verwacht Eens aan den avond van mijn leven Breng ik van zorg en strijden moe Voor...
...t genot Van de frissche waterstroomen Dan mijn ziel verlangt naar God Ja mijn ziel dorst naar den...
...aan den eenen kant was de lucht nog vol gloed van de zon die daar was ondergegaan, aan den anderen...
...aan dat: eens aan den avond van mijn leven, breng ik van zorg en strijden moe, voor elken dag mij hier gegeven U hooger reiner loflied toe. à Dieu, een handdruk in gedachten van Uw zoo liefh. broer...
...den een of ander zien mogt die ik ken.─ Uw broer was wel ontroerd toen hij stond aan den voet van...
...ix Holt�� van Elliott.─ Het was mooi in het park met de oude iepen boomen in den maneschijn en...
in translation:
...from Your most loving brother, Vincent Regards to Mr and Mrs Tersteeg, Haanebeeks, Van Stockums and everyone at the Rooses’ and Van Iterson and if you should see someone or other whom I know...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b92 V/1962 (sheet 1), and inv. nos. b1462 a-b V/1962 (sheet 2, 3)
in arrangement:
...Van Gogh in English. Previous editions have included it as a separate document, or as a letter in its own right, numbered separately; see, for example, Verzamelde brieven 1973, vol. 1, pp. 88-91; and De brieven 1990, vol. 1, pp. 176-181. However, Van Gogh says in l. 9 that he is appending the sermon to the letter, so we see no reason to publish it separately...
in date note:
Van Gogh dated letter 97 (Friday) 10 November. It mentions a walk to Turnham Green ‘last Thursday...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
Hymn 7:4. Van Gogh varies the text in l. 54 by writing ‘helpen’ (help) instead of ‘redden’ (save).
in note 12:
Van Gogh must have gone to both Richmond and Turnham Green on the same evening (cf. ll. 354-355).
in note 14:
...teachers’ meeting, held on Sunday, 19 November, Van Gogh was officially accepted as a co-worker at...
in note 17:
...this world to that which is to come. In his sermon, Van Gogh referred to this image a number of times. Cf...
in note 23:
Cf. Eccl. 7:3. Van Gogh varies the text in l. 120 by writing ‘joy’ instead of ‘laughter’.
in note 35:
1 John 2:17. Van Gogh changed ‘lust’ to ‘glory’, just as he did in the Dutch by changing...
in note 46:
John 6:17-19 and 21. Van Gogh omitted ‘It is I, be not afraid’ here but quoted it a bit further on (see...
in note 79:
Van Gogh gave the same description of this work by G.H. Boughton in letter 89.
in note 83:
...a verse from Stichtelijcke rijmen by D.R. Camphuysen, which Van Gogh quoted earlier; see letter 95, n. 31.
in note 89:
...The three wakings and other verses. New York 1867.) Van Gogh appears to have known the version in the...
097 To Theo van Gogh. Isleworth, Friday, 10 November 1876.
in title:
097 To Theo van Gogh. Isleworth, Friday, 10 November 1876.
in original text:
...gij? Als Gij dezer dagen kunt krijgen “de navolging van Christus” lees daar dan eens in, dat is...
...en in wel te doen wat men doet.─ Gij moet den brief van Pa en Moe maar eens lezen, ik heb zulke...
...op ─ als het kwaad van iederen dag toeneemt wat de dingen van de wereld aangaat, vreesselijk zijn...
...eens niet. Maar wie zoekt die vindt.─ Schrijf den volgenden keer als Pa en Moe schrijven ook maar...
...heen met den oudsten jongen van de school en vertelde hem enkele van de sprookjes van Andersen, “de geschiedenis eener Moeder”, onder anderen.─ En nu gaan wij zoo zachtjes aan naar den winter...
...en de hulst en den klimop in de sneeuw. Wat zou ik graag met Anna zamen komen, moge zij spoedig iets vinden, ik schrijf haar van daag maar weer eens.─ Vandaag is een van de meiden weggegaan, die...
...op veel wat wij gebouwd hadden instort. En toch den moed maar niet opgeven, tot zevenmaal toe moest...
...Turnham Green zal moeten werken, hij is nog nooit van huis geweest en zal het niet makkelijk hebben...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b94 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
098 To Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus. Isleworth, Friday, 17 and Saturday, 18 November 1876.
in title:
098 To Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus. Isleworth, Friday, 17 and Saturday, 18 November 1876.
in original text:
...s’middags thee drinken bij den koster, een schoenmaker die in een van de buitenwijken woont. Uit...
...voorbij en naderen wij den winter en het vriendelijke kersfeest. Morgen moet ik in twee uithoeken van Londen zijn, in Whitechapel ─ dat heel arme gedeelte waar U in Dickens wel van heeft gelezen en...
...over en van daar naar Lewisham. De kinderen van Mr Jones zijn weer beter maar nu hebben 3 van de...
...dat is die grasvlakte waarop het raam van den koster uitziet. Het was verbazend modderig daar maar...
...en men het licht van een klein kerkje in het midden van de vlakte zag. En links van ons was de...
...den rooden gloed van de locomotief en de rei lichten in de wagons in de schemering. Rechts van ons...
...Uw portretten en de prenten aan den muur, Christus Consolator en Le vendredi saint en de Vrouwen die naar het graf gaan en Le vieux Huguenot en l’Enfant prodigue van Ary Scheffer en het scheepje op...
...gedachten van Uw zoo innig liefh. Vincent van uit het andere eindje van L. Dag allen! van morgen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b95 V/1962
in additional details:
Mr van Gogh sent this letter on to Theo: ‘Herewith Vincent’s last letter; I’ll get it back from you at...
in date note:
Letter headed: ‘Isleworth 17 November 1876’. Van Gogh writes that on Saturday (18 November) he will go to...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
...a small village one mile south of Richmond. Van Gogh made a small drawing of this church in letter...
in note 11:
Van Gogh must be referring to the parish school (of St Mary’s, Acton), which became the parish hall of St...
in note 17:
...by Léon Gaucherel after Jules Dupré. Since Van Gogh’s parents evidently required no more than...
in note 20:
...this was an expression familiar in the family. Mr van Gogh wrote on 7 March 1877 to Theo: ‘you know that...
in note 22:
...texts were well known and oft-repeated in the Van Gogh family, and were therefore frequently quoted in...
in note 23:
...still at home in Etten, which might explain why Mr van Gogh sent the letter on to Theo. Cf. Additional...
099 To Theo van Gogh. Isleworth, Saturday, 25 November 1876.
in title:
099 To Theo van Gogh. Isleworth, Saturday, 25 November 1876.
in original text:
...die ons bracht tot aan het einde van de reis als voor de deur van het vaderhuis.─ God geve het...
...den Theems, Petersham, s’morgens was ik in de Zondagschool te Turnham Green geweest en ging van...
...naar Richmond en van daar naar Petersham. Het werd spoedig donker en ik wist den weg niet goed, het...
...mij den weg. Maar jongen daar was een mooi houten kerkske met vriendelijk licht aan het einde van...
...jufvrouw van eene kostschool die allen daar waren. s’morgens was het zoo mooi op den weg naar Turnham Green, de kastanjeboomen en helder blaauwe lucht en morgenzon weerkaatsten in het water van den...
...ik van hier, was om half 7 in Hydepark, daar lag de mist op het gras en vielen de bladeren van de...
...van Westminster Abbey en the House of Parliament en de zon ging rood op in den morgenmist �� van...
...dat te lezen. Ik voor mij houd er zielsveel van. Het is in den nacht, ik zit nog wat te werken voor...
...van de volheid der tijden wederom alles tot één te vergaderen, in Christus, beide dat in den...
in translation:
...at the Rooses’ and the Haanebeeks’ and the Van Stockums’ and the Mauves’, adieu and believe...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b96 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...London 1989, pp. 42-43. This edition has the word ‘vanished’ where Van Gogh wrote ‘banished’.
in note 4:
...little children bow before the Father’s throne’. Van Gogh’s poem displays slight variations with this...
in note 5:
Uncle Jan (Johannes) van Gogh.
in note 17:
...had been living at 314 Brixton Road (Lambeth), around the corner from Van Gogh’s old lodgings (LAL).
in note 18:
Van Gogh was mistaken: the funeral was not on a Saturday but on a Thursday (see letter 88).
in note 19:
Although Van Gogh said he was working on Ps. 42:1, he actually quoted Ps. 42:3 (in KJ Ps. 42:2). Cf., however, the related text in rhy. ps. 42:1: ‘mijn ziel verlangt naar God. Ja, mijn ziel dorst naar den Heer...
100 To Theo van Gogh. Etten, Sunday, 31 December 1876.
in title:
100 To Theo van Gogh. Etten, Sunday, 31 December 1876.
in original text:
...Etten 31 December 1876 Waarde Theo, Van harte alles goeds in het nieuwe jaar U toegewenscht, heb...
...weer zooveel pijn aan het oog en heeft een doek om, Pa heeft weer zoo heel mooi gepreekt van morgen. En nu van avond weer Oudejaarsavond, waart Gij ook maar hier. Er is nog iets nu dat ik U moet...
...Sprak met hem af ik na Nieuwejaar eene week bij hem zou komen en na verloop van dien tijd kunnen wij zien. Er zijn veel dingen die het wenschelijk maken, het weer terug zijn in Holland in de buurt van Pa en Moe en ook van U en de anderen vooreerst. Dan zou het salaris daar zeker iets beter zijn dan...
...in mij zal ontwikkelen. de verandering nu zal zijn dat ik in plaats van les te geven aan die jongens in een boekwinkel werkzaam ben.─ Wat hebben wij dikwijls verlangd bij elkaar te zijn en hoe vreesselijk is het gevoel van ver van elkaar te zijn bij ziekte of zorg gelijk wij het bij voorbeeld...
...bij het avondlicht. Gij moet het maar dadelijk aan den Hr. Tersteeg ook zeggen ik 8 dagen daarheen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b100 V/1962
in additional details:
...probably enclosed in a letter written by Mr and Mrs van Gogh to Theo, since they say in their letter that...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...Kornelis Braat, manager of the bookshop Blussé & Van Braam in Dordrecht. Frans Braat had written to his...
in note 4:
...van Gogh wrote on 6 December 1876 to Theo: ‘I long so much to speak with Vincent when he comes at Christmas, to see what will become of him. I sometimes fear that the Rev. Jones exploits him a little as an errand boy and cannot believe that his present path will lead to a proper livelihood’ (FR b2800). Mrs van Gogh also wrote to Theo of the need for a change: ‘He himself did not see much light in his future, but imagined he had to persevere because he thought he must – though I see no grounds for that ‘must’ without study, but it’s good he’s coming and we can talk about it again properly’ (FR b2803, 18 December 1876). Theo, for his part, got involved in the matter and told his parents of a vacancy, upon which Mr van Gogh wrote to him: ‘I responded immediately to the advertisement you mentioned – but no answer. It is intended for someone who is at least 24 years old’ (FR b2802, 18 December 1876). Even though Braat conferred with Uncle Vincent, and both Vincent and Theo were acquainted with his son Frans, Mrs van Gogh maintained that the position had materialized without intercession or mediation: ‘You can understand that we positively recognize it as a ray of light from above and the answer to our prayers. By no means did we or anyone else, Uncle Cent included, have a hand in it – it is through meeting Vincent and having faith in him, so to speak, that it was offered to him. He himself sees no prospects in what has gone before and in his own wishes, so why look for something else abroad and not take this wonderful opportunity near us and you?’ (FR b2804, to Theo, 18 December 1876...
in note 5:
...as Vincent wrote this letter – 31 December – Mr van Gogh wrote to Theo: ‘An opportunity seems to be...
in note 8:
Van Gogh’s cousin Willem Carbentus, the son of Uncle Arie Carbentus and Aunt Fie van Bemmel.
in note 10:
...new address in Dordrecht or that he could send his letters in care of the bookshop Blussé & Van Braam.
101 To Theo van Gogh. Dordrecht, Sunday, 21 January 1877.
in title:
101 To Theo van Gogh. Dordrecht, Sunday, 21 January 1877.
in original text:
...Theo, Reeds eerder zult Gij een brief verwacht hebben; in den winkel gaat het nog al en is het druk...
...die ik van U kreeg hangen op mijn kamertje – zag de schijen op het museum en ook van Scheffer...
...en ook het portret van Zijn atelier en zoo als Gij weet het portret van zijne Moeder. Er zijn nog...
...de kagchel. Bekijken wij ze den een of anderen dag nog eens zamen? Den eersten Zondag dat ik hier...
...Het raam van mijn kamer ziet uit op tuinen, met mast en populieren enz. en den achterkant van oude...
...aanzie denk ik wel eens aan een brief van U waarin Gij spreekt van zoo’n huis met klimop begroeid...
...teeken dan in op de Katholieke Illustratie van dit jaar, daar zijn de prenten uit London van Doré in – de werven aan den Theems, Westminster, Whitechapel, den Underground railway &c. &c.– Bij de...
...langs de grachten en ook buiten de stad aan den kant van de Merwe, kwamen ook langs die plek waar...
...het juist als een schilderij van Cuyp. Dezen avond ben ik geweest bij Ds Keller van Hoorn die sprak...
in translation:
...by Cuyp. This evening I went to hear the Rev. Keller van Hoorn, who spoke on ‘I come to do Thy...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b101 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had left Etten for Dordrecht on Wednesday, 3 January (FR b2499) and had meanwhile started work at the firm of Blussé & Van Braam at Voorstraat C 1602, located in Scheffersplein in Dordrecht. The firm sold books and magazines, as well as office supplies, maps and prints (including penny prints and reproductions by Goupil). One of Van Gogh’s duties was to supervise the shipment of goods sent on approval. He also had to keep the books and do odd jobs; in 1914 his position was described by Dirk Braat, a son of Van Gogh’s boss P.K. Braat, as ‘bijlopie’ (errand boy). See Verzamelde brieven 1973, vol. 1, pp. 108-110 (quotation on p. 110...
in note 2:
Mr van Gogh was to turn 55 on 8 February 1877, and Vincent had announced that he was coming home for the...
in note 3:
...translation of George Eliot’s Scenes of clerical life was called Novellen (uit het Engelsch, nieuwe uitgaaf onder toezicht van P. Bruijn. Sneek, Van Drunten & Bleeker, 1871 (George Eliot’s romantische werken 1).
in note 4:
George Eliot, Adam Bede (1859). For his birthday Mr van Gogh received Eliot’s Silas Marner in addition to...
in note 13:
Van Gogh probably meant the plaster-cast version of the Bust of Cornelia Scheffer-Lamme, the mother of the...
in note 19:
1 Cor. 13:11-12; Van Gogh quoted first verse 12 and then verse 11.
in note 20:
...which at that time was free-thinking (BWPGN, NNBW, and E.H. Cossee, ‘Vincent van Gogh en kerkelijk Dordrecht’, Kwartaal & Teken van Dordrecht 6-1 (1980), p. 5 (n. 6)). The small church is the Lutheran Church at...
in note 22:
Van Gogh’s room in the Rijken family’s house (see letter 102, n. 4) was on the first floor at the back of...
in note 23:
...papers of the Pickwick club. London 1837, p. 55. Van Gogh quotes from the same poem in letter 114.
in note 24:
...per week or 30 cents per month. See Hemels and Vegt 1993, pp. 262-267; and L.A.C. Jentjes, Van strijdorgaan tot familieblad. De tijdschriftjournalistiek van de Katholieke Illustratie 1867-1968. Diss. Amsterdam 1995.
in note 25:
...den Theems (Along the Thames) (Ill. 1793), Een koffiehuis te Whitechapel (A coffee house at Whitechapel) (Ill. 1796) and Een onderaardsche spoorweg te Londen (An underground railway in London) (Ill. 1797); the last one accompanied the article ‘Londen en zijne onderaardsche spoorwegen’ (London and its underground railways) (10th volume, no. 20, p. 160; no. 22, p. 176; no. 21, p. 168 (two illustrations), and no. 18, p. 141, respectively). There is no illustration depicting Westminster. The series’ sequel also contained a number of illustrations by Doré, hence Van Gogh’s ‘&c. &c.’ The illustrations were taken from Gustave Doré and [William] Blanchard Jerrold, London – A pilgrimage. London 1872, pp. 17, 185, 6, 141, 113, respectively...
in note 26:
...For Görlitz’s recollections of his contact with Van Gogh, see Verzamelde brieven 1973, vol. 1, pp...
in note 29:
Petrus Marinus Keller van Hoorn belonged to the free-thinkers in the Reformed (‘Hervormde’) congregation. When he was living in Dordrecht, Van Gogh regularly attended services conducted by ministers professing the ethical or modern movement, to which group Keller van Hoorn belonged.
in note 31:
...van Hoorn, his wife Maria Sophia Singels and their children placed an obituary in the Dordrechtse Courant; ‘Our dear Willem died calmly this afternoon; he would have been eight years old on Sunday. Dordrecht, 5 January 1877’. Van Gogh was therefore mistaken about the child’s sex. He made a similar mistake in the letter of condolence he wrote to H.G. Tersteeg on 3 August, in which he recollects Keller van Hoorn’s sermon. See letter 124...
RM10 Passages copied from the Bible. Dordrecht, probably February-March 1877.
in original text:
...ik heb van den Heer ontvangen hetgeen ik ook U overgegeven heb, dat de Heer Jezus, in den nacht in...
...nam Hij ook den drinkbeker, na het eten des Avondmaals, en zeide Deze drinkbeker is het Nieuwe Testament in Mijn bloed, dat voor U vergoten wordt tot vergeving van zonden, doet dat, zoo dikwijls als Gij dit brood zult eten en dezen drinkbeker drinken tot Mijne gedachtenis, en verkondigt den dood des Heeren totdat Hij komt.– Lukas XXII. En uitgaande, vertrok Hij, gelijk Hij gewoon was, naar den...
...hij scheidde zich van hen af, omtrent eenen steenworp; en knielde neder, en bad, zeggende: Vader! of Gij wildet dezen drinkbeker van Mij wegnemen! doch niet Mijn wil maar Uw wil geschiede. En van Hem...
...Hij van het gebed opgestaan was, kwam Hij tot Zijne discipelen, en vond hen slapende van droefheid...
...Gij zoudt geene magt tegenover Mij hebben indien ze U niet van Boven gegeven ware.– Jezus dan kwam uit, dragende de doornen kroon en het purperen kleed. En Pilatus zeide tot hen: Zie, den mensch.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1465 V/1962
in date note:
...impossible to date this precisely, but considering Van Gogh opens here with Psalm 27:14, and he does the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
102 To Theo van Gogh. Dordrecht, Wednesday, 7 and Thursday, 8 February 1877.
in title:
102 To Theo van Gogh. Dordrecht, Wednesday, 7 and Thursday, 8 February 1877.
in original text:
...overstrooming gehad. s’Avonds tusschen 12 en 1 van den winkel komende wandelde ik de Groote kerk...
...groep mannen aan het eind van het straatje die den een na den ander naar hunne pakhuizen waadden...
...de groote drukking van onder uit den grond. De Heer Braat zegt het hem een bankje van het grootste...
...Neemt mijn juk op en leert van Mij dat ik zachtmoedig ben en nederig van hart, en gij zult rust...
...ongeregtigheden van mij zoover het Oosten is van het Westen.” waarin wij iets zullen voelen van...
...die mijn heil verwacht Eens aan den avond van mijn leven Breng ik van zorg en strijden moe voor...
...straten in den regen met de lantaarns en een nacht daar doorgebragt op den stoep van een oud grijs...
...liever o Zundert o Zundert! wie weet of wij van den zomer nog niet eens zamen aan de zee wandelen...
...zeggen hoe hoog gena kan stijgen. Van harte gelukgewenscht met den dag van heden, het is reeds half...
...versterken – de natuur van ieder waar zoon heeft wel iets van dien van den zoon uit de gelijkenis...
in ongoing topic 1:
Mr van Gogh’s birthday on 8 February (101)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b102 V/1962
in date note:
...but much later on in the letter suggests that Van Gogh had begun writing on the evening of 7 February.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...presumably Van Gogh received the bookshop discount of 10%. The translation was to be had both as a separate publication (‘3e dr. Sneek, J.F. van Drunten (Rott., D. Bolle.) 1871’) and as vol. 2 of George Eliot’s romantic works: ‘Uit het Engelsch. Nieuwe uitgaaf met inleiding en onder toezicht van P. Bruyn (From the English. New edition with introduction and editorial supervision by P. Bruijn), Sneek, Van Drunten...
in note 2:
The present was well chosen: Mr van Gogh found Adam Bede a ‘wonderful thing to have’ (FR b2507, 19...
in note 4:
...the ground floor they ran a greengrocer’s shop. Van Gogh was their lodger from January to May 1877. They...
in note 5:
The storehouse of Blussé & Van Braam was next to Vincent’s lodging-house. During the flooding, Van Gogh carried heavy cartons of wet paper upstairs. People recollecting the incident commented also on his physical...
in note 8:
Some of Van Gogh’s possessions had to be sent from England. Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘It was with great pleasure that I sent Vincent a parcel with several items this week; his clothes are still in England...
in note 36:
A series of windmills on the Weeskinderendijk. Van Gogh would make a drawing of these windmills in 1881; see...
in note 37:
When travelling from Paris to London and vice versa, Van Gogh no doubt saw the coastal town of Dieppe and the...
in note 40:
Rijsbergen is a village c. 6 km north of Van Gogh’s birthplace, Zundert, and its churchgoers were part of Mr van Gogh’s congregation. The Aertsen family, who are mentioned in letter 108, were among the Van Goghs’ friends there.
in note 46:
A prayer written and often recited in the family circle by Mr van Gogh; see letter 113.
in note 47:
...was an important image Van Gogh remembered from his youth, because an early drawing (in a sketchbook made for Betsy Tersteeg) also shows a small church with birds on the roof (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no...
in note 53:
...it is woe-spirited, it has woe and spirit’. Mr van Gogh wrote to Theo: ‘I do imagine that he always...
in note 55:
...Armhuis (poorhouse) on the Stek, pupils above the age of 12 received instruction in arithmetic, mathematics and drawing. See J.L. van Dalen, Geschiedenis van Dordrecht. 2 vols. Dordrecht 1931, vol. 2, pp. 926-928.
in note 56:
Van Gogh is referring to the passage ‘Je vois d’ici une dame’ from the chapter ‘Les aspirations de...
in note 57:
...preserved in the Van Gogh family could be the one mentioned here. It is now to be found in the Van Gogh Museum (inv. no. v44 V/1975). Ill. 1816. See cat. Amsterdam 1987, p. 500, cat. no. 3.12. That the reading-desk was once Vincent’s is recorded in a ‘Memorandum’ written by V.W. van Gogh dated 8 October 1975...
in textual note 125:
en < den
103 To Theo van Gogh. Dordrecht, Monday, 26 February 1877.
in title:
103 To Theo van Gogh. Dordrecht, Monday, 26 February 1877.
in original text:
...kent Gij, hoe een jong man, op den dag die den St Bartholomeus nacht vooraf ging, door zijn meisje...
...et niet of ik U reeds vroeger dat gedicht van Longfellow zond dat ik hierbij overschrijf, het heeft...
...van Scheffer hebben gezien, s’avonds ben ik naar Mager toegeweest die bij den voorlezer van de...
...nog een heelen tijd zamen te praten, hij vertelde van Menton en van een Kersfeest dat hij daar had...
...kleinigheden – maar die hooren tot den plicht – als men geen gevoel van plicht had, wie zou dan...
...de wereld weg neemt maar dat Gij ons bewaart voor den booze.– De Heer is Uw bewaarder, de Heer is uwe schaduw aan Uwe regterhand. De Heer is niet verre van een iegelijk onzer. Als èèn lid lijdt...
...Neemt mijn juk op en leert van Mij dat ik zacht-moedig ben en nederig van hart, want mijn juk is...
...lf Uw hoofd en wasch uw aangezicht, opdat het van de menschen niet gezien worde, en Uw Vader die in...
...in ons roept, Abba Vader.– Uw Vader weet wat gij van noode hebt, ook voor gij hem bidt. Het kind...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b103 V/1962
in additional details:
Van Gogh later added several passages; see Textual Notes.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Acting on Mr van Gogh’s advice, Theo had gone to visit Vincent on Sunday, 25 February, as we learn later on...
in note 6:
...was one of Vincent’s co-workers at Blussé & Van Braam. He registered officially as a resident of...
in note 9:
...her, a proper relationship was impossible: Mr and Mrs van Gogh learned of the affair and, on 7 March, had voiced their objections (see letter 111, n. 8). Mrs van Gogh, referring to Job 38:11, attempted to impress the...
in note a:
Van Gogh added the English translation himself.
in note 18:
A prayer written and often recited in the family circle by Mr van Gogh; see letter 113.
104 To Theo van Gogh. Dordrecht, Wednesday, 28 February 1877.
in title:
104 To Theo van Gogh. Dordrecht, Wednesday, 28 February 1877.
in original text:
...Een gebed van de zonen der pastorie, van de kinderen van den dienaar des Evangelies; van hen die...
...bewaart voor den booze.” Een gebed van de kinderen van vele gebeden, een gebed van twee broeders...
...hebben lief het licht van Uwe zon en het geruisch van Uwe zee; wij zien op naar den Hemel en hebben...
...zalig maken van hunne zonden. Wij zijn omringd door verzoekingen van allerlei aard van gevaren...
...en ook dat geen haar valt van ons hoofd zonder den wil van Onzen Vader die in de Hemelen is.– Wij...
...van hart. Gij zijt gekomen om te zoeken wat verloren was en om te zijn den medicijnmeester van wie...
...des levens dat uit den Hemel nedergedaald is en zoo wie van U begeert het levend water van Uw woord...
...hart en ons leven. Wees Gij den Hoorder onzer gebeden en van die van onze Ouders en laat ons niet...
...een lamp voor den voet.– Let op den vrome, en zie naar den opregte, want het einde van dien man...
...niet weg van de zonen, van hunnen Vader en van huns Vaders huis, en geef hun voor de deur van hun...
in translation:
...her on our path, grant that one day Mrs van Gogh sits before us in the carriage. Amen. Psalm 91...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b104 a V/1962 (sheet 1) and inv. nos. b1463 a-b V/1962 (sheets 2, 3)
in arrangement:
...Van Gogh enclosed other sheets with this letter, namely a prayer comprising seven pages. Not only do other quotations and phrases occurring in this prayer recur in other letters from this period, but the tenor of this prayer is eminently suited to the issue at hand, namely Theo’s infatuation, which the two brothers had discussed on Sunday, 25 February (see letter 103). The plea for a suitable wife (in ll. 255-256 and ll. 371-372) points to the heart of the matter, and the prayer includes both brothers – Vincent says he has enclosed something ‘for us’ (l. 5). Cf. also n. 2. Powers Erickson 1992 dated this prayer – particularly on the basis of the biblical quotations – to the same period as letter 90: ‘most likely from the school in Isleworth’ (p. 213), meaning the second half of 1876. Nevertheless, it is remarkable that, if indeed this text stems from Van Gogh’s English period, he included no text in English (apart from one line taken from a work of Charles Dickens). She views this text as ‘the strongest evidence to date of an evangelical religious conversion’ and ‘a personal testimony of faith’ (p. 210), and argues that Vincent ‘is urging Theo to make a kind of evangelical “decision” to follow Christ, just as he had done’ (p. 213). Powers Erickson printed an incomplete version of the text, in which several quotations as well as statements made by Van Gogh are missing. That Vincent is seeking comfort in religion and using God’s words to appeal to Him are the defining elements of this prayer; at the same time, Vincent is attempting to give Theo the courage to decide what he really feels for this woman...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh’s roommate in Dordrecht, Van Gogh often read C.H. Spurgeon’s Juweeltjes. This English clergyman gave a succinct description of the function of a prayer and spoke of ‘the certain precursor of salvation’. He also advised the reader to ‘Let this be your daily prayer: “Comfort me, thus I shall be saved”’. See Juweeltjes uit de gedachten van C.H. Spurgeon. 6th ed. Rotterdam n.d., pp. 131, 185; and Verzamelde brieven 1973, vol. 1, p. 113; vol. 4, p. 330...
in note 8:
...in various editions, a.o. De dichtwerken. Mrs van Gogh gave Theo the same advice: ‘Study De...
in note 9:
Van Gogh stayed in Paris from October to December 1874 and from May 1875 to March 1876.
in note 10:
...lad). The last four lines – evidently added to Mr van Gogh’s version – are a compilation of the 1st...
in note 20:
This seems to be Van Gogh’s translation of the English saying ‘There is something good in all labour...
in note 47:
1 Cor. 13:7-8. Van Gogh wrote ‘believeth all things’ twice, whereas the second time Paul wrote...
in note 77:
...This line also occurs in ‘Nieuwjaarslied’ (New Year’s song) by Rhijnvis Feith, in the volume Proeve van eenige gezangen voor den openbaaren godsdienst. Amsterdam 1804 (Sample of some hymns for public worship).
in note 94:
A prayer written and often recited in the family circle by Mr van Gogh; see letter 113.
in note 101:
...Translated by Edward B. Pusey. New York 1909, p. 5. Van Gogh quotes from Confessiones, book 9, chapter 10 in...
in note 114:
...by Charles Gounod. Fontaine has ‘le soir’ (the evening) where Van Gogh wrote ‘la fin’ (the end).
in note 115:
Van Gogh omitted Ps. 25:2b-3.
in note 128:
Van Gogh also voiced this wish in letter 102, l. 105.
105 To Theo van Gogh. Dordrecht, on or about Tuesday, 6 March 1877.
in title:
105 To Theo van Gogh. Dordrecht, on or about Tuesday, 6 March 1877.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1466 V/1962
in date note:
...Van Gogh also enclosed an Ecce Homo and a palm branch in a letter written to his mother on 6 March 1877. She wrote to Theo about it: ‘Sweet of Vincent, thinking I was alone, he wrote to me very affectionately yesterday evening, and sent an ‘Ecce Homo’ and a palm branch from his roof terrace’ (FR b2511, 7 March 1877). We think it conceivable that Van Gogh made a similar gesture around the same time, also sending his brother a note with an ‘Ecce Homo’ and an extra present. This theory seems to be confirmed by the somewhat sentimental mood Vincent appeared to be in at the time: not only had he written ‘very affectionately’ to his mother, but, exceptionally, he also signed the present letter to Theo ‘your most loving and affectionate brother’ (l. 6...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
On 21 January, Van Gogh had attended The Lord’s Supper (see letter 101).
in note 4:
...Van Gogh was probably referring to a reproduction after a work by Guido Reni (Paris, Musée du Louvre), which in any case was published by Goupil (Cat. Goupil 1877, p. 17); a burin engraving of this work had also been made by A. Delaforge (Chalcographie 1954, p. 119, no. 5940). There was also a reproduction of Reni’s Ecce Homo in circulation, the verso of which displayed a ‘poetical inscription by J.J.L. ten Kate’. On one such print Van Gogh wrote, inspired by Rom. 8:35 and 8:39: ‘Nothing shall separate us from the love of Christ nor things present nor things to come’ (FR b1454). Ill. 1798. Van Gogh also quoted Rom. 8:38-39 in letters 102 and 130. Cf. exhib. cat. London 1992, p. 143, cat. no. 104. On another copy of the print (Ill. 3119, from the estate of Willemien van Gogh), he wrote: ‘Hemel en aarde zullen voorbij gaan, maar Mijne woorden zullen geenszins voorbij gaan’ (‘Heaven and earth shall pass away, but My words shall not pass away’, Matt. 24:35, Mark 13:31 and Luke 21:33), and ‘Als droevig zijnde maar altijd blijde’ (As sorrowful, yet alway rejoicing, 2 Cor. 6:9-10). Görlitz recollected the following from this period. In early 1877, Van Gogh had asked permission ‘to affix some biblical prints to the wallpaper...After half an hour the whole room was decorated with scenes from the Bible and with Ecce Homos, and below every head of Christ, Van Gogh had written: “steeds droevig, maar altijd blijde” [ever sorrowful, yet alway rejoicing]’. See Verzamelde brieven 1973, vol. 4, pp. 327-334 (quotation on p. 330)....
in note 5:
...Guido Reni had also made a Mater Dolorosa, but Van Gogh was probably asking here for a Mater Dolorosa...
106 To Theo van Gogh. Dordrecht, Thursday, 8 March 1877.
in title:
106 To Theo van Gogh. Dordrecht, Thursday, 8 March 1877.
in original text:
...Uw hart versterken. Vandaag ontving ik een langen brief van huis, waarin Pa mij vroeg of wij beiden...
...met den trein die 11 uur eenige minuten te s’Hage komt bij U en gaan wij s’morgens met den...
...ik dien nacht bij U blijf – anders ga ik in den Toelast. Schrijf nu nog een briefkaart of Ge het...
...de Groote kerk om, toen de Nieuwe kerk en toen den dijk op waar al die molens staan die men als men...
...waarop al de leden mede lijden omdat één van de leden lijdt, en waar zoo opregte “droefheid...
...nu het geval is, te wijden aan de dienst van Hem en van het Evangelie. Ik blijf er om aandringen en...
...ik er ernstiger over nadenk en onder de oppervlakte van wat bij de menschen onmogelijk is doordring...
...gebeuren mogt en die overvloed van neergedruktheid over allerlei wat ik ondernam en mij mislukte, die stroom van verwijten die ik heb gehoord en gevoeld, als het eens van mij mogt worden weggenomen...
...te blijven in dat waarover mijn Vader en ik den Heer zoo innig zouden danken.– Een handdruk in...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b110 V/1962
in date note:
...van Gogh to Theo on 7 March, in which he says that he intends to write to Vincent to suggest that he and Theo go that Sunday to visit Uncle Cor (FR b2510). This ‘long letter from home’, which has not survived, is referred to in l. 7. Vincent’s letter to Uncle Cor is the result of Mr van Gogh’s proposal, which had meanwhile reached Vincent. Mr van Gogh must therefore have written and sent his letter to Vincent on the same day as his letter to Theo (7 March; cf. also letter 107, l. 34). His letter to Vincent must have arrived in Dordrecht on 8 March 1877, the day referred to as ‘today’ in l. 7. It is highly unlikely that the letter was written after this, because the proposed visit was supposed to take place only three days later...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...van Gogh wrote on 17 March 1877 to Theo: ‘How wonderfully lucky that you can go straightaway to Uncle Cor and will be there tomorrow together with Vincent’ (FR b2514). Uncle Cor had taken the initiative in suggesting that both brothers come and visit him, and had written of his idea to Theo. Mr van Gogh wrote to Theo on 27 February: ‘Friendly, too, of Uncle Cor to invite you, and Vincent as well. I had wished that the latter would go some time – but I’m afraid he won’t. Surely it is good if you go and see him, but make an appointment with him beforehand. Otherwise you might miss him. And make the most of a good day’ (FR b2509). See letter 107...
in note 5:
...Evidently family members frequented this hotel: Mr van Gogh, for example, stayed there occasionally on...
in note 7:
Van Gogh had a break between 1 p.m. and 3 p.m. See Verzamelde brieven 1973, vol. 1, p. 110.
in note 15:
This remark and what follows reveal that Van Gogh was already thinking of becoming a clergyman.
107 To Cornelis Marinus van Gogh. Dordrecht, Thursday, 8 March 1877.
in title:
107 To Cornelis Marinus van Gogh. Dordrecht, Thursday, 8 March 1877.
in original text:
Niet weinig verlang ik er naar om U en Tante eens weder te zien en te spreken en wilde U daarom vragen of het U zou gelegen komen als Theo en ik aanst. Zondag met den eersten trein uit s’Hage gingen om tot s’middags of s’avonds bij U te...
...Zondag komen, schrijf dan s.v.p. nog aan een van ons een briefkaart en geloof mij intusschen na...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b105 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh had visited Vincent in Dordrecht on Friday, 16 February. On 19 February he wrote to Theo: ‘Last Friday I arrived home safely and found everyone well. From 2-6 o’clock I was with Vincent. He was already waiting for me at the railway station, and he was given time off for as long as I was there. Again I received a very favourable impression of Mr Braat. He is certainly an upright and amiable man. Together we visited Rev. Keller van Hoorn, who received us so charmingly. Then we went to his lodging-house for a little while. We also saw the museum with paintings by Ary Scheffer, extremely beautiful. Then we walked for a bit – and ate together, steak and potatoes and a glass of beer for 1.90 guilders for two, it was really good there. Dordrecht is positively beautiful. You must also go there some time, for I fear that Vincent does not have enough money at present to go and visit you. You could do it sometime on a Sunday. But then you should write to him in advance. Then you and he would have a pleasant day. I did my best to press some money into Vincent’s hand – but he won’t have anything to do with it. He had to pay 9 guilders to have his trunk sent from England, so he won’t have anything left over for a while. He really is such a good fellow, I enjoyed his company, and at the museum he was really in his element’ (FR b2507...
in note 4:
Anna was to become a companion to the Van Houten family in Hengelo in the province of Overijssel in the east...
108 To Theo van Gogh. Dordrecht, Friday, 16 March 1877.
in title:
108 To Theo van Gogh. Dordrecht, Friday, 16 March 1877.
in original text:
...gefeliciteerd met den verjaardag van Willemien, wat is zij een aardig meiske geworden, van Pa en Moe krijgt zij “de wijde wijde wereld”, en van mij “het Kerstfeest aan de pool�� van Bungener...
...is eene goede zaak. “Ik stelde den Heer gedurig voor mij, de Heer is mijn bewaarder, Hij is de schaduw aan mijne regter hand” zeide David.– Wat hebben de boeren in Brabant een moeielijk leven, Aarssen bijvoorbeeld, van waar hunne kracht? En die arme vrouwen, wat is de steun van hun leven?– Zou het niet zijn dat beeld van Christus, de wonderbare magt en aantrekkingskracht van dien naam?– Zou het niet zijn wat de schilder schilderde in zijn “Light of the world”.– Ik kan U niet zeggen hoe ik soms verlang naar den Bijbel, wel lees ik daar dagelijks iets in maar ik zou Dien zoo gaarne in het hoofd hebben en het leven zien bij het licht van dat woord waarvan staat: Uw woord is...
...Christus op de eene of andere wijze openlijk aan den dag gelegd te hebben” zegt Claudius.– Gij...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b106 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 9:
Johannes Aertsen, who was seriously ill, was the husband of Adriana van Eekelen and lived at Tiggelt 131 in Rijsbergen (see letter 110). This large family and the Van Goghs saw each other regularly. Aertsen had long been an elder and church warden. As head of the local branch of the Maatschappij van Welstand (Welfare Society), Mr van Gogh did his best to promote the welfare of the farmers, including Aertsen, who had been in the...
in note 15:
...den Stichter van het Christendom op de een of andere wijze openlijk aan den dag te hebben gelegd’ (and leave not the world without having shown openly your love and respect for the Founder of Christianity). See Matthias Claudius, De Wandsbecker Bode, translated by I.C. van Deventer. 2 vols. Haarlem 1853, vol. 2, p. 163 (The Wandsbeck Messenger). There were other translations of this book as well. The passage is originally from the book Matthias Claudius, An meinem Sohn Johannes (To my son John): ‘und gehe nicht aus der Welt, ohne Deine Liebe und Ehrfurcht für den Stifter des Christentums durch irgend etwas öffentlich bezeugt zu haben’ (and do not leave this world without having testified in some way to your love and respect for the Founder of Christianity). Sämtliche Werke. Ed. J. Perfahl et al. Munich 1968, p. 548...
in note 18:
...in Thomas a Kempis, L’imitation de Jésus-Christ, i, 3, from which Van Gogh quotes in letters 134 and 135.
in note 25:
Van Gogh had asked for this photograph in letter 105.
109 To Theo van Gogh. Dordrecht, Friday, 23 March 1877.
in title:
109 To Theo van Gogh. Dordrecht, Friday, 23 March 1877.
in original text:
...gewandeld van af de zwarte akkers met het jonge groene koren te Zundert waar wij om dezen tijd van...
...goed om van bloemen te houden en van mastegroen en klimop en heggen van meidoorn, die zijn van ’t...
...eigen te maken den schat van het woord van den Bijbel, al die oude verhalen grondig en met liefde te kennen, vooral te kennen wat wij weten van Christus.– Er is in onze familie die wel eene Christenfamilie is in den vollen zin van het woord, altijd, zoover men zien kan van geslachte tot geslachte...
...Het is mijne bede en innig verlangen, dat den geest van mijn Vader en Grootvader ook op mij moge...
...oude wijn is goed en ik begeer geen nieuwe, op dat van Hen die ik daar noem. Hun God zij mijn God...
...is een goed woord en een goeden dekmantel in den storm van het leven, houd het in gedachten in deze...
...niet, zoo ligt trekt zij aan door een valschen schijn van iets groots te zijn en doet nog wat de...
...dingen van de wereld, dat is het gevoel wanneer ons hart brandende is in ons bij het hooren van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b107 V/1962
in date note:
...One argument for the later date is the fact that the letter Van Gogh says he has sent to his parents (l. 20) had not yet arrived in Etten when Mrs van Gogh wrote on 24 March to Theo (FR b2518). The rapidity of the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
It is possible that Van Gogh wrote ‘22’ instead of ‘23’ (see also Date).
in note 2:
Van Gogh had visited Amsterdam on 18-19 March 1877.
in note 4:
Van Gogh had meanwhile decided that he wanted to be a clergyman, and possibilities were being investigated...
in note 6:
Cf. Mr van Gogh’s remark in a letter to Theo: ‘Vincent told us that you had a good day in Amsterdam last...
in note 7:
Mr van Gogh was ill, and the doctor had advised him not to preach (FR b2514). The Rev. Jan Gerrit Kam, for whom Mr van Gogh acted as substitute in Leur, stood in for Mr van Gogh in Etten. From the family correspondence it appears that he did this often.
in note 10:
Evidently Mr van Gogh had expected his eldest son to carry on the tradition of having a clergyman in the...
in note 11:
...85, n. 7). It is also possible, however, that Van Gogh wrote the text on the print himself, as he was...
in note 15:
...numbers Mr van Gogh belonged) were active in the Nederlands Zendelinggenootschap (Dutch Missionary Society). See Hommo Reenders, Alternatieve zending. Ottho Gerhard Heldring (1804-1876) en de verbreiding van het christendom in Nederlands-Indië. Dissertation Kampen. Kampen 1991, esp. pp. 103 ff. In the sermon Van Gogh had...
in note 33:
Cf. 1 John 2:16-17. Van Gogh always writes ‘heerlijkheid’ (glory) where John wrote ‘begeerlijkheid...
in textual note 1:
23 < It is possible that Van Gogh wrote ‘22’.
110 To Theo van Gogh. Etten, Sunday, 8 April 1877.
in title:
110 To Theo van Gogh. Etten, Sunday, 8 April 1877.
in original text:
...waar den Bijbel van spreekt.─ En aan haar denkende komen mij ook telkens de woorden van Beranger...
...en niets achter gehouden van wat in haar was om hun tot hulp en troost te zijn, ook in de dagen toen dat kind daar ziek was en stierf; ik heb zoo gezien hoe allen daar van haar hielden.�� Van ’t...
...avond vertrok ik met den laatsten trein uit Dordrecht naar den Oudenbosch en wandelde van daar naar...
...en wachtte het opgaan van de zon af. Gij kent het verhaal van de Opstanding, alles herinnerde mij...
...want ik had den man ook zoo lief. Gij moet de groete hebben van de Tantes en ook van Jan Doome waar...
...te zamen. Woutje Prins had ook 3 nachten bij den gestorvenen gewaakt en tot het laatste toe hem...
...de teekenen van het lijden eene uitdrukking van vrede en iets heiligs zag. O, het was zoo schoon, ik zou zeggen het sprak van al het eigenaardige dat dit land heeft en het leven van dit Brabantsche volk. En zij waren allen zoo vol van Pa en wat Pa altijd voor hen geweest was en hoe die twee van...
in ongoing topic 2:
The friendship between the Aertsen and Van Gogh families (108)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b109 V/1962
in additional details:
Mr van Gogh wrote a short note to Theo on the back of the letter (p. [1r:4]); see Documentation, 8 April...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
On Monday, 2 April Mr van Gogh had been to see Jan Aertsen on his deathbed (FR b2519).
in note 3:
After some delay, Anna entered the service of the Van Houten family in Hengelo as a governess (cf. letter...
in note 5:
...Van Gogh’s transcription in the same two places: l. 21 Dit la vierge [ Moi, dit la soeur l. 22 Prépar...Pour [ Distillé ... Sur P.-J. de Béranger, Chansons. Anciennes et posthumes. Paris 1866 (Songs. Old and posthumous), pp. 121-122. Van Gogh alludes to this poem again in letter 388....
in note 9:
It is c. 16 km from Oudenbosch to Zundert. Van Gogh borrowed the railway fare from his roommate Görlitz. See...
in note 10:
This could be the Bodmer print that Van Gogh may have sent to his father in January 1876 (see letter 66). Its...
in note 11:
One of these ‘old places’ was the grave of Van Gogh’s deceased brother Vincent: see letter 124.
in note 13:
...Honcoop. Mientje was formerly a servant in the Van Gogh household. As sextoness she lived near the...
in note 15:
P.C. Görlitz recalled the words Van Gogh had used to describe that evening: ‘I did not go in vain, I sat...
in note 16:
This was how the members of the Van Gogh family referred to the unmarried daughters of Zundert’s former minister: Elisabeth Petronella and Louisa Christina van der Burg.
in note 17:
...Maria, was born on 20 September 1866. In the past Doomen had taken care of the Van Gogh family’s garden and had also tended the vegetable garden of the Van der Burg sisters (FR b2506; RAW and Kools 1990, p. 21).
in note 19:
Wouterina (Woutje) Prins had been a maidservant in the Van Gogh family when they were living in Zundert.
111 To Theo van Gogh. Dordrecht, Sunday, 15 April 1877.
in title:
111 To Theo van Gogh. Dordrecht, Sunday, 15 April 1877.
in original text:
...Dank voor Uw brief van gisteren, die ik een uurtje tijd hebbende heden beantwoord. Heb mij herinnerd wij op ’t museum van der Hoop zijnde spraken over het boekje van Burger, hierbij ontvangt Gij...
...door want dat zult Gij wel mooi krijgen door den tijd.– Neem mijne kleine bijdrage maar aan, het...
...aan den muur.– De liefde tusschen broeders is een krachtigen steun in het leven, dat is eene van...
...Vader U meer liefheeft dan zij – dat Zijne liefde van grooter waarde is – het is fijn goud die...
...brief van Oom Vincent die schrijft Hij het niet noodig oordeelt de correspondentie verder voort te zetten, dat Hij in dit geval mij niet kan behulpzaam zijn.– Ook kwam tegelijk een brief van den...
...spreken over de vacante onderwijzersbetrekking aan de Leur. Van harte hoop ik Hij die zal krijgen...
...van Jezus aan de discipelen aan de zee van Tiberias, Joh. 21. Hierbij eenige gedichten van Uhland...
...voor mij en ontvang in gedachten een handdruk van Uw liefh. broer Vincent bloemen uit Etten door...
in translation:
Remembered that when we were at the Van der Hoop Museum we talked about the book by Bürger, which you’ll...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b108 V/1962
in date note:
...Van Gogh’s roommate P.C. Görlitz visited Rev. Van Gogh in Etten, and there was an early sermon in Dordrecht. Lack of documented evidence makes it impossible to date these events, however. It is certain that this letter was written on a Sunday, because of the sermon (l. 44). This must have been after Sunday, 18 March, since Van Gogh mentions having visited Amsterdam on that day (the museum, l. 4). There is also a reference, however, to a letter from Uncle Vincent van Gogh, in which he must have said that he was unable to lend any further support to Vincent’s new plans and intended to break off the correspondence (l. 33). Mrs van Gogh talks about this in a letter to Theo dated Wednesday, 18 April: ‘Dearest Theo, we haven’t read the letter from Uncle to Vincent yet; Vincent is to bring it with him some time when he comes. Uncle wrote to tell us that he had written to him, but could not endorse his plans’ (FR b2521; see also n. 11). Theo must therefore have written to his mother about the letter from Uncle Vincent, having been prompted to do so by what Vincent told him in the present letter. Considering the importance of this matter and the frequent contact among family members in this period – the whole family were together in Etten at Easter, on 1 April – it is unlikely that the contents of Uncle Vincent’s letter were not yet known to the parents three weeks later. Because Van Gogh had already written letter 110 by Sunday, 8 April, it is likely that the present letter was written on Sunday, 15 April. A dating to later in April is unlikely, because around that time plans for Vincent to study in Amsterdam were already taking shape. Placing this letter between the letter of 8 April (letter 110) and that of 22 and 23 April (letter 112) helps to clarify a number of things: for example, the remark about the books by Thoré (letter 112, l. 66) can now be explained as a reaction to the letter Theo wrote after receiving the book by Thoré that was sent with the present letter; and more light is shed on the letters that had meanwhile reached Van Gogh from Harry Gladwell’s father and Harry (see the present letter, l. 37 and letter 112, l. 57), telling of Harry’s difficulties. Finally, it would be strange if Van Gogh were to wait until three weeks after the fact to ask if he had already told them that Görlitz had applied for a teaching post in Etten (see letter 112, l. 50...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
From 1854 to 1885, the Museum Van der Hoop in Amsterdam was housed in the former Oude Mannen- en Vrouwenhuis...
in note 2:
...of W. Bürger), Musées de la Hollande, ii. Musée Van der Hoop, à Amsterdam et Musée de Rotterdam. Paris...
in note 3:
In the Van Gogh family estate there are two scrapbooks containing several dozen prints (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. t*1487 and t*1488). The woodcut in question after Gustave Doré, Judith with the head of...
in note 6:
A prayer written and often recited in the family circle by Mr van Gogh; see letter 113.
in note 8:
This remark suggests that it was Mr van Gogh in particular who disapproved of Theo’s infatuation. However, Mrs van Gogh objected as much; see letter 103, n. 9.
in note 11:
By ‘there�� Van Gogh must have meant their parental home.
in note 12:
...plans to study in Amsterdam. On 18 April 1877, Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘Uncle wrote that he had...
in note 15:
...have been found about the ‘first’ early sermon. Van Gogh presumably meant that the first early service...
112 To Theo van Gogh. Dordrecht, Sunday, 22 and Monday, 23 April 1877.
in title:
112 To Theo van Gogh. Dordrecht, Sunday, 22 and Monday, 23 April 1877.
in original text:
...van 21 April ontving ik, dank voor Uw spoedig schrijven ─ en die brief heeft mij een gevoel van...
...het lessenaartje van Tante Koos met de brieven van Pa en Moe, bij gelegenheid van het schoonmaken...
...in den vreemde.─ Het is mij als het ware een nieuw bewijs, en een wenk zooals ik er meer in den...
...op iets goeds, op eene goede zaak, en begeer ze van den Heer.─ Oom Jan is te Etten geweest en...
...de hand aan den ploeg slaan.─ Op dat kamertje zullen de prenten die ik van U heb, hangen en zal...
...em mijn juk op u en leer van Mij dat ik zachtmoedig ben en nederig van hart en gij zult rust vinden...
...eene zeer mooie preek van Ds Keller van Hoorn over “En dat gij van jongsaf de schriften geweten...
...brief van Harry Gladwell zelf.─ Hem is iets overkomen, ja wel eenigzins anders maar toch van den...
...et 1o boek van Burger, Musées, heb ik zelf nog.─ Nu Theo, heb een goeden Zondag van daag. Als...
...ik hoop te worden zal ook wel, even als voor den zaaijer van het koren op het veld, wel iederen dag...
in translation:
...I heard a very beautiful sermon by the Rev. Keller van Hoorn on ‘and that from a child thou hast...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b111 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Dordrecht 23 April 1877’. Van Gogh’s remark to ‘have a nice Sunday today’ suggests...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
‘Aunt Koos’ could refer to Jacoba Wilhelmina van der Burg. Regarding Van Gogh’s reading-desk in England, cf. letter 102, n. 57.
in note 3:
Before leaving for England, Van Gogh boarded with the Roos family in The Hague; see letter 1.
in note 9:
Van Gogh was planning to live in Amsterdam with his Uncle Jan, who lived at Grote Kattenburgerstraat 3 on the...
in note 10:
...As also emerges from the family correspondence, Van Gogh’s employer did not want to let him go until...
in note 17:
Cf. hymn 73:10, ‘Dus past de waakzaamheid den Christen, En daaglijks ernstig onderzoek’ (Thus...
in note 19:
This perhaps refers to the clerk Christiaan van de(n) Broek, who lived at Groenmarkt A 209 and is recorded in...
in note 23:
...en Italie. It is not known which of these works Van Gogh read, but he certainly knew Voyage aux...
113 To Theo van Gogh. Dordrecht, Monday, 30 April 1877.
in title:
113 To Theo van Gogh. Dordrecht, Monday, 30 April 1877.
in original text:
...wij kunnen rijker worden en vaster van geest, van karakter, van hart, wij kunnen rijker worden in...
...ga het met ons allen, het is een goed gebed dat van onzen Vader: verbind Gij o Heer ons innig aan...
...afscheid van Ds Hooyer, de kerk was vol, hij sprak met vuur en gevoel, het gezigt van die deftige eigenaardige Gemeente trof mij, er was veel ernstige stemming. Hij dankte voor de liefde die hij van...
...van het spreken in de Fransche taal, want hij is een Hollander. Er waren verscheidene van de andere...
...ook den eersten zondagavond dat ik hier in Dordt was hoorde. Toevallig sprak hij in zijne preek van...
...mooi uitzagen. Het kerkhof heeft wel iets van die teekening van Apol die in “Eigen haard” staat...
...ik dezer dagen uit een catechisatieboekje van Oom Stricker de geheele geschiedenis van Christus nog eens doorgewerkt, en de teksten uitgeschreven, zoovele schilderijen van Rembrandt en anderen kwamen...
...tusschen het werk en leven van Pa en dat van zulke mannen, dat van Pa schat ik nog hooger. God...
in translation:
...I went to the Grote Kerk to hear the Rev. Keller van Hoorn, whose text was ‘Our Father’; in the...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b112 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 15:
This expression of Mr van Gogh, which Vincent repeats frequently, could have been derived from hymn 56:1 and...
in note 17:
...Rochussen. Theo’s estate included a copy of this edition, which had belonged to Uncle Hein van Gogh.
in note 18:
...1887 account of Stricker’s life, it appears that Van Gogh’s employer, Mr Braat, had published two of...
in note 22:
Biblical; Van Gogh was possibly thinking of 1 Kings 19:4, which he quotes at length in letter 118.
RM11 Prose passage copied from ‘Scheveningen’ by Henri Alphonse Esquiros. Probably May 1877.
in translation:
...there stand, between the mouth of the Maas and Den Helder, a number of fishing villages. The most...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1461 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...la vie hollandaise. See Esquiros 1859, pp. 231-238. Van Gogh occasionally skips bits of text as well as...
in note 2:
Van Gogh omitted the following sentence: ‘Scheveningen furnishes almost no domestic staff: girls and boys...
114 To Theo van Gogh. Amsterdam, Saturday, 19 May 1877.
in title:
114 To Theo van Gogh. Amsterdam, Saturday, 19 May 1877.
in original text:
...stuks naar Bosboom �� van der Maten, Begrafenis in het koren ─ Israels, een arme man op den weg...
...aardig gedeelte toen ik n.l. den Buitenkant afliep tot het Station van de Holl. spoor toe, daar zag...
...had daar iets van Ramsgate. Bij ’t station ging ik links af waar die menigte van molens staan, op...
...de etsen van Rembrandt denken. Dezer dagen begin ik ook aan Algemeene Geschiedenis uit het boek van...
...het getuigenis van velen en niet maar van Corot alleen: il n’a fallu pour cela que quarante ans de travail, de pensée et d’attention. Voor het werk van mannen als Pa en Ds Keller van Hoorn, oom...
...hart, in dat van den eenvoudigen zoowel als in dat van den aanzienlijken, in dat van Aertsen zoowel...
...opmerken, of ten minste sporen er van.─ Hij is niet verre van een iegelijk onzer. Blijft het met...
...den booze. “Bewaar ons voor al te groot zelfverwijt”. Geef ons genade te vinden in de oogen van...
...en in de oogen van wie na ons zullen komen. Als ik zoo’n schilderij van Ruysdael, v. Goyen...
in translation:
...little boy going to school, 5 after Bosboom �� Van der Maaten, Funeral in the cornfield – Israëls, a poor man walking on a snowy road in winter, and Van Ostade, studio. Then there’s Allebé, a...
...the work of men like Pa and the Rev. Keller van Hoorn, Uncle Stricker and so many others, a lot of...
...us. Whenever I look at a painting by Ruisdael, Van Goyen, Bosboom and so many others, I always...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b113 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...van het kerkhof (Returning from the cemetery) by Frederik Hendrik Weissenbruch Dzn. after Jacob Maris, in Kunstkronijk 3 (1862), NS, no. 16. This print is to be found in Theo’s scrapbook (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1488, 47). Ill. 1804. A few lines later Van Gogh says that he has purchased 13 lithographs for very little money. The works acquired, which he describes, correspond to the reproductions in Kunstkronijk; the works by the other artists mentioned appeared in this same issue. Since Van Gogh bought them as a set, there is a good chance that these lithographs were all taken from the magazine. See Chris Krijt, ‘Young Vincent’s art collection’, Vincent. Bulletin of the Rijksmuseum Vincent van Gogh 4-3 (1975), pp. 24-26...
in note 7:
...Dzn. after Matthijs Maris, in Kunstkronijk 8 (1867), NS, no. 8 (Amsterdam, Van Gogh Museum p791). Ill. 1807.
in note 8:
...Van Gogh Museum in Amsterdam: Een kloostergang (Cloisters) by Frederik Hendrik Weissenbruch Dzn., in Kunstkronijk 7 (1866), NS, no. 21. Ill. 1808; Eene kerkekamer (A church room) by Jan Mesker, in Kunstkronijk 12 (1871), NS, no. 2. Ill. 1809; De Bakenesse-kerk te Haarlem (The Bakenesse Church in Haarlem) by Anthony Cornelis Cramer Nz., in Kunstkronijk 9 (1868), NS, no. 15. Ill. 1810; Eene kerk met figuren (A church with figures) by Bosboom himself, in Kunstkronijk 13 (1852), no. 4. Ill. 1811; Het klooster te Boxmeer (The cloisters at Boxmeer) by Frederik Hendrik Weissenbruch Dzn., in Kunstkronijk 2 (1861), NS, no. 16. Ill. 1817; Godsdienstoefening in eene dorpskerk (Divine service in a village church) by Adolf Carel Nunnink, in Kunstkronijk 3 (1862), NS, no. 15. Also included in a scrapbook from the estate (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1487, 36). Ill. 1818; Eene kerk van binnen (A church interior) by Adolf Carel Nunnink, in Kunstkronijk 5 (1864), NS, no. 1. Ill. 1819. The lithograph Cantabimus et Psallemus, by Bosboom in Kunstkronijk was mentioned in letter 40, n. 17...
in note 9:
For Jacobus Jan van der Maaten’s lithograph De laatste kerkgang (Going to church for the last time), in...
in note 10:
...no. 17. Also included in a scrapbook from the estate (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1487, 41). Ill. 1820.
in note 11:
The lithograph Het atelier van Adriaan van Ostade (The studio of Adriaen van Ostade) by Anthony Cornelis Cramer Nz., after Van Ostade’s The painter’s studio (Amsterdam, Rijksmuseum), in Kunstkronijk 12 (1871), NS, no. 8. Ill. 1821.
in note 19:
Van Gogh describes the area around Buitensingel (up to the Kostverloren Vaart) and Lijnbaansgracht, with the public gardens on the Schans, where there were numerous sawmills. See J. van Eck, De Amsterdamsche Schans en...
in note 22:
This utterance of Corot – which Van Gogh twists slightly, making it sound more serious – comes from an...
in note 34:
...her confinement was not without complications; Mrs van Gogh also asked Theo about her health (FR b2528, 7...
in note 35:
A prayer written and often recited in the family circle by Mr van Gogh; see letter 113.
in note 41:
Van Gogh lived in a room in the house of Uncle Jan van Gogh, who lived at Kattenburgerstraat 3, on the grounds of the Marinewerf (naval dockyard).
in note 42:
Van Gogh is most likely referring to the Oude Kerk (De Nederlands Hervormde Kerk, or Dutch Reformed Church) in Keizerstraat; the Badkapel (‘The Protestant Chapel’) in Gevers Deynootplein was intended especially for use by the summer visitors to this seaside resort. Shortly after 7 May, Vincent left Etten to visit Theo in The Hague; they paid a visit to Anton Mauve, among other people (see letter 137). Mr van Gogh had asked Theo to do the following: ‘Wouldn’t you be willing to do a work of mercy and have his hair metamorphosed by a clever barber? Here in Etten we don’t have such people. It seems to me that a Hague hairdresser would be able to make something of it...We are very keen on Vincent’s going to see Tersteeg, Haanebeek and Mauve. So help bring that about’ (FR b959, 7 May 1877). A letter from Anna to Theo confirms that the meeting did indeed take place: ‘I heard from Etten that Vincent has been to see you’ (FR b2530, 13 May 1877)....
in note 43:
It cannot be ascertained exactly which portrait Van Gogh saw, since a number of portraits of Michelet were in...
in note 44:
...made my living.’ (Michelet 1861, p. 46). The Van Gogh family was already familiar with this book in...
115 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 21 and Tuesday, 22 May 1877.
in title:
115 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 21 and Tuesday, 22 May 1877.
in original text:
...Gij op Pinkster niet naar Etten zijt geweest, en van harte hoop ik Gij een volgenden Zondag zult...
...Ik zal niet eeuwig twisten met den mensch”, hoe na een tijd van teleurstelling en grief er in het...
...Oom Stricker over Hand. II:1-4, de uitstorting van den Heiligen Geest. Eene zeer mooie, hartelijke...
...weer van daag en eene lange wandeling langs den Buitenkant naar de Noorderkerk. De stad zag er daar bij den Schreijerstoren en daar waar men ook gezigt heeft op het IJ uit als een schij van J. Maris...
...zoo deed denken aan die ets van Rembrandt, eene vrouw die in den Bijbel heeft gelezen en met het...
...y a point de vieille femme.– Ook het gedicht van de Genestet: “Haar pad in t’leven loopt eenzaam af” doet er aan denken. Zouden wij ook aan den avond van ons leven zijn als t’ware vóór...
...Bijbelstudie maar alleen des avonds als het werk voor den dag af is of des morgens vroeg – after...
...ook doe. Heb gisteren bij Stricker moeten vertellen van Londen en van Parijs en als ik dat doe zie...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b114 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 9:
Van Gogh could have been thinking of Jacob Maris’s painting The Buitenkant with the Schreierstoren...
in note 13:
...of Amsterdam, was undertaken to visit Uncle Cor van Gogh, who lived in a villa there (cf. FR b2727 and...
in note 17:
...that attracted me.’ Letter to Willemien van Gogh, The Hague, 13 January 1889 (private...
in note 25:
...Rubens goes without difficulty to 40 and above. Van Dyck knows no age; in his work, art is emancipated...
in note 31:
Van Gogh is referring to the journey he made on foot from Oudenbosch to Zundert on 7 April; see letter 110.
116 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 28 May 1877.
in title:
116 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 28 May 1877.
in original text:
...aannam. Hierbij dus een duffelsche broek die U in den herfst en winter nog wel te pas zal kunnen...
...ik op de brug den kant van de Zuiderzee uit, daar was een witte streep aan den horizon waarboven...
...Ben des middags naar den zeekant gewandeld en verder den geheelen dag geschreven. Het werk en...
...zal en dat mijnen mond de volheid der prediking van het Evangelie zal uitspreken en mijne hand die...
...wat meer prenten aan den muur gezien. Verl. week was ik gekomen tot aan Gen. XXIII, de begrafenis van Sara in den akker dien Abraham kocht om Haar daar te begraven in de spelonk van Machpela, en zoo...
...Een goeden brief van huis gisteren, schreef heden terug en ook aan Anna, schrijft Gij ook weer eens spoedig een woordje want ik verlang er weer naar. Daar juist gaat al het volk van de werf naar huis...
...het geluid van hunne voetstappen is iets als het geruisch van de zee. Kocht heden morgen van een...
...Lips wordt nog niet beter en de vrouw van Willem van Eekelen is ook erg ziek. Hebt Gij gehoord Oom...
in translation:
...were baptized. Lips is still no better, and Willem van Eekelen’s wife is also very ill. Did you...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b115 V/1962 (sheet 1) and d300 V/1970 (sheet 2)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Hendrik Jacob Eerligh van Gogh, Uncle Jan’s son.
in note 3:
...25, near the Marinewerf (naval dockyard) where Van Gogh lived. He probably saw the panorama he...
in note 7:
...is The cave of Machpelah (F Juv. XXX / JH -).Van Gogh wrote on the back of this drawing, between...
in note 9:
...1826 and Ill. 1827. The small engraving Van Gogh bought could have been made after these prints (an impression after the first one is in the family estate) (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. p109) or after The...
in note 12:
The farmer Willem van Eekelen was married to Maria van Eekelen. They had two daughters and one son. The family lived at Haansberg J 61 (RAW).
117 To Theo van Gogh. Amsterdam, Wednesday, 30 May 1877.
in title:
117 To Theo van Gogh. Amsterdam, Wednesday, 30 May 1877.
in original text:
...brief, “ik zou wel van alles weg willen, ik ben de oorzaak van alles en doe anderen...
...vrucht van ons werk? Zie, als ik aan dat alles denk en aan nog zooveel meer van allerlei...
...zal vinden in de oogen van sommigen die ik lief heb en in de oogen van hen die na mij...
...op aarde is dan niet het gevoel van vermoeidheid en het gloeijen van het hoofd het teeken dat wij...
...in een boek van Bunyan hoe een reiziger een leeuw ziet liggen aan den kant van den weg dien hij...
...een keten vast ligt en daar alleen is om den moed van de reizigers te beproeven.─ Zoo is het in...
...discipel niet zijn. Ja dat woord van den Heer, wel is het het woord dat uit den mond Gods uitging...
...het lijk van Aertsen toen stak de kalmte en ernst en plechtige stilte van den...
...dochter zeide in hare eenvoudigheid: hij is verlost van den last van het leven dien wij nog dragen...
...hebben liefgehad blijft en komt terug aan den avond van ons leven. Het is niet...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b116 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh wrote: ‘still, it was disappointing to notice that you are not yet strong, and if you don’t yet feel strong, you don’t avoid the dangerous places and risk temptation...It seems to me, Theo, that the girl does not respect the promise she knew you made to your parents. And if she truly wanted to act sensibly, she would not have spoken to you first. Don’t make yourself and us unhappy; it may be difficult to make a sacrifice, but your love is based on sensuality, and you must open your eyes to the danger in order to flee it all the more forcefully’ (FR b2533, 21 May 1877). Mr van Gogh issued Theo a stern warning the same day. His reaction is especially revealing as regards their view of the matter: ‘Haven’t you heard enough from Jan Carbentus? I’ve seen so much of it. That is why such a relationship is so wretched and loathsome, because it lacks any moral foundation and is based on material interest, combined with sensual desire. A man, a young man, a young man of good family as you are, you would be throwing yourself away if you let yourself be tempted again to enter into a relationship that you cannot expect to be a happy one. I appreciate your having written to us. I am not saying that you acted wrongly in your demeanour towards her. But Theo! I beg you, do not let her be deluded into thinking that you are a young man of common character. Do not let her find you in places and streets where others promenade, and if you must pass by such a street – remember – to avoid any appearance of being stuck on someone, etc., which one finds among the young people who promenade there. Tell yourself that you will not let your life take that pitiful course. Sacrifice pleasure – if it is pleasure, but console yourself that it is better to be very reserved than too abandoned. But you can and must have pleasure and diversion, only I beg you, do not seek it in people of that kind. Your whole future depends on it. Jan Carbentus said it himself. I was made unhappy by such a meeting in the street’ (FR b2532, 21 May 1877). After this Theo told his parents that he wanted to change his situation (FR b2534, 31 May 1877). To steer this plan in the right direction – a plan his parents strongly disapproved of – Mr van Gogh spoke to Uncle Vincent on 8 June about the possibility of Theo’s being given a position abroad (FR b2535)....
in note 5:
Heb. 12:12. Van Gogh confused the adjectives in this passage.
in note 23:
Van Gogh had gone to Etten on 8 April to visit Jan Aertsen, who was dying; see letter 110.
118 To Theo van Gogh. Amsterdam, Thursday, 31 May 1877.
in title:
118 To Theo van Gogh. Amsterdam, Thursday, 31 May 1877.
in original text:
...jongen wat houd ik toch zielsveel van die steden, dat wil zeggen van veel wat men daar ontmoet, er...
...beiden moeten zien dat wij den tijd tusschen nu en den leeftijd van 30 jaren of daarboven doorkomen...
...die de hulp van eene hoogere magt behoeven om bewaard te worden van het booze, van het kwaad dat...
...en niet verre van ons is, niet verre van dezulken die zijn gebroken van hart en verslagen van geest...
...En hij zeide: ik heb zeer geijverd voor den Heer, den God der heerscharen; want de kinderen Israels...
...wij lezen van den Engel die in Ghetsemane Hem versterkte Die bedroefd was tot den dood toe, van den Engel die Petrus opwekte uit zijn slaap in de gevangenis, van den Engel die Paulus verscheen in den...
...gelijk die mannen van ouds, zouden wij het niet weten dat er versterking is van Boven? Dezen middag...
...Hij de schare van zich zoude laten. En als Hij de schare van zich gelaten had klom Hij op den berg...
...Want ik heb van den Heer ontvangen hetgeen ik ook U overgegeven heb, hoe de Heer Jezus in den nacht...
in translation:
...to the burgomaster of Leiden, Pieter Adriaanszoon van der Werff. They made a peremptory demand for...
...A bold and vigorous harangue by Wybald van Ripperda, captain of the civic guard, overcame their...
...there stand, between the mouth of the Maas and Den Helder, a number of fishing villages. The most...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b117 V/1962; b1458 V/1962 (Appendix 1), b1459 V/1962 (Appendix 2), and...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
Van Gogh then quotes 1 Kings 19:3-15, leaving out all but the beginning of verses 14 and 15.
in note a:
Here Van Gogh filled in the contracted ‘ging’ (it’s not in the Bible).
in note 12:
...to Paul in the night by a vision, Be not afraid’; Van Gogh’s wording seems to be a mixture of this...
in note 15:
Van Gogh’s notation must mean up to (but not including) verse 33.
in note 17:
Reference to an untitled poem by Anthony van der Woordt with the opening line ‘’t Hoofd met frissche rozen bekransd’ (the head wreathed with fresh roses); see A. van der Woordt, Gedichten. Edited by C.J...
in note 18:
Van Gogh probably enclosed several pages of text from La Néerlande et la vie hollandaise (1859) by Henri Alphonse Esquiros; they have been preserved the estate (FR b1458-b1461). See also RM11 and cf. Pabst 1988, pp. 72-82. It is not certain which of these loose leaves were enclosed, because one text was duplicated: in addition to ‘Siège de Leyde’ and ‘Siège de Harlem’, Van...
in note 19:
...from the noisome pestilence’ (Ps. 91:3), to which Van Gogh referred in letter 112. [Three...
in note 20:
Original manuscript. Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1458 V/1962. This passage was copied, with a few...
in note 21:
Van Gogh omitted a long note here.
in note 22:
...dum decipit auceps’ (Disticha Catonis, I, 27). Van Gogh first left an open space and then returned to...
in note 23:
Original manuscript. Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1459 V/1962. This passage was copied, with a few...
in note 24:
Van Gogh mistakenly copied out the sentence beginning ‘La ville de Harlem’ twice.
in note 26:
...la mer’). There are a few minor discrepancies. Van Gogh also copied out this passage in the Visitors...
in note 28:
Original manuscript. Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1460 V/1962. The passage was copied from La Néerlande et la vie hollandaise. See Esquiros 1859, pp. 231-238. Van Gogh omitted several sentences and phrases...
in note 30:
...added: ‘ces hommes simples et ignorants’, which Van Gogh did include in his second copy (see RM11).
119 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 4 and Tuesday, 5 June 1877.
in title:
119 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 4 and Tuesday, 5 June 1877.
in original text:
...over eene beschrijving van een dag in Londen door Theophile Gautier, de koetsen van eene bruiloft...
...seringen en vlier van den tuin op de werf. Te Londen had ik dat boek van Lamartine gelezen en had...
...lanen van linden vol roekennesten (rookeries), White Hall met klimop begroeid aan den achterkant en...
...het alles zie ik voor mij, en het weer en den somberen toon over het geheel. (cela m’empêche de...
...eene preek over den tekst “Wilt gij gezond worden”, hoe zal wie gezond zijn den medicijnmeester niet van noode hebben maar die ziek zijn. Daarna hoorde ik Oom Stricker in den bekende Amstelkerk...
...broeder Vincent Kwam heden voorbij de bloemmarkt op den Singel, daar zag ik iets zoo aardigs. Een...
...buitengewoon man en intiem vriend van Oom Stricker. Wij wandelden aan den Buitenkant & daar aan die...
...de grond donker, de lucht nog verlicht door den gloed van de ondergegane zon, de rei huizen en...
...en zeg eens of dat niet iets uit het hartje van Londen is, dat stuk over Cromwell.─ Jeunesse de...
in translation:
...vain and empty world; I say this to you from the brink of my tomb, do not love this world.’ And...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b118 V/1962
in additional details:
...on the right-hand side (ll. 53 ff.). The next day Van Gogh added a number of lines to the letter part (ll...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note a:
rookeries: Van Gogh wrote the Dutch ‘roekennesten’ and added ‘(rookeries)’.
in note 4:
...contains a passage about Hampton Court, which Van Gogh recollects in his letter. The closing remark...
in note 5:
...van Marken preached in the Noorderkerk, the Rev. N.H. de Graaf in the Zuiderkerk, and the Rev. A.H.W. Brandt in the Nieuwezijdskapel. Brandt conducted his service in German, which makes it less likely that his was the sermon Van Gogh heard...
in note 13:
...and finally becomes a confirmed Christian. When Margreet Meyboom was staying with the Van Gogh family in Etten, Mrs van Gogh found her to be ‘a dear girl, so refined and uncomplicated’ (FR b2536, to Theo, 17...
in note 14:
The minister Louis Suson Pedro Meyboom belonged – as did Mr van Gogh – to the Groningen persuasion. J.P. Stricker wrote the ‘Levensbericht van Dr. L.S.P. Meyboom’, Levensberichten der afgestorvene medeleden van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde. Bijlage tot de Handelingen van 1875. Leiden 1875, pp. 165-202.
in note 16:
...Van Gogh’s copy and Lamartine’s text as it appears in the sources consulted. The following differences are the most striking with respect to the 1864 Paris edition (in which the text appears on pp. 8-9, 211-214, 235-236, 242-243, 245-257): l. 56 une contrée ingrate et triste sort la foi vivre, ardente et profonde ] des contrées ingrates et tristes (p. 9) l. 114 maladie ] agonie (p. 246) l. 178 capitaine ] républica in (p. 252) l. 201 repos ] paix (p. 254) l. 205 nuit d’agonie ] nuit (p. 255) l. 216 herbe ] paille (p. 256) Van Gogh’s copy of the text is a combination of a passage from the beginning and parts from the end of the book. Van Gogh added ‘Jeunesse de Cromwell’ as a title for the passages he copied...
in note 17:
Van Gogh altered the source text, and the resulting sentence is incorrect. It originally read: ‘La...
120 To Theo van Gogh. Amsterdam, Tuesday, 12 June 1877.
in title:
120 To Theo van Gogh. Amsterdam, Tuesday, 12 June 1877.
in original text:
...zooals ik mij dat van Pa en Oom Jan herinner in het Zundertsche kerkje, eens toen Oom van de reis...
...over van waar men overal weiland ziet en boerderijen die mij telkens aan de etsen van Rembrandt...
...alle ramen van de prentenwinkels. Er is een pendant van, de Cholera te Parijs, en van Rethel is ook...
...ook over de gelijkenis van den zaaijer & over de man die het zaad in den akker strooide en voorts...
...maar uit God”, ook naar aanleiding van het overlijden van H.M. Maandag is Tante Mina en Margreet...
...kort daarop kwam in den stortregen de eerste stroom werklieden de poort van de werf in. Stond op...
...bogen door den hevigen wind en de regen kletterde op de houtstapels en het dek van de schepen...
...dorp aan den overkant van het IJ zag men de bruine zeilen snel voortgaan, en de huizen en boomen van de Buitenkant en kerken sterker van kleur. Telkens hoorde men den donder en zag den bliksem, de...
...ook heb gedaan, gelukkig had ik het boekje van Lamenais in den zak en heb daarin gelezen onder de...
in translation:
...also spoke about the funeral in the cornfield by Van der Maaten. The sun shone through the windows...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b119 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Mr van Gogh was sympathetic to Theo’s request to be transferred away from The Hague, and immediately set...
in note 8:
...Pliny, Naturalis historia, xxxv, 36, 84. In letter 162, Van Gogh says that he got the saying from Gavarni.
in note 18:
For J.J. van der Maaten, The funeral in the cornfield, see letter 36, n. 2.
in note 23:
...his Aunt W.C.G. Stricker-Carbentus and Margreet. Mr van Gogh wrote to Theo about it: ‘Aunt and Margr. just...
in note 24:
...Van Gogh, a prose poem by Hugues Félicité Robert de Lamennais, appeared in Amschaspands et Darvands. Paris 1843, chapter 16, pp. 379-382. The book contains short prayers, stories and homilies that instil the reader with courage and spur him on to live life assertively. In the Oeuvres complètes titled ‘Bahman à Schahriver’ (chapter 53). Ed. Louis le Guillou. Geneva 1981, vol. 10, pp. 379-382. This text also appeared in Voix de prison. See Lamennais. Une voix de prison. Text of the 1851 edition. Ed. Yves le Hir. Paris 1954, pp. 73-75. There are also various editions in which Une voix de prison was published together with other work by Lamennais, such as Paroles d’un croyant, Le livre du peuple and De l’esclavage moderne. See Les paroles d’un croyant de Lamennais. Ed. Yves le Hir. Paris 1949. Van Gogh copied Lamennais’s text almost literally, the difference being that in all of the editions consulted the past tense of the verbs is spelled in the old way (oi), whereas Van Gogh always used the modern spelling (ai). The style of writing ‘en songe’ as opposed to ‘un songe’, as well as ‘lui offrent’ instead of ‘leur offrent’ (l. 88 and l. 103), correspond to the Paris editions of 1866 and 1869 of Une voix de prison...
in note 26:
The general map ‘Situatie van s’Rijks werf te Amsterdam 1878’ shows no cupola, but rather several...
in note 27:
Van Gogh is referring to Nieuwendam or Schellingwou, to the north-east across the River IJ.
in note 28:
...Reinier Posthumus Meijjes was married to Willemina Petronella van Maanen; they lived at Prinsengracht 1003.
in note 29:
...marble replica (Copenhagen, Thorvaldsens Museum). Ill. 1834. Van Gogh probably knew this work from a print.
in note 36:
...Maurits Benjamin Mendes da Costa, who tutored Van Gogh in Latin and Greek, lived at Jonas Daniël...
RM01 Drawing with explanatory text. Possibly enclosed in a letter to Anna van Gogh. Amsterdam, after 7 July 1877.
in title:
...Drawing with explanatory text. Possibly enclosed in a letter to Anna van Gogh. Amsterdam, after 7 July 1877.
in original text:
Dit kerkje is een merkwaardig overblijfsel van eene oude Augustijner Stichting (Austin friars) minstens reeds dateerende van het jaar 1354 zoo niet reeds een 100 jaren vroeger. Reeds sedert 1550 ingevolge van eene vrijwillige schenking van Eduard VI houdt de Nederduitsche gemeente hier hare godsdienstigee zamenkomsten.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. d405 V/1973
in additional details:
On this little sheet Van Gogh made a drawing of a small church in London and wrote a few sentences about the history of the building. The following is written on the back: ‘Vincent van Gogh / gekregen van zijn zuster Mevr van Houten 1914 / J. Nieweg’ (Vincent van Gogh, received from his sister, Mrs van Houten, in 1914. J. Nieweg). The last-mentioned is Jacob Nieweg, a clergyman and – since 1914 – a painter (having been influenced by H.P. Bremmer to take up painting), living in Amersfoort. This text might indicate that the drawing was enclosed in a letter to Anna, in which case the letter is not known. Vincent might also have given Anna...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh made the drawing of the church after an engraving by Burn Smeeton and Auguste Tilly in the article ‘De Ned. Herv. Kerk te Londen’ (‘The Dutch Reformed Church in London’) in Eigen Haard 3 (7 July 1877), no. 27, p. 216. Ill. 3120. The text under the drawing was also taken from this article. See Ton de Brouwer, ‘Discovery sheds new light on origins of Van Gogh drawing’, www.vangoghmuseum.nl, Van Gogh Museum Articles, 2024...
121 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 9 July 1877.
in title:
121 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 9 July 1877.
in original text:
...De moeielijkheden verbonden aan het bekleeden van eene ondergeschikte betrekking, vooral wanneer...
...men een heerlijk gevoel van vrede van binnen, maar ik zou het mij zeer goed kunnen begrijpen als het zoo was dat de toekomst ook voor haar soms duister werd ─ het kan verstandig van haar zijn dat...
...hoop ik van harte Zij niet zal worden teleurgesteld maar dat dit onder Gods leiding den weg tot...
...en edele kunst, Hij heeft het gevoel van een kunstenaar in den waren zin van het woord, zoo als een...
...sprak ze mij Van wat ze in den stillen stillen nacht Gezien heeft van heur hooge hemelwacht; Zij...
...Ben bezig een uittreksel te maken van de geschiedenis van de kerkhervorming, er is veel opwekkends en aantrekkelijks in de geschiedenis van die dagen.─ De zaal in het Trippenhuis waar de Staalmeesters van Rembrandt hangen is weer open, gisteren, uit de kerk komende liep ik er even heen, vlak naast de Rembrandt hangt dat bewuste portret door van der Helst.─ à Dieu Theo, een hartelijken...
in translation:
...right next to the Rembrandt is that portrait by Van der Helst. Adieu, Theo, a hearty handshake in...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b120 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...of marriage from Joan Marius van Houten, the son of the family in Hengelo for whom she worked as a lady companion. Van Houten, a ‘calmly cordial, reliable boy’, according to Mr van Gogh, was a manufacturer of shell lime and a member of the firm of Van Houten & Ledeboer, lime-burners at Leiderdorp (Nederland’s patriciaat 44 (1958), p. 138 and FR b2538, 1 July 1877, Mr van Gogh to Theo (quotation)). Joan had been courting Anna since 20 May, and their courtship surprised not only Vincent but also Mrs van Gogh: ‘They’ve known each other since Whitsun, and he’s been here a lot. You can imagine how it surprised us’ (FR b2539, to Theo, 2 July 1877). Their engagement was announced on 9 July, and Mr van Gogh wrote to Theo that Vincent was...
in note 2:
...Vertellingen van de maan (What the moon saw). Van Gogh owned the edition Andersen’s prentenboek zonder prenten: Vertellingen van de maan. Translated by J.J.L. ten Kate. 4th ed. Leiden 1870; see letter 68. The passage quoted, which was taken from the introduction, varies somewhat from the original (pp. 3-4). In the poetry album made for Matthijs Maris – probably compiled between May 1875 and March 1876 �� Van Gogh copied a...
in note 4:
...van de kerkhervorming (The history of the Reformation), such as those by Bernhard ter Haar, Henricus Jacobus Hofstede, Evert Jan Diest, Jacob Gijsbert de Hoop Scheffer and F. Naef (translated from the French by J.W.Ph. Feith), so that it is possible that Van Gogh was speaking here of a specific book...
in note 5:
...Guild (Amsterdam, Rijksmuseum). Ill 1835. As emerges from a drawing made of the Syndics Room by Henri de Braekeleer in 1883, the painting Aert van Nes by Bartholomeus van der Helst hung to the left of Rembrandt’s Syndics, to the right of which hung its pendant, the Geertruida den Dubbelde, Van Nes’s wife; both portraits date from 1668 (Amsterdam, Rijksmuseum). Ill 1836 and Ill. 1837. See Honderd jaar Rijksmuseum 1985, p. 13.
122 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 15 July 1877.
in title:
122 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 15 July 1877.
in original text:
...de Zeedijk, vlak bij het gedeelte van den Buitenkant dat “de oude teertuinen” heet en vlak bij de Warmoesstraat. Het is daar een zeer aardig gedeelte van de stad en doet aan het hartje van Londen b.v. aan Booksellers Row of zoo denken.─ Moge het in vervolg van tijd ook mij gegeven worden nog...
...Ds Jeremie Meyes met zijne vrouw, eene dochter van Professor Tilanus, en twee zijner zoonen ─ de...
...geloof, hoorde hem in de Westerkerk. Zag hem van den preekstoel afkomen en de Kerk doorgaan na de...
...met grijs doormengd, maakte veel indruk op mij. Zó��, van dat werk vermoeid te zijn, dat is een...
...zeer interessant gedeelte van de stad, namelijk de buitenwijk die zich uitstrekt van de Leidsche...
...mij van Wien geschreven staat: Indien iemand van U wijsheid van noode heeft, dat hij die van God...
...het schrijven van dat boek aanleiding gaf, hij heette Harper en was het hoofd van een uitgebreiden...
...de schemering naar den penning die zij verloren heeft zoekt (er is eene gravure van, the lost mite...
in ongoing topic 1:
Anna’s engagement to Joan van Houten (121)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b121 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
...Van Gogh saw must have been Christiaan Bernard, who did in fact become an architect. The other one (‘attending the gymnasium here’) could have been Reinier or Willem or even Leonard. From letter 136 it emerges that in December Reinier was undergoing training in Den Helder...
in note 10:
...there in July 1877. See Engel 1967, p. 55. Mr van Gogh also urged Theo to visit Mauve: ‘I hope that...
in note 11:
Van Gogh is referring to the neighbourhood to the west of the town centre, now known as Oud-West. Until 1862...
in note 14:
It is not known of which drawing Van Gogh received a photograph; the theme occurs frequently in Mauve’s work. Van Gogh would return to this subject in letter 357.
in note 16:
...Van Gogh’s assertion that ‘Harper’ had been the head of a London bookshop or that the character in the novel had been patterned after him. The reason for his assuming so is perhaps the fact that articles commemorating Harper’s life and character appeared on 16 June and 23 June 1877 in Harper’s Weekly. Moreover, Mulock Craik wrote the poem ‘In Memoriam’ (published in the Harper’s Weekly of 7 July 1877), which prompted this editorial note: ‘The following beautiful little poem was written by the author of John Halifax, gentleman, upon hearing of Mr Harper’s death...It is a significant tribute from one of the most popular of English authors to an American publisher’. Halifax and Harper are here mentioned together. Cf. also J. Henry Harper, The house of Harper. New York 1912. Perhaps the name mentioned in the opening line of the novel was also responsible for Van Gogh’s misapprehension: ‘Get out o’ Mr Fletcher’s road, ye idle, lounging, little –’, even though this refers to Abel Fletcher, the father of the fictional character Phineas Fletcher....
in note 17:
Van Gogh’s association of John Everett Millais with John Halifax could have been prompted by the fact that...
in note 19:
...October, 1870 (private collection). Ill. 1839. Van Gogh could have seen the painting on 24 April 1875...
123 To Theo van Gogh. Amsterdam, Friday, 27 July 1877.
in title:
123 To Theo van Gogh. Amsterdam, Friday, 27 July 1877.
in original text:
...bij gelegenheid hoor ik er zeker wel eens van.─ Hierbij eene bijdrage voor uwe verzameling, n.l...
...maar door met het verzamelen van dergelijke prenten en van boeken ook. Tegenwoordig verzamel ik...
...ch zijn Grieksche lessen in het hartje van Amsterdam, in het hartje van de jodenbuurt op een zeer...
...doch dat is niet gelukt. Terwijl werd het herkend door den vader die op de werf stoker is en is het...
...een klaaghuis veel en die indruk bleef mij den geheelen avond toen ik nog eene wandeling maakte bij...
...de Noorderkerk, toen naar het Bickerseiland waar ik op den dijk langs het IJ wandelde tot het weer...
...ook ik klem mij nog zoo aan de gedachtenis van velen hunner vast. Overwin het kwade door het goede...
...over “Het is goed den Heer te prijzen in den morgenstond” en “het is den oogen goed de zon te...
...zijn. Bij Oom Cor in den winkel zag ik dezer dagen Les Evangiles van Bida, wat is dat schoon, wat...
...doet denken. En nu een handdruk in gedachten en van harte het beste U toegewenscht en geloof mij...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b122 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh’s description further on, these three lithographs were taken from Kunstkronijk. The first was made by Carel Christiaan Antony Last after Johannes Bosboom’s Gezicht op de kerk te Scheveningen (View of the church at Scheveningen), in Kunstkronijk 5 (1844-1845), p. 20. Ill. 1840. Bosboom made various ‘portraits’ of the church at Breda. Several reproductions of these works appeared in Kunstkronijk, including the lithograph Kerk te Breda met de tombe der graven Engelbrecht i en Jan van Nassau (Church at Breda with the tomb of the counts Engelbrecht i and Jan of Nassau) by Frederik Hendrik Weissenbruch Dzn. (Kunstkronijk 19 (1858), facing p. 46). Ill. 1841. Cf. Marius and Martin 1917, pp. 123, 127, 134, 141, 144-147. Bosboom had three works at the Paris World Exhibition of 1855: Monks of the order of Saint Francis, singing a ‘Te Deum’; The Lord’s Supper room in a Protestant church and Consistory room at Nijmegen. See exhib. cat. 1855, p. 156, cat. nos. 1526-1528. Only the first was reproduced as a lithograph, Franciskaner monniken het Te Deum zingende (Franciscan monks singing the Te Deum) by Frederik Hendrik Weissenbruch, in Kunstkronijk 17 (1856), no. 3, so this must have been the one Vincent sent. Ill. 1842...
in note 3:
...van der Maaten; p. 5 contains the lithograph by Frederik Hendrik Weissenbruch Dzn. after Jan Weissenbruch, Het hofje aan de Nieuwe Haven te ’s-Gravenhage (The ‘hofje’ at the Nieuwe Haven in The Hague) (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1488). Ill. 1652, Ill. 1653 and Ill. 1654. (See also letter 13, n. 2...
in note 5:
...was in fact less promising. Two weeks later Mr van Gogh intimated in a letter to Theo that he was...
in note 14:
Joan Marius van Houten.
in note 15:
Here Van Gogh offers a variation on 1 Cor. 12:26, ‘And whether one member suffer, all the members suffer...
in note 17:
...both daughters of Commander in the Dutch navy Abraham Anthonie ’s Graeuwen and Geertruida van Gogh, a sister of Mr van Gogh. Fanny (a teacher) and Bet were living at the time with their parents in Helvoirt.
in note 20:
...to stand every morning to thank and praise the Lord’; presumably Van Gogh was quoting from another source.
124 To Hermanus Gijsbertus Tersteeg. Amsterdam, Friday, 3 August 1877.
in original text:
...een oud vriend van mijn Vader, preeken op een Zondagavond, eenige dagen na het overlijden van zijne...
...ik ook nu weer in den rijken schat van Zijn woord. Onwillekeurig sloeg hij den Bijbel die vòòr...
...lag den nacht over op de aarde. Toen maakten de oudsten van zijn huis zich op tot hem, om hem te doen opstaan van de aarde, maar hij wilde niet en at geen brood met hen.– En het geschiedde op den...
...En hij zeide: ik heb zeer geijverd voor den Heer, den God der heirscharen, want de kinderen Israël...
...en brekende de steenrotsen ging voor den Heer henen, doch de Heer was in den wind niet: en na dezen...
...En hij zeide: ik heb zeer geijverd voor den Heer, den God der Heirscharen, want de kinderen Israels...
...mond, de woorden vielen van Zijne lippen als de sneeuw of den regen van den hemel valt, het een...
...het meeste lijden, de band van Gods liefde. Toen Cromwell bij het lijkje van zijn jongske stond en...
...met iets van het oud vertrouwen van dag tot dag voort.– Vandaag komt mijne zuster Anna met den...
in translation:
...not God; for God is Love’, I heard Rev. Keller van Hoorn, an old friend of my Father, deliver a sermon...
in ongoing topic 1:
Anna van Gogh and Joan van Houten’s visit to Amsterdam (123)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...1877 (GAH and FR b2547-b2548, 1 and 2 August). Mr van Gogh also wrote a letter of condolence (FR b2549, 6...
in note 3:
...to Theo on 21 January 1877 about this sermon preached by P.M. Keller van Hoorn; see letter 101, nn. 29-31.
in note 4:
2 Sam. 12:16-23. Van Gogh added the phrase ‘when his child was very sick’ (l. 13).
in note 11:
...early morning of Sunday, 8 April 1877; see letter 110. On 30 March 1852, exactly one year before Van Gogh was born, Mrs van Gogh gave birth to a still-born child, whom they named Vincent. Cf. Hulsker 1985, pp. 21-22.
in note 13:
...Van Gogh says that his father had found consolation in the work of the French writer Laurence Louis Félix Bungener at the time of the first Vincent’s death, in 1852, in fact the book he refers to – Bij het lijkje van mijn kind: drie dagen uit het leven van een vader (Keeping vigil over the body of my child: three days in the life of a father) – was not published until 1863. Translated by W.G. Brill. Amsterdam 1863. The original version is Trois jours de la vie d’un père: quelques pages intimes. Paris and Geneva 1863. This consolatory volume is the only work in Bungener’s oeuvre that would have been appropriate to the occasion. Bij het lijkje van mijn kind was written in the form of a diary covering the time from the death of Madeleine, the writer’s daughter, until her burial three days later. Bungener describes his life with his daughter, how he coped with his grief, and how he found support in his religious faith...
in note 15:
Van Gogh took this episode from Lamartine’s book Cromwell. See Cromwell. Paris 1864, pp. 247-248 and cf...
125 To Theo van Gogh. Amsterdam, Friday, 3 August 1877.
in title:
125 To Theo van Gogh. Amsterdam, Friday, 3 August 1877.
in original text:
...van den Heer Tersteeg, dat namelijk zijn jongste kindje is gestorven, heeft mij getroffen en het was mij behoefte hem eens weder te schrijven. Gisteren een brief van Anna die heden 12.45 komt met van...
...ik daar zag van studies en schilderijen is mij nog zeer duidelijk even als die aan den man zelven...
...gaan zien, de smederijen enz. waren nu natuurlijk aan den gang, dien zondag dat wij er zamen waren...
...gedeelte van dat hoofdstuk: Jezus at met tollenaren en zondaren.─ Die gezond zijn hebben den...
...rampen en ongelukken. De natuur van Odysseus, en de druiven van den wijngaard”. Dezen morgen was...
...verspreiden. Nog al dikwijls kom ik op de studeerkamer van Oom Stricker. Hij is zeer knap en bezit...
...zeer opgewekten brief van Pa uit Helvoirt. Van huis hoorde ik dat Gij eene rekening van Dr Coster...
...wisselen van postzegels, maar jongen, al worstelende blijven wij boven en Gij weet dat van de armen...
...het zoo goed mogelijk, van harte wensch ik toe uitkomst te vinden voor de betaling van die rekening...
in translation:
...a letter from Anna, who arrives today at 12:45 with Van Houten, am very much looking forward to meeting...
...and Vincent, Fanny and Bet ’s Graeuwen and Bertha van Gogh from Haarlem, the last is a very sweet...
...Oudezijdskapel I already told you about. The Rev. Van Marken preached very beautifully on Matth. IX...
in ongoing topic 1:
Anna van Gogh and Joan van Houten’s visit to Amsterdam (123)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b123 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
The exhibition was the Tweede tentoonstelling van teekeningen door de gewone en eere-leden der Hollandsche Teeken-Maatschappij in het gebouw der Akademie van Beeldende Kunsten Princessegracht te ’s Gravenhage...
in note 6:
The Admiraal Van Wassenaer, the first frigate with steam capacity of the Koninklijke Marine (Royal Navy), was...
in note 7:
Vincent van Gogh, the son of Uncle Cor.
in note 8:
Elisabeth Hubertha (Bertha) Vincentia van Gogh, daughter of Willem Daniel van Gogh (a brother of Mr van Gogh) and Magdalena van Stockum.
in note 10:
The Reformed minister Jacob Cornelis van Marken preached at the 10 a.m. service in the Oudezijdskapel.
in note 12:
...Van Gogh is referring to the death sentence given to Socrates, to the story and the character of Odysseus and also presumably to Deut. 23:24, Deut. 24:21, Isa. 5:4 or Rev. 14:18-19. He could have become familiar with such themes from a schoolbook with question-and-answer games such as Zedekundig leesboek, in den vorm van geschiedenissen ten dienste der scholen. Uitgegeven door de Maatschappij tot nut van ’t algemeen, in which Theme 42 reads: ‘Eenige trekken van zelfbeheersching in het voorbeeld van Socrates’ (Some traits of self-control in the example of Socrates) which concludes with several questions, including: ‘Waarin muntte Socrates bijzonder uit?’ (At what did Socrates particularly excel?) and ‘Hoe gedroeg hij zich in de laatste dagen van zijn leven?’ (How did he conduct himself in the last days of his life?) In the story, Socrates is called such things as ‘de wijste en braafste mensch van zijnen tijd’ (the wisest and most decent man of his time). See 14th ed. Amsterdam, Deventer and Leiden 1861, pp. 91-93 (copy in Rotterdam, Nationaal Schoolmuseum...
in note 13:
The letter came from Helvoirt because Mr van Gogh had preached the previous Sunday at his former parish (FR...
in note 14:
...Theo’s illness in October and November 1876. Mr van Gogh had asked about it on 19 January 1877: ‘Have...
in note 15:
Mr and Mrs van Gogh worried about the high amount of the bill, the more so because they themselves could not...
in note 20:
...the passage from Les aventures de Télémaque that Van Gogh quotes –with a few adaptations and...
126 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 5 August 1877.
in title:
126 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 5 August 1877.
in original text:
...die oogen van van Houten spreekt hart en karakter en hij heeft geheel het voorkomen van een man van...
...ten tweede omdat ik het geld van de reis aan Oom Stricker, die geld van Pa heeft waarover ik des...
...ongetroost en door den wind voortgedreven. In het midden des levens zijn wij in den dood, dat is...
...hand aan den ploeg slaat niet omzien” en “Wees een man”.─ De plaat naar het schilderij van...
...zij voor Hare kinderen gevoelt dat is Heilig en van Boven en van God en Hij zegt in Zijn woord tot...
...steen- en andere drukkerijen, winkels van zeekaarten en magazijnen van scheepsvictualiën enz. die...
...waar Ds ten Kate, de dichter van de Schepping en schrijver van vele mooie boeken zoo als...
...men iets van het geloof want daarvan stond op menig gelaat, op dat van mannen en op dat van vrouwen...
...verl. week tot afwisseling een uittreksel gemaakt van de reizen van Paulus en daar een kaartje bij...
...van harte hoop ik dat Gij een goeden Zondag hebt gehad. Fan & Bet s’Graeuwen en Bertha van Gogh...
in translation:
...It seems to me that that face and those eyes of Van Houten speak of heart and character, and he has...
...we see reconfirmed in what you told me about Caroline van Stockum, and earlier we also saw it in...
...a good Sunday. Fan and Bet ’s Graeuwen and Bertha van Gogh are still here and are flowers in the...
in ongoing topic 1:
Anna van Gogh and Joan van Houten’s visit to Amsterdam (123)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b124 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...him, as emerges from the explanation given by Mr van Gogh: ‘It’s a pity that Vincent cannot decide to...
in note 7:
Mrs van Gogh did not approve of Vincent’s decision: ‘I was very sorry that Vincent did not accept your...
in note 11:
...The tenor of this passage is in keeping with the parental concern for children of which Van Gogh speaks.
in note 13:
Caroline van Stockum-Haanebeek most likely had tuberculosis. The Van Gogh family felt for her and feared for her life: ‘How terrible for Caroline Haanebeek, it will certainly end badly; the poor people, who watch...
in note 22:
For the print after Jacob van Ruisdael, The bleaching fields at Overveen, cf. letter 37, n. 3.
in note 23:
Caroline van Stockum-Haanebeek had gone to live outside The Hague (FR b2552).
in note 27:
...Ill. 1844. Which woodcut (or rather wood engraving) Van Gogh is referring to here has not been ascertained.
in note 28:
...sea-charts, books and instruments’ were sold was located at the corner of Nieuwebrugsteeg and the quay; at Warmoesstraat 96 was the printing house of De Roever-Kröber-Bakels (UBA, Bibliotheek van de Koninklijke Vereniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels, sub Weduwe van Keulen; and Adresboek Amsterdam).
in note 30:
...Van Gogh often attended church, praised the book. Bij brood en beker is a ‘guide’ for families wishing to celebrate the Lord’s Supper, and is aimed especially at the younger members of the congregation who wish to profess their faith. The book alternates between poems and songs (by E. Laurillard, N. Beets, R. Feith and others), biblical passages, and pieces of prose by various authors, including Claudius, Thomas a Kempis, Fénelon, Spurgeon, J.P. Hasebroek and of course Ten Kate himself. Van Gogh read all these writers...
in note 33:
...of Telemachus). See Fénelon 1995, pp. 223-224 (book 10). Van Gogh added ‘avec amour’ (l. 77).
127 To Theo van Gogh. Amsterdam, Saturday, 18 August 1877.
in title:
127 To Theo van Gogh. Amsterdam, Saturday, 18 August 1877.
in original text:
...zeer goede portretten van Uhland, Anderssen, Dickens en vele anderen, ook van predikanten zooals...
...fabel van La Mort et le Bucheron (de tekst was Spreuken XV:24 De weg des levens is den verstandige...
...scheen. “het is goed om God den Heer te loven in den morgenstond”, dat denkt men op zoo’n...
...zijn van zelfmoord te begaan als zijnde zeer geschikt om hen althans nog voor eenigen tijd, van dat...
...denken aan L’imitation de Jesus Christ van Ruyperez. Weet Gij iets naders aangaande Caroline? Ben nog even heen en weer naar Utrecht geweest op den dag van de receptie van Hendrik, heb ook voor U...
...zag ik den Dom, nog eene andere oude kerk en het Academie gebouw, dat heeft zeer veel van The...
...Ontvang de groete van Oom Jan en van Anna Tak, à Dieu, een handdruk in gedachten van Uw zoo liefh...
...van oom Stricker over dat De weg des levens is den verstandige naar boven, om af te wijken van de...
...er zoo hartelijk in.─ Nog iets, het engagement van Paul Stricker met Mej. Margreet Meyboom is af...
in ongoing topic 1:
Caroline van Stockum-Haanebeek’s illness (126)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b125 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...published in, for example, Sprookjens en verhalen van H.C. Andersen in dichtmaat naverteld door J.J.L. ten...
in note 12:
...story of the Baron of Grogzwig’ (chapter 6), Van Gogh is probably referring here to the following...
in note 20:
...et ses enfants’ by Jean de la Fontaine, which Van Gogh quotes immediately after this; he quotes the...
in note 30:
On Thursday, 16 August 1877, Hendrik Jacob Eerligh van Gogh (the son of Uncle Jan) married Maria (Marie...
in note 32:
...lay a medieval cloister garden, which explains why Van Gogh was prompted to compare it to the cloisters of...
in note 33:
Johanna (Anna) Elisabeth van Gogh, who married Johannes Adriaan Tak in 1867, was Vincent’s cousin and the...
in note 35:
On 22 August, Mrs van Gogh told Theo of the Strickers’ dismay. For Willemien, too, ‘who simply adored Margreet and had such feelings of friendship for her’, it was, according to Mrs van Gogh, a ‘terrible...
128 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 27 August 1877.
in title:
128 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 27 August 1877.
in original text:
...wel eene uitkiezen. Le Christ marchant sur la mer van Jalabert is weer duurder, daar had ik anders...
...maar schrijf, des noods op een briefkaart, den titel van wat gij zult gekozen hebben. Dank voor Uw...
...hoe dat mij getroffen had, toen ik hem eens van den preekstoel zag afkomen. Mij dunkt Hij moet goed...
...Haar hart en over Maria van Bethanie die aan de voeten van Jezus zat en het goede deel had uitgekozen dat van haar niet zou worden weggenomen. Des middags en een gedeelte van den avond ben ik bij Oom...
...ding achterlijk”. En indien iemand van u Wijsheid ontbreekt, dat hij ze van God begeere, Die een...
...die van den wind gedreven en op en neer geworpen wordt. Laat ons daarom ons hart, ons verlangen en onzen geest vastzetten op de eene of andere goede zaak, voor ons leven, en die begeeren van den Heer...
...het dan, het is vol van het geloof en ook van de natuur, van de hei en van steden als Liverpool en...
...geschrift van de gelijkenissen en wonderen in het Fransch af gekregen en in het Engelsch moet van...
in translation:
...Pa spoke about The burial in the cornfield by Van der Maaten and also about I Thess. IV:13-18, V...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is working on his loci communis notebook (127)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b126 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mrs van Gogh turned 58 on 10 September.
in note 4:
It is possible that Van Gogh wrote ‘weer’ instead of ‘zeer’.
in note 38:
For Van der Maaten, The funeral in the cornfield, see letter 36, n. 2. Van Gogh gave an impression of the lithograph to his teacher M.B. Mendes da Costa in 1877 or 1878. He copied out biblical texts, some of them in...
in textual note 10:
zeer < It is possible that Van Gogh wrote ‘weer’.
129 To Theo van Gogh. Amsterdam, Tuesday, 4 September 1877.
in title:
129 To Theo van Gogh. Amsterdam, Tuesday, 4 September 1877.
in original text:
...s Christ geheel over te schrijven, van eene Fransche uitgave die ik van Oom Cor te leen heb, dat...
...zult er ook wel reeds van weten, n.l. dat de vrouw van Ds Richard van den trap is gevallen op een...
...jf dezelfde die gij in den beginne waart toen gij het goede zocht en er iets van meendet te vinden...
...is geene verandering of schaduw van ommekeer ─ heb dan ook gij in het binnenste van u een vasten...
...geene geheimen heb.─ In het leven van Oom Jan, van Oom Cor, van Oom Vincent is veel veel goeds en...
...ten minste denken aan den man die den splinter in zijns broeders oog zag en niet merkte den balk in...
...geleden bragt ik een avond door in de studeerkamer van den Ds Jeremie Meyes, dus niet de Oude Ds...
...vrouw heeft iets onbeschrijfelijks ─ iets van Moe ─ of van de vrouw van Ds Jones b.v. In een...
...gelaat van dien man, en als men in dat huis is gevoelt men iets van “neem uwe schoenen van uwe...
...is mij dikwijls als voelde ik reeds iets van zegen en van verandering in mijn leven.─ wat zou ik...
in translation:
...t leave Holland without having seen the Trippenhuis and Van der Hoop, do your best to make him do...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s birthday on 10 September (128)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b127 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh was not completely alone: Uncle Jan employed a housekeeper, Elisabeth Maria Rijsinge, as well as a...
in note 24:
See Thomas a Kempis’ De navolging van Christus (Imitation of Christ); title of book i, chapter 25: ‘Over de ijverige verbetering van ons gansche leven’ (On the diligent improvement of our whole life); cf. also...
in note 36:
...A pilgrimage. London 1872. By ‘similar subjects�� Van Gogh meant the print Scripture reader in a night...
in note 43:
In addition to the Trippenhuis, the nearby Museum Van der Hoop, housed in the former Oude Mannenhuis (Old...
in note 44:
...tragedies (1868). The six passages copied out by Van Gogh were all taken from The divine tragedy and are...
in note 50:
...See Longfellow 1886-1891, vol. 5, p. 107. Van Gogh wrote ‘one hour’ (l. 169) where Longfellow...
130 To Theo van Gogh. Amsterdam, Friday, 7 September 1877.
in title:
130 To Theo van Gogh. Amsterdam, Friday, 7 September 1877.
in original text:
...2 maal) en hij alleen op van der Hoop en ook was hij bij Oom Cor in den winkel (die echter niet in...
...Schijen van Frans Hals te zien en daar gaat hij nu heen en niet naar Antwerpen zoo als hij van plan...
...wij zoeken, van Wiens liefde wij vragen dat zij ons dringe in het leven en dat niets ons van Haar...
...werd en het water van de flesch niet ontbrak ─ en gisteren avond de gelijkenis van den zaaijer en...
...Uw kamertje te zien en wat Gij van prenten hebt. Kreeg van hem Bunyan, the pilgrims progress, dat...
...goedkoop heb gekocht en de Imitation van Th. à Kempis in het Latijn die ik van Vos kreeg en die ik...
...me with bread convenient for me”.─ De tijd van zamenzijn is mij omgevlogen en had wel gewenscht...
...is en ik voor mij ben er dankbaar voor in den grond van mijn hart dat ik hem heb mogen wederzien en...
...ontvang in gedachten een handdruk van Uw zoo liefh. broer Vincent Gij hebt zeker gehoord van het overlijden van Mevr. Richard; het moet een bangen nacht geweest zijn. Den Bijbel goed en grondig en...
in translation:
...and went to the Trippenhuis (twice) and he alone to Van der Hoop, and he was also at Uncle Cor’s gallery...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b128 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
The bookshop and art dealership of C.M. van Gogh was located at Keizersgracht 453.
in note 10:
From October 1875 until January 1876, Van Gogh and Gladwell lived in the same building in Montmartre.
in note 13:
Van Gogh had meanwhile compiled a notebook containing in various languages the parables (and miracles...
in note 16:
...letter 119, n. 4. See letter 114 for the lithographs after Johannes Bosboom which Van Gogh bought.
in note 23:
Mrs Richard died on 4 September 1877 at 2 a.m. Mr van Gogh had kept watch at her deathbed. On the day she...
131 To Theo van Gogh. Amsterdam, Tuesday, 18 September 1877.
in title:
131 To Theo van Gogh. Amsterdam, Tuesday, 18 September 1877.
in original text:
...licht is in den nacht van lijden en doodsangst, gevoel hebben voor etsen van Rembrandt. Zooals de...
...spreek er dan eens over met den Heer Tersteeg, en schrijf van tevoren een woordje wanneer Gij komt...
...licht van hunne lamp in het huiskamertje en daar vlak bij de slaapkamer van hun jongen die van tijd...
...de lichten hier en daar, aan den eenen kant en het IJ en Bickers eiland aan den anderen. En het was...
...Zoo doe dan de gemelijkheid wijken van uw hart en doe het kwade weg van uw vleesch want de jeugd en...
...men den Buitenkant en de zwarte rij menschen die daar stonden te kijken en de bootjes die om den...
...midden van hen. En zalig hij die deze dingen weet en ze ook doet. Dat wist Rembrandt want uit den...
...Aan de voeten van Jezus zit Maria die het goede deel had gekozen dat van Haar niet zou weggenomen...
...Den dag van hun vertrek is Oom des morgens met den trein om 6 uur met den Heer Vos, die den vorigen...
...nog wel iets van tot stand komen, Hij kan den mensch verheffen boven wat hij van nature is, Zijne...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b129 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...was preserved in the Trippenhuis. Two days later Van Gogh visited the Trippenhuis again, writing his name...
in note 3:
A reference to the two Rembrandt prints which Van Gogh mentions a couple of lines later (see notes 5 and 6...
in note 16:
Van Gogh’s mention of Andersen was prompted by his Vertellingen van de maan (What the moon saw) (see letter 68); it is not certain whether he is referring to a specific work by Matthijs Maris. Fairy-tale-like...
in note 17:
The end of the first recitative in Hieronymus van Alphen’s poem ‘De starrenhemel. Eene cantate’ (The starry sky. A cantata). The variant is ‘ritzelt’ (rustles) instead of ‘schuifelt’ (shuffles). See Van Alphen 1857, vol. 2, pp. 57-61 (quotation on p. 58). From the list of subscribers (p. 488), it appears that Uncle Cor had ordered ten copies of this work for his bookshop in Amsterdam. Van Gogh is possibly quoting Van Alphen indirectly, for the lines are also included in Johannes van Vloten’s Aesthetica of schoonheidskunde, to which Van Gogh referred in letter 19. Ed. Deventer 1865, p. 8.
in note 25:
...copy after Rembrandt’s Portrait of an old man in the Louvre. Van Gogh could also be referring to the Saskia van Uylenburgh (Ill. 1849), a contemporary copy of the original portrait by Rembrandt...
in note 27:
For the ship De Admiraal Van Wassenaer, see letter 125, n. 6.
in note 28:
Van Gogh is referring to a series of four works by Alexandre Jean Louis Japhet (Jazet), all photographed by...
in note 35:
...at Bethany (London, The British Museum). Ill. 345. Van Gogh visited the British Museum’s Department of...
in note 36:
...Van Gogh has not been traced. It is probably a combination of passages, for example, ‘All were gathered in a group at the window, the child being held on her father’s lap’ (pp. 204-205) and the one where John Halifax tells his children that there is only one name that should be revered: that of the Lord (p. 306). Rose Cottage plays an important role, but the scenes mentioned do not occur in the book. Van Gogh’s ‘I think’ indicates his own doubt as to the accuracy of his recollections...
in note 38:
Van Gogh is mistaken in thinking that Martha is busy stirring up the fire.
in note 47:
Van Gogh knew Ruipérez’s La Imitación de Jesucristo from a print; see letter 40, n. 16.
in note 48:
...There is an impression in the family estate (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. p111). Ill. 1853.
in note 50:
...paragraph ending ‘blessed twilight’ (l. 123), Van Gogh’s handwriting had gradually become less...
in note 51:
Hendrik Jacob Eerligh van Gogh (son of Uncle Jan) and Maria Elisabeth Vos were married on 16 August 1877.
in note 55:
...in the premises of the former Koninklijke Akademie van Beeldende Kunsten. See exhib. cat Amsterdam 1877...
132 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 21 October 1877.
in title:
132 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 21 October 1877.
in original text:
...dat is iets zeer goeds. Dezen morgen zag ik den minister van Marine, Taalman Kip, die bij Oom een...
...schilderij en die ets er naar van “Un jeune citoyen de l’an V�� van Jules Goupil. Het schij...
...van de omwenteling zooals Les Girondins & Dernières victimes de la Terreur & Marie Antoinette van...
...van Michelet & Carlyle & ook Dickens (Tale of two cities). In dat alles te zamen is wel iets van den...
...woord van Christus ─ volmaakter & heerlijker dan in eenig ander woord. Die bewuste ets van Jules...
...de Hoeve gingen verl. winter.─ De top van den Hekla is wit van de sneeuw, Maar ’t vuur in zijn...
...sterker dan den dood, en een licht van hoop dat eene bewustheid en verzekering geeft op den grond...
...leven van het doen van het Woord Gods. Zoek maar in de kunst en in de boeken of Gij ook iets vinden mogt, er staat, Zoekt en gij zult vinden, en, Zoo iemand wijsheid van noode heeft, dat hij die van...
...liefh. broer Vincent Het portret van Johan van Gogh heeft wel iets van die Jeune Citoyen.─ Het...
in translation:
...Your loving brother Vincent The portrait of Johan van Gogh bears some resemblance to that Young...
in ongoing topic 3:
Caroline van Stockum-Haanebeek’s illness (126)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b130 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
It is not clear which excerpt from Breton Van Gogh is referring to here. Compare, in this context, letter...
in note 8:
Van Gogh is probably referring here to the excerpt ‘Je vois d’ici une dame’ from Michelet’s...
in note 9:
Uncle Vincent van Gogh, a brother of Mr van Gogh and Uncle Jan, lived in Princenhage.
in note 14:
Willem Frederik van Erp Taalman Kip, the Dutch Naval Minister and therefore Uncle Jan’s highest-ranking...
in note 26:
Van Gogh knew parts of the dramatized story of The French Revolution (1837) by Thomas Carlyle, probably...
in note 33:
...van den Hekla is wit van sneeuw, Maar ’t vuur in zijn binnenst’ gloeit eeuw aan eeuw; O, Mensch! laat het wintren op ’t grijzend hoofd, Als Liefde, Gods vlam, niet in ’t hart verdooft! (Fire below snow The top of the Hekla is white with snow, But inside its fire through the ages doth glow; O, Man! let winter deck thy greying head, If Love, God’s flame, in the heart not be dead.) Published in J.J.L. ten Kate, Uit den vreemde...
in note 36:
This frequently quoted expression of Mr van Gogh could be derived from hymn 56:1 and hymn 56:9.
in note 40:
Johan van Gogh was Uncle Jan’s son. The portrait is unidentified.
133 To Theo van Gogh. Amsterdam, Tuesday, 30 October 1877.
in title:
133 To Theo van Gogh. Amsterdam, Tuesday, 30 October 1877.
in original text:
...een geheel van te maken. Heb ook een uittreksel af uit Bunyans Pilgrims Progress. Zit den heelen...
...ook graag doen. Die geschiedenis van den 80jarigen oorlog is toch heerlijk, wie van zijn leven een...
...bewaart voor den booze, is het dat ons licht komt in de duisternis van het leven en van de wereld...
...In ’t midden van den nacht verspreidt het licht zijn kracht) en ik zorg er den heelen nacht een...
...tranen van de oogen afwisschen. En alzoo kunnen wij zijn doorzuurd met den zuurdeessem van “droev...
...aardig gedeelte van Londen, niet ver van dat gedeelte van het Strand waar de bureaux zijn van de...
...van Booksellers Row, vol van allerlei soort van boeken stallen & winkels waar men allerlei ziet, van...
...uit maar er was bezoek van een zoon van Ds Meyboom (broeder van Margreet), officier bij de Marine...
...iets van den Vrede Gods die alle verstand te boven gaat. Hij heeft wel wat, dunkt mij, hetzij van...
...heet die geloof ik, een hooglander in den sneeuwstorm op den top van een berg met een arend dien...
in translation:
...making an extract from Motley, including capture of Den Briel and siege of Haarlem, Alkmaar and Leiden, have...
...Mauve and his wife and the Tersteegs and Van Stockums (how is she?) and Haanebeeks, and Borchers if...
in ongoing topic 2:
Caroline van Stockum-Haanebeek’s illness (126)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b131 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh could have encountered passages from Thomas Carlyle’s The French Revolution. The most likely one is Taine’s Histoire de la littérature anglaise (1863-1864), in which the author quotes The French Revolution in various places. The quotations occur in the fifth volume, Les contemporains (chapter 4 of which treats Carlyle), which was not added to the publication until the second edition. The 1874 Paris edition (the third) contains excerpts from The French Revolution (see Taine 1874, vol. 5, pp. 235-236, 319-321). Cf. Hippolyte Taine, Introduction à l’histoire de la littérature anglaise. Ed. H.B. Charlton. Manchester 1936, p. 23. Taine’s L’idéalisme anglais. Etude sur Carlyle (1864) also contains several quotations from The French Revolution (pp. 15-17, 165-167). Vincent’s second poetry album for Theo (1875, see letter 029, n. 2) also contains seven fragments from Carlyle’s works, one of them (the sixth quotation) from Carlyle’s The French Revolution. However, when Van Gogh copied these fragments in English, he most probably copied them from Taine’s Histoire de la littérature anglaise, vol. 5, Les contemporains. In fact, Van Gogh’s choice (cuts and ellipses) coincides with Taine’s choice in all fragments, quoted in English in Taine’s footnotes. See Guzzoni 2020, p. 214 (n. 18), and Pabst 1988, p. 25...
in note 3:
These episodes from the Eighty Years’ War appear in J.L. Motley, The rise of the Dutch Republic (1865), which was reprinted a number of times. It is possible that Van Gogh quoted from the Dutch translation, De opkomst van de Nederlandsche Republiek. With an introduction and notes by R.C. Bakhuizen van den Brink. 3 vols. The Hague 1859-1860, which he presumably knew (see letter 43, n. 2). There were several abridged editions, most of them intended for young readers, such as Hoe er gestreden werd en waarom! Tafereelen van burgertrouw en heldenmoed. The Hague n.d. [1861]. It is also possible that Van Gogh owned smaller, inexpensive versions; other books which his tutor Mendes required him to read were also adapted for young readers.
in note 8:
This seems to be a quotation (Van Gogh uses this phrase again in letters 406 and 694), but the source has not...
in note 12:
...infallible moral compass implanted by God is mentioned by Van Gogh again in letters 143, 294, 336 and 401.
in note 19:
...was translated into a number of languages, including French (1843) and English (1845). The Dutch translation is F. Kugler, Geschiedenis van Frederik den Groote. Illustrated by A. Menzel. 2 vols. The Hague 1843-1845.
in note 20:
A wood engraving (Van Gogh often calls them ‘woodcut’) of La bergerie (The sheepfold) by Jacque has not...
in note 21:
...present whereabouts unknown; sold at auction at Sotheby’s, Mak van Waay, 21 February 1983). Ill. 1856.
in note 24:
Two days later Mr van Gogh wrote to Theo about Vincent: ‘He appears to derive satisfaction from his work...
in note 25:
Van Gogh himself could have written In medio noctis vim suam lux exerit below a representation of a nocturnal...
in note 32:
Van Gogh added this sentence after beginning the next sentence; up to ‘Ate’ (the first word of the...
in note 45:
This expression of Mr van Gogh, which Vincent quotes frequently, could have been derived from hymn 56:1 and...
in note 50:
...were both located at 190 Strand. In letter 307, Van Gogh remarked: ‘More than 10 years ago I used to...
in note 55:
Van Gogh is perhaps referring to Acts 19 and Acts 20, even though the city of Ephesus is mentioned therein only very briefly. The burning of books mentioned in Acts 19:19 might have prompted Van Gogh to make the link.
in note 62:
...the bookshop belonging to the firm of Schalekamp, Van de Grampel & Bakker at Spuistraat 157-159, which...
in note 75:
...1874 (Dordrecht, Dordrechts Museum), which was bought in 1889 from the collection of Uncle Vincent van Gogh.
in note 76:
Uncle Vincent van Gogh, who lived in Princenhage, had long been suffering from the effects of bronchitis.
in textual note 146:
a Van Gogh put an insertion mark after ‘gebragt’; for a better understanding of the text we inserted...
134 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 19 November 1877.
in title:
134 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 19 November 1877.
in original text:
...mij de wijsheid schenken die ik van noode heb en mij geven de begeerte van mijn hart, n.l. om de...
...aardrijkskunde van de noordelijke landen, nl. van die zoo om de Noordzee en het Kanaal. Ben eindelijk naar wensch geslaagd met eene kaart van Klein Azie, Griekenland & Italie, nogal groot (waarop nu ook de reizen van Paulus staan) en ook eene v. Engeland waarin eindelijk iets is van wat ik er in...
...met: De ure komt waarin de dooden de stem van den Zoon des menschen zullen hooren en zullen opstaan...
...toch een interressant blad, o.a. een oud portret van Dickens en eene houdsnede door de Lemud, “La...
...het sentiment van Thijs Maris (hierbij o.a. een bladzijde die mij trof) als hij b.v. schildert een oud kasteel op een rots met de bosschen in den herfst en in de schemering met zoo op den voorgrond...
...helderheid van het hoofd en de kracht en opgewektheid die wij noodig hebben iederen dag.─ Oom Jan, Oom Cor en de familie Stricker groeten U en ontvang een hartelijken handdruk in gedachten van Uw...
in translation:
...because of his health. A good letter from Johan van Gogh, and Willem is also doing relatively well...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b132 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...there were 28 candidates. See Jaarboek der Universiteit van Amsterdam (1877-1884). Amsterdam 1885, p. 64.
in note a:
Van Gogh’s ‘en’ in the name of the school is incorrect and misleading.
in note 3:
...in 1881 an office clerk), who felt compelled to become involved in the care of the poor. See SAAm; I. van S. Mulder, Verslag van de commissie belast met het toezigt over de Nederlandsch-Israëlitische godsdienstige scholen binnen het synagogaal ressort van Amsterdam. Amsterdam 1863, p. 11; W.Chr. Pieterse, Inventaris van de archieven der Portugees-Israëlitische Gemeente te Amsterdam 1614-1870. Amsterdam 1964, p. 18 and Wim...
in note 9:
Van Gogh’s later addition – ‘Blessed are the homesick, for they shall come home’ – was inspired by...
in note 13:
Van Gogh could have become familiar with the current expression ‘A soul in need’ from a publication on...
in note 15:
Johanna van Gogh-Franken turned 41 on 16 November.
in note 18:
...National Museum of Wales). Ill. 1860. This painting was owned at the time by E.J. van Wisselingh, who lived in Amsterdam, where Van Gogh might have seen it, though it is possible that he had seen it as early as...
in note 21:
...years, had worsened. Alerted to the situation, Mr van Gogh travelled on Sunday, 18 November to Laken...
in note 22:
...by poor health to return to the Netherlands. Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘It appears to be neurosis...
in note 23:
Johan and Vincent Wilhelm van Gogh, sons of Uncle Jan. Johan had left on 6 January 1877 for the Dutch East...
in note 24:
Van Gogh joined together several passages from Histoire des croisades, which he took from pp. 53, 54, 55, 56...
135 To Theo van Gogh. Amsterdam, Saturday, 24 and Sunday, 25 November 1877.
in title:
135 To Theo van Gogh. Amsterdam, Saturday, 24 and Sunday, 25 November 1877.
in original text:
...van Christus, “the man of Sorrows and acquainted with grief”, vol van zulke dingen, ook die van...
...op den een of ander. In dien atlas van Stieler is eene kaart van the British Isles en eene van...
...Gij den atlas doorziet let dan ook op die van Denemarken, Zweden & Noorwegen & vooral ook die van...
...bestelhuis van v. Gent & Loos of de Holl. spoor daar op den Dam en lazen den brief. Den volgenden...
...van het oude Italie of liever twee want ik maakte er ook eene van Midden Italie zoo ongeveer van...
...plassen op den grond. Het is een diep melankolieke reis voor hun beiden en voor Pa ook geweest. Den...
...van de oude Romeinsche geschiedenis las ik hoe als teeken en bewijs van goedkeuring en zegen van...
...Oom Cor. God, den Eenigen Waarachtigen is niet van gisteren of heden alleen maar van den beginne af...
...men vinden kan in die Engelsche boeken van Eliot & anderen. Moet van middag naar Stricker, zij zijn...
...en tot heden toe hebben zij noch van hem zelven noch van den Heer Scheffer eenig berigt. Oom was...
in translation:
...for the omnibus. We then went into the Van Gend & Loos delivery service, or the Hollandsche Spoor...
in ongoing topic 1:
Mr van Gogh’s visit to Uncle Hein, who was dying (134)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b133 V/1962
in date note:
...however, on 24 November. In l. 79 it says that Mr van Gogh will perform the marriage ceremony of Marijn Aertsen ‘tomorrow’, and in l. 94 that Van Gogh will go to the English Church ‘tomorrow morning...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 19:
...Van Gend & Loos had its offices at Dam 2-4, opposite which there was a departure point for carriages operated by the Hollandsche Spoorweg (Dutch Railway). Cf. Groot and De Vries 1990, pp. 68-70. In cooperation with the railways, the firm developed a fine-meshed network of collection and delivery services, arranging transport to and from the railway from offices close to the stations. See Joost Dankers and Jaap Verheul, Twee eeuwen op weg. Van Gend & Loos 1796-1996. The Hague 1996, esp. pp. 40, 47...
in note 36:
...illustrations for the books by Erckmann-Chatrian. Van Gogh’s mistake was probably prompted by the...
in note 37:
...Galerie photographique’ and ‘Musée Goupil’. Van Gogh could also have known the smaller version of...
in note 38:
Mr van Gogh performed the marriage ceremony of the farmer Marijnus (Marijn) Aertsen and the maidservant...
in note 42:
...aqua forte (Hollstein 27 and 28), which might have led to Van Gogh’s confusion as to the technique. We also know of mezzotint portraits of De Ruyter, one by J. van Somer and another by Abraham Blooteling after a lost painting by Jan Lievens (H39-1). Van Gogh’s characterization of the portrait as having ‘a stormy...
in note 46:
Van Gogh is most likely referring here to the passage (telling of the eagle above Numa’s head) in Livy, Ab...
in note 49:
Van Gogh knew the story of Odysseus and Telemachus from Les avontures de Télémaque by Fénelon (see letter...
in note 52:
For Motley, De opkomst van de Nederlandsche Republiek, see letter 133, n. 3.
in note 59:
Van Gogh is again referring to the English church.
in note 60:
...school and an amanuensis at the botanical gardens. After being given a leave of absence in December 1877 owing to illness, he received an honourable discharge which took effect on 1 January 1880. See ARA, Inventaris van het Archief van de stamboeken van burgerlijke ambtenaren in Nederlands-Indië, vol. 3 (2.10.08).
in note 66:
This expression of Mr van Gogh, which is frequently quoted, could derive from hymn 56:1 and hymn 56:9.
136 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 3 and Tuesday, 4 December 1877.
in title:
136 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 3 and Tuesday, 4 December 1877.
in original text:
...een brief van hun zoon die op het instituut aan den Helder is, voor. Nu ik zelf in het oordeel van...
...ns”, iets van het onverderfelijke altijd jeugdig en vurige der geestdrift, van die zelfde die ook...
...ik van U wist wie het was had zijn voorkomen mij reeds dikwijls getroffen, ik zou wel wat meer van...
...daar mijne kaart met die van Britannia, Caledonia en Ierne in den Atlas Antiquus van Sprüner Menke...
...van vele harten openbaar maakt, omdat het is het woord des Eeuwigen Levens, het woord dat uit den...
...tusschen de benden van een tiran en eene schare van dapperen die kampten voor de vrijheid van hunne...
...slechts één man van hen over. Getroffen door den volhardenden moed van dezen held en zijn gewezen...
...trekken iets stuitends, iets dat van boosheid sprak. Maar bij den aanblik van het kind kwam er eene...
...en bad. Toen werd het hart van den woestaard verbrijzeld, en bij den smartekreet: Zoo heeft mijne...
...Haanebeek en van Stockum als Gij er mogt komen. Kent de Hr Tersteeg die kaarten van Stieler? à Die...
in translation:
...a letter from their son who is at the institute in Den Helder. Now that I’m undergoing the ordeal of...
...s atlas. His son, who’s at the institute in Den Helder, has the complete atlas and wrote in his...
...drawing by Bosboom, Sacristy, also two by Miss van Bosse that were very beautiful, especially the...
...housemates, also to the Tersteeg family, Haanebeeks and Van Stockums, if you happen to go there...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b134 V/1962
in date note:
...it was continued on Tuesday, which was something Van Gogh often did in this period. The transition from...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...te Willemsoord 1854-1954. Ed. P.S. van ’t Haaff and M.J.C. Klaassen. Bussum 1954, p. 109...
in note 19:
John 11:5. Van Gogh wrote ‘Mary’ where the Bible has ‘Martha’.
in note 32:
...134, n. 5. ‘Britannia et Hibernia’, which Van Gogh copied, is map no. 18 (Amsterdam...
in note 34:
Van Gogh is probably referring to Camille Bernier, Bestiaux sous arbres (Cattle beneath the trees), which measures 105 x 175 cm (present whereabouts unknown; sold at auction in Amsterdam (Mak van Waay), 23 February 1971, cat. no. 37). Cf. Tableaux modernes & aquarelles. Catalogue des cabinets importants formés par Mr. J. Wurfbain par Mr. Dr. A.W.C. Brens (Collection mise aux enchères à cause de départ) et par Mr. C.M. van Gogh (Cabinet mis en vente, le propiétaire s’étant retiré des affaires). Amsterdam (Frederik Muller & Co.), 23 February 1892, p. 3, cat. no. 10 (no ill.). (Lugt 1938-1987, no. 50514...
in note 37:
...n. 3. The figure in the background seems more like a mourning woman than a ‘monk’, as Van Gogh supposed.
in note 38:
...Van Gogh sent a present to Etten for Willemien, namely a Dutch translation of the book Hermann und Dorothea by J.W. von Goethe. Anna received ‘a couple of testaments’ (prayer books with parts of the New Testament, perhaps supplemented by other liturgical texts or hymns), and Elisabeth received H.C. Andersen’s Vertellingen van de maan (FR b2572, b2575 and b2576). Van Gogh continued to be fascinated by maps; a year later he made, at his father’s request, five maps of Palestine for use in his father’s confirmation classes. One of them, ‘Palestina. Het Heilige Land’ (Palestine. The Holy Land), is reproduced in Stokvis 1926, facing p. 1; see FR b2448...
in note 49:
...Van Gogh had been urged to read this book by his parents, who knew it and had written about it enthusiastically to Theo in September. In the words of Mr van Gogh: ‘Could you not get hold of a book by Laurillard: Uit de cel. We read it recently. It is touchingly beautiful and rich in short, revealing aphorisms, which one would wish to remember and apply to oneself as well as to others’. Mrs van Gogh added to this: ‘We read such a wonderful book, Uit de cel, oh how great things arise from small causes, no wonder Jesus gives us the lesson for life, Watch and pray so that you come not into temptation. My dear Theo, you already know the seriousness of life. Old boy, don’t forget to look at your book for the lesson for the day, and to strengthen your faith in God’ (FR b2555 and b2556, 21 September 1877). Vincent gave Mr van Gogh a copy of the book for his birthday in 1884 (FR b2252...
in note 51:
Ezek. 33:11; Van Gogh added the phrase ‘who hath...and live’.
137 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 9 December 1877.
in title:
137 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 9 December 1877.
in original text:
...van de Galerie Contemporaine over Ed. Frère. Die is zeer interressant en ik ben blij wat van hem...
...twee haakjes, en nu verder over den bewusten avond. Van Oom Cor ontving ik Bossuet, Oraisons...
...echter niet blijven daar ik van 8-10 les had van Texeira. Oom Jan was den avond bij Oom Cor.─ W...
...het schilderij op den Luxembourg. ’t Is een goed plan van U om op de kaart van Bretagne die namen...
...zie het werk van een Millet maar eens of dat van een Stieler of Les grands Chênes van Jules Dupr...
...tijd van voorbereiding heengegaan die de rotssteen was waarop hun huis was gegrondvest. Van nature...
...van mij verneemt; ik hoop hij met de kersdagen naar Lewisham zal kunnen gaan. Gij kent dat schij van...
...staan kijken en sprak toen van “the house built on the rock” en van zijn ’thuis te Lewisham...
...willen wij den Zondag voor Kerstmis te Etten konden zijn. Tot ziens dus, hoor ik niets naders van U...
...maar in den strijd van het leven kan hij worden een wezen van hooger waarde; een wezen van hooger...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b135 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 9:
...in Protestant circles �� Van Gogh is referring to here. Many editions – selected works as well as his complete oeuvre – were available in German. If Van Gogh had in fact been given a Dutch edition, one possibility is Matthias Claudius, De Wandsbecker bode. Prose. Translated from the German by I.C. van Deventer. 2 vols. Haarlem 1853. A less comprehensive but more deluxe edition is Gedachten van Matthias Claudius. Compiled...
in note 10:
Gal. 3:28. Van Gogh undoubtedly chose this text because of the Jewish descent of Mendes da Costa, who said of Van Gogh in his recollections: ‘From those days [meaning when Van Gogh was employed in the art trade] he still had some prints, small lithographs after paintings and suchlike. Time and again he brought me one of...
in note 15:
One of Jacob van Ruisdael’s paintings in which the Church of St Bavo features prominently is the View of...
in note 18:
In book iv, chapter 8 of De navolging van Christus, Thomas a Kempis quoted Luke 14:33: ‘he...that...
in note 19:
Van Gogh probably got this idea from Thomas a Kempis, De navolging van Christus, book 1, chapter 18, in which the pious deeds of the holy fathers, who ‘hated their souls’ during their lifetimes, are contrasted with...
in note 26:
This expression of Mr van Gogh, which Vincent quotes frequently, could have been derived from hymn 56:1 and...
in note 31:
This refers to several prints which Van Gogh asked about in letter 135.
in note 32:
...Christus Consolator and Christus Remunerator, see letter 85, n. 7. Van Gogh asked about them in letter 135.
in note 33:
...Van Gogh’s mention of ‘the museum’ means the Trippenhuis, he must be referring here to The Meebeeck Cruywagen family, then attributed to Jacob Gerritsz. Cuyp but now considered to be the work of Jacob van Loo...
138 To Theo van Gogh. Etten, Sunday, 30 December 1877.
in title:
138 To Theo van Gogh. Etten, Sunday, 30 December 1877.
in original text:
...en een meiske dat bij Hackstroo was gelogeerd op den weg gesleed, vandaag deden Pa, Moe, Cor en ik...
...van willen hebben, het is reeds een heel aantal kinderen die er komen. Er is mij nog een schij ingevallen betrekking hebbende op Bretagne, n.l. Ribot, La prière, een aantal kinderen geknield in een hoek eener kerk in de schemering, er bestaat eene groote ets door hem zelven van die Gij mogelijk wel kent. Jacque heeft eens hetzelfde onderwerp geetst maar op kleiner schaal.─ Heb vandaag een lijstje gemaakt van alles wat ik mij kon herinneren betrekking hebbende op de Fransche omwenteling om dat achter op het kaartje van Frankrijk te schrijven en datzelfde werk hoop ik langzamerhand uit te breiden, en b.v. op te schrijven het voornaamste aangaande de middeneeuwen of den tijd van den...
...het beste U toegewenscht en een hartelijken handdruk in gedachten van Uw zoo liefh. broer Vincent
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b136 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh spent the Christmas holidays with his parents.
in note 2:
From a letter written by Mr van Gogh to Theo, it emerges that Vincent’s further study was a matter of some...
in note 8:
...They lived at de Baai F 25 and were friends of the Van Gogh family (cf., among others, FR b995, b2474 and...
in note 9:
...by a number of artists, including Jozef Israëls: Sewing school at Katwijk (Amsterdam, Van Gogh Museum).
139 To Theo van Gogh. Amsterdam, Wednesday, 9 and Thursday, 10 January 1878.
in title:
139 To Theo van Gogh. Amsterdam, Wednesday, 9 and Thursday, 10 January 1878.
in original text:
...en heeft voldoening van zijne reis gehad, had nog gesproken met den dokter te Prinsenhage en die...
...van s’morgens vroeg tot s’avonds aan iets werkt kan men er in eenige maanden toch heel wat van...
...bij Oom Cor, ook een nieuwe van Rochussen, eene soiree van diplomaten, zeer knap. hedenavond geeft...
...reeds velen van de teekeningen gezien. Oom Cor had ook een zeer aardig Schij van Valkenburg, een...
...figuren. Le four van Th. Rousseau en de Rijswijksche trekweg van Weissenbruch die ik van U heb zal...
...hem bezocht een paar van die Christus Consolator en pendt, zooals ik er van U heb gekregen, gegeven...
...om van avond te Parijs te zijn.─) Denk er om als Gij bij Mauve komt om hem dat stuk van Jules...
...de Phryne van Gerome niet mooi vond en ik zeide ik heel wat liever eene leellijke vrouw van Israels...
...dienen kan men van zoo zeer verschillende zaken houden en voor beiden gevoel van sympathie hebben...
...C.M. ook een mooie teekening van Maris, stadsgezigt met water op den voorgrond en een groote lucht...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b137 V/1962
in date note:
...Van Gogh finished writing this letter on Thursday, 10 January. In l. 25, for example, he mentions the presentation to be given by Anton Mauve ‘this evening’ at Arti et Amicitiae; the Amsterdamsche Courant of 8 January announced the lecture for 10 January. Furthermore, he writes that Uncle Vincent ‘left today’ to travel to France (l. 43); that trip was planned for 10 January. He also mentions having received a letter from his father (l. 71), which must have been written on the afternoon of Wednesday, 9 January, and could reasonably be expected to have arrived in Amsterdam on Thursday (FR b961). This assumption accords with the snowfall on the morning of the 10th, which Van Gogh mentions in l. 42 (KNMI...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...than a year before he had been dangerously ill. Mr van Gogh wrote: ‘To our great sorrow I heard yesterday...
in note 3:
For reasons of health, Uncle Vincent van Gogh and Aunt Cornelie left the Netherlands on 10 January for the...
in note 4:
...the necessity of standing in for a colleague, Mr van Gogh had had to preach nearly every day for the past...
in note 8:
...is intended here. A painting that comes close to Van Gogh’s description is the undated Twente interior...
in note 9:
...Landes). It also occurs in a scrapbook in the estate (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1487, 10). Ill. 1866.
in note 10:
It is not clear which reproduction Van Gogh is referring to. Although J.H. Weissenbruch painted a number of...
in note 13:
Van Gogh is probably referring to the poem ‘Le retour des champs (à François Millet)’ (Returning from...
in note 14:
...in the ‘Musée Goupil’ series. However, because Van Gogh mentions a ‘statue’ a few lines later, as...
in note 15:
...Van Gogh is referring to. There are several possibilities, including Matthew Parker, Elizabethan Archbishop of Canterbury, General William Parker and the art historian John Henry Parker, as well as John Parker, the father of the family with whom Van Gogh boarded in Kennington. In connection with Thomas a Kempis, the first-mentioned Parker seems the most likely candidate. Matthew Parker represented the classical Anglican standpoint, midway between Rome and Geneva, and stressed the importance of the traditions of the old church. Since 1835 the Parker Society, which was named after him, has devoted itself to reissuing the source material connected with the English Reformation...
in note 16:
In letter 38, Van Gogh said of Meissonier: ‘he painted men.’
140 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 10 February 1878.
in title:
140 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 10 February 1878.
in original text:
...gebragt en den trein te hebben nagezien zoolang die in het gezigt was of ook zelfs maar den rook...
...het tafeltje waarop de boeken en schriften nog lagen van den vorigen dag, al is het ook dat ik weet...
...en boeken, o.a. den Bijbel van Dore en Le livre de Ruth en Histoire de Joseph van Bida. Was heden...
...heeft Pa U den brief van Moe voorgelezen die Zij schreef terwijl Pa hier was, daar stond in van een...
...Ik help U nog eens onthouden dat stuk van Jules Breton, niet dat het haast heeft maar denk er om...
...doen hebben in ’t begin van ’t jaar zooals bijna alle menschen. Daarover gaf Wierda zijn hart ook eens lucht dezen morgen. Voor mij begint het ook hoe langer hoe meer van ernstigen aard te worden...
...etsen van Durer hier op het museum ook nog eens doorzien zooals wij het de vorige keer met die van...
...zoo zijn als op dat schij van Ruysdael op het museum in den Haag. Hebt gij daarvan de lith. die...
...Zijt Gij er in lang geweest? Tegenwoordig krijg ik van Oom Stricker ook eens of tweemaal s’weeks...
in translation:
...the photograph of the Maris? The woodcut after Van Goyen, Dordrecht, is hanging in its place. Went...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b138 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh travelled on Monday, 4 February 1878, to Amsterdam ‘to put my mind at ease a little about Vincent’s future’ (FR b965 to Theo, 2 February 1878). Before returning to Etten on Thursday, 7 February, he stopped at The Hague (FR b967). A short while later he admitted to Theo that he was not easy about Vincent’s future: ‘We can’t stop worrying about him; there is and always will be something strange about him’ (FR b967, 20 February 1878). Mrs van Gogh wrote about Vincent’s progress to Theo: ‘You wrote that when he visited you [on Monday, 7 January] he was really very good, certainly he is, perhaps that will come out more when he finally has to act independently, but he is so awfully impractical, but we will hope for the best’ (FR b966, 2 February 1878...
in note 8:
Uncle Jan van Gogh.
in note 9:
Mr van Gogh turned 56 on 8 February.
in note 10:
...who by now had been staying for some time with the Van Houten family in Hengelo, was ill and under a...
in note 11:
As the wife of a minister, Mrs van Gogh visited the sick in her husband’s parish. The novel Adam Bede by...
in note 14:
Two months later Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘Pa will write to you about Vincent, how much it will cost him...
in note 16:
...van Goyen’s View of the river before Dordrecht was part of the Dupper Collection in the Trippenhuis. See cat. Rijksmuseum 1885, p. 15, cat. no. 101, with a woodcut. The painting is now considered to be in the ‘manner of Jan van Goyen’ and bears the title View of the Merwede before Dordrecht (Amsterdam, Rijksmuseum). Ill. 1868...
in note 19:
...Beach view) by Adolf Carel Nunnink after Jacob van Ruisdael appeared in Kunstkronijk 14 (1873), NS...
141 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 18 and Tuesday, 19 February 1878.
in title:
141 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 18 and Tuesday, 19 February 1878.
in original text:
...aan den muur van mijn studeerkamer mij aan U, Christus consolator en pdt., die houtgravure naar van Goyen, Dordrecht, het portret van Ds Heldring, Le four van Th. Rousseau enz., want die heb ik allen van U en dus verweet de pot den ketel dat hij zwart zag toen gij schreeft het zoo verkeerd van mij...
...van Chauvel o.a., ook nog eene naar Millet, Les haricots. Was met Oom Jan Zondag 17 feb. den...
...door een predikant uit de buurt van Lyon werd gepreekt, hij kwam van wege eene Mission Evangélique...
...maar zeer aardig en handig.─ had de schets van die kaart van het Heilige land die ik voor Pa’s...
...hij daar aan den muur hangt. Had hem bij Mr. McFarlane ontmoet, de domine van dat Engelsche kerkje...
...op om te werken aan eene schets van de kaart van de reizen van Paulus die ik nog had en maakte die...
...en ben beter in staat mij vrij te houden van afleiding en waar menig ander naar verlangt heb ik...
...war raken en toch moeten eindigen met hetzelfde weer van voren af te beginnen.– Het is reeds vrij...
in translation:
...Consolator and pendant, that wood engraving after Van Goyen, Dordrecht, the portrait of the Rev. Heldring...
in ongoing topic 1:
Anna van Gogh’s birthday on 17 February (140)
in ongoing topic 4:
Mr van Gogh’s journey to Amsterdam and The Hague (140)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b139 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Amsterdam 18 Feb 1878’. Van Gogh added a postscript on ‘Tuesday morning’, 19 February...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Evidently Van Gogh was looking forward to a letter from his brother so much that he wrote to his parents about it. In fact, Mr van Gogh wrote to Theo: ‘Vincent appears to be longing for a letter from you’ (FR b967...
in note 3:
Regarding Van Goyen’s Dordrecht, see letter 140, n. 16.
in note 7:
Van Gogh names the following Millet reproductions from the first two issues of the first volume of L’Art...
in note 12:
Johanna Wilhelmina van Gogh, Aunt Antje; eldest sister of Mr van Gogh and his two surviving brothers.
in note 13:
...Eglise Wallonne, in the place of the Rev. Gagnebin. Van Gogh says that this minister came ‘from the...
in note 16:
Mr van Gogh had been to see Vincent in early February to discuss his progress and the continuation of his...
in note 17:
...man (1848), which appeared in the Christmas books. Van Gogh’s choice of words, ending with ‘Amen...
in note 20:
Map no. 34 which Van Gogh had copied from Stieler’s atlas; cf. letter 136, n. 31
in note 23:
...of this development and were rather pessimistic. Mr van Gogh wrote to Theo a short while later: ‘The worry...
in note 24:
Mr van Gogh’s trip to Amsterdam and The Hague, from 4-7 February; see letter 140.
in note 25:
Anna was to marry Joan van Houten in August.
142 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 3 March 1878.
in title:
142 To Theo van Gogh. Amsterdam, Sunday, 3 March 1878.
in original text:
...klanken van de leeuwrikkenstem opmerkt in de stem van den een of anderen ouden dominé wiens woorden komen uit een hart dat even als dat van een leeuwerik is gestemd. Hoorde Ds Laurillard van morgen...
...dan de voetstappen van zulke voorgangers te drukken en het dergelijk te doen. Van een goed werk...
...men desnoods gemakkelijk in den zak kan steken. Toen Oom mij vertelde van Daubigny kwamen mij zijne...
...van 30 pag. digt in elkaar geschreven van gemaakt. (Ik was blij daarin den slag bij Waterloo en den...
...eens het beleg van Leiden heeft geschilderd, het schilderij hoort meen ik van den Hr de Vos. Ben nu...
...gelezen in den laatsten tijd? Zorg toch dat Gij op de een of andere manier de boeken van Eliot eens...
...uit te voeren. Hebt Gij ooit gezien eene ets van Millet zelf, een man die mest op een kruiwagen in een tuin brengt op een dag zoo als heden in ’t begin van de lente, en onthoud ook dat hij heeft...
...hebben. Maakte onlangs nog eene lijst van de schilderijen van Brion die ik mij kon herinneren, als...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b140 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
Van Gogh must mean that he had a translation, published in Flanders, of Thomas a Kempis’s De imitatione...
in note 14:
...the entire fabric of the story. Both Silas Marner and Romola were translated into Dutch: Silas Marner, de wever van Raveloe. Translated by Mrs van Westhreene. Amsterdam 1861 and Romola. Translated by J.C. van Deventer. Haarlem 1864 and Rotterdam 1864. For Eliot’s Adam Bede, see letter 30, n. 1, for Felix Holt, the...
in note 15:
For those presents, see letter 101, notes 3 and 4. Van Gogh’s underlining has been rendered here in...
in note 18:
...Allen Smith Collection). Ill. 1876. In letter 160, Van Gogh appears to have borrowed a photograph...
in note 21:
...Van Gogh, was married to Clara Cramer. Their shop in timber and fuels, as well as their house, was located at Haarlemmer Houttuinen 25. In 1877 the family had eight children: Diewertje Carolina (18 March 1861); Johanna Clasina (3 July 1863); Derk Jan Alexander (23 June 1865); Gerard Hendrik (17 February 1868); Willem (14 August 1869); Eliza (28 May 1871); Daniël Joost (28 September 1873) and Clara (10 November 1874). Van Gogh mentions seven children, but civil registration records do not show that any of them had moved away or died. See SAAm, Adresboek 1877-1878, and Groot and De Vries 1990, pp. 96-98...
143 To Theo van Gogh. Amsterdam, Wednesday, 3 April 1878.
in title:
143 To Theo van Gogh. Amsterdam, Wednesday, 3 April 1878.
in original text:
...van de geschiedenis in het algemeen en van bepaalde personen van alle tijden in het bijzonder, van de Bijbelsche geschiedenis af tot die van de omwenteling toe en van de Odyssée tot de boeken van...
...werk van zulken als Rembrandt of uit de Mauvaises herbes van Breton of Les heures de la journée van Millet of le bénédicité van de Groux of Brion of le conscrit van de Groux (of van Conscience anders) of zijn apothécaire of Les grands chênes van Dupré of de molens en zandvlakten van Michel...
...wordt, dien van droevig maar altijd blijde, en dat blijkbaar zal worden als de tijd van de vruchten...
...� van Michelet, dan is het omdat het uit het hart is geschreven in eenvoudigheid en met armoede van...
...dan heeft men inzigt en kennis van vele anderen tegelijk, op den koop toe. Het is soms goed om veel...
...moet men iets van den oorspronkelijken aard van een Robinson Crusoe of van een natuurmensch...
...dan hetgeen God van nature in iedere menschenziel heeft gegeven, wat in den grond van iedere ziel...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b141 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh had advised Vincent against this on 16 March 1878 (FR b970), and had complained of it before to Theo: ‘Is it any wonder that we feel pain and sorrow upon discovering that he has absolutely no joy in life? But he continues to plod on, with his head bowed, whereas we did what we could to help him towards an honourable goal! It is as though he deliberately chooses the difficult path’ (FR b968, 2 March 1878). Theo, now on his sales trip for Goupil, planned his visit to Amsterdam to coincide with Vincent’s birthday on 30 March (FR b973 and b974). Mr van Gogh asked Theo for his impression of Vincent: ‘We think it strange that we have had no letter from him, not even after his birthday. He doesn’t write as regularly as he used to. I do so fear that he feels very unhappy in himself, but what can one do about it? We encourage him, and give him the opportunity to continue his studies, even though we hardly know how we shall manage. It’s a sickly existence that he has made for himself, I’m afraid, and how much he will still have to struggle, and we with him. Tell us whether you visited him and how you found him’ (FR b973, 1 April 1878...
in note 3:
It is possible that Van Gogh borrowed this common expression, originally stemming from French court culture...
in note 5:
...1990, pp. 204, 374. It is however uncertain whether Van Gogh, who in fact links these phrases to the...
in note 7:
Van Gogh could have taken this phrase from Taine’s essay on Carlyle in Histoire de la littérature anglaise...
in note 11:
...de Jésus-Christ, book I, chapter 25, 2. Van Gogh cited the title of this book in letter 129, see...
in note 18:
Van Gogh’s mention of Charles Degroux’s The conscript no doubt refers to The conscript’s return (present whereabouts unknown) and not one of the two versions of The conscript’s departure, which Van Gogh says...
in note 20:
...titled Apothecary has not been traced. Perhaps Van Gogh is referring to the Study for the doctor’s...
in note 25:
...tes bien heureux... frères la vie est triste). Van Gogh copied this passage into one of the poetry...
in note 29:
Mr van Gogh’s expression ‘I never despair’ is frequently quoted; it could have been derived from hymn...
in note 31:
...pp. 152-153, 196-204 and 243-253, respectively). Van Gogh copied ‘L’hirondelle’ and ‘Le...
in note 32:
...passage within that chapter (see letter 14, n. 19). Van Gogh had copied the piece earlier, both for his...
in note 39:
This conviction was inspired in part by Mr van Gogh, who urged Vincent to seek human society in order to...
in note 40:
This pronouncement can be traced to a conversation Van Gogh had with the Rev. Gagnebin; see letter 142.
in note 42:
Van Gogh is perhaps referring to the native Friday, Robinson Crusoe’s companion during his last years on...
in note 55:
...Carel Adler’s Sunday school in Barndesteeg. Mr van Gogh was not very enthusiastic about Vincent’s...
in textual note 65a:
men een schat < een schat Van Gogh mistakenly crossed out the emended word.
144 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 13 May 1878.
in title:
144 To Theo van Gogh. Amsterdam, Monday, 13 May 1878.
in original text:
...van het een en het ander, en het is daarom dat ik mij aanbeveel voor een woordje zoodra gij er den...
...hitte op den middag. Maar even als het morgenuur een gezegend uur is en goud in den mond heeft zoo...
...ns of s’avonds die straten daar of ook den kant van Montmartre uit doorkruist dan valt menige...
...soms heel wat ziet van menschen die om verschillende redenen een heel eind van al wat natuurlijk...
...ziet men er allerlei van die donkere figuren zoowel van mannen als van vrouwen rondwaren waarin als...
...langs dat pad aan de groene kanten van den Amstel, hij was vader van 6 kinderen, de oudste een jaar...
...met Maria Magdalena en Hem Dien zij voor den Hovenier aanzag in den hof bij het graf, ook dan nog...
...aangezigten van de menschen bij andere aangezigten vergelijken kan dan heeft het zijne veel van een...
...van Michelet b.v. over de omwenteling of ook iets van Thoré of Th. Gauthier over Parijs en den...
...kan in den herfst zoo prachtig mooi zijn te Parijs, nu daar ziet Gij in ’t eind van September ook...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b142 V/1962
in date note:
...show that the letter was written on Monday, 13 May: Van Gogh cites the funeral of Rev. Pantekoek on...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 14:
It is not certain which work Van Gogh is referring to here, though he assumes that Theo understands what he...
in note 24:
...dramatiques (1874). Van Gogh did not specify which Salon reports and art reviews by E.J.T. Thoré he had in mind; he had previously sent Theo Musées de la Hollande, ii. Musée Van der Hoop, à Amsterdam et...
in note 31:
...Lavieter & Co.) in The Hague (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b4793). Ill. 1879. There was...
145 To Theo van Gogh. Etten, Monday, 22 July 1878.
in title:
145 To Theo van Gogh. Etten, Monday, 22 July 1878.
in original text:
...Julij 1878 Waarde Theo, Een woordje voeg ik bij den brief van Pa en Moe; was blij te hooren het U...
...in gezelschap van Ds Jones v. Isleworth die hier een Zondag overbleef. De indruk dien wij van dien...
...ik voor den tijd van 3 maanden naar ginder zoude komen om nader kennis te maken, maar op den duur...
...te Etten wat blijf werken tot voorbereiding, om dan van hier uit van tijd tot tijd een bezoek af te...
...zoo ben ik nu bezig naar aanleiding van het schij van Rembrandt “La maison du charpentier” op...
...zou kunnen loopen maar bij het werken op den akker of in den tuin hinderde het hem zoo erg niet...
...aan den muur hier van het kamertje waar ik mij mag vestigen, n.l. de leerkamer die op den tuin...
...een portret van Fabritius of sommige andere min of meer mijstieke schilderijen uit de school van...
...halen voor zijn konijnen die daar blijkbaar veel van houden want het is ook hun natuurlijk voedsel...
...en teekenden zamen een kaartje van Etten en omstreken met den Bremberg & Haansberg & t’Slagveld...
in translation:
...along. The Aunts sent you their regards, we also went to C. van Ginneken who, as you’ve probably heard, is going to marry Marie van Mens and has bought the Ropsentuin to put a tannery there. Was...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b143 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Vincent had meanwhile gone back to Etten to live with his parents. Mr van Gogh also wrote to Theo on 22 July (FR b985); Mrs van Gogh’s letter had already been written on Thursday, 18 July (FR b995).
in note 2:
During Mr van Gogh’s visit to Brussels on 16 and 17 July, the possibility of finding a place for Vincent at the Flemish training college for evangelists was discussed. This college, which had been founded in 1875, was located at Sint Katelijneplein 9. See Fagel, ‘Van Gogh in Brussel’, pp. 23-27; Verzamelde brieven 1973, vol. 1, pp. 180-182 and Lutjeharms 1978. Mr van Gogh had, incidentally, done some preliminary spadework, having corresponded in June with the Rev. Hendrik van den Brink at Roeselare (FR b981, b982 and b997); this was the same Van den Brink in whose house Theo had been a lodger at the beginning of 1873 (see letters 3 and 9). Mr van Gogh’s letter, which was enclosed with Vincent’s, gave Theo a detailed and illuminating account of the visit: ‘I recently sent you a postcard saying that I would be going with Vincent to Brussels. We were there last Tuesday and Wednesday, and spoke to and visited a great many people. We have determined that...
in note 6:
From 1870 to 1879 the Rev. Abraham van der Waeyen Pieterszen was a preacher-evangelist in Mechelen and Louvain; he was one of the founders of the training college and was a member of the Evangelisatie-Comité, as was the above-mentioned Rev. H. van den Brink.
in note 7:
...en werken. Brussels 1889; H.J. Lutjeharms, ‘Abraham van der Waeyen Pieterszen. Kunstschilder, evangelist, predikant’, Vereniging voor de geschiedenis van het Belgisch protestantisme 5-4 (1969), pp. 131-144; and...
in note 8:
...du Louvre). Ill. 354. The estate contains a print after the painting (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*734).
in note 9:
The ‘aunts’ at Zundert: Elisabeth Petronella and Louisa Christina van der Burg.
in note 10:
The tanner – later tree-nurseryman – Charles van Ginneken married Maria (Marie) Johanna Geertruida van Mens on 8 October 1879. Van Ginneken had been Vincent’s classmate at the village school in Zundert. The families of the doctor Cornelis van Ginneken and the notary Franciscus van Mens belonged to the best-placed families of Zundert. RAW and Kools 1990, pp. 83, 99, 133-134.
in note 11:
...his death, part of the land was sold to Charles van Ginneken, who – together with his brother Willem...
in note 15:
...the ‘classroom’ because the Rev. Peaux (Mr van Gogh’s predecessor) had used it as a nursery. See FR b988 and Stokvis 1926, p. 21. According to Mrs van Gogh, Vincent was ‘very happily installed with...
in note 19:
...van Welstand (Welfare Society). Several of these people are to be seen in a photograph dating from 1915 (see Nico van Wageningen, De Boerenhoek. Geschiedenis van het protestantisme in Etten. Etten-Leur 1985, pp. 62-63, 75). With thanks to Cor Kerstens at Etten-Leur for his help in identifying these people. The text Van Gogh wrote on it is in italics. [1] Schuitemaker / Schuitemaker / Cornelis Schuitemaker (1813-1884), married to Johanna van Peer (1812-1887), living at Luie Hoek A 274, next to Sprundel and Sint Willebrord. [2] 't Heike / Het Heike [3] de Hoeve / Hoeven [4] naar Oudenbosch / to Oudenbosch [5] De Jong (landmeter) / De Jong (surveyor) / The surveyor Cornelis de Jonge (1837-after 1881), married to Trijntje Poldermans (1838-?), living at Moleneind B 38 in Hoeven (on the municipality’s border with Etten). [6] Frans van Put / Frans van Put / The farmer Frans Cornelis van der Put (1843-1906), Lage Donk K 51. On 9 May 1875 he married the farm-woman Anna Gelijns (1847-?). At the time this map was made, they had one son: Frans (1876). Frans Cornelis van der Put’s father was Frans van der Put [43]. [7] Geleens / Geleens /Frans Cornelis van der Put probably moved shortly after his marriage to the house of his parents-in-law at Lage Donk K 51. Johannes Gelijns (1820-1875) died on 7 April, one month before this marriage. His daughters Anna (1847), Maria (1848), Willemijna (1853), Johanna (1857) and Elisabeth (1858) were also registered as living at this address; the first three as ‘farm-women’. The farmer Lambregt Gelijns (1812-1885) lived at Lage Donk K 55. [8] Lage Donk naar Zevenbergen / Lage Donk to Zevenbergen [9] Sprundel / Sprundel [10] Marechaussées / Marechaussées (military police) [11] Binnenweg naar de Hoeve. / By-road to Hoeven [12] Weg naar de Hoeve / Road to Hoeven [13] Nil [or Nel] v. Eekelen. / Nil (or Nel) v. Eekelen / If the Christian name is in fact Nil, this person could be the farmer Jan Cornelis van Eekelen (1837-1918); in the case of Nel, it could be Cornelia van Eekelen (1850-1923). Both are recorded as farmers living at Bankenstraat I 104. [14] Bankenstraat. / Bankenstraat [15] Lam v. Eekelen / Lam v. Eekelen / Lambregt van Eekelen (1845-1912), Geerstraat I 83. [16] Kees v. Eekelen / Kees v. Eekelen / Cornelis van Eekelen (1833-1879), farmer, Geerstraat I 82. [17] naar de heide & Zundert / to the heath and Zundert [18] naar Rijsbergen / to Rijsbergen [19] Döritz / Döritz / The family of Karel Willem (Wilhelm) Doelitzsch (1830-1908), born in Saxony and without profession, married to Adelaida Paulina Ellinga (1832-?). They had two daughters and two sons. Dorp A 120. [20] School / School [21] Klaas / Klaas / The carpenter Johan Daniël Claas (1833-1906), married to Gerardine Catharina van Aken (1832-1888), living at Dorp A 187. [22] Raat / Raat / Possibly Anna Cornelia Boot (1822-?), widow of Adriaan van Raak (1813-1873), Dorp A 65. [23] Jan Kerst / Jan Kerst / The farmer Joannes Kerstens (1840-1900), Haansberg I 74. He is the son of Cornelis [26] and was married to Maria Cornelia van Uijthoven (1852-1911). [24] Slikgat / Slikgat [25] Haansberg / Haansberg [26] Kerst / Kerst / The farmer Cornelis Kerstens (1806-1886), living at the corner of Goorstraat and Haansberg I 34, on a farm belonging to the Maatschappij van Welstand (Welfare Society). He was married to Joanna Maria Sagius (1819-1903). [27] Ko van Put / Ko van Put / The farmer Jacobus van der Put (1836-1911) was married to the farm-woman Cornelia Bakker (1834-?). They lived at Haansberg I 66 (now Haansberg 41) and had a daughter called Francijna Cornelia (1874) and a son named Jacobus (1877). Also living with them were several children from Cornelia Bakker’s previous marriage to Rombout van Eekelen. Jacobus’s father was Frans van der Put [43]. [28] Willem v. Eekelen / Willem v. Eekelen / The farmer Willem van Eekelen (1808-1887), married to Maria van Eekelen (1806-1884) and living at Haansberg I 61. [29] Geestestraat / Geestestraat / Probably meant to be Geerstraat. [30] Kerst / Kerst / Cornelis Kerstens (1806-1881), married to Maria Hendrikx (1804-?), living at Geerstraat I 86. [31] Dries Oostenrijk / Dries Oostenrijk / Driver and church organist Johannes Andries Oostrijck (1843-1888), widower since 28 February 1878 of Cornelia Verhoeven (1832-1878), lived with his father, Johannes Oostrijck (1804-1880), and his sisters Marie (1832) and Cornelia (1846) at Dorp, A 142. He remarried Cornelia Kaufmann (1850-?). It is not clear when his brother-in-law Arie Schuurwater [48] came to live with them. [32] Johanna / Johanna / The farm-woman Johanna Claas (1827-1898) was married to the farmer, shopkeeper and elder Lambrecht Oostrijck (1836-1903); they lived with their sons Johannes Andries (1870-1944) and Jacob Benjamin (1875-1956) at Dorp A 141. [33] Dien Klaas / Dien Klaas / The seamstress and cap-maker Gerardina (Dien) Maria Claas (1840-1922), married to the carpenter Alexander de Graaf (1848-1938), who was the sexton of the Nederlands Hervormde (Dutch Reformed) Church. He stood model for Man with a saw (F 878 / JH 16). See Stokvis 1926, pp. 9, 19. They lived with her mother, Johanna Oostrijck (1798-1881), sextoness, and their two sons Reinier (1875) and Jacob (1876), at Dorp A 142. [34] Breda / Breda / This perhaps refers to the ‘maker of fretwork’ Jacobus van Breda (1801-1879), widower of Adriana Leeflang (1789-1874), at Dorp A 143. Living at this address later on were the carpenter Servaas van Breda (1810-1888), his wife Adriana de Visser (1809-?), their daughters Elisabeth (1847) and Maria Wilhelmina (1849) and their son Marinus Wilhelmus (1853), who was registered as living at Dorp A 150 before their move. Andries van Breda and his wife Anna Maria van Eekelen, Dorp A 153 had died by 1878. [35] Lips / Lips / The carpenter Marinus Lips (1848-1921), married to the farm-woman Cornelia Oostrijck (1846-?), living at Dorp A 173a. They had three children: Jacobus (1873), Johannes Cornelis (1875) and Maria Leentje (1877). [36] Kaufman. / Kaufman / The farmer Cornelis Kaufmann (1817-1902), married to Catharina Gelijns (1821-1906) and their son Piet Kaufmann (1864-1940), Leurse weg, Dorp A 102. For Piet Kaufmann, see also letters 170 and 172. [37] Station / Station [38] Hackstroo / Hackstroo / Stationmaster Marinus Hackstroh (1830-1901), married to Elisabeth Clara de Bock (1827-after 1895). They lived at Baai F 25. See also letter 138. [39] Prins (Piet) / Prins (Piet) / The labourer – later railway employee – Pieter Prins (1851-1892), married to Tanneke van Eekelen (1854-?), living at Baai F 26. Brother of Adam Prins [47]. [40] Slagveld / Slagveld [41] Marinus v Eekelen / Marinus v Eekelen / The farmer Marijn van Eekelen (1821-1888), married to Francijna van Eekelen (1831-?), Slikgat I 64. [42] Zure of oude Lam v Eekelen / Sour or old Lam v. Eekelen / The farmer Lambregt van Eekelen (1809-1894), married to Willemijna Kerstens (1811-1894), Slikgat I 65. [43] Oude van Put / Old van Put / The farmer Frans Adriaan van der Put (1798-1882), who lived at Sander I 56. He was the widower of Cornelia Kerstens and had six sons: Hendrik (1831), Servaas (1834), Jacobus [27], Johannes (1838), Lambregt (1840) and Frans [6]. [44] Dirk Kerst / Dirk Kerst / The farmer Dirk Kerstens (1834-1896), married to Catharina van Eekelen (1833-1913), Slagveld F 44. [45] Ko v. Eekelen / Ko v. Eekelen / The farmer Jacobus van Eekelen (1821-1895), married to Cornelia Brouwers (1834-1909), Slagveld F 43. [46] Willem de Bakker / Willem de Bakker / The veterinary Willem de Bakker (1822-1880), Slagveld F 49. [47] Prins (Adam) / Prins (Adam) / The labourer Adam Prins (1839-1892), married to Catharina Kaufman (1844-1927), Slagveld F 52. Brother of Piet Prins [39]. [48] Schuurwater / Schuurwater / The farmer Arie Schuurwater (1822-1915), married to Maria Oostrijck (1832-1910), living since 27 November 1877 at Dorp A 154b. [49] naar de Leur / to Leur [50] Lips / Lips / The farmer Willem Lips (1842-1907), married to Adriana Johanna Kerstens (1840-?), living at Bremberg, G 10, a farm belonging to the Maatschappij van Welstand (Welfare Society). [51] Bremberg / Bremberg [52] de Leur / Leur [53] naar Prinsenhage / to Princenhage Brother Cor wrote on it: ‘Dit hebben Vincent en ik in ’t mastbosch gemaakt / van Cor / Ik moet naar bed, goeden nacht.’ (Vincent and I did this in the pine wood, from Cor. I must go to bed, good night...
in note 20:
...was listless and suffered from stomach pains. Joan van Houten had meanwhile consulted a professor (FR b982...
146 To Theo van Gogh. Etten, Monday, 5 August 1878.
in title:
146 To Theo van Gogh. Etten, Monday, 5 August 1878.
in original text:
...er weer eens een brief van u komt. Van harte hoop ik dat gij ginder het zoo goed hebt als maar mogelijk is en veel ziet & hoort waar men wat aan heeft. Zooeven komt er een briefkaart van Ds Pietersen...
...afgeloopen naar ginder te vertrekken. Oom Cent was van middag hier, zal U ook naar alle gedachten...
...van Eliott, de geschiedenis van een wever. Heb dezer dagen met Cor zamen die een gedeelte van de...
...Dimanche matin van Emile Breton, met pen & inkt & potlood. Wat is dat toch mooi, dat werk van hem...
...Gij veel van hem. Schreef gisteren & heden een opstel over de gelijkenis van het mostaardzaadje dat...
...dag met dagelijksch werk beter is dan een soort van feestdag, is men eenmaal over de brug dan is er...
...is ’t een tijd van spanning, ja ik houd het er voor menigmaal van angst, & die men meestal voor...
...van een lantaarntje te schrijven & de kaars wordt wat heel kort, à dieu, heb het goed, kunt gij schrijf dan eens een woordje met iets over de schilders & als Gij eens iets interessants hoort van den...
in ongoing topic 2:
Anna van Gogh’s poor health (145)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b144 V/1962
in date note:
...it must have been enclosed in the surviving letter of this date written by Mr and Mrs van Gogh (FR b988).
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Anna van Gogh and Joan van Houten were to be married on 22 August 1878.
in note 4:
It is not known to which book about the apostle Paul Van Gogh refers here. See for Eliot’s Silas Marner...
in note 7:
...van Houten were to register their banns. Vincent was planning to make decorations of greenery. Mr van Gogh reported to Theo: ‘Willem the gardener will bring flowers early in the morning to decorate the drawing room, and Vincent already has plans to make hanging nets etc. for them. He is always hard at work here, in the classroom, in which he is now installed.’ Mrs van Gogh wrote more specifically: ‘Vincent thought of a couple of their initials in greenery, with something around them’ (FR b988, 5 August 1878...
in note 9:
Mr van Gogh was not convinced of Vincent’s capabilities. A week later he wrote rather sombrely to Theo...
147 To Theo van Gogh. Etten, Thursday, 15 August 1878.
in title:
147 To Theo van Gogh. Etten, Thursday, 15 August 1878.
in original text:
...naar het zuiden, Luik of Chaudfontaine of de grot van Han. Schreef aan Ds de Jonge dat ik bereid was om...
...ik nog gaarne (om reden van Annas trouwen) een week hier zou blijven om alsdan vóór Zondag 25 Aug. over te komen. Zeer nieuwsgierig ben ik of de tentoonstelling van schilderijen aldaar dan nog...
...bezorgd over haar. Ik verlang naar een woordje van U, hoop U wat uitvoeriger te schrijven zoodra ik...
...spoedig, en ontvang in gedachten een hartelijken handdruk van uw liefh. broer Vincent in haast.
in ongoing topic 1:
Anna van Gogh and Joan van Houten register their banns (146)
in ongoing topic 2:
Aunt Cornelie van Gogh-Carbentus’s illness (146)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b145 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
The enclosed letters from Mr and Mrs van Gogh have both survived (FR b990 and b996). Nine days later Mrs van Gogh wrote again to Theo; her letter betrays her anxiety about Vincent’s future: ‘How will things turn...
in note 3:
...on the 24th, according to a letter written by Mr van Gogh to Theo: ‘Vincent will leave next Saturday. May he have the good fortune to succeed there.’ Mrs van Gogh wrote the following about him in the same...
148 To Theo van Gogh. Laken, on or about Wednesday, 13 and Friday, 15 or Saturday, 16 November 1878.
in title:
148 To Theo van Gogh. Laken, on or about Wednesday, 13 and Friday, 15 or Saturday, 16 November 1878.
in original text:
...Laeken Nov. 1878 Waarde Theo, Aan den avond van den dag waarop wij zamen waren en die voor mij als...
...slechts van zoo korten duur is toch blijft in onze herinnering en dat de gedachtenis daaraan van...
...maar niet den kortsten weg maar langs den Trekweg. Er zijn daar werkplaatsen van allerlei soort en...
...van die karren bij de zoogenaamde Ferme des boues aan ’t begin van den trekweg. Sommigen van die...
...door den stormwind gebogen en geknakten boom. Op den grond ligt een schedel en in de verte op den...
...het beeld van onuitsprekelijke en onbeschrijfelijke verlatenheid �� van eenzaamheid �� van armoed...
...een der wortel- of grondwaarheden van het Evangelie niet alleen maar van den geheelen bijbel ook is...
...een anderen, den Alsemberg. Hier is regts het kerkhof van St Giles vol ceders en klimop en van waar...
...dan die wij in ’t park zagen en aan den kant van den hollen weg die naar ’t kerkhof leidt...
...dat Schij van Vader Corot over dat zelfde sujet hebt gezien kwam het mij weer voor den geest, ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b146 V/1962 (sheet 1) and inv. no. d293 V/1970 (sheet 2)
in date note:
...was written after a decision had been made about Van Gogh staying on at the training college: ‘I kept...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh boarded with the family of Pieter Jacobus Plugge who lived at 6 Chemin de Halage (Trekweg in Dutch). Plugge was a member of the church council of the church at Kathelijneplaats (place Sainte-Catherine), where the training college was then located. See Lutjeharms 1978, pp. 83, 105. Pieter Jozef Chrispeels, one of Van Gogh’s fellow students, recalled the strict regimen Vincent imposed on himself: in his lodgings at the Plugges’ he refused to use the bed, preferring to sleep on the floor, on the carpet next to his bed. See Verzamelde brieven 1973, vol. 1, pp. 180-182, and cf. Plan guide de Bruxelles & de ses faubourgs, novembre 1869 (SAB, Plan 102...
in note 8:
...traced. Van Gogh showed an interest in this motif: he later drew Old nag (F 1032 / JH 368) and spoke of the Flat-bottomed fishing boat on the beach by Anton Mauve and the Old white horse by Herman J. van der Weele.
in note 12:
...acquired in 1930). Ill. 134. In 1869, Uncle Vincent van Gogh bought the watercolour The paupers’ pew...
in note 20:
...the verso appear exercises in Greek pronouns, which Van Gogh probably did back in Amsterdam. See cat...
in note 22:
See letter 85, in which Van Gogh wrote that one had to be 24 years old to be an evangelist ‘among the...
in note 27:
...van Gogh informed Theo: ‘Also a good letter from Vincent. He is working hard, attending classes at the training college from 9 in the morning until 4 in the afternoon, and sometimes until 8 o’clock at night. Last Sunday he was in Mechelen and Lier and held a Bible class there in the afternoon, and he has been invited back for two following Sundays. He has not yet given any details about those classes. I am rather curious. He writes that he still feels like a cat in a strange warehouse. It could hardly be otherwise! May this lead to something lasting, however’ (FR b2437). A month later Mr van Gogh was less optimistic. Vincent’s social ineptness prompted him to remark sceptically: ‘Is it any wonder that we worry? Oh, how much we worry still about Vincent! He appears not to want to shed that eccentricity, regards his clothing and appearance as well, and it will, I think, make things impossible for him. I do not hear others’ opinion of him and I can’t bring myself to ask about it again. His letters do contain interesting news, but will he reach his goal?’ (FR b2440, to Theo, 14 October 1878...
in note 29:
This analogy is also expressed in Juweeltjes uit de gedachten van C.H. Spurgeon: ‘The preaching of Paul must also be the preaching of the evangelist today’ (6th ed. Rotterdam n.d., p. 37). Görlitz, Van Gogh’s roommate in Dordrecht, said that he often saw Van Gogh reading Juweeltjes (cf. letter 104, n. 2).
in note 34:
...Vossegat, which leads to the 12th-century ‘Kapel van Stalle’ (Notre-Dame de Bon Secours). It is now in...
in note 36:
Van Gogh probably saw a photograph or photogravure after the painting by Carlo Dolci, Christ in the Garden of...
in note 39:
On Corot’s Christ on the Mount of Olives, which Van Gogh had seen in May 1875, see letter 34, nn. 1 and 2...
in note 41:
...supervision of the students. Enrolled at the same time as Van Gogh were Pieter Jozef Chrispeels, Pieter Jozef Wauters, Willem vander Haeghen and Andries van Trijffel. Felix Chrispeels attended classes part-time in...
in note 42:
Having failed to receive a study grant, Van Gogh now left to take up a six-month position as an evangelist in...
149 To Theo van Gogh. Wasmes, Thursday, 26 December 1878.
in title:
149 To Theo van Gogh. Wasmes, Thursday, 26 December 1878.
in original text:
...Schilderij is, zoodan spreekt het van zelf dat ik op ’t gebied van kunst ten eenemale niets heb...
...Schijen van Boeren Breugel o.a. en van zooveel anderen die het eigenaardig effekt van rood & groen...
...hier ziet denken aan het werk b.v. van Thijs Maris of van Albert Durer. Er zijn hier holle wegen...
...een effekt als van een letterschrift op wit papier zooals de bladzijden van het Evangelie. Reeds...
...spoedig. Telkens weer bezie ik die ets van Un jeune citoyen. De taal van de mijnwerkers is zoo heel...
...en verlangen naar den troost van het Evangelie en naar de kennis van den Eenigen Waarachtigen God...
...timmermanswerkplaats om den wil Gods te volbrengen; en God wil dat in navolging van Xtus de mensch...
...heden aan de President van het comité d’Evangelisation om hem te vragen dat mijn zaak op de eerstkomende vergadering van het comité zou mogen behandeld worden. Het heeft van nacht gedooid, ik kan...
...van kleine arbeiderswoningen, zoowel beneden aan den voet als tegen de helling en op den top van de...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b147 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh left for the Borinage to seek a position as an evangelist. Around the beginning of December 1878 he went to live in Petit-Wasmes, a village in the south of Belgium. Mr van Gogh had meanwhile written to Theo about this on 15 December: ‘A week ago we received a rather good letter from Vincent. Good inasmuch as he has found good lodgings with a Protestant farming family at Pâturages. For 30 francs a month – so little because he instructs their children in the evenings. He has been received there with kindness by many people, and associating with those people appears to fulfil his expectations. Moreover, the Rev. Péron at Dour has promised his assistance. In mid-January there will be another meeting of the Committee, of which the Rev. Péron is secretary, and he will try to further Vincent’s interests. Meanwhile he spends his free time drawing large maps of Palestine which could be of use to schools and confirmation classes – and which he hopes to dispose of for money. I received one from him and ordered 4 more copies, for which I will give him 10 francs each. So now we are relieved inasmuch as he has good accommodation for the present – and otherwise we’ll wait and see. Especially now that it’s so wintry, we’re glad that he has initially ended up there, and in that colliery country there will certainly be no lack of opportunity to warm oneself. Accordingly, he writes that in his room, too, he has a fire in the grate, and clothing, and simple but healthy fare’ (FR b2448). The above-mentioned ‘Rev. Péron’ is Pierre Péron, who worked for the Eglise protestante unie de Belgique from 1869 to 1882. A new situation for Vincent had thus been arranged fairly quickly. On 5 December, Mr van Gogh had sent a frank letter of recommendation to Péron at Dour, in which he said that Vincent had refused to take money from him, not wanting him to bear the expense. (See Documentation, 5 December 1878). Evidently two more letters followed, addressed to Nicolaas de Jonge and Abraham van der Waeyen Pieterszen, because on 8 January 1879 Mr van Gogh confided to Theo: ‘I wrote again in his behalf to Brussels and Mechelen’ (FR b2455...
in note 2:
On the last day of the year Mr van Gogh wrote to Theo, making sure he had Vincent’s exact address and...
in note a:
Absolutely nothing, none whatsoever. Van Gogh uses this adverb ‘ganschelijk’ here for the first time...
in note 3:
The description suggests that Van Gogh has Dürer’s Ritter, Tod und Teufel (Knight, Death and the Devil) in...
in note 10:
...called ‘large’, was in the possession of C.M. van Gogh; Vincent and Theo doubtless saw the drawing at...
in note 12:
Although Van Gogh calls it an etching, he must be referring to the wood engraving of Goupil’s A young...
in note 23:
...Evangelisatie-Comité van de Bond van Kerken (Belgian Evangelization Committee of the Association of Churches) was Emile Rochedieu. This letter is no longer to be found in the archives of the Eglise protestante unie de Belgique. On 1 February 1879, the Committee appointed Vincent to a position for a period of six months, as evidenced by the document ‘Signatures des Agentes nouveaux depuis 1870’. Ill. 1913. From the minutes of the meeting of 14 January 1879, it emerges that Abraham van der Waeyen Pieterszen had reported that he ‘introduces the subject of Mr van Gogh, who would like to be employed in the Borinage’ (fait connaître M. Van Gogh, qui voudrait être occupé dans le Borinage) [p. 173]. The minutes go on to say: ‘The Chairman introduces the application for employment from Mr van Gogh, son of a minister from Holland, who has come to the Borinage with the aim of working there. From what Mr Pieterszen and Mr Péron say, it emerges that this devout young man, completely devoted to work, would make a good Bible reader and would do useful work in that capacity, in Wasmes and Warpignies. Mr Péron suggests employing him in this way, at the modest salary of 600 francs. There will be a trial period of 6 months’ (M. le Président fait connaître la demande d’emploi de Mr van Gogh, fils d’un pasteur de Hollande et venu dans le Borinage dans le but d’y travailler. Il résulte de ce que disent M.M. Pieterszen et Péron que ce jeune homme pieux, dévoué dur au travail, ferait un bon lecteur de la Bible et travaillerait utilement à ce titre, à Wasmes et à Warpignies. M. Péron propose de l’employer ainsi avec le sobre traitement de 600 francs. On fera un essai de 6 mois’) (Brussels, Eglise protestante unie de Belgique, Bureau du Synode). The minutes of 15 April 1879 report the situation to date: ‘Attention is drawn to Mr Vincent and his work. The details, both regrettable and encouraging, that have been given persuade the committee to authorise the Hainaut sub-committee to extend Mr Vincent van Gogh’s trial period for three [months], if it sees fit .’ (L’attention est attirée sur M. Vincent et sur son oeuvre. Les détails à la fois regrettables et encourageants qui sont donnés déterminent le comité à autoriser le sous-comité du Hainaut à prolonger l’essai de M. Vincent van Gogh pendant trois [mois], s’il le juge bon’) [p. 177]. (Brussels, Archives of the Eglise protestante unie de Belgique). Cf. also Lutjeharms 1978, p. 105...
in note 24:
Mr van Gogh was also responsible for the Protestant community in the nearby hamlet of Hoeven.
in note 25:
Van Gogh was ‘warmly received the first week’ by the evangelist-colporteur Benjamin Vanderhaegen, who found him lodgings in the house of Jean Baptiste Denis (see letter 150). According to archival records, he lived at rue de la place St Pierre 12 in Pâturages; Mr van Gogh, who corresponded with Vanderhaegen, gave Theo the address as rue de l’église 39. Cf. FR b2452, 31 December 1878 and FR b2463, 27 February 1879 (quotation...
150 To Theo van Gogh. Wasmes, between Tuesday, 4 and Saturday, 15 March 1879.
in title:
150 To Theo van Gogh. Wasmes, between Tuesday, 4 and Saturday, 15 March 1879.
in original text:
...Van Pa en Moe hoorde ik dat zij verrast zijn onlangs door een bezoek van U, juist toen Pa van hier terug was gekomen. Zeer blijde ben ik dat Pa hier is geweest. Bezochten zamen de 3 predikanten van...
...wat hebben gedaan. Ik geloof dat Pa een indruk van de Borinage heeft gekregen die Hij niet ligt...
...de mijnen heeft gewerkt eene lijst van al de steenkolenaders ten zuiden van Mons, die zijn tot 155...
...van daan gaan hebben het heimwee naar hun land gelijkerwijs omgekeerd vreemdelingen die het heimwee hebben hier t’huis mogten geraken. Hoe maakt Mauve en Maris het, hebt gij veel gezien in den...
...de schipbreukeling van Israels denken doen en zoo is er telkens iets dat aangrijpt. Schrijf eens spoedig een woordje en weet dat als gij iets vertelt van de schilders ik er nog wel iets van begrijp...
...of studeerkamer dient. Daar heb ik nog prenten aan den muur en van allerlei. Ik moet er op uit om...
...veel plekken die denken doen aan die teekening van Bosboom, Chaudfontaine. A Dieu, een handdruk in...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b148 V/1962
in date note:
...FR b2464, 10 March 1879). Evidently Mr and Mrs van Gogh wrote about this visit to Vincent (see l. 3...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
For Theo’s visit, see Date. Mr van Gogh wrote to Theo: ‘How commendable of you and comforting to us your...
in note 2:
...van Gogh had gone to see for himself the conditions in which Vincent was now living. The Evangelization Committee had meanwhile appointed him to a post for a trial period of six months. Mrs van Gogh wrote to Theo on 19 January 1879, telling him that Vincent had informed them of his appointment as an evangelist in the mining region. The extract issued on 22 January from the Zundert register of births, deaths and marriages was no doubt connected with this (FR b1508): ‘His work is holding Bible classes, instructing children, visiting the sick, all fortunately work after his own heart and 50 francs a month. It’s for six months at first, but it’s a beginning for which we and he are very grateful and glad. He is indeed so pleased and describes his work – extremely varied and among many people – with great satisfaction, and would like to walk with you, too, in that beautiful countryside. It’s a wonderfully heartening idea that he now has a steady position, which could lead to better things’ (FR b2456). Mr van Gogh repeated the news a day later, working out for Theo that Vincent, after paying 30 francs for board and lodging, would have 20 francs left for himself, and went on to add: ‘He also went down a mine shaft 635 metres deep’ (FR b2457, 20 January). The venture was not entirely successful, however. Mr van Gogh, thinking he had good reason to worry, left for Mons on Wednesday, 19 February. Mrs van Gogh wrote a detailed letter to Theo on Thursday, 27 February: ‘And now I must tell you that Pa has gone to see Vincent, this week with all that bad weather, we weren’t at ease, especially because while I was away we received a very grim letter from him, which confirmed all our worries that he had no bed, no bed-clothes, no one to wash his things. But he wasn’t complaining at all, saying instead that it didn’t concern anyone and so on. We were getting a package ready for him, but we both thought it would be so much better if Pa were to take it himself. Rev. Pieterszen’s answer was so long in coming. So there was no waiting for it. On that awful Wednesday, Pa left at half past two, to be at Mons at half past eight in the evening. He left, with wishes and prayers that the faithful father wouldn’t be taken ill. I had ordered the trap to take him to the railway station, and does it surprise you we were sad following his [Vincent’s] footsteps? And just imagine, that same evening we had a letter from Vincent and one from Verhaegen, a colporteur to whom Pa also wrote in the beginning, who had received Vincent warmly his first week there, and who found him those good lodgings with Denis. Vincent said in his letter that one of these days we would probably hear an unfavourable report of him, resulting from a visit, an inspection visit, I think, made by Rev. Rochedieu of Brussels, which led to a meeting of gentlemen from the district and the church council of Wasmes at which they talked about him, and he wrote, what shall we do now, Jesus was also calm in the face of the storm and evil can turn to good, and perhaps things would have to get worse before they got better, he wrote no more than that. And Verhaegen wrote a very sweet, personable letter – saying that Vincent, despite all the advice he and many other concerned people had given him, had left Denis, where he had been so well taken care of, and was now living in that hut, and had no bed and no clean clothes. It had been decided that if he refused to listen to their advice, he would lose his post. And that’s why he wrote, hoping that fatherly advice would keep him from going astray. So you can imagine, no matter how worried I am, how grateful I am that Pa has gone there, it’s as though he was sent, may God bless. Pa’s visit will certainly be useful, I think Pa will take him back to Denis. I was so deeply grateful that Pa hadn’t read those two depressing letters before his journey. But you can understand how much we’re longing for his return, keep this to yourself, who knows how it will turn out – but it can’t go on like this anyway, even if things are now put to rights. He is too obstinate and pigheaded and doesn’t listen to advice. You don’t know, dear Theo, what sorrow it gives us, and how much we worry about so many things...It does seem, dear child, that apart from Vincent, who is very strong, you do not come of strong stock ... Pa hoped to come home this evening, but now, since there is surely so much for Pa to discuss, I don’t expect him before tomorrow’ (FR b2463). In the ‘3rd report of the Belgian Christian missionary church of Wasmes, 14 March’, Van Gogh appears one last time as a ‘young man’. This report was drawn up by Augustin Lefèvre: ‘The young man of whom I already spoke recently at the departmental meeting, that he was looking for a post as a gospel teacher, this young man has been placed by the Pastors of the national church to evangelize among the divided choristers, who are still split into two groups.’ (Le jeune homme dont j’ai déjà parlé dernièrement à la reunion sectionnaire, qu’il cherchait une place comme instituteur évangélique, ce jeune homme est placé par les Pasteurs de l’église nationale, pour évangéliser aux chanteurs separés, qui sont encore divisés en deux bandes.) Van Gogh fulfilled this function between January and July 1879: ‘In 1877, a singing group was set up within the church at Grand-Wasmes. As it met in the same premises as the Sunday school, and wished to occupy them at the same time, Lefèvre advised them to look for another place in which to practise, or to change the time. That caused discontent, and two factions formed in the church, one supporting the evangelist, the other supporting the choirmaster. An inquiry was even undertaken in the name of the administrative Committee of the Belgian Christian Missionary Church, and the authorities retained Lefèvre at the head of the community. There was a split. The dissidents joined other Protestants in the church at Pâturages, and they rented a disused room there, the Salon du Bébé, and held their meetings there. From July 1877, they asked minister Péron to preach the gospel to them and during the months from January to July 1879, the synodal committee of the Belgian evangelical Protestant Church sent them Mr Vincent van Gogh’. Information from Yvon Brohez, Bureau du Synode, Eglise protestante Unie de Belgique, Brussels, 5 February 2003....
in note 5:
The number Van Gogh mentions is close to the number recorded in Gonzalès Decamps, Mémoire historique sur...
in note 7:
Van Gogh had boarded briefly with the farmer Jean Baptiste Denis, who lived at rue du Petit-Wasmes 81. Denis was married to Estere Fiévez (AEM; Wilkie 1978, pp. 56-68 and Eeckaut 1990, ‘Annexes’, p. 23). At first Van Gogh wanted to live on his own, but his parents were against the idea and managed to dissuade him: ‘I’m afraid that he is completely wrapped up in nursing the injured and sitting up with them at night. That is very good of him, but he already has so much to think about, for which he needs a clear head. He also mentioned a plan to rent a labourer’s cottage and live there alone. We advised against it. We’re afraid that he wouldn’t keep it very tidy and that it would again lead to eccentricities. At any rate, perhaps he’ll listen to advice, but again there are worries on the horizon’ (FR b2460, Mr van Gogh to Theo, 12 February 1879). A month later Mrs van Gogh enlightened Theo: ‘You will also approve of Vincent’s letter, but he sent back the money intended for Denis, for taking care of him, so how can those people launder his clothes?’ (FR b2464, 10 March...
151 To Theo van Gogh. Petit-Wasmes, between Tuesday, 1 and Wednesday, 16 April 1879.
in title:
151 To Theo van Gogh. Petit-Wasmes, between Tuesday, 1 and Wednesday, 16 April 1879.
in original text:
...Theo, Het is tijd dat Gij weer eens iets van mij hoort, van t’huis hoorde ik dat Gij een paar...
...geweest. En wel in een van de oudste en gevaarlijkste mijnen van den omtrek, Marcasse genaamd. Die...
...of door het water in den grond of door het instorten van verouderde gangen enz. Het is een sombere...
...schilderij van maken. Straks zal ik beproeven er een schetsje van te maken om er u een gedacht van...
...van wege er geen steenkool meer is. Indien iemand het zou beproeven om een schilderij te maken van...
...eene reeks van cellen in een vrij naauwen en lagen gang, gestut door ruw houtwerk. In ieder van die...
...flaauwe licht van eene kleine lamp bezig om de steenkool los te hakken. In sommige van die cellen...
...er zijn sedert nogal gevallen van typhus geweest en kwaadaardige koorts, o.a. van hetgeen men noemt...
...den laatsten tijd, zeer verlangend ben ik naar een brief van U. Heeft Israels veel gewerkt in den...
...als een emmer in den put, maar dat in een put van 500-700 meters diep zoodat men op den grond naar...
in translation:
...is richly rewarded by what one sees. Address Vincent van Gogh c/o Jean-Baptiste Denis rue du...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b149 V/1962
in date note:
...On 17 April a mining accident occurred which Van Gogh reported to his parents (cf. n. 3). One may...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Annexes’, p. 16. This was the second time that Van Gogh went down a mine, as indicated by ‘700 metres...
in note 3:
...van Gogh wrote to Theo about it on 23 April: ‘We received a letter from Vincent to you and one for us. I copied ours out for you. It is indeed moving, that terrible accident. And I just read in the newspaper that it was followed by a strike. I hope that that won’t create any difficulties for Vincent. What a situation for those people to be in – buried alive like that and almost no hope of being rescued in time. It does appear from Vincent’s letters that, despite all the eccentricity that is his nature, he takes a true interest in the unfortunate, and that, too, will surely be noticed by God.’ The letter forwarded to Theo is not known (cf. FR b2469; regarding the mining accident, see also FR b2470 and b2471). Vincent had sent along reports from the newspaper (FR b2472, Mrs van Gogh to Theo, 30 April...
in note 5:
Van Gogh’s only known watercolour from this period is Cokes factory in the Borinage (F 1040 / JH 100), but...
in note 6:
It seems that Van Gogh had meanwhile won the confidence of the people. In any case, Mr van Gogh could report in his letter of 18 April to Theo that Vincent’s last letter contained ‘much that was truly interesting...
in note 7:
Van Gogh had definitely written to his parents in January about this explosion and how he had nursed the injured man, as evidenced by a letter written by Mr van Gogh to Theo: ‘He devotes himself completely to his...
152 To Theo van Gogh. Wasmes, on or about Thursday, 19 June 1879.
in title:
152 To Theo van Gogh. Wasmes, on or about Thursday, 19 June 1879.
in original text:
...zee maar ’t karakter van alle dingen is interressant en waard er kennis van te nemen. Zoodan in...
...grillig effekt van licht en donker van wege de wolkschaduwen dat aan de schilderijen van Rembrandt...
...van dat onweer in den stikdonkeren nacht was het een zonderling effekt bij het schijnsel van den...
...het gevaarte van Noach’s ark zoo als die in de duisternis bij gelegenheid van den zondvloed zich...
...aanleiding van den indruk van dat onweer had ik van avond in eene bijbellezing de beschrijving van...
...van zooveel anderen die zich ook naar boven werken doch ter wille van het geld en niet ter wille van...
...lage beginselen aangedreven) steeds de vriend van den werkman gebleven. Hij heeft een arbeidershart...
...U welbekende ets naar Meissonier voor den geest, Le liseur. Een der jongens van Denis is half en...
...dagen geleden van Ds Jones v. Isleworth een brief waarin hij schrijft over het bouwen van houten...
...n.l. het oprigten van het eerste dergelijk gebouwtje, te werken. Spreekt er zelfs van om in ’t...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b150 V/1962
in date note:
...1879’. Van Gogh writes that there was ‘a terrible storm here a couple of days ago’. On 16 and 17 June, there had been ‘severe thunderstorms, frequent lightning, high winds’ and ‘several thunderstorms measured in almost every weather station’. See Annales de L’Observatoire Royal de Bruxelles, publiées aux Frais de l’Etat. 2nd series. Annales météorologiques. Brussels 1877-1879, vol. 2, pp. 35-36. The present letter must therefore date from on or about Thursday, 19 June. It was given to Mrs van Gogh at the end of June (ll. 23-24...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...for Goupil in Paris for six weeks. On 28 May, Mr van Gogh had reacted with surprise to the news. A day...
in note 4:
Mrs van Gogh went to Paris to visit Uncle Vincent, who was ill. She left Etten on 26 May and was back home on...
in note 5:
It is possible that Van Gogh wrote ‘afgeweerd’ (warded off) instead of ‘afgewend’ (averted).
in note 6:
...foreigners residing in the city before 1900). Mrs van Gogh wrote on 18 April to Theo: ‘How...
in note 7:
For the Marcasse, see letter 151, n. 2. Van Gogh had therefore walked in a north-westerly direction, towards...
in note 8:
...Luke 17:24-27. Jean Baptiste Denis, in whose house Van Gogh lodged, recalled: ‘On a very hot day a...
in note 10:
...the Goncourt brothers, though it is not certain that Van Gogh had read these books by this time. See Blanc 1870, p. 18 and Goncourt 1996, chapter 154, p. 541. Van Gogh first mentions Blanc’s book in letter 454, and...
in note 13:
...of readers by Ernest Meissonier are known. Since Van Gogh speaks of an etching, it could be Le liseur...
in note 14:
...Harmegnies, was the former mine foreman whom Van Gogh used to visit. He lived in rue du Coron in Dour...
in note 16:
...van Gogh gave Theo a frank account of her visit, told him about the last letter from Wasmes, and asked him to tell Vincent that his departure for Paris had been delayed: ‘A letter from Vincent this week, we continue to worry about him, poor chap. He felt such sorrow after our parting, as though it were for the first time but could also be the last time, he wrote shortly after my visit to him. Now there had been a meeting, however, but no one had said anything to him, though they did before, but those had been criticisms. We tell ourselves they want to wait and see, but if he doesn’t conform and adhere to the conventions, as requested, he cannot be appointed. If he would just get a grip on himself for once, how much could still be put to rights. Poor chap, what a difficult, young life with so little fulfilment and so much deprivation, what will become of him? Do write to him again, just tell him that I told you about him and his situation, his Bible-reading and the friendly reception the people gave him for his own sake, that if he yields on minor issues and forces himself to act, to live, and to learn to dress like a simple, ordinary person, he would indeed be able to earn his living being useful to others, giving us joy, visiting his family from time to time and making a good impression, letting his light shine for people, perhaps it would help. Rouse his good will and try to support him. Oh we know it all so well, and what will become of him? You must tell him you won’t be going to Paris until later’ (FR b2484). Mr van Gogh’s letter, written the same day, also speaks of Vincent’s rigidity and intransigence, which is so great that he fears ‘things will go amiss’. The letter reveals that Uncle Vincent was the one who decided when Theo would leave for Paris (FR b2485...
in textual note 25:
afgewend < It is possible Van Gogh wrote ‘afgeweerd’.
153 To Theo van Gogh. Cuesmes, Tuesday, 5 August 1879.
in title:
153 To Theo van Gogh. Cuesmes, Tuesday, 5 August 1879.
in original text:
...eenige teekeningen kunnen laten zien, typen van hier, niet dat die alleen de moeite waard zijn dat ge er voor uit den trein stapt maar Gij zoudt hier ligt in de natuur en in het eigenaardige van alles vinden wat U zou aantrekken, daar er zooveel pittoresk karakter ook in alles ligt in deze streek. Hebt Gij ooit gelezen Dickens “Les temps difficiles”, ik geef U den titel in ’t Fransch omdat...
...Dat is meesterlijk, daar is eene figuur in van een arbeider, Stephen Blackpool, die treffend is en...
...geweest in den laatsten tijd. Toe kerel, als Gij ’t schikken kunt kom dan en blijf een trein over. Ben onlangs nog op een atelier geweest, n.l. bij Ds Pieterszen die schildert in den trant van Schelfhout of Hoppenbrouwers en wel verstand van kunst heeft. Hij vroeg mij om een van mijn schetsen...
...den nacht te teekenen om wat souvenirs vast te houden en gedachten te versterken die het zien van...
...ik heb geen tijd, moest noodzakelijk schrijven aan den Hr. Tersteeg om te bedanken voor de verfdoos...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b151 V/1962
in additional details:
...written on the letter itself, ‘Monsieur Th. van Gogh. La Haye’, confirms that it was enclosed with...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh boarded in Wasmes, stated that Vincent had made several drawings of members of his family: ‘Grandmother busy milking the cows, making soup, grinding coffee; Grandfather harnessing the horses, etc. Each time he had finished, Van Gogh would give his drawing.’ (la grand-mère occupée à traire les vaches, à préparer la soupe, à moudre le café; le grand-père attelant les chevaux etc. Chaque fois qu’il avait terminé, Van Gogh donnait son dessin.) When the drawings were later found, they were torn up. According to witnesses, other drawings Van Gogh made at the time must have included the following: ‘The Cage: Pâturages coal-mine, no. 10 shaft, Grisoeuil’, ‘The Decrucq family picking potatoes: the men digging, the women gathering up the potatoes’, ‘Miner outside his cottage’, ‘Portrait of Madame Denis’, and ‘A pair of miners carrying bags on their backs.’ (‘La Cage: charbonnage de Pâturages, puit no 10 de Grisoeuil’, ‘La famille Decrucq faisant la récolte des pommes de terre: les hommes bêchant, les femmes ramassant les pommes de terre’, ‘Mineur devant sa chaumière’, ‘Portrait de Madame Denis’ and ‘Un couple de mineurs portant sur le dos un sac’). See Eeckaut 1990, pp. 93-94 and ‘Annexes’, p. 50; Verzamelde brieven 1973, vol. 1, pp. 223-225...
in note 2:
...of the best foreign novels’, mentioned by Van Gogh as part of the Oeuvres de Charles Dickens. The...
in note 4:
Van Gogh, who had meanwhile lost his post as an evangelist, was exploring his possibilities for the future. He went to Sint-Maria-Horebeke (a small village c. 50 km west of Brussels) and Tournai (a city c. 40 km north-west of Wasmes) to ask acquaintances for help and advice (see also n. 6 below). The evangelization committee, whose demands he had failed to meet, had given him three months to look for another situation. He was judged to be lacking in several qualities necessary to perform his duties, namely the ability to speak eloquently and to organize meetings at which the community could be uplifted by hearing the message of the gospel. Van Gogh’s successor, Hutton, would succeed within two months in turning around the deteriorating situation, as emerges from the minutes of a meeting of the church council of Wasmes: ‘The trial made in accepting the services of a young Dutchman, Mr Vincent Van Gogh, who believed himself called to evangelize in the Borinage, has not yielded the expected results. If to the admirable qualities he displayed among the sick and injured, to the devotion and spirit of sacrifice of which he furnished many demonstrations, watching with them at night and divesting himself for them of most of his clothes and linen, had been added a gift for speaking, indispensable to anyone placed at the head of a congregation, Mr van Gogh would certainly have been an accomplished evangelist. It would not, of course, be reasonable to ask for extraordinary talents. But it is a fact that the absence of certain qualities may render the performance of the evangelist’s primary function totally deficient. Unfortunately, that was the case with Mr van Gogh. Therefore, once the trial period had expired, we were obliged to abandon the idea of keeping him longer. The evangelist currently employed, Mr Hutton, took up his post on 1 October 1879. The work he has done so far is extensive and has already borne fruit. Mr Hutton has re-established the meeting that had been established by Mr Péron in Warquignies and had lapsed under Mr van Gogh. But it seems to have been seriously compromised due to that neglect, because it is continuing with difficulty.’ (L’essai qui a été fait en acceptant les services d’un jeune homme Hollandais, M. Vincent Van Gogh, qui se croyait appelé à évangéliser dans le Borinage, n’a pas donné les résultats qu’on en attendait. Si aux admirables qualités qu’il déployait auprès des malades et des blessés, au dévouement et à l’esprit de sacrifice dont il a fourni maintes preuves en leur consacrant ses veilles et en se dépouillant pour eux de la meilleure partie de ses vêtements et de son linge, s’était joint le don de la parole, indispensable à quiconque est placé à la tête d’une congrégation, M. Van Gogh aurait certainement été un évangéliste accompli. Sans doute il ne serait pas raisonnable d’exiger des talents extraordinaires. Mais il est constant que l’absence de certaines qualités peut rendre l’exercice de la principale fonction de l’évangéliste tout à fait défectueux. C’était malheureusement le cas de M. Van Gogh. Aussi le temps d’essai expiré, a-t-il fallu renoncer à l’idée de le conserver plus longtemps. L’évangéliste actuellement à l’oeuvre, M. Hutton, a pris possession de sa charge le 1er octobre 1879. Son activité jusqu’ici a été grande et a déjà porté des fruits. M. Hutton a rétabli à Warquignies la réunion qui avait été inaugurée par M. Péron et était tombée sous M. Van Gogh. Mais son abandon parait l’avoir sérieusement compromise, car elle se soutient avec peine.) See Vingt-troisième rapport du Comité synodal d’évangélisation 1879-1880. Etterbeek-Bruxelles 1880, pp. 17-18 (Union des églises protestantes de Belgique). Excerpts printed in the Verzamelde brieven 1973, vol. 1, pp. 227-228. In his recollections of the l’Eglise Protestante of Petit-Wasmes, the chronicler Antoine Denis remarked that Van Gogh was ‘losing his mind [and] becoming...a responsibility’ (perdait la tête [et] devenait ... une charge). (An extract from the archives of this church was kindly supplied by minister Ruben Quenon in 1973; a copy of the manuscript is to be found in the Dossier Pièrre Secretan-Rollier, Amsterdam, Vincent van Gogh Foundation). Vincent’s parents saw no way out of the situation, and Mr van Gogh complained to Theo: ‘We are sorely tried by this and are literally at our wits’ end’ (FR b2487, 19 July). A letter written by Mr van Gogh to Theo on 5 August makes it possible to reconstruct events: ‘We’ve had another letter from Vincent. He has left Wasmes, and is now at Cuesmes, near Mons. He writes that last Friday he went to Maria-Horebeke in Flanders, arriving there Sunday afternoon – mostly on foot – to meet Rev. Pieterszen, who was in Brussels. He then went there and met him on Monday morning – after consulting him, he is now back in Cuesmes, and there he’s found accommodation and hopes in future to find a small room ... In Brussels he visited the various families he had become acquainted with there. What kind of impression will he have made? Like a ?.... Oh, we can imagine almost anything! His letter was written in a rather cheerful tone – mixed with bitterness. Tomorrow it will be ten years since he left our house and I brought him to The Hague to work in Goupil’s firm. What troubles we’ve had since! ... We are tired and all but despondent ... I wrote this morning to Vincent and to others in his behalf. In the main I do not object to or condemn what he is doing. I think it best to leave him to his own devices, but we watch him with trepidation and remain ready to come to his aid if necessary. We invited him to come home, but he definitely doesn’t want that’ (FR b2488). One of the ‘others’ to whom Mr van Gogh had written in Vincent’s behalf was the Rev. Abraham van der Waeyen Pieterszen, whose answer arrived in Etten on Sunday, 7 August (FR b2491, 10 August, Mrs van Gogh to Theo). Pieterszen had no solution. Vincent had arrived at his place on Sunday evening [i.e. 3 August], weary and flushed: ‘He was given good accommodation and invited to breakfast the following morning. He made the impression on everyone who saw him that he is someone who gets in his own way. He had lost a lot of weight. I sent Pieterszen 50 francs to give him, without his knowing that the money had come from me. Pieterszen had advised him to go to us, but he didn’t want to. Then, however, he went to Cuesmes ... Can he go on evangelizing on his own account? P. thought that would be best. But where would the financial means come from? Should I go and visit him to try and get him to come here? What will become of him?’ (FR b2488). This letter was probably one of the reasons Theo decided to visit Vincent (see letter 154). In Brussels, Van Gogh had also gone to see the family of Otto Geerling, at whose house he showed up looking dirty and bedraggled. See Lutjeharms 1978, p. 106. Vincent knew Geerling from the time he and his father had stayed with them during their visit of 16-17 July 1878 (see letter 145, n. 2). It is assumed that Van Gogh went to Tournai to visit the Rev. David Bonte. Cf. Lutjeharms 1978, p. 106. The family lived at Rue de l’Activité (Werkzaamheidstraat) 24, Sint-Lambrechts Woluwe (SAB, municipal register, 1876 - U fol. 47). Bonte’s recollections make no reference to this visit, however (quoted in Verzamelde brieven 1973 vol. 1, pp. 224-225)....
in note 6:
...in Sint-Maria-Horebeke. Hulsker is convinced that Van Gogh went there to consult Pieterszen not as a...
in note 8:
This suggests that Van Gogh had taken sketches along and had given the above-mentioned ‘mine-worker’s...
in note 9:
...gift of drawing materials, but something Van Gogh wrote or sent him must have prompted him to...
154 To Theo van Gogh. Cuesmes, between about Monday, 11 and Thursday, 14 August 1879.
in title:
154 To Theo van Gogh. Cuesmes, between about Monday, 11 and Thursday, 14 August 1879.
in original text:
...heeft op den titel van lijk door wettig overlijden, het wel iets heeft van huichelarij of althans kinderachtigheid zich als zoodanig aan te stellen. Kinderachtig op de wijs van een jongmensch van 14...
...in de maatschappij hem waarlijk de verpligting van het dragen van een hoogen hoed oplegt.─ De...
...een gevoel van genegenheid verbonden is dan is men zich bewust dat men eene reden van zijn heeft...
...Maar het gevoel van eene betamelijke eigenwaarde is erg afhankelijk van betrekkingen met anderen...
...dergelijks dat ik vrees als resultaat van het opvolgen van wijzen raad met de beste bedoelingen...
...als b.v. Francq den Evangelist het vindt dat ik beweerde dat de preeken van Ds Jean Andry weinig...
...zoudt meenen van den anderen kant dat ik dacht goed te doen woordelijk uw raad van lithograaf van...
...beschuldiging te wederleggen door het opvolgen van den raad van bakker te worden b.v. Dat zou wel...
...gelijkstaand met de handelwijze van den man die toen men hem van hardvochtigheid beschuldigde omdat...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b152 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Shortly after this, Van Gogh did in fact go to see his parents. Mrs van Gogh wrote to Theo to tell him how Vincent had suddenly shown up on the evening of Friday, 15 August with a ‘Hello Father, hello Mother’. His...
in note 4:
...an agricultural labourer of German origin. Van Gogh meant in this context a simple, uneducated man.
in note 7:
...something, at least, but not all it’s cracked up to be.�� Van Gogh said this again in letter 415.
in note 9:
Van Gogh is alluding to the fable ‘A miller, his son and their ass’, which has been handed down many times in both literature and art, including the version by Jean de la Fontaine, Fables (iii, 1), which Van Gogh certainly knew. For this tradition, see Christine Megan Armstrong, The moralizing prints of Cornelius Anthonisz. Princeton 1989, pp. 44-50. Van Gogh mentions this fable in letter 375...
in note 10:
It is not clear why Van Gogh had his post sent to his former address in Wasmes instead of to his current...
155 To Theo van Gogh. Cuesmes, between about Tuesday, 22 and Thursday, 24 June 1880.
in title:
155 To Theo van Gogh. Cuesmes, between about Tuesday, 22 and Thursday, 24 June 1880.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b153 a-b V/1962
in additional details:
This is the first letter that Van Gogh wrote in French. It is followed by seven more letters in French...
in date note:
...have been written several days previously (FR b2494 and b2495, Mr and Mrs van Gogh to Theo, 5 July 1880).
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh’s letter to Theo of 5 July contains his reaction to the mention of Vincent’s letter: ‘That letter from Vincent really gives me pleasure, but oh, what will become of him, and is it not ridiculous to choose a life of poverty and to let an opportunity slip by, without seeking a means of earning a living? That really is absurd, but we have to resign ourselves to the fact. Nothing of all that we have tried has had any effect. Do write back to him. At the end of June I sent him 60 francs, upon which he sent a reply. Later on we sent him a box of clothes. It always pains us to think of him. And we think of him constantly’ (FR b2494). Part of the letter has been cut out (probably a postscript). Mrs van Gogh wrote the same day: ‘Have you sent him an answer, if not, be sure and do it. We were so glad he thought of you again and found it so sad when he didn’t want to see anyone here’ (FR b2495). This also reveals that Vincent had not written to Theo for a long time...
in note 2:
...Van Gogh had been to stay with his parents in Etten, as emerges from a letter Mr van Gogh wrote to Theo on 11 March: ‘Vincent is still here. But oh, it is a struggle and nothing else. Now he’s talking about going to London and speaking to Rev. Jones. If he persists in this, I’ll make it possible for him. But it’s hopeless...Oh, Theo, if only some light would shine on that distressing darkness of Vincent’ (FR b2496). Hulsker links this remark to the next sentence in the present letter – ‘As you may perhaps know, I am back in the Borinage, my father spoke to me about staying instead in the vicinity of Etten, but I said no’ (ll. 14-16) – and assumes both that Vincent’s stay in Etten lasted until shortly before this letter was written and that Vincent spent all that time in Brabant. (Note sent by J. Hulsker to the museum, dated May 1995). However, Vincent must have left quite a while before 25 June, for Mrs van Gogh said on 5 July: ‘We’ve heard nothing for a long time and shall write again soon’ (FR b2495)....
in note 3:
...financial assistance. Cf. also letter 163, n. 4. Van Gogh also received financial support now and then...
in note 4:
...8. In this context, see also letter 325, in which Van Gogh speaks – after reading Carlyle’s Sartor...
in note 5:
...the translation of Charles Dickens’s Hard times. Van Gogh had, after all, advised his brother in letter...
in note 6:
Reference to the years 1869-1876, when Van Gogh worked for the art dealership of Goupil & Cie.
in note 7:
Van Gogh no doubt came across this saying in the passage from Souvestre, which he quotes later on in this...
in note 9:
...Van Gogh derived his knowledge of Aeschylus from Victor Hugo, William Shakespeare. Paris 1864. Other places in this passage also betray the fact that he had read Hugo’s book with profound interest. The term ‘shocking’ (l. 76 and l. 80), for example, could have been taken from this book (pp. 274, 484). The list of analogies – ‘There is something of...in...’ (ll. 159-161) – has a syntactic parallel in Hugo: ‘Il y a du Voltaire dans Socrate’ (There is something of Voltaire in Socrates) (p. 206). In chapter 2 (on geniuses), Hugo continually makes connections between luminaries in the arts, something that Van Gogh does as well. The underlying thought is that, in reflections on art, opposites can provide mutual enrichment. Regarding the influence of Hugo’s William Shakespeare on Van Gogh, Dorn stated: ‘There is hardly a book in Van Gogh’s correspondence that has left a clearer or more profound mark – probably on his thinking as well.’ See exhib. cat. Vienna 1996, pp. 32-33 (quotation on p. 32). Van Gogh had sent his parents one of Hugo’s books in an attempt to make them understand his ideas. Mrs van Gogh, however, found the work of the Frenchman ethically reprehensible and wrote on 5 July to Theo: ‘We think it’s true, what you write about Vincent, but if reading books yields such impractical results, is it good? And what kind of ideas does his reading give him? He sent us one by Victor Hugo, but he takes the side of criminals and calls no evil by its real name. What would the world be like if one were to call evil good? Even with the best will in the world, that is not possible’ (FR b2495). Vincent perhaps sent Le dernier jour d’un condamné, which he mentions in letter 158. Hulsker assumes that it was Les misérables (Hulsker 1990-1, p. 85...
in note 11:
...Dorrit: See letter 306, n. 2. In August 1879, Mrs van Gogh had remarked that Vincent spent whole days...
in note d:
Van Gogh wrote this in both French and English.
in note 13:
Van Gogh later added the sentence ‘But...subject’.
in note 18:
Van Gogh mentions a portrait (of a man) by Carel Fabritius five times, three times explicitly as the Self-portrait, c. 1648-1650 (Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen). Ill. 1885. See letters 175, 536 and 798. This painting had already been enthusiastically described by the French art critic E.J.T. Thoré (writing under the pseudonym W. Bürger) in Musées de la Hollande. See Thoré 1858-1860, vol. 2, pp. 166 ff. and exhib. cat. The Hague 2004, pp. 111-115, cat. no. 7. Van Gogh names the Haarlem Museum as the place where he saw this portrait, though before 1880 it had no Fabritius (not even on loan), and the portrait in Museum Boijmans Van Beuningen – still housed at the time in the Schielandshuis – was, as far as we know, never lent to another museum. This could mean that Vincent and Theo had once gone to Rotterdam, or else that they saw, in Haarlem, another portrait that is no longer attributed to Fabritius...
in note 19:
...Romans étrangers’ (the same series Van Gogh mentions in letter 154) as part of the Oeuvres de Charles Dickens. It had been reprinted at least seven times by 1880. Here Van Gogh confuses two names: Richard...
in note 20:
Van Gogh considers the character Kent in Shakespeare’s King Lear (1606-1607) to be just as noble as ‘any...
in note 21:
Van Gogh later added the sentence ‘But...live’.
in note 27:
Van Gogh uses the word ‘abstrait’ consistently to mean ‘absent’, ‘brooding’, etc.
in note 28:
Van Gogh later added the phrase ‘you may...such a one’, evidently after he had written almost exactly...
in note 29:
Van Gogh’s ideas about the caged bird could have been inspired by Michelet’s L’oiseau. Cf. Hammacher...
in note 30:
Van Gogh’s assertion that he has everything he needs is clearly meant to be sarcastic.
in note 31:
Van Gogh rented a room (‘atelier’) at rue du Pavillon 3 in Cuesmes from the mine-worker Charles Louis Decrucq, who was married to Jeanne Heeren (he gives the correct house number in letters 156 and 157). The Decrucq family thus lived next door to the evangelist Francq (AEM 1876-1890, fol. 499). A drawing of the house appears in Eeckaut 1990, ‘Annexes’, p. 24; cf. Mahieu 1990, p. 39, and Georges Duez, Vincent van Gogh au Borinage. ‘A la recherche du soleil et de soi-même’. Mons 1986, p. 40...
in textual note 126:
se trouvent plantés < de se trouvent plantés Van Gogh’s correction led to a repetiton of ‘se...
156 To Theo van Gogh. Cuesmes, Friday, 20 August 1880.
in title:
156 To Theo van Gogh. Cuesmes, Friday, 20 August 1880.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b154 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...with the depictions cut out (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*913 and t*1002-1003). The woodcuts appeared in L’Illustration 21 (5 February 1853), no. 519, pp. 92-93 �� Van Gogh’s estate also contains several of...
in note 3:
...Van Gogh used in making his copy after The sower; the only early copy by his hand dates from April 1881, around eight months after this letter was written (F 830 / JH 1). See cat. Amsterdam 1996, pp. 79-82, cat. no. 16. Of Millet’s The sower there exist paintings (including one in Boston, Museum of Fine Arts, and another in Kugawa, Yamanashi Prefectural Museum) and a pastel which Van Gogh could have seen at the Emile Gavet sale in 1875 (cf. letter 36, n. 5). In 1873, Paul Edmé Lerat made an etching after the work – which corresponds to a lithograph dating from 1851. Van Gogh owned this etching, to which he applied a grid, but it is not known whether he already had it in August 1880 (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*229). Ill. 1888. (Cf. also letter 73, n. 5 and letter 686, n. 6). See exhib. cat. Boston 1984, pp. 30-35, cat. nos. 18-19; exhib. cat. Amsterdam 1988, pp. 156-192, cat. nos. 64-80; exhib. cat. Paris 1998, pp. 90-105, cat. nos. 40-48...
in note 8:
...The bush by Charles-François Daubigny after Jacob van Ruisdael; cf. Chalcographie 1954, p. 29, no. 848...
in note 9:
This drawing and its pendant, which Van Gogh mentions later in the letter, are both unknown.
in note 10:
It is possible Van Gogh wrote ‘Breton,’ instead of ‘Breton &’.
in textual note 43:
Breton & < It is possible that Van Gogh wrote ‘Breton,’.
157 To Theo van Gogh. Cuesmes, Tuesday, 7 September 1880.
in title:
157 To Theo van Gogh. Cuesmes, Tuesday, 7 September 1880.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b155 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Cuesmes 7 7bre 1880’. Van Gogh made use of the Latin origin of the name of the month...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...2), but Hulsker dates it as late as April-May 1881. Van Gogh later wrote to Eugène Boch that he had...
in note 5:
Van Gogh made several drawn copies after Millet’s The angelus (The evening prayer), one of which is known...
in note 6:
...Rousseau’s Oven in Les Landes, see letter 139, n. 9. Van Gogh’s copies after Rousseau have been lost.
in note 7:
For the etching The bush, made by Daubigny after Jacob van Ruisdael, see letter 35, n. 5.
in note 9:
Van Gogh is referring to the two-part Cours de dessin by Charles Bargue. For this drawing course, see letter...
in note 12:
Van Gogh is referring to Étude sur George Michel by Alfred Sensier; see letter 44, n. 2.
in note 13:
...of the day and The labours of the fields, which Van Gogh owned, are small woodcuts. See letter 156, n. 1...
in note 14:
Van Gogh later added ‘as I’m trying to study this master seriously’.
in note 16:
This was followed by ‘s’il plaît à Dieu’ (God willing), which Van Gogh crossed out.
in note 17:
...prints, sometimes page-sized. Van Gogh’s estate contains a total of thirteen engravings from Musée Universel, all originating from volumes 4, 5 and 6 (1876-1878). Van Gogh must have bought two of them...
in note 18:
...Van Gogh had; the estate contains only Le bûcheron (The woodcutter). Seven were reproduced in the following issues of Musée Universel: Musée Universel 4 (1876), 1st semestre: La lessiveuse (Washerwoman), drawing by Edmond Charles Joseph Yon, engraved by Martin (p. 213), Le bûcheron (The woodcutter) (pp. 216-217), Servante balayant la maison (Servant sweeping the house), drawing by F. Dumont (p. 369); Musée Universel 4 (1876), 2nd semestre: La petite bergère (The little shepherdess), drawing by Edmond Charles Joseph Yon, engraved by Perrichon (p. 293); Musée Universel 5 (1877), 2nd semestre: Berger gardant son troupeau (‘Le père Rabatu’) (Shepherd keeping watch over his flock (‘Le père Rabatu’)), drawing by Dumont (p. 277); Cour de ferme, la nuit (Farmyard at night), drawing by Théophile-Narcisse Chauvel (p. 332); and Musée Universel 6 (1878), vol. 12, no. 293: Jeune paysan de Barbizon (Young peasant of Barbizon); the last-mentioned traced only as a listing on the cover, hence the lack of a page reference. Le bûcheron was published in the series ‘Galerie des peintres contemporaines’. The drawing is by Edmond Charles Joseph Yon; the engraver is George Léon Alfred Perrichon (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*573). Ill. 271. Cf. exhib. cat. Paris 1998, p. 137, fig. 39...
in note 22:
The congratulations are connected with the birthday of Mrs van Gogh, who turned 61 on 10 September.
in note 23:
Van Gogh’s mention of Reapers binding sheaves probably refers to a reproduction of Jean-François...
in note 25:
Van Gogh owned the etching by Alfred Alexandre Delauney after Winter: The plain of Chailly, 1862 (Vienna, Österreichische Galerie). Ill. 1892 (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*50). He applied a grid to this print...
158 To Theo van Gogh. Cuesmes, Friday, 24 September 1880.
in title:
158 To Theo van Gogh. Cuesmes, Friday, 24 September 1880.
in ongoing topic 1:
Van Gogh is drawing from Bargue’s Cours de dessin (157)
in ongoing topic 2:
Van Gogh has got hold of two issues of Musée Universel (157)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b156 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
For Daubigny’s etching The bush after Jacob van Ruisdael, see letter 35, n. 5.
in note 2:
...Rousseau’s Oven in Les Landes, see letter 139, n. 9. Van Gogh’s copies after Rousseau have been lost.
in note 3:
...contained much on perspective, and helped to dispel Van Gogh’s doubts when he started to draw (as he later...
in note 4:
Van Gogh ‘believes’ he can recall watercolours by Lessore, by which he could mean either the work of...
in note 8:
...km south of Lille in the departement Pas de Calais. Van Gogh added ‘non pas la Manche’ to make sure that...
in note 11:
...was built in an eclectic style and was demolished in the mid-1930s. Ill. 1893 (Photo collection of C. van de Steeg in Baarn). Cf. H. Bronkhorst, ‘Vincent van Gogh in Baarn: “Wat is het daar mooi”’, Baerne. Tijdschrift van de historische kring ‘Baerne’ 11-2 (1987), pp. 7-12. On 2 September 1874, Mr van Gogh wrote to Theo about Jovinda: ‘Then I went to Baarn and stayed a day. It is very, very beautiful there...
in note 16:
...regard to flights of crows in the work of Daubigny, Van Gogh could have been thinking of Les corbeaux...
in note 18:
This was followed by ‘en vendant’ (by selling), which Van Gogh crossed out.
in note 20:
...Van Gogh was not the only one to attribute the saying to Palissy: at the end of the nineteenth century, Palissy’s biographer, Philippe Burty, remarked: ‘the bookseller’s hallmark was incorrectly attributed to Palissy’. See Bernard Palissy. Paris [1885], p. 12. The source of Van Gogh’s attribution is unclear; Palissy was a favourite of many nineteenth-century Protestant writers...
in note 21:
Here Van Gogh lists a number of regions and provinces in the north(west) of France; Brie is east of Paris.
in note 23:
Van Gogh could be referring to the engravings Une vieille maison, à Blois (An old house at Blois) (Ill. 1895) and Beffroi (Belfry) (Ill. 1896), both made by Fortuné Louis Méaulle after drawings by Hugo. They were reproduced in Philippe Burty’s article, ‘Les Dessins de Victor Hugo’, L’Art 1 (12 September 1875), pp. 32-38 (ills. on pp. 33 and 35); letter 141 reveals that Van Gogh knew this magazine. On these drawings, see Victor Hugo pittore. J.J. Lebel. Exhib. cat. Venice (Galleria d’Arte Moderna Ca’ Pesaro). Milano 1993 and Drawings by Victor Hugo. P. Georgel and G. Reynolds. Exhib. cat. London (The Victoria and Albert Museum), 1974. London 1974, esp. cat. no. 58...
in note 28:
Perhaps Van Gogh was thinking of Matt. 13:46.
159 To Theo van Gogh. Brussels, Friday, 15 October 1880.
in title:
159 To Theo van Gogh. Brussels, Friday, 15 October 1880.
in ongoing topic 1:
Van Gogh is drawing from Bargue’s Exercices au fusain and Cours de dessin (156 and 158)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b157 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had meanwhile installed himself in Brussels in a small lodging-house at 72 boulevard du Midi...
in note 3:
...The copy consulted by the Van Gogh Museum contains a total of 60 sample sheets (this series appeared from October 1868 to April 1870), but there must have been 67. Three drawings by Van Gogh after Holbein are...
in note 9:
...not certain exactly which course by Auguste Allongé Van Gogh is referring to here. By this time there were...
160 To Theo van Gogh. Brussels, Monday, 1 November 1880.
in title:
160 To Theo van Gogh. Brussels, Monday, 1 November 1880.
in original text:
...na ’t ontvangen van Uw schrijven & die mij gezegd heeft dat zijn meening was dat van nu af aan...
...hetzij pleister of model, maar dat niet zonder leiding van den een of ander die ’t goed verstaat...
...geraamte 1 ,, hand van voren, , geraamte & spieren 1 ,, ,, van achteren, , ,, ,, 1...
...een geheel van ’t menschelijk ligchaam zullen vormen. Dan volgt nog het ligchaam van achteren...
...permissie hebben van den burgemeester & ingeschreven worden, ik ben in afwachting van het antwoord...
...doen, zoo niet tot tegemoetkoming van mij althans tot tegemoetkoming van Pa. Het is mijn plan hier...
...de anatomie van den mensch. Er zijn wetten van proportie, van licht & schaduw, van perspectief, die...
...lui aan de hoeken van de straten verkoopen maar door een wat betere kamer & door van tijd tot tijd...
...s van Millet naar een phot. van Braun die ik bij Schmidt vond en die hij mij leende met die van...
...teekenen leeren tenzij iemand het U wijze. Met den besten wil van de wereld komt men er niet zonder...
in translation:
...learn a great many things. Also went to see Mr Van Rappard, who now lives at rue Traversière 64...
...entangled in a money matter which would involve the Van Gogh family and for which he, namely Mr S...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is drawing from Bargue’s Exercices au fusain and Cours de dessin (156 and 158)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b158 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...29 illustrations of anatomical models. The ones Van Gogh mentions are ills. 3094, 3095, 3096...
in note 3:
...Van Gogh was enrolled as a student at the Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (Royal Academy of Fine Arts) at Brussels for the course ‘Dessin d’après l’antique: torse et fragments’ (Drawing from antiquity: torso and fragments), under registration number 8488. See exhib. cat. Brussels 1987, pp. 239-242; and De Bodt 1995, p. 278. Van Gogh’s failure to write anything at all about his experiences at the Academy led Hulsker to doubt whether he actually attended any classes (Hulsker 1990-1, p. 91). He must have done, though, for he took part in a concours on 5 December 1880. See Bart Moens, De kunstenaarsopleiding van Vincent van Gogh in Brussel. Unpublished bachelor’s thesis, Vrije Universiteit Brussel 2012, pp. 36-47. It emerges from letter 161 and others that Van Gogh left the academy shortly afterwards, probably because he finished last in the concours...
in note 4:
...vétérinaire (veterinary college) near boulevard du Midi where Van Gogh lived. See Baedeker 1885, p. 49.
in note 5:
Van Gogh’s goal was to become an illustrator of books or magazines (see letters 162 and 164).
in note 6:
...had done in the case of Willem Roelofs), Vincent went to visit Anthon Gerard Alexander van Rappard. Theo must have met Van Rappard in Paris when the latter was a pupil (from October 1879) in the studio of Jean Léon Gérôme. Mrs van Gogh wrote on 5 July 1880: ‘Nice that until October you’ll have a good friend in Mr de Bock and then Rappard’ (FR b2495). After Vincent’s death, Van Rappard recalled that they had met in Brussels at 9 o’clock in the morning in his room. See Pickvance 1992, p. 102. The emphasis Van Gogh places on the report that Van Rappard ‘now lives’ at rue Traversière (Dwarsstraat) 64, in the St Joost-ten-Noode...
in note 7:
Van Rappard was a well-to-do member of the nobility.
in note 8:
...intelligibles pour tout le monde. Paris 1862. Van Gogh presumably consulted this survey by Ysabeau...
in note 9:
...F 829 / JH C.B.) and (F 828 / JH Juv. 13). It is not clear which version Van Gogh is referring to here.
in note 10:
...Jean-François Millet, The two diggers (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*52). Ill. 1899. See exhib. cat...
in note 11:
Van Gogh's copy after the photograph, published by Braun, of Millet’s The evening angelus was most likely...
in note 12:
...937. It is generally assumed that in letter 169 Van Gogh is referring to the Daughter of Jacob Meyer...
in note 13:
...presumably concerned Uncle Vincent or Uncle Cor van Gogh, or perhaps the take-over of Uncle Hein’s...
161 To Theo van Gogh. Brussels, end of December 1880 - beginning of January 1881.
in title:
161 To Theo van Gogh. Brussels, end of December 1880 - beginning of January 1881.
in original text:
...Qu’en penses tu. J’ai très peu vu M. van Rappard parce que j’avais cru apercevoir qu’il...
in translation:
...do you think? I’ve seen very little of Mr Van Rappard because I believed I had noticed that he...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b159 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
162 To Theo van Gogh. Brussels, January 1881.
in title:
162 To Theo van Gogh. Brussels, January 1881.
in ongoing topic 1:
Van Gogh is copying Bargue’s Exercices au fusain (156 and 158)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b160 V/1962 (sheet 1), d294 V/1972 (sheet 2) and d295 V/1972 (sheet 3)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...a depression and goes insane. It is possible that Van Gogh’s drawing was based on the illustration by...
in note 3:
...Van Gogh refers to as a ‘delivery man’. The second, In front of the embers (F - / JH Juv. 16), is possibly the old-man type he mentions. Van Gogh calls them both ‘small ones’ – they measure 9.8 x 5.8 cm. See cat. Amsterdam 1996, pp. 72-75, cat. nos. 13-14. It is possible that the drawings Sketch of a landscape with factories (F 874r / JH -) and Two men on a country road (F 1105 / JH -) correspond to ‘A miner’ and ‘A walk in the snow’. For In front of the embers Van Gogh might have been inspired by John Leech’s illustration John’s reverie in Charles Dickens, ‘The cricket on the hearth’ or Felix Octavius Carr Darley’s illustration in Dickens, Christmas books. See McChesney Alhadeff 1996, pp. 60-61...
in note 5:
Van Gogh might have been thinking of Henry Bonaventure Monnier’s Mémoires de Monsieur Joseph Prudhomme...
in note 7:
Van Gogh had shown an interest in Rops as early as 1873, when he made the drawing Old woman sleeping (after...
in note 8:
...Hippolyte Sulpice Guillaume Chevalier. The phrase Van Gogh quotes has not been found in Gavarni’s...
in note 12:
...Dulière. Brussels 1985, pp. 7-8, 316; and Horta. Van Art Nouveau tot Modernisme. Ed. Françoise Aubry and...
in textual note 65:
physiognomonie < physiognonie Van Gogh mangled the words ‘physiognomonie’ and ‘physionomie’; cf...
163 To Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus. Brussels, on or about Wednesday, 16 February 1881.
in title:
163 To Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus. Brussels, on or about Wednesday, 16 February 1881.
in original text:
...er blij mede van wege dat ik er reeds naar had uitgezien, vooral om reden van Pa’s ongesteldheid...
...deze uitgave evenwel en verdenk mij niet van roekeloosheid want eigentlijk is veeleer het tegendeel...
...mede want ik sprak er een woord over met den huisbaas dat ik mogelijk wat zou moeten schipperen...
...visscherscostuum van bruin pilo met een zuidwester. En zeer bepaaldelijk ook die kleeding van dat...
...b.v. dat van de Kempen & de buurt van Antwerpen met de Brabantsche muts en b.v. dat van Blankenberg...
...mogelijk wezen mogt of om welligt iets te vernemen van den Hr Tersteeg. Want op de een of andere...
...een teekening van mijnwerkers in de sneeuw die al wat beter is dan die van verleden winter, er is meer karakter & effekt in. En ben ook weer aan het verzamelen van houtgravures op de manier van die...
...ik dat wat compleet heb dan kan ik er nog nut van hebben want het kon zeer wel er nog op uitloopen...
...heeft op ’t oogenblik o.a. een zeer goed schij onder handen van een visscher van Blankenberge.
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s wants to become an illustrator (162)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b161 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Brussel febr. 1881’. Van Gogh congratulates his parents on the birthday of Anna, which...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
It is not known what was wrong with Mr van Gogh. He felt better on 8 February, his 59th birthday (FR b2235).
in note 2:
...Van Gogh said this, it seems he had already mentioned this painter in the correspondence with his parents. Mr van Gogh wrote to Theo about Vincent’s lessons: ‘he wanted to take lessons in perspective from a poor painter for 1 franc 50 per 2-hour lesson. It seems to me he should do that, and I shall write him a letter and tell him so’ (FR b2235, 14 February 1881). Jo van Gogh-Bonger suggested that this painter was Adriaan Johannes Madiol, who is mentioned in letter 164. See Brieven 1914, p. xxxiv. It could not have been the other two painters with whom Van Gogh was in touch, Anthon van Rappard and Willem Roelofs, because they were both men of means...
in note 4:
Mr van Gogh had heard from Theo that he wanted to help out financially, and thanked him for it: ‘It is...
in note 11:
Van Gogh means that, as a draughtsman, he may one day make designs to be used in woodcuts.
164 To Theo van Gogh. Brussels, Saturday, 2 April 1881.
in title:
164 To Theo van Gogh. Brussels, Saturday, 2 April 1881.
in original text:
...op Uwe twee goede brieven & naar aanleiding van een bezoek van Pa waarnaar ik reeds sedert eenigen...
...tot den schilder Heyerdahl hebt doen weten de belangstelling gewekt, zoowel van Rappard als van mij...
...eenigermate te kunnen geven. Gij spreekt van Heyerdahl als van iemand die zich veel moeite geeft...
...behoorden te weten, dat doen voor ’t werk van de Groux. Van de Groux zag ik deze week 2 dingen...
...ik t’licht van ’t raam gedeeltelijk afsloot, ik mag zelfs mijn etsen niet aan den muur hangen...
...begrepen daar hij het opvatte als was ik van plan om op den zak van C.M. te gaan leven en dit zijne...
...provisoir en voor ’t oog van de wereld, in afwachting van dat men tot andere gedachten mij...
...der tijd van “rentenieren” had gesproken. En gelijkerwijs ik nu meen uit den toon van Uw brief...
...teekenaar teekent evenwel niet ter wille van revanche maar ter wille van de liefde tot het teekenen...
...als C.M. jegens mij van gedachte veranderde en dan kon ik nog profiteeren direct of indirect van de...
in translation:
...that in a family like ours, in which 2 Messrs van Gogh are very rich, and that in the art business...
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s wants to become an illustrator (162)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b162 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mr van Gogh’s visit had probably taken place a short while before.
in note 3:
...Van Gogh refers cannot be identified with certainty, but Henry Stacy Marks, a draughtsman on wood and etcher and painter of animals seems the most likely candidate. His work appeared in The Illustrated London News (1876-1879) and The Graphic; and he illustrated Dickens’s Child’s history of England, which Van Gogh knew. The Dalziel Brothers made engravings after his designs. See Engen 1985, pp. 174-175...
in note 5:
...Brussels, Musées Royaux des Beaux-Arts). Ill. 138. Van Gogh refers to this work again in letter 260.
in note 7:
...on the north-west coast of Belgium, as clarified by Van Gogh further on in the letter: ‘near Blankenberge...
in note 14:
Uncle Cor and Uncle Vincent van Gogh.
in note 15:
The ‘matter’ in question is not known, though Van Gogh is probably referring to his discussion with Uncle...
in note 17:
Van Gogh thanked Tersteeg for sending Bargue’s Exercices au fusain and Cours de dessin in late August or...
in note 26:
There are no known examples of work by Van Rappard made during the time he spent at the Brussels Academy...
in note 27:
‘Voila...encore’ must refer to the above-mentioned Van Rappard.
in note 28:
...Valley of Jehoshaphat (Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen). Ill. 1900. The drawing is dated 17 March...
165 To Theo van Gogh. Brussels, Tuesday, 12 April 1881.
in title:
165 To Theo van Gogh. Brussels, Tuesday, 12 April 1881.
in original text:
Van Pa gehoord hebbende dat er kans is dat gij Zondag a.s. te Etten zult komen & Pa mij schrijvende dat het goed zijn zou ik alsdan ook aldaar ware, zoo vertrek ik derwaarts...
in ongoing topic 1:
Van Gogh wants to become an illustrator (162)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b163 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...their portrait of Corot after Gilbert, which Van Gogh knew (see letter 30, n. 6). They signed...
166 To Theo van Gogh. Etten, on or about Saturday, 30 April or Sunday, 1 May 1881.
in title:
166 To Theo van Gogh. Etten, on or about Saturday, 30 April or Sunday, 1 May 1881.
in original text:
...hebben gesproken, en hoop het er van komen zal gij ook in den zomer nogmaals zult komen. Sedert...
...met grauwe wolken met rossen gloed van de ondergegane zon. Op den voorgrond een visscher te paard...
...lui bezig met een lantaarn & zij hebben het met den man te paard blijkbaar over het anker dat hij...
...er teekeningen van Meunier, Varlet dans une grange, gedistingueerd van kleur & behandeling, van...
...de natuur. van hem ook nog een chauffeur & een fabrieksarbeider. Er waren ook verscheiden teekeningen van Rochussen. En nog meer maar eigentlijk trof alleen Meunier mij van de Belgen. Rappard gaat over 3 weken naar Holland & zal denkelijk dezen zomer buiten blijven werken en daarna den volgenden...
...dat hij toch terdeeg een emmer koud water over den rug heeft gekregen daar in der tijd maar dat is...
...later teekeningen van komen. Schrijf mij van tijd tot tijd toch & houdt mij zoo mogelijk van een...
...zal U op de hoogte houden van wat ik doe & gij moet ook maar eens zeggen van tijd tot tijd wat gij...
in translation:
...There were 4 or 5 Mauves, woodcutters, 1 J. Maris, dunes, just like a painting by Ruisdael or Van de Velde. Then J.H. Weissenbruch, superb, 5 large drawings, Roelofs ditto, also 5 large pieces. Then Gabriël and Van de Sande Bakhuyzen and Valkenburg and Van Trigt and P. Stortenbeker, and Vogel &c. of the Dutchmen.
in ongoing topic 1:
Van Gogh wants to become an illustrator (162)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b164 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
For the prints after Millet which Van Gogh copied, see letter 156, nn. 1,3 and 5. The finished version after...
in note 5:
...jardinier (The gardener) (cat. nos. 126-129). The titles explain why Van Gogh called them ‘Woodcutters’.
in note 7:
Van Gogh must be referring to the landscape painter Adriaen van de Velde, by whom paintings were to be seen in both Amsterdam and London. The comparison of Maris’s dunes with those of Van de Velde might have been prompted by Van Gogh’s acquaintance with (reproductions of) The beach at Scheveningen, 1658 (Kassel, Staatliche Kunstsammlungen) and the version of this from 1660 in the Royal Collection. Maris’s work was often linked...
in note 11:
...two watercolours by Julius Jacobus van de Sande Bakhuyzen: Paysage d’automne (Autumnal landscape) and Scheveningue (Scheveningen) (cat. nos. 235-236). It is less likely that Van Gogh is referring to L’automne (Autumn) and Roses (Roses) (cat. nos. 233-234) by Gerardina Jacoba van de Sande Bakhuyzen, a sister of Julius...
in note 13:
...grandmother; interior in the Gooi (to the north of Utrecht)) by Hendrik Albert van Trigt (cat. no. 245).
in note 19:
Until 1860 Ter Meulen received painting lessons from Hendrikus van de Sande Bakhuyzen and after 1871 from his son Julius. While working in The Hague, Van Gogh must have seen Ter Meulen in Van de Sande Bakhuyzen’s studio, which was in an outbuilding behind his house at Nieuwe Haven 240. See exhib. cat. The Hague 1997 and Van der Lubbe 1999.
in note a:
Van Gogh probably meant to write ‘Valet’ (servant, farmhand, stable boy) and not ‘varlet’.
in note 23:
Anthon van Rappard finally left on 10 May. See exhib. cat. Amsterdam 1974, p. 11.
in note 24:
Starting in October 1879, Van Rappard spent six months in Paris, where he attended the academic lessons given...
167 To Theo van Gogh. Etten, second half of May 1881.
in title:
167 To Theo van Gogh. Etten, second half of May 1881.
in original text:
Ik voeg een woordje bij omdat er aan U wordt geschreven want ik dacht ge ook van mij wel eens wildet hooren wat ik eigentlijk...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b165 V/1962
in date note:
...Van Rappard’s visit are not yet mentioned, which means that the present letter must have been written between 1 May and Van Rappard’s visit. Assuming that the first line of the letter implies that the brothers had not been in contact for some time, it is not likely that the letter was written in the first half of May; and because Van Rappard’s visit is still uncertain, it is not likely to date from shortly before his actual visit in June. We have therefore dated the letter to the second half of May 1881...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...letter must have been sent with a letter, which has not survived, written by Mr and Mrs van Gogh to Theo.
in note 4:
This drawing of the so-called ‘Molen van Coppens’ (the mill was demolished in 1974) in Roosendaalseweg is...
in note 8:
Van Rappard actually visited Van Gogh in June; see letter 168.
168 To Theo van Gogh. Etten, end of June 1881.
in title:
168 To Theo van Gogh. Etten, end of June 1881.
in original text:
...penteekening gemaakt van een andere plek in ’t moeras alwaar veel waterlelies groeijen. (bij den...
...dunkt me, hij schijnt naar ’t geen ik van hem hoorde een goed ingerigt atelier t’huis gekregen...
...werkt. Hetgeen ik geteekend heb in den laatsten tijd bragt die manier van doen ook mee, daar het...
...zij poseert zeer goed, ik heb een teekening van haar & nog van een ander meisje dat hier gelogeerd...
...op na te houden, dat is nog al gezellig. Van Loosdrecht denkt hij naar Gelderland te gaan. Hij zou...
...weet ik niet, hij sprak er in ’t geheel niet van. Of dit een teeken is dat hij er niet meer over...
...kans ziet om mij een catalogus van den Salon te bezorgen dan zou ik mij daarvoor zeer recommandeeren. Rappard gaat naar hij mij zeide zich ook al de boeken van Cassagne aanschaffen. Hij sukkelt nog...
...aan ’t in praktijk brengen van de theorie die er in staat. Het in praktijk brengen er van kan men er evenwel niet bij koopen, ware dat zoo er zou meer debiet van zijn misschien. En nu adieu, met...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b166 V/1962
in date note:
The mention of Van Rappard’s visit and the departure of Willemien suggest that the letter was written towards the end of June 1881. Several of the drawings Van Rappard made during his visit have survived. They are...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
It is not known exactly when Anthon van Rappard’s visit took place; see Date. In the introduction to her edition of the letters, Jo van Gogh-Bonger quoted Van Rappard’s recollections of the visit from a letter that is now presumably lost. See Brieven 1914, p. xxxiv; also in Pickvance 1992, pp. 102-103.
in note 2:
Near Seppe, a village approximately 5 km west of Etten, Van Rappard made the drawing Landscape near Seppe, dated ‘Seppe 14 juni’ (Amsterdam, Van Gogh Museum). See exhib. cat. Amsterdam 1974, p. 70, cat. no. 57.
in note 3:
...could be the remains of an old peat canal (RAW). Here Van Rappard made the drawing The Passievaart near Seppe, dated ‘Seppe 13 Juni ’81’ (Amsterdam, Van Gogh Museum). See exhib. cat. Amsterdam 1974, pp. 32-33...
in note 5:
...Van Rappard which date from this period are: The parsonage at Etten, dated ‘Etten, 14 Juni ’81’ (private collection); Country road near Princenhage, dated ‘Prinsenhage-Etten 15 Juni ’81’ (Amsterdam, Van Gogh Museum); and Reader (Utrecht, Centraal Museum). Two other drawings (both watercolours) were possibly made during Van Rappard’s stay in Etten: Street in a village and Farmhouse with trees (both Utrecht, Centraal Museum). See exhib. cat. Amsterdam 1974, pp. 71-72, cat. nos. 58-62. The Liesbos is a wooded area east of Etten...
in note 6:
Van Gogh made two drawings of this spot: Marsh with water lilies (F 845 / JH 7) and Marsh (F 846 / JH 8).
in note 7:
Uncle Vincent van Gogh.
in note 8:
Van Rappard’s parents lived at Heerenstraat, A 1173 (now Herenstraat 23 and 23 bis) in Utrecht.
in note 11:
Van Gogh doubtless means ‘since I’ve been in Etten’, because there is certainly watercolour in several...
in note 12:
...up paint that has become dull with varnish’. Van Gogh means that he worked up the drawing with pen...
in note 15:
...14 and letter 169, n. 4). Van Gogh seems here to be speaking of a figure study rather than a portrait. Cf. cat. Amsterdam 1996, pp. 32-33. Piet Kaufmann – the family’s gardener, who also posed for Vincent – recalled later: ‘Willemien, his sister, also posed for him, beneath the walnut tree in the garden’. See ‘Tuinman van dominee Van Gogh vertelt zijn herinneringen over Vincent’, Gazet van Antwerpen, 3 December 1953.
in note 17:
...for textile manufacturers. However, the industrialization that took place in the second half of the century caused the gradual disappearance of this cottage industry. See Van den Eerenbeemt 1977, espec. pp. 60-70.
in note 19:
Van Rappard had spent some time in Paris (see letter 166).
in note a:
Meaning: ‘dan zouden er meer van verkocht worden’ (then more would be sold).
RM12 Probably Etten, second half of 1881. Possibly sent to Anna van Gogh. Copy of the poem ‘St Jerome’s love’ by Thomas Moore.
in title:
...Etten, second half of 1881. Possibly sent to Anna van Gogh. Copy of the poem ‘St Jerome’s love’ by...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1455 V/1978
in date note:
...gardens and houses, Fields and houses (F - / JH -) (5.0 x 9.2 cm), which also appears on the sheet, possibly dates from Van Gogh’s period in The Hague, 1882-1883. See Verzamelde brieven 1952-1954, vol. 1, p. 294; Pabst 1988, p. 95; and cat. Amsterdam 1996, pp. 242-243. The sheet went by descent to the heirs of Van Gogh’s sister Anna, and was bought at auction by the engineer V.W. van Gogh on 2 May 1973 (Mak van Waay, Amsterdam, no. 66a); on 11 May 1978 it became the property of the Vincent van Gogh Foundation (Van Gogh Museum, Documentation). In any case, Anna wrote a letter to Etten in August 1881 (see letter 171). If she received this...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh attributes it to Harriet Beecher Stowe. He therefore knew it from her book We and our neighbours, or the records of an unfashionable street. A novel, in which the poem appears. See ed. London 1877, p. 86. There are several differences between Van Gogh’s copy and the printed version. The most striking are: 5 of calm delight < of this world’s light 9 That light < It’s beam 11 ’Mongst those that < From those who 16 dress < vest 21 dress < grace 22 bloom < dawn 24 wavering < trembling Van Gogh copied the poem, again with more or less the same differences, twice in Saint-Rémy: at the end of letter 832 to Willemien van Gogh, and on a loose sheet belonging to the estate. Torn on purpose all around the text, the sheet contains part of a letter to Theo on the back (see RM18...
169 To Theo van Gogh. Etten, between about Friday, 15 and on or about Wednesday, 20 July 1881.
in title:
169 To Theo van Gogh. Etten, between about Friday, 15 and on or about Wednesday, 20 July 1881.
in original text:
...er van is als ge komt. In mijn vorigen brief schreef ik U een woordje over een catalogus van den Salon, ik deed dit opdat ge er aan zoudt denken in geval ge er eens een kunt opvangen. Evenwel desnoods kan ik er natuurlijk zeer wel buiten, ’t is geen levensbehoefte. Maar iets anders is eigentlijk wel een levensbehoefte en als ge komt & ’t is U niet al te moeielijk meeslepen breng daar dan wat van mee. Namelijk van wit papier Ingres. Ik heb er een voorraad van meegebragt uit Brussel & heb er met pleizier op gewerkt daar het zich goed prêteert voor de pen & vooral ook voor een rietpen. Nu heb ik er sedert eenigen tijd niet meer van & kan hier niet anders krijgen dan glad papier zonder grein (tenzij men dun Whatman of Harding zou nemen maar dat is wat te duur voor schetsen, papier Ingres is van 10 centimes per vel meen ik). Ainsi, doe je best om er eene kleinere of grootere partij van...
...om teekeningen van Holbein uit de Bargues te copieeren &c. Ik heb ook eens naar aanleiding van een...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b167 V/1962
in date note:
...Van Gogh here refers to the Salon catalogue he asked for in that letter (l. 15). Furthermore, it must have been written before Theo’s trip to Etten, which is mentioned as imminent in ll. 2-4 and presumably took place between about 23 July and on or about 31 July (see letter 170, n. 1). This means that the letter must date from several days before Saturday, 23 July 1881, since Theo’s vacation did not start until then. It is also certain that Theo received the letter, because he brought along the ‘Ingres paper’ requested in l. 23. In 1881 the month of July was warmer than usual, but 14-15 and 18-19 July were especially warm (KNMI). Van Gogh probably wrote the letter on one of these days, since the exceptionally hot weather prevented him from working out of doors (l. 37...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Possibly Edge of a wood (F 903 / JH 12), though Van Gogh frequently drew in the Liesbos.
in note 4:
...The identification of the sitter in Portrait, possibly of Willemien van Gogh (F 849 / JH 11) is not undisputed. The other drawing is Vincent van Gogh, the artist’s grandfather (F 876 / JH 14). Hulsker thinks it...
170 To Theo van Gogh. Etten, Friday, 5 August 1881.
in title:
170 To Theo van Gogh. Etten, Friday, 5 August 1881.
in original text:
...terugrijden van Rozendael toen ik U naar ’t station gebragt had, ook naar aanleiding van sommige...
...beter, ben evenwel den dag na uw vertrek in bed gebleven & heb eens gesproken met Dr van Genk, een...
...t algemeen, wel of niet wel, ik graag eens van tijd tot tijd een dokter spreek om te weten dat...
...dan gaat men niet mee met allerlei wind van meening, met allerlei nonsens die men zoo dikwijls over...
...ook van een ander boek, “Jane Eyre”. Dat is zoo mooi als de schilderijen van Millais of...
...zien, men moet zonder twijfelen, zonder aarzelen, zeker van zijn zaak mooi vinden wat mooi is. Ik...
...op de hoogte te komen van de moderne litteratuur. Het kan mij soms zoo erg spijten dat ik nog niet veel meer weet van geschiedenis bijvoorbeeld. vooral ook van moderne geschiedenis. Enfin met spijt...
...boven enorm veel andere dingen prefereeren. Onthoud den bijnaam van de Balzac, “Vétérinaire des...
...met een goed model te vinden, b.v. Piet Kaufman den arbeider maar ik denk dat het beter zal zijn...
in translation:
...in bed the day after you left and have spoken to Dr Van Genk, a thoroughly practical man, not because I...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is copying Bargue’s Exercices au fusain (156 and 158)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b168 V/1962
in date note:
...a day Vincent received a letter from Theo (l. 10). The same is true of a letter written by Mr van Gogh: Mr and Mrs van Gogh received a letter from Theo and wrote back the same day. Because this occurred on 5 August...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Dr Ludovicus Cornelis van Genk of Etten.
in note 4:
Mr van Gogh also wrote to Theo about Vincent’s brief illness: ‘Vincent recovered quickly. He seldom goes...
in note 5:
...Van Gogh had even read Jane Eyre at this point. For a long time it was customary to refer to Currer Bell as ‘the author of Jane Eyre’ on the cover and title page of editions of Shirley; cf. the words Van Gogh...
in note 6:
Van Gogh therefore obtained books from Uncle Vincent van Gogh.
in note 10:
Van Rappard had spent some time in Etten in June; see letter 168.
in note 11:
...Dorp, A 82. He looked after the garden of the Van Gogh family. As to his role as Vincent’s model...
in note 12:
...Petites misères de la vie conjugale (1859), which Van Gogh mentions about a year and a half later in...
171 To Theo van Gogh. Etten, Friday, 26 August 1881
in title:
171 To Theo van Gogh. Etten, Friday, 26 August 1881
in original text:
...Theo, Daareven kom ik terug van een reisje naar s’Hage, ik ben van avond alleen t’huis daar Pa...
...ll. Dinsdag ging ik van hier, nu is het Vrijdag avond. Ben te s’Hage geweest bij den Hr. Tersteeg...
...als gold het een figuur. En een boomstam van Corot is nog heel iets anders dan een van de Bock. Een van de mooiste dingen van de Bock vond ik een copie van Corot. Die zou wel niet ligt voor een echte...
...een woord ik meen van Bürger of Thoré, over de Leçon d’anatomie van Rembrandt. Le seul défaut...
...in sommige dingen. Bij den Hr Tersteeg zag ik ook nog veel moois van Valkenburg, Neuhuys &c. &c...
...de Bock, wat heeft deze een mooie schets van hem, een weg in den winter met een figuurtje onder een...
...had om door hem teregtgewezen te worden. B. is een van die menschen die de gaaf hebben om ook aan...
...gelegenheid wat van dat zelfde soort te bezorgen dat zoowat de kleur heeft van ongebleekt katoen of...
...t. à. t. Vt de Bock was nog zeer in zijn schik met de teekeningen van Millet die hij van U kocht.
in ongoing topic 1:
Van Gogh is copying Bargue’s Exercices au fusain (156 and 158)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b169 V/1962
in additional details:
Mrs van Gogh wrote a letter to Theo below Vincent’s letter. See Documentation, 28 August 1881.
in date note:
Van Gogh said he wrote this letter the day he returned from a trip to The Hague. It appears from a letter written by Mrs van Gogh to Theo that Vincent’s return coincided with the day ‘Mr de Jonge’ died (see Additional Details). This was Joan de Jonge van Zwijnsbergen, who died on Friday, 26 August 1881 in Helvoirt. Mrs van Gogh’s letter was not added on to this one until Sunday, 28 August, which is why it was sent so late.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh was in The Hague from Tuesday, 23 to Thursday, 25 August, after which he went to Dordrecht (see ll...
in note 2:
Mr and Mrs van Gogh spent a week at Uncle Vincent van Gogh’s (see Mrs van Gogh’s letter on the same sheet; Documentation, 28 August 1881).
in note 9:
...Mesdag, een belevenis in ruimte en tijd. Ed. Yvonne van Eekelen. Zwolle and The Hague 1996, and De Bock...
in note 11:
In August and September 1881 the ‘Zesde tentoonstelling van teekeningen van de Hollandsche Teeken-Maatschappij’ (Sixth exhibition of drawings by the Dutch Drawing Society) was held in the Akademie van Beeldende Kunsten in The Hague. See exhib. cat. The Hague 1881-2. The catalogue lists the following works by Hendrik...
in note 12:
...Israëls, The sewing school at Katwijk (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 200. This was exhibited as cat...
in note 13:
...Working the land) (p. 11, cat. nos. 63-64, 66). Van Gogh’s mention of ‘a plough’ refers to Working...
in note 14:
...Van Gogh seems to recall, though perhaps he counted the heads as one drawing): Eetzaal in het Oude mannen- en vrouwenhuis te Katwijk (Dining hall in the Old Men’s and Women’s House in Katwijk), Op het duin (In the dunes), Gijsbert (Gijsbert) and Arentje (Arentje) (p. 1, cat. nos. 3-6). The first is the ‘scene in an institution�� Van...
in note 16:
Four drawings by Fredericus Jacobus van Rossum du Chattel were on display: Aan de Vecht (On the Vecht), Een...
in note 17:
...Considering what follows and the subjects depicted, Van Gogh is most likely referring to Jozef, by whom...
in note 18:
...p. 12, cat. nos. 84-86). Both the title and Van Gogh’s description suggest that he is referring to...
in note 20:
In August-September 1881 Van Gogh could have seen at Goupil’s six paintings (nos. 10541, 10542, 13176...
in note 22:
It is not known which of Willem Maris’s drawings Van Gogh is referring to.
in note 24:
...on 25 February 1877 (cf. letter 103). The drawing Van Gogh made is Windmills near Dordrecht (F 850 / JH...
in note 27:
...van Gogh in Paris: Allant au travail – ‘Going to work’, La couseuse, La baratteuse (Woman sewing, Woman churning butter) and A la veille (Early evening). See Collection Théophile de Bock 1905, p. 36, cat. nos. 178-181. As regards the first three, see Alfred Lebrun, Catalogue of the etchings, heliographs, lithographs, and woodcuts done by Jean-Francois Millet. New York 1887, pp. 24-25, 36-37, cat. nos. 10, 11, 20: Woman sewing; Woman churning butter and Going out to the fields. It was perhaps this De Bock about whom Mrs van Gogh wrote to Theo on 5 July 1880: ‘It’s nice that you’ll have a good friend in Mr de Bock until October’ (FR b2495...
172 To Theo van Gogh. Etten, mid-September 1881.
in title:
172 To Theo van Gogh. Etten, mid-September 1881.
in original text:
...in mijn manier van doen als in het resultaat daarvan. Ook naar aanleiding van een & ander dat Mauve...
...het aanhoudend & herhaaldelijk teekenen van de Exercices au fusain van Bargue heeft mij beter...
...magteloos voor de natuur als vroeger. Uit den Haag bragt ik Conté in hout (even als potlooden) mede en daar werk ik nu veel mede. Ook begin ik met het penseel en den doezelaar er in te werken. Met...
...ik tot nu toe maakte. De grootte van de figuren is zoo ongeveer die van een Exercice au fusain. Wat...
...t papier staat is in den tegenwoordigen tijd nog wel wat te verdienen ook. Ik hoef U wel niet te zeggen dat ik U deze schetsjes alleen zend om U een gedacht te geven van de pose, ik heb ze vandaag...
...brief van Rappard die druk aan ’t werk schijnt te zijn, hij stuurde mij zeer aardige schetsen van...
...dat ge op den voorgrond van ’t eerste schetsje ziet. Enfin zooals Mauve zegt “de fabriek is in volle werking”. Als ge wilt en kunt denk dan om het papier Ingres van de kleur van ongebleekt...
in ongoing topic 1:
Mauve gives Van Gogh advice (171)
in ongoing topic 2:
Van Gogh is copying Bargue’s Exercices au fusain (156 and 158)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b170 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh is writing for the first time since acting on Mauve’s advice (ll. 7-9); he wrote about his contact with Mauve in letter 171 of 26 August, so this letter must follow that one. The intervening period cannot have been very long �� Van Gogh says that he wrote ‘only a short while ago’ (l. 2). Then again, enough time must have elapsed for him to make a fairly large number of drawings (ll. 18-25) and to conclude that the working method and the results both show changes (ll. 5-6). The following letter to Van Rappard dates from 12 October (letter 174), and the number of studies that Van Gogh has made by then (‘have made all kinds of studies of diggers, sowers &c., men and women’) seems to be slightly higher than in the present letter. He writes to Van Rappard about four similar subjects: making lots of studies, using conté, the change in his drawing, and landscape drawing not being adversely affected by the study of figures. This suggests that letters 172 and 174 were not written very far apart, so letter 172 most likely dates from mid-September...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh usually looked for models among the Protestant parishioners. In 1924 Piet Kaufmann stated that he had posed for Van Gogh ‘some thirty to fifty times’ (Stokvis 1926, pp. 19-21). In 1934 Kaufmann had his memoirs recorded in detail by Frans Schuerweghs. He said that he had posed dozens of times in numerous places: ‘beneath a row of trees’, probably also ‘with a wheelbarrow’, ‘at the willows, under the apple tree’, as a ‘sower’, ‘as a man with a spade...under the apple tree at “De IJzeren Pot”, the farm where I lived’, and ‘in Roosendaalseweg with a hoe’ ... Whenever I posed and the work was finished, Vincent asked how much he owed me. I answered: “Nothing, Vincent”. “Well, Piet, then we’re done,” he would say, satisfied...’. Kaufmann, in any case, is assumed to have posed for the following drawings: Boy cutting grass with a sickle (F 851 / JH 61), Digger (F 855 / JH 43) and Digger (F 859 / JH 29). It is also possible that he appears in Sower (F 866a / JH 27) and Kneeling man, planting (F 879 / JH 62). Kaufmann also names another model: ‘On Minus van Oostenrijk’s land, where he was ploughing, he drew Minus as a ploughman’. Although Minus’s son later stated that Van Gogh had made a ‘large painting’ of his father ploughing, as well as a portrait of his mother, it is very doubtful whether Van Gogh was already making paintings during this period. See [Anonymous], ‘Tuinman van dominee Van Gogh vertelt zijn herinneringen over Vincent’, Gazet van Antwerpen, 8 December 1953; Stokvis 1926, included in Verzamelde brieven 1973, vol. 1, pp. 291-293; and Kerstens 1990. The Minus referred to is either Johannes Andries Oostrijck or Lambregt Oostrijck, who were both peasants living in Etten at Dorp, A 140 and A 141 (RAZ)....
in note 2:
...Van Gogh did not consider this version to be one of the figure studies, because they were much larger, i.e. the same size as the Bargue sheets (ll. 41-42). The other two drawings of diggers are F 855 / JH 43 and F 860a / JH 42. It cannot be ascertained whether the somewhat divergent leaning peasant and the last two diggers – of whom Van Gogh made no sketch – belong to the five drawings referred to here...
in note 3:
...Van Gogh made a number of figure drawings of sowers on large sheets. Letter sketch K is derived from the drawing Sower with a basket (F 865 / JH 25). The corresponding drawing F 1675 / JH 26 is much smaller and therefore cannot be the one referred to. Other surviving drawings are Sower (F 856 / JH 17), Sower (F 858 / JH 18), Sower (F 866a / JH 27) and Sower with a sack (F 862 / JH 31). The composition of the last drawing is the same as that of letter sketch L. Later on in the letter Van Gogh again mentions a sower holding a basket, so it is obvious that when he says ‘twice a sower’ he is referring to variations and not to two identical depictions...
in note 4:
If Van Gogh means a figure like the woman in letter sketch J, then the drawings are not known.
in note 13:
This sentence seems to refer to letter sketch L. Van Gogh therefore means that he made two drawings of...
173 To Theo van Gogh. Etten, beginning of October 1881.
in title:
173 To Theo van Gogh. Etten, beginning of October 1881.
in original text:
...brief naar U toegaat zoo sluit ik een woordje in. Van harte hoop ik dat gij het goed maakt & eens een half...
...twee groote teekeningen (krijt & iets of wat sepia) van Knotwilgen, zoo ongeveer als onderstaand schetsje. Verder een dito maar in de hoogte van de Leursche weg. Dan heb ik weer een paar keer model gehad, spitter en mandemaker. En dan heb ik van Oom Cent verl. week een verfdoos gekregen die vrij goed is, zeker goed genoeg om mee te beginnen (de verf is van Paillard). En daar ben ik zeer blij...
...haast mede want ik heb eenigen voorraad maar helaas effen wit uit den Haag medegebragt. Enfin ge ziet ik ben druk aan den gang. Oom Cent gaat morgen naar s’Hage en zal alligt nog met Mauve eens spreken over de kwestie wanneer ik weer eens bij hem zou komen. En nu à dieu, ik heb ver geloopen van daag & ben verbazend moe maar wilde den brief niet laten weggaan zonder iets in te sluiten. Heb het...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b171 V/1962
in date note:
...written before letter 174 of 12 October 1881, since Van Gogh states in that letter that he has finished...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
The enclosed letter from Mr and Mrs van Gogh is no longer extant.
in note 4:
...closes with a sketch of a digger (letter sketch C), Van Gogh must be referring to the corresponding drawing...
in note 8:
...whether that drawing dates from this time. Van Heugten dates the drawing to October 1881 but leaves...
in note 10:
This could refer either to the letter (which Van Gogh enclosed with one from their parents (l. 2) or to the...
174 To Anthon van Rappard. Etten, Wednesday, 12 October 1881.
in title:
174 To Anthon van Rappard. Etten, Wednesday, 12 October 1881.
in original text:
...karakters. En ook hij zelf schijnt daar spijt van gehad te hebben want later zond hij teekeningen...
...geloof ik, en dat neemt niet weg dat in den grond der zaak die mannen geestverwanten waren ook al was hun dit zelf niet altijd duidelijk. Toen ik het boek van morgen ontving dacht ik “nu zal hij...
...ik iets te vernemen omtrent Uwe plannen voor den winter. Stelt, ge gaat naar Antwerpen, Brussel of...
...binnenshuis bij den een of anderen boer. Dezen laatsten tijd heb ik veel naar model geteekend want ik heb een paar modellen gevonden die gewillig genoeg zijn. En heb allerlei studies van spitters...
...met die oude knotwilgen, ge hebt er zelf een sepia van. Hoe mooi die boomen nu zijn kan ik U niet zeggen. Heb een stuk of 7 groote studies van enkele stammen gemaakt. Ik weet vast en zeker dat als...
...moois zoudt maken. Hebt ge trek om te komen ’t zal ons allen hier genoegen doen. Ontvang de hartelijke groete van mijne ouders en een handdruk in gedachten van mij & geloof me t. à t. Vincent
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8335 V/2006
in additional details:
Hulsker alleges that Van Gogh enclosed the drawing Sower with a sack (F 857 / JH 32) with this letter, which is possible but not certain (Van Gogh himself says nothing about it here). If this was indeed the case, then...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...with mixed techniques, which combined drawing, watercolour and gouache. Cf. Van Uitert 1993, p. 135.
in note 3:
...his works to a few people, one of whom was Dickens. Van Gogh apparently interpreted this as a conciliatory...
in note 5:
In June Van Rappard had spent about twelve days in Etten (see letter 168).
in note 6:
Van Gogh recites a similar list of studies in letter 172.
in note 7:
Van Gogh did in fact send sketches to Van Rappard (see letter 176, nn. 4 and 7).
in note 9:
This could be an allusion to the fact that Van Gogh had fallen in love with Kee Vos. See letter 179.
in note 11:
This sepia drawing by Van Rappard is not known.
in note 12:
Three drawings of pollard willows have survived from Van Gogh’s Etten period: Small house on a road with...
175 To Theo van Gogh. Etten, between Wednesday, 12 and Saturday, 15 October 1881.
in title:
175 To Theo van Gogh. Etten, between Wednesday, 12 and Saturday, 15 October 1881.
in original text:
...doe ik het nu onmiddelijk naar aanleiding van uw schrijven. Dat gij het Papier-Ingres hebt afgezonden vind ik heerlijk, ik heb nog wel wat maar niet meer van de bewuste kleur. Dat de Hr Tersteeg U...
...met den teekenaar te weerstaan maar zoo wie het waarachtig ernstig opneemt laat zich door dien tegenstand niet van streek brengen, integendeel ’t is prikkel te meer om te overwinnen, en in den...
...strijd met de natuur heeft somwijlen wel iets van wat Shakespeare noemt “Taming the shrew” (d.i...
...er iets van het leven in kwam. Hierbij een paar schetsjes, ik ben nog al dikwijls op den Leurschen...
...onder je oogen is gekomen. Als de teekening van Mevr. Mesdag waarover je schrijft is geele rozen op...
...op ’t figuur teekenen dan zijn we beiden na verloop van dien tijd heel andere lui dan nu op ’t...
...ruggegraat of met een te zwakke. Millet & Corot van wie we beiden zoo veel houden, konden die een...
...ik veel sympathie voor hem voelde. Ge kent wel den schilder Destrée. Deze was met een zeer pedant...
in ongoing topic 2:
Van Gogh has seen the Panorama Mesdag (171)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b172 V/1962
in date note:
...immediately after receiving one from Theo, which is not mentioned in letter 174 of 12 October to Van Rappard but is mentioned in a subsequent letter to him (176) of 15 October. This makes 12 October (after writing to Van Rappard) the earliest possible date. Furthermore, in letter 176 Van Gogh says he is replying ‘at once’ to Van Rappard’s letter. The fact that he also conveys Theo’s regards in that letter (l. 133) means...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Van Gogh, who wrote in June 1881 that he was studying Armand Cassagne’s Traité d’aquarelle, could have...
in note 7:
...a province in the north-east of the Netherlands. In Van Gogh’s day it was a relatively undeveloped region...
in note 8:
To visit Uncle Vincent van Gogh.
in note 9:
Van Gogh is referring to his short trip to The Hague at the end of August, at which time he must also have...
in note 10:
...Mesdag’s drawing Fishing boat and horseman, which Van Gogh had seen in Brussels (see letter 166, n. 17).
in note 11:
...the Sixth exhibition of drawings (see letter 171). Van Gogh must be referring to the drawing Rozen (Roses...
176 To Anthon van Rappard. Etten, Saturday, 15 October 1881.
in title:
176 To Anthon van Rappard. Etten, Saturday, 15 October 1881.
in original text:
...gij op een punt van revolutie & hervorming zijt gekomen. Ça ira! Over korten tijd zal er vuur van...
...dat ik hoop dat van uw kant gij mij bij die gelegenheid iets zult willen toonen van uw aquarellen...
...op den dag van Uwe passage maar ’t is zeer onwaarschijnlijk dat dit precies zal treffen op den...
...te doen. Ten zij gij voornemens waart den weg op te gaan van Baudry, Lefèbvre, Henner en zooveel...
...dan dat ge dien weg van Baudry zoudt bewandelen. Te meer omdat ik van U geloof dat gij, Rappard...
...dat ge zulke mooie studies van naakt schildert als die twee groote die ik van u ken, die liggende...
...van uw kant mij ook steeds vrijmoedig de uwen blijven zeggen. Uwe aanmerking over dat figuur van den...
...zijn van die gedaanteverwisselingsperioden. ’t Panorama Mesdag heb ik gezien, ik was er met den...
...kent gij den schilder Destree. Entre nous soit dit eene incarnatie van zoetsappige pedanterie. Wel...
...ik ook houd van Baudry & anderen zooals Lefebvre, Henner, zoo houd ik toch nog veel meer van Jules...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8336 a-b V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...on les pendra) The song was still known in Van Gogh’s day, but he could also have come across the...
in note 2:
Van Gogh refers here to Van Rappard’s plans to go to Brussels to paint from nude models (l. 57).
in note 4:
Van Gogh’s wording suggests that Van Rappard has meanwhile become familiar with a small version of the drawing Man sitting by the fireplace (‘Worn out’) (F 863 / JH 34). This is F 864 / JH 51, which was folded and comes from Van Rappard’s estate. It must have been one of the sketches Van Gogh promised to send in letter 174; the sketch Sower with a sack mentioned later in this letter (see n. 7) was probably sent at the same...
in note 5:
To visit Uncle Vincent van Gogh.
in note 7:
This remark indicates that Van Rappard had now seen the sketch Sower with a sack (F 857 / JH 32), made after the drawing of the same title, F 862 / JH 31, so that it could not have been sent with the present letter, as assumed in De brieven 1990. The sketch comes from Van Rappard’s estate. This is also an indication that Van Gogh had in fact sent Van Rappard the sketches promised in letter 174. See also n. 4 above.
in note 8:
...Number). Evidently Van Gogh had just heard of the poem, probably having discovered it by some indirect route. This might have been Gustave Doré’s illustration to the poem – which Van Gogh could easily have...
in note 9:
...art lovers in the Netherlands. A brother of Van Rappard’s mother, Suzanna Adriana Carolina...
in note 10:
...Van Rappard had become a member of the artists’ society Arti et Amicitiae in Amsterdam. The two paintings of his that were displayed at the exhibition of Levende Meesters (Living Masters) were both priced at 150 guilders: Op eenzame paden (On lonely paths) and De botanische tuin te Brussel (The botanical gardens at Brussels) (cat. nos. 268-269). See exhib. cat. Amsterdam 1881, p. 22, and the enclosed price list, p. 3. Apparently a competition was held, and Van Rappard finished in 11th place (see letter 184...
177 To Theo van Gogh. Etten, on or about Monday, 17 October 1881.
in title:
177 To Theo van Gogh. Etten, on or about Monday, 17 October 1881.
in original text:
...laatsten tijd heb ik heel wat geteekend, vooral van figuurstudies. Als gij die nu zaagt zoudt ge...
...goed bevallen. Het is dezer dagen buiten prachtig van kleur & toon, juist als ik wat licht krijg in...
...bedoel, ze vooral beschouwende met het oog op den contour, de proportie & hoe ze in elkaar zitten...
...gij er eens mede zult kennis maken. Maar op den duur zoudt ge er geloof ik niet aarden, althans...
...zoowel in karakter als ook in manier van doen wat teekenen & schilderen betreft. Evenwel geloof ik...
...Read & Richardson eens hartelijk voor mij wildet groeten. Den Hr Obach ontmoette ik dezen zomer te...
...eens terug zou zien van degenen die ik in Engeland heb leeren kennen dan zou het geloof ik bepaald George Read zijn. Daarom moet ge als ge mij pleizier wilt doen eens een praatje met hem maken, ge weet ik bedoel de oudste van de twee, en hem eens zeggen dat ik hoop wij onze kennis van vroeger eens...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b185 V/1962
in date note:
...as well as letter 176, ll. 43-44). The fact that Van Gogh talks about drawing figures (‘children...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
178 To Anthon van Rappard. Etten, Wednesday, 2 November 1881.
in title:
178 To Anthon van Rappard. Etten, Wednesday, 2 November 1881.
in original text:
...van zekere vraag die ik onder op Uw briefkaart ontwaarde wil ik U toch zeggen dat ik wel verre van...
...ik U van ganscher harte er veel succes op, en twijfel ook niet aan een goeden uitslag er van, quand...
...de verfoeielijke beteekenis van ’t woord. Namelijk ik zie U niet aan voor een van die pedante lui...
...van den positieven goeden kant te bezien in de eerste plaats & daarna pas de kwade zijde er van te...
...ben van mijn eigen feilbaarheid & tegelijk van die van alle menschenkinderen. Nu geloof ik van U...
...flinke studies maakt van naakt ’t zij op de akademie ’t zij elders, gelijk ik ze van U gezien...
...ik mij bewust geworden van t’geen ik hierboven onderstreept heb. Dat de bewustheid van mijn eigen...
...dat ge op de akademie naakt schildert, juist omdat ik van U vertrouw dat gij daarom niet zooals de...
...om dien voorlezer dien ge onder de preek van den WelEerw. Zeergel. Heer Ds Kam hebt geteekend. Maar...
...mogelijk maar van ’t begin aan afspreken. Veel groeten van mijne ouders & een handdruk van mij in...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8337 V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Rappard lived at rue Lombard 17, around the corner from Zuidstraat, where the Academie voor Schone Kunsten was housed. The enrolment register shows that Van Rappard attended the 1880-81 and 1881-82 courses. That...
in note 3:
...See exhib. cat. Brussels 1987, pp. 228-229. Van Gogh’s impression of Stallaert must have been...
in note 4:
Van Gogh uses the term ‘type’ – as he will often do later – in the sense of ‘exemplary figure...
in note 6:
...la vie humaine by Old Nick and Grandville (1843). Van Gogh will repeat this saying and variations thereof...
in note 9:
Van Rappard had visited Etten before going to Brussels; see letter 179.
in note 11:
...of a man and woman sitting together by the fire. If Van Gogh is referring to separate drawings, the drawing...
in note 12:
This drawing, made by Van Rappard during his stay in Etten, is Reader (Utrecht, Centraal Museum). Ill. 1902.
179 To Theo van Gogh. Etten, Thursday, 3 November 1881.
in title:
179 To Theo van Gogh. Etten, Thursday, 3 November 1881.
in original text:
...van & vertel ik U geen nieuws. Ik wilde U zeggen dat ik dezen zomer zooveel ben gaan houden van Kee...
...koos ik.─ En tot heden heb ik geen berouw van die opvatting hoewel ik nog altijd sta voor dat...
...gekheid mee maakte, b.v.: geef toch geen koren op den molen van nooit neen nimmer die Kee Vos er op...
...er kans was op gedachten verandering van Kee. Kee zelf meent nooit van gedachten te veranderen & de...
...omtrent deze zaak van gedachten veranderen niet dan wanneer Kee van gezindheid veranderd doch dan...
...Gij zult misschien wel van mij hooren zeggen dat ik forceeren wil & dergelijke uitdrukkingen. Doch wie begrijpt niet hoe onzinnig forceeren is bij liefde! Neen dat is verre verre van mij. Doch ’t is geen onbillijk of onredelijk verlangen dat ik wensch dat Kee & ik inplaats van geen omgang met...
...voor elkaar geschikt zijn al dan niet. Een jaar van omgang met elkaar zou heilzaam wezen voor haar...
...me dat ook de “petites misères” er van hun waarde hebben. Men is soms in desolatie, er zijn...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s visit to Etten (178)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b173 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Etten 3/9 1881’. Van Gogh used the Latin word for nine to indicate the month...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh frequently used this expression, which he borrowed from Charles Dickens’s Little Dorrit: ‘How to...
in note 5:
...Willemina Catharina Gerardina Carbentus, a sister of Mrs van Gogh, which made her Vincent’s first cousin.
in note 6:
Uncle Vincent and Aunt Cornelie van Gogh-Carbentus.
in note 8:
The closing lines of the poem ‘De edelmoedige wedervergelding’ (The noble retaliation) by Hieronymus van Alphen. See Van Alphen 1857, vol. 1, pp. 405-406. Also quoted in letter 180.
in note d:
Meaning: ‘houd u stil’, ‘doe alsof u van niets weet’ (keep quiet about it, pretend to know nothing).
in note 10:
During this period Van Gogh made a number of drawings of women sewing in which he used watercolour: Woman...
in note 11:
...engaged in other indoor activities. It is impossible to say which drawings Van Gogh is referring to here.
in textual note 68:
Men heeft...niet laten < In the right margin on p. 3, (‘zullen gaan ... verre van mij’).
180 To Theo van Gogh. Etten, Monday, 7 November 1881.
in title:
180 To Theo van Gogh. Etten, Monday, 7 November 1881.
in original text:
...ijsberg uit Groenland of Nova Zembla voor den neus hadde van ik weet niet hoeveel meters hoog, dik...
...aangezien ik vooralsnog geen ijsgevaarte van dergelijke dimensies voor den boeg in mijn vaarwater...
...doch ben evenwel niet van zins er zelf melankoliek om te worden en den opgevatten goeden moed weer...
...in dezen, van daan halen.─ En uit welke physica zij de onsmeltbaarheid van ijs hebben geleerd is...
...dat ik meenen zou dat ge werkelijk in den grond van uw hart dermate ijdel en ligtzinnig zijt? A...
...om den arm, pas er een mouw aan”.─ Dat zij verre!─ deze mijne zwakheid zij mijne sterkte, van...
...acht het niet voorbarig, niet overmoedig van mij dat ik vol enthousiasme ben voor de overwinning van het Aimer encore! Niet dat ik het reeds verkregen heb of dat zij reeds van mij houdt doch ik jaag...
...als waart gij mijn naaste en ik Uw naaste in den volsten zin van ’t woord, ik heb U lief als...
...de zaak van de onmisbaarheid van een “zij en geen ander” in ’t algemeen. Wat hier ook van zij...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s love for Kee Vos (179)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b174 a-b V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Etten 7/9 1881’. Van Gogh used the Latin word for nine to indicate the month...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh borrowed this phrase from Jules Michelet, who wrote in the ‘Introduction’ to La femme about his...
in note 3:
Van Gogh will repeat this word used by Uncle Stricker in subsequent letters (see letters 181, 182 and 183). Uncle Stricker and Aunt Cornelie had evidently suggested to Van Gogh that he should ‘meanwhile’ look for...
in note 6:
...De edelmoedige wedervergelding’ (The noble retaliation) by Hieronymus van Alphen; see letter 179, n. 8.
181 To Theo van Gogh. Etten, Tuesday, 8 or Wednesday, 9 November 1881.
in title:
181 To Theo van Gogh. Etten, Tuesday, 8 or Wednesday, 9 November 1881.
in original text:
...van ’t ontvangen van mijne letteren, zoo houd ik het daarvoor dat ik nu wel spoedig een brief van...
...ik eigentlijk er verre van daan was er mede te sympathiseeren en mij bewust ben van maar al te...
...en de eigentlijke omstandigheden van U zoowel als van mij zelven. Zij hebben ons lief, U vooral van ganscher harte en wij houden beiden, ik zoowel als gij, in den grond ook regt veel van hen.─ Doch...
...aan ’t verschil van leeftijd en ’t verschil van denkwijs, ’t verschil van omstandigheden. Ik...
...meening dat den raad van Pa en Moe verkeerd is of dwaas. Dat zij ook verre. Doch we moeten van hen...
...meer en meer vernieuwen, van dag tot dag.─ Enkele uitdrukkingen in Uw brief van heden doen me nu...
...in den zin van “niet voorgevallen” doch alleen voor “geen blaauwtje” in den zin van “aim...
...eigentlijk geen sikkepit vatten van hoe de zaak in elkaar zit en niets begrijpen van ’t “aimer...
...haar had gegeven. Voorts, in plaats van koren te geven op den molen van nooit neen nimmer had zij...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s love for Kee Vos (179)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b175 a-b V/1962
in date note:
...letter comes after letters 179 and 180 – to which Van Gogh refers in l. 2 and to which Theo has not yet...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 9:
The passage ‘Tu...encore un’ is perhaps a quotation, but most likely something Van Gogh himself said.
in note c:
Meaning: ‘me stil houden’, ‘doen alsof ik van niets weet’ (to keep quiet, to pretend I know nothing).
in note 20:
Van Gogh must have drawn a fairly large number of rural types at this time. Cf. the remark he made in letter...
182 To Theo van Gogh. Etten, Thursday, 10 or Friday, 11 November 1881.
in title:
182 To Theo van Gogh. Etten, Thursday, 10 or Friday, 11 November 1881.
in original text:
...zich niet te occupeeren met het winnen van een echt vrouwen hart.�� Van ’t begin af dezer liefde...
...te gaan peilen. Dat voornemen van mij moet ge niet aan den WelEerw. ZeerGel. Heer J.P.S. mededeelen...
...bizonder.– Bepaaldelijk omdat ik van uwe petites miseres denk wat ik van mijne eigenen denk, n.l...
...nooit nimmer voor den neus en bovendien een WelEerw. Zeer Gel. Heer J.P.S. die middelen van bestaan...
...Evenwel Simson zegt ergens anders Zoetigheid ging uit van den sterke. Maar ’t is erg de vraag...
...om het bestaan van den onderhavige te gelooven doch het bestaan van den onderhavige bewijst hun de...
...slag om den arm, of liever ik zeg, als ge zult liefhebben zult ge aan geen slag om den arm denken...
...zij is de mijne”, voor dat hij den zielstrijd van ’t liefhebben strijdt, vóór dat hij, zeg...
...ervoor dat ge op den regten weg zijt het te worden.– Dit maak ik op uit den toon uwer brieven...
...Theo, alle vaders van meisjes hebben een voorwerp ’t welk men den sleutel van de straatdeur noemt...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s love for Kee Vos (179)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b176 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
It is not known exactly which drawings Van Gogh is referring to, though they were possibly among those...
in note 5:
Van Gogh’s uncle, J.P. Stricker, the father of Kee Vos. Regarding this plan, see letter 181.
in note 8:
...Israelites’ many oppressors. Later in the letter Van Gogh quotes from the Book of Judges, in which the...
in note 14:
Van Gogh presumably borrowed this expression from a publication about Tissot (see letter 158, n. 26).
in note 15:
Considering what Van Gogh says about this matter in letter 183 (ll. 277-281), this could be an allusion to...
183 To Theo van Gogh. Etten, Saturday, 12 November 1881.
in title:
183 To Theo van Gogh. Etten, Saturday, 12 November 1881.
in original text:
...dat wij, oud of jong, de warmte er van moeten voelen en ’t licht er van zien.─ Toen ik Pa dezen...
...men den patient op de ziekte zelve betrapt. 2o wanneer men opmerkt de niet aanwezigheid van liefde...
...bij den een de liefde, bij den ander eerzucht en geldzucht. Doch nu kunnen we, gij en ik, op den...
...dan komt hij er niet. Het eerste geval, dat van den man wiens bootje omsloeg op zijn 20ste jaar of...
...but yet came up again”. Het tweede geval, dat van den man die zei “alles, alles wat ik heb...
...van boven op kwam. ’t Geen mij langzamerhand te regt bragt was meer dan iets anders het lezen van...
...begaan. Ik zag af van een meisje & ze trouwde met een ander en ik ging ver van haar weg en bleef...
...volgende. Indien zij en ik sentimenteel van aard waren en week van hart dan zouden we elkaar reeds...
...de sleutel van de huisdeur ook past op ’t vrouwenhart dat in dat huis is en ’t van die huisdeur...
...schij van Brochart aangezien voor een van Jules Goupil, een modeprent voor een figuur van Boughton...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s love for Kee Vos (179)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b177 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
Presumably Van Gogh is speaking of his earlier infatuation with Caroline Haanebeek, who eventually married Willem van Stockum (cf. letter 182, n. 15).
in note 10:
Van Gogh wanted to go on writing here: after the word ‘ontdooien’ (thaw, which comes at the end of the...
in note 14:
Van Gogh later added ‘Am I as short-sighted as that???’
in note 15:
Ps. 130:4 (Van Gogh wrote ‘genade’ (mercy) instead of ‘vergeving’ (forgiveness).
in note 16:
...never too late to mend’; the rest was added by Van Gogh. Cf. Charles Reade, “It is never too late to...
184 To Anthon van Rappard. Etten, Saturday, 12 November 1881.
in title:
184 To Anthon van Rappard. Etten, Saturday, 12 November 1881.
in original text:
...Etten 12,9-1881 Waarde Rappard, Van wege ik tot heden geen brief van U ontving zoo dacht ik...
...heb dat ge toch wel bij bedaarde lezing of herlezing van mijn schrijven zien zult en voelen – die...
...verre van daan om te zeggen dat ik haar reeds verkregen heb, doch wel dat ik naar haar ding en den...
...is, neen dat is maar de geslachsnaam van verscheidene zusters, die verschillende voornamen hebben...
...van een kant of van weerskanten dat het niet voor altijd is noch ook men zich zonder slag om den...
...en voor altijd, zonder van haar kant zich ooit geheel en al zonder slag om den arm, sans arrière...
...er – God dank – behalve deze twee soorten van vrouwen nog anderen – dat is die familie dames...
...tijd, soit le sachant, soit sans le savoir, maitressen van ’t een of ander dezer kalibers gehad...
...sang. Dus vriend ik zeg, ge moet U uit de armen van die femme de marbre (of is ’t maar pleister...
...en een snee brood snijdt. Op den grond een schop waar hij mee van ’t veld is gekomen. Elle est...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s love for Kee Vos (179)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8338 a-b V/2006
in date note:
Letter headed: ‘Etten 12/9-1881’. Van Gogh used the Latin word for nine to indicate the month...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...Workman sitting on a basket, cutting bread (F 1663 / JH 272), which Van Gogh would make a year later.
in note 5:
...parisienne. Ed. Pierre Citron. Paris 1977, p. 494. Van Gogh made a note of this short sentence in his Antwerp sketchbook, but it is difficult to determine exactly when he wrote it down. See Van der Wolk 1987, p. 122.
in note 8:
Evidently Van Rappard had finished in 11th (and last) place at a competition, probably having submitted one...
in note 9:
Van Gogh used bête noir again in letters 188, 190 and 474.
in textual note 146:
elle vient < Van Gogh first wrote ‘vient elle’ but later added the numbers ‘2’ en ‘1’ to indicate...
185 To Theo van Gogh. Etten, Friday, 18 November 1881.
in title:
185 To Theo van Gogh. Etten, Friday, 18 November 1881.
in original text:
...Zooals ge weet zijn Pa en Moe van den eenen kant en ik aan den anderen kant ’t onderling niet...
...meer te bezigen, kwam er iets anders aan de orde van den dag.– Nu heette het “dat ik banden zou...
...zou ’t nu zijn als er geen band van genegenheid tusschen ons was doch gelukkig bestaat die wel...
...nu was evenwel dat Pa zeer driftig werd, mij van de kamer stuurde en – en – mij vloekte...
...zou hebben. Wanneer Pa zich driftig maakt is hij, ook van mij, gewoon dat men hem gelijk geeft. Nu...
...Pa en Moe, namelijk dat op ’t punt van deze liefde van mij zij zeer dwaalden en hun hart zeer...
...ik iets dergelijks en God dank wel verre van werkelijk verdoemd te zijn ontwikkelde zich nieuw...
...Schijnt” te zijn zoo is er een gevoel als van verlossing in mij en is ’t me als of zij en ik...
...een boerenjongen die s’morgens ’t vuur van den haard waar de ketel over hangt aansteekt, en nog een ander, een oud man die dorre rijzen op den haard legt. Er blijft tot mijn leedwezen iets hards...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s love for Kee Vos (179)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b178 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Vrijdag 18/9-1881’. Van Gogh used the Latin word for nine to indicate the month...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...e.g. 186, 227, 228, 234 and 235), in 1880 Mr van Gogh was thinking about having Vincent committed to...
in note 4:
According to Elisabeth van Gogh, her brother had his studio in an annexe by the parsonage, which had earlier...
in note 5:
Van Gogh borrowed ‘her and no other’ from Michelet’s L’amour; see letter 180, n. 5.
in note 6:
These are the otherwise unspecified drawings Van Gogh refers to in letter 182, saying he has sent them.
186 To Theo van Gogh. Etten, Friday, 18 November 1881.
in title:
186 To Theo van Gogh. Etten, Friday, 18 November 1881.
in original text:
...te mal en ’t spreekt toch van zelf dat ik me niet van streek laat brengen door zulke praatjes. Ik...
...meer hechtte aan den raad van Michelet dan aan den zijnen en kiezen moest welke van die twee ik zou...
...van ’t tegenovergesteld gevoelen.– En liever gaf ik dat begonnen werk op en al de comforts van...
...van “een middel van bestaan” zooals zij ’t noemen.– Wanneer er onmiddelijk kwestie is van...
...afbrengen van deze liefde. Daartoe helpe mij God. Geen uitstellen van heden op morgen, van morgen...
...Moe noemde haar eens “zoo’n menschje” in den zin van zoo zwak, zoo zenuwachtig of weet ik wat...
...ik hiermee rijmen die scène van dezen morgen of die affaire van Gheel van verl. jaar. Zij zijn ook...
...de gronden van die overtuiging”, dan antwoord hij “daar ben ik je geen rekenschap van schuldig...
...van redeneeren!– Eene manier van redeneeren die ik verklaar ook niet te begrijpen is die van Moe...
...in plaats van een “reisgeldje” te verdienen langzamerhand! Die affaire van Gheel van verl...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s love for Kee Vos (179)
in ongoing topic 2:
Mr van Gogh’s past plans to have Vincent committed to the asylum at Geel (185)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b179 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...veut, ce qu’il fait et où il va) (p. 241). Van Gogh could justify his relationship with Sien by...
in note 5:
‘Mealtime’ must be the same drawing Van Gogh mentioned to Van Rappard (see letter 184, n. 4). The ‘fire-lighter’ is probably identical with the ‘peasant lad lighting the fire in the hearth’ mentioned in letter 185. By the ‘almsman�� Van Gogh must mean Man sitting by the fireplace (F 868 / JH 80); see letter...
in textual note 43:
denkt hij < denken zij Van Gogh crossed out the word ‘Moe’ that he added at first, and changed...
187 To Theo van Gogh. Etten, Saturday, 19 November 1881.
in title:
187 To Theo van Gogh. Etten, Saturday, 19 November 1881.
in original text:
...hoopte in plaats van te gebeuren niet gebeurde & in plaats van verbetering verdorring van gevoel te...
...van koper en de grond van ijzer”, en zijn hart binnen in hem versteende en werd ongevoelig van...
...liet hangen in den fellen zonneschijn weer opstijft in den avonddaauw. Den uitweg van de woestijn...
...met den rug naar haar toe gekeerd, zeggende, ik heb noch den daauw noch de opstijving van noode...
...het niet uit à la longue. Vertrap evenwel den “slag om den arm” onder de voeten. Weet evenwel...
...van triple airain een menschenhart. Wat betreft Pa en Moe. Een mensch heeft twee soorten van...
...zich telkens aan woorden en uitdrukkingen van mij of den toon er van en zijn dikwijls de klus kwijt...
...donder zouden Gij en ik bang zijn voor den sleutel van de straatdeur? Zouden gij en ik twijfelen of...
...keer zal ik opstaan! En wat praat men van “een middel van bestaan” als had ik er geen. Welk...
...van binnen zit er een stam van vaster hout. En ’t hare is fijn van grein! Sedert den vloek van...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s love for Kee Vos (179)
in ongoing topic 2:
Mr van Gogh’s past plans to have Vincent committed to the asylum at Geel (185)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b180 a-c V/1962
in date note:
Van Gogh talks about the curse of ‘yesterday’ (l. 323), which was Friday, 18 November 1881 (see letters...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had asked for this money in letter 183.
in note 25:
...not been preserved. For the extant drawings of diggers made by Van Gogh in Etten, see letter 172, n. 2.
in textual note:
- The letter consists of two parts. Van Gogh added a new sheet after the first signature in l. 202. The...
188 To Anthon van Rappard. Etten, Monday, 21 November 1881.
in title:
188 To Anthon van Rappard. Etten, Monday, 21 November 1881.
in original text:
...of hij en ik in den grond precies dezelfde gedachten hebben. Is hij iemand klein van persoon en met...
...wanneer hij in plaats van vooruit te weten, dit of dat moet ik van daag doen, van dag tot dag zich...
...zult ge er niet van terug keeren) U hals over kop zonder slag om den arm in de werkelijkheid stort...
...vastklemmen. Want naar aanleiding van een & ander dat ge mij verteld hebt van den Hr ten Cate...
...van wat hij wil maar onwillekeurig loopt een visch van ’t eene soort in ’t andere net en een van...
...jk” in plaats van zich rondborstig over te geven aan den onweerstaanbaren aandrang des harten. En...
...balk was van min of meer onartistieken aard. Ik zeg U nu bij deze gelegenheid niet van welken aard...
...praktisch en uitvoerbaar zijn. Ik heb van daag weer jagt gemaakt op zeker “bête noire�� van mij, namelijk het resignatie systeem, dat “bête noire” is geloof ik van ’t ras der hydra, dat...
...van die ondragelijke lasten die zekere theologen leggen op den nek van de menschen en zelve met den...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8339 V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Johannes ten Cate was a friend of Van Rappard. Despite Ten Cate’s reservations about the academy – expressed later in the letter – he was probably the one who had persuaded Van Rappard to attend a winter...
in note b:
Van Gogh wrote the words ‘much more satisfactory’ in English.
189 To Theo van Gogh. Etten, Wednesday, 23 November 1881.
in title:
189 To Theo van Gogh. Etten, Wednesday, 23 November 1881.
in original text:
...heb ik daar zelf veel leed van. Meen echter niet dat de deplorabele scène van onlangs iets was dat...
...heb tot Pa, is er iets wakker geworden in hem. Van den zomer was Hij in een soort “laisser aller...
...als die van broeder en zuster. Dat acht ik echter even onwaarschijnlijk als dat ik door den tijd...
...van Prinsenhage. Welke spaak geen steek hield. Niet die hefboom was geschikt om mij er mee van den...
...als van koper. Maar ’t staat niet voor niets in den Bijbel, “de liefde zal menigte van zonden...
...zult hebben aan het op nieuw lezen van Michelet dan aan den Bijbel. En mij aangaande, ik zou voor...
...werkelijkheid van het gevoel van die groote kracht der liefde in ons binnenste – ’t bestaan van...
...geloofd tenzij voor een schaduw van een oogwenk.– Vergeef me die schaduw van een oogwenk.– Het...
...in de woestijn leven waar de hemel is van koper en den grond van ijzer is”. Is eene vrouw duurder...
...Trojaansche paard in den vorm van een aangeteekenden brief binnen de wallen van Troje zijn gehaald...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s love for Kee Vos (179)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b181 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
With regard to Van Gogh’s problems in the Borinage, see letter 153, n. 4.
in note 3:
...the ‘Vereeniging tot handhaving en voortplanting van het liberale beginsel’ (Association for the...
in note 4:
Examples of this are: ‘De profetie van Habakuk. (Eene bijdrage tot regte waardering van de profetische schriften des Ouden Verbonds)’, published in Maandschrift voor den Beschaafden Stand ter Bevordering van Bijbelkennis en Christelijk Leven. Amsterdam 1856, pp. 257-281; and ‘De profetie van Nahum’ in Maandschrift voor Christenen, ter Bevordering van Bijbelkennis en Godsdienstig Leven. Amsterdam 1861, pp. 699-732. Evidently the last essay was also published separately (see Berlage 1887, p. 35). Stricker wanted to make these books of the Bible – which were less well known and not yet available in modern translations – accessible to...
in note 11:
Cf. Ps. 130:4; Van Gogh wrote ‘genade’ (mercy) instead of ‘vergeving’ (forgiveness).
in note b:
stuffed God: Van Gogh added the French ‘(empaillé)’, which also means ‘stuffed’.
in note 22:
A saying. Van Gogh wrote ‘lieux’ (places) but meant ‘lieues’ (leagues, here ‘miles’).
in note 24:
...and Matt. 12:30. Michelet does not quote these biblical passages literally; Van Gogh means that in such books as L’amour and La femme Michelet – in contrast to Mr van Gogh – argues in favour of uniting lovers.
in note 27:
Van Gogh plays on words in the French.
in note 28:
...from Michelet’s La femme (Michelet 1863, p. 67). Van Gogh quotes this sentence again in letters 225 and...
190 To Anthon van Rappard. Etten, Wednesday, 23 November 1881.
in title:
190 To Anthon van Rappard. Etten, Wednesday, 23 November 1881.
in original text:
...uithouden op den duur – hij moet een hutje hebben op ’t strand met een vuur in den haard – m...
...weten dan God” is geen uitdrukking van mij maar die hoort van Mauve.) En die stelling bewijs ik...
...in de wereld van onzen lieven Heer. Kortom als alle menschen waren zoo als die persoon van wien we...
...om den arm waaraan menigeen zich “verhangen” heeft – hij kon er namelijk niet meer van los...
...spieren hebt zoo zult gij in tijd van nood den slag om den arm wel kapot krijgen. Maar anderen...
...en om den arm”. Er zijn met uw welnemen evenveel soorten van slagen om den arm als soorten van...
...daar ben ik nog zoo heel zeker niet van en als ik in plaats van met U en mij zelven met mezelven...
...let op den man die ’t werk maakt evenzeer als op ’t werk zelf.– Bij gebrek aan den man moet...
...bij gebrek aan ’t werk op den man alleen peil trekken. Nu ken ik van zekeren heer v. Rappard 1o...
...een erg onbarmhartig oordeel? Wat nu (om van den hak op den tak te springen) betreft mijn speciaal...
in translation:
...measure of the man alone. Well, of a certain Mr van Rappard I know, first, his work to some extent...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8340 V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh later added the sentence ‘(Let us...Mauve)’.
in note 5:
...first mentioned, however, in letter 358. Moreover, Van Gogh puts the work and the author on the same plane...
in textual note 77:
a O/Abstinatie (de O...Hein!–) < Van Gogh added the letter ‘A’, the underlining of the first letter...
191 To Theo van Gogh. The Hague, between Thursday, 1 and Saturday, 3 December 1881.
in title:
191 To Theo van Gogh. The Hague, between Thursday, 1 and Saturday, 3 December 1881.
in original text:
...den Haag Dec. 1881. Waarde Theo, Zoo als ge ziet schrijf ik U uit den Haag. Sedert Zondag ll. ben...
...te Etten zou zijn komen logeeren, ik vreesde daar niet van komen zou of dat het wat al te kort zou...
...an ben ik na verloop van dien tijd door de allereerste petites misères van het schilderen & ga dan...
...voor kamer & ontbijt. Dus als ik reken op de frs 100 van U dan is het te doen. En Mauve geeft mij...
...en ik kan U verzekeren dat dit ronde woord van M. mij meer genoegen doet dan een heele karrevracht...
...Maar dat neemt niet weg dat ik geen spijt heb van mijn bezoek aldaar. Wat nu verder te doen – wa...
...zij een lief meisje. Ik ben ook eens bij den Hr Tersteeg geweest & van de schilders ontmoette ik (de vroolijke) Weissenbruch en Jules Bakhuyzen & de Bock. Kortom Theo, ik zal met den dag meer realist worden in alle dingen denk ik. Zij is Goddank ook iets erg réeels. Nu weest gegroet, ook van Mauve & Jet en geloof me, t. à t. Vincent Zoodra ik van Mauve mag zal ik U weer een teekening sturen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b182 V/1962
in date note:
...before Christmas (see letter 193, Date). Because Van Gogh writes in the present letter that he arrived in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh had spent three days in Amsterdam, hoping to see Kee Vos (see letter 193). ‘Meanwhile’ is an...
192 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 18 December 1881.
in title:
192 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 18 December 1881.
in original text:
...Mogelijk hebt gij al uitgekeken naar een woordje van mij om te vernemen wat ik dezer dagen uitvoer. En van mijn kant had ik al uitgezien naar een woordje van U. Nog steeds ben ik iederen dag bij...
...Maar ik heb er verdomd het land aan om Pa van iederen cent rekenschap te geven, te meer omdat alles...
...door een overjas voor me te koopen die tot op den grond hing toen ik hem kreeg, en bovendien een...
...veel uitgaven hebben en bovendien, ’t is geen manier van doen om goed te koopen zonder iemand te...
...elk geval. En ik zal doen wat gij wilt. Zijt gij van meening dat het beter is ik hier nog wat blijf...
...eenig licht gekregen met betrekking tot de mysteries van ’t palet & het aquarelleeren. En daar...
...niets op tegen. Ik zal er U nog wel meer van vertellen hoe hartelijk & goed M. was. Nu wacht ik dus...
...later – binnen kort. Hierbij stuur ik U krabbeltjes van de twee aquarellen. Ik heb alle hoop om...
...op stel M. geen berouw behoeve te hebben van Zijne welwillendheid. We zullen probeeren er door heen...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is taking lessons from Anton Mauve in The Hague (191)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b183 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes that he has been gone from Etten for ‘almost a month’ (ll. 29-30), having left there on Wednesday, 23 or Thursday, 24 November (see letter 191). This offers no basis for an exact dating, although the letter must have been written around 20 December. On Monday, 19 December Mrs van Gogh wrote to Theo that there had been positive reports from Vincent (cf. n. 3) and that he would probably come home ‘at the end of the week’. She goes on to talk about the search for a studio in Etten (FR 2239), which is a point Vincent discusses in the present letter (ll. 17-21). He also mentions his intention of returning home in three or four days (he actually returned on c. 23 December) and expresses the same optimism about his work. These parallels suggest that the letter to his parents and this letter to Theo were written at approximately the same time. The letter to his parents arrived on 19 December in Etten, so we assume that this letter to Theo was written around Sunday, 18 December 1881...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Mrs van Gogh wrote to Theo about the prevailing mood of optimism: ‘Received cheerful letters from Vincent...
in note 4:
...woman knitting (F 870 / JH 84). In July 1882 Van Gogh gave this watercolour to the assistant...
193 To Theo van Gogh. Etten, on or about Friday, 23 December 1881.
in title:
193 To Theo van Gogh. Etten, on or about Friday, 23 December 1881.
in original text:
...doen. Maar geen spierwit, maar zoo van die kleur van ongebleekt linnen, geen koude tinten...
...gevolgen van eene onkiesche liefde.– En zij begrijpen den Bijbel...
...de stemming van J.P.S. zich zoo hebben uitgedrukt. Maar gij weet dat en van Pa...
...gegeven en genomen zoodat op ’t eind van den avond zij mij zeiden dat als ik...
...verdommen en uit de hoogte van af den preekstoel veroordeelen en verachten. Ik...
...doodeenvoudig bed, enfin het interieur van een echte ouvrière. Ze moest den volgenden dag aan de...
...van me dan Kee Vos. Als ik dikwijls moederziel alleen met mijn ziel onder den...
...gebed van een onwetende besluit: “o God daar is geen God”. Zie, die God van...
...soms van den winter nog eens? En hoor eens hier, het huren van ’t atelier &c., dat doe ik of doe het niet naar mate van ’t geen Mauve er van...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is taking lessons from Anton Mauve in The Hague (191)
in ongoing topic 2:
Van Gogh goes to Amsterdam in the hope of seeing Kee Vos (191)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b184 a-c V/1962
in date note:
The letter was written in the few days between Van Gogh’s return from The...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 12:
Of the exhibitions held in 1881 at the artists’ society Arti et Amicitiae, three catalogues are known: Catalogus van de tentoonstelling van schilderijen enz. van Levende Meesters, Catalogus van de tentoonstelling van kunstwerken van Levende Meesters and Catalogus van de Tentoonstelling van teekeningen enz. (Amsterdam, Van Gogh Museum, Library. Shelf mark TS 3100-3102). They make no mention of the months in which the exhibitions were held, but the exhibitions of paintings were generally held in the autumn. Cf. Stolwijk 1998, p. 163.
in note 14:
...modern spirit’. Van Gogh was ‘wildly enthusiastic’ about this theory, as evidenced by a letter from the previously mentioned J.A. Stricker to Jo van...
in note 16:
...Van Gogh visited the woman described in this letter in Amsterdam or The Hague, though the latter venue is more likely. It has been assumed that she was Sien Hoornik, Vincent’s later model and lover, but there is no proof of this. Van Gogh claims to have met Sien only at the ‘end of January’ 1882 (see letter 228...
in note 21:
Van Gogh frequently makes ironical references to this remark made by Uncle Stricker...
in note 22:
A reference to the closing line of Het gebed van den onwetende. Uit het dagboek van een krankzinnige (1861) by Multatuli, pseudonym of Eduard Douwes Dekker (Prayer of an unbeliever. From the diary of a madman). There were numerous editions of this...
in note 30:
...one of the daughters of Sophie (Fie) Cornelia Elisabeth van Bemmel and Arie Carbentus – a brother both of Mrs van Gogh and of Willemina C.G...
in note 31:
...van Zuijlen, who was known as Pater (Father) Bernhard. A priest since 1867, he was active in Rotterdam in 1869, in Delft in 1871 and as chaplain of the Heilige Antonius van Paduakerk in The Hague in 1883 (Nijmegen, Katholiek Documentatiecentrum...
194 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 29 December 1881.
in title:
194 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 29 December 1881.
in original text:
...systeem van die godsdienst afschuwelijk vond en juist omdat gedurende een miserabelen tijd van mijn...
...zijn met een wollen deken en den grond. Maar M. wil dat ik toch een bed zal nemen & wil ’t me desnoods voorschieten. Bij ’t opmaken van de rekening over de frs 100 kwam ’t uit dat er nog geld over was ofschoon ik dus toch tweemaal op reis geweest ben dezen zomer er van, en eens, nu de laatste...
...mijn weg nu duidelijk genoeg zich afteekent. Het spreekt van zelf dat ik U vraag, Theo als gij het...
...hem moet ik quand même toch ook goed voor den dag komen wat kleeren betreft en het niet zoeken in...
...men meer vastigheid onder de voeten. Het licht is van ’t zuiden zoo ongeveer maar het raam is...
...wat ik voel – nu, Mauve begrijpt daar alles van en hij wil me zooveel technische wenken geven als...
...Mauve zelf is druk bezig aan een groot Schij van een pink die met paarden tegen de duinen...
...spoedig, geloof me t. à. t. Vincent Veel groeten van M. en Jet. Ik heb nog een beetje geld maar...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s love for Kee Vos (179)
in ongoing topic 2:
Mauve gives Van Gogh advice (192)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b187 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh means the time he spent in Dordrecht, Amsterdam and the Borinage (from early 1877 until about August...
in note 2:
...owner of the house was Adrianus Johannes van der Drift. Van Gogh made a drawing of the group of houses to which his flat belonged: Houses on Schenkweg (F 915 / JH 122). See exhib. cat. The Hague 1990, pp. 17-19, and Visser 1973, pp. 23-24. Visser suggests, incidentally, that Van Gogh sublet his room from another (unknown...
195 To Anthon van Rappard. The Hague, Friday, 30 December 1881.
in title:
195 To Anthon van Rappard. The Hague, Friday, 30 December 1881.
in original text:
den Haag 30 Dec...
...daar Stallaert & Severdonk &c. mee, dan meen ik dat van ganscher harte, en ik zeg U, als ik u was...
...schrijven. Als ge op Uw atelier zijt werk geregeld met model, daar zult ge meer satisfactie van hebben op den duur. Enfin – bonjour. Vincent Als ge me nog eens zoudt willen schrijven, stuur Uw...
...stemming van verveling en koelheid die niet deugt. Dus heb ik mij hier gevestigd en ben blij ik in een andere omgeving ben. Ik zit nu wel een beetje in de zorg maar dat is toch nog beter dan op den...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s quarrel with his parents (194)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8341 V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Rappard had studied for a time at the Brussels Academy (see letter 178, n. 1). He had meanwhile returned to the Netherlands (see l. 7), but had apparently written to Van Gogh while still in Brussels. It is not...
in note 2:
Joseph van Severdonck taught at the Brussels Academy of Fine Arts, giving lessons in drawing and painting...
in note 4:
...is nothing in any of the letters to suggest that Van Gogh was actually considering various studios. As...
196 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 3 January 1882.
in title:
196 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 3 January 1882.
in original text:
...ongeveer op ’t zuiden. Meubels heb ik in den echten “rijksveldwachtersstijl”, zooals gij zegt, genomen maar ik geloof dat de mijnen meer direkt van dat allooi zijn dan de Uwen ofschoon gij het...
...enfin, ’t is de eenige solide manier en op den duur is ’t veel goedkooper een eigen gedoentetje...
...ook hoop ik.– Hoor eens, ge weet er alles van, mijn uitgaven zullen wat meer zijn dan te Etten...
...moet en ofschoon ik aanvankelijk tegen het gevoel van schuld opzag, ik voel toch dat het zoo beter is.– Het plan is dat ik geregeld naar model blijf werken. dat is duur & toch is het het goedkoopste. De Bock valt me niet mee op den duur, er is iets van een te zwakke ruggegraat in hem en hij...
...trop fin. Zijn schilderijen zijn een schaduw van een impressie en die impressie is mijns inziens...
...en kan daar rond voor uitkomen, ik zal dus den omgang met menschen niet vermijden – ook niet erg...
in ongoing topic 1:
Mauve gives Van Gogh advice (192)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b188 V/1962
in date note:
Van Gogh has meanwhile installed himself in a new studio, which he began renting on 1 January (l. 8). The New...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
197 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Thursday, 5 January 1882.
in title:
197 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Thursday, 5 January 1882.
in original text:
...daar niet goed uit kon houden is mogelijk & dat je van zienswijze met menschen die hun gansche leven buiten...
...die je aantrekt & daar je overdrijft is ieder die niets van hem heeft niet naar je zin omdat je in...
...te zijn(8) dan hij & die hij au fond mogelijk van tijd tot tijd beneid om helderder inzichten, tot...
...je niet.–(11) Schrijf mij weer eens als je kunt(12) & groet Mauve & Jet van mij. Steeds tt. Theo
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s quarrel with his parents (194)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b190 a V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
198 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 5 or Friday, 6 January 1882.
in title:
198 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 5 or Friday, 6 January 1882.
in original text:
...tot heden ontving ik niets, zelfs geen schrijven van U. Het beroerdste is, ik kan onmogelijk met model...
...mij best maar de laatste dagen ben ik flaauw van spanning. Ik heb naar modellen gezocht en weet er...
...niet eens weg kunnen sturen.– Het is een tijd van strijd voor U & voor mij maar ik geloof we...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s quarrel with his parents (194)
in ongoing topic 2:
Mauve gives Van Gogh advice (192)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b189 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh is actually referring to his last letter but one, letter 194.
199 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 8 or Monday, 9 January 1882.
in title:
199 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 8 or Monday, 9 January 1882.
in original text:
...te maken is eigentlijk niet van U, ik ken die en van ouds als een jesuitisme van Pa zelf en heb Pa...
...veel van M. en sympathizeer met hem, van zijn werk houd ik veel – en ik acht mij gelukkig wat van...
...of rigting opsluiten en behalve van Mauve en het werk van Mauve houd ik ook van anderen die heel...
...ik daar den slag van dan zullen ze verkoopbaar worden. Maar Theo ge kunt er verzekerd van zijn dat...
...dergelijke periode van strijd en moedeloosheid, van geduld en ongeduld, van hoop en van desolatie...
...teekeningen van Herkomer, Frank Holl, Walker en anderen. Ik heb ze gekocht van Blok den boekenjood...
...emigrants van Frank Holl en de “Old gate�� van Walker. en vooral een meisjesschool van Frank...
...van daan ben om ze zelf zóó mooi te maken, ik toch een paar studies van oude boertjes enz. aan den...
...over of ik daar niet iets van zou kunnen maken, gij hebt er ook nog een paar van, o.a. een man die...
...van nieuwe modellen zal ik van zelf attent worden op de fouten in de proportie van mijn studies van...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s quarrel with his parents (194)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b190 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mr van Gogh must have visited Vincent, who was taking lessons from Mauve in painting in both oils and...
in note 2:
Van Gogh is referring to his letter of 18 November 1881 (letter 186).
in note 3:
...several drawings from November-December in which Van Gogh used the drawing materials mentioned: Woman...
in note 4:
The Van Gogh estate contains 22 prints after the work of Hubert von Herkomer; they all came from The Graphic...
in note 5:
...by Francis Montague Holl have been preserved in Van Gogh’s estate; they all came from The Graphic...
in note 6:
Van Gogh’s estate contains three works by Frederick Walker: two from The Graphic (1871 and 1877) and one...
in note 7:
...was well known among artists. In November 1882 Van Gogh made a portrait drawing of him (F 993 / JH 254...
in note 8:
...9 and was reprinted in The Graphic Portfolio, 1877. Van Gogh’s copy is still extant. Ill. 1905. (t*151).
in note 9:
...Van Gogh mentions ‘Irish emigrants’ by Francis Montague Holl three times and ‘Emigrants’ once (in the present letter, as well as in letters 249, 311 and 307). An engraving called ‘Gone’ – Euston station. Departure of emigrants, 9.15 p.m. Train for Liverpool, September, 1875, appeared in The Graphic 13 (19 February 1876), pp. 180-181, but neither its title nor the accompanying commentary indicates that these emigrants are bound for Ireland. Ill. 1906. The Illustrated London News 65 (5 September 1874), pp. 220-221, published an engraving titled Irish emigrants leaving Queenstown harbour (Ill. 1907). Even though it was made by Michael FitzGerald, Van Gogh could nevertheless have had this print in mind (perhaps in addition to the above-mentioned work by Holl). Indeed, in a later letter he compares this print to ‘the women reading the Bible by Rembrandt’ (letter 249), and he writes: ‘The woman I wrote to you about is, as a type, rather like the central figure in that print, namely the mother with her child on her arm’ (letter 311). Because both Rembrandt’s Holy Family in the evening (see letter 37) and FitzGerald’s engraving show the woman with the baby – in the centre of the print – sitting and not standing, and because Van Gogh speaks specifically of ‘the central figure’ (in Holl’s’ ‘Gone’ there can be no mistaking this figure), the print in question is most likely Irish emigrants leaving Queenstown harbour. About a year later Van Gogh drew Woman with a baby on her lap (F 1066 / JH 322) who, like FitzGerald’s main figure, is a seated woman wearing a cap on her head (see cat. Otterlo 2003, p. 188...
in note 12:
...Van Gogh is very probably referring to one of the prints relating to Hubert von Herkomer’s painting The last muster (Sunday at Chelsea hospital / Chelsea pensioners), 1875 (Port Sunlight, Lady Lever Art Gallery). A print titled Sunday at Chelsea hospital, after a drawing which Herkomer later used for the painting, was published in The Graphic 3 (18 February 1871), p. 152. There is an impression in Van Gogh's estate. Ill. 171 (t*163). An engraving of a detail from the painting, depicting two men and titled The last muster. Sunday at the Royal hospital, Chelsea, appeared in The Graphic 11 (15 May 1875), Supplement, between pp. 480-481. Ill. 1910 (cf. also letters 303 and 304). It is also possible that Van Gogh is referring to Herkomer’s Rome – On the steps of St. Peter’s – ‘Per carità, signori’, in The Graphic 5 (24 February 1872), p. 172, a copy of which is also to be found in the estate. Ill. 1911 (t*575...
in note 15:
...van Nieuwkoop’ on Prinsengracht, artists drew from dressed models. The society also organized art viewings and mounted exhibitions. At first there were two categories of membership: ‘working’ and ‘art-loving’; only the ‘working’ members were allowed to take part in life-drawing. The annual contribution was either 10 guilders or 5 guilders, depending on the type of membership. Later on the categories were expanded to include ‘special members’ and ‘outside members’. Mauve was a member of the board from 1878 to 1883. See S. de Bodt, ‘Pulchri Studio. Het imago van een kunstenaarsvereniging in de negentiende eeuw’, De Negentiende Eeuw 14 (1990), pp. 24-42, espec. 28-29; and Van Kalmthout 1998, pp. 336-342. See also letter 202, n. 1...
200 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Saturday, 14 January 1882.
in title:
200 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Saturday, 14 January 1882.
in original text:
...ge zult er eens erg spijt van hebben.– Kerel ik geloof dat ik veel van dien spijt &c. gehad heb...
...begonnen, op zijn minst zoo groot als een van die figuurstudies die ik te Etten maakte. Nu spreekt het van zelf dat dat zoo maar niet in eens goed & grif van stapel loopt. Mauve zelf zegt me dat ik...
...Dit is een schetsje van een van de kleine aquarellen, het is een hoekje van mijn atelier met een...
...het van zelf dat men de techniek niet den eersten dag meester is. Nu dit is ’t sujet van de...
...en dan laten ze me soms in den steek. Net als van morgen een smidsjongen, die kon niet komen omdat...
...geen trek in. Morgen heb ik weer ’t model van het oud vrouwtje, maar 3 dagen achtereen kon ze...
...Etten maar zoek hier wortel te schieten. Het spreekt van zelf dat de modellen me geld kosten en ik...
...full speed ga maar...enfin ge begrijpt er alles van, ik moet mijzelven nog inhouden tot er wat...
...die groote van dezen zomer. Wat vinniger en wat nijdiger. Dit is een schetsje van de Schenkweg...
in ongoing topic 2:
Mauve gives Van Gogh advice (192)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b191 V/1962
in date note:
The letter provides an account (cf. ll. 36 ff.) of Van Gogh’s first working days since his previous letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Because Van Gogh says in letter 322 that a ‘nice saying’ is ‘There’s something diabolical about...
in note 4:
...26, and several private charitable institutions. Van Gogh is probably referring here to one of the...
in note 8:
In the summer of 1881 Van Gogh usually drew on large sheets, varying in size from c. 30-50 cm x c. 50-60 cm.
201 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 21 January 1882.
in title:
201 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 21 January 1882.
in original text:
...moet te eten geven &c. &c. En dan de onkosten van verf, van papier &c. Ik heb het U reeds in mijn...
...En die teekening van dat oud vrouwtje waarvan ik U een schets zond heb ik afgemaakt nog verder en den een of anderen dag gaat die wel weg. Geloof mij, ik werk, ik tob, ik blok den heelen dag en met...
...hard en nog harder kon doorwerken. Als gij er den Heer Tersteeg over schrijft dan zal hij U graag...
...wijs als nu een week of drie. Wat betreft het formaat van teekeningen of de sujetten, graag wil ik...
...que coute die drooge manier waarop mijn studies van dezen zomer gedaan zijn moet overwinnen. En nu...
...Hr. Tersteeg is er ook geweest en heeft gesproken van dat ik eens een paar teekeningen in kleiner...
...nu doen. als ik naar Mauve ga of naar den Heer Tersteeg en hun vroeg, ik geloof zij het niet weigeren zouden. Doch Mauve heeft reeds zooveel gedaan en aan den Heer Tersteeg verkoop ik liever een paar...
...ook niet veel op eens te sturen als ik maar van week op week kan doorgaan. Ontvang een handdruk in...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b192 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes that ‘the week is over’ (l. 2) and ‘the coming week...starts tomorrow’ (l. 87...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...F 946v / JH 95), only a part of which survives. Van Gogh later painted the watercolour Bleaching ground...
in note 4:
Van Gogh says in letter 202 of Sunday that he and Mauve spoke ‘yesterday’, which must therefore have been...
202 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 22 January 1882.
in title:
202 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 22 January 1882.
in original text:
...er van mede te deelen. Maar het gebeurt mij dikwijls genoeg dat ik met de handen in ’t haar zit. Nu was ik van morgen zoo beroerd dat ik naar bed ben gegaan, ik had hoofdpijn en was koortsig van...
...U toch eens zeggen dat ik in mijn brief van gisteren niet overdrijf. Als ik maar hard doorwerk dan...
...hoeft dat alles niet op eens maar het maakt dat van dag tot dag er kleine dingen noodig zijn die...
...meest vermaakte dingen van U of een paar zijn er bij die gemaakt gekocht zijn en van slechte stof...
...was het van morgen, dat zijn van die kwade uren waarin men magteloos is en flaauw van overspanning...
...in de rats ben hoe ik betalen zal en of ik den volgenden dag zal doorgaan of niet zal kunnen. En ik...
...zeg ik het U nog eens. Ik begrijp er alles van dat gij het zelf ook moeielijk kunt hebben maar mij...
...heb ik nog een lesje gehad van Mauve over het teekenen van handen & gezigten, om die dun in de verf...
...heb ga ik morgen met goed vertrouwen weer aan den slag. Toen gij dezen zomer te Etten waart spraakt...
in ongoing topic 1:
Mauve gives Van Gogh advice (192)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b193 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had indeed become an associate member of this artists’ society, evidently after Mauve had put in a...
in note 3:
Something Mauve had said prompted Van Gogh to use this metaphorical expression (see letter 192).
203 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 26 January 1882.
in title:
203 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 26 January 1882.
in original text:
...om een & ander in orde te schikken en toen van morgen uit haar eigen het model kwam kijken ofschoon...
...het geen hopelooze zaak is, dat ik er zoowat den slag van beet krijg.─ Toen Mauve hier was het...
...dat moment gezien had zou niet ligt die uitdrukking van zijn gelaat vergeten. Hetgeen Mauve mij tot...
...klaar gemaakt doch ─ ─ nadat ik er een grootere van gemaakt had die te zwaar geworden was. En...
...stond in een oogenblik er dit van op krabbelen op een klein stukje papier dat van een vel Whatman overgeschoten was.─ Dit model is een mooie meid, het is ’t model van Artz vooral geloof ik, maar...
...met mijn oud besje. Het lukken of niet lukken van een teekening heeft ook veel te maken met de...
...Israels & zooveel anderen die voorbeelden zijn, weten van alle stemmingen partij te trekken. Enfin...
...goed kerel ─ het is toch nog al klein en gemeen van Messrs G&Cie dat men U weigerde toen ge geld...
...wat beters zal te vertellen hebben dan vandaag & in den laatsten tijd maar ge moet ’t me niet...
in ongoing topic 1:
Mauve gives Van Gogh advice ( 192)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b194 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh was in Brussels from October 1880 to April 1881 (see letters 160-165).
in note 3:
Van Gogh must mean that he wants to heighten the colour, which sometimes causes the paint to become too thick...
204 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 13 February 1882.
in title:
204 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 13 February 1882.
in original text:
...Waarde Theo, Ofschoon ik wel eenigzins een brief van U verwacht dezer dagen zoo schrijf ik toch weer eens.– Ik hoorde een & ander aangaande U van den Heer Tersteeg toen die terug kwam uit Parijs...
...penteekening van een oud vrouwtje dat zit te breien. En ik geloof dat die ook beter is dan die van...
...dan die van dezen zomer en meer aquarel, ik die maar eens zenden moest, dan zou hij die van me nemen. Misschien is de tijd werkelijk niet ver meer af dat ik door mijn werk wat geld in den zak zal...
...op Pulchri waar schetsen waren van Bosboom en van Henkes. Zeer mooi; van Henkes waren er verscheiden grootere figuren dan men gewoonlijk van hem ziet. Hij moest die maar meer maken dunkt me. Weissenbruch is ook eens bij me geweest. Ik kijk al iederen dag uit naar een brief van U want ik hoop dat...
...het is solidener, geloof ik op den langen duur. de Bock kwam van middag eens hier, juist terwijl ik...
...half Februarij. Dus wacht ik in alle geval een brief van U dezer dagen. Ik geloof dat ik in de...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b195 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
In the summer of 1881 Van Gogh usually drew on large sheets, varying in size from c. 30-50 cm x c. 50-60 cm.
in note 3:
Van Gogh wonders how drawings are transferred to wood-blocks in order to made wood engravings.
in note 4:
Mr van Gogh had celebrated his 60th birthday on 8 February 1882.
in note 6:
...later revealed the trouble Van Gogh could cause in such situations. According to his own account, Breitner made discreetly small sketches in a sketchbook of modest size, whereas Van Gogh made large drawings...
in note 8:
...place on Saturday, 11 February 1882 in the ‘Hofje van Nieuwkoop’ (See Archief Pulchri and Archief...
in note 9:
It is not known which of De Bock’s drawings Van Gogh is referring to here.
205 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 18 February 1882.
in title:
205 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 18 February 1882.
in original text:
...heb nog niets van U gehoord deze maand. Omdat gij in Uw vorigen iets schrijft over niet wel U gevoelen dacht ik er aan of gij soms ziek waart. Doch de Hr Tersteeg zei me dat gij weer hersteld waart, ten minste dat hij niets aan U gemerkt had. Gij begrijpt dat ik nog al erg om geld verlegen ben. De Hr. Tersteeg heeft een teekeningetje van me genomen voor...
...Het teekenen is ’t voornaamste, wat men er van zeggen moge, en verreweg ’t moeielijkste ook...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b197 V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘It is now 18 February’ (l. 2).
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh is not necessarily referring to size when he calls this a ‘little drawing’; he could be alluding to the fact that it is not very elaborate (cf. letter 237, n. 10). It is possible that he is referring to Woman at the window, knitting (F 910a / JH 90), which Tersteeg owned; it measures 33 x 26 cm. (The drawings he made for Uncle Cor, which are comparable in format, were also referred to by Van Gogh as little...
in textual note:
Van Gogh wrote below the signature (l. 23): ‘t.s.v.p.’ (tournez s’il vous plaît).
206 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 25 February 1882.
in title:
206 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 25 February 1882.
in original text:
...ik dank U van harte voor de toezending daarvan. Zou U reeds onmiddelijk berigt van de goede...
...met inspanning mij er uit losruk om te schrijven of den een of ander op te zoeken als het noodig is...
...zult gezien hebben ’t geen waar ik nu in den laatsten tijd aan bezig ben geweest dan kunnen we...
...moet U zeggen dat ik er mij zoo goed bij bevind van alles af te zijn, het is mij zoo'n rust die ik...
...de studies die gij van mij hebt die zijn veel beter en de penteekeningen van dezen zomer zijn ook...
...nog groenezeepachtig uitzien. En als ik iets tegen den Heer Tersteeg had (maar ik heb niets tegen...
...van een landschap, een plaggenveld, dat zei Mauve van een figuur, n.l. een oud boertje dat bij den...
...uit ver verleden zag opdokken in het schijnsel van het vuur of den rook. Het moge wat langer of wat...
...naar U. Ik denk dat als gij nu de studies van dezen laatsten tijd zult gezien hebben, ge ’t wel...
...P.S. ik heb er nog twee studies van het kindje gemaakt van daag. het wordt nu donker. bonsoir.
in ongoing topic 1:
Mr van Gogh’s 60th birthday on 8 February (204)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b198 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...la nature qui faut tout peindre’). Gavarni 1881, p. 6. In letter 302 Van Gogh says that he owns this book.
207 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 3 March 1882.
in title:
207 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 3 March 1882.
in original text:
...huis heb ik al 3 personen gehad, eene vrouw van een jaar of 45 die net een figuur van Ed. Frère is en dan haar dochter, een jaar of 30, en een jonger kind van 10 of 12. Het zijn arme menschen en die...
...in den beginne, ik heb hun beloofd dat ik hun een gulden per dag zal geven zoodra ik er van verkoop...
...ik er wat van aan den man breng.– Als ik ’t kon doen hield ik alles wat ik nu van hen maak voor...
...op een compositie van meer figuren, b.v. een wachtkamer 3e klasse of een bank van leening of een...
...maar kort krijgen. Het is misschien wel waar dat ik den slag niet heb om met menschen om te gaan die erg op vormen gesteld zijn doch van den anderen kant heb ik misschien meer vat op arme of burgerluidjes, en verlies ik aan den eenen kant, ik win aan den anderen kant en ik geef het dan soms maar...
...nu en den tijd dat gij zenden kunt. Ik zeg dit omdat in een vorig schrijven Gij er van spraakt dat...
...nog een teekening die van U hoort geloof ik, ik heb echter ’t regte van de zaak niet begrepen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b199 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...and her younger sister Maria Wilhelmina. Van Gogh’s estimate of their ages was slightly off...
208 To Theo van Gogh. The Hague, between about Monday, 6 and on or about Thursday, 9 March 1882.
in title:
208 To Theo van Gogh. The Hague, between about Monday, 6 and on or about Thursday, 9 March 1882.
in original text:
...Waarde Theo, In Uw brief van 18 Februarij ll. zegt gij: “Toen Tersteeg hier was spraken we...
...vroeg om f. 10. hij ze mij wel gaf doch vergezeld van zoo veel reproches en ik zou haast zeggen...
...de schikking tusschen U en mij dat ik van U geld ontvang, daarover verlang ik op nieuw met U in tegenwoordigheid van Mauve en van niemand anders te spreken, bij gelegenheid van Uwe komst te s’Hage die hoop ik spoedig plaats zal vinden. Het groote schij van Mauve zal weldra af zijn, alsdan zal Mauve mij op nieuw wel een en ander te zeggen hebben over het aquarelleeren. Doch Tersteeg kan werkelijk niet zóó praten dat men er naar werken kan. Het resumé van wat Mauve mij tot dusverre gezegd...
...jaar geen middageten gebruiken & op die manier bezuinigen dan dat ik weer nu & dan f. 10 van Tersteeg krijg, vergezeld van zijn reproches.– Ik zou wel eens willen weten wat de schilders zeggen zouden van zijn argument “minder model nemen om de goedkoopte”, dan wanneer men modellen gevonden...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b200 V/1962
in date note:
...Van Gogh refers to a letter from Theo of that date (l. 2), and before 11 March 1882, because that was when he heard of the completion of Mauve’s painting Fishing boat on the beach, something he was not yet aware of when writing this letter (l. 44 and letter 210). The ‘money for this month’ which Vincent requests (ll. 63-64) cannot have been the money for February, because Theo had sent money on 18 February and letter 206 is the first to include a response to this. It must therefore refer to the March allowance, about which Van Gogh wrote on 3 March, however, evidently for the first time that month (letter 207, ll. 88 ff.). It seems only natural that a subsequent letter with the same request would not have been written until at least several days later. Moreover, it certainly dates from before 11 March, because in the letter written that day Vincent told Theo that he should meanwhile have received the present letter (and letter 209). Even though this does not offer an exact date, we assume that this letter was written on or about Monday, 6 March at the earliest and on or about Thursday, 9 March 1882 at the latest...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
209 To Theo van Gogh, The Hague, between about Monday, 6 and on or about Thursday, 9 March 1882.
in title:
209 To Theo van Gogh, The Hague, between about Monday, 6 and on or about Thursday, 9 March 1882.
in original text:
...den laatsten tijd mij zeer onvriendelijk heeft behandeld, en niet daaraan dat het met mijn werk den...
...hem er eens op afgezonden had om de opinie van Weissenbruch omtrent mijn werk te hebben.– En...
...de verandering van stemming van M. moet ongerust maken. Ik heb toen ook aan W. gevraagd wat hij van...
...dat er een schilder in je stak zei Tersteeg van neen, en Mauve heeft toen tegen Tersteeg je partij...
...ben mijn brood waard en men moet mij er geen verwijt van maken als ik tot nog toe niet heb kunnen...
...iets gestuurd. Mogelijk acht ik het dat gij misschien van Tersteeg een of ander gehoord hadt dat U...
...gaandeweg dan is het al spoedig, in aanmerking genomen den korten tijd dat ik bezig ben. Doch op...
...dingen zeggen naar aanleiding van studies die ik ondertusschen maak. In den laatsten tijd heb ik...
...aan bezig zijn doch die nog niet af is, voor den dag te halen, en uitleggen hoe zij die aanzetten...
...zou nog wel erg graag bij gelegenheid wat van dat papier Ingres hebben, het wordt misschien spoedig...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b196 V/1962
in date note:
...Van Gogh ‘this afternoon’ (l. 85). Secondly, Van Gogh says that he mentioned Weissenbruch’s visit in ‘a’ previous letter (ll. 14-15); if that had been letter 204 written that same morning, it would have been more logical for Van Gogh to refer to it as ‘the’ previous letter. Finally, the opening of the letter refers to a tense situation of which there is no trace in letter 204. It is therefore more reasonable to view this letter as the continuation of letter 208. The subjects discussed would then concur: Mauve puts the finishing touches on his large canvas (l. 40); Theo has not yet written that month (March), so Vincent has not yet received any money (ll. 73-74); Tersteeg criticizes Van Gogh’s pen drawings; and the striking word ‘twijfelmoedigheid’ (here translated as being ‘in two minds’) (l. 3) is used again in letter 210 (l. 79), which follows this letter in any case. Finally, this is the only way to explain the multiple ‘letters’ that Theo is presumed to have received when Vincent sits down to write letter 211 (l. 2). Since the letter therefore appears to have been written on the same day as letter 208, we have given it the same date: between about Monday, 6 and on or about Thursday, 9 March 1882...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
210 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 11 March 1882.
in title:
210 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 11 March 1882.
in original text:
...Gelijkerwijs ook de “praktische praatjes” (zegge) van den Hr T. over kunst somwijlen on ne peut...
...Hij veroordeelt teekeningen van me waar terdeeg goeds in zit en dat had ik van ZEd. niet verwacht...
...het serieus aanpakken van mijn werk en op doordenken. Ofschoon ik momenten heb van passie en mijn...
...bij. Suffit. Sedert het bezoek van T. heb ik een teekening gemaakt van een weesjongen die schoenen...
...evenwel de type van dien weesjongen zit er wel in. En wat er ook zij van de gaucherie van mijn hand...
...ik nog een studie gemaakt van het atelier met de kagchel, den schoorsteen, ezel, tabouret, tafel &c...
...van de Bock te leen het groote werk van Sensier. Het interesseert mij zoo dat ik s’nachts er van...
...f. 10 van Tersteeg ontving doch daar moest ik denzelfden dag f. 6.- van betalen aan model, aan den...
...die mij in de Millet van Sensier zeer troffen en ontroerden, gezegden van Millet. L’art c’est...
...me 12 kleine penteekeningen, gezigten van s’Hage naar aanleiding van eenige die gereed waren...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b201 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh was writing this letter when he received a letter from Theo (l. 143). It emerges from letter 211...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...for in due season we shall reap, if we faint not.�� Van Gogh wrote ‘time’ instead of ‘season’.
in note 3:
...J.F. Millet. Paris 1881. Reading this lengthy work, Van Gogh experienced a shock of recognition which...
in note 6:
...p. 31 and Hefting 1970, p. 41. Cf. in this context Van Gogh’s remark, made earlier in the letter...
in note 8:
...Van Gogh made for Uncle Cor: 1. Street scene, ‘Paddemoes’ (F 918 / JH 111); 2. Bakery in Noordstraat, ‘Geest’ (F 914 / JH 112), 3. ‘Vleersteeg’ (not known); 4. ‘Vischmarkt’ (not known), mentioned in letter 211; 5. Scheveningseweg (F 920 / JH 113); 6. Sand diggers in the dunes (F 922 / JH 114), the last two both mentioned in letter 212. The rest of the series consisted of six of the following eight drawings, as evidenced by their provenance or internal evidence, including the handwriting on the verso: 1. Bridge near Schenkweg (F 917 / JH 115), the so-called Schoutweg; 2. Ditch beside Schenkweg (F 921 / JH 116); 3. Van Stolk Park (F 922a / JH 119); 4. Gasworks (F 924 / JH 118); 5. Factory (F 925 / JH 117); 6. Bridge and houses on the corner of Herengracht-Prinsessegracht, The Hague (F SD 1679/ JH 121); 7. The entrance to the Pawn Bank, The Hague (F - / JH 126). Finally, the Station in The Hague (Rijnspoor Station) (F 919 / JH 123) could also have belonged to this group. See exhib. cat. The Hague 1990, pp. 170-177 and cat. Amsterdam 1996, pp. 106-108 (nn. 5-6...
211 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 11 March 1882.
in title:
211 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 11 March 1882.
in original text:
...dreigde nog eens want ik, toevalligerwijs den naam van de Groux uitsprekende met betrekking tot...
...werk toont hij het regt heeft om den zielstrijd van zijn eigen private leven (die in onmiddelijk en...
...en spreken dus dadelijk over den prijs. Mijn prijs voor een teekeningetje van die groote hetzij met...
...vraag ik er nog 12 van Amsterdam mits ge dan mij maar den prijs eens laat vaststellen, dan verdient...
...van het kindeke Jesus evenwel maar de geboorte van een kalf. En ik weet nog fameus goed hoe dat van...
...t. Vincent Ziehier een lijstje van hollandsche schilderijen voor den Salon bestemd. Israels, een...
...eenzaamheid van die twee oudjes, mannetje en hond, dat elkaar kennen van die twee, dat nadenken van...
...Ik zou dat schilderij van Israels willen zien als pendant van la Mort & le bucheron van Millet. Ik...
...bûcheron van Millet kan uithouden, dat men er te gelijk mee kan zien, ik weet van den anderen kant...
...schij van Mauve en het werk van Millet. Het is wel de resignatie maar de echte soort, niet die van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b202 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
The fact that Van Gogh said this in French could mean that there was a model present; on a previous occasion Van Gogh had spoken to Tersteeg in English for the same reason (see letter 210).
in note 3:
...1871, espec. pp. 21 (quotation), 22, 28. Regarding Van Gogh’s discussion with Uncle Cor, see also letters...
in note 9:
...van Nieuwkoop)’, according to the announcement in Het Vaderland of 9 March 1882. The Dutch painter, musician, improviser and speaker Anton (Tony) Lodewijk George Offermans produced the farce presented that evening at the Hague artists’ society Pulchri. According to Gram, this was ‘a kind of revue, in which current events were criticized in the most entertaining way’, displaying ‘extraordinary humour and wit’. See Gram 1881, pp. 1-2; Van Gelder 1947, pp. 41-44, 53-54; and Van Kalmthout 1998, pp. 336-342...
in note 11:
...made an engraving, calling it ‘after Rembrandt’. Van Gogh knew prints by De Frey after Rembrandt (see...
in note 14:
...edition: Carlyle 1846. It is uncertain whether Van Gogh already knew Carlyle’s portrait from The...
in note 16:
...Carlsberg Glyptotek). Ill. 283. It is possible that Van Gogh knew Pierre Edmond Alexandre Hédouin’s print...
in note 17:
...Van Gogh is referring here to Jozef Israëls’s Peasant family at table, 1882 (Amsterdam, Van Gogh Museum) Ill. 188. This canvas measures 71 x 105 cm, however, and he speaks of ‘a small [one]’, so perhaps he is referring to one of the two variations of it, namely the version with six figures which was formerly in the Alexander Young Collection, 53.5 x 85 cm (present whereabouts unknown) or a smaller variation on panel, 48 x 69 cm (Sotheby’s London, 17 November 1985, no. 224). See exhib. cat. Amsterdam 1993, pp. 78-80, cat. no. 3 and Van Gogh Museum Journal 1995. Amsterdam and Zwolle 1995, p. 189. Cf. in this context the composition in the photogravure Peasants at table, published by Goupil (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 193. This print was made after the painting The frugal meal (Glasgow, Art Gallery and Museum, Kelvingrove); see also letter 257, n. 18. Silent dialogue was, incidentally, the only work by Israëls at the Salon...
in note 18:
The source of this quotation has not been traced. Van Gogh cites it again in letters 750 and 784; cf. also...
in note 20:
This refers to the period in which Van Gogh worked as a clerk in The Hague, from August 1869 to May 1873. In...
212 To Theo van Gogh. The Hague, between about Thursday, 16 and on or about Monday, 20 March 1882.
in title:
212 To Theo van Gogh. The Hague, between about Thursday, 16 and on or about Monday, 20 March 1882.
in original text:
...als ’t ware poezij – maar van de echte onsentimenteele soort van hem uit. Ik had toen zoo’n...
...nooit had ik de courage het scalpel van analyse en op den keper beschouwen in hem te zetten. Nu...
...dat hij iemand was die zich het air gaf van een geldman, van een homme du monde, enfin ik weet het...
...haantje de voorste te zijn. Enfin de mannen van den dag zijn mannen van één dag doch wie zooveel...
...die in den grond serieus zijn al hebben ze dikwijls iets onaangenaams – men gaat van hen houden...
...gezien heb de verandering van finantieele omstandigheden die eene verandering van carrière voor U...
...rk” in den letterlijken zin van werken met de handen.– Als gij schilder werd zou één van de...
...een physiek oogpunt, de inspanning van den geest, de tobberij met den kop niet meegerekend wordt er...
...het bezwaar van koude wegvalt moet ik noodwendig op de een of andere manier wat studies van naakt...
...een spitter of naaister. Van voren, van achteren, van bezijden. Om goed den vorm te leeren zien en...
in ongoing topic 4:
Van Gogh is using the members of the Hoornik family as models (207)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b203 a-b V/1962
in date note:
...to have been written on Saturday, 18 March, because Van Gogh says that ‘tomorrow’ the carpenter will be...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
It is not known which drawings Van Gogh refers to here as ‘heads’, though Head of a woman (F - / JH...
in note 7:
...passage Van Gogh explains that even though he places Goya and Gavarni above the previously mentioned artists, the way in which they make an absolute truth of human vanity goes too far in his view. Van Gogh refers...
in note 9:
Adrianus Johannes van der Drift.
in note 11:
...rented a room on the first floor of the house at Van Stolkweg 20, now 22 (‘Villa Germania’), where...
213 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 24 March 1882.
in title:
213 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 24 March 1882.
in original text:
...t werk geweest en ik ben in ’t touw van s’morgens tot s’avonds. Primo de teekeningetjes voor...
...kleine stadsgezigten teekenen en ik krijg er den slag nu van beet. Ik wou dat Tersteeg of anderen...
...plaats van onmogelijkheden te eischen waardoor ik gedecourageerd wordt inplaats van geencourageerd...
...een cent in den zak erg bar en moeielijk zijn dan zouden ze geloof ik niet zoo zijn om mij het beetje geld, dat ik van U ontvang en dat mij boven water houdt in dezen moeielijken tijd, te beknibbelen of mij het hart week te maken door mij verwijtingen te doen van wege ik het van U ontvang. Ik...
...gesproken een kunstavond te geven op Pulchri van mijn collectie houtsneden naar Herkomer, Frank...
...geen bezwaar in den weg waarom ik niet zeer productief zou kunnen worden voor den handel. Dat ik...
...U in den laatsten tijd geen schetsjes meer gestuurd – ik wacht nu maar tot ge zelf eens komt – dat is beter. Ben aan figuren bezig en ook aan een paar landschappen v.e. bloemkweekerij hier op den...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b204 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh’s estate contains numerous prints by English illustrators. Most of the prints by the three artists...
in note 3:
Van Gogh wrote this in letter 211.
214 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 2 April 1882.
in title:
214 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 2 April 1882.
in original text:
...van te leven als b.v. Smid of dokter. Een artist is in elk geval lijnregt ’t tegenovergestelde van...
...bij den arm pakte en zei, Kijk Theo, zóó moet ge dien akker teekenen, zóó loopen de lijnen van...
...begeven doch gij staat net op ’t randje om den een of anderen dag licht te krijgen in de praktijk...
...ik de soliditeit van het middel van bestaan.– Zoodat ik b.v. de maatschappelijke positie van Jaap...
...moment. Een mediocreteit in den slechten zin van ’t woord komt er gedecideerd niet van U als gij...
...nog frs. 100 geeft voor tot ’t begin van Mei. Van de nu gezondene frs 100 heb ik Tersteeg nog...
...aan te schaffen en de huishuur. Tegen ’t midden van April als gij weer zend dan kan ik ze hem...
...uur lang ze zitten te bekijken en was boos van wege ’t bestuur Pulchri gemopperd had omtrent “v...
...t NIET op de hoogte zijn van de zaak maakt bij sommigen een deel uit van wat zij hun “algemeene...
...kan dan kom ik misschien eens met een schij voor den dag op ’t moment dat zij het niet verwachten...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b205 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh is most likely referring to Armand Théophile Cassagne’s Guide de l’alphabet du dessin (1880...
in note 5:
Although Van Gogh had previously declared his intention not to see Tersteeg for the time being (see letter...
in note 6:
...for gonorrhoea. Some time before 28 March 1882 Van Gogh visited him there and took along a copy of...
in note 7:
Van Gogh worked from early April to early June on this new series of townscapes for Uncle Cor. The letter in...
in note 8:
The plan for Van Gogh to show his woodcuts at Pulchri had been proposed by Blommers shortly before this (see...
215 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Thursday, 6 April 1882.
in title:
215 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Thursday, 6 April 1882.
in original text:
...dan is er morgen van zelf vooruitgang. Ik weet natuurlijk niet wat gij van mijn teekeningen zult...
...inplaats van aan een lessenaar op ’t kantoor. Ziedaar. Ik weet zeker dat er dan in uw eigen atelier iets in U wakker zou worden dat ge nu niet weet – een groote verborgen kracht van werken en...
...Dezen laatsten tijd maak ik veel studies van brokken van ’t figuur: koppen, hals, borst, schouder...
...doen, dat spreekt van zelf. Zoo'n teekeningetje als bijgaand is eenvoudig genoeg van lijnen. doch...
...zóó te kiezen dat ’t van zelf spreekt als ’t ware dat ze zoo loopen moeten, dat is iets dat echter niet van zelf gaat.– Het is wel waar Theo, dat ik in den laatsten tijd terwijl ik hier te...
...doch dat is ’t niet eens. Breitner heeft den laatsten tijd ook weer model genomen echter en toen...
...is. Er is een gedicht van Tom Hood geloof ik waarin hij verteld van eene groote dame die s'nachts...
...t is een slank blank vrouwenfiguur, onrustig in den donkeren nacht. Als het moet dan zal ik er...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b206 V/1962 (sheet 1) and d329 V/1972 (sheet 2)
in date note:
...handwriting and the colour of ink, we assume that Van Gogh himself wrote the date ‘April 82’ (l. 1) at...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
It is not known how Van Gogh acquired this information, which he mentions again in letters 280 and 332.
in note 5:
It is possible that Van Gogh wrote ‘kon’ instead of ‘kan’ (it’s).
in note 7:
...Van Gogh combines the themes of two well-known poems of social protest by Thomas Hood, ‘The lady’s dream’ and ‘The song of the shirt’. ‘The lady’s dream’ comes immediately after ‘The song of the shirt’ in some editions of the poems. See Poems. 7th ed. London 1854, p. 49. Van Gogh’s notion of this woman differs from Hood’s idea of her; see Zemel 1987, p. 367 (n. 29): ‘Hood’s own illustration for ‘The lady’s dream’, titled The modern Belinda, shows an elaborately gowned lady holding a lapdog and attended by a peacock while surrounded by flying skeletal sylphs’. See also Zemel 1997, p. 28 and letter 176...
in textual note 106:
kan < It is possible that Van Gogh wrote ‘kon’.
216 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 10 April 1882.
in title:
216 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 10 April 1882.
in original text:
...1 Teekening die ik U zend als bewijs van dankbaarheid voor zooveel dat gij dezen anders barren winter voor mij gedaan hebt. Toen gij verl. zomer die groote houtsnee van Millet, “la bergère” bij U hadt toen...
...En nu ziet ge er meteen aan dat ik druk aan den slag ben. Nu ik er eenmaal aan begonnen ben zou ik...
...vel onderleg onder mijn papier had. Nu had ik er hard op gesjouwd om den contour juist te krijgen en toen ik de teekening van de plank nam was het zeer zuiver op de twee vel onderleg door gedrukt en...
...zou doen in eenvoudige grijze passepartout. ’t Spreekt van zelf dat ik niet altijd zoo teeken als ditmaal. Doch ik houd bijzonder veel van die Engelsche teekeningen die in dezen stijl gedaan zijn...
...als Mais reste le vide du coeur Que rien ne remplira zooals in het boek van Michelet staat.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b207 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...seated), engraved by Jean Baptiste Millet, was in Van Gogh’s possession. The print measures 27.3 x 21.9...
in note 3:
Van Gogh thus had at this time three versions of Sorrow: the actual study and two copies made by tracing over its lines hard enough to make an impression of it on two other sheets. Two of the three drawings have survived: one in pencil, with wash (F 929 / JH 129) and one in black chalk (F 929a /JH 130). It is unlikely that Vincent sent Theo the last version. In the following letter he specifically mentions a ‘pencil drawing’ and advises Theo to consider applying milk as a fixative (letter 217, l. 27). The hard-handed way in which he handled the paper (cf. ll. 32-34) indicates that this version is the original study made from the model, which he says he kept for himself. The sheet also bears traces of a grid. If such squaring was intended for the lithograph made later (see letter 282 ff.), this is another reason why Van Gogh would not have sent it to Theo. See also exhib. cat. Vienna 1996, pp. 62-63, 70, cat. no. 5. Below Sorrow (F 929a /JH 130) he wrote: ‘Comment se fait-il qu’il y ait sur la terre une femme seule – délaissé. Michelet’. (Why is there a woman alone on earth – abandoned). These words were taken from Michelet’s La femme; ‘délaissé’ is Van Gogh’s own addition (Michelet 1863, p. 37). Regarding the connection between the drawing and the quotation, see Soth 2004, pp. 179-180. Van Gogh quotes the same line from Michelet in letter 316. The other extant version of Sorrow (F 929 / JH 129) comes from the estate of Van Rappard, to whom Van Gogh must have given it as a present. Vincent later made a larger version of the drawing, which he sent to Theo (see letter 222...
in note 4:
It is not impossible that Van Gogh, who at this time was reading Edmond and Jules de Goncourt’s Gavarni...
in note 5:
By ‘in this style�� Van Gogh must have meant ‘likewise working with a rather heavy dose of socio-realist...
217 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 14 April 1882.
in title:
217 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 14 April 1882.
in original text:
...ZONDER ÉÉN WOORD ER BIJ. Dat ZEd. spreekt van gefroisseerd moge zoo zijn doch ik wou liever hij...
...te moeten zijn van persoonlijke geschillen of verschil van inzigten in dit of dat. Het koopen of niet koopen van ZEd. zou ik meenen dat afhing niet van mijn persoon doch van mijn werk. Laat hij mijn...
...de beoordeeling van ’t werk of omgekeerd zich door het innemende van den persoon van den een of...
...Pa en Moe en mij een kwaal is geworden van chronischen aard door dat het veel te lang geduurd heeft...
...wij zonder dit ’t zij van den eenen ’t zij van den anderen kant te bedoelen, elkander hinderen...
...s met veel pleizier. Ik ontvang daarnet een brief van Rappard; ben een poos “en froid” met hem...
...op ’t atelier geweest onlangs. de kunstbeschouwing van houtsneden is après tout niet doorgegaan...
...om de dingen te vinden en ga van dag tot dag meer op in het teekenen. Heb vandaag weer een naaktstudie gemaakt van een geknield vrouwenfiguur, en gisteren de pose van een breistertje doch ook naakt...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b208 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh presumably applied this method in the drawing Baby (F 912 / JH 318). See cat. Amsterdam 1996, pp...
in note a:
After ‘Sorrow�� Van Gogh repeated the Dutch equivalent ‘of Smart’ (or Sorrow).
in note 7:
Regarding Van Gogh’s plans to do this, see letter 212. Neither drawing is known.
218 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 18 or Wednesday, 19 April 1882.
in title:
218 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 18 or Wednesday, 19 April 1882.
in original text:
...Teek. Moestuinen op de Laan van Meerdervoort. Nu hebt gij dus een figuur van me & een landschap. en...
...op ’t teekenen van de dingen, men daarin juist ’t bewijs kan zien van dat ik den meest praktischen weg insla. Aangezien men makkelijker van ’t teekenen tot ’t schilderen kan komen dan omgekeerd schilderijen maken zonder er de noodige studies voor te teekenen. Het spreekt van zelf dat het...
...best doen om nu en dan iets voor de muren van uwe nieuwe woning te maken. Ik heb daarvoor misschien...
...mogt, aangezien ik van een paar mooie dingen duplicaten heb. Doch die moet ge dan van den zomer als...
...in mijn woning gemaakt door nl. op den zolder een slaapkamertje te laten afschieten zoodat ik nu...
...perspectief van een interieur b.v. (ik zal U daarvan ook wel eens iets zenden), daar hebt ge de groote lijnen van een landschap en dan zie ik voor mij geen kans er te komen zonder studie van ’t...
...mij ga heel bedaard mijn weg, wetende dat ik nog wel den een of ander die meent over die dingen te...
in translation:
...1 drawing of Kitchen gardens in Laan van Meerdervoort.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b209 V/1962
in date note:
...The letter was written before letter 219, in which Van Gogh writes about the previously sent ‘drawings’ (plural, l. 5). The dating is based on Van Gogh’s remark that it is ‘very bleak and windy’; in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note a:
Meaning: ‘laten afscheiden door middel van een wand’ (partition it off by means of a wall).
in note 6:
...zetten’ (seize, capture, commit to paper), cf. Van Gogh’s choice of words ‘dingen op heterdaad...
219 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 21 April 1882.
in title:
219 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 21 April 1882.
in original text:
...als ge zoo goed wilt zijn, of gij iets weet van de oorzaak van het onderstaande en mij inlichting kunt geven. In ’t eind van Januarij, ik denk een 14 dagen na mijn...
...over geweest dat ik er gansch van streek en ziek van geworden ben, zooals ik U toen ook...
...paar dingen die anders alleen H.G.T. gewoon was van me te zeggen. En ik vroeg hem...
...waarover H.G.T. U sprak bij gelegenheid van zijn eerste bezoek te Parijs. Toen hij...
...Mauve dien eersten avond toen ik een expressie van H.G.T. herkende er niet voor uit wilde...
...met iemand in woorden maar ziet gij, om verschil van inzigten elkaar in ’t leven zelf te grijpen...
...ik van Weissenbruch hoorde. En ziet ge Theo, daarom grieft het me van Mauve...
...t donker. bij verschil van inzigten in artistieke zaken is...
...maken met iemand die van mij dikwijls brood kreeg. Neen dacht ik, van hem zal ik ’t...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b210 V/1962
in date note:
...Van Gogh writes in this letter about his last ‘drawings’ (l. 5), note the plural, and he had sent his second drawing with letter 218. Furthermore, this letter precedes letter 220, because Van Gogh...
in publication statement:
...KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...early as letters 202-203; Van Gogh wrote at the time that it actually made him...
220 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 23 April 1882.
in title:
220 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 23 April 1882.
in original text:
...en gij weet dat – ik veel houd van Mauve, en het is zoo bar dat van al dat geluk dat hij mij...
...heb dat ik van ’t teekenen niet af kan blijven en, ik vraag het U, van af den dag dat ik ben...
...modellen in den Haag”. Als dus er aanmerking gemaakt wordt op mijn vormen in den zin van kleeding...
...of althans volgens ’t woord van Tersteeg “in den Haag niet zou kunnen blijven”.– Encannail...
...Punch &c., waar halen zij hun modellen van daan? Gaan zij die zelf opscharrelen in de armste steegen van London, ja of neen.– En de kennis die zij hebben van het volk, is hun die aangeboren – ofw...
...ik goed maak. Als zij wat aan mijn manier van spreken gewoon zijn zal ’t hun niet hinderen. Doch als gij wilt, zeg gij hun nu uit mijn naam hoe de vork in den steel zit, dat als ik hun met het een...
...me t. à t. Vincent Gij hebt zeker van ’t beroep van Pa gehoord & dat Moe weer beter doch Oom...
...wonder want Tersteeg sprak mij reeds er van “dat ik niet in den Haag zou kunnen blijven” en ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b211 a-b V/1962 (sheets 1, 2) and d322 V/1972 (sheet 3)
in date note:
...on or about 21 April 1882, because in this letter Van Gogh reiterates the desire expressed in that letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note a:
After ‘earn�� Van Gogh repeated the French equivalent ‘(c.à.d. gagner)’ (‘(i.e. earn)’).
in note 5:
On 2 April 1882 Mr van Gogh was called to the ministry at Nuenen, a village in North Brabant, where he went...
in textual note 161:
hen < It is possible that Van Gogh is only referring to Tersteeg here, in which case one should read...
221 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 26 April 1882.
in title:
221 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 26 April 1882.
in original text:
...t welk ik – dit is, ik erken het, een fout van me – direkt had moeten doen), in die jaren als...
...iemand als Tersteeg had kunnen redeneeren, ik ken hem van vroeger en ik wil hem helpen om er boven...
...dat alles verandert – die sympathie van Mauve die voor mij was als water voor een half verdorde plant, droogt op. Omdat Tersteeg iets vergiftigs in ’t oor van Mauve geblazen heeft: Pas op – hij...
...geld van Theo meer ontvangt...toen twijfelde ik niet langer maar dacht, gij verraadt me. Omdat ik wist wat Mauve mij dienaangaande, n.l. dat geld van U, zelf gezegd had, dat het heel goed zou zijn dat ik dat geld nog een jaar houden zou ten minste.– Wanneer men iemand alleen laat in den winter...
...het mij vreesselijk griefde dat Mauve me in den steek liet toch dezen winter gestreden zoo veel ik...
...maar als een vijand die mij ’t licht van mijn oogen niet gunt. Neem het mij niet kwalijk Theo, dat ik er U mee lastig val doch ’t heeft nu den heelen winter geduurd en waarmee verdien ik al dat...
in ongoing topic 3:
Vincent has sent Theo the drawings Sorrow and ‘Laan van Meerdervoort’ (216 and 218)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b212 V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘anything I receive around 1 May will be welcome’ (l. 134). This request only makes...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh left his job at Goupil’s on 1 April 1876 (FR b2227).
in note 3:
On 20 August 1880 Van Gogh had written to Tersteeg to ask if he could borrow Charles Bargue’s Exercices au...
in note 5:
Van Gogh stayed in Brussels from October 1880 to April 1881, during which time he had been in touch with...
in note 7:
Van Gogh wrote earlier that Mauve had thought him a ‘bloody bore’ (see letter 191).
in note b:
Meaning: ‘doet net alsof hij van niets weet’ (pretends to know nothing).
in note 8:
An unknown version of Sorrow and the unknown drawing ‘Kitchen gardens in Laan van Meerdervoort’.
222 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 1 May 1882.
in title:
222 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 1 May 1882.
in original text:
...doch van den man die kijkt (of hij bukt dan wel ergens op gaat staan), zoo ook de verandering van...
...op den rug doch naar voren, gedeeltelijk in eene vlecht. Daardoor komt het schoudergewricht, den...
...het hier erg gestormd. Den nacht van Zaturdag op Zondag is het raam van mijn atelier bezweken. (het...
...de teekeningen van den muur gescheurd, ’t ezel tegen den grond. Met behulp van mijn buurman heb...
...om ’t gemaakt te krijgen om reden van den Zondag. De huisheer is een arme scharrelaar, hij heeft...
...bij me komen, dit wel een verandering van stemming van weerskanten ten gevolge zou hebben. Doch dat...
...er van vormen. Denk hier eens over. Ik heb nog een teekening van een mannetje bij den haard, “de...
...zou geven aan den een of ander hier. Hier vallen allen op de manier van doen maar van allen hoor ik...
...dat mijn manier van doen bij oppervlakkige beschouwing verschilt van die van anderen. Maar dat is...
...Sorrow, het wijf van de Geest, de bestedeling, en meer anderen, als gij wilt den een of anderen dag...
in translation:
...well, I see that such draughtsmen as Ruisdael, Van Goyen and Calame, Roelofs too, among the moderns...
...old studies as I asked you to do (the Laan van Meerdervoort and Sorrow), it’s to give you a sign...
...later. I’ve even worked again on the Laan van Meerdervoort. I have a female figure in a black...
in sketch A:
Ground plan of Van Gogh’s future house (F - / JH - ) with the words ‘keuken’ (kitchen), ‘opgang...
in ongoing topic 1:
Vincent has sent Theo the drawings Sorrow and ‘Laan van Meerdervoort’ (216 and 218)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b217 a-b V/1962
in date note:
...repaired that had been wrenched loose by the wind. Van Gogh reports terrible storms for three nights, but...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This larger version of Sorrow is unknown. See Van Heugten and Pabst 1995, pp. 38-48.
in note 8:
Both Jacob van Ruisdael and Jan van Goyen drew in black chalk and not in charcoal. It is no wonder that Van Gogh was mistaken about this, since it is difficult to see the difference, and he might have known their drawings only from reproductions.
in note 10:
Which of Roelofs’s charcoal drawings Van Gogh had in mind can no longer be ascertained. Roelofs sold his work through C.M. van Gogh and Goupil, which perhaps explains how Van Gogh became familiar with his drawings.
in note 16:
The landlord was Adrianus Johannes van der Drift.
in note d:
Meaning: ‘afscheiden door middel van een wand’ (to partition off by means of a wall).
223 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 2 May 1882.
in title:
223 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 2 May 1882.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b218 V/1962
in additional details:
...Postmark: ‘’SGRAVENHAGE 7-8 N / 2 MEI 82’. It is addressed to ‘Monsieur Th. van Gogh./ 25 Rue de Laval./ Paris.�� Van Gogh presumably wrote in English to make it difficult for others to read; cf. in this...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
224 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 7 May 1882.
in title:
224 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 7 May 1882.
in original text:
...Ik geef U de vrijheid om aan Mauve omtrent den inhoud van dezen brief te zeggen wat gij wilt, doch...
...beteekenis van altijd zoeken zonder ooit volmaakt te vinden. Het is juist het tegenovergestelde van...
...verlaten door den man wiens kind zij in t’lijf droeg. Eene zwangere vrouw die in den winter op...
...model en met haar gewerkt den heelen winter. Ik kon haar het volle daggeld van een model niet geven...
...eene operatie moeten ondergaan, n.l. dat het kind met den forceps is moeten gekeerd worden. Er is...
...was van verre en wilde mij niet zien en deze – zij liep daar ziek, zwanger, hongerig – in den...
...in handen, zult ge mij broodeloos maken of mij den rug toedraaien – ik heb nu gesproken en wacht...
...het misschien goed was gij op de hoogte waart van hoe ik mijn tijd besteed. Die studies brengen mee...
...is doch indien mogelijk van de kleur van ongebleekt linnen. Ik heb er niets meer van van die dikte, ik geloof men noemt het dubbel Ingres. Ik kan er hier niets meer van krijgen. Als gij ziet hoe die...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b213 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh reveals his relationship with Sien for the first time, having kept it secret until 2 May (letter 223). Even though letters 225 and 226 cannot be assigned exact dates, they certainly follow the present letter, because in those letters Van Gogh refers more specifically to several topics mentioned in this letter. Letter 226 was written on 12 or 13 May, so letters 224 and 225 (in this order) must have been written in the intervening period. Because Van Gogh says in letter 226 that he has written ‘so often these last few days’ (ll. 27-28), we have decided to date letter 224 to on or about Sunday, 7 May 1882 and letter 225 to on or about Wednesday, 10 May 1882...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...sono pittore’ (I, too, am a painter), which Van Gogh quoted in a recent letter (see letter 214, n...
in note 2:
Van Gogh quotes an analogous line of reasoning used by Theophile de Bock in letters 175 and 176.
in note 3:
This is the first time that Van Gogh reveals the identity of his model, Clasina (Sien, Christien) Maria...
in note 4:
...of the clinic, the professor of obstetrics Abraham Everard Simon Thomas (Van Gogh Museum, Documentation).
in note 5:
Van Gogh later added the sentence ‘As it is...nervous’.
in note 9:
...of studies’ (a bit further on Van Gogh says three) are probably: 1. Seated woman (F 935 / JH 143) or Seated woman (F 937 / JH 144); 2. Woman sewing (F 932 / JH 145) �� Van Gogh goes on to say that ‘the...
in note 11:
Because Van Gogh sent three studies, this figure must have been one of the two called Seated woman (see n...
225 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 10 May 1882.
in title:
225 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 10 May 1882.
in original text:
...zij heeft dat niet in den wind geslagen en toen ik zag dat zij het niet in den wind sloeg heb ik er...
...de groote teekening uit de Graphic van Frank Holl kent, “the deserter”, dan zou ik zeggen dat zij veel heeft van het vrouwenfiguur daarop. Het poseeren leert zij met den dag beter en dat is enorm...
...Naar een brief van U verlang ik ook erg. Als ik wist dat gij om deze reden niet van mij afkeerig...
...boven op komen dat ik het noodige door den verkoop van mijn werk verdien. De eerste stap die ik...
...komt zal ik haar trouwen zonder iemand daar kennis van te geven, in stilte & zonder omhaal. En dan...
...op het werk. Ik wou maar dat hare bevalling achter den rug was. Dat is nog een vuurproef voor haar...
...of in den maneschijn te droomen, wij staan voor barre dingen – tant mieux. ’t Geen ik van harte...
...deze er met mij van leven kan zal het niet zooveel zijn dat ik er een stand van kan voeren waartoe...
...verstand. En werkman zijnde hoor ik ’thuis in den werkmansstand en zal meer en meer daarin leven...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s relationship with Sien (224)
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s wants to move to the house next door (222)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b216 V/1962
in date note:
...been written after 224, because several aspects of Van Gogh’s relationship with Sien that were revealed...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
From 25 to 27 November 1881 Van Gogh had been in Amsterdam, attempting to win Kee’s love, but his efforts...
226 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 12 or Saturday, 13 May 1882.
in title:
226 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 12 or Saturday, 13 May 1882.
in original text:
...ben van wege gij nog niet antwoordet op een & ander. Ik geloof niet dat gij er kwaad van zult...
...al daarom of om andere reden van vormen of ik weet niet wat geheel in den steek zult laten. Maar is...
...dat mijn werk in ’t hart van ’t volk ligt, dat ik mij laag bij den weg moet houden, dat ik diep...
...men er toe in staat is wat ondervonden hebben. Het lukt den stuurman soms gebruik te maken van een stormwind om vooruit te komen in plaats van er door naar den grond te gaan. ’t Geen ik U nog eens...
...Ik ben vol van mijn werk en ik heb het vertrouwen dat ik met wat goeden wil van zulken als gij, als...
...de zorgen geabsorbeerd worden. Ge zult zien er is van allerlei in de portefeuille. ’t Geen U ’t...
...hoop ik er uit zien dat ik niet rentenier van Uw geld. Bij oppervlakkige beschouwing zoudt gij de...
...geen ik doe en laat voortkomt uit een diep gevoel van en behoefte aan liefde, dat ligtzinnigheid en...
...t een bewijs is dat ik mij wortel laag bij den weg. Ik geloof niet dat ik wel zou doen het te...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s relationship with Sien (224)
in ongoing topic 3:
Van Gogh wants to move to the house next door (222)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b219 a-b V/1962
in date note:
...Saturday, 13 May 1882. The date of 11 May that Jo van Gogh-Bonger gave in Brieven 1914 was probably not...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In letter 231 Van Gogh specifies the number: ‘two dozen in a portfolio’. It is not known which drawings...
in note 2:
...Sensier 1881, pp. 157 (quotation), 302. In March Van Gogh had borrowed this book from Théophile de Bock...
227 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 14 or Monday, 15 May 1882.
in title:
227 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 14 or Monday, 15 May 1882.
in original text:
...In ’t bezit zijnde van Uw schrijven van 13 Mei ’t welk een brief van mij aan U moet gekruist...
...zich houden aan ’t A.B.C. ’t welk den grond is van elke moraliteit, “heb uw naaste lief als U...
...De persoon van wie ’t kind van Xtien is redeneerde net precies in den geest van Uw brief Theo...
...misere...Het gedrag van dien persoon was schuldig voor God doch in ’t oog van de wereld bleef...
...t geen regt is. De schijn van regt was hem genoeg, de opinie van de wereld – ik geef daar geen...
...opzigte van woonplaats of iets dergelijks. Is er bezwaar ik in den Haag blijf, ik ben aan den Haag...
...kunt. Doch ’t spreekt van zelf zulks niet een soort van curateele moet zijn, daaromtrent heb ik...
...van nieuwe dingen welke ik moet aangrijpen, en met vastberadenheid ook wil ik staande blijven in den...
...doorgedacht en ik geloof van U dat gij beter zijt dan dien bewusten brief van heden morgen. Gij...
...die vrouw welke gij in den winter zwanger en ziek ontmoette verraderlijk in den steek gelaten en...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s relationship with Sien (224)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b220 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...the month (Theo was not to write again until then) Van Gogh says that the letter was written on 12 May...
in note 4:
Van Gogh often writes ‘Xtien’ or ‘Xn’ for ‘Christien’ (this spelling no doubt derives from the...
in note 7:
...to the disappointing visit to Amsterdam, when Van Gogh made a last attempt to win over Kee Vos...
in textual note 262:
...kunnen)’ was written on p. 5 (below l. 161); Van Gogh added ‘P.S’ to distinguish it from the...
228 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 16 May 1882.
in title:
228 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 16 May 1882.
in original text:
...dat in den kring en stand van M. & H.G.T. gij vasten voet schijnt te hebben en een manier van doen...
...zich een vuistslag op den hals. Dat wil zeggen, in den vorm van “ik koop niets meer van hem” of...
...ij ’t scheiden van de mart leert men de kooplui kennen.– Zou Ds J.P.S. en Ds T.v.G. van af den...
...laten. Ik dacht nog aan ’t woord van den profeet: “Ouden van Israel wat doet ge in ’t donker...
...zegt “gij gaat van den regten weg af”.– C.M. praat ook altijd van den regten weg net als...
...verre van daan de pretentie te hebben een stand te voeren. De vooroordeelen van de wereld kennende weet ik dat ’t geen mij te doen staat is zelf mij terug te trekken uit den kring van mijn stand...
...van al te moeielijke omstandigheden doch ook dan wil ik trouwen – zonder iemand er kennis van te...
...wat ik heb dat is van U en van ’t kind evenzeer als van mijzelf. Christien weet geen details...
...bestellen dan ik bij den dag betalen kon, geen dingen van schilderen b.v. durvende te ondernemen...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s relationship with Sien (224)
in ongoing topic 5:
Van Gogh wants to move to the house next door (222)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b214 a-d V/1962
in additional details:
...397-508) is a different kind of paper; moreover, Van Gogh writes before the signature that it is late and...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...to Kee’s brother Johannes (Jan) Andries Stricker. Van Gogh mentioned earlier that he had spoken to his...
in note 5:
Last line of Het gebed van den onwetende by Multatuli, quoted earlier in letter 193, n. 22.
in note 10:
...common fellow’ means someone of bad character. Van Gogh referred earlier to a similar denigrating...
in note 17:
Van Gogh was not 30; two months before he had turned 29.
in note 19:
Despite Van Gogh’s remark, the handwriting is not especially untidy.
in note 21:
For Mauve not speaking to Van Gogh for two months and for the smashing of the plaster casts, see letter 219.
in note 22:
Van Gogh wrote the words in damned earnest in extremely large letters and underlined them with a brush dipped...
229 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 18 May 1882.
in title:
229 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 18 May 1882.
in original text:
...haar bevalling zou plaats hebben doch schatte ’t laatst van Mei of begin Junij. Nu zegt hij ’t...
...dat een gemeene streek van mij zijn. De dokter vond haar beter dan in Maart, het kind leeft goed en hij heeft haar nog instructies gegeven omtrent voeding &c. zoodat ik niet in den blinde handel. Het...
...toon in Uw schrijven van 13 Mei & ’t voorgaande was, ik had mij er geen illusies van gemaakt en...
...blijven omdat ik weet dat in de oogen van de meeste menschen van Uw stand zulk eene daad geloof ik...
...ontvangen. Maar ik maak er mij nog geen illusies van. Alleen ik zou niet opregt zijn indien ik U...
...zijn niet zóó overwegend dat zij mij er van kunnen doen afzien ofschoon er in een en ander wat...
...nog een en ander heb opgedaan van koffij &c. Ik hoop, als gij mij zegt er geen bezwaar is, zoo als ik dacht dat er was, natuurlijk wel degelijk werk te maken van de bestelling van C.M. en ik heb er...
...leven van Xtien en het kind gered. Maar in zekeren zin ben ik schuldig als gij het als misbruik van...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s plans to marry Sien (224)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b221 V/1962
in date note:
In letter 231, l. 23, Van Gogh refers to the present letter thus: ‘When I wrote to you around the middle of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
230 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 23 May 1882.
in title:
230 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 23 May 1882.
in original text:
...niet bij ben, mijnentwege kunnen ze dan babbelen. Van Pa en Moe ontving ik gisteren een vriendelijk...
...hangt echter niet van hun af en gij weet genoeg hoe ik denk over de kwestie, en dat aangezien ik niets doe ’t geen wettelijk ongepermitteerd is en ik in ’t moreele hun competentie van oordeelen...
...kan zulke teekeningen niet anders opvatten dan als studies van perspectief – en daarom maak ik ze...
...was koortsachtig & zenuwachtig. Maar ik dwing mij zelf toch aan den gang en in ’t touw te blijven...
...binnenplaatsje waar ik deze week een teekening van hoop te maken. Met den dag meer zie ik dat dezen...
...zeg ik, dat wetende hoe de vork in den steel zit gij het oordeel van hen die later ook als zij de...
...mij op den weg gekomen en ik heb het aangepakt en ik ben er blijde om dat het hier op handelen aan komt zonder aarzelen – niet op er over mediteeren. En heb U de zaak eerst van den donkersten kant...
...eene ondoelmatiger eigentlijk niet goedkooper zou wezen om reden van dat ik ’t dan bij mijn werk...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s plans to marry Sien (224)
in ongoing topic 4:
Van Gogh wants to move to the house next door (222)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b222 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh added ‘perspective and proportion’ later.
in note 3:
...GAH and exhib. cat. The Hague 1990, pp. 50-52). For Van Gogh’s drawings of this house, see letter 231.
231 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 27 May 1882.
in title:
231 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 27 May 1882.
in original text:
...Waarde Theo, Heden, Zaturdag, heb ik een bezoek gehad van Rappard & ik ben er blij om dat hij er...
...groote van het hofje of binnenplaatsje waar de moeder van Sien woont. Ik wou wel dat gij die ook eens zaagt alsmede een andere van een timmermansloods en werf waar kleine figuurtjes bezig zijn. Van...
...en verlos mij van den huisheer want gij weet dat die van geen uitstel weten. Het bezoek van Rappard...
...ik ze in orde kon krijgen omdat het de beste van allen was.– Die zelfde teekening wordt later...
...Enfin.– Ik hoop zoo, broer, dat gij geen kwaad denkt van Sien & mij – die meid heeft door mijn...
...t zij over iets anders, zij weet wat er van te denken en heeft gezien dat zulks niet diep bij...
...een 25tal in portefeuille, ik heb daar nog niets van gehoord. Ik wou zoo graag dat er nog een paar...
...geen kwaad mee. Ge weet er alles van, indien gij om reden van Sien mij niet verlaat dan ben ik vol...
...handdruk maar vooral, schrijf spoedig en verlos mij van den huisheer. à Dieu. t. à t. Vincent
in translation:
...is rather more complicated than in the Laan van Meerdervoort I sent you, and I’ve laboured long...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b224 V/1962
in date note:
...corresponds with that assigned to the letter by Jo van Gogh-Bonger in Brieven 1914 – she may have seen a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
This drawing of the vegetable gardens in Laan van Meerdervoort sent in April is not known. See letter 218.
in note 5:
The landlord was A.J. van der Drift; see letter 222.
in note 6:
...would have been Sorrow (F 929 / JH 129), which Van Rappard had had in his possession. See also De la...
232 To Anthon van Rappard. The Hague, Sunday, 28 May 1882.
in title:
232 To Anthon van Rappard. The Hague, Sunday, 28 May 1882.
in original text:
...van de 2 hofjes is nu geheel vlak geworden door ’t opzetten op bristol & is nog veel sneller van...
...zachte stilte uit. En die van de timmermansloods uit het venster van mijn atelier, daarin heb ik...
...twee houtsneden voor U gevonden, een van Miss Edwards & een van Green, die laatste is vooral zeer...
...op dat gebied houd mij er van op de hoogte. Kent gij “The wayfarers�� van Fred Walker. dat is...
...doch zij geven zich er dikwijls den schijn en een zeker air van terwijl zij toch voor de natuur zoo...
...er in dezen tijd veel moois weg – in den zin van pittoresk. Ik las onlangs een woord van den zoon van Chs Dickens.– hij zeide, als mijn vader terugkwam zou hij weinig van dat London ’t welk hij...
...zeer onpittoresk, behalve wanneer ze in de periode van hun wording zijn, dan, door de loodsen en...
...bedaren komen en van voren af aan beginnen. En het vervelende zoeken naar dit of dat van stand of...
...schat. Heb ik de grootte van een figuur noodig buiten of moet ik de plaats van een figuurtje op een...
in translation:
...s a neighbourhood here behind Bazarstraat and Laan van Meerdervoort where I’ve seen wonderful...
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s visit (231)
in ongoing topic 3:
Payment of the rent to A.J. van der Drift (231)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8342 V/2006
in date note:
Letter headed: ‘Zondag avond’. The letter was written after Van Rappard’s visit to Van Gogh, which took place on Saturday, 27 May (see letter 231). Given that Van Gogh faces 1 June, when the rent is due, with confidence (l. 22), Sunday, 28 May 1882 is the only possible date.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
By ‘you know what�� Van Gogh means the 2.50 guilders that Van Rappard had lent him (see letter 231). He paid this back at the beginning of June (see letter 236).
in note 7:
For View of Haarlem with bleaching grounds by Jacob van Ruisdael, see letter 37, n. 3.
in note 9:
...years 1866-1869) and as Mrs. Staples (from 1872-?). Van Gogh confused her and the etcher Edwin Edwards now...
in note 15:
...Jr had published in 1879. It is quite possible that Van Gogh read it in one of the English magazines.
in note 18:
...cannot say for certain which writings about Millet Van Gogh already knew. Ernest Chesneau had written an...
233 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 30 May 1882.
in title:
233 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 30 May 1882.
in ongoing topic 1:
Payment of the rent to A.J. van der Drift (231)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b225 V/1962
in additional details:
...30 MEI 82’ and ‘PARIS 3 (60) 3 / 1E.31 MAI 82’. It is addressed to ‘Monsieur Th. van Gogh/ 5 Rue de Laval/ Paris.�� Van Gogh probably wrote in English because the card could be read by anyone; cf. in this...
in date note:
Date of postmark: Tuesday, 30 May 1882. Jo van Gogh-Bonger dated it 31 May in Brieven 1914 – she probably...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
But earlier, immediately after receiving it, Van Gogh referred to a letter of 13 May (letter 227).
in note 2:
Whether by ‘small drawing’ here Van Gogh was referring to the dimensions is uncertain. A small drawing of...
234 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 1 and Friday, 2 June 1882.
in title:
234 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 1 and Friday, 2 June 1882.
in original text:
...gevallen een “regt van zelfverdediging”) en toen er kwestie was van den moord werd de eerste...
...is. In geval van ziekte hoop ik dat gij er U tegen zoudt zetten als men van mijn magteloosheid...
...toch wel goed dat tot op den dag van heden er in mijn leven niets is van crimineelen aard en dat ik...
...Cent heeft ook een maniertje van “informaties” nemen dat ik verre van loyaal vind. Ik voor mij...
...iemand tenzij de beschuldigde of liever den persoon over wien den raad belegd is er bij geweest is...
...zoo’n slag van persoontje dunkt mij, als mijn herinnering juist is. Nu, de type van haar profiel...
...van Landelle, gij weet wel dat ik bedoel een geknield figuur – de plaat is een uitgaaf van Goupil...
...met haar doen kan. Haar gestel is erg van streek geweest en van den winter was zij erg zwak. Nu is...
...wat te eten heeft, is niet ziekelijk van gestel in den zin van een kwaal te hebben. Maar zij heeft...
...het goed, het leven van de vrouw, van de kinderen, van mij, hangen aan ’t draadje van de frs 150...
in ongoing topic 1:
Payment of the rent to A.J. van der Drift (231)
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s fear of being made a ward of court (227)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b226 a-b V/1962 (sheet 1, 2) and b223 a-b V/1962 (sheet 3, 4).
in arrangement:
...postscript correspond closely (the justification of Van Gogh’s way of life and civil rights). The start...
in date note:
...but Van Gogh says that he has held back the present letter because he wants to send drawings with it (l. 164). We conclude from this remark that the continuation was written on another day. Given that Van Gogh did...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh uses the expression ‘mauvais coucheur’ several times. Strictly speaking, it means ‘hothead...
in note 6:
...215, and Carel Asser, Handleiding tot de beoefening van het Nederlandsch burgerlijk recht. Eerste deel...
in note 7:
...See Burgerlijk wetboek. The Hague 1837, p. 75, art. 353. Van Gogh mentions this law later in this letter.
in note 12:
Van Gogh had probably met the artist Charles Henri Pille while he was in Paris working for Goupil & Cie...
in note 13:
In the Van Goghs’ estate there are 152 prints engraved by Joseph Swain; 149 of them date from before June...
in note 15:
Van Gogh is referring here to Jozef or David Blok; see letter 199, n. 7.
in note 18:
Van Gogh remembers Helena (Leen) Elisabeth Veerman from his earliest years in Zundert. In 1861 she left the Van Gogh family for Simonshaven, where she and her sister Maria became the maids of the Rev. Pieter Peaux...
in note 19:
...The cup). The latter bears some resemblance to Van Gogh’s description (Bordeaux, Musée Goupil). Ill. 1030. In both these works the plural ‘angels’ is used but Van Gogh talks about only one angel, so it may also...
235 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 3 June 1882.
in title:
235 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 3 June 1882.
in original text:
...ik ze onder t’oog had. In die dagen van den molen, hoe sympathiek mij dien tijd ook steeds blijve...
...met de grootste van het hofje. En hij is iemand die begrijpt wat ik wil en de moeielijkheid er van...
...van bovengenoemde teekeningen maar dat komt al doende. Ik heb berigt van C.M. in den vorm van een postwissel van f. 20 doch zonder een woord er bij. Of hij mij op nieuw iets bestelt, of hij de teekeningen naar zijn zin vindt weet ik dus voorloopig nog volstrekt niet. Alleen in vergelijking van den...
...van de perspectief & proportie voor een instrument waarvan de beschrijving voorkomt in een werk van...
...eindelijk toch wel na veel zoeken met behulp van den timmerman & den smid. En ik zie kans met nog...
...in onmin geweest ben om reden van veel dingen en wel derwijze dat het in den aard der zaak ligt dat...
...The graphic portfolio zijnde aparte uitgaaf van afdrukken niet van de clichés doch de blokken zelf van eenige houtsneden, waaronder de Homeless & hungry van Fildes. Eenige geillustreerde boeken...
in ongoing topic 3:
Van Rappard’s visit (231)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b227 V/1962
in date note:
Van Gogh says he is writing on ‘Saturday’. The letter is later than letter 234 of 1 and 2 June 1882, in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...brush and heightened with white, went to Uncle Cor; Van Gogh wrote that he had worked on it with the pen...
in note 3:
Van Gogh mentions this location more than once; see letter 11. The Rijkswijk meadows can be seen in the...
in note 4:
...and laundry (F 939 / JH 150). It is stated in letters 231 and 232 that Van Rappard admired both drawings.
in note 6:
Theo had met Van Rappard earlier in Paris; see letter 160, n. 6.
in note 8:
By ‘parts of old London�� Van Gogh may mean typical scenes of London (working-class) life or the...
in note 10:
...Guide de l’alphabet du dessin (1880) that put Van Gogh on the track of the perspective frame, a...
in note 12:
For Van Gogh’s print collection, which has come down to us incomplete, see exhib. cat. Amsterdam 2003, pp...
in note 24:
...112. Ill. 1922. (t*314); De beroemde kastanjeboom van 20 maart (The famous chestnut tree of 20 March...
in note 27:
...the number of sheets by Keene he thought he had �� Van Gogh writes: ‘there were a good 200’ (letter...
in note 32:
By ‘reprint�� Van Gogh may mean the five-part series Pictures of life and character...from the collection...
in note 37:
...people drawn from life was in The Graphic. From it Van Gogh definitely had Hubert von Herkomer’s The...
in note 38:
...John Charles Dollman, London sketches – An opium den at the East End, from The Graphic 22 (23 October...
in note 39:
Van Gogh had the print The morning toilet, Seven Dials by William Bazett Murray, from The Illustrated London...
in note 47:
...paper’. See The Graphic (25 December 1875), p. 3. Van Gogh had among others Before dinner – the march...
in note 49:
Van Gogh says – and he repeats it in letter 267 – that he has a small edition of Menzel’s illustrations...
236 To Anthon van Rappard. The Hague, Tuesday, 6 June 1882.
in title:
236 To Anthon van Rappard. The Hague, Tuesday, 6 June 1882.
in original text:
...Ik ontving f. 20 met nog een soort standje op den koop toe: “dacht ik dan dat zulke teekeningen...
...nog zooveel erger dingen, dit is in vergelijking van andere behandelingen nog royaal) en, zeg ik...
...dat ik niet de pretentie had au courant te zijn van de handelswaarde der dingen, dat nu hij als...
...dan in de berekening van prijzen. En dat wanneer ik met hem sprak over den prijs en de dingen niet...
...dat er nog bij zal komen dat deze handelwijs van mij zal aangemerkt worden als ondankbaar, grof en...
...diep in den nacht, soms in ’t heet van de zon, soms in de sneeuw, wij zijn de menschen zonder fijngevoeligheid, zonder praktisch verstand, zonder “vormen” vooral. Best hoor!– Die Oom van mij...
...que de mériter”. Enfin – ik spreek er maar eens over met U bij wijze van de veiligheidsklep van de machine eens open te zetten, anders mogt ik over de geschiedenis soms rancune houden en ik...
...men te meer verbluft staat aan ’t einde van de markt. à dieu, nogmaals bedankt & geloof me t...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s visit (231)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8343 V/2006
in date note:
...6 June (see letter 237). Assuming that the present letter was written before Van Gogh’s admission to hospital on 7 June (he informs Van Rappard about that in letter 240), the most likely date for it is 6 June 1882.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh originally wrote ‘everything that’s ugly’.
in note 5:
Van Gogh referred earlier to this discussion with Uncle Cor in letters 211 and 228.
237 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 8 June 1882.
in title:
237 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 8 June 1882.
in original text:
...nog weten dat ik den dag voor ik naar hier ging nog een schrijven ontving van C.M. waarin hij een...
...het niet goed van mij ik zoo ondankbaar was geweest voor die belangstelling van H.G.T. Que soit...
...niet van mijn kant mijn belangstelling getoond heb in den vorm van een: donder op. Van opiumrooken...
...ik, in geval zulks mij noodig mogt zijn, van den dokter hier eene officieele verklaring kan krijgen...
...nog een, als ik er werk van maak, van den Professor direkteur van de inrigting voor kraamvrouwen te...
...beter weten dan b.v. de dokter van hier. Enfin. Een brief van U zou mij natuurlijk wel pleizier...
...het antecedent van Gheel, als wanneer men om physieke redenen iets in den zin had in den trant van...
...naar. Gij begrijpt Theo, ik spreek met den geneesheer hier noch met den professor te Leiden over familiezaken – alleen omdat ik zelf onder behandeling van eerst- en Sien onder behandeling van laatstgenoemde is hoeft het mij maar een woord te kosten in geval van nood om het getuigenis dezer heeren...
in ongoing topic 4:
Van Gogh’s fear of being made a ward of court (227)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b228 V/1962
in date note:
The letter was written after Van Gogh was admitted to hospital on 7 June 1882, but there is no concrete evidence for a precise date. Assuming that Van Gogh wanted to inform his brother about his situation fairly...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
On 7 June Van Gogh had been admitted to the hospital where Breitner was also a patient, the Municipal...
in note 3:
Van Gogh was to stay there a little longer, namely until 1 July. On admission he had 25 centimes according to...
in note 6:
This contradicts letter 236, in which Van Gogh writes at length to Van Rappard about how he replied to Uncle Cor’s reaction.
in note 7:
Van Gogh was treated by the assistant physician Cornelis Anthonie Molenaar (GAH; on him Haeseker and Koch...
in note 11:
...It can be deduced from this remark that the Van Gogh family evidently intended to use Vincent’s...
in textual note 105:
de familie of de maatschappij < Van Gogh first wrote ‘de maatschappij of de familie’, but then added the...
238 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 9 June 1882.
in title:
238 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 9 June 1882.
in original text:
...dingen hebben in den laatsten tijd mij zooveel genoegen gedaan als daareven van t’huis zulke...
...boven- & ondergoed, gestuurd hebben en sigaren en in den brief was nog ingesloten f. 10. Ik kan U...
...weten het niet erg is, en slechts een korten tijd van behandeling hier noodig wezen zal om me weer in orde te maken. Ik wilde U onmiddelijk berigten dat van Pa en Moe omdat ik dacht dat zulks ook U...
...van de ziekenzaal is voor mij prachtig: werven, de gracht met aardappelschuiten, achterkanten van...
...het lichteffekt mysterieus als b.v. een Ruysdael of van der Meer. Alleen het te teekenen mag ik...
...te gaan kijken. Schrijf mij eens spoedig, ik vond het toch zoo gevallig van ’thuis en juist nu deed het mij zooveel genoegen. De rust doet mij zoo goed en stemt mij zooveel kalmer en neemt de zenuwachtigheid waar ik in den laatsten tijd zooveel last van had weg. En het is hier in de zaal voor mij...
...t. Vincent Ik vond het zoo aardig dat dit nu juist van t’huis kwam dat ik het U dadelijk wilde...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is treated for gonorrhoea (237)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b229 V/1962
in date note:
Van Gogh received a package from his parents (ll. 6-13), and has thanked them for it in a letter (ll. 84-85...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...in letter 239, n. 7). In letter 239 of 22 June Van Gogh says that she is then in the hospital in...
in note 2:
Van Gogh might be referring here to Guide de l’alphabet du dessin and Traité d’aquarelle by Armand...
in note 4:
...la Hollande (1860) and many of his contemporaries, Van Gogh consistently referred to this artist as ‘Van...
in note 5:
...received this letter on Saturday, 10 June, and Mr van Gogh wrote to Theo about it on 14 June, after he had...
239 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 22 June 1882.
in title:
239 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 22 June 1882.
in original text:
...Uw brief van 12 Juni met ingesloten frs. 50 heb ik in orde ontvangen & dank er U van harte voor. Ik...
...gedeeltelijk mijn geld terug krijg. Nu sprak ik van morgen met den dokter en vroeg hem of er iets...
...een paar maal beproefd heb, ik word er te koortsig van, lezen gaat nog maar ik heb geen boeken meer...
...benaauwdheid had dan hier nog zoo op gesjouwd & op die van C.M. ook. Want het ergste was vóór ik...
...daarna een antwoord van hem waarin hij opnieuw het zelfde zegt van mijn teekeningen wat hij op ’t atelier er van zei, n.l. dat vooral om de opvatting, het sentiment en het gewilde er van, hij er...
...heb, volstrekt geen Blom Coster, hij heeft veel van sommige koppen van Rembrandt, een prachtig voorhoofd en een zeer sympathieke uitdrukking. Ik hoop wat van hem af gezien te hebben in dit opzigt dat...
...oneindig flinker dan een oppasser en hoe hij er den slag van heeft de scrupules weg te nemen en de...
...te donderen als nutteloozen ballast. Ik heb van den oppasser gehoord dat Breitner dezer dagen het...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is treated for gonorrhoea (237)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b230 V/1962
in date note:
...that Van Gogh wrote this himself, despite the different handwriting in this line. This is probably due to the fact that it is a later addition for which there was little space. It is unlikely that Jo van Gogh-Bonger...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
For the treatment of Van Gogh’s illness, see letter 237.
in note 4:
...In 1903 M. and J.C. Couvreur acquired works by Van Gogh. Stokvis noted that: ‘They included nude...
in note 7:
...van Gogh had written at length to Theo about this visit: ‘You will want to know how I found Vincent. On Saturday evening we received a letter from him written in the hospital in which he said that he was ill and had gone there. He had just received a package from us with a 10-guilder coin as well. He wrote in a mild tone and said that he was reassured by our letter, etc. etc. If it had been possible for me, I would have gone on Sunday, but I had to preach in Minister Kam’s place, since he is ill. I left Roosendaal early on Monday morning. Immediately on arriving I called at the institution, but could not see the director, who is also a doctor, before 2 o’clock because he was engaged in an operation. I couldn’t see the patient either before 3 in the afternoon. Then to Mauve, who was away travelling and his wife out shopping. Then to Tersteeg, also not at home before 1.30. Then I did speak to Mr. Tersteeg, but he knows nothing about Vincent. V. had broken off all relations, since Tersteeg had pointed out to him that it was not fitting that at his age he should be supported by his brother. Vincent had concluded from this that Tersteeg and Mauve had urged you to not to send your contribution any more, and that idea seems to have made him agitated again. Tersteeg knew these details from you or from your letters. At 2 o’clock I spoke to the doctor. When I enquired about the patient, he said that his illness was catarrhal in nature, and that he appeared to be in need of rest. But he saw no objection and allowed me to go to him and to speak to him again (the doctor) after my visit. Vincent was somewhat surprised to see me, a little touchy, but I put him into a normal mood and promised to return the next day. He does not look at all wasted, his pulse is calm and otherwise quite normal. He had complaints about Uncle Cor, that he had judged his drawings so coolly. Van Rappard had seen them and thought them very good. That Rappard remains loyal to him and had later written to him again to encourage him. We spoke for quite a long time and then it was time for me to go to Leiden. I told Vincent that when he was allowed to leave the hospital he could come to us to get his strength back but, while he appreciated the offer, he thought it better not to avail himself of it, because he wanted to get back to work. Yesterday morning at 10 o’clock I returned from Leiden and went to see him again. And I asked the doctor to let me know if, Heaven forbid, there was a change for the worse. Before that, however, I drove to his house, where the people said they didn’t really know where the gentleman was. He had said he was leaving the city for 14 days, but they believed he was in the hospital. They couldn’t show me his studio because they hadn’t got the key. Now I heard from him that he had heard from his model about that package we had sent. He had got my letter and the enclosure, but that letter was inside the package, so the model must have opened the package. Can there be any danger in that so-called model? When I left I secretly gave him a piece of paper from Anna with some ox-tongue, but not a lot, to which I added a 10-guilder coin. He had refused to take money from me. There he pays 10.50 guilders per 14 days, always in advance. He had been there eight days and he showed me his receipt. As I left I whispered to him that he must be careful with the small packet I had given him because there was something else in it (I meant that coin). He stuffed the packet under his mattress. He remains singular, and I have no great expectations. But if only he does not sink lower and lower and does not throw himself away on an unworthy person. That avoidance of people who want to help him along is an unfavourable sign. When the time came for other visitors to arrive, I noticed him looking towards the door uneasily. Can it be that he was expecting a visitor, someone that he would rather I did not meet? Don’t say that I think the worst. I say this to no one else but you and you will understand – how I mean it, truly not to burden him, but in part out of fear. There is in him an inclination towards the lower classes, and sometimes a person can enter into an improper connection out of perversity or a sense of desolation. You understand, though we are not now afraid of this illness turning out badly, we continue to be concerned about him and that concern has not diminished. He also talked about wanting to take another house – in the same neighbourhood – where he would have better opportunities...What a support you are for Vincent. Bye, old chap!’ (FR b2240)....
in note 9:
Van Gogh means in the 3rd class.
in note 11:
In the previous letter Van Gogh not only named the title, The mystery of Edwin Drood, but also spoke of...
240 To Anthon van Rappard. The Hague, Saturday, 24 June 1882.
in title:
240 To Anthon van Rappard. The Hague, Saturday, 24 June 1882.
in original text:
...zegt van die teekeningen die mijn waarden Oom weinig schenen te bevallen mij dubbel genoegen. Later heb ik echter nog van een ander gehoord dat ze zoo slecht niet waren en dat hij het ook zoo erg niet bedoeld had. Wat hier ook van zij, terwijl ik die teekeningen maakte & sedert nog eenigen van die...
...wat mij veel pleizier doet. Toch ben ik er nog niet van af en weet nog niet of ik spoedig weer naar...
...doordringen. Maar ik mag een uur per dag in den tuin en daar ben ik gisteren weer begonnen te krabbelen. En ten minste ik begin weer te kijken maar in den eersten tijd was ik te bedonderd om ook maar...
...tijd eens weder een paar teekeningen heb, b.v. van die scharrendroogerijen of een hofje, zou ik...
...in eens. Hetzij dus het de fout van mijne teekening, ’t zij de fout van den mogelijken liefhebber zijn mogt, laat ons van weerskanten afspreken wij door ’t mislukken van de proef (als ’t niet lukken mogt) ons niet direkt zullen laten afschrikken. Als ik weer aan den gang ben schrijf ik U wel...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is treated for gonorrhoea (237)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8344 V/2006
in date note:
...Van Gogh was admitted on 7 June, which if we add 21 days makes 28 June. There is no reason, however, to doubt the authenticity of the dating on the manuscript. So in accordance with the letter head we date the letter Saturday, 24 June 1882, and take it that Van Gogh meant that he was in his third week...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
241 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 1 July 1882.
in title:
241 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 1 July 1882.
in original text:
...zeggen en evenmin hoe mooi alle dingen op den weg van het gasthuis naar hier mij voorkwamen. En hoe...
...katheters & sondes & spuitjes vergeet...tot dat men den dokter er weer mee ziet komen aanzeilen...
...dat ik den dokter verzocht heb om als ’t eenigzins mogelijk was de wandelingen in den tuin te...
...er nog een sombere schaduw over het heerlijke gevoel van beter worden hangt. Ik verlang erg naar...
...met het een of ander karweitje voor ’t maken van instrumenten voor perspectief heeft geholpen. En die tevens de meesterknecht is van den eigenaar van het bewuste atelier waarover ik U schreef. Zijn...
...en gezond te blijven. Licht van ’t Noorden en in de andere kamer van ’t zuiden ongeveer. Er is...
...verwachting in in het gasthuis een bezoek gehad heb van den Hr Tersteeg dat mij in zekeren zin heel...
...scheelen. En dan Johan van Gogh die ik in Helvoirt dacht doch hier op den Stationsweg schijnt te...
...in bewaring te houden in geval van afwezigheid (volgens de orde van het huis zoolang men er niet...
in translation:
...about which I cared much less. And then Johan van Gogh, who I thought was in Helvoirt but...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is treated for gonorrhoea (237)
in ongoing topic 3:
Van Gogh wants to move to the house next door (222)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b231 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
For the perspective frame used by Van Gogh at this time, see letter 235.
in note 5:
...In 1881-1882 Michiel lived at Westeinde 33; later he moved to Kleine Laan 131. Van Gogh sometimes paid his rent in drawings. On him: Van Gelder 1972, pp. 18-27; Visser 1973, pp. 24-30; exhib. cat. The Hague 1990, pp...
in note 8:
Mr van Gogh had told Tersteeg that Vincent was in hospital (FR b2240).
in note 9:
At that time Johannes van Gogh was not registered as living in The Hague. On 30 September 1881 he had himself...
242 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 2 July 1882.
in title:
242 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 2 July 1882.
in original text:
...En ontzettend blijde waren toen wij hoorden: van nacht bevallen... maar gij moogt niet veel met...
...t raam dat op den tuin vol zon en groen uitzag, en in een soort dommeling van uitputting tusschen...
...den forceps is gehaald, niet in ’t minst bezeerd is en in zijn wiegje lag met een soort air van...
...weer voorbijgaat. Nu Theo, gij weet er alles van, als ik Uwe hulp niet gehad had dan was Sien er waarschijnlijk niet meer. Nog iets – ik had Sien verzocht den professor te vragen haar eens goed te...
...van onrust en gejaagdheid jaren lang, dat nu zij niet langer dat leven behoeft te leiden zij van...
...t midden van den zomer als de grootste hitte voorbij is op nieuw frissche jonge scheuten maken, een nieuwe jonge laag groen over het oude verweerde heen. Ik zit U te schrijven bij de moeder van Sien...
...wel weten wat gij vooral van de grootste denkt. Wanneer komt gij?. Ik verlang erg naar U. Nu broer, gij hebt het op Uw geweten dat ik van daag zoo gelukkig ben dat ik er van geschreid heb. Dank voor...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b232 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Franciscus van Wijk (deceased 12 March 1916) at Rotterdam on 4 September 1901, he recognised Willem as his son. Willem van Wijk, as he was known from then on, died on 4 November 1958 at Maastricht (GAM). See also letter 224 and Hulsker 1993-2, pp. 41-53; cf. Wilkie 1978, pp. 181-207 (he insinuates that Van Gogh was the...
in note 4:
...house (F 942/ JH 147); the second is the larger. Van Gogh wrote his letter in this house at Slijkeinde...
243 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 4 July 1882.
in title:
243 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 4 July 1882.
in original text:
...Intusschen moet ik een accoord treffen met den ouden huisbaas voor de loopende maand (want ik heb...
...teruggaan daar naar toe afhangt van de ontvangst van Uw brief. Van morgen was er nog geen brief bij den portier. Nu is de verhuizing achter den rug grootendeels, de moeder van Sien helpt mij, het is...
...van buiten zij allen er precies eender uitzien. Dat ik er in ben is eigentlijk de schuld van den storm die het raam van het vroegere atelier vernield heeft want was dat niet gebeurd, had ik van deze...
...nog al juist is, mijn vingers jeuken zoo om weer aan den slag te gaan & ik behoef niet te zeggen ik...
...zult van het nieuwe huis. Ook naar wat gij denken zult van Sien als gij haar ziet en van de kleine nieuwe wijsneus. Dat gij voor Sien dan wat sympathie zult voelen hoop ik van harte want zij verdient het. Nog iets...Zou er bij U te lande nog wat Papier Ingres zijn van de dikte van bijgaand staaltje, liefst wat tooniger? Zoo ja, breng ’t dan mee als ge komt alsmede datgene van de schetsen van...
in ongoing topic 2:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b233 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh’s new address was Schenkweg 136 (from 1884 number 13), an upstairs flat immediately next to his...
in note 2:
Men from P.W. de Zwart’s carpenter’s yard. Van Gogh drew this yard, which his house looked out on, more...
in note 3:
A.J. van der Drift.
in note 4:
The hospital porter was to keep any post that came for Van Gogh; see letter 241.
in note 5:
The director of the hospital where Van Gogh was treated was Gerrit Pieter van Tienhoven. See Haeseker and Koch 1992, p. 82.
in note 7:
...of fishing boats is unknown. Later in the month Van Gogh sent a letter sketch after a watercolour he had...
244 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 6 July 1882.
in title:
244 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 6 July 1882.
in original text:
...Beste broer, In bezit van Uw schrijven alsmede van ingesloten frs 100 dank ik U daar regt hartelijk...
...als ik weet dat gij van alle dingen inlichting hebt, zoo uitvoerig en duidelijk als den afstand het...
...of geteekend, geheel in het sentiment van de eenvoudige passage van Uw brief. En dat kleine boekje van hem is aanleiding dat ik zeer zeker alles ga lezen van Zola van wien tot nu toe ik alleen een...
...de eigentlijke pijn en spanning van créeeren – maar de intelligentie van het créeeren hebt ge...
...quoi, een geur – een souvenir �� van b.v. een aquarel van Bonington, alleen het is nog flaauw...
...hoogte gehouden van mijn beterschap. En zie hier waarom. Omdat er iets is overgebleven van het verl...
...met bitterheid, minachting of geringschatting van Pa en Moe – of ophemeling van mij zelf – maar...
...en om reden van mijn werk–, zult U ook mijn houding wel begrijpen kunnen en het niet laf van mij...
...voor 3,4 minstens de oorzaak zijn van sommige eigenaardigheden van humeur bij mij – en of het...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in ongoing topic 3:
Van Gogh’s fear of being made a ward of court (227)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b234 a-c V/1962
in date note:
Van Gogh writes that he has to go back to the hospital ‘Tomorrow morning’ (l. 9); this visit took place on Friday, 7 July 1882 (see letter 245), so that the present letter must date from Thursday, 6 July. This date corresponds with that given by Jo van Gogh-Bonger in Brieven 1914 – she may have had a postmark. Later in the day Vincent wrote another letter to Theo in which he again says that he has to go to the hospital the next day and which is headed ‘Donderdag’ (letter 245...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
To his surprise, Van Gogh was not to be hospitalized (see letter 245).
in note 4:
Van Gogh evidently gave this title to an – unknown – drawing that had its origins in Zola’s ‘Ce que je veux’ (What I want) of 1859. This romantic poem 40 lines long is about the desire for a queen with fair hair (‘une reine aux blonds cheveux’); the lover wants to dwell in sweet nature with this ‘Reine d’amour’. Van...
in note 5:
...van de boer’ and appeared in De Amsterdammer (11 June 1882, p. 5). Van Gogh no doubt particularly appreciated the descriptions of the taciturn, seventy-year-old peasant Jean-Louis Lacour: he is ‘tall and gnarled like an oak. The sun has burned and furrowed him and given him the colour, the hardness and the calm of the trees.�� Van Gogh may also have been reminded of Millet when Zola writes: ‘[Lacour] looks at the ground and his body is bent in the pose in which he works.’ It is not known whether Van Gogh read the story in French or in Dutch. See Zola 1976, pp. 621-627, 1484-1485, and cf. Sund 1992, p. 53. In letter 359 he again refers to this story...
in note 6:
At that time Van Gogh had been discussing his plans to marry Kee Vos with his parents.
in note 13:
For the expression ‘How (not) to do it’, which Van Gogh borrowed from Charles Dickens’s Little Dorrit...
in textual note 6:
weten en begrijpen < Van Gogh first wrote ‘begrijpen en weten’, but then addedd the numbers 2 and 1...
in textual note 247:
nemen < After this word Van Gogh added ‘ofschoon gij als gij gewild hadt er geen kwaad aan zoudt gedaan...
245 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 6 and Friday, 7 July 1882.
in title:
245 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 6 and Friday, 7 July 1882.
in original text:
...het is altijd die eeuwige poezie van den Kerstnacht met het kindje in den stal zooals de oude...
...consolator van Scheffer, een phot. naar Boughton, le Semeur en les becheurs van Millet, le buisson van Ruysdael, en prachtige groote houtgravures van Herkomer & Frank Holl, de banc des pauvres van de...
...dit alles in eens gekocht heb. Wij hebben al van den winter begonnen zachtjes aan een en ander aan...
...valt en de terugkomst van Sien na haar bevalling met al wat dat meebrengt van wieg &c., ik toch toe...
...brief van gisteren avond schrijf ik heden nog een woordje. En kan U melden ik bij den dokter in...
...op den goeden weg blijft. Ik heb toen dadelijk dezen middag (niet aan den direkteur) aan den dokter...
...het heerlijk gevoel van beter worden behoefte een bewijs van erkentelijkheid te geven. Van Pa & Moe...
...wat teekenen. Naar aanleiding van ZEd.’s bezoek heb ik ’t ook aan den Hr Tersteeg met een...
...bij gelegenheid van zijn bezoek want het was ’t bezoekuur en zij zat beneden in den gang te...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b235 V/1962 (sheet 1) and b236 V/1962 (sheet 2)
in arrangement:
...regarded as a separate letter. However, given Van Gogh’s wording ‘I’m adding a word today to my...
in date note:
...Van Gogh says that next day he has to go to the hospital for a check-up (l. 3). This visit took place on Friday, 7 July (see letter 245), so the present letter must date from Thursday, 6 July. Van Gogh’s remark that there is a fierce wind and rain is confirmed by the weather reports for that day (KNMI). So on that Thursday Van Gogh wrote twice (cf. letter 244). This second letter was not sent until the following day, because on Friday evening he added a sheet (l. 160). On this Friday Van Gogh’s intention was to visit Sien in hospital on the following Sunday. Since she was discharged on Saturday, 15 July, he must have meant Sunday, 9 July, and the Friday on which the present letter was written was Friday, 7 July 1882...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Earlier in a similar context Van Gogh wrote: ‘In medio noctis vim suam lux exerit’ (letter 133). We know...
in note 7:
For this print after Jacob van Ruisdael, The bush, see letter 35, n. 5.
in note 9:
A.J. van der Drift.
in note 13:
The director was Gerrit Pieter van Tienhoven; the physician in charge was Cornelis Anthonie Molenaar; see...
in note 15:
The suspicion on the part of Mr van Gogh that his unease during the visit was caused by the arrival of...
246 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 15 and Sunday, 16 July 1882.
in title:
246 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 15 and Sunday, 16 July 1882.
in original text:
...komt nog veel, veel meer op rekening van den professor die haar behandeld heeft. Maar waar de...
...dat den vorm van haar hoofd, de lijn van haar profiel net precies is die van dat figuur van...
...ging best. De moeder van Sien en het meisje van Sien waren naar den Schenkweg gegaan en wachtten...
...vooral van de operatie met den forceps, er zijn verder nog andere noodzakelijke suites van haar...
...van haar ligchaam en een herstelling van haar ziel meteen. En er is nu hier een atmospheer van...
...geloof dat gij b.v. uit die attentie van den professor en van de hoofdoppasseres voor haar wel zien...
...met hetgeen Sien me verteld heeft van haar gesprekken met den professor.– Dat was almagtig aardig...
...den nacht op den grooten zolder hebben doorgebragt. Die slaapkamer heeft veel weg van het ruim van...
...geld van U, nu dat de dingen zoo’n goeden keer genomen hebben wat betreft den toestand van Sien...
...schets van Th. Rousseau uit de coll. Mesdag, een drift koeijen in de Alpen. En een landschap van...
in ongoing topic 2:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b237 a-b V/1962
in date note:
...she was discharged 14 days after giving birth, as Van Gogh expected in letter 243, the first part of the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...was recommended for ulcers and infections. See M.A. van Andel, Volksgeneeskunst in Nederland. Utrecht 1909...
in note 6:
...the northeast (F 916 / JH 162). By ‘experiment�� Van Gogh very probably meant the works on Harding...
in note 8:
Van Gogh had cared for the sick during his time in the Borinage.
in note 9:
One example of a pen drawing of a studio by Adriaen van Ostade is The studio (Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett). Ill. 1932. See also letter 114, n. 11 for the lithograph The studio of Adriaen van Ostade. Van Gogh made a similar gibe at academic studios in letter 253.
in note 12:
...van schilderijen (uit particuliere verzamelingen) ten voordeele van het fonds der Academie’ (Exhibition of paintings ((from private collections)) for the benefit of the Academy’s fund), Academy of Fine Arts, The Hague, which was originally to be held from 15 June to 9 July 1882 but was extended to 16 July (according to a report in Het Vaderland of 10 July 1882). Prinsessegracht was known as ‘Boschkant’ because it was opposite the Haagse Bos. The 51 works exhibited came from the collections of H.W. Mesdag (15 works), T. Mesdag Kz. (10 works) and F.H.M. Post (12 works) as mentioned, and also those of J. Verstolk-Völcker and H.J. van Wisselingh. The following artists were represented (number of works between brackets): Bergeret (1), Rosa Bonheur (1), Emile Adélard Breton (2), Jules Breton (1), Corot (10), Courbet (4), Daubigny (5), Diaz de la Peña (8), Dupré (4), Jacque (2), Mancini (1), Mettling (1), Munkacsy (1), Ricard (1), Th. Rousseau (3), Trayer (1), Troyon (4), Vollon (1). See exhib. cat. The Hague 1882-2...
in note 16:
Van Gogh’s description doubtless refers to Charles-François Daubigny’s Dorp in Frankrijk (Un chemin...
in note 17:
Here Van Gogh is probably referring to Vijver bij Ville d’Avray (Pond at Ville-d’Avray) (p. 5, no. 8...
247 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 18 July 1882.
in title:
247 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 18 July 1882.
in original text:
...iets te vertellen omtrent een bezoek van den Heer Tersteeg. Deze kwam van morgen hier – en zag...
...Zou schrijven. Waarde Theo – ter wille van de vrouw, ter wille van mij zelf heb ik mij zeer...
...is een brief op hooge pooten van hem ontvingen en erna een vriendelijk verzoek van mij om op mijn...
...nog niet tegen zulke bezoeken als dat van dezen morgen. Gij weet van de zaak ten minste meer dan...
...maandgeld van U zoodra gij U stellen zoudt op het standpunt van Tersteeg. Ik wil Sien niet in den...
...of de inmenging van anderen niet bedorven worden. Toch moeten we ter wille van orde en vrede die...
...aan een brief van U. Ik wil niet dat mijn hoofd vol wordt van onrust en zorg omdat van kalm blijven...
...en stil dat men er wel van opfleuren moet. Alleen Sien veranderde als een blad van een boom toen ze...
...begrijpen & vertrouwen inplaats van door inmengingen van Tersteeg of wie dan ook ons van elkaar te...
...zijn van haar en van mij – naar orde en bedaardheid en wat sympathie van U vooral. Gegroet van...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b238 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Uncle Vincent van Gogh, who lived in Princenhage.
in note 2:
...Van Gogh was called to the Reformed Congregation at Nuenen and accepted the call on 7 June 1882, after which he took up his duties on 12 August. The family must have moved at the beginning of August, and on 7 August Rev. Van Gogh, his wife, Cor and two servants were registered at the Civil Registration in Nuenen as living at the address De Berg F 523. They were followed by Willemien on 22 November. See De Brouwer 1984, p. 13...
in note 3:
Van Gogh was treated by C.A. Molenaar; see letter 237, n. 7.
248 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 19 July 1882.
in title:
248 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 19 July 1882.
in original text:
...er echter kwestie van trouwen is vliegen de lui op met een haast en een lawaai van de andere wereld...
...door haar aan mij, door mij aan haar, van weerskanten van harte en opregt, is mij heilig en zal mij...
...dat ik door verkoop van mijn werk s’maandelijks ± 150 francs verdien waardoor de hulp van U niet...
...van U geheel kan ophouden dan spreken we eens weer over het ook burgerlijk trouwen. Maar nu den...
...of scheiden van haar. Wij zijn geketend en gehecht aan elkaar met een sterken band van opregte...
...hebt van den winter b.v. van Heyerdahl beter dingen gehoord van me dan b.v. Tersteeg wel van mijn...
...atelier er me van zelf weer op brengt. Ik mag nog niet zoo als ik zou willen van den dokter – ik...
...schikken. Wat ik wil is de behoudenis van ’t leven van Sien & haar twee kinderen. Ik wil niet...
...zaak blijve rusten tot den tijd dat ik meer verdien door direkte verkoop van mijn werk. Als gij...
...Wees gij steeds ten volle verzekerd van haar en van mijn meest warme toegenegenheid & ontvang in...
in ongoing topic 3:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b239 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
The painter Heyerdahl had been sympathetic towards Van Gogh’s work; see letter 222.
in note 5:
Van Gogh was treated by C.A. Molenaar; see letter 237, n. 7.
in note 7:
...may be that Van Gogh saw this activity as a sign of impending demolition. Another possibility is that he means that the café was (temporarily) closed, possibly because of this work. At this time Van Gogh painted a...
249 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 21 July 1882.
in title:
249 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 21 July 1882.
in original text:
...teekeningen.” Ik heb een studie geteekend van het kinderwiegje van daag met veegen kleur er in...
...toonen wat er zit in ’t hart van zoo’n zonderling, van zoo’n niemand. Dit is mijn ambitie die...
...Het is niet de taal van de schilders zoozeer als de taal van de natuur waar men naar luisteren...
...voelen van de dingen zelf, van de werkelijkheid, is van meer belang dan het voelen van schilderijen...
...n ruim gevoel heb van de kunst en van het leven zelf, waar de kunst de essence van is ook, klinkt...
...hebben. Voor mij is een van de hoogste en nobelste uitdrukkingen van kunst altijd de Engelsche, b.v...
...tusschen de Chill October van Millais en de bleekerijen van Overveen van Ruysdael b.v. En evenzeer tusschen de Irish emigrants van Holl en de vrouwen die in den Bijbel lezen van Rembrandt. Rembrandt...
...mt. Zoo is ’t met de houtsneden van Swain & die van de oude duitsche meesters eveneens. Het was...
...zal ’t wiegje hoop ik nog wel honderd keer teekenen behalve die van van daag. met hardnekkigheid.
in translation:
...perhaps small landscapes like the Laan van Meerdervoort, the Rijswijk meadows and the Fish-drying...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b240 V/1962
in date note:
...the last dates from Wednesday, 19 July), because Van Gogh returns to an earlier comment by Tersteeg (see...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...by the stove (F - / JH 155) was also sent. However, Van Gogh talks about touches of colour, but there are...
in note 3:
‘The meadows’ refers to one of the views from Van Gogh’s house. Around this time he was working on...
in note 6:
This drawing of vegetable gardens in Laan van Meerdervoort, mentioned earlier in letters 218, 222 and 231, is...
in note 10:
...in exhib. cat. Vienna 1996, pp. 33, 48 (n. 13). Van Gogh does not mention Sartor resartus until March...
in note 12:
For Jacob van Ruisdael’s View of Haarlem with bleaching grounds, see letter 37, n. 3.
in note 13:
Van Gogh may be referring to Holl’s ‘Gone’ – Euston station or FitzGerald’s Irish emigrants leaving...
in note 16:
Van Gogh had already asked for the thick Ingres in letter 243. He had sent a sample then too.
250 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 23 July 1882.
in title:
250 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 23 July 1882.
in original text:
...dan van weerskanten ons best doen om in een soort stemming te zijn als vroeger bij den...
...toonen van den voorgrond, een werf met aarde en vochtig hout.– Tersteeg in zijn beoordeeling van...
...je begonnen zijt – er komt niets van”.– Zoo sprak hij van den winter, zoo spreekt hij nu ook...
...Toen hij van den winter iets zeide van dat hij zich er mee bemoeien zou ik geen geld meer van U...
...wat gij denkt van Mme Francois die den armen Florent die in bezwijming midden op den weg ligt waar...
...te rapen.” &c. Dat figuur van Mme Francois staat daar in den achtergrond van de Halles ’t heele...
...is – ik merk er dan ook dadelijk den invloed van nu ik aan den gang ben. We zullen ze leeren te...
...t niet helpen kan gij van het kind van Sien niet wist want toen ik U van haar vertelde heb ik er...
...antwoord geeft: dat gij van mij ’t vertrouwen hebt dat er een goed schilder van mij komen zal en...
...onherroepelijk & voor eeuwig mogen verdommen, van zelf ligt het in den aard van de zaak dat mijn...
in translation:
...a grey sky as still, as peaceful as Corot or Van Goyen. That view over the ridges of the roofs...
in ongoing topic 2:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b241 a-b V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Zondagmorgen’. Van Gogh is responding to a letter from Theo that has crossed with letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 10:
Van Gogh’s opinion was widely shared. Critics also referred to Zola at that time as the new Balzac. The...
in note 11:
Sedan is a city in northern France. Van Gogh uses the name as a metonym for the Franco-Prussian War of...
in note 14:
...exhib. cat. The Hague 1990, pp. 61-62. Compare also Van Gogh’s criticism of this development in letter...
in note 15:
...drawings by De Bock that match this description that it is impossible to establish which ones Van Gogh saw.
in note 19:
Van Gogh first wrote openly about his relationship with Sien in letter 224, on the basis of which the...
251 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 26 July 1882.
in title:
251 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 26 July 1882.
in original text:
...Het is een weg door de weilanden van den Schenkweg naar de fabriek van Enthoven of ’t Zieke. Ik...
...Van de Rijsw. weilanden heb ik ook nog een tweede, waar ’t zelfde geval door verandering van...
...teekening van Fildes, “de ledige stoel van Dickens” uit de Graphic van 70. Ik heb 3 etsen van...
...l’Artiste.– Ik ben nog altijd vol van die boeken van Zola. Wat is dat geschilderd, die Halles...
...voor ’t verlies van de vriendschappelijke gezindheid van Mauve, HGT & anderen langzamerhand een...
...in de opregtheid van zijn liefde voor de natuur & de kunst een soort pantser tegen de opinie van de...
...in die manden vol zand op den voorgrond die dienen om ’t stuiven van ’t duinzand te verhinderen...
...hun hartelijke stemming uit zie dan om iets anders. Van Rappard heb ik ook weer een brief. Ik heb...
...dingen dan de kunstrigting van Boughton b.v. ofschoon die ook zeker een van de leaders is.– Ik...
...moet ze zoeken in de tijdschriften van 10 of 15 jaar terug. Zoo b.v. tijdens den oorlog van 70-71.
in ongoing topic 2:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b242 a-d V/1962
in date note:
...250, which dates from Sunday, 23 July, because here Van Gogh says he doesn’t want to wait too long before...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Besides Fish-drying barn (see n. 2), Van Gogh painted the watercolour Bleaching ground (F 946 / JH 158...
in note 3:
...L.I. Enthoven & Co. Sporen van een 19e-eeuws Haags grootindustrieel metaalbedrijf. Ed. P.H. Enthoven et al. The Hague 1996 and exhib. cat. The Hague 1990, pp. 39-44. Lodewijk Cornelis Enthoven in particular acquired a considerable number of works by Van Gogh. Cf. P.H. Enthoven, Kroniek van het geslacht Enthoven. Zutphen...
in note 4:
That Van Gogh did indeed ‘attack’ this willow is shown by the watercolour Pollard willow (F 947 / JH 164...
in note 10:
Van Gogh often used the term ‘woodcuts’ to refer to wood engravings.
in note 13:
...sheep and the two lambs), 1849-1850 (after Adriaen van de Velde); Pêcheurs de la mer du sud (Fishers of...
in note 15:
In the following letter Van Gogh goes into these ideas about colour in more detail. He borrowed them from...
252 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 31 July 1882.
in title:
252 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 31 July 1882.
in original text:
...Daarvan ontstaan door bijvoeging van zwart & wat wit de oneindige variaties van grijzen, roodgrijs...
...studie van anatomie & perspectief bijkomen. Ik heb naast mij hangen een landschapstudie van Roelofs...
...dien ouden kanjer van een knotwilg nog geattaqueerd en ik geloof dat dat de beste van de aquarellen...
...kwam om reden van hun opregtheid. Meer weet ik er niet van en geloof ook niet meer er van noodig te...
...aquarellen van nu natuurlijk nog dingen vinden die er uit moeten – maar dat moet door den tijd...
...van b.v. H.G.T. dan wel in werkelijkheid. Wat H.G.T. betreft, ge begrijpt wel dat mijn opinie van...
...van Uw standpunt zóó over hem moet denken als ik wel genoodzaakt ben te doen.– Zoolang hij van...
...hoofd, t’een of ander van maken, dan wordt ik er wel eens wee en flaauw van en denk dat het toch...
...missing nemen moet. Dit is zoowat ’t effekt van den knotwilg maar in de aquarel zelf is geen...
...een vriend van de natuur, van studie, van werk – ook van menschen vooral) verdenken van diverse...
in ongoing topic 2:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b243 a-c V/1962
in arrangement:
...superfluous. If joining the two together is right, Van Gogh must have added to the letter a sheet whose top part is lost. Because this situation is unusual in Van Gogh’s manuscripts, we assume that both the...
in date note:
...Tuesday, 1 August 1882. Since in Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger gave 31 July as the date, and she may...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
The ideas about colour that Van Gogh expounds in the rest of this letter are very similar to what Cassagne...
in note 5:
In Van Gogh’s estate there is no work (or reproduction of a work) by Willem Roelofs. The description is too...
in note 7:
Adriaen van Ostade and Pieter Bruegel the Elder.
in note 11:
...1881 – Landscape with a hut (F 842 / JH 5). Van Gogh’s remark implies that he had resumed work on...
253 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 5 August 1882.
in title:
253 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 5 August 1882.
in original text:
...onder den indruk van Uw bezoek en niet weinig in mijn schik dat ik met schilderen weer krachtig kan doorgaan schrijf ik U nog een woordje. Ik had wel graag U nog naar de spoor gebragt den volgenden...
...uit den weg ruimt.– ’t Spreekt van zelf dat menigeen niet voort kan dikwijls om reden van de...
...te halen den tijd dien ik later dan anderen begonnen ben moet ik dubbel mijn best doen en met den...
...bespeur nog dingen bepaald noodig te hebben, wat in den zak te houden. Dat geeft een groote rust en...
...studies aan den muur en door goed gereedschap. Dat moet komen door werken & door den tijd. Van den...
...een soort van Delftschen schipper, b.v., en ik heb er niets op tegen dat het een soort van gezellige trekschuit wordt bij mij.– Gisteren middag ben ik geweest op den zolder van het papiermagazijn...
...et dubbele Ingres onder den naam van Papier Torchon, het was een soort nog ruwer van grein dan het...
...gij medebragt is aardiger van kleur en heerlijk b.v. voor studies van slootkanten & gronden. Ik ben...
in sketch A:
Van Gogh’s palette (F - / JH -) The following names of colours are written next to the nine circles showing...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b244 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
The fact that Van Gogh uses the English words ‘moist colour box’ here, and also refers to ‘cerulean...
in note 4:
By ‘proper painting�� Van Gogh means ‘real’ painting, in oils.
in note 5:
Van Gogh put down the names of the colours in his sketch of the palette (see Sketches).
in note 6:
...Van Gogh wrote about the frame in more detail. For the earlier version of the perspective frame, see letter 235, n. 10. It had wires stretched horizontally and vertically; with the new version it was possible to have diagonals as well. Letter sketch B shows how Van Gogh used it...
254 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 5 or Sunday, 6 August 1882.
in title:
254 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 5 or Sunday, 6 August 1882.
in original text:
...krabbeltje gevonden hebben van dat bewuste perspectiefraam. Daar net kom ik van den Smid vandaan...
...als door ’t venster. De loodlijnen & waterpaslijnen van ’t raam, verder de diagonalen & het...
...de perspectief en begrip van de reden waarom en de wijze waarop de perspectief de lijnen een schijnbare verandering van rigting & de massa’s en vlakken een verandering van grootte geeft. Zonder dat...
...de besneeuwde vlakte of in den herfst op het grillig netwerk van dunne & dikke stammen & takken, of...
...en is het echter weer gestopt – de reden van dat stoppen was ook bepaald, behalve een paar andere...
...met het maken van groote fusains daarmee – en met het schilderen van kleine studies – lukken...
...gevoel te hebben voor mijn FIGUUR. Het uitdrukken van verschillende stoffen namelijk, en den toon en de kleur. In een woord, het uitdrukken van het corps �� van de massa – der dingen. Door Uw...
...ik had nog wel langer uitsluitend bij zwart & wit en den contour me bepaald – – maar nu ben ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b245 V/1962
in date note:
...Van Gogh says that he will start painting the next Monday. Given that on Sunday, 20 August 1882 he writes that he has then been painting for about two weeks (see letter 258), the Monday he is referring to must be 7 August, and the present letter must date from a few days earlier. Moreover, the letter follows letter 253 of Saturday, 5 August, because Van Gogh returns to the subject of the perspective frame (ll. 2 ff.). So the letter can only have been written later on the same Saturday, 5 or on Sunday, 6 August 1882...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
On Van Gogh’s knowledge and use of the perspective frame, see letter 235, n. 10 and letter 253.
in note 2:
...was the estrangement that came about between Van Gogh and Anton Mauve, who gave him his first...
255 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 10 and Friday, 11 August 1882.
in title:
255 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 10 and Friday, 11 August 1882.
in original text:
...heb. Een van een rij knotwilgen in ’t weiland – (achter de Geestbrug), dan een studie van den...
...van het teekenen omdat dit de ruggegraat van ’t schilderen is, het geraamte dat al de rest steunt. Ik heb er zoo veel pleizier in Theo, dat ik mij zelf om reden van de kosten meer zal moeten bedwingen dan aanzetten. Deze studies zijn van middelmatige grootte, wel iets grooter dan ’t deksel van...
...zorgen gij er geen spijt van behoeft te hebben maar de satisfactie van te zien het vooruitgaat...
...Dat de studies nog mooier moeten worden spreekt van zelf – dat er zeker nog aan ontbreekt ook – maar dit geloof ik gij ook in deze eersten reeds zien zoudt, dat er iets van buiten in is, iets dat...
...teruggekomen met een tamelijk groote geschilderde studie van Zand, zee & lucht en een paar pinkjes...
...Is ’t gij tegen den 20sten het gewone zenden kunt zoo is er geen kwestie van dat ik niet nog een...
...dit U genoegen zal doen druk ik U nogmaals de hand, en wensch U van harte voorspoed in alle dingen...
in translation:
...today I was again in the vegetable gardens in Laan van Meerdervoort, where I found a potato field with a...
...of a painter. Herewith a small scratch of Laan van Meerdervoort. The vegetable gardens there have a...
in sketch B:
Landscape with people digging potatoes (Laan van Meerdervoort) (F - / JH 175), enclosed sketch
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b246 V/1962 (sheet 1) and d327 V/1972 (sheet 2)
in date note:
...Van Gogh began the present letter he had finished three painted studies. A day later he added a fourth and resumed the letter (ll. 87-99), which was thus written over two days. By Saturday, 12 August these have been joined by at least one work with ‘lumps of dune earth’ (F 2a / JH 176) and a landscape (‘Rijswijk meadows’) (see letter 256). Although it is not known how long it took on average to produce the studies (which were not very big), nor how regularly Van Gogh worked, it seems likely that during these days he was working steadily, with an average output of about one painting a day. Based on this, we date the letter, with the reservations mentioned, to Thursday, 10 and Friday, 11 August 1882...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh thus worked in oils on prepared paper, which was cheaper than canvas. He used the stretched canvas as a support, instead of a much heavier wooden plank. Not until 1883 did he buy a portable easel (letter 369). For an overview of Van Gogh’s painting materials in this early period, see cat. Amsterdam 1999, pp. 18-27...
in note 5:
...is the enclosed sketch Landscape with people digging potatoes (Laan van Meerdervoort) (F - / JH 175).
in textual note 85:
* Van Gogh wrote below the signature: ‘t.s.v.p.’ (tournez s’il vous plaît).
256 To Anthon van Rappard. The Hague, Sunday, 13 August 1882.
in title:
256 To Anthon van Rappard. The Hague, Sunday, 13 August 1882.
in original text:
...ik ze nu op de teekeningen van Mauve & Termeulen zie. Nu is dat gedeelte van Brabant waar ik bekend...
...wat wel in me zal blijven is iets van de strenge poezij van de echte hei. En die echte hei schijnt...
...ik veel karakter. Mij aangaande, ten gevolge van een bezoek van mijn broer, die mijn aquarellen zag...
...t weefgetouw van Mauve die ik niet uit ’t hoofd kan krijgen. Een oud moedertje van Israels dito...
...twee Zwitsersche dingen van hem die ik nog al bête vind ofschoon er een zekere brutaalheid in is – doch niet doorgezet en niet gevoeld. Maar de groote marine vind ik superbe. Van Willem Maris een...
...voelde als ik dacht aan het den een na den ander verdwijnen van die trouwe veteranen.– Corot is er niet meer, Th. Rousseau, Millet – Daubigny, ze rusten van hun werk. Jules Breton, Jules Dupr...
...komen zult & zeer verlangend blijf ik steeds iets van Uw werk te zien of te vernemen per brief. Mijn broer laat U ook groeten, ik vertelde hem gij zeer druk aan den gang waart. Het gaat mij zoo als U...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8345 V/2006
in date note:
Letter headed: ‘Zondag avond’. The works that Van Gogh says he has done are the same as those mentioned...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Rappard was in Drenthe with the painter L.W.R. Wenckebach. See exhib. cat. Amsterdam 1974, p. 12.
in note 2:
...that he must have been there very regularly. See Van der Lubbe 1999, p. 75; exhib. cat. Assen 1997, p...
in note 3:
Brabant became highly industrialized in the second half of the nineteenth century; see Van den Eerenbeemt 1977, pp. 60-124.
in note 4:
...of Brabant. The railway network grew substantially from 1862, and sugar-beet factories were built in Princenhage and Zevenbergen and elsewehere. See Van den Eerenbeemt 1977, especially pp. 15-17, 69, 110-111.
in note 5:
Van Rappard had stayed with the Van Gogh family in Etten in the summer of 1881: see letter 168.
in note 6:
This painting of a cinder road is unknown; Van Gogh sketched it in letter 257.
in note 8:
The ‘Zevende tentoonstelling van teekeningen door de gewone- en eereleden van de Hollandsche Teeken-Maatschappij’ (Seventh exhibition of drawings by the ordinary and honorary members of the Dutch Drawing Society...
in note 11:
...Neuhuys was represented in the exhibition by Voor den spiegel (Before the mirror), Binnenhuis te Laren...
in note 12:
...Hay stacking), Winter (Winter), Eene étude van Knorr (An étude by Knorr), Een duo (A duo) and Bij...
in note 13:
The works exhibited by F.J. van Rossum du Chattel were: Nigtevecht (Nigtevecht), Zomer (Summer) and Tegen den avond (Towards evening), p. 9, cat. nos. 30-32.
in note 14:
...were exhibited, all with the title In het bosch van Saint Germain (In the wood of St Germain), p. 12...
in note 16:
...Strand (Beach), Landschap in de omstreken van Loosduinen (Landscape in the surroundings of...
in note 18:
By the large seascape Van Gogh probably means H.W. Mesdag’s Aankomende pinken (Pinks coming in) – the...
257 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 14 August 1882.
in title:
257 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 14 August 1882.
in original text:
...dwars er door. En aan den horizon midden in ’t schilderij gaat den zon vuurrood onder. Ik kan...
...t was geheel een kwestie van kleur & toon, de schakeering van de gamma kleuren van de lucht, eerst...
...die reflecties pakken van de zon. De grond nu was een soort tapijtweefsel van groen – grijs...
...erd – en vet geschilderd. Van deze twee �� van de kleine marine, van het aardappelveld weet ik...
...niet van afblijven of er van uitrusten. Er is zooals ge mogelijk weet eene tentoonstelling van de...
...van gezien, er zijn prachtige Israels – o.a. ’t portret van Weissenbruch, met een pijp in den...
...Van Weiss. zelf mooie dingen, landschappen en een marine ook. Er is een zeer groote teekening van J...
...biggen o.a. en koeijen. Neuhuys, Duchatel, Mesdag. Van den laatste behalve een mooie groote marine...
...t varkenshok – de teekening van ’t kleine schilderij van den Salon – een oud vrouwtje dat...
...dingen van kleur bij mij voor den dag komen bij ’t schilderen die ik vroeger niet had, dingen van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b247 V/1962
in date note:
...Van Gogh speaks of ‘yesterday, Sunday’ (l. 116). On the Saturday evening preceding the letter he painted the green meadows with the cinder road (l. 7). It appears from letter 256, in which the same painting is mentioned, that that Saturday was 12 August, so that the present letter dates from Monday, 14 August 1882. In Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger dated it ‘15 August ’82’ – perhaps basing this on the postmark...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note a:
Means: ‘Alles overziend’ (all things considered); cf. Van Gogh’s use of ‘Après tout’.
in note 14:
For Van Rossum Du Chattel, see letter 25, n. 13.
in note b:
Van Gogh may mean: ‘and must believe that it’s going well at the moment’.
in note 20:
Van Gogh added the comparison ‘just like the farmer does his corn or hay’ later.
in note 21:
Van Gogh is evidently mistaken, because in letter 256 of Sunday, 13 August he said that he received Van Rappard’s letter the evening before.
258 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 20 August 1882.
in title:
258 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 20 August 1882.
in original text:
...spijt van het afgewacht te hebben om reden van den prachtigen diepen toon die de boschgrond na den...
...vòòr den storm met een lagen horizon op mijn knieen moest ik nu op mijn knieen in den modder gaan...
...enorme cirkels, waardoor toonen ontstaan op den grond van een diep roodachtig zwart, groen, grijs...
...als ’t alles nat is van den regen – vóór – onder – na den regen. Ik moest eigentlijk geen...
...men zich daarin, komt er niets van teregt. Ik verheug mij op den herfst – tegen dien tijd moet...
...is zoo’n soort historie als van een plant die te vroeg opschiet en niet tegen den vorst kan en op...
...het leven van vader Millet of van Th. Rousseau of van Daubigny. Als men ’t boek van Sensier over...
...van dat van Bilders wordt men beroerd. In een brief van Millet vind ik altijd wel een opsomming van...
...spendeeren van verf voor dingen die men met iets anders ook leeren kan, dan, wanneer er van verkoop...
...gij zulks beslist dan ik van wege ik U in de beoordeeling van het finantieele succes competenter...
in ongoing topic 3:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b249 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh worked with a board (see letter 260, n. 9). He also talks about a ‘frame’ (letter 255, n. 3).
in note 7:
Brieven en dagboek van A.G. Bilders. Ed. J. Kneppelhout. 2 vols. Leiden 1876. It consists of selected letters...
in note 10:
...Burty 1877, pp. 120-160). It is not known, however, whether Van Gogh knew these publications at this time.
in note 11:
Van Gogh could have acquired his knowledge of the life of Daubigny from the many articles about him in, for...
in note 12:
...not found in Sensier’s biography, but they should be regarded as Van Gogh’s version of Millet’s view.
in note 13:
Van Gogh’s rendition is based on remarks like: ‘I’m bored, I’m in a bad mood, I just can’t shake it...
in note 17:
The fact that Van Gogh’s attempts at painting six months earlier were not successful was due, he believed...
259 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 26 August 1882.
in title:
259 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 26 August 1882.
in original text:
...het te zien. En heb er twee kleine marines van teruggebragt. In het eene zit reeds veel zand – ma...
...te zetten en van daar uit weer te gaan kijken. Zoodat ik er toch een paar souvenirs van heb.– Ma...
...als die welke gij beschrijft als de nieuwe woonplaats van Pa en Moe. Ik gevoel mij dezer dagen regt...
...Gedurende den storm zag men de golven veel minder en was er minder een effekt als van de voren van een omgeploegd land. De golven volgden zoo snel op elkander dat de een den ander verdrong en er ontstond door de botsing van de watermassas een soort schuim als stuifzand dat het eerste plan van de...
...zee had een kleur van vuil zeepsop. Er was daar op die plek een pinkje, ’t laatste van de rij, en...
...dingen van harmonie of contrasten die van zelf medewerken, en waar men anders geen partij van...
...was dan de natuur die hij van zijn familie had en in plaats van zich aan zijn natuurlijke neigingen...
...gemaakt van een jongen, grisaille: houtskool, olie en heel weinig kleur, alleen voor den toon.
in ongoing topic 1:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b248 V/1962
in date note:
...Van Gogh talks about provide support for Dorn’s thesis. From 19 August the weather became turbulent: on 21 August the wind reached force 8, on the 22nd there was a storm (force 9-10 wind and heavy rain). Extra high water was forecast for this day (KNMI). Since Van Gogh speaks of the tempestuous waves and the fact that the water came close to the dunes (ll. 143-147), this letter must date from the Saturday after the bad weather, thus 26 August 1882...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note d:
Means: ‘voordeel, nut van hebben kan’ (take advantage, make use of).
in note 10:
...and moral decline, depravity and opportunism. As Van Gogh describes, Doctor Pascal Rougon is exceptional...
260 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 3 September 1882.
in title:
260 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 3 September 1882.
in original text:
...zou weergeven van Schevening zooals we ’t zagen toen we er zamen wandelden. Een groote studie van...
...van diepte van kleur.– En had er met U erg graag eens over gesproken juist naar aanleiding van de...
...te zijn, de diepte van kleur te krijgen – de enorme kracht & vastheid van dat terrein en toch bij...
...zat. Het licht te houden en toch den gloed, de diepte van die rijke kleur te houden, want er is...
...rand van groenigheid en een netwerk van stammetjes en geelachtige blaren. Eenige figuren van...
...diepe roodbruin van den grond. Een rok pakt licht – een slagschaduw valt – een donker silhouet van een kerel verschijnt boven op den houtkant. Een witte muts, kap, schouder, buste van eene vrouw...
...poezij – doen zich voor in de schemering van den diepen schaduwtoon als enorme terre cuites in...
...stonden daar van die kleine struiken waarvan de blaren aan den eenen kant wit, aan den anderen kant...
...staan toch in hoeken van ’t atelier sigarenkistjes met de overblijfsels van tubes die even...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b250 V/1962 (sheet 1) and d315 V/1970 (sheet 2)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Jules de Goncourt, Gavarni, l’homme et l’oeuvre. Van Gogh read the book in October 1881: see letter 174.
in note 2:
This large study of the Scheveningen beach (later Van Gogh refers to a ‘seascape’), is not known.
in note 9:
Earlier by ‘board’ (or ‘plank’) Van Gogh always meant a drawing board (letters 202, 216 and 245...
in note 11:
...2, p. 579. This similarity seems to suggest that Van Gogh had read the book; the allusion in letter 338...
261 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 9 September 1882.
in title:
261 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 9 September 1882.
in original text:
...t bosch – ik ben daar vol van. Er zijn in den herfst twee dingen die mij bijzonder aantrekken...
...in de wazigheid van de dingen, in de elegance van de stammetjes. Dan, evenzeer houd ik van den meer...
...krabbeltjes van studies die ik deze week maakte. Ik heb nog gedacht over die werklui van Montmartre...
...b.v. een krabbeltje van de aardappelmarkt op de Noordwal.– het gescharrel van arbeiders en...
...Het leven en de beweging van zoo’n scène en de typen van de luidjes. Alleen het verwondert mij...
...kennis van ’t figuur voor noodig die ik mij tracht eigen te maken door het teekenen van groote...
...ik zoo op straat of buiten zie van gescharrel van arbeiders te kunnen uitdrukken. Daar waar ik die aardappelmarkt zag is het zoo aardig. al het arme volk van de Geest, van het Ledig erf en al die...
...na den regen. hoe prachtig dat effekt in de natuur was kan ik U niet zeggen – met het brons van...
...zenden. Ik moet van middag nog naar de aardappelmarkt – daar te schilderen gaat niet van wege...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b251 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘it’s Saturday evening’ (l. 124). The letter follows letter 260 of Sunday, 3 September...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
On 10 September Van Gogh’s mother would be 63.
in note 2:
...Calais is a department in north-west France where Van Gogh had been on a walking tour in the winter of...
in note 3:
Van Gogh is referring to Man stooping with a stick or spade (F 12 / JH 185), in which the sunlight falls on...
in note 5:
...Lançon’s Een herberg van voddenrapers te Parijs (A rag-pickers’ tavern in Paris), engraved by Frederick William Moller, from De Hollandsche Illustratie 9 (9 September 1872), p. 4. Van Gogh himself wrote the...
in note 6:
...De Parijsche armen. Uitdeeling van soep (The Paris poor. Soup distribution), engraved by Frederick William Moller, from De Hollandsche Illustratie 9 (6 December 1872), p. 4. Van Gogh himself wrote the French title...
in note 7:
...5, p. 66. Ill. 1941. (t*141). Besides this print, Van Gogh also had Lançon’s Paris sous la neige – La...
262 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 11 September 1882.
in title:
262 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 11 September 1882.
in original text:
...gelegenheid van Uw hierzijn dat ik eens mijn best moest doen om U een teekeningetje te sturen van...
...nu wel gaarne eens van U vernemen of dit teekeningetje min of meer in den geest is van ’t geen we...
...aardig – als een staaltje echter van de beleefdheid van het Haagsche publiek jegens de schilders...
...die lui zijn toch niet kwaad maar zij begrijpen er niets van en denken dat iemand als ik gek is...
...hij teekent het paard zijn kond in plaats van hem van voren te maken. Die observatie vond ik nog al...
...een half jaar van en heb zelf maar 3 afleveringen maar daar zijn dingen in waar ik verstomd van sta. Onder anderen een glasblazerij en ijzergieterij, allerlei scenes van het fabriekswerk. En verder schetsen uit een kwakerstad in den ouden tijd door Howard Pyle. Ik ben vol van nieuw pleizier in de...
...markt tegen dat ze aan ’t afbreken gaan van de kramen om te zien iets te schetsen. à dieu, heb...
...van de bank bezig. Ik wou wel dat ze teregt kwam maar ’t is de groote kwestie bij diepte van toon...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b252 V/1962, d321 V/1972, private collection, auction Monte Carlo, 18...
in date note:
Van Gogh writes: ‘Today I’ll go to the ordinary Monday market again’ (ll. 90-91). He thanks Theo for...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...which measures 25 x 37 cm. The painting on which Van Gogh based the second watercolour enclosed is not...
in note 5:
It may be inferred from the examples Van Gogh gives that in any case he knew the December 1880 and January...
in note 6:
...establish which was the third issue of Harper’s New Monthly Magazine that Van Gogh had in his possession.
263 To Anthon van Rappard. The Hague, between about Tuesday, 12 and Sunday, 17 September 1882.
in title:
263 To Anthon van Rappard. The Hague, between about Tuesday, 12 and Sunday, 17 September 1882.
in original text:
...me eens of ge hebt van Percy McQuoid een vrouwen figuurtje met een licht in de hand op den trap van een Wapenzaal waar men een harnas ziet glinsteren. Ik meen dat ge het reeds van me hebt, even als...
...jood mij zeide t’huis nog een gedeelte van den rommel tijdschriften te hebben (waaruit ik deze en...
...veel moeite gedaan dingen van de mijnwerkers te krijgen, dit en een Engelsche van een accident zijn...
...een van de dingen die ik, zoodra ik mij nog wat sterker gevoel in het bliksemsnel teekenen van lui...
...Uw ervaring is van omgang met artisten hier – ik heb al meer dan eens ondervonden van lui dat ze...
...mijn ondervinding van U dat gij er anders over denkt. Ik heb onlangs nog dingen gevonden van Lanço...
...U ook eenigermate zoo. Enfin – wat hier ook van zij – het interesseert me steeds in hooge mate...
...eens dat wij tamelijk ver van elkaar zijn & betrekkelijk weinig van elkaar merken kunnen. Nu, de...
...me t. à t. Vincent Ziehier in groote haast een krabbel van een aquarel waaraan ik doende ben.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8346 V/2006
in date note:
Van Gogh is working on the watercolour Four people and a baby on a bench (F 951 / JH 197) – as is also evident from the letter sketch. In letter 262 of 11 September he tells Theo too that he is at work on this subject. In addition, to Van Rappard he mentions the same set of three prints by Lançon that were listed in letter 261 (of 9 September). Because, furthermore, he says that recently he has often worked on the beach (l. 50) and tells Theo on 17 September ‘Have been to Scheveningen quite often lately’ (letter 264), we have dated the letter between about Tuesday, 12 and Sunday, 17 September 1882...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...a package put together by the library. Cf. in this connection the ‘Voorwaarden van Abonnement in de Leesinrichting’ of C.M. van Gogh, bookseller and art dealer (SAAm). On this subject see the contributions to...
in note 2:
...as the frontispiece of The Graphic 22 (July-December 1880). Van Gogh had a copy of this. Ill. 1088. (t*175).
in note 3:
...p. 20. Ill. 1092. It bears a striking similarity to Van Gogh’s painting A girl in a wood (F 8 / JH 182).
in note 5:
Van Gogh is referring to the engraving mentioned in letter 272, Grève de mineurs (A miners’ strike) by...
in note 6:
...between pp. 200-201. Ill. 1951. In letter 272 Van Gogh writes about this print, again in connection...
in note 7:
Van Gogh added ‘knowing that there are such beautiful things to do there, which as yet have rarely been...
264 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 17 September 1882.
in title:
264 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 17 September 1882.
in original text:
...het aankomen van een pink. Bij het monument staat een planken huisje waar een kerel op den uitkijk...
...den rug van kerels met hooge waterlaarzen aan ’t strand gebragt en was ’t een heel lawaai van...
...als het ruischen van de golven. Het is om mij eens op te frisschen van het lawaai van de Geest of...
...er bij eene schets van vrouwen in den tuin van ’t gasthuis en een stuk van de Geest. Ge ziet aan...
...van boven met de koppen of schouders den een over den ander heen komen kijken terwijl op den...
...neer op dezelfde kwesties van licht en bruin en perspectief. Het effekt van de kastanjeboomen dat...
...de teekening van het bankje zult bemerkt hebben – alleen hier ziet men maar heel weinig van die...
...algemeene vallen van de blaren krijgen, het is dan vooral dat ik nog veel studies van het bosch hoop te schilderen. En van het strand niet minder, want ofschoon daar geen effekten van herfstbladeren...
...een studie geteekend van heeren en dames op het strand – een gescharrel van wandelaars. Ik zou...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b253 a V/1962
in arrangement:
...probably on account of ll. 29-30. But because Van Gogh writes in the sheet in question that he has...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...the south side of the coast at Scheveningen, the ‘Obelisk in memory of 1813’ had been unveiled in 1865. It was designed by J.M. van der Made and commemorated the return of the Prince of Orange (later King William i), who had gone into exile in England after the French invasion of the Netherlands in 1795. See Jeroen van Zanten, ‘Het strand van Scheveningen. De aankomst van koning Willem i op 30 november 1813’, Plaatsen van herinnering. Nederland in de negentiende eeuw. Ed. Jan Bank and Marita Mathijsen. Amsterdam 2006, pp. 60-71.
in note 8:
...and distinctly figures who stand together like a flock of sheep (moutons),’ as Van Gogh himself explains.
in textual note 49:
op den voorgrond < op den de voorgrond
265 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 17 or Monday, 18 September 1882.
in title:
265 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 17 or Monday, 18 September 1882.
in original text:
...werken stuur ik U hierbij eenige schetsjes. Van dat van de kuddes weeskinderen met hun geestelijke...
...ik prachtig. Het was iets uit den tijd van Napoleon, Fransche officieren in eene zaal van een oud dorpshuis die papieren of inlichtingen schijnen te vragen van den burgemeester en het gemeentebestuur...
...waren mooie stad- en strandgezigten met kleine figuurtjes van Hoeterixks van wien, hoe mooi ik zijn...
...reeds terdeeg op en het is zaak er van te profiteeren voor den winter komt. Tegen den winter maak ik ’t atelier leeg – nl. de studies van de muren en wat hindert uit den weg – zoodat ik er goed...
...heb – ook Scheveningsche. Bij gelegenheid zou ik wel eens van de studies die nog bij U zijn terug...
...s van Erckmann Chatrian, wat wel mooi is. Het was toch wel een aardige tijd toen er in den Elzas...
...voor illustratie zouden kunnen dienen geloof ik. Het spreekt van zelf dat echter daarvoor de types nog veel hooger opgevoerd moeten worden. Ik heb van dat inkomen van de pink zeker wel een stuk of 10...
in translation:
...Brion, Marchal, Jundt, Vautier, Knaus, Schuler, Saal, Van Muyden, and many others surely — at the...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b254 V/1962 (sheet 1), b253 b V/1962 (sheet 2) and d316 V/1970 (sheet...
in arrangement:
...letter 264. Given that in the text of this sheet Van Gogh writes that he spoke about the grouping of...
in date note:
...which was written on Sunday, 17 September, because Van Gogh returns to the subject of his work on the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...a drawing organisation, the Koninklijk Genootschap van Nederlandsche Aquarellisten (Royal Society of Dutch...
in note 8:
...name for the Amsterdam zoo Natura Artis Magistra), Van Gogh means two works by August Allebé in the...
in note 11:
Van Gogh, who gives an incorrect title, means Au mont-de-piété – At the pawnbroker’s (present whereabouts unknown). This painting was exhibited in 1880 at the Musée Moderne in Brussels. The work is known through the accompanying catalogue, which included a drawn reproduction. Ill. 934. See Catalogue illustré de l’exposition historique de l’art belge et du Musée Moderne de Bruxelles. Brussels and Paris 1880, p. 97. The work had also been on view as In de bank van leening at the Exhibition of works by living masters. See Tentoonstelling van kunstwerken van Levende Meesters. The Hague 1881, p. 17, cat. no. 144...
in note 15:
...is the dominant theme, but this is not the case with the work of Knaus, Saal, Anker and Van Muyden (in letter 267 Van Gogh gives a similar list but with Anker added) – their themes and style are comparable...
in note 17:
...1870 and 1880) was an Italian genre painter. Van Gogh might have known Capobianchi’s work from...
in note 20:
Read: ‘in a previous letter’. Van Gogh talked about the weighing of the anchor and the scratch sent of it...
266 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 18 September 1882.
in title:
266 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 18 September 1882.
in original text:
...zeer wel mogelijk dat gij misschien precies op den twintigsten het gewone niet missen kunt.– Voor...
...gelegenheid ik, door van een hoogen kant af te springen en van daar zoo snel mogelijk mijn boel te grijpen, uit den weg moest gaan voor een schichtig paard op het terrein van den Rijnspoor waar men...
...of ander in gedachten brengen van buiten. Zoodat ik dadelijk weet wat te doen met den dag – en...
...ar niemand had die den eersten dag en in studies buiten gemaakt komt die niet zoo direkt voor den dag, zelfs bij schilders die veel ervarener zijn dan ik. Met name de studies van Mauve, die ik voor...
...geloof dat ik nog heel wat veranderen zal van kleur. En van compositie ook. Dat is dus het eerste...
...het nu ook met de kwestie van koloriet. Er zijn kleuren die van zelf mooi tegen elkaar doen – ma...
...naar den oogsttijd, nl. naar den tijd dat ik zoo doordrongen zal zijn van de studie van de natuur...
...last of iets wat ik niet graag doe, het analyseeren van de dingen. Het is al laat – ik kan zoo...
in ongoing topic 4:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b255 V/1962
in date note:
...Van Gogh writes: ‘I think it very possible that you may not be able to spare the usual precisely on the twentieth. If that’s the case, I want to ask you to send whatever you can spare,’ it can be concluded that the letter was written in the week before the third monthly remittance, thus before the 20th. Moreover, Van Gogh assumes that he can still receive the money before Friday, 22 September, when he wants to pay his models (ll. 5-11). Assuming that the letter, which was written late in the evening (l. 117), was not posted until the following morning, the date assigned is Monday, 18 September 1882...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
The depot where Van Gogh was working was between the line to Gouda and a branch that joined up with the...
in note 5:
...264, is not known. The seascapes, which were among Van Gogh’s first painted works, were Beach with...
in note 7:
Van Gogh made this comparison – cf. 2 Cor. 9:6 and Gal. 6:7 – earlier in a similar context, see letter...
267 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Tuesday, 19 September 1882.
in title:
267 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Tuesday, 19 September 1882.
in original text:
...van figuurstudies die ik geteekend had. Ik zeide hem geweest te zijn op een tentoonstelling van...
...niet heel veel van de Duitschers – men vindt de mooien uit den tijd van Brion nu moeielijk. In...
...bij Goupil van daan ging. Ik heb daar nu spijt genoeg van. Wilt gij er iets heel moois van hebben...
...toch een Schij van Thomas Faed b.v. zeer verschillend van een Israels, en een teekening van Pinwell...
...teekening van hem, Fransche generaals die in een kamer van een oud Hollandsch raadhuis aan den...
...met Shakespeare �� van wege het zoo LEEFT. Ik heb de kleene uitgaaf van Fred. de Groote van Menzel...
...op de hoogte van wat er tegenwoordig uitkomt – ik weet iets meer van de litteratuur van een jaar...
...ik ook bijzonder veel b.v. van Rochussen. Ge schrijft over illustraties van sprookjes – weet ge...
...die Lenore heet, prachtig van sentiment. Maar de importante teekeningen van Rochussen zijn niet...
...van Doré – ik zeg, dat is prachtig mooi en het is nobel van sentiment – b.v. in die zaal van...
in translation:
...Alsace began, Vautier, Knaus, Jundt, Georg Saal, Van Muyden, Brion above all, Anker, T. Schuler, who...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8347 a-b V/2006
in date note:
Van Gogh sent Van Rappard a number of wood engravings earlier in September (see letter 263 of between about Tuesday, 12 and Sunday, 17 September). He responds to Van Rappard’s thank-you letter ‘at once’ (l. 3). This letter will have been written shortly after letter 265 of Sunday, 17 or Monday, 18 September 1882, to which reference is made (l. 6) and in which similar phrasing is used. The next letter to Van Rappard dates from on or about 23 September (letter 268). Since, moreover, there was another letter from Van Rappard between...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...was Swiss by birth, as were Albert Anker and Alfred van Muyden, both mentioned later; the other ‘Alsace...
in note 3:
This was the ‘Tentoonstelling van teekeningen van het Koninklijk Genootschap van Nederlandsche Aquarellisten. Gotische Zaal, Noord-Einde te ’s Gravenhage’ (Exhibition of drawings by the Royal Society of Dutch Watercolourists. Gothic Room, Noordeinde at The Hague): see letter 265, n. 5. Five Italians were represented...
in note 5:
...tavern in Paris: see letter 261, n. 5; also mentioned in the previous letter to Van Rappard: see letter 263.
in note 8:
On his departure from the London branch, Van Gogh evidently gave his prints to a certain Richardson, a...
in note 9:
By Album des Vosges Van Gogh may mean Le veilleur de nuit. Album d’Alsace et de Lorraine, illustré par MM...
in note 10:
Van Gogh wrote down Sir John Gilbert (and not Achille Isidore Gilbert) in a list of English monograms he was to send to Van Rappard in October (see letter 273).
in note 16:
...in the current, twenty-sixth volume of The Graphic (1882), which may explain why Van Rappard mentioned them.
in note 17:
Van Gogh must mean the engraving after The widow’s acre (1879) by George Henry Boughton; it was in The...
in note 20:
...mention in the correspondence of the model that Van Gogh was to draw often for several months from...
in note 21:
For Georges Karl Robert, Le fusain sans maitre. Traité pratique et complet sur l’étude du paysage au fusain, which Van Gogh had borrowed from Van Rappard as long before as October 1881, see letter 174, n. 8.
in note 22:
It is not clear whether Van Gogh means that he is sending wood engravings by Charles Marchal, or prints in...
in note 23:
...work of Henry Towneley Green or of Charles Green. Van Gogh earlier sent “Restoring the sign” by the...
in note 24:
Probably Roll’s A miners’ strike; Van Gogh thought that this print would also please Van Rappard (letter 263).
in note 26:
Van Gogh borrowed this line from Felix Holt, the radical; it is both the motto and the conclusion of Chapter 6. Van Gogh’s choice of words indicates that he had the Dutch translation of the novel in mind. In it, the...
in note 32:
...this magazine was Het eerste april-gras. Teekening van Ch. Jacques (The first grass in April. Drawing by...
in note 33:
Honoré Daumier, De vier leeftijden van den drinker (The four ages of the drinker) uit De Hollandsche Illustratie 2 (1865-1866), no. 4, p. 32. Van Gogh’s copy survives. Ill. 51. (t*1057). In 1890 he made a painted copy after this work, Men drinking (F 667 / JH 1884). This is why the print has the pencil lines of the...
in note 34:
Van Gogh may have seen drawings still attributed to Frans Hals at that time or reproductions after them...
in note 35:
De zeebaden. Humoristische teekening van Gustave Doré (Sea bathing. Humorous drawing by Gustave Doré), in...
in note 36:
...Van Gogh is referring to the drawings by Lynen at the sixth annual exhibition by this society, from 7 January to 8 February 1882 at the Palais des Beaux-Arts in Brussels, namely Un livre (7 dessins), Mon vieux (7 dessins), L’hiver (7 dessins), Dessins, Marée basse (A book (7 drawings), Old chap (7 drawings), Winter (7 drawings), Drawings, At low tide). Van Rappard, himself a member of L’Essor, was represented by two (unidentified) paintings, Jardin botanique à Bruxelles (Botanical Garden at Brussels) and En Hollande (In Holland). See L’Essor Bruxelles. Catalogue de la vie exposition annuelle. Exhib. cat. Brussels 1882, p. 13, cat. nos. 137-141 (Lynen) and 201-202 (Van Rappard...
268 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Saturday, 23 September 1882.
in title:
268 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Saturday, 23 September 1882.
in original text:
...nooit spijt van gehad. Of ik er nu meer of minder voor gaf is echter onafhankelijk van hetgeen ik...
...b.v. Illustr. of Graphic geregeld ontvangt – nl. die van ’t loopende jaar.– Dat is omdat ik...
...geval te nemen maar ik heb reeds een & ander van ’t loopende jaar en dus ik zal waarschijnlijk...
...doe me pleizier en zeg het als ik er U mee van dienst kan zijn. Ik stel belang in Uwe collectie en...
...zenden. Van Renouard heb ik reeds een 40tal grootere & kleenere bladen. Zoo vond ik onlangs van...
...meer van hem te houden naarmate ik er meer van zie. Kent gij Montbard – ik meen ge in elk geval landschappen van hem moet hebben – doch nu onlangs kreeg ik schetsen door hem uit Ierland en van Jernsey waarin bijzonder veel sentiment was. Van harte hoop ik ge pleizier zult hebben van Uw Schij op Arti, ik denk niet ik die tentoonstelling zien zal. Ik ben druk bezig met teekeningen van een...
...pleizier in als vroeger. Ziehier nog een krabbel van een Weesman – adieu, ik schrijf in haast...
in ongoing topic 1:
Van Gogh sends wood engravings to Van Rappard (263 and 267)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8348 V/2006
in date note:
Van Gogh has replied immediately to a letter from Van Rappard (l. 2), who was replying to Van Gogh’s letter of on or about Tuesday, 19 September 1882 (letter 267). Letter 269 of Monday, 25 September says: ‘I received a letter from Rappard the other day’ (l. 87); this must have been the one mentioned in the present letter. Because Vincent wrote to Theo that he had begun drawing his new model (letter 266 of Monday, 18 September) and reports to Van Rappard that he is ‘busy’ (l. 80) with that, this letter must date from a few days after letter 266. Based on this, we date it to on or about Saturday, 23 September 1882...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...79 (1 April 1882), pp. 209, 213, 212. Van Gogh must also have had Aux enfants trouvés...
in note 11:
Van Rappard had submitted a painting of a Drenthe woman at the spinning wheel (present whereabouts unknown...
in note 12:
...but evidently more widely applied too. For Van Gogh’s model Zuyderland, see letter 267, n. 20.
in note 13:
...and Women’s Home were required to wear visibly. Van Gogh also sketched this number on the right sleeve...
269 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 25 September 1882.
in title:
269 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 25 September 1882.
in original text:
...van zelf dat gij naar deze de toekomst nog niet beoordeelen moet daar ik nog te kort aan den gang...
...te geven dat de studie gemaakt is als studie van den voorgrond, n.l. de boomwortels, daar was reeds...
...alleen ’t verdriet dat men er van heeft maar ook de kosten van verf enz. die dan toch verloren...
...den gang ben, valt ze U mee, tant mieux voor mij, want ik zou zoo graag iets zenden kunnen op den...
...oneindig beter vind dan dat hij van berigten van anderen alleen iets van me te weten komt. Komen de...
...het er van komen zal dat ik het eens maak. Ik hoorde ook nog veel over Uw bezoek en dat zij van U...
...zou ik kunnen zenden maar sedert heb ik de kleur van de zee reeds meer gepakt en dus wacht ik...
...blijven doen als ’t eenigzins mogelijk is. Van Rappard ontving ik dezer dagen een schrijven, ik...
...een gevoel van onaangename matheid nog dan erge pijn. Met Pa heb ik nog op den Rijswijkschen weg...
...dan wel voor sommigen minder behagelijk maar voor den schilder zelf is er meer van zijn indruk in.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b256 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...in the foreground (l. 32) was sent. Given that Van Gogh writes below: ‘The small figure in this study...
in note 3:
Van Gogh writes that this study of the chestnut trees on Bezuidenhout is a ‘failure’; this would explain why it has not survived. Bezuidenhout runs south of Haagse Bos, near to the present Centraal Station, and close to where Van Gogh lived...
in note 5:
...is to ‘the church in the field’ at Nuenen which Van Gogh was later to paint several times. See letter...
in note 9:
...not clear which work is meant. At the end of August Van Gogh painted View of the sea at Scheveningen (F 4...
in note 10:
For this letter from Van Rappard, see letter 268.
in note a:
Saying: ‘door gebruik te maken van de gunstige momenten’ (to make the most of an opportunity).
in note 13:
Van Gogh seems to mean that for the first time by way of an experiment he has sent the painted study as...
270 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 1 October 1882.
in title:
270 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 1 October 1882.
in original text:
...woord berigt ik U de goede ontvangst van Uw brief, voor den inhoud er van dank ik U hartelijk. Deze...
...van een groote. Ge herinnert U misschien wel in ’t begin van de Spuistraat het kantoor van de...
...halen. Het waren meestendeels oude vrouwtjes en van die soort van menschen waarvan men niet weet te...
...men denkt aan de oppositie van misere en dat soort van efforts de perdus van de stakkers om door...
...hier ook van zij, ik heb er een groote aquarel van op touw. En ben bovendien bezig aan een van een...
...op den achtergrond van mannen. Zulke dingen zijn echter moeielijk en zullen zoo in eens niet lukken. Het gelukken is soms ’t eindresultaat van een heele serie mislukkingen. Van weesmannen gesproken – ik werd in ’t schrijven van dezen gestoord door de komst van mijn model. En ik heb tot den...
...weer levendig voor den geest. Als er eens gelegenheid is denk dan om mij wat van die oude studies...
...van zelf dat er in die groep figuren waarvan ik een zwart krabbeltje U stuur prachtige dingen van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b257 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
In choosing this subject Van Gogh may have been influenced by a print after Charles Degroux’s The...
in note 9:
This small sketch of the back of the head of Van Gogh’s model Zuyderland appears to have been copied from a...
271 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 8 October 1882.
in title:
271 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 8 October 1882.
in original text:
...Zondag. Waarde Theo, Ziehier een krabbeltje van een grootere aquarel, ik heb nog een andere ook...
...van noode heb. Daaraan ben ik met alle kracht doende en werk haast dagelijks met model. Van den...
...Verbeeld U dat ik van de week nog een pak ontving tot mijn groote verrassing van t’huis – met...
...de sneeuw – een boerenbegrafenis of zoo. Enfin een effekt als bijgaand krabbeltje van mijnwerkers. Om nu de saizoenen vol te maken stuur ik een krabbeltje van de lente en een van den herfst er nog bij, die mij terwijl ik het eerste maakte in de gedachten kwamen. Wat is het buiten mooi – ik doe mijn best om effekten te pakken van den herfst. Ik schrijf U zeer in haast, ik verzeker U, er komt...
...t oog houden. Het teekeningetje van ’t strand is meer af dan de anderen omdat het heeft gediend om de grootte te zoeken terwijl de anderen minder aquarel zijn. Nu, ik hoop van harte dat Uw eigen beurs niet te plat is – ’t is zoo erg mooi dezer dagen dat het zaak is er wat van op ’t papier...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b258 V/1962, d278 V/1971, d277 V/1971
in date note:
Letter headed: ‘Zondag’. Van Gogh is ‘desperately short of money’ (l. 19), he hopes that Theo’s...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Which watercolour of visitors Van Gogh means is not certain. Perhaps it was People strolling on the beach (F...
in note 5:
...had suggested it before as a possible subject, and Van Gogh’s father had also mentioned it (see letter...
in note 7:
It is difficult to determine whether Van Gogh regarded one of the watercolours of the beach mentioned at the...
272 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 15 October 1882.
in title:
272 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 15 October 1882.
in original text:
...groote houtsnee naar een Schij van Roll, Une grève de charbonniers.– Kent gij dien schilder soms en indien ja, wat hebt ge van hem gezien? Dit stelt voor de werf van een charbonnage, waarvoor een...
...en zeker ook geschilderd, geheel in overeenstemming met den aard van het onderwerp. Het is niet als...
...men er maar weinig van de details in terug vindt. Ik dacht er bij aan een woord van Corot – il y...
...Wat gij zegt van die kleine teekeningetjes ben ik wel met U eens – dat n.l. dat van ’t bankje...
...met ’t oog op den fijn grijze, harmonieuze kleur en op den localen toon gemaakt zijn prachtig...
...huis, en als men een pijp aansteekt is er iets van den motregen in als ’t ware. Maar het is erg...
...hebben van de natuur en het worstelen er mee scherpt de verbeeldingskracht en maakt ze juister. Den...
...Zoo in mijn gevoel heb ik wel lust in den winter, het is wel een heerlijk saizoen als men geregeld...
...loopen of zoo. Nu, schrijf vooral weer tegen den twintigsten. ik heb deze keer weer Whatman moeten...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b260 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
For Emslie’s A colliery explosion, to which Van Gogh implicitly referred earlier, see letter 263, n. 6.
in note 6:
In letter 152 Van Gogh writes that he had once spoken to a man who managed to restrain striking workers; it...
in note 7:
Here Van Gogh is referring to the conclusion of the following conversation: ‘One day, Corot said to...
273 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Sunday, 22 October 1882.
in title:
273 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Sunday, 22 October 1882.
in original text:
...ook uit de groote teekeningen van Graphic en London News. Ik heb van Small nog een aardig ding...
...bezit en alles dienaangaande interesseert me. Het portret van Shakespeare door Menzel zou ik graag...
...gij in der tijd van mij gehad hebt eene groote houtgravure waar geen naam van teekenaar onder staat...
...brood geeft. Van landschappen gesproken, ik houd altijd veel van Birket Foster & van Read al worden ze als ouderwetsch beschouwd. Van Read heb ik onder anderen een herfsteffekt en een maanlicht en een sneeuw die zeer mooi zijn. Het Engelsche landschap is zeer uiteenloopend van opvatting. Foster...
...hem zijn meer coloristen, of liever zoeken meer den toon. Vooral in Scribners magazine & Harpers...
...mooiere van hen. Du Maurier heeft wel veel van Menzel, vooral in eenige groote composities van hem...
...zou hebben doch helaas niet meer vinden kan. Van de Groux vooral waren er dingen in zoo mooi als Israels. Nu kerel, ik moet aan mijn werk, ik wilde het lijstje van de monogram’s U sturen voor ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8349 V/2006
in date note:
...Van Rappard in the last days of October. Moreover, it leads to the strange situation that, at a time when Van Gogh and Van Rappard are corresponding with great frequency about illustrations, for four weeks (roughly from the end of September to the end of October) no letters pass between them. This is why we have placed the letter a little earlier in October. Van Gogh wrote on or about 23 September that within 14 days (‘perhaps even sooner’) he expected to have a collection of prints in his possession (letter 268, ll. 49-50). The postscript in letter 274 of 22 October shows that by then he had received the new woodcuts, whereas in letter 272 of 15 October he doesn’t yet mention them, so we assume that the acquisition came into his hands in the intervening week. The obvious conclusion is that the list of monograms in the present letter was drawn up wholly or partly because of this acquisition. Whether this was done after Sunday, 22 October (and thus before or after letter 274) is impossible to determine, but it must have been around then, so we date the letter to on or about Sunday, 22 October. This earlier date helps to explain the sequence of several passages in the following letters. Van Rappard must have reacted (in a letter that has not survived) to this list and to a remark about the artist Wyllie (ll. 73-78), which Van Gogh in turn comes back to in letter 275 with his question about Wyllie (in l. 167) and with the statement ‘I would have to see the monogram FD or whatever it is to see whether I could decipher it from the way it was done.�� Van...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Mary Ellen Edwards. On occasion Van Gogh mixed her up with the etcher mentioned later in the letter, Edwin...
in note 30:
Van Gogh means a hunting scene with Elizabeth Amalie Eugenie Wittelsbach, Empress of Austria, who married...
in note 32:
Van Gogh knew several engravings from The Illustrated London News of 21 December 1872 (see letter 359), so by...
in note 34:
...contain other examples of the genres cited by Van Gogh which are sometimes also à la William Lionel...
in note 35:
...11, with illustrations by James Mahoney. Van Gogh’s list makes it seem as if the two works by...
274 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 22 October 1882.
in title:
274 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 22 October 1882.
in original text:
...groote aquarel van den troep volk voor het loterijkantoor en zoo pas heb ik er ook weer een van het...
...figuren ’t zij van de Engelsche teekenaars ’t zij van de Engelsche schrijvers om reden van hun...
...de fransche schrijvers die van Balzac & Zola evenzeer. De boeken van Murger waarover gij schrijft...
...ik van Daudet Les rois en exil las. Dat vond ik wel mooi. De titels van die boeken trekken mij zeer aan, o.a. la bohême. Wat zijn wij in dezen tijd erg ver afgedwaald van la bohême uit de dagen van...
...te teekenen indien ik niet den heelen middag op figuren gesjouwd had van turfdragers die mij toch...
...wanhopig.– Ik las nog iets van dien aard, o.a. omtrent Tassaert van wien ik veel houd en wat mij...
...werkkracht van een mensch meer decideert en de verschillende daden tot een geheel maakt. Ik zou van...
...niet bij impulsie alleen en is een aaneenschakeling van kleine dingen die tot elkaar gebragt zijn...
...we met elkaar gemeen hebben we er van houden om achter de schermen van het tooneel te zien, of met...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b259 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh is possibly referring to Daumier’s illustration ‘Ferragus, les deux mains sur sa canne...
in note 4:
...themselves thereto.’ Ed. London 1857, p. 1. Van Gogh knew the book; see letters 170 and 187. Later...
in note 5:
A month later Van Gogh was to read Les buveurs d’eau (1854) by Henri Murger; see letter 288.
in note 8:
Van Gogh was familiar with Gavarni’s combination of a free way of life and a successful career as an artist...
in note 11:
Van Gogh mentions this idea several times: see letters 312, 398 and 400. He probably borrowed it from Sartor resartus by Thomas Carlyle, who writes ‘The end of Man is an Action, and not a Thought, though it were the noblest’ (book 2, chapter 6). See also ‘existence was all a Feeling, not yet shaped into a Thought. Nevertheless, into a Thought, nay into an Action, it must be shaped’ (book 2, chapter 5). See Carlyle 1987, pp. 120, 112. Van Gogh must have had a copy of Sartor resartus as early as 1875. See Pabst 1988, p. 25. For this novel, see letter 325, n. 34...
in note 14:
Van Gogh had sent Orphans (F - / JH 203), the letter sketch of this unknown drawing: see letter 265.
275 To Anthon van Rappard. The Hague, between about Tuesday, 24 and about Friday, 27 October 1882.
in title:
275 To Anthon van Rappard. The Hague, between about Tuesday, 24 and about Friday, 27 October 1882.
in original text:
...Hol’s die ik mis maar wat is die van de twee lui in den wagon mooi en de andere ook en Bereaved...
...van U, ook niet. Indien de roeiwedstrijd waarvan ge den teekenaar niet kent er een is met op den...
...hond, zoo is die van niemand anders dan van Paul Renouard. Ik heb nu ook nog voor U een prachtig ding van Dagnan, Un charmeur au Jardin des Tuilleries, en een van Montbard, Mendiants Arabes. Welke...
...hebt ik U als een vriend beschouw en gij zult van Uw kant mij ook wel als zoodanig beschouwen. En...
...hadt voor U destineerde. Gij van Uw kant, b.v. te Brussel, hebt mij ook toen pleizier gedaan met dat ik van Uw atelier geprofiteerd heb toen ik er nog geen had enz. Ge schrijft van Montbard hebt ge 7...
...straatlantaarns, kagchelpijpen...Ik zal er van nacht wel van droomen maar vooral dezen winter er...
...staat misschien niet exorbitant maar alles hangt af van den inhoud natuurlijk. Herinnert ge U de...
...te s’Hage, steeds is ’t karakter er van iets van dat wat zeker Buckmann wel heeft in Vor dem...
in translation:
Koch Den of...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8361 a-b V/2006
in date note:
...Van Gogh writes: ‘This week I received a letter from Rappard’ (l. 29). The present letter must have been an immediate response to that one from Van Rappard: Van Gogh had received the letter ‘just now’ (l. 2). If he had received it on Saturday Van Gogh would have said ‘yesterday’ in his letter to Theo, so it probably came a little earlier. But since we cannot know this for sure, we take on or about Friday, 27 October 1882 to be the terminus post quem. Based on the words ‘this week’, the earliest date would seem to be Monday, 23 October, but we assume that Van Rappard’s question about ‘the monogram FD’ (see l. 88) refers to letter 273 with the list of monograms, which dates from on or about 22 October, so that the letter from Van Rappard probably dates from a little later in the week. The exact date cannot be established, so we give on or about 24 October 1882 as the earliest possible date...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
As requested, Van Rappard sent Van Gogh a list of (duplicate) prints; he would also have told him which illustrated magazines he subscribed to (cf. l. 48 and letters 267 and 268).
in note 2:
Van Rappard must have written about the illustrated book That beautiful wretch. A Brighton story by William Black (New York 1881). This light-hearted novel is set in middle-class circles in and around the resort of Brighton. Vivacious and intelligent Anne (Nan) Beresford falls in love with Lieutenant Frank King. At first she feels a strong urge to be independent, but in the end they marry. Van Gogh later mentions several prints from this book; see letter 311, nn. 8 and 9...
in note 4:
Van Gogh means the 48-page ‘Holiday Number’ of The Illustrated London News which – according to an advertisement in the 24 June number (p. 606) – had appeared on 27 June 1882. It contains illustrations to the novel They were married! by Walter Besant and James Rice, among them designs by Richard Caton Woodville (ii) – the picture on the cover, engraved by William James Palmer (Ill. 1961), also on p. 16 – and by Davidson Knowles, such as Maude and Virginie examining old prints at the towers, engraved by Richard and Edward Taylor (p. 28). Ill. 1962. (Copy Amsterdam, Van Gogh Museum Library...
in note 5:
...in L’Univers Illustré 25 (20 May 1882), p. 313; Van Gogh may have had the engraving from this magazine...
in note 11:
Given that Van Gogh cites several prints from volume 24 of L’Univers Illustré, among them Overend’s Le...
in note 14:
...den of thieves), after a design by Carl Koch, from Illustrirte Zeitung 77 (24 September 1881), p. 259. Ill. 1967 (t*778). In volume 77 of this ‘Wöchentliche Nachrichten’, which covered science, business and theatre as well as art, there are four prints that Van Gogh mentions, three in this letter and one in letter 311...
in note 21:
...work with this title has been found in his oeuvre. Van Gogh probably meant Charles Stanley Reinhart...
in note 25:
...It is noteworthy that in the present letter Van Gogh refers to several other engravings from volume...
in note 34:
...Paris, in The Graphic 2 (19 November 1870), p. 489. Van Gogh evidently managed to get hold of it, because there is a copy in the estate. Ill. 660 (t*143). Since Van Rappard gave the title in German, he probably saw it...
in note 35:
It is not clear which print Van Rappard meant by Hubert von Herkomer’s Schwierigkeiten (Hardships). The...
in note 45:
...May 1880), p. 496 (t*220), Ill. 1983, and London sketches, an opium den at East End (see letter 235, n. 38).
in note 49:
Van Gogh’s description ‘large things from Ireland’ refers to Richard Caton Woodville’s double-page...
in note 50:
...County Galway (t*570). In addition, in letter 278 Van Gogh mentions The State of Ireland: Distributing...
in note 51:
...and illustrators: Aloysius O’Kelly and Vincent van Gogh’, Irish Arts Review 14 (1998), pp. 134-139...
in note 53:
...79 (19 November 1881), p. 493. Ill. 1976. (t*568). Van Gogh also had Tenanciers consultant leur curé from...
276 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Sunday, 29 October 1882.
in title:
276 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Sunday, 29 October 1882.
in original text:
...ik dit wederom een der gewone streeken van die heeren, een van die dingen die niet veranderen, die...
...omtrent appreciatie van mijn werk – doch ook dat moet in stilte zijn en ’t minst van alle...
...van Punch staat: Good will to all – in hooge mate. Men moet voor de menschen een warm gevoel van...
...Zie, de opening van den zak is digt gebonden en hangt naar onder. De punten van den bodem worden in...
...van de Rijnspoor geleerd. Ik vond deze week de Punch van 1855 en die van 1862. In eerstgenoemde staat een blad – een van de oude Swains – dat onbeschrijfelijk groot van karakter is. De toenmalige keizer van Rusland had geloof ik in zijn troonrede, zinspelende op den Krimoorlog toen aan den gang...
...Iets van dat vuur in zich zelf te hebben & te blijven aanstoken is m.i. beter dan de pedanterie van...
...heeft op de Bénédicité van de Groux en de Ste Cène van L. daVinci, op welker compositie ook de...
...sprookjes van Andersen niet erg mooi – dat is zeker ook een illustratiemaker. Kent gij van Harry...
in ongoing topic 1:
Arti refuses a painting by Van Rappard (268 and 277)
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s visit (231)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8350 V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
...The illustrator is John Leech and not Tenniel, as Van Gogh suggests. Whether Joseph Swain engraved the...
in note 8:
...woodcuts are by Hans Lützelburger, before 1526. Van Gogh could have known works from the series through...
in textual note 72:
a-b (op...vast < Written under the sketch; Van Gogh put a frame around this passage; parentheses added by...
277 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 29 October 1882.
in title:
277 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 29 October 1882.
in original text:
...ik een brief van Rappard die zich ook verwondert over de manier van doen van veel schilders hier...
...den handel zijn, en indien ja, welke? Ik heb hem altijd zeer knap gevonden maar het is eerst in den...
...dat hij van nog grooter importance is dan ik dacht. Als gij iets bijzonders weet van hem of wel...
...van zijn teekeningen kent, schrijf er als ge wilt eens over. Ik heb vroeger ook wel caricaturen van...
...deel van zijn werk ken en dat b.v. de karicaturen volstrekt niet het gewone of voornaamste van hem...
...een heel klein deel van ’t werk van Daumier ken EN IN DAT GEDEELTE WAT IK VAN ZIJN WERK NIET KEN...
...blad dat ik onlangs van hem vond, les 5 âges d’un buveur, of als dat figuur van een oud man onder den kastanjeboom waar ik U reeds van sprak, ja dan was hij misschien de baas van allen. Weet gij...
...andere dingen in Engeland weggegeven. aan Richardson, den reiziger van het huis G&Cie. Nu kerel, en...
...als ik er eenige oude bijreken.– In den tusschentijd van nu en uw komst zal ik echter trachten...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b261 V/1962
in date note:
Van Gogh writes ‘It’s Sunday again’ (l. 2). In letter 274 of 22 October 1882 he remarked, ‘I have the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had visited Breitner in the Municipal Hospital between 21 and 28 March 1882; see letter 214.
in note 4:
This letter from Van Rappard is mentioned in letter 275, which was an answer to it.
in note 6:
On Van Rappard’s work at the Institute for the Blind in Utrecht in the autumn of 1882: exhib. cat...
in note 7:
...in letter 261. In that letter of 9 September Van Gogh literally wrote: ‘where I can express the...
in note 10:
...the brothers would have visited Uncle Vincent van Gogh in Princenhage – he was not very well at that...
in note 12:
...The physiology of the drinker – The four ages), see letter 267, n. 33. Van Gogh has one drinker too many.
in note 15:
...de Félicien Rops. 5 vols. Paris 1928. Van Gogh copied Rops’s Souvenirs. En attendant la...
in note 16:
Van Gogh had earlier expressed his regret at having given away wood engravings in letter 267; cf. n. 8 there.
278 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 1 November 1882.
in title:
278 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 1 November 1882.
in original text:
...uittreksel van een discours van Herkomer, tot onderwerp hebbende de houtgravures van den nieuweren...
...Spreekt dan over den dag van heden en komt dan op de eigentlijke bedoeling van zijn discours. Hij...
...blijve wat hij zijn moet, de vertolker van het werk van den teekenaar, en hun niet de baas worde...
...eerlijk. zijn manier van spreken maakt op mij een indruk als sommige brieven van Millet. Mij is het...
...zoowel van den tijd van Gavarni als voor die van tegenwoordig, neemt toe hoe meer ik van hun werk...
...ik een blad van Woodville, voorstellende een uitdeeling van turfkaartjes in Ierland, een ander van...
...van Herkomer, Homeless & hungry van Fildes &c. Dat vind ik nog mooier dan de teekeningen van...
...gevoel bij me op van à quoi bon – maar toen deed mij dat energiek woord van Herkomer, die de lui...
...de hand te houden aan den ploeg, zoo goed, en ik dacht, ik wou U den inhoud van wat hij zei eens in...
...me t. à t. Vincent Ik hoop dezer dagen van U te hooren, ik ontving van t’huis een goeden brief.
in translation:
...produced in the first years of The Graphic. Neuhuys, Van der Velden and a few others made drawings...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b262 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Herkomer wrote. There is no way of knowing whether Van Rappard enclosed the extracts from the article in...
in note 3:
...in Herkomer and must have particularly impressed Van Gogh; he refers to it several times. After a brief...
in note 6:
...the passage cited below came before the one above; Van Rappard may have turned them round in his extract.
in note 8:
...van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen (1882) was aimed at the lower classes. It included four folio pages in each issue, one with a large illustration and another with a small one. The short texts were moralistic or didactic in character. The magazine appeared only in the years 1882-1883 and was published under the supervision of the Society for General Welfare. The price was 7.5 cents per issue and 90 cents per volume in 1882, and 5 cents per issue and 60 cents per volume in 1883. Two drawings by Albert Neuhuys were published: Gerrit, Aaltje en de wieg (Gerrit, Aaltje and the cradle) and Rika met de kinderen (Rika with the children). The engravers were Auguste and Emile Tilly (no. 4, April 1882, p. 4 and no. 8, August 1882, p. 4). Two drawings by Pieter van der Velden were published, both engraved by Johannes Walter: Piet van den Visscher (Piet van den Visscher) and De bellenblazer (The bubble-blower) (no. 2, February 1882, p. 1 and no. 7, July 1882, p. 1...
in note 11:
...supplement’, between pp. 224 and 225. Ill. 1992. Van Gogh is mistaken in his interpretation of the print...
in note 12:
...Graphic 21 (12 June 1880), pp. 596-597. Ill. 1351. Van Gogh derived his knowledge about the call for money...
279 To Anthon van Rappard. The Hague, Wednesday, 1 November 1882.
in title:
279 To Anthon van Rappard. The Hague, Wednesday, 1 November 1882.
in original text:
...mij het artikel van Herkomer, waarvoor mijn hartelijken dank. Sedert de ontvangst er van ben ik er...
...dat de verdienste van menige houtgravure voornamelijk toekomt aan den houtgraveur en niet aan den...
...leverde, of neem een ander blad van Ridley, de kinderkamer van een gasthuis, dat ik heb, sober...
...de uitdeeling van turfkaartjes in Ierland van Caton Woodville of the Xmas in olden times van Howard...
...manier van illustreeren hebben gewerkt en “the marginline” overschreden. Van eerstgenoemde C.W...
...zich zelf, en liever zie ik zijn bladen in den trant van de turfmarkt. Bovendien denk ik bij ’t...
...van die dagen, in welke de Sommités van tegenwoordig rising men waren. De rising men van nu zijn...
...te laten decourageeren of van streek brengen door ’t geen zulken zeggen van ons werk die meenen...
...en de mannen van vroeger, n.l. een 20, 30 jaar vroeger, willen we niet dat met regt van ons gezegd...
...weggetje gaan zonder veel notitie te nemen van de school van nu. adieu, met een handdruk. t. à t...
in ongoing topic 1:
Van Rappard sends extracts from an article by Herkomer (278)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8351 V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh is referring to the series of engravings ‘Types of beauty’, which was published in 1880-1882 as...
in note 5:
These words are Van Gogh’s own; they are not found in Herkomer’s article – of which Van Gogh only had Van Rappard’s extract (see letter 278).
in note 8:
Van Gogh most probably means the print after Howard Pyle’s Christmas morning in Old New York, in Harper’s...
in note 11:
...16: ‘America Revisited. January to April, 1868’. Van Gogh knew this biography, which was included as...
in note 14:
...van teekeningen door de gewone- en eereleden van de Hollandsche Teeken-Maatschappij’ (Seventh exhibition of drawings by the ordinary and honorary members of the Dutch Drawing Society), held at the Academy of Fine Arts in The Hague; see letters 256 and 257. The term ‘Pictura’ comes from the earlier name of the academy, ‘De schildersconfrerie Pictura’. See Johan Gram, De schildersconfrerie Pictura en hare Academie van Beeldende Kunsten te ’s Gravenhage, 1682-1882. Rotterdam 1882. For the Hollandsche Teeken-Maatschappij, see letter 256, n. 8...
in note 19:
For Arti’s refusal of Van Rappard’s work, see letter 268, n. 11.
280 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 5 November 1882.
in title:
280 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 5 November 1882.
in original text:
...den inhoud er van waren me zeer welkom. Eene kwestie die misschien meer & meer aan de orde van den...
...hooge zone komt onder een gelijkheid van genieen maar hooger dan den top van den berg kan men niet...
...portretten van députés &c., het Schij Wagon 3me classe – la Révolution, ken ik geen van allen...
...van Daumier er importanter door. Ik hoor nog liever spreken over zulke mannen dan over b.v. den...
...alle mogelijke zware karweien laat doen en er van haalt wat er van te halen is, vroeg mij veel er...
...aardige dingen over de schilders van zijn tijd en hun verkeerde manier van werken, n.l. het slaafs...
...partij er van leeren trekken voor gezonder en nobeler composities dan die van Dickens’ schilderen...
...den horizon waarboven regenwolken. Dit brengt me op de landschapschilders. Vergelijk die van den...
...mij ligt het niet “in den aard van de zaak”. Wat hier ook van zijn zal, zich te opponeeren in...
...glaneuses van Millet – streng – dus begrijpt ge dat men niet een effet de neige er van maken...
in ongoing topic 1:
Van Rappard sends extracts from an article by Herkomer (278)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b263 a-b V/1962
in date note:
...278) and must have been written on a Sunday: Van Gogh had had Jozef Blok as a model ‘this...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
...By La Révolution Van Gogh probably means Scène de la Révolution (Scene...
in note 8:
...Van Gogh’s graphic activities: Van Heugten and Pabst 1995. Theo knew Félix Hilaire Buhot because he made engravings for Boussod, Valadon & Cie. Buhot frequently experimented with paper and materials. See exhib. cat. Paris 1988, p. 353; and exhib. cat. Minneapolis 1983, pp. 40-52. Little is known about Buhot’s links to La Vie Moderne, the illustrated Parisian weekly for literature and art that began publication in 1879. Van Gogh’s phrasing suggests that either through his own contributions or from others Buhot knew of a special type of paper on which the illustrations for the magazine were made. In letter 290 the arrival of a sample is mentioned...
in note 9:
Van Gogh means: not reversed, as inevitably happened with the traditional lithographic technique. For the process in question, see Van Heugten and Pabst 1995, pp. 14-15.
in note 13:
The Municipal Gasworks in Loosduinseweg, which Van Gogh had drawn: Gasworks (F 924 / JH 118), see letter 210...
in note 15:
How Van Gogh came by this information is not known. In letter 215 he says the same.
in note 18:
It is possible that Van Gogh wrote ‘kon’ (could) instead of ‘kan’ (can).
in note 19:
The series of woodcuts that Van Gogh saw at his Uncle Cor’s (‘C.M.’) was Les douze mois de l’année...
in note 20:
...and eggs and of what was discussed are additions by Van Gogh. See Forster 1872-1874, vol. 1, pp. 112, 184...
in textual note 188:
kan < It is possible that Van Gogh wrote ‘kon’.
281 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 7 November 1882.
in title:
281 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 7 November 1882.
in original text:
...In afwachting van nadere informatie betreffende het procedé heb ik met behulp van den drukker van...
...ik zeer dat papier van de Vie Moderne te vergelijken bij ’t geen ik van Smulders kocht. Het is...
...Bij voorbeeld eene serie van een dertigtal figuren. Doch in zake van drukken of zoo moet ik eerst Uw gedachte weten. Dit alleen zou ik er flink van vinden, Indien wij zonder er iemand in te mengen een serie van een dertigtal bladen – niet gepeuterd maar Sabré – konden laten kijken, welke we...
...amunitie hebben in den vorm van studies wil men op den duur, als men eenmaal aan den gang gaat om...
...ze zeiden ze hadden weinig pleizier gehad van jongelui die ze hadden willen vormen en het was zoo slap dat ze personeel genoeg hadden. Ik sprak daar nog over de bladen van de Groux en Rops en ze zeiden, ja maar zulke teekenaars waren er tegenwoordig niet meer. De impressie van een en ander wat ik...
...door middel van kwadraten. Enfin dat zouden we wel vinden. Tegelijk ziet ge in dit blad een van de...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is expecting lithographic paper from Buhot and explanatory information (280)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b265 V/1962
in date note:
...ll. 56-57). In the following letter of 14 November Van Gogh writes that at the moment he has been...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...here is probably the ‘épreuve d’essai’. See Van Heugten and Pabst 1995, pp. 34-37, 89, cat. no. 1.
in note 3:
For the use of transfer paper, see Van Heugten and Pabst 1995, pp. 14-15.
in note 5:
In contrast to what was assumed in the past, in Brussels Van Gogh was trying not to become an illustrator, but to learn more about printing processes. Cf. Van Heugten and Pabst 1995, pp. 14-15.
in note 6:
...of Koningstraat and Kruidtuinlaan). See J.H.M. van der Marck, Romantische boekillustratie in Belgi...
in note 7:
Van Gogh’s impression was correct: at this time lithography was losing ground to new printing and...
in note 8:
...was a new invention was incorrect; it had been in use for decades. See Van Heugten and Pabst 1995, p. 15.
in note 9:
Van Gogh had not written what follows to Theo before.
in note 10:
From this point Van Gogh was to draw several diggers over the course of a number of weeks. Only three of them...
in note 12:
...on the drawing Old man with a stick (F 962 / JH 212). Van Gogh wrote about such studies in letters 270-272.
in textual note 95:
van een en ander wat < die een en ander van wat
282 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 14 November 1882.
in title:
282 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 14 November 1882.
in original text:
...misschien nog heden wel zoo zal ophelderen. Maar van den anderen kant ben ik altijd zenuwachtig als...
...met den handel te maken en is geheel privé. Dit komt mij zoo klaar als den dag voor maar, zoo als ik zeg, van nacht was ik er over aan ’t tobben of misschien gij het als eene demarche van een heel...
...procedés kunt zeggen. Op hetgeen mij resteerde van het drukpapier heb ik verl. week nog eene proef...
...acht met der tijd dingen te maken die in handen van ’t publiek zullen komen is iets ’t welk mij...
...ter wille van de kunst en niet om reden van eigen voordeel het eerst of het meest. Van zoo iets...
...dat ge hadt opgevat als demarche van mij om iets van uitgeven te ondernemen, wees verzekerd zulks...
...nemen moeten om de procedes en de krachten van ’t zwart & wit te leeren kennen. Indien ook een of ander blad dat reusseert door den maker er van wordt gedrukt in een zeker aantal exemplaren, zoo...
...t laten kijken van teekeningen (en het laten kijken van gedrukte proeven er van is van den zelfden...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is expecting lithographic paper from Buhot and explanatory information (280)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b266 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Dinsdag’. In l. 9 Van Gogh himself gives the date, 14 November. The subjects discussed...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
It is not known when these experiments by Van Rappard took place; it appears to have been some time ago. Van Rappard’s earliest surviving etching is Seated old Drenthe woman, which cannot have been made earlier than...
in note 3:
...of this lithograph Sorrow (F 1655 / JH 259) are known; see Van Heugten and Pabst 1995, p. 42, cat. no. 2.
in note 4:
...the lithograph was made is probably (F 929 / JH 129); see Van Heugten and Pabst 1995, p. 42, cat. no. 2.
in textual note 89:
Van zoo < Van Zoo
283 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 16 or Friday, 17 November 1882.
in title:
283 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 16 or Friday, 17 November 1882.
in original text:
...bitter jammer ik het ook vind dat Uw schrijven van 9 Nov. en het ingesloten biljet is weggeraakt...
...ik aan ’t postkantoor aangifte gedaan van ’t weg raken van den brief doch men zegt men weinig hoop kan geven & de demarches van nasporing moeten uitgaan van Parijs. Intusschen zou men onderzoeken...
...afdruk van Sorrow. Voor Heyerdahl heb ik er ook een met grooter marge bijgedaan en een van de...
...of iets dergelijks van me vinden zult als ik U zeg dat het volgende me pleizier deed. de knechs van Smulders uit het andere magazijn op de Laan hadden den steen van den weesman gezien en den drukker gevraagd of ze er een afdruk van konden krijgen om op te hangen. Geen resultaat van mijn werk zou me...
...is really done vind ik een waar woord van Herkomer. Natuurlijkerwijs moet een teekening artistieke...
...serieusers moge worden hoop ik zoo van harte. Door ’t verlies van de bewuste frs 50 (want ik...
...me, met een handdruk t. à t. Vincent ik begin van avond aan het lezen van Pot bouille van Zola.
in ongoing topic 1:
Van Gogh is drawing diggers (281)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b267 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
The first lithograph sent by Van Gogh to Theo was Old man (F 1658 / JH 256); see letter 281.
in note 3:
...Sorrow (F 1655 / JH 259). The impression sent to Theo with the note ‘1re épreuve’ is in the collection of the Van Gogh Museum (inv. no. p 14 V/1962). See Van Heugten and Pabst 1995, pp. 42, 90, cat. no. 2.
in note 4:
...of Sorrow come from the estates of Theo and Van Rappard. The copy for Heyerdahl is not known, nor is the impression of Old man (‘an earlier one’) for Buhot. See Van Heugten and Pabst 1995, pp. 42, 90, cat. no...
in note 8:
The fact that Van Gogh asks specifically about La Vie Moderne is explained by an earlier letter from Theo...
in note 9:
...Van Gogh had in his possession at this point is impossible to determine. Sixteen sheets from this magazine survive in the estate; they include only one series of three from the same issue, namely Auguste Lançon, Les chinois fumeurs d’opium à Londres (Chinese opium smokers in London); Auguste Lançon, Au music-hall (At the music hall) and Jean-François Millet, Le berger (The shepherd) (t*1348 (2 prints on 1 sheet) and t*914); they appeared in La Vie Moderne 2 (16 October 1880), no. 42. It is odd that Van Gogh talks about a ‘very old issue’ (ll. 45-46): La Vie Moderne had only been published since 1879. He may have been thinking of another magazine...
284 To Anthon van Rappard. The Hague, Friday, 17 or Saturday, 18 November 1882.
in title:
284 To Anthon van Rappard. The Hague, Friday, 17 or Saturday, 18 November 1882.
in original text:
...instemmen met wat gij zegt omtrent de wijze van kijken van het publiek als “struikelende over...
...Heeft men eens den naam van iets te kunnen maken voor “feestelijke gelegenheden” zoo kan er geen “feestelijke gelegenheid” plaats hebben of men moet er aan gelooven. Zie er den ouden Heer...
...doen is. Ik heb ’t niet over het teekenen van naakt op zich zelf doch over de groote decoratie...
...nog een teekeningetje van maakte voor een kennis in Holland om hem er een idee van te geven. de...
...Nu beschouw ik het alsof ik nog een daalder van U in kas had voor houtsneden of iets dergelijks als...
...van Uw postwissel niet en is het mij op ’t moment daar ik een geduchten tegenvaller heb als den...
...hartelijken dank voor de spoedige toezending er van en wees er van verzekerd dat als ik iets zeg...
...dat ge dan het meest en het best van goeden invloed zult zijn b.v. in genootschap Kunstliefde als...
...publiek, en welke ik niet beschouw als bewijs van den bloei der genootschappen die ze vieren. adieu...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8353 V/2006
in date note:
...Van Gogh writes about this in letter 284, which, given the seriousness of the loss of 50 francs, would have been written and sent to Theo immediately, after Vincent had been to the post office for further information and to report the loss. It is fair to assume that the present letter to Van Rappard was written only after the one to Theo, and this is why the order is now the reverse of that in De Brieven 1990: letter 283 is now dated 16 or 17 November, and the present letter Friday, 17 or Saturday, 18 November 1882. Cf. also letter 283, Date...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
The letter in which Van Gogh wrote to Van Rappard about money that took a long time to arrive has been lost. As a result, it is impossible to know what Van Rappard had sent a postal order for; it may have been for prints Van Gogh had sent him (cf. letter 268 for a similar transaction).
in note 2:
...Van Gogh had sent a second series of drawings to Uncle Cor at the end of May 1882, he had to wait a long time, as he thought, for a reaction. When the answer came after a week, it turned out that Uncle Cor did not rate them very highly. Van Rappard knew about this from letter 236...
in note 3:
...JH 256) and Sorrow (F 1655 / JH 259). Copies of both are known to have been in Van Rappard’s possession. Given that Van Gogh admits there are weaknesses in the drawing, it would seem that the first is the one in question, since he was particularly pleased with Sorrow. See Van Heugten and Pabst 1995, p. 37, cat. no. 1.
in note 4:
...to the extract from Herkomer’s article that Van Rappard had sent (see letter 279). That the quote...
in note 6:
...1882 Van Rappard and Willem Wenckebach had worked together on the large decoration The muse of history, which marked the 75th anniversary of the Utrecht artists’ society Kunstliefde, of which Van Rappard had...
in note 7:
...piece�� Van Gogh means. It was probably ‘Over de belangrijkheid van de nietigheid’ (On the importance of insignificance) in Kompleete werken van den ouden heer Smits. Ed. Lodewijk Mulder. 5 vols. The Hague 1877, vol. 1, pp. 57-62. In this piece Smits attacks people from the upper classes who are condescending about all manner of social obligations (‘trifles’), while these are in fact their most important occupation, from which they derive part of their status. Another possibility is ‘Eene verzochte en eene geïmproviseerde partij’ (An obligatory and an improvised party) in Antwoorden, brieven en uitboezemingen van een der zonen van den ouden heer Smits. Amsterdam 1854, pp. 60-68. In it Smits contrasts the disagreeable and fatiguing nature of an obligatory reception with the pleasures of a party that comes about spontaneously. Smits’s work had evidently been a subject of conversation or correspondence between Van Gogh and Van Rappard in the...
in note 8:
...no. 1062), which was held from 6 May to 4 August. Van Gogh, who lived in London from June 1873, could thus...
in note 11:
Van Rappard must have written to Van Gogh about a current series of miners’ scenes by Paul Renouard, of which the following prints had appeared at that time: Le banquet des ouvriers mineurs de Saint-Etienne (The...
in note 13:
Van Rappard shared Van Gogh’s preference for depicting humble folk and working men.
in note 15:
Van Rappard had probably given Van Gogh a daalder (1.50 guilders) on top of the amount he owed him (see n. 1 above) to ease the financial difficulties created by the loss of the money from Theo.
285 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 22 November 1882.
in title:
285 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 22 November 1882.
in original text:
...epreuves van eene lith. Spitter en van eene lith. Koffijdrinker. Zeer gaarne verneem ik den indruk...
...den steen en wilde daarbij wel eens Uwe opinie hebben. De teekeningen waren mooier, vooral op den...
...t daar waar ’t gepakt heeft flinke krachten van zwart geeft waarmee ik later hoop ik gelukkiger...
...en zullen verschillende soorten van papier probeeren en verschillende soorten van drukinkt. Ik hoop...
...Van den brief nog geen nieuws, hier weet men niets aan ’t postkantoor er van en gooit het op Parijs. Toen Uw laatsten brief kwam had ik doordat ik zoo lang gewacht had er op er direkt zooveel van...
...was & den brief daarbij hebt ge hoop ik ontvangen. ik schrijf ’t nog eens om zeker te zijn, niet omdat ik reeds antwoord gewacht had. Het weer is zeer koud hier geweest; van daag erg donker grijs en triestig, dat echter wel weer een ruw aspect van non ébarbé aan de dingen geeft. à Dieu, van...
...de teekening van den Koffijdrinker was het zwart veel meer gebroken door de rigting van de hachure...
in translation:
...about that a painter has been to visit me, namely Van der Weele, who stopped me in the street and...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is drawing diggers (281)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b268 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Woensdag morgen’. When Van Gogh says in letter 286 that a letter from him must have...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...are known. There is one copy of each with the note ‘1re épreuve’ in the Van Gogh Museum in Amsterdam.
in note 2:
...JH 264; another possibility is F 1682 / JH 263. See Van Heugten and Pabst 1995, pp. 43-51, 91-92, cat. nos...
in note 3:
...van der Weele was living at Hobbemastraat 17 in The Hague (Adresboeken 1881-1883). A separate address for his studio is not given. Photos of his studio in P.A. Haaxman Jr, ‘H.J. van der Weele’, Elsevier’s Geïllustreerd Maandblad 8 (1898), vol. 16, p. 305 and exhib. cat. The Hague 2005, p. 39, where the street is given as Statenlaan. As shown by letter 287, Van der Weele’s visit took place on Sunday, 19 November 1882...
in note 4:
Van der Weele painted numerous ploughs and ox-carts with morning, afternoon and evening effects. It is not...
in note 5:
Ox-cart on the heath may well be Van der Weele’s Peasant on an ox cart (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 454. Cf. Van Gogh Museum Journal 1995, p. 207 and Hefting 1976, p. 135.
in note 10:
...ticket from The Hague to Rotterdam would have cost Van Gogh about 1 to 1.25 guilders (Utrecht, Nederlands...
286 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 24 November 1882.
in title:
286 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 24 November 1882.
in original text:
...van 20 Nov. heb ik in orde ontvangen & dank U zeer voor het zenden er van, uit mijn brief die den...
...Ik heb het boek van Zola, Pot bouille, uit. de krachtigste passage vind ik dat accouchement van die...
...soort familieleven dan dat van Mouret en bovendien zal er altijd iets van de Brabantsche akkers en...
...ik van hem denken moet. Hij komt me voor te zijn een product van den tijd, eigentlijk meer passief dan actief – ondanks zijn activiteit. Doch na het boek van Zola las ik Quatre vingt treize van V...
...le coupeur de nappe – of de figuren op den achtergrond van de Christus consolator. Ik zou U erg...
...van zeker schij van Heyerdahl, in ’t sentiment van Murillo of Rembrandt gemaakt, dat hij van U...
...ik vrees Theo, het zal er van komen dat velen die ter wille van het nieuwe het oude opgeofferd...
...ze wilden en niet twijfelden. Ik spreek van den tijd toen Corot, Millet, Daubigny, Jacque, Breton...
...onze liefde voor dien tijd weten we er van wat we er van weten – laat ons het niet vergeten...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is expecting lithographic paper from Buhot with explanatory information (280)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b269 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...JH 269). It is clear from letter 287, however, that Van Gogh worked with two different models, one of them...
in note 4:
...letter 172). It depicts Cornelis Schuitemaker. On him: C. de Bruyn-Heeren, ‘Cornelis Schuitemaker (1813-1884), model for Vincent van Gogh.’ In: Brabantse biografieën. Levensbeschrijvingen van bekende en onbekende Noordbrabanders. Vol. 4. J. van Oudheusden et al. Amsterdam and Meppel 1996, pp. 109-112; and FR b3648.
in note 8:
...see Zola 1960-1967, vol. 3, pp. 68, 235, 408). Van Gogh’s ‘quotation’ about Mouret’s contempt...
in note 10:
...between himself and his son Ulrich, 1851. Ill. 416. and Ill. 413 (Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen).
in note 13:
In view of Van Gogh’s description this is probably De Bock’s Road and cottage, which was sold a short...
in note 16:
Probably Jacob Maris, for whom Van Gogh had a strong preference.
in note 17:
...of humble folk, automatic faith. In letter 397 Van Gogh says that Millet used this expression often...
287 To Anthon van Rappard. The Hague, Friday, 24 November 1882.
in title:
287 To Anthon van Rappard. The Hague, Friday, 24 November 1882.
in original text:
...mijn vierden steen ben, en U hierbij zend afdrukken van de drie welke gij niet hebt; twee daarvan...
...met den spitter ’t geval doch in dit blad is in ’t algemeen, ofschoon ik meer verschil van toon...
...het transporteeren van een teek. op papier) te combineeren met het oude (’t werken direkt op den...
...is nog niet teregt gekomen en bevatte een biljet van vijftig francs. Voorloopig echter laat ons nog wachten, er wordt naar onderzocht. Ik heb den man van de drukkerij het ongeluk verteld en die is me...
...in geval van nood zou ik er gaarne van gebruik maken en is het mij een steun in den rug en durf...
...te geven dat ik er nog al sjouwerij aan heb, den spitter teekende ik in 12 verschillende standen en...
...de verschillende teekeningen van Weesmannen en spoorde me aan een groote compositie er van te maken...
...t Spreekt van zelf men meer kans heeft op reussite als men, b.v. door epreuves van lith. te...
...eenigzins bevallen zou – ik hoop morgen den steen er van te attaqueeren. Nu, mijn papier is vol...
in translation:
...model, a real veteran digger. Last Sunday I had Van der Weele, painter and also drawing master at...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is working on a lithograph of an old man (286)
in ongoing topic 3:
Van Gogh is drawing diggers (281)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8352 V/2006
in date note:
...Van Gogh has started work on his fifth lithograph, whereas in the present letter that still lies in the future (l. 28), so it must have been written a little earlier. Moreover, the letter cannot have been written on Sunday because Van Gogh had been able to buy crayon ‘today’ (l. 81). Saturday is also unlikely because he may be going to the printer’s ‘tomorrow’ (ll. 89-90). This is why we have dated the letter to Friday, 24 November 1882. Some time must have passed between this letter and the next one because in letter 288 Van Gogh has gained some experience with the new crayon, which does not yet seem to be the case in the present letter. The letter was thus written on the same day as letter 286, but later: Van Gogh now has one more drawing of an old man with his head in his hands than he was able to report to Theo (l. 26...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Rappard already had one lithograph, probably Old man (F 1658 / JH 256), and otherwise Sorrow (F 1655 / JH...
in note 7:
In letter 289 Van Gogh says a little more about the nature of the proposal. When Van Rappard learned (through a letter that is no longer known) that the loss of the letter with money would put an end to the...
in note 8:
Herman van der Weele was a teacher at the secondary school in The Hague and at the Ambachtsschool (technical...
in note 10:
Van Rappard’s example may have encouraged Van Gogh to buy a large collection of The Graphic just over a month later; see letters 302 ff.
in note 13:
Van Gogh had been living at this address since July 1882 (see letter 243). Perhaps Van Rappard was still sending letters to the old address (at number 138), although in letter 256 to Van Rappard Van Gogh talked about the ‘new studio’.
288 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 26 and Monday, 27 November 1882.
in title:
288 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 26 and Monday, 27 November 1882.
in original text:
...Er is een adem van dien tijd van la boheme in (ofschoon de werkelijkheid van toen weggemoffeld is...
...van die rigting welke men meen ik impressionisten noemde.– En ’t zijn niet die welke den kern...
...dat figuur op den rug gezien, voorovergebogen – met de voeten geloof ik op den dwarslat van ’t...
...goed en de actie van ingespannen attentie zit er in, net als in zeker figuur van Rembrandt waar een...
...generaaltje van 93 van Meissonier – ter grootte van 1 centimeter of zoo.– Er is een portret van...
...en takken van de door den wind verwrongen oude boomen op den voorgrond, een silhouet van het dorpje...
...op den steen, het prepareeren van den steen, het drukken zelf. En kan me beter begrip maken van wat...
...zal. Men krijgt een gevoel van schuld, van tekortkoming, van niet houden van beloften, men is niet...
...het is pligt dus ’t spreekt van zelf en meer hoeft er niet bij. Doch is het den tijd om zich te...
...er zelf schuld van door dat ge ’t zelfde deedt. U aangaande denk ik dit: gij zijt toch een van de...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is working on a lithograph of an old man (286)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b270 a-b V/1962
in additional details:
In De brieven 1990, p. 742 and Hulsker 1993-1, p. 46 Van Gogh’s drawing Old man, standing (F - / JH 271...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Given that the context is the bohemian life, Van Gogh is more likely to mean the genre painter Henri Charles...
in note 4:
...Van Gogh had read a few months before (see letters 245 and 250). Later he is the protagonist in Zola’s L’oeuvre (1886). Van Gogh’s suspicion that the painter was done ‘from nature’ was right: the figure was partly based on Paul Cézanne. Lantier lives entirely for his work and aspires to a new, contemporary art in which things are shown in their true light. This is the first time that Van Gogh uses the term ‘Impressionism’. Both here and in several later Dutch letters (e.g. 450, 467 and 495) it is evident that he has not yet fully understood the exact meaning of the term. It was only when he moved to Paris that he became aware of the latest developments in painting. After that he used the term in a broader sense than normal; see letter 569, n. 2...
in note 5:
...which a painter or draughtsman is seen from behind. Van Gogh probably means The painter (1855), The...
in note 6:
Van Gogh must mean A scholar reading, c. 1630 (Braunschweig, Herzog Anton Ulrich-Museum). Ill. 2011. It is doubtful whether this is an authentic Rembrandt; the Herzog Anton Ulrich-Museum attributes the panel to Gerard Dou. See Bruyn 1986, vol. 1, pp. 533-538, no. C15. Van Gogh may have known the scene from the etching De geleerde (The scholar) by William Unger after Rembrandt, which had been in the Kunstkronijk 12 (1871), NS, between pp. 58 and 59. There are two copies of this in the estate (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. p135 and p136...
in note 8:
...1950, p. 735 (chapter 60). It is not known whether Van Gogh read La légende des siècles; it is possible...
in note 9:
...Napoleon Bonaparte, who was made a general in 1793. Van Gogh may be making an allusion to one of the...
in note 13:
...known which one was enclosed with this letter. Cf. Van Heugten and Pabst 1995, pp. 52-56, 93, cat. no. 5.
in note 15:
...by Victor Hugo. See Hugo 1972, vol. 2, p. 559. Van Gogh uses the expression again in letters 294, 333...
in note 16:
The words ‘At the same time...the worms’ were added later by Van Gogh.
in note 17:
Van Gogh probably means Jozef Israëls, Old friends, which he cited earlier in connection with Millet: see...
in note 18:
...Soth thinks it ‘almost certain’ that Van Gogh knew the translation by Louis Enault (Paris...
in note 25:
...suppressed the royalist rising in 1793, about which Van Gogh had recently read in Victor Hugo’s...
in textual note 164:
van zichzelf – < van zichzelf
289 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 1 December 1882.
in title:
289 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 1 December 1882.
in original text:
...een woord van U, n.l. “ik heb gesproken met Buhot, die weet een zekere wijze van lithographieeren...
...van uit dit aanvankelijk betrekkelijk onbeteekenende begin in korten tijd voor mij de proporties van...
...Maatschappij van ’t Nut heeft Elzevier in Rotterdam met duizenden gesteund voor de uitgaaf van de...
...ik heb zooveel & zooveel er voor van ’t Nut, ik heb zooveel en zooveel van ’t debiet – ik...
...Dus geschiedt het dat in plaats van te zeggen wat onder een schij van Millais stond, “IT MIGHT BE...
...te zeggen “ge hebt er niet van gemaakt wat ge er van hadt kunnen maken, het had beter kunnen en...
...van librairie, maar alleen met de vraag How to do it? uit een oogpunt van dat het een daad van...
...tot voortzetting van ’t werk, in ’t eerste geval blijven evenwel aan ondernemers de steenen van...
...met bijvoeging van wat ze voor het doel doen: A verbind zich voor ’t maken van dit of van dat, B...
...heel eind zou komen. De teekeningen zijn den inleg der leden van de vereeniging die geen geld geven...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b271 a-c V/1962
in date note:
...the month wrong, as is shown by the remark about Van Rappard’s financial support, mentioned in letters...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...JH 272). This is evident from letter 290, in which Van Gogh speaks of ‘the left leg with the muddy...
in note 5:
For the expression ‘How (not) to do it’, which Van Gogh borrowed from Charles Dickens’s Little Dorrit...
in note 10:
‘Technique’ is a euphemism here: Van Rappard had spoken of ‘drawing mistakes’ (see letter 284).
in note 11:
Van Gogh means 1 December; see Date.
290 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 3 December 1882.
in title:
290 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 3 December 1882.
in original text:
...veel van Tersteeg te houden, ten minste zonder dat ik iets over hem zei en we ’t over studies van...
...kwesties. Gisteren ontving ik een brief niet van Rappard doch van zijn vader, om me te zeggen R...
...de zorgen, juist de donkere schaduwkant van het artistenleven het beste er van – ’t is gewaagd...
...over de kwestie van teekeningen te maken in kleiner formaat – ik vind het mooi van U dat ge over...
...dus nam ik tot voorbeeld het formaat van de Exercices au fusain van Bargue daar die grootte met een...
...een voorbeeld noemen van een teekenaar dien gij kent: Theophile Schuler die de werken van Erckmann...
...over het werk van illustreeren denken, wel meenen. o Kerel, gij zijt een van de best ingelichten...
...werken van lui als Schuler, Lancon, Renouard, zooveel anderen, ik bespeur dat wat men van hen ziet...
...de illustraties vragen is slechts een deel van wat ik van mij zelf eisch.�� Van mij zelf eisch ik...
...Zoo b.v. van die serie teekeningen die ik nu onder handen heb weet ik niet wat den definitieven...
in translation:
...be done with this process. Today I was at Van der Weele’s — he took considerable pleasure in...
...anything about him, and while we were talking about Van der W.’s own studies, he said, all right...
...we’ll be more and more help to each other. At Van der Weele’s I saw an outstanding sketch by...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b272 a-b V/1962
in date note:
...must date from on or about Monday, 11 December, Van Gogh also wrote letter 291 (of between 4 and 9...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...orphanage by Paul Renouard, see letter 268, n. 6. Van Gogh already had some sheets from the series; this...
in note 6:
The first two works by Herman van der Weele could be: Flock of sheep driven into a sheepfold (The Hague, Kunstmuseum) and Three cows in a landscape (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 458 and Ill. 451. The other two...
in note 7:
Frans Alexander Lodewijk, ridder (knight) van Rappard.
in note 8:
Van Gogh suggests that Van Rappard had a venereal disease (in November 1882 Van Rappard fell seriously ill). Later he turned out to have a ‘nervous fever in the head’ (letter 310), which usually meant encephalitis, but could also be a name for other fevers affecting the brain. Van Rappard spent July and August 1883 at the health resort Soden in northern Germany to recuperate. See exhib. cat. Amsterdam 1974, pp. 79, 83.
in note 14:
Most probably Van Gogh means Schuler’s Repas de paysans dans une ferme d’Alsace (Peasant meal in a farm...
291 To Theo van Gogh. The Hague, between Monday, 4 and Saturday, 9 December 1882.
in title:
291 To Theo van Gogh. The Hague, between Monday, 4 and Saturday, 9 December 1882.
in original text:
...soort naäaperij van andere volksuitgaven, doch integendeel het bestaan van soortgelijke bladen als...
...van Dickens kent en daarin het figuur van Doyce, de man die men als type zou kunnen nemen van hen...
...uit het boek niet, toch zult ge het karakter van den kerel begrijpen uit dit eene woord. Toen wat...
...zaak in kwestie nu is er een en van handigheid en aanpakken, en van volhouden en kalm geduld houden...
...Ik ken oude lithographies van Jules Dupré, of van hem zelf of facsimilés van zijn croquis. Maar...
...akkers, bosch liefgehad en de sneeuw en den regen en den storm. Dat heeft niet iedereen zooals gij...
...mij brieven van U van toen ge nog in Brussel waart met dergelijke beschrijvingen van landschappen...
...duurt het langst is ook hier van toepassing, als mede de fabel van den haas en de schildpad, als...
...van hem dat me daar in de gedachten komt. Daar hebt ge Mme Collart – b.v. dat schilderij van een...
...ken anders niet veel van Chintreuil, trouwens van Goethals ook niet.– Verkeerde opvatting van de...
in translation:
...How good it feels to think of people like Van Goyen, Old Crome and Michel. How beautiful an Isaac...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s illness (290)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b273 a-b V/1962
in date note:
The letter is a direct continuation of Van Gogh’s plan to make designs for types of workmen, as discussed...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
For the expression ‘How (not) to do it’, which Van Gogh borrowed from Charles Dickens’s Little Dorrit...
in note 5:
Van Gogh based this expression on Dickens’s Little Dorrit (see n. 4).
in note 7:
...au-dessus de l’animal). Sensier 1881, p. 355. Van Gogh knew the theories of Lavater and Gall about...
in note 14:
...of Aelbert Cuyp, Jan van Goyen, Jacob van Ruisdael and Meindert Hobbema among others. Inspired by Van Goyen, Crome painted like Michel (one of the forerunners of the Barbizon School who was also influenced by Dutch landscape painting) with an almost monochrome palette made up of neutral colours. Cf. Josephine Walpole, Art and artists of the Norwich School. Woodbridge and Aberdeen 1997, pp. 15-22 and DoA. Van Gogh may have linked...
in note 16:
...Kate, Van Gogh may be referring to the book Eerlijk duurt het langst (Honesty is the best policy) from the series Vertellingen voor de jeugd after César Malan, by J.J.L. ten Kate. It was published by J.J. van Brederode...
in note 17:
...fable of the hare and the tortoise’ in De fabelen van La Fontaine nagevolgd door J.J.L. ten Kate (The...
in note 18:
...The ugly duckling) in Sprookjens en verhalen van H.C. Andersen. Ed. J.J.L. ten Kate. Leiden 1868, pp...
in note 20:
...15 (1873), 2nd series, vol. 8, p. 55. Ill. 1037. Van Gogh may have been thinking, however, of a work by...
in textual note 46:
van < er van
292 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 10 December 1882.
in title:
292 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 10 December 1882.
in original text:
...van le Nabab en Hemerlingue den bankier, op Père la chaise in de schemering terwijl de buste van...
...d’un crime van Victor Hugo. Het is een nobel figuur – ik wou ik de teekening van D. kende. Ik...
...een stofdeeltje van uit, van die maatschappij waarvan we vragen, Waar heen gaat ze, naar den duivel...
...las ik in l’ami Fritz van Erckmann Chatrian een woord van den ouden Rabbi dat dikwijls weer in...
...het woord voorkwam, n.l. in den mond van dat sympathieke figuur van den ouden Rabbi David Sechel...
...t hoofd met een werf op den achtergrond, een silhouet van daken en schoorsteenen, en eene vrouw...
...van iets anders te spreken, weet gij wiens werk mij zeer getroffen heeft. Ik zag reproducties van...
...als de expressie van een slapend kindje b.v. Het platgetrapte gras aan den kant van een weg heeft...
...veel hart in die boeken van Daudet. Zoo in les Rois en exil dat figuur van de koningin “aux yeux...
...eeuwiger dan een Oceaan in de expressie van de oogjes van een klein kindje – als het s’morge...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b264 V/1962
in date note:
...Van Gogh wrote the present letter as well, because he says at the beginning ‘I often get round to writing to you on Sundays, and likewise today.’ Dorn has pointed out that it does not make sense for Van Gogh to be writing about continuing to make lithographs when it is not until letter 281 that he refers to his first print. See exhib. cat. Vienna 1996, p. 107 (n. 2). For this reason he dates the letter later, to 10 December 1882. There are other arguments that confirm that Dorn is right. In ll. 41-52 Van Gogh says that he is going to give up making lithographs for the time being because of lack of money, but that he will continue to prepare for them by doing a lot of drawing. This is entirely in line with what he had already said in letter 291, dated between Monday, 4 and Saturday, 9 December 1882. So the ‘plan with the lithographs’ (l. 41) is not the general introduction to the lithographic process in which he was engaged in early November, but the plan to use a society to publish a series of lithographs of 30 types of workman, as proposed in letter 289. Letter 291 was the first resumption of Van Gogh’s explanation of that plan, and the remark about ‘those figures that I wanted to lithograph’ (l. 118) in the present letter is again entirely in line with this. Moreover, the remark that it had ‘recently’ snowed (l. 112) is borne out by meteorological observations (KNMI). Thus the Sunday on which the letter was written was 10 December 1882...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...and the rabbi David Sichel (not ‘Sechel’, as Van Gogh writes a little later) in L’ami Fritz by...
in note 6:
...described here, but given that with the lithographs Van Gogh was primarily concerned with the figures, we...
in note 9:
...labourers, mostly undated. The second reproduction Van Gogh mentions is the print engraved by Jules Louis...
in note 10:
...by Dagnan-Bouveret is not known, but given that Van Gogh mentions several prints that appeared in Le...
in note 11:
By ‘the series of aquatints published by Graves�� Van Gogh must mean the series of mezzotints (‘mixed...
in note 14:
Van Gogh probably means the four-volume publication Thieme’s teeken-cahiers door J.M. Schmidt Crans...
in note 15:
...and 4). See Daudet 1986-1994, vol. 2, pp. 912, 940. Van Gogh is referring to the gentle and resigned Queen...
293 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 11 December 1882.
in title:
293 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 11 December 1882.
in original text:
...zijn zijn woorden lijnregt het tegenovergestelde van die der uitgevers van ’t Xmas nummer in...
...eerste No van de Graphic naar Chs Dickens toeloopen. Dickens was toen aan den avond van zijn leven...
...den dag van zijn dood – ziet zijn leegen stoel staan en zoo komt het dat een der oude Nos van...
...van een smallen die tot een ander resultaat leidde. Graphic begon den smallen weg, is nu op den...
...aan ’t hoofd den toon geven, ook onmiskenbaar iets van een remplacement van grandeur morale door...
...bah! ik griezel er van.– Ge vraagt naar mijn gezondheid, dat van verl. zomer is werkelijk geheel...
...een soort iets vind als van een soldaat die zich niet t’huis voelt in den provoost en bij zich...
...Goupil. Ik bedoel, men zou actualiteiten vergen, dingen van den dag, weet ik wat, voor welke iemand...
...van ’t morale. Weet ge wat ik vind van ’t blad dat ik U stuur. ’t is net zoo’n manier van...
...in plaats van te doen te hebben met een zienswijs, een gevoelen, een doel als dat van Dickens...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b274 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh is referring to the four-page folder (‘Extra supplement’) accompanying the Christmas number of The Graphic of 1882. This prospectus gives a detailed description of the production and distribution of the magazine, with illustrations of the engravers at work and views of a modern printing establishment. Van Gogh’s mistake about the year may have been caused by a phrase in the magazine: ‘We begin to think of Christmas 1883’ (p. 4...
in note 2:
...Herkomer’s article ‘Drawing and engraving on wood’ received from Van Rappard: see letter 278, n. 1.
in note 3:
The quotation – slightly shortened by Van Gogh – is on p. 1. The Christmas number says: ‘actual...
in note 4:
...remark ‘dearth of good draughtsmen’ had been quoted by Van Gogh earlier: see letter 278, n. 5.
in note 5:
...F. Holl and W. Small. In the estate there is a copy with handwritten notes by Van Gogh. Ill. 2015. (t*1004).
in note 6:
Van Gogh could have known of this episode from Forster’s The life of Charles Dickens: see Forster...
in note 8:
...1951, p. 882. It is not until the end of March that Van Gogh writes in letter 333 that he is reading the...
in note 11:
Van Gogh must have walked in Schaarbeek between November 1880 and April 1881, when both he and Van Rappard were living in Brussels. Willem Roelofs lived at Chaussée de Haecht 218 in the 1870s. This long street leaves...
294 To Theo van Gogh. The Hague, between about Wednesday, 13 and about Monday, 18 December 1882.
in title:
294 To Theo van Gogh. The Hague, between about Wednesday, 13 and about Monday, 18 December 1882.
in original text:
...uit het volk voor het volk, dan spreekt het van zelf dat den gang der zaken slechts indirect mij...
...dit om reden van werkelijke fouten, ik zal trachten die te overwinnen, doch ware het om reden van...
...van Victor Hugo, les religions passent – mais Dieu demeure. En dan vind ik het een mooi woord van...
...de beste manier van werken is. Er is zooveel moois aan den eenen, zooveel aan den anderen kant ook...
...niet van. Het geweten is het kompas van een mensch en ofschoon er soms afwijkingen van de naald...
...voor mijne oogen,– Terwijl ’k den slaap nog wacht,– De dagen, die vervlogen: Den lach, ’t geween Van lang geleen: De min, toen uitgesproken; Den blik vol glans Geloken thans, De harten – nu...
...k den slaap nog wacht De dagen – die vervlogen. Als mijn gedachte omvat De beelden van die...
...t licht gedoofd En ’t groen beroofd Van frischheid is en verven.– Zoo brengt bij stillen...
...ook nog wat van de natuur zult kunnen genieten, ’t zij in ’t aspect van de korte winterdagen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b275 a-b V/1962
in date note:
...letter 293 of on or about 11 December, because when Van Gogh refers to his ‘last letter’ (ll. 18-19), in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Prayer before the meal (F 1002 / JH 281), called ‘Le bénédicité’ (Saying grace) by Van Gogh.
in note 6:
By ‘Religions pass, but God remains�� Van Gogh means Jules Michelet’s ‘Les dieux passent, et non...
in note 7:
...ce qui passe). Gavarni 1881, pp. 6-7. In letter 302 Van Gogh says he has this book. Quoted again in letter...
in note b:
After ‘around me�� Van Gogh wrote ‘Laurillard, after Moore.’ We quote the original poem here.
295 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 22 December 1882.
in title:
295 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 22 December 1882.
in original text:
...Uit Uw brief zag ik ge het druk hebt met den inventaris. Heb er maar voorspoed mee, het zal een...
...heb in den laatsten tijd ook nog al er op gesjouwd, juist omdat ik vol was van dat kerstmisgevoel...
...scènes uit den ouden tijd toen de Hollanders New York stichtten onder den naam van Nieuw Amsterdam...
...dan zal ik nog wel wat informatie van U te vragen hebben of van Buhot. Maar ik zie duidelijk genoeg...
...al de preparatie van den steen heb bijgewoond zoo denk ik er zeer over om eens te gaan lithographieeren zonder eenige hulp van papier of iets anders, n.l. eenvoudig op den steen zelf teekenen. Want...
...in, iets van eene photographie of photogravure, en nog liever zie ik een gewone lith. van Daumier...
...van teekenen noodig en daar hangt ’t meestendeels van af. Ik vrees dat het nieuwe procedé een van...
...reproductie met photogravure van de naaischool van Israels b.v. of het schij van Blommers of Artz...
...ik daar alles van en dan moet ge Uw scha later maar eens inhalen door een paar beschrijvingen van...
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s illness (290)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b276 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...Van Gogh would have meant two in particular that were printed next to the poem ‘The Dutch patrol’ by Edmund Clarence Stedman: beside the lines ‘In St. Mark’s church-yard – They see the shape arise’ (p. 8), and ‘From Maiden Lane to Corlear’s Hook – The Dutchmen’s pypen glow’ (p. 9) (engraved by G.F. Williams) respectively. Ill. 2019 and Ill. 2020. This special by Abbey also included Winter, engraved by J.G. Smithwick (p. 17). Ill. 2021. Van Gogh later calls this engraving ‘Winter girl’ (letters 302 and 309). The prints Mingo; Miss Fraishy and“Good-bye” illustrate the story ‘Mingo. A sketch of life in Middle Georgia’ by Joel Chandler Harris (pp. 24-25). Harper’s Weekly 26 (7 January 1882) also had prints about New Amsterdam, among them Abbey’s New Amsterdam – The dinner, to accompany Charles G. Gray’s poem ‘New Amsterdam’ of 1655; p. 13. Ill. 476...
in note 5:
...and did have photographic applications. Cf. Van Heugten and Pabst 1995, pp. 19-20. He would also...
296 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 27 December 1882.
in title:
296 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 27 December 1882.
in original text:
...gevoel had noodig te hebben meer intiem de structuur van een schedel en het in elkaar zitten eener...
...van Daumier zòò raak zijn dat men er haast de kiespijn door vergeet. Ik heb weer twee bladen van...
...la plume, geschreven door den teekenaar Henri Monnier (die Mr Prudhomme uitvond). Ik las daarin eene “reis in de dilligence”, verbazend echt. Gij zult nog druk in Uw inventaris zitten & ik houd U niet op. Van harte wensch ik U alles goeds in ’t nieuwe jaar toe. Zullen we in ’t nieuwe jaar gelukkiger zijn met het maken van verkoopbare teekeningen – of het vinden van werk aan een...
...effekten, licht & bruin in zoover meester is dat in den kring die men zich gekozen heeft men ook de...
...Zoover ben ik nog niet – maar misschien juist omdat ik zoek naar den wortel of oorsprong van veel dingen te gelijk, duurt het lang.– Dank voor al Uw trouwe vriendschap kerel, die ik het heele jaar weer ondervond. Mogt het zijn ik van mijn kant U ook wat pleizier kon doen.– Eens zal mij dat...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b277 V/1962
in date note:
On 31 December Van Gogh remarks that the present letter was written before he began three days of drawing...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In this week, on 25 December 1882, Mr van Gogh wrote to Theo: ‘It is a better Christmas for us this year...
in note 2:
...Van Gogh acquired from De Hollandsche Illustratie and a print after Jacque mentioned elsewhere, in this case two prints are possible candidates, namely, Reizigers met een pleiziertrein (On a day out by train), in De Hollandsche Illustratie 2 (1865-1866), no. 21, p. 168; and Met den pleiziertrein – Te laat! (On a day out by train – Too late!), in De Hollandsche Illustratie 2 (1865-1866), no. 4, p. 32. Both are in the estate. Ill. 57 and Ill. 2023. (t* 1056 and t*15). Het eerste april-gras (The first grass in April) after Jacque was on the same page as Reizigers met een pleiziertrein; above Met den pleiziertrein was De vier leeftijden van den drinker (The four ages of the drinker). For these prints, see letter 267, n. 32 and 33...
in note 3:
...et en prose. Par MM. G[ustave] Vaez [= Jean Nicolas van Nieuwenhuysen] et H[enry] Monnier. Brussels 1853...
297 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 31 December 1882 and Tuesday, 2 January 1883.
in title:
297 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 31 December 1882 and Tuesday, 2 January 1883.
in original text:
...men zelfs grootendeels het eenige waar men op den steen zelf mee uitwisschen kan, n.l. het grattoir...
...werken met lith. krijt, daar dit (om reden van de vetheid van het materiaal) op potlood vat – wat...
...Net een kop van een soldaat der oude garde op den terugtogt uit Rusland b.v. Als ik nu deze twee koppen vergelijk bij de anderen die ik maakte is er een groot verschil in de kracht van het effekt...
...dat men in eene teekening de diepte van effekt, de rijkheid van toonschakeering brenge welke in een...
...en toch is het in den grond een en ’t zelfde. men moet kunnen gaan van de hoogste lichten tot de...
...een zenuwachtige manier van doen die maakt dat hun techniek iets van het eigenaardige van den klank...
...en men kan er een groote kracht & diepte van zwart mee krijgen. Ik ben wel zeer verlangend U weer...
...den zak heb om modellen te nemen, wat wil ik dan meer.– Mijn pleizier is in het beter worden van...
...Nogmaals in het nieuwe jaar U het beste toegewenscht. Van ’t huis ontving ik een goeden brief...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b278 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes ‘It’s New Year’s Eve’ (l. 2) and resumes writing the letter on ‘2 January’ (l...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...technique corresponds with that described here by Van Gogh: a – detailed – pencil drawing, gone over...
298 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 3 January 1883.
in title:
298 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 3 January 1883.
in original text:
...krijt. Gij zegt te veel goeds van mij in Uw brief doch dat gij goeds van mij denkt is dubbel reden...
...over of de reproductie van teekeningen als b.v. deze mogelijk zou zijn (afgescheiden van de tweede...
...door krijg van de natuur zelf. Gij zult mijne bedoeling begrijpen, in echte studies is iets van het...
...van véél studies, n.l. de type geconcentreerd uit veel individu's. Dat is het hoogste van de...
...t veld. Maar wat ik van U weten wil is of het U voorkomt deze wijze van doen sommige der bezwaren...
...welkom. Ik zag in de vitrine van G&Cie eene groote ets van Fortuny, Un anachorète, alsmede zijn...
...nobele van Brion, van de Groux, Israels &c. Als ge kunt, toe stuur mij eens een nommer van de...
...gij er nog den een of ander voor kondt opwarmen die U het pak van de schouders nam dat gij in den...
...van me kerel! Voorloopig, laat me maar eens hooren of ’t U voorkomt sommige der bezwaren van...
...uit den weg geruimd zouden kunnen worden. Komt het U ook niet voor dat ik door ’t maken van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b279 V/1962
in date note:
Van Gogh says: ‘I wrote to you yesterday’ (l. 2). This was letter 297, of Tuesday, 2 January 1883; this...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...pp. 100-101. It is evident from letter 534 that Van Gogh had read this review. In a letter of 15...
in note 3:
...Fortuny y Carbó, An anchorite, c. 1867 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 93; Kabyle mort (The dead Kabyle...
in note 4:
Van Gogh wrote this in letter 291.
in note 6:
For the issues of La Vie Moderne that Van Gogh had, cf. letter 283, n. 9.
299 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 5 or Saturday, 6 January 1883.
in title:
299 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 5 or Saturday, 6 January 1883.
in original text:
Doch indien ’t ook U goed zou voorkomen ze eens van te voren door...
...naar moeten werken. Mijn volgend werk hangt gedeeltelijk van ’t bij elkaar blijven der studies af...
...Tracht als ’t kan eer voor dan na den tienden te zenden & ge zult me verpligten. adieu kerel, ik...
...willen zenden zijn dito figuren als de lithographies, van allerlei – mannen, vrouwen, kinderen.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b280 V/1962
in date note:
Referring back to this letter in letter 300, Van Gogh says that it was written on 5 or 6 January 1883.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
It is not clear which works Van Gogh is referring to with ‘men, women’; there are too many possible...
300 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 10 January 1883.
in title:
300 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 10 January 1883.
in original text:
...dingen die wij voelen goed & waar te zijn, ofschoon van den kant van verstand en berekening er veel...
...er van zeggen indien ’t nu eenmaal met ons zoo gesteld is dat de verborgen krachten van sympathie...
...zachte stem van het geweten welke men alsdan mischien wel doet te volgen met de naiveteit van een...
...er moet iets van de natuur in zijn daar ik ze bepaald ontworstel aan de natuur en van ’t begin...
...mij modellen van hier voorstel zoo als zij, op die wijs geteekend, voordoen zouden en dan natuurlijkerwijs tot mij zelven zeg, vooruit! en voortwerken tot we het Black & White onder den duim hebben...
...zooals Michelet het uitdrukt. Zoo gaat men van melancolie tot entrain en enthousiasme en zal dit steeds blijven en de slingeringen alleen sterker worden. Victor Hugo spreekt van “comme un phare à éclipse” en zoo is het er ook al mee. Als het is dat gij mijn schrijven van 5 of 6 Januarij nog...
...de laatste dagen van de 10 absoluut à sec ben. In elk geval, schrijf spoedig en houd U van mijne...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b281 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Victor Hugo’s novel Quatre-vingt treize, which Van Gogh had recently read (letter 286). It does not...
in note 6:
...of a similar experiment. The ‘glancing lights�� Van Gogh talks about here are the lighter bands along...
in note 7:
...was sent with letter 299; by ‘the first two�� Van Gogh means the first two studies of heads, which...
in note 8:
...Barnard, see letter 235, n. 7. Where in London and when Van Gogh saw these drawings by Barnard is not known.
in note 10:
...Van Gogh was probably mistaken about the author. Jules Michelet, who had been mentioned just before, included the phrase in both La femme (but there the ‘phare à éclipse’ refers to France) and the epilogue to La sorcière (1862). Since Van Gogh later gives the quotation as ‘Dieu est un phare à éclipse’ (see letter 691), we take it that in the present letter too he was referring to the following passage in Michelet’s La sorcière: ‘Gods pass, but God does not. On the contrary, the more they pass, the more He appears. He is like a lighthouse whose beam flashes on and off but which comes back brighter each time’. (Les dieux passent, et non Dieu. Au contraire, plus ils passent, et plus il apparaît. Il est comme un phare à éclipse, mais qui à chaque fois revient plus lumineux). Ed. Paul Viallaneix. Paris 1966, pp. 285-286. Cf. also Merlhès 1989, p. 108 (n. 1) and letter 695, n. 5. Van Gogh also attributed the beginning, ‘Les dieux passent, et non Dieu’, to Victor Hugo (he gave the quotation as ‘Les religions passent, mais Dieu demeure’): see letter 294, n. 6...
in textual note 87:
(van...Januarij) < Added later; parentheses added by us.
301 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Saturday, 13 January 1883.
in title:
301 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Saturday, 13 January 1883.
in original text:
...uit mijn gedachten geweest. En ik schrijf nog eens, juist van wege de zaak mij zoo zeer vervult. In...
...bewerken is noch geldelijke hulp voor de behoeften van het leven enz. voldoende doch is liefde en...
...is sterker en steviger, heeft veel, zeer veel van ’t gejaagde verloren, het kleine kindje is een...
...kort is mijn ondervinding van dit jaar dat ofschoon er barre, erg barre momenten van zorg en moeite...
...aanraden er van af te zien, aangezien gij schrijft gij liefde voor haar hebt, doch wel geloof ik dat wij het eens zijn dat het goed is voorzigtig te zijn tegenover de wereld die anders soms den boel...
...naar nieuws van U. Heb zegen op alles. Rappard is aan de beterhand, ik heb een brief van hem. Ik...
...mij te treffen. Het is iets eigenaardigs van dergelijke gevallen dat het zoo uiterst moeielijk is...
...soortgelijken strijd en ik herinner mij een woord van U van verleden jaar dat ik zeer juist en waar...
...U in ’t begin zeggen, wat gij trouwens van zelf begrijpt. Het zij gij er in moeielijkheden door...
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s illness (290)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b282 a-b V/1962 (sheet 1, 2) and b283 V/1962 (sheet 3)
in arrangement:
...Van Gogh clarifies his standpoint as regards Theo’s love affair and on the remark ‘Tomorrow I’ll be getting a sou’wester for the heads’ (ll. 74-75). On or about 18 January 1883 he wrote to Van Rappard that ‘lately’ he had been toiling at fishermen’s heads with sou’westers (letter 302), so the fragment must date from before then. The number ‘2’ written on the sheet at the top left presumes an earlier number ‘1’, but this is never found in the nearby letters. See also cat. Amsterdam 1996, pp. 197-198. Nonetheless, the possibility that this is part of a lost letter cannot be entirely excluded. Jo van Gogh-Bonger made the following comment about the separate fragment published as letter 261: ‘The first and last part of this letter is wanting; probably it was the answer to the money remittance of the 20th of January’ (Letters 1927-1929, vol. 2, p. 71). Whether this was correct can no longer be determined, but it is fairly certain that several letters or parts of letters from this period have not been preserved – perhaps because of the intimate nature of Theo’s affair. Further evidence of this is provided by the absence of letters in which Vincent explicitly confirms the receipt of the remittances of around the 10th and the 20th and the extra amount which he requested twice and did indeed receive, as letter 304 shows. There is also the absence of a question to Theo about Lhermitte, which Vincent says he has asked (letter 307...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...and Girl with a shawl (F 1008 / JH 301). Whether Van Gogh is referring to one of these or to another...
in note 5:
Van Gogh did several drawings of fishermen’s heads with the same type of sou’wester: F 1016 / JH 304; F...
302 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Thursday, 18 January 1883.
in title:
302 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Thursday, 18 January 1883.
in original text:
...vooruitgaan? Zeer verlangend ben ik naar nieuws van U. Dezer dagen heb ik gekocht 21 deelen Graphic, nl...
...wel een en ander te leeren betreffende de krachten van zwart en wit. Ik wou wij elkaar weer eens...
...welke interessante bladen gij vindt. Ik heb van Percy Thomas Macquoid een meisjeskopje, dat prachtig mooi is, gevonden, eene houtsnee naar een schilderij van hem. andere mooie bladen die ik sedert...
...die Graphic niet zonder moeite gekregen. Zoo b.v. heb ik voor den Jood van wien ik ze kocht twee portretten van zijn vader & moeder moeten maken (twee van ieder!). Maar is ’t niet een gelukkige vonst! Maar ’t is zoo mal ze reeds mijn eigendom zijn en ik ze nog niet eens gezien heb. Zij berusten nl. met eene groote andere partij boeken in een verkooplokaal doch de jood lost ze deze week. Bij die boeken is la Mascarade humaine, 100 lith. van Gavarni, ik heb die doch hebt gij die reeds? En de...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s illness (290)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8356 V/2006
in date note:
...from him’ (ll. 194-195). In the present letter to Van Rappard he hopes that he is continuing to make a good recovery (l. 2). Furthermore, around 14 January Van Gogh must have got hold of a sou’wester (see letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh bought the 21 volumes, which had remained unsold at a book auction in The Hague, for 21 guilders from the Jewish bookseller Blok, who had bought them up: see letter 304. By way of comparison, Van Gogh paid 3.10 guilders rent per week (letter 320); Theo sent 150 francs, which amounted to about 75 guilders, each month. Van Gogh was partly induced to make this large purchase by Van Rappard’s acquisition of a batch of...
in note 4:
...568-569. Ill. 704. The French title suggests that Van Gogh had a version of this print from a French...
in note 7:
...60 (23 March 1872), engraved by Joseph Swain, pp. 288-289, which Van Gogh mentions in letter 304. Ill. 2026.
in note 13:
Although Van Gogh put ditto marks under the name Abbey, he must mean George Henry Boughton, Peter Stuyvesandt...
in note 17:
Since Van Gogh uses the plural ‘donkeys’ in his title, he must mean the print Quiet times: A sketch on...
in note 19:
...London News 66 (27 February 1875), p. 193. Van Gogh writes Waller, but it should be Walker, whose...
in note 20:
...The portrait of the bookseller himself drawn by Van Gogh is, however: Jozef Blok, the bookseller (F 993...
303 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Saturday, 20 January 1883.
in title:
303 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Saturday, 20 January 1883.
in original text:
...zijn nu in mijn bezit. Ik heb ze tot diep in den nacht zitten te bekijken. ’k Weet niet of gij de...
...aan de etsen van Whistler of Seymour Haden doet denken. Er staan in dergelijke teekeningen van Boyd...
...heden niet als ZÓÓ interessant. Van hem ook schetsen uit den tijd der commune, petroleuses – ee...
...mormonen, ongeloofelijk echt. Een paar mooie bladen van Fildes. Dan groote DU MAURIERS, zonnig en...
...der teekenaars bij elkaar komt is iets dat ook van belang is. Hoor eens kerel – als gij bij Uwe partij die oude jaargangen Graphic hebt dan weet ge er alles van. Doch zijn ze er niet bij dan zult...
...uit Londen van 10 jaar geleden terug, toen ik ze voor ’t eerst zag en zij me zoo aangrepen dat ik er sedert steeds aan bleef denken, b.v. de Vondeling van Hol en de oude wijven van Herkomer. Tevens...
...gegaan. Maar die eerste! Ik mankeer een gedeelte van jaargang 70 doch overigens 70-80 kompleet. In...
...verlangen hebben bij U t’huis eens eenige deelen van die eersten door te zien, zoo zou ik ze U...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s illness (290)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8357 V/2006
in date note:
Van Gogh has now received the 21 volumes of The Graphic. In his previous letter of on or about 18 January he...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
In letter 304 Van Gogh writes that he has ‘the old wives by Herkomer’ from the 1876 volume in duplicate...
in note 6:
...in The Graphic 11 (15 May 1875). In this list Van Gogh also mentions ‘Orphan men’, by which he may...
in note 7:
...Herkomer in The Graphic. Van Gogh may have made a slip of the pen, because as well as Violin makers Hubert von Herkomer made Zither makers, in The Graphic 5 (2 March 1872), p. 205, which Van Gogh had in his...
in note 9:
...of a detail with two men after The last muster. Van Gogh had already included an ‘old men’s home...
in note 12:
...letter 199, n. 10. Thus there is a possibility that Van Gogh thought that the monogram ‘FSW’ – of...
in note 13:
...pavements, in The Graphic 15 (24 February 1877), p. 181 (t*582). Van Gogh misspells the name of the artist.
in note 20:
Van Gogh added ‘do Sight seeing’ later, without correcting the number of sheets, hence the discrepancy.
304 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Thursday, 25 January 1883.
in title:
304 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Thursday, 25 January 1883.
in original text:
...en planken van een kaai aan den kant van den Theems. Eenige nieuwsgierigen kijken er naar en op den...
...van de stad. Dan is er eene begrafenis, ook van hem, eenige lieden die een kerkhof op gaan, mooi van...
...op den dokter. Van hem eene kaai te Liverpool, en land once more, passagiers die uit een schip aan wal komen. Here they come, toeschouwers van de Derby (Buckman heeft dat zelfde onder den zelfden...
...Matsijs b.v. Ge kent het werk van Percy Macquoid �� van Heilbuth �� van Tissot – als men dat...
...van The last muster onder den titel van Sunday at Chelsea. In een lateren jaargang staat omtrent dat blad dat toen Herkomer er voor ’t eerst mee voor den dag kwam niemand van ’t bestuur van de...
...van het definitieve schij the last muster.– Gij kent den mijnwerkerskop van Ridley. Van hem heb...
...van hem is eene serie van 6 of 7 bladen, mijnwerkers, pits & pitmen, die iets hebben van etsen van...
...en het aspect is iets als eene ets van – ja van wie �� van Fortuny misschien of Whistler. Erg...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s illness (290)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8358 a-b V/2006
in date note:
Van Gogh writes: ‘Several days have now passed since I began looking through the Graphics’ (ll. 2-3). The...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 11:
...1874, when he was working for Goupil in Paris �� Van Gogh lodged with John Parker, Ivy Cottage, 395...
in note 14:
...H.P.’ could also be read as ‘J.P.’, which would explain Van Gogh’s mistake with John Pinwell.
in note 18:
In all probability Van Gogh here means A sketch at a concert given to the poor Italians in London, in The...
in note 31:
Van Gogh’s remark relates to the print engraved by Charles Roberts, The Paris exhibition – A sketch in...
in note 38:
Van Gogh may have meant the print Afternoon in King’s road by Caldecott, which he had previously mentioned to Van Rappard; see letters 276, n. 9 and 309, n. 16.
in note 39:
...Graphic 15 (30 June 1877), pp. 616-617. Ill. 1334. Van Gogh misspelled the name of the fifteenth-century...
in note 49:
...Van Gogh wrote ‘en’ (and) or ‘in’ (in), but there is a good chance that two prints are involved. For one thing no engraving by Edward John Gregory entitled Hospital in Paris during the siege has been found in The Graphic. Probably, therefore, by ‘Hospital�� Van...
in note 52:
...to America, and for some examples of his work, which Van Gogh compares with etchings, see letter 303, n. 3.
in note 53:
Van Gogh is mistaken in attributing this to Arthur Boyd Houghton; the sheet is by Edward Gregory. Paris under...
in note 56:
...in The Graphic 17 (4 May 1878), p. 449. Ill. 801. Van Gogh mistakenly attributes the prints to Edwin...
in note 59:
...p. 481. Ill. 504. Judging by the next engraving Van Gogh mentions, he probably had in mind Osman Pasha...
in note 60:
...Osman Pasha – make it likely that this is the one Van Gogh meant. Moreover, he comments on their...
in note 63:
In the 21 volumes of The Graphic that Van Gogh had bought there is no work by John Evan Hodgson depicting...
in note 70:
By ‘Queens ladies�� Van Gogh may mean Small’s print At court (‘Heads of the people’, no. 3), which...
in note 75:
...the novel Quatre-vingt-treize by Victor Hugo, which Van Gogh says in November he has read and calls...
in note 76:
Van Gogh, who added ‘Home and the homeless’ between parentheses himself, means Fildes’s print Houseless...
in note 78:
Given this description, Van Gogh must mean Christmas in a workhouse, in The Graphic 14 (25 December 1876...
in note 80:
...and Abyssinian cats are depicted among others; Van Gogh refers to ‘Chinese’. Because these are...
in note 84:
After cutting out the wood engravings, Van Gogh glued most of them onto large dark green, grey or brown sheets of rough paper. This is how they are still kept in the Van Gogh Museum.
305 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 26 or Saturday, 27 January 1883.
in title:
305 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 26 or Saturday, 27 January 1883.
in original text:
...ook niet. Onder een Engelsch vrouwenfiguurtje (van Paterson) staat den naam Dolorosa, dat drukt het...
...op gebied van litteratuur als van kunst zal men moeielijk eene betere opvatting vinden dan die van...
...alles afkeur van tegenwoordig, dat zij verre, maar toch, ’t komt me voor er iets van vroeger dat...
...de Black & White alleen die van rigting veranderde en afweek van het gezonde, nobele begin. Veeleer...
...en ik ken o.a. teekeningen van kwakers van hem en eene kerk van de Mormonen, en indiaansche vrouwen...
...er van is dat is er van en dat gaat niet weg maar dat blijft. En komt er later een ander soort van...
...waar les deux freres van Feyen Perrin in staat en de Parc à moutons van Daubigny en de...
...van zorg zooals ge nu door haar ziekte zeer zeker hebben zult, men toch het best de poezij van de...
...om eens door te waaijen van het werken t’huis, waar ik wel wat mat van geworden ben. Erg blij...
...die ik maakte deze week was van een kerel met witten ringbaard. Van dien Boyd Houghton ken ik eene...
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s illness (290)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b284 V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘We’ve had snow here again that’s now melting...Today, while the snow melts’ (ll....
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Van Gogh did various women’s heads; it is impossible to say which particular ones he was referring to here...
in note 8:
Van Gogh may be referring to one or more of the six illustrations by Houghton depicting the Shakers which...
in note 16:
Van Gogh drew various heads of fishermen; it is impossible to say which particular ones he was referring to...
306 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 3 February 1883.
in title:
306 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 3 February 1883.
in original text:
...winter gebeurde met den brief meld ik het U voor ’t geval gij vòòr den eersten mogt hebben...
...brieven voor den Schenkweg wel eens medegeven aan personen die aldaar wonen in plaats van dat ze ze...
...dacht aan den verloren geraakten brief.– Enfin.– Wij hebben hier dezer dagen, vooral van nacht...
...betaalde van den man die haar bedrogen had), die wel iets nobels zijn. Dat “niet t’huis” treffen van dat lid van de kamer bragt mij den naam te binnen die Punch geeft aan den secretaris van...
...ik – en die “droessem�� van het werken, die naweeen van overspanning, wat zijn die beroerd...
...aan een aquarelschets, weer van spitters of liever straatwerkers hier op den Schenkweg, maar ’t...
...sterk in is. Van Herkomer gesproken, ik las onlangs eene soort levensbeschrijving van hem ofschoon...
...van de definitieve compositie doch een zeker ruw aspect heeft, bijna verworpen werd. Niemand van de...
...had naar aanleiding van aanmerkingen die Pa op het eerste oude mannetje van de lithographie gemaakt...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b285 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note a:
Van Gogh wrote this in both Dutch and English.
in note 6:
...original version was in broad Mecklenburg dialect; Van Gogh would have read a Dutch translation which...
in note 9:
...The Graphic 18 (26 October 1878), p. 438, from which Van Gogh borrowed the anecdote that follows.
in note 10:
Since Van Gogh compares Herkomer’s engraving with The sewing school at Katwijk by Jozef Israëls (see...
in note 11:
Mr van Gogh would be 61 on 8 February.
307 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Sunday, 4 February 1883.
in title:
307 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Sunday, 4 February 1883.
in original text:
...ging ik elke week te London naar de vitrine van de drukkerij van de Graphic & London News om de...
...zooals low lodginghouse st Giles van Herkomer, Casual ward van Fildes – niet geschilderd iets...
...werk). Met betrekking tot de lithographies, die van den kerel die zijn brood zit te snijden op de...
...Gregory die ’t eerst voor den dag kwam met schetsen uit den fransch duitschen oorlog (Paris under...
...donker. Evenwel ik ben eigentlijk nog tegen den zin van den dokter opgestaan en heb haar bezocht...
...wetende natuurlijkerwijs van wat er in de wereld te koop is.– Een arme scharrelaar van een zieken...
...ventje van nu 7 of 8 maanden geworden. Zijn wiegje heb ik in der tijd zelf op mijn schouders van...
...house st Giles van hem. Emigrants en BOARD SCHOOL van Frank Hol. Claxton printing van Small, Barque at sea van Nash, Old Gate van Fred Walker. en zulken die de kern van een houtsnee verzameling zijn...
...als iemand die bekrompen begrippen van het leven heeft en niet omdat ik van U geloof gij in ’t...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s illness (290)
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in ongoing topic 3:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8354 a-c V/2006
in date note:
...Van Rappard has written to him ‘this week’, i.e. the previous week (l. 109). He would have received that letter after writing the previous letter to Theo on 3 February (letter 306), since in it there is no mention of Van Rappard’s letter. The present letter must therefore date from on or about Sunday, 4 February 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...Van Gogh comes back to it in more detail in the following letters (the numbers between parentheses are those in the original catalogue): ‘And though we should be disposed to put Léon Lhermitte at the head of all those who exhibit here for the most potent secrets of strength and command of effect in black and white, there are English designers, both of the figure and landscape, such as Gregory and Small, who come but little behind him in these points, and English landscape painters like Powell and Hunter, to say nothing of departed masters like George Cattermole, whose mastery of broad and strong effect does not fall below his. To such qualities in his black and white, as delicacy of draughtsmanship, exquisiteness and sweetness of effect, and refinement of expression, Lhermitte’s work makes no pretension. It assails the imagination by a rude, massive, and primitive strength akin to that which impresses us in the monuments and buildings, the life and faith, of that Brittany from which he derives most of his subjects, and in which his genius seems most at home. How eminently favourable this stern simplicity is to effect, in such materials as chalk and charcoal, we may test by noting the distinctness with which the memory retains that simple street in Dauphiné (461) – with its broadly distributed masses of black and white; those grim grey-black fortress-like houses at Landerneau (311), in which we trace the kinship of Brittany and Wales, so irresistibly do they remind us of Caernarvon; or those grave, prayerful women (259), kneeling round the rude coast-shrine (the Ker-Saint, or “holy-house”), on the naked rock that goes plumb down to the angry sea of Finisterre; or – almost more remarkable for its strong, simple grasp on the picturesque elements of the subject – that corner of a Breton market-place (194), with the satisfying harmony got out of the white caps and dark dresses of its gossiping and bargaining commères, the deep hollows of the doorways, and the light and shadow playing on stalls and booths, and overhanging pent-house roofs; or the “Procession” (114), with the canopied host, marshalling cross, and waving banners, the white-veiled communicants at the head of the train, and the more darkly and humbly clad forefathers and foremothers of the hamlet bringing up the rear, on the winding way along the hollow road up the hill-side to the rustic church that crowns its brow; or those robed and tonsured priests in the cloistral half-shadow of their stalls at Notre-Dame (172); or that gaunt and grim Breton beggar-woman over her never-grudged écuille of soup, or that Breton house-wife at her sleepless wheel. It is impossible to forget Lhermitte’s work. He is at once the Millet and Jules Breton of Black and White; and it would be a curious and not useless artistic problem to work out upon his drawings what is the secret of the pathetic effect obtained without delineation – indeed, with hardly even indication – of feature, and only the rudest suggestions of form. A. Legros has something of this power, but his style is at once dryer and more distinct (see his “Beggar and Worshippers at a church-porch of Bruges”) (92).�� Van...
in note 5:
...been lost, because Lhermitte’s name is mentioned for the first time in the present letter to Van Rappard.
in note 6:
Workman sitting on a basket, cutting bread (F 1663 / JH 272). This remark proves that Van Gogh (either earlier or with the present letter) sent several lithographs to Van Rappard.
in note 9:
For Paris under the red flag, which Van Gogh had mistakenly attributed to Boyd Houghton earlier, see letter...
in note 10:
Van Gogh talked earlier about the days of the ‘Bohème’; see letter 274, nn. 7 and 8.
308 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 5 February 1883.
in title:
308 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 5 February 1883.
in original text:
...van de hei of dat denken doet aan haar geboorteland, die oude kust van Bretagne, is iets dat op den...
...gij het niet waarschijnlijk dat het den eenen tijd veel van den anderen tijd verschillen zal – in...
...het teekenen niet van de vrouw maar van een ouden man met een verband op ’t oog – en ik vond het niet waar. Er zijn van die ruines, bepaald ruines van physionomies – waar toch iets in is dat ik b.v. ten volle uitgedrukt zie in de Hille Bobbe van Frans Hals of sommige koppen van Rembrandt. Nu...
...In den laatsten brief dien ’k U schreef vroeg ik ter loops naar ’t werk van l’Hermitte. In...
...eene beschrijving van eene teekening van oude vrouwen op de falaises, en over zijn manier van doen...
...buitengewoonste, meest hors ligne teekeningen of etsen van Legros welke, b.v. de kerkbank, ook zeer...
...mij niets inbeelden. Nu van nacht b.v. echter vooral is er veel afscheiding van het vocht dat men...
...op ’t Bezuidenhout of den Boschkant loopt. Gij kent dat wel van vroeger – uit het raam van ’t...
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s illness (290)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b286 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
It is possible that Van Gogh wrote ‘vind’ (think) instead of ‘vond’ (thought).
in note 2:
...cf. letter 354, n. 10. But it is also possible that Van Gogh is referring to Head of a man with a pipe and...
in note 4:
...of a letter has been lost. It is also conceivable that Van Gogh made a mistake and was referring to the passage about Lhermitte in his latest letter to Van Rappard (letter 307), although there too he again says...
in textual note 26:
vond < It is possible that Van Gogh wrote ‘vind’.
309 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Thursday, 8 February 1883.
in title:
309 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Thursday, 8 February 1883.
in original text:
...Dank voor Uw brief van heden morgen. Het doet mij genoegen & trouwens ik verwachtte van U ook niet...
...van mij mede gerekend) die of gevallen of bedrogen zijn en onechte kinderen hebben, en het lot van...
...een kind) die zitten te praten, van Oberländer, en van denzelfden twee oude mannen die diepzinnige...
...feuilles van G. Doré, een heel oude Doré, ruw gedaan maar erg goed van sentiment. Zigeuners van...
...van Abbey mooi.– Gij kunt daarnaar oordeelende begrijpen ’t groote blad Xmas in Old Virginia van...
...oude afleveringen die ik er van heb, ik denk er zelf ook over om die van dit jaar te nemen doch...
...zijn. Ik heb stalen van ’t papier en eenige inlichting omtrent de krachten van zwart & wit en de...
...nog een mooi blad van Dagnan, Jardin des Tuilleries en een van Montbard, Mendiants arabes voor U...
...te. dat schijnt de baas te zijn van Black & White teekeningen, men zegt van hem “he is the Millet...
...gesproken van vrouwen die hun gebed doen op de Falaises van Bretagne, van een Banc des pauvres, van...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s illness (290)
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in ongoing topic 3:
Van Gogh is recovering from his illness (241)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8355 V/2006
in date note:
...night (ll. 94-98). Yet in the meantime he can tell Van Rappard here, ‘In the past few days I’ve done a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had written candidly to Van Rappard about the fact that he was living with Sien: see letter 307.
in note 3:
An allusion to Van Gogh’s rejection by Kee Vos and his disappointment over the affair; see letters 179 ff.
in note 5:
...Van Gogh gives two French titles here, he means Daumier’s Het uitgaan van de schouwburgen (Leaving the theatres) with the caption ‘Die een drama gezien hebben. Die een Vaudeville gezien hebben’ (Those who have seen a tragedy. Those who have seen a vaudeville), and Kunstkenners op een tentoonstelling (Art lovers at an exhibition) both engraved by Charles Maurand, published in De Hollandsche Illustratie 1 (1864-1865), second half, no. 12, p. 96 and De Hollandsche Illustratie 5 (1868-1869), NS, third volume, no. 7, p. 51 respectively. Both are in the estate. Ill. 52 and Ill. 49 (t*1055 and t*8). The gallicized titles would have been made up by Van Gogh himself (cf. n. 9 below). Cf. Bouvy 1995, cat. nos. 922, 940...
in note 9:
...NS, third volume, no. 15, p. 120. Ill. 784. Van Gogh again translated the title into French himself...
in note 10:
...portraits of many beggars, vagrants and gypsies. Van Gogh had the print Among the gypsies, engraved by...
in note 21:
...Washington Irving’s sketchbook. (In letter 316 Van Gogh says he has bought a ‘new’ edition, by...
in note 27:
...rescue of a mother and three children (not two, as Van Gogh writes) by Marquis de Lantenac, as described in...
in textual note 120:
van Caldecott < Caldecott
310 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 8 February 1883.
in title:
310 To Theo van Gogh. The Hague, Thursday, 8 February 1883.
in original text:
...doet maar de veranderingen zijn van den anderen kant een soort verschijnsel van eb en vloed en doen...
...ge wat ik onwillekeurig dacht – dat in den eersten tijd van het schildersleven men het zich zelf...
...ik eens van werk, juist om weer van voren af te beginnen. De moeite die men in den eersten tijd...
...Wat gij van l’Hermitte schrijft is geheel in overeenstemming met wat in de compte rendu van eene...
...bij het wit gloeijend zijn van ijzer. Dat is ook in sommige koppen van Frans Hals b.v., ’t is z...
...wel eens afgesloten maar ik zal zien ik van den huisbaas luiken krijg. Wat in den brief stond die ik u schreef verscheurd te hebben, is wel in den geest van wat gij zegt. Maar bij ’t meer en meer...
...die het tegenovergestelde zijn van illusies, zoo geloof ik dat wie daardoor den moed niet verliezen...
...men op den leeftijd van 30 juist aan ’t begin der periode waar men vastheid in zich voelt. als zoodanig voelt men zich jong en vol lust. Toch is er tegelijk een tijd van ’t leven achter den rug...
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s illness (290)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b287 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh’s father’s 61st birthday was on 8 February 1883.
in note 14:
It is possible that Van Gogh wrote ‘benaauwder’ (more anxious) instead of ‘benaauwden’ (anxious).
in textual note 186:
benaauwden < It is possible that Van Gogh wrote ‘benaauwder’.
311 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Saturday, 10 February 1883.
in title:
311 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Saturday, 10 February 1883.
in original text:
...mooi. Heilbuth mooier dan een der bladen die ’k van hem reeds heb. ’k herinner me in der tijd...
...in mijn schik ben is The light of other days van Lucas. Is dat niet net een Sprookje van Anderssen. O ik vind het zoo mooi en echt. Toevalligerwijs heb ik van ’k weet niet wie, maar een duitscher...
...van. dit met de twee oudjes is goed. That beautiful Wretch is verleidelijk, wat een contrast van...
...de volle zekerheid” zal geven omtrent het importante van de houtsneden. Niet dat ik nu nog geloof...
...krijgt er niet meer van te willen scheiden. Als ge min of meer gewetensbezwaar mogt voelen tegen het accepteeren van deze en andere bladen, denk dan eens na – hebt ge er spijt van gehad verl. jaar...
...minder om dacht dan nu sedert. Dat spreekt ook van zelf, het is juist door die bladen zelf te...
...hebben. Ze zullen meer en meer vrienden worden van U. Nu, ik van mijn kant heb geen spijt gehad ze...
...nog eens iets zeggen met betrekking tot Irish Emigrants van Hol. de vrouw over wie ik U schreef is...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s illness (290)
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8359 V/2006
in date note:
Van Gogh immediately thanks Van Rappard in this letter (l. 1*) for sending a Heilbuth print. He had asked about this in letter 309 of on or about Thursday, 8 February 1883. It is impossible to say exactly how quickly Van Rappard sent the illustrations after Van Gogh’s previous letter. Given the tempo of the correspondence in the month of February (before letter 321 of between about Friday, 23 and Monday, 26 February, two other letters followed, namely 314 and 317, between which, moreover, about a week passed), we assume that Van Rappard’s...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
It is not certain which Lucas Van Gogh means. It could be Alfred Lucas, John Seymour Lucas, John Templeton...
in note 6:
...Gussow, Die beiden Alten (The old couple), 1880. Van Gogh may have known the wood engraving by R. Bong...
in note 8:
...Van Gogh knew volumes 24 and 25 of the French weekly L’Univers Illustré (1881-1882). This magazine – which contained domestic and foreign news, serials and rebuses as well as engravings – also printed one engraving (noticeably abbreviated) that had been in Black’s novel; here it accompanies the poem ‘Comme il s’agitait tristement’ by George Price. See L’Univers Illustré 25 (29 April 1882), p. 261 (Ill. 2061). Van Gogh recognizes several figures, and this may be explained by the fact that the same volume contains a number of illustrations that are stylistically closely related, for example those by Richard Caton Woodville (ii), Un coin dans la serre (A corner in the conservatory), in L’Univers Illustré 25 (21 January 1882), p. 45 (Ill. 2063) – cf. the picture in the novel with the caption: “Nan’s companion led her to a raised bench, from which she could see very well” (between pp. 34 and 35) (Ill. 2070), and William Overend, L´été (Summer) – the latter is of the same model, also with a poem by Price, in L’Univers Illustré 25 (22 July 1882), p. 460 (Ill. 2064...
in note 9:
...by various artists. The three illustrations Van Gogh refers to are a figure of a woman (in the novel...
in note 12:
Van Gogh must refer to Walker’s The old gate or The harbour of refuge from The Graphic: see letter 304, nn...
312 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 11 February 1883.
in title:
312 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 11 February 1883.
in original text:
...en groeit tot de sterkte van een kabeltouw.– Wel te verstaan op conditie van getrouwheid.– Ik...
...van een schilder van wien ik veel houd en had het als zoodanig een bijzonder charme. De manier van...
...de techniek van M. afkeuren zoo als sommige schilders meenen ’t regt te hebben de techniek van...
...kan liggen want dat wat men den pruikentijd noemt in de Hollandsche geschiedenis had toch ook zijn oorsprong in het loslaten van principes en in het vervangen van het oorspronkelijke door het...
...Hebt gij van Erckmann Chatrian Madame Thérèse gelezen.– Daar komt eene beschrijving van eene...
...het geheim van Michel is een zoodanig dat het afhangt (als bij Weissenbruch) van juiste opmetingen...
...zijn niet een toevallig vinden – (’t werk van Michel is overvloedig genoeg en ik zie er...
...van de operatie hebben geopenbaard. Ik vind het wel aardig dat den eersten brief dien ik van...
...wil invloed te zien juist van de Engelschen ofschoon hij er verre van daan is natuurlijkerwijs iets...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b288 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh inquires about the effects of the operation on Theo’s beloved Marie (ll. 241-243), so the letter comes after that of 8 February, in which it first becomes apparent that the operation has taken place. It was written on a Sunday (see l. 2). Moreover, Van Gogh writes that ‘lately’ there has been ‘wet weather’ (ll. 19-21). The weather records show that it rained on the days leading up to 11 February (KNMI). Accordingly, we have dated the letter to Sunday, 11 February 1883. This date also explains why Vincent asks Theo to send money quickly (ll. 239-240 and l. 257) – evidently he had not yet received his remittance of the 10th. This letter crossed with the one from Theo with the money (see letter 313...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh began working at Goupil’s in 1869.
in note 4:
Van Gogh could have encountered this saying in (among other places) Charles Dickens, Barnaby Rudge. A tale of...
in note 8:
Van Gogh means: as honourable, effective and ‘natural’ as the men in Rembrandt’s Syndics (cf. letter...
in note 12:
A few examples of the work Van Rappard did in the autumn of 1882 at the Institute for the Blind in Utrecht...
313 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 12 February 1883.
in title:
313 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 12 February 1883.
in original text:
...van me, indien zoo tant mieux, niets zal mij aangenamer zijn want als er geen melankolie is van...
...zieke – niettegenstaande alle bewijzen van opregte trouw en juist om reden van alles wat gij voor...
...dus dat wolkje van melankolie blijft, als er een je ne sais quoi in den weg staat van de rust die...
...dat ik er een schok van kreeg. Wat te doen? hoe kwam dat en wat er van te zeggen. Zij zelf vertelde...
...als van een sonnambule en vóór ik wegging, niet zonder dat ik natuurlijk ook van zelf van toon...
...toestand als de vrouw van mij toen in de dagen na dat haar bevalling achter den rug was. Ik heb mij...
...van ’t begin af aan, telkens als ik getracht heb mij in te denken in den gemoedstoestand van Uw...
...buiten ’t bereik van andere redmiddelen dan die van liefde in den volsten zin van ’t woord...
...over zou spreken) slechs van wege ik tusschen Uw zieke en de mijne van toen deze overeenkomst zie...
...den chloroform niet geheel rustig geweest. 2) beiden waren kort voor die operatie naar den geest...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b291 a-b V/1962
in date note:
...date from after letter 308, of 5 February, to which Van Gogh refers in l. 239. Since he says thank you for...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had been treated for gonorrhoea in the hospital in June 1882; see letters 237 ff.
in note 3:
Van Gogh had written about the disadvantages of a job for Marie in letter 308. His words ‘previous...
314 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Tuesday, 13 February 1883.
in title:
314 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Tuesday, 13 February 1883.
in original text:
...afgescheiden van de Graphic die ik voorloopig nog laat in den toestand waarin ik hem kreeg – ofschoon als ik tijd en opzet heb ik er sterk over denk de bladen op te zetten. Ik denk dat gij de Regamey, Convicts outdoor work wel mooi zult vinden. ’t spijt me ik de andere bladen convicts van hem...
...dag toon. Begrijpt gij van wie The first warm day zijn kan? mooi hé. de kleine Jules Ferats, prisons d’autrefois & d’aujourd’hui komen goed bij de kleine Renouards van Mazas. Mogten er bij...
...en den titel zult ge wel kunnen verifieeren of ge ’t blad reeds hebt. Ik stuurde ’t niet omdat ik haast zeker weet gij het hebt – toch twijfel ik en het is zeer mooi dus kijk het nog eens na. Dat blad van Dadd komt wel aardig bij de Green, signboardpainter. poor Irish scholar is weer van...
...Archs cottage en labourers home, weet ik niet van wie ze zijn maar vooral het laatste vind ik...
...geloof ik van Barnes. Ik bedenk me daar dat ik al sedert geruimen tijd een mooi portret van Corot...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...reversed and upside down on the engraving, which no doubt explains why Van Gogh asks who the maker might be.
in note 8:
...the sign”, see letter 232, 10. The work that Van Gogh compares with this could be Frank Dadd’s...
in note 9:
...Attention has been drawn to the parallels with Van Gogh’s The poor and money (F 970 / JH 222) – and...
in note 12:
Perhaps Van Gogh means the Corot by Achille Isidore Gilbert, which he also had. See letter 30, n. 6.
315 To Michiel Antonie de Zwart. The Hague, Tuesday, 13 February 1883.
in original text:
Nu hoor ik van Giesenberg dat U morgen (Woensdag) naar alle gedachten weder hier op den Schenkweg komt. Daarom zal ik morgen zeker te huis blijven, daar ik U over een & ander betreffende eene kleine vertimmering &c. gaarne spreken...
in translation:
Vincent van Gogh...
in additional details:
...Van Gogh had folded the letter over twice. We regard them as an address, not as part of the letter. The envelope belonging with this letter has been preserved. It is postmarked ‘’S GRAVENHAGE 4-5 N, 13 FEB 83’ on the front, and ‘VOORBURG 13 FEB 83 6-7 N’ on the back. On the 5 cent stamp is the numbering stamp 44 (for The Hague). It is addressed to ‘WelEd. Heer G. de Zwart/ Architect./ Kleine Laan./ Voorburg.’ Ben Moritz, ‘Two unknown letters’, Bulletin Van Gogh 4-2 (1973), p. 27...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Here Van Gogh spells the name ‘Giesenberg’, but in letter 412 it is ‘Kiezenberg’. The person in question is Willem Kiesenberg. He lived at Schenkweg 134 (later Schenkstraat 15), very close to Van Gogh. See...
316 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 15 February 1883.
in title:
316 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 15 February 1883.
in original text:
...U te zeggen dat het een pak van mijn hart is het verleden van de vrouw over welke gij schrijft iets...
...ik bedoel – het leven van ons mannen is zoo afhankelijk van onze relaties met de vrouwen, en...
...is. Doch van Fransche literatuur weet ge al ligt meer dan ik. Het boek van Thomas à Kempis is zoo...
...Het is la nature chez elle van BODMER met den tekst van Theophile Gautier. De oude serien...
...ook niet van Th. G. was geloof ik. Waarschijnlijk later door Bodmer gemaakt toen hij wat van zijn...
...hebben den dag dat gij haar bezocht nadat zij de operatie had ondergaan – is dat niet een van die...
...ik eene ets van Courtry naar een schij van Jean Paul Laurens, eene scène uit den revolutietijd, en...
...eene nieuwe uitgaaf van de prenteboeken van R. Caldecott en kocht er twee van, n.l. illustraties...
...t Is eene beschrijving van ’t kerstfeest op een dorp in ’t begin van deze eeuw. Die kleine...
...eens te zoeken in van “die dingen” die menigeen voorbijloopt. Ik ben aan ’t lezen van Elliott...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b289 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
A year before Van Gogh had noted these words from Jules Michelet’s La femme (in a slightly different form...
in note 8:
...Paris (G. Charpentier) 1882. It seems unlikely that Van Gogh’s criticism was provoked by this edition...
in note 9:
Which heads of fishermen with a sou’wester these are is not known; Van Gogh drew a number of them.
in note 12:
...Courtry made an etching after the painting, as Van Gogh says. The photogravure is printed here because...
in note 15:
...compromise in everything and abandon their ideals. Van Gogh may have been reading the novel for some time...
317 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Tuesday, 20 February 1883.
in title:
317 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Tuesday, 20 February 1883.
in original text:
...t werk van Small of Herkomer, van Green of Frank Holl bij elkaar te hebben in plaats van verspreid...
...ook – maar nog niet opgezet. De banden van die 21 deelen kunnen nu voor portefeuilles dienen, en...
...eenige van die privileges heb gekregen. Het vlot hem niet bijzonder met het verhuren van zijn...
...met hem te beginnen kreeg ik onder het lezen van Fritz Reuters “uit mijn gevangenis”, gij kent...
...van den “plaats majoor” gedaan kregen. Van Fritz Reuter gesproken, vindt gij zijn figuur van...
...tot de knieen) gewerkt die ik voor decoratie van den muur langs den trap bestemd heb. 6 stuks op...
...Indianen, een paar Londensche schetsen en eenige bladen van Parijs tijdens de commune, in ’t...
...nu 7 groote bladen van Dumauriez – vooreerst Souvenir de Dieppe, de mooiste van allen – ge kent...
...groote composities zag ik echter nooit van hem. Die serie is van Dumauriez en Miss Edw. Edwards...
...monogram JDL). Een troep wijven (tijdens de commune) van hem is superbe. Joden synagoge, Tower &c...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s illness (290)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8360 V/2006
in date note:
...2) later than the previous one to Van Rappard, when Van Gogh sent him a small roll of wood engravings with the letter (314). That letter has been dated to on or about Tuesday, 13 February, so that the present letter must date from on or about Tuesday, 20 February 1883. This agrees with Van Gogh’s remark that he has...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 9:
...The Graphic 1 (19 March 1870), p. 365. Ill. 2068. Van Gogh earlier mentioned a cabin on board an emigrant...
in note 18:
Van Gogh suspects that Ladies’ boarding school comes from one of the first issues of The Graphic, but no print of this subject by Du Maurier has been found in the volumes for 1869-1873. He did contribute A generic difference (1876) and The school-room as it ought to be (1879), no source (London, Witt Library), but they are relatively small prints, so Van Gogh cannot mean them. Still they probably give some idea of the type of scene (Ill. 1127 and Ill. 2069...
in note 19:
Van Gogh more than once confuses Mary Ellen Edwards, who is meant here, with the etcher Edwin Edwards.
318 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 20 or Wednesday, 21 February 1883.
in title:
318 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 20 or Wednesday, 21 February 1883.
in original text:
...afsluiten of laten invallen, ’t zij van boven ’t zij van onder. Uit dit krabbeltje zult ge denk...
...hoeden en den zuidwester niet te vergeten, die ik voor de modellen noodig heb. Ik heb den huisbaas...
...hij ’t niet veranderen kon ik van mijn kant werkelijk van atelier zou moeten veranderen. Dat als...
...deed. Dat dus hoogere betaling van mijn kant buiten kwestie was en ’t er van afhing of ik blijven...
...van werklui in eene loods en het uitgraven van een kelder en ’t leggen van de fondamenten van een...
...mijn schik. Juist bij het maken van teekeningen als ik in den laatsten tijd onder handen had, b.v...
...de huizen van tegenwoordig dikwijls miserable in vergelijking van wat ze zouden kunnen zijn indien men er op werkte ze wat gezellig in te rigten. Vergelijk een raam van nu bij een uit den tijd van...
...krijgen de meesten die N. Dame lezen van Quasimodo den indruk van een soort nar. Doch gij zoudt...
...t l’âme. Notre Dame als zinnebeeld nemende van die rigting van kunst welke b.v. in Leys en de...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b290 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh says ‘I wanted to write to you on Sunday’ (ll. 2-3), so this letter probably dates from a few days later. It contains several turns of phrase and subjects that are also found in the previous letter to Van Rappard (letter 317), which was written on or about Tuesday, 20 February; moreover, Vincent says he is ‘longing’ for Theo’s letter (this was the third remittance of the month), so the present letter must date from Tuesday, 20 or Wednesday, 21 February 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 9:
Van Gogh may mean Albert or Julien de Vriendt.
in note 10:
...scenes and atmospheric, historical landscapes. Van Gogh compiled an anthology for him, probably between...
319 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 23 February 1883.
in title:
319 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 23 February 1883.
in original text:
...effekt van licht kan krijgen dan het al te sterke licht van die 3 groote ramen. Raam 1 is nu (in het krabbeltje) van onderen afgesloten en het restant ook nog voor een deel.– lijkt nu de deur van...
...het licht op ’t atelier heb ik nu betrekkelijk onder den duim en kan, als ik in een ander huis...
...licht? Viel het van voren, van achteren, van regts, van links, van boven, van beneden op ’t...
...zoek. Ik krijg misschien later nog een kamertje op den zolder bovendien – als er weer oud hout is...
...ik ’t niet goed krijgen kon. ’k sprak van goede berigten omtrent Uw zieke – maar dat zij naar...
...ik ben verbazend blij met de verandering van de ramen. Voor zoo ver ik oordeelen kan, voorloopig is het doeltreffend. Gij herinnert U toch nog wel van Uw bezoek van dezen zomer hoe het licht te cru was en niet veranderd kon worden. Naar aanleiding van het krabbeltje begrijpt ge alligt men nu tot...
...t. à t. Vincent Ik zal van nacht waarschijnlijk zelfs wel droomen van kerels in zuidwesters en...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b292 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
320 To Michiel Antoine de Zwart. The Hague, Friday, 23 February 1883.
in original text:
...welke den volgenden maandag 26 feb. om is – dus f. 6.20. U ziet, hoop ik, hieruit dat ik van mijn...
...kan komen halen & vervolgens telkens den 1en, 10e & 20sten van iedere maand. De verandering op het...
...was niet wat ik er van gehoopt had, om reden er te veel licht & reflexie was – ’t geen U trouwens, als zelf teekenwerk verrigtende, begrijpen zult geen verbeelding van mij is doch een werkelijk...
...tegenvaller begonnen. Nu, betreffende het kamertje op den zolder – ik wenschte wel dat redelijk...
...nu niet absoluut van U vergen kan begrijp ik evenwel.– Maar toch zou ik ’t graag hebben en welligt zijt U ook zelf van meening het beter is in eens iets goeds en blijvends er van te maken. Welnu...
...U betaald heb. Maar van mijn kant zou ik bezwaar hebben eene demarche te maken er geld voor te leenen indien ’t niet ter wille van ’t kamertje zou zijn. En wenschte dus wel eens van U te vernemen...
...hoe U er over denkt. In afwachting daarvan – met de meeste achting. Uw dr. Vincent van Gogh
in translation:
...know what you think. In expectation of that — yours respectfully. Your servant Vincent van Gogh
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
321 To Anthon van Rappard. The Hague, between about Friday, 23 and Monday, 26 February 1883.
in title:
321 To Anthon van Rappard. The Hague, between about Friday, 23 and Monday, 26 February 1883.
in original text:
...zou te lastig zijn. Doch als gij van meening zijt vooreerst van Uw bezoek nog niet komen kan en is...
...namelijk mij te geven den slechtsten druk van ’t oude vrouwenhuis van Herkomer (uit die fransche...
...uitnemende schets van een ploegveld bij avond en een uitmuntend klein plankje van hooiopladen ’t...
...van jaarg. illustr., Monde ill. en univers ill. Nu heb ik al de zes bladen enfants assistés van...
...Mankeert ge er hier van, ik kan ze U zenden. ’k hoop nog voor U te krijgen een exemplaar van Fildes, Ch. Dickens’ Empty chair. ’t Is me beloofd.– Hierbij een staaltje van het bewuste papier...
...het is, 2o op welken kant er van ge teekenen moet, 3o dat men van allerlei er op doen kan – doch...
...koek in plaats van uw teekening. Toch, het is te doen – en vooral, ge kunt op den steen zelf...
...ik U 2 staaltjes van grof papier dat mijns inziens zeer goed is om te dienen voor opzet van de...
...teekenaar. ’k heb een public house van hem – zoo iets als dat van Green – erg mooi. Nu amice...
in translation:
...beginnings of a collection, namely for the painter Van der Weele, the drawing teacher at the high...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8362 V/2006
in date note:
Van Gogh talks about the alterations to the studio (ll. 87-89), which were completed on or about 22 February. Given that Van Rappard replies to this letter on 27 February – this is apparent from letter 325, which says that Van Rappard had responded to the transfer paper that Van Gogh had sent with the present letter – it cannot have been written later than 26 February 1883.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In letter 317 of on or about 20 February Van Gogh told Van Rappard that he had sent a roll of wood engravings.
in note 5:
For Herman van der Weele’s teaching post, see letter 287, n. 8.
in note 7:
It is not known which works by Van der Weele these are.
in note 8:
It is not clear which print Van Gogh means here. From the estate we know that in any event he had Guillaume...
in note 11:
Van Gogh indicated by a dash that he did not know the name of the artist. He had the 1876 volume of The...
in note 17:
Van Gogh was mistaken about the number; it should be Les enfants assistés – Le numéro 68.782 (The...
in note 20:
...Ill. 737 (t*146). Below it is written: ‘E.G. Dalziel’ (Van Gogh spells the name without an ‘l’). The pose of the woman crying was used by Van Gogh for his drawings Woman sitting on a basket with her head...
in note b:
Since Van Gogh abbreviated ‘jaarg. illustr.’ (‘vol. illustr.’) it is uncertain whether he meant this...
322 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 2 March 1883.
in title:
322 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 2 March 1883.
in original text:
...er mede, het opleven van uit die anemie reken ik bepaald een gevolg te zijn van dat er werkelijk...
...schets van een aquarel. Dit tot antwoord op Uw vraag daaromtrent. Toch is deze niet direkt van nu...
...een groot aantal studies, geteekende n.l., van figuren en vooral ook van koppen. Juist ook met het...
...chose de diabolique”, en het andere woord is van Whistler die zeide, ja ik heb dat in twee uur...
...van kennis en handigheid, meer in ’t algemeen, dan wel dat ik mij bekommer om ’t afmaken van...
...aan bezig en door de verandering van het atelier, nu ik meer effekten van clair obscur zal kunnen...
...aan dat ik ze zeer spaarzaam maak, enkel bij wijze van eens te kijken of ik dit of dat gevonden heb...
...den rug heb. Ik denk dat de verandering van ’t atelier mij een stoot zal geven vooruit, niet den...
...met modellen. Ziehier de ramen van onderen digt gemaakt zoo dat het licht van boven op de groep...
...geven dan dat men er den moed door verliest, al zijn het mislukkingen. Van hetgeen gij zondt moest...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b293 V/1962 (sheet 1) and d318 V/1970 (sheet 2: sketch and postscript)
in additional details:
Van Gogh wrote the PS on the back of the envelope.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...pp. 215-225, 490-491 (quotation on p. 219). In Van Gogh’s version Whistler’s reply is even more...
in note 6:
Initially Van Gogh wrote ‘tones’, not ‘tints’.
in note 8:
...a hard, black kind of chalk. To be quite specific, Van Gogh again noted on the back of the sketch what he...
in textual note 163:
Het...gebruiken_ < Van Gogh wrote the PS on the back of the envelope with the enclosed sketch.
323 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Saturday, 3 March 1883.
in title:
323 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Saturday, 3 March 1883.
in original text:
...maakte van soepverkoopen. Dit gebeurt in een groot portaal waarin het licht valt van boven door...
...zoo’n neutrale, koude kleur kregen dat men den lust om te schilderen niet sterk voelde. Het...
...zij teekenbehoeften, ’t zij nemen van model, ’t zij doen van nog eenige veranderingen. Ik zeg...
...ben nog natuurlijk maar waar ik toch ook niet van durf zeggen ik ’t morgen of overmorgen zooveel...
...bij mijn studies van dezen winter weinig of niet voorkomt. En dat durf ik in elk geval U nu beloven. Morgen krijg ik t’huis vol volk, n.l. de moeder van de vrouw en het jongste zusje van de vrouw...
...in zien. Dezen brief vult dus mijn schrijven van gisteren in zoover aan dat gij er uit ziet ik heden een plan heb gemaakt voor een nieuwe aquarel in ’t zelfde genre van die ik U zond en morgen er...
...doe gij er die bij maar ik heb al zoo veel van U gehad en ben zoo weinig content over het resultaat...
...t product van twee negatieven positief wordt, zoo ook ’t resultaat van mislukkingen gelukken...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b294 V/1962 (sheet 1) and d319 V/1971 (sheet 2)
in date note:
Van Gogh writes: ‘This letter supplements my letter of yesterday’ (ll. 127-128); that letter (322) dated...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
In letter sketch A Van Gogh drew a frame around the part that he wanted to depict; to make it clearer he drew...
324 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 4 March 1883.
in title:
324 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 4 March 1883.
in original text:
...de teekening van heden sturen omdat ik er U over schreef. Van morgen begon ik een aquarel van een...
...deze eerste proef niet laten. Zoo ging echter den morgen voorbij en ik besteedde den middag aan een teek. met bergkrijt, het ééne stukje dat ik nog had van dezen zomer. Die stuur ik U hierbij...
...schreeft naar aanl. van een klein krabbeltje dat ik U stuurde om U een idee te geven van het effekt...
...d ik iets doods. Al zien twee violen er van buiten ongeveer hetzelfde uit – bij het bespelen zit...
...zigeunersziel, als ’t niet te veel van U gevergd is, stuur me er wat van.– Wie weet of nu met...
...zulke dingen als bijvoorbeeld illuminaties bij gelegenheid van s’Konings verjaardag zou ik daarin...
...daarmee eens weer een paar figuurtjes van weesmannen maken. En van soepuitdeelingen, zoo als nu dit...
...het volgende gezegde in Felix Holt the Radical van Eliott. The people I live among have the same...
...heb dezer dagen zal ik waarschijnlijk niet meer voor den tienden schrijven, als ge kunt stuur het...
in ongoing topic 2:
Van Gogh is working with natural chalk (322)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b295 V/1962
in date note:
In letter 323 of on or about Saturday, 3 March Van Gogh says he is expecting several models ‘tomorrow...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
The drawing measures 56.5 x 44.4 cm, and this is indeed exceptional for Van Gogh.
in note 5:
Van Gogh is not quoting literally; in particular the last sentence is different. George Eliot writes: ‘I don’t say more bearable to me – I’m not fond of those refinements; but you are’. Van Gogh paraphrases...
325 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Monday, 5 March 1883.
in title:
325 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Monday, 5 March 1883.
in original text:
...van de etsnaald doch die dan wit in ’t zwart worden, ’t Spreekt van zelf ge eigentlijk van...
...van steenen bij 12 tegelijk genomen, alsmede drukken van b.v. eene serie van 1 en van eene serie van...
...Dus voorloopig weet ik van eigentlijke prijzen nog haast niets. Het vloeien van de inkt bij ’t...
...men meer satisfactie zou hebben van den milderen, brutaler streek van b.v. een gewone veeren pen...
...van zwart te laten zien. Is ’t niet mooi warm dunkt U? Ik heb direkt aan mijn broer om meer van...
...2 mooie Regameys gevonden, van F. Regamey een Vondeling hospitaal in Japan, van Guillaume Regamey...
...andere van die meer gewone dingen waartoe hij in later tijd, waarschijnlijk door den invloed van...
...van oude kleeren �� van hem, onder de “oude kleeren” rekent hij allerlei vormen en in zake van...
...en wel verre van dat ik voor mij een streven naar verkleinen van den mensch in zijn werken vind...
...uit te drukken van het echte karakter van een arme buurt. ’k zal nog een ex. van die prent voor U...
in translation:
...and The bush in the Louvre. The mills at Van der Hoop. The bleaching grounds at Overveen in the...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is working with natural chalk (322)
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in date note:
Van Gogh thanks Van Rappard for his letter of Tuesday, 27 February. The present letter must have been written a day after letter 324, because Van Gogh says that ‘yesterday’ (l. 85) he did a drawing of the public soup kitchen using natural chalk. This is F 1020 a/ JH 330, which he sent to Theo (evidently on this Monday...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
...sold by, which I doubt, however’ was added later. Van Gogh used the word ‘mud’, a Dutch measure of...
in note 9:
...Vosges: letter 267, n. 9. The phrasing shows that Van Rappard has looked for the magazine, but failed to...
in note 16:
...1879), p. 284. There is one copy in the estate. Ill. 1154 (t*750). Van Gogh is mistaken about the country.
in note 17:
...There is one copy in the estate. Ill. 1253. (t*37). Van Gogh derived his information from the caption, which...
in note 19:
Van Gogh had several wood engravings by Félix Régamey on Japanese subjects, including Opening of the...
in note 25:
Van Gogh had Millet’s series The four times of the day and The labours of the fields, engraved by Adrien...
in note 27:
...Wolfheze and Doorwerth (near Arnhem). It is clear from l. 213 that Van Gogh does not mean Gerard Bilders.
in note 28:
For Jacob van Ruisdael’s The storm and The bush in the Louvre, see letter 34, n. 4.
in note 29:
Jacob van Ruisdael, The windmill at Wijk bij Duurstede (Amsterdam, Rijksmuseum). Ill. 1312. Also from the Van der Hoop collection �� Van Gogh refers to ‘mills’ in the plural – is Ruisdael’s Landscape with watermill, 1661 (Amsterdam, Rijksmuseum). Ill. 2083.
in note 30:
For Jacob van Ruisdael’s View of Haarlem with bleaching grounds, see letter 37, n. 3.
in note 33:
Van Gogh probably means the anonymous portrait engraving after a photograph of Thomas Carlyle in The Graphic 1 (30 April 1870), p. 516. Ill. 2084. The commentary with it reads in part: ‘What he says may be true, or it may be false, or it may be exaggerated; but still there is something in it, and at least it is one aspect of a great and complex truth. He is clearly a strong man; that is he has a strong intelligence, and he knows very well what he himself means’. There are references to the ‘worshippers’ and ‘depreciators’ of this ‘thoroughly conscientious historian and critic’ (pp. 515-516). The picture was also in The Graphic Portfolio of 1877. It used to be thought that here Van Gogh was referring to Helen Paterson, Carlyle in his garden, in The Graphic 14 (15 July 1876), Supplement, between pp. 56 and 57, which is in the estate. Ill. 1215 (t*120); there are also copies where the portrait comes before the whole volume as the frontispiece. Cf. exhib. cat. Nottingham 1974, p. 53...
in note 35:
...the time: Heffer 1995, pp. 156-157, 183-184. The particular criticism cited by Van Gogh has not been traced.
in note 48:
Van Gogh mentions Leech, Cruikshank and Barnard in sequence. This suggests that he had in mind the illustrators of Dickens’s work; see Guzzoni 2020, p. 213, n. 15. Van Gogh’s conclusive comment ‘Leech, though, is strong with street urchins’ probably refers to the illustrations that Leech created for the first edition of The Haunted Man and the Ghost’s Bargain, which comprises four striking scenes with boys (London 1848, pp. 48, 68, 130, 145). In letter 326 Vincent writes to Theo that he has sent Van Rappard several sketches in natural chalk of ‘our infant in various poses’ (l. 49). Since Baby crawling (‘Adventurer sallying forth’) (F 872 / JH 334, present whereabouts unknown) was once in Van Rappard’s possession, this drawing would have been one of those enclosed (letter sketch E); others are not known...
in textual note 199:
invloed van < invloed
326 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 6 March 1883.
in title:
326 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 6 March 1883.
in original text:
...zoeken naar allerlei soort van teekeningen zoo als ge weet. En nu heden met de rest van dat stukje...
...eene wandeling buiten de stad, in de weilanden achter den Zuid Buitencingel waar Maris ’t eerst...
...op het bergkrijt bragten. Zoodat als ik weer wat er van heb, ik ook eens landschap er mee hoop aan...
...effekt, dat ik dacht ge in verband met die van gisteren er eens uit zien kondt hoe dat bergkrijt op...
...in brengen door middel van broodkruim. Misschien zijn alleen de allerdiepste schaduwen er minder goed mee te krijgen doch dan kan men zich zeker in veel gevallen van het lithographisch krijt bedienen...
...over die twee groote etsen van Israels, een man die zijn pijp aansteekt en een interieur van een arbeiderswoning. Wat zijn die mooi.– Ik vind het zoo almagtig mooi van Israels dat hij doorzet met...
...wereld gekomen zijn. Ik heb 2 kleine etsjes van Israels, misschien wel zijn allereersten, een meisje met een schop in een tuintje en eene vrouw met een mand op den rug, kent gij die. ’t Is geloof...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is working with natural chalk (322)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b296 V/1962
in date note:
The letter was written one day after the letter to Van Rappard (325), which dates from on or about 5 March; Van Gogh writes ‘I wrote to Rappard...yesterday’ (l. 46). The present letter thus dates from on or about...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...now called ‘Bij de Westermolens’), and not, as Van Gogh says, on Zuid Buitensingel (now...
in note 3:
...in a public soup kitchen (F 1020 / JH 333), but that is now placed with letter 323. Van Heugten assumed that Van Gogh enclosed an – unknown – impression of a landscape with this letter, but the...
in note 5:
...sallying forth’) (F 872 / JH 334) was once in Van Rappard’s possession, so it could have been one of...
in note 7:
...23.9 cm it cannot be described as large (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 190. See Hubert 1909, p. 37, no...
327 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 11 March 1883.
in title:
327 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 11 March 1883.
in original text:
...zaken waar gij zeker meer van weet dan ik en zoo graag wat meer hooren van den gang der zaken, n.l...
...dat ik ooit van hem zag.– Hij had drie erg mooie, degelijke studies geschilderd ook van een oud...
...briefje van hem dat hij weer ziek was. Om U de waarheid te zeggen was de impressie die ik kreeg van...
...ik U nog iets vertellen van eene verrassing die ik heb gehad. Ik ontving een brief van Pa, zeer...
...heeft die momenten hebben. Momenten van weemoed, van benardheid, van zielsangst – mijns inziens...
...van mij die ik mij zeer wel herinner opgewekt was, want ik vertelde er in van de verandering van...
...gehad.– Ik ben van plan alles voor aquarelleeren weer eens in orde te maken er van. Ik zal eens...
...doch evenwel ik kan niet alles wat ik den moed en den lust zou hebben te ondernemen. De kosten zijn...
...ik van U heb van de Plaats afkomstig is weet ik niet doch dat ik het van U kreeg bij Uw bezoek van...
...b.v. eene beschrijving van een aspect van Parijs van U – en wees er van harte van verzekerd ik...
in translation:
...And I would want that. This morning I was with Van der Weele, who was working on a very beautiful...
...Rotterdam is reassuring for him — but just this morning Van der Weele had had a note from him to...
in ongoing topic 4:
Van Gogh is working with natural chalk (322)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b297 a-b V/1962
in date note:
...dates from shortly afterwards. He says he visited Van der Weele ‘this morning’ (l. 72), and this took...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van der Weele, Een mistige morgen (A misty morning) (present whereabouts unknown). With this work, which measured 150 x 180 cm, Van der Weele was to win a silver medal at the Internationale koloniale en uitvoerhandel tentoonstelling te Amsterdam 1883 (International colonial and export trade exhibition at Amsterdam 1883) in De Brakke Grond, which was held between May and October on the occasion of the World Exhibition. See exhib. cat. Amsterdam 1883, cat. no. 260. See also F.-G. Dumas, Catalogue illustré officiel de la section des beaux-arts de l’exposition universelle d’Amsterdam. Paris etc. 1883, p. 29, cat. no. 260. P.A. Haaxman Jr characterized the work, which according to him was much discussed at the time, as ‘a few skinny, dreadfully worn-out sand cart horses’. See ‘H.J. van der Weele’, Elsevier’s Geïllustreerd Maandblad 8 (1898), vol. 16, pp. 291-305 (quotation on p. 301...
in note 7:
...wash, when he refers to a drawing already sent Van Gogh must mean Woman sewing, with a girl (F 1072...
in note 9:
...and probably her daughter. This could mean that Van Gogh also paid her to model, although earlier he...
328 To Michiel Antoine de Zwart. The Hague, Wednesday, 14 March 1883.
in original text:
Ingevolge van ’t in mijn schrijven van ll. maand behandelde, met betrekking tot het...
in translation:
Vincent van Gogh...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had agreed that in future he would pay the rent in three instalments spread over the month (see...
329 To Anthon van Rappard. The Hague, Thursday, 15 or Friday, 16 March 1883.
in title:
329 To Anthon van Rappard. The Hague, Thursday, 15 or Friday, 16 March 1883.
in original text:
...Amice Rappard, Verl. Zondag was ik bij van der Weele. Zag daar een schij van hem dat ik verreweg ’t mooiste vind wat ik van hem ken. ’t Stelde voor eenige zandkarren aan den kant van een kanaal of gracht. In den mist.– ’t Had zoowel als motief als betreffende opvatting en executie misschien zekere rapporten met het werk van Mauve. In zoover ’t in een zelfden geest was gedaan maar met...
...was van afmeting nog al groot. Ik schrijf U dit om er op te wijzen v.d. W. mijns inziens een van de...
...geworden, ik U noemen mag als den gever en hem zeggen gij van zijn werk reeds een & ander zaagt en...
...welligt, daar ze opgezet en gerepareerd zijn van scheuren, en minder importantes. Maar dit zijn die...
...ik den tijd heb zal ik ook de kleinere voorloopig schiften en U datgene zenden tot nadere verifieering of ge ’t al dan niet hebt wat ik meen ge mankeeren mogt. Voorloopig voeg ik van kleinere...
...reeds hebt. Is Board School van Hol niet superbe? en Ploughing van Small& Claxton printing? Zeker...
in translation:
...Van der Weele’s. Saw a painting by him there that I think is by far the most beautiful of his that I know. It was of several sand-carts by the side of a channel or canal. In the mist. It perhaps bore some resemblance to the work of Mauve, both in subject and in the approach and execution. Inasmuch as it was done in the same spirit but with enough personality to be absolutely original and singular. The dimensions were rather large. I write this to point out that Van der W. is one of the rising men, in my view. And I wish you knew him personally; now the woodcuts may provide an opportunity for getting acquainted, it seems to me. Either through you bringing him those prints sooner or later (I mean the Herkomer, and whatever else you may find), or through them becoming his with me as intermediary, I may name you as the donor and tell him that...
...as yet, and all those that I would give to Van der W., provided you already had them. And you can...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in ongoing topic 2:
Van Gogh is working with natural chalk (322)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8363 V/2006 (sheet 1), private collection (sheet 2)
in date note:
The letter must have been written in the week after Van Gogh’s visit to Van der Weele, which took place on 11 March; see ‘last Sunday’ (l. 2) and letter 327. Moreover, Van Gogh assumes that Van Rappard is also having ‘winter weather’ again (l. 59) in Utrecht. After temperatures rose briefly above zero on the 13th and 14th, the cold returned on the 15th and 16th; it was warmer again on the 17th and 18th (KNMI). We...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
For Van der Weele, A misty morning, see letter 327, n. 1.
in note 5:
...the drawing after which it was done is not known. Van Gogh again did a letter sketch after it in letter...
330 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 18 March 1883.
in title:
330 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 18 March 1883.
in original text:
...van het huis en zijn het twee impressies van èèn zelfden winterdag.– De poezij omgeeft ons overal doch het op papier brengen er van is iets wat helaas niet zoo grif gaat als het kijken. Van ’t...
...stelt voor een mijnheer die door te laat komen van een diligence of zoo heeft moeten overnachten in...
...hij moet den postwagen halen – de maan schijnt nog en men ziet door het raam van de gelagkamer de...
...is een eigenaardige stof. Het andere krabbeltje van een schippertje is naar eene teekening waarin...
...onderscheid is in het maken van 10 teekeningen en het maken van 100 teekeningen of schetsen of...
...van Ciceri ken en ook zijne oude lith. teekenvoorbeelden doch zijn teekeningen in zwart en wit van...
...liefde is iets eeuwigs, het verandert wel van aspect maar niet in den grond. En er is ’t zelfde...
...of “dat soort van menschen”, enfin expressies die men niet van een schilder zou verwacht...
...deksel op den neus zullen krijgen.– De kaars snuiten – que soit – doch in het den domper er...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is working with natural chalk (322)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b299 a-b V/1962, d317 V/1970 and d324 V/1970
in date note:
Van Gogh writes about the cold days and the melting of the snow ‘today’ (ll. 15-18). In view of the letter sketch Snowy yard (F - / JH 342), the cold days he refers to must be the same as those mentioned in letter 329, namely 15-16 March. With that letter Van Gogh sent the very similar Snowy yard (F 1023 / JH 343). The snow that fell on those days is melting ‘today’, so that 17 and 18 March are possible dates. Because Van Gogh talks about ‘last week’, however, and because he always starts the week on Sunday, the letter must date from Sunday, 18 March 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh had written in letter 327 that he had found some natural chalk at a chemist’s.
in note 7:
Van Gogh did various sketches of skippers, fishermen and men wearing a sou’wester. This may have been the...
in note 10:
...is not known which ‘recent’ drawings by Cicéri Van Gogh means here: the (charcoal) drawings traced are...
331 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 21 March 1883.
in title:
331 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 21 March 1883.
in original text:
...aardig wat ge schrijft van haar invloed op anderen. Zulke dingen geloof ik �� den invloed door een...
...te zeggen. Nu – dan Uw beschrijving van ’t huis en van de omgeving van het huis – de cab stand is zeer goed.– Onderscheidt zich van andere stadsgezigten van U door – typiger stoffage – de...
...deze opvatting mede primo wel de moeielijkheden van het weergeven van ’t geen men voor oogen...
...en demarches doen om uit de nalatenschap van Stam den houtgraveur een aantal te krijgen, door dezen...
...en moet er toch van terug komen wil men billijk zijn. Uw beschrijving van den rijtuig stand en het...
...iets uit velen te noemen – tegen het poortje van den lommerd of bank v. leening zag ik aangeplakt...
...enfants en sevrage.” Op den stoep staat eene vrouw van zeer ongunstig uiterlijk en een kerel met een brûle gueule in den mond, de lui van de inrigting blijkbaar. Tegen den muur is aangeplakt eene...
...van kon aansmeeren.– Door een eenvoudige aangeving van enkele lijnen en enkele vlakke toonen van...
in translation:
...seen from behind has turned out fairly real, I think. Van der Weele came by, we held a viewing of...
...more with all manner of figures that I must do. Van der Weele saw the studies of heads from this...
...Do you know what pleased me? You remember that Van der W. also came by one time this winter — it...
...t pressing — after all, I have enough to do. At Van der Weele’s I saw the studies for his big...
...don’t think that I look differently from, say, Van der Weele as regards seeing space in nature...
in ongoing topic 3:
Van Gogh is working with natural chalk (322)
in ongoing topic 4:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b298 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...his letter that he was considering marrying Marie; in letters 336 and 339 Van Gogh makes similar allusions.
in note 3:
Elbert Jan van Wisselingh worked with the art dealer Daniel Cottier in London in 1874-1882. He left in the...
in note 7:
Van Gogh’s interest in Lhermitte as a Black and White artist was prompted by what he had read about him in...
in note 8:
For this visit by Van der Weele in November 1882, see letter 285.
in note 10:
Van der Weele was working on the painting A misty morning; see letter 327, n. 1.
in note 11:
...pawnshop was in Korte Lombardstraat. A year earlier Van Gogh had done the drawing The entrance to the Pawn...
in note 12:
Van Gogh’s description is not entirely accurate. This is one of the prints in the series ‘Bohèmes’ in...
in note 14:
...Anthon van Rappard was represented by Peintres en brique (no. 190): Tile painters (Middelburg, Zeeuws Museum). Ill. 332. The painting both matches Van Gogh’s description and accords with his remark that it is ‘large’, since it measures 65.5 x 120.5 cm. But Van Rappard’s dating of the work, 1884, is a problem. It could mean that Van Rappard painted a second version of it (one in 1883 and one in 1884), or that he later made changes to the 1883 work and altered the date. See exhib. cat. Amsterdam 1974, p. 82, cat. no. 93. The fact that Van Gogh knows of this painting leads to the conclusion that he must already have received Van Rappard’s...
in note b:
Means: ‘strook van kreupelhout die een veld begrenst’ (strip of undergrowth bordering a field).
332 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Wednesday, 21 March 1883.
in title:
332 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Wednesday, 21 March 1883.
in original text:
...house van Herkomer reeds hebt en verscheidene der besten van deze zending ook. Ik stuur u van...
...en ook van sommigen de drukken uit het boek zelf, die dus niet van clichés doch van de blokken...
...begrijpelijk worden wat ik U van de belangrijkheid van ’t werk van dezen meester schreef. V.d...
...van zijn jas houdt zich een blinde vast die een ander die in ’t geheel niet loopen kan op den rug...
...rendezvous van modellen was zooals aan de Graphic in der tijd. Enfin wat hier ook van zij, laat...
...laatste – het zijn of niet zijn er van – acht ik van zoo groot gewigt – dat weinig anders er...
...zij van belangrijke zaken daarbuiten op zich zelf beschouwd, geen surrogaat kan het gemis van die...
...tot andere schilderijen van U stel ik belang en zie er iets van of hoor er van met sympathie – of...
...wel eens verlangen kan juist om over de wijs van uitvoering van dit of dat idee dat ik hebben mogt...
...van uitgaat.– “laat Uw licht schijnen voor de menschen” is iets wat ik geloof den plicht van...
in translation:
...to you about the importance of this master’s work. Van der Weele saw them this week and was also...
...turn out? — I just carry on drawing. As I wrote, Van der Weele came by this week — I was just...
...a bandage round his head, behind whom yet more come trudging along. I asked Van der Weele — Tell me, do we take models often ENOUGH??? Van der W. replied: When Israëls was at my studio lately and...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s purchase of 21 volumes of The Graphic (302)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8364 a-b V/2006
in arrangement:
...no sense there, but accords completely with what Van Gogh discusses in the present letter, in ll. 99 ff...
in date note:
...letter 331. Thus Van Gogh writes ‘This week I worked on drawings of figures with wheelbarrows’ (ll. 31-32); he wrote the same to Theo (ll. 86-88). Because, moreover, he talks to both about Van Rappard’s...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
For Van Rappard’s Tile painters, which would be shown at the Amsterdam International Exhibition, see letter...
in note 10:
For Van der Weele’s A misty morning, see letter 327, n. 1.
in note 11:
Van Gogh had written earlier that The Graphic provided models: see letter 215.
in note b:
Read: ‘door middel van’ (by means of).
333 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 29 March and Sunday, 1 April 1883.
in title:
333 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 29 March and Sunday, 1 April 1883.
in original text:
...De teekeningen nu van het vrouwtje met de schop en van dezen spitter zijn zóó van aspect dat men...
...me toch pleizier omdat ik van Nakken niet precies zou denken hij zeggen zou van een figuur dat het...
...heb.– Ik ben bezig aan het lezen van les miserables van V. Hugo.– Een boek waar ik reeds oude...
...Die van menschenliefde vooral en van geloof in en bewustzijn van iets hoogers, enfin van het...
...diep van toon.– Daar schuin doorheen loopt het weggetje van geelachtig zand met groene kanten van...
...populiertjes. Een achtergrond van een grijs silhouet van de stad met ’t ronde dak van ’t...
...een club van teekenaars die zich The Tile club of dus de Tegelschilders noemen en van wie ik een...
...van een hunner. Abbey is mijns inziens verreweg de knapste. Zijn figuren hebben dikwijls iets van...
...lid of eerelid van de club doch is geloof ik op zich zelf solidener dan de heele rest van de club...
...laat is – men wordt warm van zoo’n boek, net als van schilderijen van Dupré en oude Millets...
in translation:
...come for me but rang my bell in the belief that Van Deventer lived here, but he lives in the other...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is working with natural chalk (322)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b300 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh talked about that drawing. There is no question of a remittance, and because receipt of the remittance of 1 April is confirmed in letter 334 of on or about 2 April, the present letter must have been written before it arrived. It was written in two sessions, the second of which was on a Sunday, and the first ‘a few days’ earlier (l. 139). Supposing the intervening period to be c. three days (Van Gogh had begun a new drawing and read a great deal of Hugo), the letter was written on or about Thursday, 22 March and Sunday, 25 March, or on or about Thursday, 29 March and Sunday, 1 April. It is impossible to say for certain which set of dates is correct. But given that Van Gogh presses for a speedy reply (and hence money) from Theo (l. 136), we have opted for the dates closest to the next remittance, on or about Thursday, 29 March and Sunday, 1 April 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh may be referring to the wood engraving after Léon Augustin Lhermitte’s painting L’aïeule (dit...
in note 5:
...spade is not known; it is first mentioned in letter 331, where Van Gogh inserted a sketch after the drawing.
in note 6:
Jan Frederik van Deventer lived at Schenkweg 88, thus close to Van Gogh (GAH, Civil registration 1880-1895).
in note 7:
In November-December 1882 Van Gogh had had a number of lithographs printed by Smulders; see letters 281 ff.
in note 16:
Van Gogh speaks of a second drawing of a woman sewing in natural chalk which is not known. The drawing Woman...
in note 18:
Various drawings of sowers are known, two of which Van Gogh evidently regarded as the most important; one is...
in note 22:
Van Gogh probably means the drawing of a woman sewing already mentioned; other drawings with this subject are...
in note 23:
Van Gogh did various drawings of diggers.
in note 25:
Van Gogh frequently used the ‘orphan man’ as a model. If the fact that some drawings were used to make lithographs implies that Van Gogh attached a certain value to them, then here he may have in mind Old man with a stick (F 962 / JH 212) or Old man drinking coffee (F 996a / JH 264) – or the corresponding lithographs. Adrianus Jacobus Zuyderland often modelled for Van Gogh. It may also be that the drawings referred to have been lost...
in note 30:
Van Gogh may be referring here to the print after the painting Priscilla by Boughton, on the back of which he...
in note 31:
Van Gogh must mean Abbey’s Christmas in Old Virginia: letter 304, n. 37.
in note 32:
Although Van Gogh wrote Henri Pille, this is a reference to Howard Pyle’s Christmas morning in Old New...
334 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 2 April 1883.
in title:
334 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 2 April 1883.
in original text:
...wel schrijft. Ik hoop van harte ge sedert het bewuste hebt terugontvangen. Dus is Hendrik ook weer uit Indie terug – was hij gezond en de zijnen? of is ongesteldheid oorzaak van hun retour. In der...
...toonen van zwart. Gemengd met wat chineesch wit geeft het ook goede grijzen. Door bijvoeging van...
...t me een raadsel hoe sommige zeer diepe toonen van zwart te verkrijgen waren, maar juist op de...
...soort harbour of refuge zou kunnen wezen in dagen van kou of als ze zonder werk zitten of behoefte...
...zich uitbreiden. Voorloopig bepaal ik me juist tot eenige weinigen, zonder daar van af te gaan – ik kan er geen een van missen maar wel er nog bij gebruiken. Gij schrijft over sommige liefhebbers...
...is, zal haar goed doen. Komt zij al op? Ik heb den weesman weer van daag & moet mijn boeltje gaan klaarmaken. Ik sprak deze week v.d. Weele weer en verwacht hem dezer dagen weer eens bij mij ook. Gij zult het druk hebben met den Salon ook waarschijnlijk. Wanneer ge naar Holland zoudt komen kunt ge...
in translation:
...start getting my bits and pieces ready. I spoke to Van der Weele again this week, and I expect to...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b301 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...loan from Theo to his cousin Hendrik Jacob Eerligh van Gogh (a son of Uncle Jan); this explains Vincent’s...
in note 2:
Hendrik van Gogh and his young bride Maria Elisabeth Vos had left for the Dutch East Indies in September...
in note 3:
Hendrik’s brothers were Vincent and Johannes van Gogh.
in note 5:
Van Gogh was 30 on 30 March.
in note 7:
Adrianus Jacobus Zuyderland, who often modelled for Van Gogh.
335 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Tuesday, 3 April 1883.
in title:
335 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Tuesday, 3 April 1883.
in original text:
...story van Thomas, Xmas carol van Gilbert, de Oberländer, In der Kirche &c.) & de overigen heb gegeven aan v.d. Weele die er zeer blij mede was. Ik stel me voor gij het zeer druk zult hebben met Uw schilderij voor de tentoonstelling bestemd. Is dat gene wat daarmee in verband staat achter den rug...
...eene nog.– Wat zoudt gij denken van de volgende wijze van doen voor teekeningen in Black & white. Maak eene teekening met ’t zij potlood ’t zij houtskool. Voer die op – zoo ver mogelijk, zonder evenwel men zich te bekommeren hebbe over de zwakheid & ’t onvoldoende van ’t effekt. Is men...
...iets wat ik dezer dagen heb beproefd. ’t Spreekt van zelf de drukinkt – aangelengd met meer of...
...men, ze dikker gebruikende, er de diepste toonen van zwart mede maken) het hoofdingredient is dat...
...deze drukinkt bijzonder prettig pakt op het ruwe grein van zeker papier dat ze hier papier torchon...
in translation:
...Oberländer, In the church &c.), and have given the rest to Van der Weele, who was very pleased with them.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8365 V/2006
in date note:
...from Van Rappard on 30 March (ll. 2-7). Moreover, because of the description of Van Gogh’s technical experiments and the reference to the visit to Van der Weele, the letter must have been written on about the same day as the previous letter to Theo. It must date from after the letter to Theo, however, because in letter 334 the ‘orphan man’ had not yet come to pose, whereas the present letter says that Van Gogh is now...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh may have meant one of the illustrations by George Housman Thomas for James Thomson, The seasons...
in note 3:
...Van Gogh means that In der Kirche (In the church) is by Adam Oberländer: with the other two engravings the title is followed by ‘van’ (by) and the name of the artist, which is not the case here; furthermore, in the manuscript there is a large space between the name and the title. In der Kirche is in the estate, without the name of the artist, but (like those from Thomson’s book, see n. 1 above) engraved by William Luson Thomas, so it may be that Van Rappard sent this print. It comes from Allgemeine Illustrirte Zeitung. Über Land und Meer 23 (February 1870), p. 408. Ill. 1204 (t*775...
in note 4:
For the painting Tile painters that Van Rappard wanted to submit for the International Exhibition in...
336 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 11 April 1883.
in title:
336 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 11 April 1883.
in original text:
...waarin dit (een studentenliedje uit den tijd van de revolutie van 30) voorkomt, staat l’amour de...
...gevaar te verzinken in den maalstroom der prostitutie. Wat spreekt meer van zelf dan dat men de...
...de raison, que soit – doch niet in den zin van een huwelijk dat men uit eigenbaat aangaat. En nu...
...nwel op den voorgrond stellende dat trouw blijven de eerste en voornaamste is van alle liefde, zoo...
...van ziet.– Ben aan ’t lezen van ’t laatste gedeelte van les misérables – ’t figuur van...
...dit figuur van Hugo – zooals trouwens al zijn figuren – is waar, zijnde eene essence van ’t...
...b.v. ’t Spreekt van zelf ik met deze informatie geen haast heb, alleen als ge zoo eens iets hoort van diverse procedes van teekenen, deel het mij vooral mede. De vrouw van Soek en haar moeder...
...aan personen van dezelfde familie denk. ’t zijn net figuren uit Souvestre b.v. of van Ed. Frère...
...van de soort van Brion. Kerel wat kan ik soms verlangen ge weer eens op ’t atelier zijn zult.�� V...
in ongoing topic 2:
Theo is expecting the repayment of a loan to Hendrik van Gogh (334)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b302 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh means a proposal of marriage; although part of the letter is unambiguously about that, he does not commit the words themselves to paper. In letters 331 and 339 Van Gogh also hints at a possible marriage...
in note 5:
...republique’. See Hugo 1951, pp. 690, 1615. It is Van Gogh who is responsible for equating mother love...
in note 7:
Van Gogh comes back to this remark at the end of letter 417.
in note 9:
...Theo’s letter here. The passage (‘and I for my part...nasty people’) was added later by Van Gogh.
in note 14:
...The two farewells (1875). Which drawings by Mottram Van Gogh saw – probably during his stay in London...
in note 19:
Cousin Hendrik van Gogh.
337 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Saturday, 21 April 1883.
in title:
337 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Saturday, 21 April 1883.
in original text:
...door gedwarsboomd kan worden. Door den invloed van moeder en den omgang met vriendinnen – misschi...
...van dien kant maar ik ben er niet blij om dat dit U niet bespaard werd – was de vrouw geheel van...
...ligt in ’t lawaaimaken dat men er spijt van hebben kan hen gesproken te hebben. Juist ook omdat...
...degelijk vergaan – doch er is iets van een kracht van renaissance in de liefde. Ce que l’homme...
...van Eliott. Er is iets breeds en ruws in hem dat mij zeer bevalt – iets van het ruwe van torchon...
...kan niet meer bezuinigen. en voor ’t uitvoeren van sommige plannen zou ik meer moeten hebben dan...
...en aan schilderbehoeften. Al verkoop ik geen een van mijn studies, toch zijn ze geloof ik waard wat...
...van lijken of zieken noodig hebben, zoowel mannen als vrouwen. Onlangs kwam ik ’t huis van...
...de voordeur stond open daar den gang geschrobd werd – ik zag dingen hangen in den gang en weet ge...
...dat er eene phot. van Last muster bestond. Ik heb de groote houtsnee van de twee hoofdfiguren en de...
in translation:
...of renaissance in love. What man kills God restores to life. Van der Weele came to see me again. Perhaps through him I’ll make the acquaintance of Piet van der Velden, whom you certainly know from his figures of peasants and fishermen. I met Van der V. once, and he made a good impression on...
...learn from him. And if it doesn’t happen through Van der Weele, it isn’t impossible that I may...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b303 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh is referring here to Michelet. In L’amour he wrote of the married woman: ‘she is almost always brought up by her mother to have reactionary ideas’ (presque toujours elle est élevée par sa mère dans les pensées rétrogrades) (Michelet, L’amour, p. 167). There is a similar passage in La femme on the danger that a woman can lapse into a ‘reactionary past’ (passé rétrograde). She hinders the progress of her husband, who is stifled by ‘the old family home’ (le vieux foyer de famille) (Michelet 1863, pp. 12-13). Van Gogh expresses this view in similar phrasing in letter 349...
in note 4:
Van Gogh is referring here to the following passage from the ‘Préface’ to Zola’s L’assommoir, dated...
in note 6:
Van Gogh appears – in view also of ll. 62-63 – to mean that he had started a letter but did not send it.
in note 8:
Pieter van der Velden worked in Wassenaar and The Hague between 1875 and 1888 (see Scheen 1981).
in note 10:
Wilhelmina Elisabeth van Rappard.
in note b:
Van Gogh wrote ‘phot.’ possibly meaning photogravure and not photograph.
in note 14:
...Roll’s A miners’ strike, see letter 263, n. 5. Van Gogh discussed the print at length in letter 272.
in note c:
Van Gogh wrote ‘phot.’ possibly meaning photogravure and not photograph.
in note 15:
Van Gogh evidently means a photograph after the painting by Hubert von Herkomer. We have been unable to confirm that it was on sale at the time. When Herkomer’s painting won a gold medal of honour in 1878 at the International Exhibition in Paris, however, Arthur Turrell did make a mezzotint after the work (for Pilgeram and Lefevre). See Edward Morris, Victorian and Edwardian paintings in the Lady Lever Art Gallery. London 1994, pp. 50-56, esp. 53. By ‘the large woodcut of the two main figures�� Van...
338 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 30 April 1883.
in title:
338 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 30 April 1883.
in original text:
...ge me veel verteld van die Zweedsche schilders – Heyerdahl – Edelfelt. Van Edelfelt heb ik deze...
...van een schij, eene godsdienstoefening op het zeestrand. Er is iets in van de gedichten van...
...ik toch zoo vervelend vind op den langen duur. Deze week had ik een figuurtje van eene vrouw op de...
...heeft. Ik heb van hem de reproductie van een schij waar hij plotseling mee voor den dag kwam, ik...
...Ik vond dat het veel van Thijs Maris had. In Engeland is er ook een duitscher van die soort maar...
...over relaties van vrouwen met hare moeders – mij aangaande, ik kan U verzekeren 9,10 van de...
...nog niet in den tijd dat de rede (niet alleen in den zin van raison doch tevens van la conscience...
...de omstandigheden van de tegenwoordige maatschappij in aanmerking te nemen is een van de eerste...
...van een huisgezin oplettend, en dat denkende ze goed doen daarmee. Daar is de maatschappij vol van...
...de huizen van de andere familieleden – waar zij eigentlijk soms op brutale wijs de dupe van is en...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b304 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...archipelago), 1882 (Lille, Palais des Beaux-Arts). Van Gogh is mistaken about Edelfelt’s nationality: he...
in note 4:
Here Van Gogh is criticizing the fashionable works of the so-called Orientalists. Perhaps he was thinking of...
in note 7:
Van Gogh is wrong about the nationality of Wilhelm Maria Hubertus Leibl, who was born in Cologne in Germany...
in note 9:
Van Gogh most probably means Karl (Charles) Gussow, who studied and worked in Germany (no painter called Paul de Gassow is known). Karl Gussow was represented at the International Exhibition in London in 1874 by the realistic ‘The spectators’, as is evident from The Graphic 10 (24 October 1874), p. 394; the wood engraving after this work by Eugène Froment is in the estate. Ill. 2094. (t*435). Both below the print and in the commentary Gussow’s name is misspelt as ‘Gassow’, which may explain Van Gogh’s mistake. Cf. also letter 311, n. 6...
in note 10:
Van Gogh had written about this in letter 337. These letters (see also later in the present letter) contain...
in note 12:
It is clear from this that Van Gogh had read Zola’s novel L’assommoir (1877), although letter 260 of 3...
in note 13:
After this Van Gogh crossed out: ‘That is all in the same spirit and is to Zola as, say, Brion is to...
339 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 2 or Thursday, 3 May 1883.
in title:
339 To Theo van Gogh. The Hague, Wednesday, 2 or Thursday, 3 May 1883.
in original text:
...er van verzekerd zijn ik ook niet t’huis of elders zal laten merken ik er reeds vroeger iets van...
...gerust.– Nu, ik hoop van harte dat alles zoo van stapel zal loopen als ge beraamd...
...moet men niet meer van elkaar gaan. En hoop ik van harte het er van komen zal ge...
...van uit een zeker standpunt gezien heeft H.G.T. geen ongelijk – evenwel de zaken zouden van een...
...kunnen vinden (ten overstaan van zijn over mij duidelijk uitgesproken opinie) mij van het komen in...
...hij die opinie van me behoudt zóó als hij ze uitte tegenover Pa. Van mijn kant...
...me verre van onverschillig zoude wezen. Als ik reken van af Mei...
...Dat vond ik zóó fijn van R. vader dat ik het grof van me zelf zou gevonden hebben indien ik...
...er telkens iets dat in den weg komt van die zaak door te zetten. Maar ik van mijn kant ging er wel...
...10 francs. Er hangt een week werk van af want ik zal van Rappard niet direkt antwoord hebben kunnen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b305 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
Van Rappard was to lend Van Gogh 25 guilders; see letter 343.
in note 7:
For Van Rappard’s earlier offer to lend Van Gogh money, see letter 289.
340 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 7 May 1883.
in title:
340 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 7 May 1883.
in original text:
Gij zult het druk hebben door den Salon – ik bewaarde expres een postzegel om U desnoods...
...in verband staat met ’t geen ik U zei van haar moeder, misschien is het niets, misschien is het...
in translation:
I’ve made an appointment with Van der Weele to go painting in the dunes next week. He’s...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b306 V/1962
in date note:
Van Gogh writes that he has arranged with Van der Weele to go painting together ‘next week’ (l. 16). Assuming that this arrangement was agreed during Van Gogh’s visit to Van der Weele’s studio on Sunday, 6 May (see letter 341), the letter must date from later that day or shortly after it. Because he is fairly desperate and is counting on help even before the second remittance of on or about 10 May (ll. 13-14), we date the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
That Van Gogh had indeed sent this (lost) letter is confirmed by letter 341, ll. 144-146, in which he thanks Van Rappard for his promise by telegram.
341 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Wednesday, 9 May 1883.
in title:
341 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Wednesday, 9 May 1883.
in original text:
...ziek was ik brutaal tegen ’t avis van den dokter heb ingehandeld in eenige opzigten, niet omdat...
...t vinden, klaar als den dag. Ik nu ben SPOEDIGER genezen dan een paar anderen van wie ik weet...
...is, doch – amice – geen patroon van een tirailleur van wiens op zijn qui vive zijn belangrijke...
...en ’t geen van Uw post afhangt – ’k weet het niet precies. ten opzigte van iedereen zijn er...
...niets van U, langer zelfs want verl. jaar toen ge hier waart ook niet. Verder zaagt gij van mijn...
...een tijd van groote animo en een geest van energie en renaissance een zeker surplus van kracht zich...
...zijnde is ’t zoo ver van mijn intentie verwijderd als ’t Noorden van ’t Zuiden, als ik b.v...
...van praktijk, prozaisch als maandagochtend.– Gij schrijft over een mooi blad in Graphic van...
...News ook ter wille van een blad van King – Werklui in een wagon van de Underground Railway. Ook...
...hieromtrent provisoir van U zelf vernomen hebbende als verschillende van de handelwijs van anderen...
in translation:
...those masters — and that’s what I’m against. Van der Weele, for instance, is more serious and...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s illness (290)
in ongoing topic 2:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8366 a-c V/2006
in arrangement:
In previous editions of the correspondence – with the exception of the earliest Van Rappard edition (Letters to Van Rappard 1936) – a fourth sheet was added at the end of the letter. On the grounds of the content...
in date note:
At the time the letter was written, Van Gogh had received both a letter and, a day later, a telegram from Van Rappard; see letter 342. Since there is no mention of this in letter 340 of on or about 7 May, at least two...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In June 1882 Van Gogh had been treated for venereal disease at the Burgergasthuis: see letters 237 ff.
in note 3:
For Van Rappard’s work on the large decoration The muse of history (1882), cf. letter 284, n. 6.
in note 6:
...words ‘which...were’ were added later. Where Van Gogh writes ‘&c’ at the end of the saying, the...
in note 7:
This means that Van Gogh wrote a (lost) letter to Van Rappard asking for financial help; Vincent wrote to Theo that he would do so (see letter 340 and cf. letter 342).
in note 8:
Which Maris (Jacob, Matthijs or Willem) Van Gogh means here is impossible to say for sure.
in note 9:
Van Gogh spoke earlier of ‘Monday morning-like sobriety’; in that context it was probably an allusion to...
in note 10:
...Van Gogh likens the scene, which is set in 1672 according to the inscription, to the work of the seventeenth-century painter Gerard ter Borch (the younger), who worked in a similar style. The name Ter Borch was also sometimes spelt Terburg, as in French publications. Although Van Gogh also mentions Nicolaas Keijzer here, he probably does not mean the little known seventeenth-century Flemish painter Nicolaes de Keyser, but the Dutch painter Thomas de Keyser, who was also mentioned in letter 155. The latter is known for his portraiture, a genre in which Gerard ter Borch also worked. There were portraits by both in the Mauritshuis in The Hague...
in note 12:
Van Gogh very probably subscribed to the series published in 1883 by F.-G. Dumas (artistic director of Paris...
in textual note 256:
van welk < op welk
342 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 10 May 1883.
in title:
342 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 10 May 1883.
in original text:
...ziekte van decoraties voor een eeuwfeest van de Utrechtsche schildervereeniging en nu ditmaal van...
...nog eens: ge zijt tirailleur en een van de weinigen die in den tegenwoordigen tijd patronen in hun...
...de strikken van een of anderen maquignon loopt. Ik ben onder degenen die hem den meest mogelijken...
...de veranderende vrouwelijke natuur – in den grond ook van die geloovende er een Raison zij, in...
...t geloof en den goeden moed of sereniteit die men hebbe. De radicale genezing van de vrouw van mij...
...maar den vooruitgang verhinderen en betere invloeden overdonderen of neutraliseeren. De vrouw van...
...de opvoeding, jaren van averegts verkeerde levensopvatting, fatale invloeden van slecht gezelschap...
...is van maneschijn en rozegeur doch iets dat prozaisch is als Maandagochtend. Een klein schij van...
...iets te noemen ’t verstellen van ’t goed en zelf de kleeren van de kinderen maken. Maar dat...
...en meer conventioneel dan ’t geen ik van den winter van hem zag in een illustratie. Weet ge reeds...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s illness (290)
in ongoing topic 2:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in ongoing topic 3:
Theo is expecting the repayment of a loan to Hendrik van Gogh (334)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b307 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Wilhelmina Elisabeth van Rappard.
in note 5:
Hendrik van Gogh was co-owner of Tjiseureuh (Tjiandjoer) Tea Plantation in the Dutch East Indies.
in note 7:
Earlier Van Gogh had talked of ‘Monday morning-like sobriety’; in that context it was probably an...
in note 8:
No work by Tissot with this subject is known. Van Gogh may have been thinking of Tissot’s Walk in the snow...
in note 10:
...emphasized, see letter 341, n. 12. Cf. also what Van Gogh writes in letter 309 about the special paper on...
in note 11:
...bullet and dies like a wild animal in the bushes. Van Gogh’s verdict contrasts with the widespread...
in note 13:
...47 x 59 cm (p. 3, nos. 30-31). The remark that Van Gogh saw ‘perhaps not all’ of the nouveautés...
in note 14:
For Van Rappard’s Tile painters, exhibited at the International Exhibition in Amsterdam, see letter 331, n...
343 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 20 May 1883.
in title:
343 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Sunday, 20 May 1883.
in original text:
...bij me is geweest en ik van hem f. 25 heb geleend, met belofte van teruggave in ’t najaar. Erg...
...laatsten trein s’avonds & waren we den heelen dag aan ’t kijken van een & ander en heeft hij...
...en mij dunkt in zijn opvatting van veel zaken ook. Nu, ’t geld van hem heeft mij aan veel dingen...
...een zeer kort bezoek van Pa. Noch hij noch ik spraken over het nieuws van U betreffende de vrouw...
...van ’t geld van R. liet maken is er ook een voor aquarellen.– ik heb daar reeds dadelijk weer eens mee geprobeerd, eene hut in de duinen met een kruiwagen &c. op den voorgrond, een figuurtje van een spitter op den achtergrond. Och Theo, het aquarelleeren zal ik wel vatten den eenen keer of den...
...dingen afgeschrapt. Ben naar brief van U verlangend.– gij moet van Rappard veel groeten hebben...
...Salon la moisson van L’Hermitte, dat ziet er mooi uit, wat zit het echte van ’t werk en van het...
...muur met zon, iets van iemand die door twee gendarmen wordt opgebragt. Enfin dat zijn zoo van die...
in ongoing topic 1:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b308 V/1962
in date note:
...Van Rappard has paid him a visit, so the letter dates from after about 10 May, when this had yet to take place. Moreover, the letter was written one day before letter 344: in the present letter it is said that Van Gogh...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...Jozef Israëls’s studio in The Hague. Tripp replaced Van Gogh at Goupil in London in 1875 (FR b2338).
in note 7:
Van Gogh’s use of French here may indicate that he was thinking of a work of art depicting Christ between...
344 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 21 May 1883.
in title:
344 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 21 May 1883.
in original text:
...naar ziel zoowel als naar ligchaam van de vrouw van mij is een werk van jaren. Ge hoeft er U dus...
...Verder fusains – een van eene zaal in een blinden inrigting, een van een soort Smidse, met...
...goede wijzigingen in zijn manier van denken. Ik heb wel hoop wij van jaar tot jaar meer vrienden...
...van een dorpskerkhof die ik uitmuntend vond van sentiment, zeer oorspronkelijk. Als gij kent den...
...toch eten en kleeren noodig, het atelier kost ook van huur. Maar enfin. ’t heeft me opgemonterd...
...ben ik er te meer blij om sommige dingen van mij hem sympathiek waren. Mijn angst is altijd niet...
...te gebruiken, veel modellen te nemen &c. Het atelier van R. is heel goed en ziet er gezellig uit...
...elkaar eene andere keus zoudt kunnen doen en bij gelegenheid van Uw komst wou ik wij ’t geen gij...
...maar ik ben vol plannen terug gekomen van Rappard en vol hoop, juist omdat ik bij hem reeds zie vruchten van de studies, n.l. combinaties van verschillende figuren in meer importante composities. Dat...
in translation:
...on. Early tomorrow morning I’m going out with Van der Weele. Adieu, old chap, thanks again and...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b309 V/1962
in date note:
The letter was written on the day on which Van Gogh received the third remittance of May, thus on or about...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Anthon van Rappard, Old woman at the spinning wheel (private collection). Ill. 330. The painting measures 85...
in note 5:
...A watercolour of this subject from this period is Van Rappard’s Ward in the Institute for the Blind in...
in note 7:
...Van Rappard’s Tile painters, shown at the International Exhibition in Amsterdam, see letter 331, n. 14. Two painted studies of it are known, Tile painters (Utrecht Centraal Museum) (Ill. 2098) and Tile painters (private collection), as well as the watercolour Tile painters (Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen). Ill. 2099. See exhib. cat. Amsterdam 1974, p. 81, cat. nos. 90-92. Sketches for it are not known...
in note 8:
A watercolour of a village churchyard by Van Rappard is not known. Cf. in this connection the drawing...
in note 9:
Van Rappard’s studio was in his parents’ house in Herenstraat in Utrecht. See exhib. cat. Amsterdam 1974...
345 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Monday, 21 May 1883.
in title:
345 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Monday, 21 May 1883.
in original text:
...vooral van de spinster ook best, hoor – ’t is het echte. Ik wou wel ge van tegelschilders ook...
...reproductie, phot. van tegelschilders moeten wel mislukken naar ’t schij om reden van ’t blaauw...
...sympathie voor U er door bevestigd. Blijf gij me van Uw kant ook in ’t geheel beschouwen, wat...
...at is ’t centrum – de constitutie van 1789 ’t modern evangelie, niet minder subliem dan dat van anno 1. En hoe men figuurschilder kan zijn en daar niet iets van voelen begrijp ik me niet – en...
...mooi! Als ’k U was zou ik nog meer van die mooie koppen maken als de blindemannen.– Ik zal ’t...
...dat terwijl velen bijvoorbeeld het lezen van boeken of zoo beschouwen als iets dat zij tijdverlies zouden noemen, het mij integendeel voorkomt dat – wel verre van minder of slechter er door te...
...het althans eene zaak is van belang en van veel invloed op het werk van welk standpunt uit men de...
...komt. Dan hebt ge zeker nog heel wat te zien van bladen die ik helaas niet dubbel heb. Geluk er mee...
in translation:
...I have it myself but it was meant for Van der Weele, who, between you and me, badly needs to see...
...when it’s convenient, then I’ll give them to Van der Weele. I’ve sorted them out as carefully...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s visit to Van Rappard’s studio (344)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8367 a-b V/2006
in arrangement:
...Van Rappard (Letters to Van Rappard 1936) – the end of the letter, ll. 114 ff., was added to letter 341. But the result of this is that there is barely any connection between the letter and the supposed addition. On the grounds of content, therefore, we follow the 1936 edition (where, incidentally, the letter was wrongly dated December 1882). First, the remark about the importance of reading and literature is in line with the letter. Second, Van Gogh proposes to Van Rappard that he should return the prints that he has in duplicate ‘together with the others’ (ll. 131-132). This last phrase implies that one consignment has already been sent, and, logically, one of the prints in question must be A miners’ strike by Roll, which had been discussed during the visit and which Van Gogh had forgotten to take with him (l. 80). This also explains the mention of Van der Weele in the postscript, since Van Gogh mentions him in l. 81 as well...
in date note:
Van Gogh writes his reply to Van Rappard’s postcard, which he found on ‘Coming home just now’ (l. 1*), on the same day as his visit to Van Rappard in Utrecht. Indeed, he has seen him ‘today’ (l. 57). This means that the letter dates from on or about Monday, 21 May 1883.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
For Van Rappard’s Old woman at the spinning wheel, see letter 344, n. 4
in note 2:
For Van Rappard’s Tile painters, see letters 331, n. 14 and 344, n. 7.
in note 3:
In the autumn of 1882 Van Rappard had done some studies at the Institute for the Blind in Utrecht. See e.g. Van Rappard’s drawing Head of a blind old man (Amsterdam, Rijksprentenkabinet). Ill. 2100. Cf. exhib. cat...
in note 4:
...Van Gogh knew the version in the Library Edition (1859) or the Cheap Edition (1861 and 1865). There the opening sentence reads ‘I was’, whereas other editions have ‘I have been’. See Dickens 1979, p. lxi. The emphasis on continuous attention is Van Gogh’s own. The word ‘complete’ (l. 51) is ‘completed’ in the original...
in note 5:
...Van Gogh had a copy of Histoire d’un paysan – 1789 – Les états géneraux – par Erckmann-Chatrian. Illustrée par Théophile Schuler – Gravures par Pannemaker. L’histoire de la Révolution, racontée par un paysan. Paris, Bibliothèque populaire d’éducation et de récréation. J. Hetzel et Cie, 18 Rue Jacob, 1869. He did indeed give it to Van Rappard, one of whose descendants owns this copy with the name ‘Vincent’ inscribed at the front...
in note 6:
...1�� Van Gogh means the biblical gospel. The fact that he gives the number so explicitly has to do with the renumbering of the years in France after the Revolution. The subtitle of one of the editions of Histoire d’un paysan is L’an I de la République (Paris 1869). Van Gogh may have borrowed the comparison of the gospel to the French Constitution from Carlyle or Michelet. See Sund 1992, pp. 260-261 (nn. 89-92...
in note 8:
This is Van der Weele’s A misty morning, see letter 327, n. 1.
in note 9:
A study by Van Rappard for which Van Gogh posed is not known. Heenk has suggested that the portrait of Van Rappard that Van Gogh drew was done at this time (Van Rappard F 1297r / JH 491). See cat. Amsterdam 1997, p. 107.
346 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Friday, 25 May 1883.
in title:
346 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Friday, 25 May 1883.
in original text:
...vertelde van dat het daar in ’t duin zoo’n mooi geval was. Het heeft iets van ’t opwerpen van...
...wijs van de Uwe doch geen lijst. Ik denk er over die passepartout, nu nog ongeverfd, de kleur van...
...e die gij hebt, maar er is in de teekening van R. iets van Regamey b.v., ’t is een erg mooi blad...
...grootste krachten van drukinkt heb ik er nog niet in gebezigd. Zoo is ’t aspect er van nog niet...
...draait, ook van den tegenwoordigen tijd. Als ik lees iets als de Londen en Parijs van Dickens (Tale...
...van het gewone leven en het aspect der dingen zoo als ze vroeger waren. Neem de teekening van...
...U eens voor een kerkbank of iets van een begrafenis zoo uit den tijd van 1815. Eene verhuizing, een...
...zoek, aspecten van vroeger die mij opwekken om te verzinnen hoe ’t er uitzag in den tijd van mijn...
...zelfs. Quatre vingt treize van Hugo was ’t geen door alle teekenaars van de Graphic zamen...
...een paar brokken van de stad, die ik mij voorstelde geanimeerd door figuren uit den ouden tijd. Nu...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s visit to Van Rappard’s studio (344)
in ongoing topic 2:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8368 V/2006
in date note:
Van Gogh writes to Van Rappard ‘again’ (l. 2) about his visit to his studio in Utrecht, which took place on or about Monday, 21 May 1883. Inspired by that visit, Van Gogh is now working on a large drawing, and has had a wooden passepartout made, so that a few days must have passed. For this reason the letter is dated on...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...JH 363), which is only known from the photograph Van Gogh had made of it (see letter 362). Later on in...
in note 9:
Van Gogh may have based this remark on the ‘Preface’ to A tale of two cities, which reveals Dickens’s...
347 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 30 May 1883.
in title:
347 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 30 May 1883.
in original text:
...een krabbeltje van stuur. Toen ik met Rappard sprak zei hij “die allereerste teekeningen van je...
...weken veel en heb er allerlei studies van. Rappard zag studies er van maar toen hij hier was wisten...
...lui van de illustraties te laten kijken. En meer pleizier zult hebben van iets dergelijks dan van...
...dat een van de schilderijen die ik van al wat bestaat ’t allermooiste vind is la promenade sur les remparts van Leys. ’t Is niet die rigting echter die tegenwoordig aan de orde van den dag is...
...en ook nu terugvinden wat in de dagen van Leys meer algemeen misschien gezocht en gevoeld werd dan...
...die meer heeft van ’t geen men vroeger op de ateliers zag dan wel van tegenwoordig. Maar ik...
...t geld van R. niet gehad had zou ik dit niet hebben kunnen ondernemen. En al heb ik er studies voor, toch voor dit en voor anderen heb ik voortdurend model noodig en hangt het vorderen er van af of...
...ik eens een buitenkansje heb, ik er ook gebruik van maak om iets te doen dat anders een miskraam...
in translation:
...and write soon. I went into the dunes with Van der Weele recently. There we found a place where the...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s visit to Van Rappard’s studio (344)
in ongoing topic 2:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b310 V/1962 (sheet 1) and d328 V/1969 (sheet 2)
in date note:
In letter 348 of Sunday, 3 June Van Gogh writes that he has been working furiously over the past week. The...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
It is not certain which sketches Van Gogh means here; they are probably On the road (F - / JH Juv. 15) and In...
in note 5:
For Van Rappard’s drawings Silversmith workshop, see letter 344, n. 6.
in note 6:
For the subject, cf. Van Rappard’s watercolour Ward in the Institute for the Blind in Utrecht: letter 344...
in note 7:
For Van Rappard’s Tile painters, see letters 331, n. 14 and 344, n. 7.
348 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 3 June 1883.
in title:
348 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 3 June 1883.
in original text:
...Van daag is ’t zondag en heb ik van de week woedend gewerkt en neem het er vandaag eens van af om...
...geld �� van zijn standpunt uit, dat van een rijk handelaar, verwacht men niet anders. Maar van Pa...
...van wie ’t ook zij die dit doet, dubbel inhumaan als een evangeliedienaar dit doet. En in den weg...
...van U, zoolang ik geen emplooi gevonden heb, is me absoluut onmisbaar. Hetgeen ik nu van daag van U...
...had, ik moet den timmerman betalen, huishuur betalen, bij den bakker en kruidenier en ook al den...
...kan met den arbeid. Ik heb dan ’t gevoel van den wever als hij ziet dat zijn draden in den war...
...een broer van haar die van zijn vrouw af is en een fameus mauvais sujet is. De reden van de familie...
...zou haar in den steek laten. Nota bene, door het kleine kind heb ik betrekkelijk weinig van haar...
...men beproefd de vrouw van haar stuk te brengen en b.v. dat mauvais sujet van een broer haar zoekt...
...van haar familie komt en die haar van streek maken door dat zij zeggen “hij laat je toch in den...
in translation:
...team of workmen labouring. I was in Dekkersduin with Van der Weele and there we came across the...
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s visit to Van Rappard’s studio (344)
in ongoing topic 3:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b311 a-b V/1962 (sheets 1, 2) and d320 V/1969 (sheet 3)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
After this sentence Van Gogh crossed out: ‘I would live on bread and coffee and nothing else for three...
in note 4:
Van Gogh added the sentence ‘So there’s...the first time’ later.
in note 9:
Van Gogh had got the idea for this kind of frame from Van Rappard; see letter 346.
in note b:
Van Gogh wrote ‘dubbele bladzij van illustratie’ (double page illustration) and added the translation ‘double page engraving’ in parentheses.
in note c:
Van Gogh wrote ‘de bladzijde’ and ‘de halve bladzij’ and added the translation ‘whole page’ and...
in note 12:
...on Z. Buitensingel 1, where Van Gogh’s favourite model Adrianus Zuyderland lived.
in note 14:
By ‘previous life�� Van Gogh means prostitution.
349 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 3 June 1883.
in title:
349 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 3 June 1883.
in original text:
...� van beide zijden niet aan elkaar zoudt geërgerd worden en gij zoudt geleerd hebben dingen van...
...mij petites miseres van verschillenden aard en is het “hagchelijke�� van dergelijke zaken mij...
...vôte pour sa vie, en ter wille van het redden van een menschenleven het compromis veracht.– Dit...
...met eene vrouw van minderen stand” (dit vind ik niet waar aangezien ik tusschen den stand en de...
...het raisonable van Uw daad dus, en kunt ge niet kalm en leuk genoeg zijn ten opzigte van cynieke aanmerkingen van de lui. Eene vaste verbindtenis is dikwijls eene bron van vernieuwing van energie en...
...zelf te maken ten opzigte van opvatting der dingen doch ook met de opvatting van de vrouw met wie...
...zijt tegenover invloeden van buiten kan het zijn in sommige gevallen de vrouw zich van haar stuk...
...van te maken. de studies en compositie zijn doorwerkt genoeg geloof ik om als grond van een schij...
...omdat ik in plaats van minder nog meer zou willen doen dezer dagen, in den tijd die nog verloopen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b313 a-c V/1962
in additional details:
...Van Gogh is coming back to a subject (‘that I should add’, ll. 1*-2), but l. 128 also implies that the present letter is an addition. Moreover, several topics from letter 348 recur: the two large drawings that Van Gogh considers successful (l. 230), Theo’s diminished financial circumstances and Vincent’s dependence on him, and the reaction in Theo’s circle to his relationship with Marie. There are also remarkably similar phrasings and words: for example, that the remittance is as necessary to Van Gogh ‘as air’ (l. 214) and the word ‘outgoings’ (verschotten) (l. 248). Furthermore, the fact that Vincent thanks his brother ‘once more’ for his letter and the money implies that he has already expressed his gratitude earlier; that is not the case in the present letter, so he must be referring here to the first lines of letter 348. The phrase ‘what you wrote to me today’ (ll. 285-286) thus refers to the same letter from Theo. The simultaneous sending of letters 348 and 349 raises the question whether they should be seen as one letter or as two. They each have a salutation and a signature, which argues in favour of their being two separate letters. On the other hand, Van Gogh clearly wrote the second to follow on from the first, in the knowledge that they would go to Theo as one delivery. We have let the formal features (salutation and signature) tip the balance, and thus opted for separate letters, not for a continuation...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
Van Gogh based this notion of regression on Michelet: see letter 337, n. 3.
350 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 5 June 1883.
in title:
350 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 5 June 1883.
in original text:
...wat geld te maken heb ik kleine schetsen van de beide composities eens opgezonden aan C.M. Ik...
...het geheel van ’t plan dat ik heb door te voeren, n.l. ’t maken eener serie teekeningen van den...
...mee ik studies van paarden maken moet en ik maakte er twee van daag in den stal van de Rijnspoor en...
...plekje frischheid van groen zal wel het definitieve worden denk ik. Het is iets als bovenstaand krabbeltje, alles, ook de vrouwen op den voorgrond en het witte paard op den achtergrond, moet in...
...figuren, tegen iets reins en frischs. In den toon van het clair obscur veroorzaken de groep vrouwen...
...vlakken. Op den voorgrond allerlei gebroken en weggeworpen voorwerpen, stukken van oude manden...
...heb hoegenaamd dan het geld van U, doe gij Uw best want veel hangt er van af dunkt mij dat ik juist...
...van daag een Scheveningschen hoed en schoudermantel voor krijgen. Als ik den gelapten schoudermantel kan magtig worden kerel, dan heb ik mijn vrouwenfiguren voor het eerste plan van de teekening van...
in translation:
Wanted to tell you that Van der Weele saw my drawings this evening, his opinion was favourable and this gives...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b312 V/1962
in date note:
...of letters 348, 349 and 352 respectively). In 350 Van Gogh writes about a sketch for Uncle Cor of the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Elbert Jan van Wisselingh had worked with Daniel Cottier (see letter 331). He was now an independent art...
in note 3:
Van Gogh added the sentence ‘For supposing...decorative character’ later.
in note 7:
...it becomes apparent that at that point Van Gogh had started two drawings of the rubbish dump; one of them is the one mentioned in l. 42. They are not known. After this, Van Gogh refers only to the one after which...
in note 8:
In the spring of 1882 Van Gogh had quarrelled with both Uncle Cor (C.M.) and H.G. Tersteeg: his uncle reacted unkindly to drawings he had sent; Tersteeg objected to Van Gogh’s way of life and had no confidence in him...
351 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 7 June 1883.
in title:
351 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 7 June 1883.
in original text:
...koek, een couponnetje. In den brief stond het plan van een preek waarvan ik den tekst verreweg het...
...maar wel kreeg ik den indruk Pa veeleer in passieve of lijdelijke stemming was, den gemoedelijk...
...zeer een blijk van bepaalde tegenkanting of oppositie tegen een vast besluit van U. Denkende zij...
...onmogelijk zou kunnen schikken naar vervreemding van U of vermindering van omgang enz. En uit een...
...n.l. van de mannenzaal, van de vrouwenzaal en van den tuin. Ik was er van daag. Ik schetste uit het raam een oud tuinmannetje bij een krommen appelboom en de werkplaats van den timmerman van het huis...
...als b.v. die phot. van Bingham naar dat kleine schilderijtje van Meissonier, die twee pastoors die...
...halen. Overigens ben ik aan ’t zoeken van de teekening van den mestvaalt. ’k schreef U ik hoop...
...blij mee als in der tijd met den zuidwester. En met die schets van de mestvaalt ben ik zóó ver...
...moet nog uitgedrukt worden zonder dat het effekt van licht en bruin van ’t geheel verloren ga...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b314 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mr van Gogh visited him in the middle of May; see letter 343.
in note 5:
Van Gogh wrote: ‘You’ve fulfilled your duty to inform Pa and Ma, but now that they talk like this they...
in note 7:
...and that of a carpenter’s workshop are not known. Van Gogh later did a letter sketch from memory after the...
in note 9:
Van Gogh wrote about his hopes of getting a cape in letter 350.
in note 10:
Van Gogh had had a sou’wester for his models since the end of January; see e.g. letters 301 and 305.
in note 11:
This is the drawing after which Van Gogh had done a small sketch in letter 350.
in note 13:
Van Gogh used the word ‘mud’, a Dutch measure of capacity equivalent to 100 litres and applied chiefly to...
in note 14:
After this Van Gogh crossed a word out; it may have been ‘teregt’ (rightly).
352 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 11 June 1883.
in title:
352 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Monday, 11 June 1883.
in original text:
...die teekening van den mestvaalt. Het is een prachtig geval. De eerste teekening er van heeft reeds...
...is op de zelfde grootte als de twee vroegeren van de veenderij & zandgraving & kan in de lijst. Op...
...gegeven – er waren, zeide men, geen antecedenten van dien aard en bovendien ging men schoonmaken...
...typiger. Toen op dien dag, ’t was tegen den avond, zaten de oudjes op banken & stoelen rond een...
...voelt men zich t’huis. Dit is nu de compositie van de mestvaalt. ’K weet niet in hoever ge er...
...die ik maakte er van was eenigzins anders, er stonden n.l. twee andere kerels op den voorgrond met...
...daar ’t licht van boven tusschen de loodsen invalt op de figuren die in de gangpaden zich bevinden. ’t Zou een prachtig geval zijn om te schilderen. Ik denk dat gij er alles van begrijpt, ik wou...
...zelfs beter van niet. Want niet altijd helpt het iemand vooruit als men raad krijgt van een ander...
...Met Rappard kan ik nog ’t best opschieten van allemaal. adieu kerel, ’t beste in alle dingen en...
in translation:
...I believe. And for that reason, too, I’m glad Van der Weele comes to call. Yes, one sometimes...
in ongoing topic 2:
Van Gogh wants to draw inside the Old Men’s and Women’s Home in The Hague (351)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b315 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...gemeente Voorburg; inventaris der bezittingen van de Diakonie Armen der Nederlands Hervormde...
in note 7:
For the stretching frames Van Gogh had had made for large drawings, see letter 348.
353 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 15 June 1883.
in title:
353 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 15 June 1883.
in original text:
...als ik ’t uit het raam van ’t atelier zie op het terrein van den Rijnspoor. Er zijn daar hoopen...
...t geen sommige dagen zeer druk gaat en vooral van den winter met de sneeuw aardig was. Dacht er al...
...van deze studies begint zich een plan voor een nog grootere teekening bij me vast te zetten, van...
...van hoogte, de compositie in de breedte, 1 tegen 2. Vlak van voren in een hoek knielende figuren van...
...plan. En de perspectief van ’t terrein zóó nemen dat aan den anderen hoek van de teekening dan...
...zoeken en er studies van maken voor de lijnen van het landschap. Tegen den herfst als wanneer het...
...t eerste aspect of van verre, maar zeer doorwerkt en gevarieerd van beweging en type. b.v. een...
...wilde het betrekkelijk klaar hebben tegen den eigentlijken tijd van het aardappelrooien, al is het...
...of zijn hoofd voorover, ik het been, den arm of den nek & achterhoofd dat achter ’t voorste komt...
...de schim of het spook van de aardappelteekening er reeds op te hebben tegen den tijd dat gij komt...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s visit to Van Rappard’s studio (344)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b316 V/1962
in date note:
...days after letter 352, because ‘in recent days�� Van Gogh has worked on a drawing of a ‘coal yard...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...see letter 352. Both versions are unknown. Here Van Gogh is referring to the revised, second version.
in note 4:
Soon afterwards Van Gogh made several studies of figures lifting potatoes: F 1034 / JH 372 and F 9 / JH 385...
in note 6:
Van Gogh would have bought his stretching frame from one of the two carpenters called Laarman in The Hague in 1883: Dirk Laarman, located at Paveljoensgracht 27a, or Cornelis Johan Laarman, at Visschersdijk 41 (close to the Grote kerk, now Torenstraat). Paveljoensgracht was nearest to Schenkweg, where Van Gogh lived (SAAm, Adresboeken 1882-1883). For the nature and purpose of the stretching frames, see letters 346 and 348...
in note 7:
...phrasing is derived from a quotation from Hugo’s Les misérables that Van Gogh cited in letter 397, n. 4.
in note 8:
Van Gogh had had a cape at his disposal since the beginning of June; see letter 351.
in note 11:
For Van Gogh’s stay in the Municipal Hospital in June 1882, see letters 237 ff.
354 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Friday, 15 June 1883.
in title:
354 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Friday, 15 June 1883.
in original text:
...bepaaldelijk. Neem de ets van Millet, les bêcheurs, neem een gravure van Albert Durer, neem...
...ik ook een exempel vindt van eigenaardig stoere, krachtige teekening zijn de schilderijen van Leys...
...het dat heden ten dage het aquarelleeren aan de orde van den dag is en als ’t meest expressieve...
...ze gezien heeft, er van zeide. v.d. Weeles oordeel was nog al sympathiek maar van de Zandgroeve zei...
...geheel als een van die figuren van Millet. een kerel met een kruiwagen, denzelfden van wien ge U...
...Wou U nog vertellen van een soort potlooden van Faber die ik gevonden heb. Ziehier de dikte van de...
...een effekt als van lith. krijt. Deze potlooden zijn in zacht hout gevat, van buiten donker groen...
...alle respect er van gesproken. Ik ben zoo als ge weet zeer ongeloovig in die soort van zaken en kan...
...t graag zien. Van Uw kant, zie ’t er op te houden ge nog eens in den Haag komt, immers voor...
...in een compte rendu van een tentoonstelling. Ik wou U wel croquis sturen van de teekeningen maar...
in translation:
...if you saw them sometime, for I can make no sense of what Van der Weele said about them, the only one to have seen them. Van der Weele’s judgement was rather sympathetic, but he said of the Sand...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s visit to Van Rappard’s studio (344)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8369 a-b V/2006
in arrangement:
...there are references to recent ‘winter gardens�� Van Gogh had drawn and to people who lived in Nuenen...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...van de kunstwerken in het stadhuis van Antwerpen. Schilderijen – grafiek – beeldhouwkunst. Antwerp 1988; and Todts 1988, pp. 104-105. La promenade dans la neige (La promenade sur les remparts) (The walk in the snow (The walk on the ramparts) is part of Vrolijk gezelschap (Merry Company) (153 x 644 cm). Ill. 1055. ‘The skaters’ is Het oversteken van de brug (Crossing the bridge) (153 x 504 cm) – part of the work was lost as a result of alterations to the room (Van Gogh comes back to that in letter 544). Ill. 1056. ‘The reception’ is Het welkom (The welcome) (137 x 222 cm). Ill. 1057. ‘The table’ and ‘The servant’ are part of De feesttafel (The festive table) (153 x 220 cm). Ill. 1059. It seems that Van Gogh first saw the decorations in situ in November 1885 (letter 544). His remark in the present letter about the outlines indicates that he had seen reproductions previously. Photographs of the decorations (by Fierlants among others) were available, and there were etchings by Bracquemond (cf. letter 542); Leys and a pupil had also made smaller copies...
in note 7:
Van Gogh did two drawings of the dung-heap, which are both unknown; they are first mentioned in letters 350...
in note b:
...verdienen’, ‘figuurtekeningen in de ware zin van het woord’ (figure drawings truly worthy of the...
in note 11:
For Van Rappard’s drawings in the Institute for the Blind, see letter 345, n. 3.
in note 12:
...Van Gogh is referring to is known as a Försterstift in German (forester’s pencil). It is a thick pencil sturdy enough to mark wet wood. Although there are no known drawings from the Hague period that were made with this kind of pencil, it may have been used for letter 362 and the associated sketch, F - / JH 380, as well as for the Drenthe drawing, Ploughman and three women (F 1096r / JH 411). See Van Gogh’s studio practice, ed. Marije Vellekoop et al.. Brussels 2013, pp. 392, 405...
in note 17:
Van Rappard was taken ill in November 1882 and recovered slowly (cf. letters 290 ff.). This is why in the...
355 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Saturday, 16 June 1883.
in title:
355 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Saturday, 16 June 1883.
in original text:
...ik een karakteristiek schrijven van Rappard dat ik U eens ter lezing wilde sturen omdat gij hem toch van vroeger kent & nu in den laatsten tijd hem niet hebt ontmoet. Wat ik U schreef van dat ik vond...
...lees den brief eens, ik vind het zoo’n flinke opvatting van de dingen. Stuur me later den brief...
...ik U schreef, juist ook omdat ik door dien brief van R. werd geanimeerd. Ik heb er sedert aan doorgewerkt en heeft het me zoo geabsorbeerd dat ik zelfs haast den heelen afgeloopen nacht er aan zat te...
...het zegt. Ik net als hij kom tot de manier van sommige Engelschen zonder aan hen te denken om ze te...
...is, ’t is net als of men een beschrijving van een fabriek door Zola of Daudet of Lemonnier zou...
...enorme krachten te gebruiken waar de grootste krachten van fusain nog zeer helder door worden. Die...
...tijd er zooveel opzette. bij ’t composeeren van een teekening haast nog meer dan bij schilderen...
...als alles stil is, en het morgen worden en opgaan van de zon is goddelijk. Nu kerel, als ge kunt...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s visit to Van Rappard’s studio (344)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b317 V/1962
in additional details:
Enclosed with this letter for Theo to read was the latest letter from Van Rappard to Van Gogh; see l. 3. This letter is not known.
in date note:
...353 of on or about 15 June 1883 and this letter, Van Gogh began work on the planned drawing of a row of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Theo and Van Rappard had got to know each other in Paris; see letter 160, n. 6.
in note 2:
For Van Gogh’s high opinion of Van Rappard, see for example letters 343, 344 and 347.
in note 4:
Van Rappard was working on a drawing of a forge in which rollers could probably be seen. Cf. exhib. cat...
in note 5:
Van Gogh admired the naturalism and realism of the writers named; they did not idealize the hard reality of a...
in note 6:
...the drawing of diggers on which he is working, Van Gogh means the five large drawings he had done in...
356 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 22 June 1883.
in title:
356 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 22 June 1883.
in original text:
...meer van Daubigny dan van Corot door variatie van kleur in den grond & het groen, het pittige van...
...ben ik heen gegaan. Is in elk geval de zaak van de Bargues van mijn hart en heb ik hem er nog eens...
...een vast gevoel van dat ik op een “weg ben” zooals R. van zich zelf ook zegt in den brief dien...
...of aan wat ge me van b.v. Daumier wel eens schreeft, vind ik in hen iets van worship of sorrow. De...
...een entourage van andere teekeningen, dan doet ze heel anders. Wel, ik heb er gisteren den heelen...
...er bleef iets van zwaartillendheid en van “Kom je nu al weer zaniken, blijf me toch van ’t lijf...
...men iets onverwachts van hem ziet, nadenkt er over en zich rappelleert het vroegere van hem en zegt...
...en met een partij er van terug te komen voor een groote teekening van een boeren begrafenis b.v. Ik...
...teekeningen van Londensche dronkaards en bedelaars &c. pas hem volgens zijn eigen zeggen grif van...
...een oom of zooiets van Rappard. Rappard schreef mij eens dat hij hem een schetsje van me had laten...
in translation:
...still I think of what Israëls said to Van der Weele about his big painting: you certainly won’t...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b318 a-b V/1962
in date note:
...on or about Saturday, 16 June 1883. This is because the letter from Van Rappard that was enclosed with letter 355 is mentioned here. Moreover, Van Gogh writes: ‘Yesterday evening there was thunder and last night it...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This drawing of a row of diggers is not known. Van Gogh had described the first (different) plan for the...
in note 2:
In the spring of 1882 relations between Van Gogh and Tersteeg had deteriorated because he was living with...
in note 3:
This phrasing indicates that Van Gogh had had Bargue’s Exercices au fusain and Cours de dessin at his...
in note 4:
...Van Gogh and for which he now wanted to ‘settle up’. It is unlikely to have been a question of financial support; it was probably a matter of lending books for drawing or painting instruction and suchlike, as mentioned in letter 158. Van Gogh may also have had in mind the paintbox and the sketchbook Tersteeg had sent him in the Borinage (see letter 153...
in note 5:
Van Gogh had enclosed the last letter from Van Rappard with letter 355 for Theo to read.
in note 6:
...1, vol. 5). Also cited in letter 359. Early in 1884 Van Gogh again quotes from this chapter: see letter 419...
in note 7:
Van Gogh may be referring to two passages in Sartor resartus: see letter 312, n. 2.
in note 8:
...p. 146. For Worship of Sorrow, cf. also letter 382. Van Gogh noted this quotation in a poetry album for Theo...
in note 9:
Although Van Gogh had altered his plan for a drawing of potato lifting to make it a ‘row of diggers’ (see...
in note 10:
After this Van Gogh originally wrote ‘something solemn’ (‘iets plegtigs’), but he crossed it out.
in note 12:
Herman Johannes van der Weele, A misty morning; see letter 327, n. 1.
in note 13:
Van Gogh had sent Uncle Cor a letter and two sketches; see letters 349 and 350.
in note 14:
Van Gogh had borrowed 25 guilders from Van Rappard; see letter 339.
in note 15:
For the stretching frames Van Gogh had had made for his drawings, see letter 346.
in note a:
Van Gogh wrote ‘zou hebben kunnen doen’ and followed that with the English translation ‘might have...
in note 18:
...284-292). Becoming familiar with a setting, which Van Gogh talks about, is the theme of the following...
in note 19:
For the family relation between Van Rappard and Willem Nicolaas Lantsheer, see letter 176, n. 9.
in textual note 210:
doorwerken_ < doorwerken en Van Gogh did not continue the sentence.
357 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 27 June 1883.
in title:
357 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 27 June 1883.
in original text:
...Waarde Theo, In den laatsten tijd heb ik U wel dikwijls geschreven maar het draait zoozeer op ’t...
...week in Paris illustré eene mooie reproductie van een teek. van Ulysse Butin, la mise à l’eau...
...schets van op t’ezel met 4 figuren, 3 mannen & 1 vrouw. Ik wou er iets breeds en brutaals van...
...schij dat ik van Butin heb gezien (een van zijn lateren) een sterken indruk op mij maakte. Het was dat wat hij later zelf geëtst heeft, la jetée heet het geloof ik, vrouwen die op den uitkijk staan...
...Dat was ’t eerste dat ik van hem zag en sedert dat van den Luxembourg en verscheiden anderen. Ik...
...die ik niet persoonlijk ken en toch, als ik iets van hem zie kan ik me voorstellen hoe hij ’t gemaakt heeft. Vindt gij ’t schij van Blommers van den Salon niet mooi (November). ik zag ’t schij...
...dezen tijd van sjouwerij mijn hand wat vaardiger te maken. Zoo bijvoorbeeld begint den tegenzin die...
...t regt in den grond zou nagaan omtrent zoo goed als niets verschil van inzigten bestaat. ’t Is...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b319 V/1962
in date note:
...present letter to be in progress. Moreover, here Van Gogh asks Theo to send the next remittance quickly...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh wrote about the potato grubbers in letter 356.
in note 6:
...the Salon of 1883. As is evident from letter 361, Van Gogh knew the illustration in F.-G. Dumas, Catalogue...
in note 7:
Van Gogh evidently continued working on all the drawings he had started in the previous month in a large...
in note 8:
In this period Van Gogh combined printing ink with other black drawing materials, one example being the large...
in note 10:
Relations between Van Gogh and Mauve had deteriorated since early March 1882 because he was living with Sien...
358 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 2 July 1883.
in title:
358 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 2 July 1883.
in original text:
...En zoo telkens als ik hoor van zoo’n publieke erkenning van de verdiensten van deze en gene, zoo...
...Er is een ets van Legros – Carlyle in his study, die komt mij dikwijls voor den geest als ik me...
...iets van dat zweeft me steeds voor den geest als ik van een tentoonstelling van iemands werken...
...van Regamey. Weinigen slechts. Bij elkaar gezien staat men verwonderd over die vastheid van...
...gewerkt. En een tweede van hetzelfde sujet begonnen met een enkel figuur van een oud man. Nu is er...
...t verbranden van ’t onkruid & stengels en van een kerel met een zak aardappels op den nek. en...
...van den kerel met den zak, van den zaaier, van den ouden aardappelwroeter, van de kruiwagens, van...
...t Resultaat zou iets heel mediocres zijn van dat soort van mediocre waar ik niet verlang me in...
...van Regamey, die van Pinwell en Walker en Herkomer, waar ik wel degelijk soms over denk (die van den...
...begrijpt er niets van en men moet kunnen leven. Vooral schrijf den beloofden brief over de cent...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b320 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 10:
Van Gogh had spoken to Tersteeg shortly before (letter 356). Tersteeg’s view that he should produce...
in note 11:
...times in Zola’s Mes haines, which at the end Van Gogh says he has read (l. 224). Cf. Sund 1992, p...
in note 12:
...Carlyle, Sartor resartus, book 2, chapters 7 and 9. Van Gogh had read it shortly before; he quotes from it...
in note 14:
...World. An Illustrated Weekly Newspaper (1874-1892). Van Gogh probably confused the two names, because in the...
in note 16:
...La confession d’un enfant du siècle (1836) by Alfred de Musset, which Van Gogh mentions in letter 383.
in note 17:
For the series ‘Artist strolls in Holland’, with illustrations by George Henry Boughton and Edwin Abbey, see letter 348, n. 11. Letter 359 shows that Van Rappard sent the numbers to Van Gogh.
in note 19:
Van Gogh asked to borrow Zola’s Mes haines and some issues of Harper’s New Monthly Magazine to be sent (see letter 354). It is possible that Van Rappard sent the combined edition Mes haines, causeries litteraires et artistiques. Mon Salon (1866). Edouard Manet, étude biographique et critique (Paris 1879). This may be deduced from the fact that he quotes from different parts. Cf. also letter 359. Nonetheless, it is not clear what Van Gogh means by Zola’s ‘general reflections’. In none of the three parts of this edition is there a chapter that fits this description. Despite what Van Gogh says, Millet is indeed discussed: in the essay ‘Les chutes’ in Mon Salon two pages are devoted to him...
in note 20:
...See Zola 1966-1970, vol. 12, p. 845. Van Gogh added ‘au public’ and emphasized the words.
359 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Tuesday, 3 July 1883.
in title:
359 To Anthon van Rappard. The Hague, on or about Tuesday, 3 July 1883.
in original text:
...naar aanl. van die critiek evenwel bij wijze van weeromstuit, is Zola wel thuis in den Elzas, en...
...t mooist van alles, en de klokkeluiders van Abbey. Tekst ietwat droog, ietwat vol van verhalen...
...de zelfde reden als ’t boek van Zola. om de persoonlijkheid van den man die ’t schreef. Hebt ge...
...las ik van Zola een beschrijving van een boerenkerkhof en een sterfbed en begrafenis van een oud...
...ik een ongemeen mooi blad heb gevonden van T. Green, den broer ofzoo van C.G. Het is een feest in...
...geteekend, zoo exquis gedaan als Braemar van onzen vriend J. Mc L.R. Van dezen sphinx J. Mc L.R...
...den naam. Nu, verder van A. Hunt een processie monniken in de sneeuw, zoo mooi als een Legros. van...
...the poor live. Van Hopkins Kinderen aan ’t zeestrand, zeer fijn van toon, van Millais zelf een...
...le boeuf gras. En van M.F. een blad van middelsoortgrootte, voorstellende den tredmolen in een...
...enkel figuur van een oud man en eenige ruwe studies van figuren uit den tijd van den aardappeloogst...
in translation:
...is there not a distinction between Rembrandt and Van Beijeren (just as gifted technically), between...
in ongoing topic 1:
Van Rappard was taking the waters in Soden in Germany in July-August 1883 (354)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8370 V/2006
in date note:
...Van Gogh is working on, and the exhibition ‘Cent chefs d’oeuvre’. Theo had written about this exhibition in his letter with the remittance. We assume– although we cannot be certain – that Vincent thanked his brother for the money sent soon after receiving it, and only after that wrote to Van Rappard. We therefore date the present letter a day later, thus on or about Tuesday, 3 July 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
For the books and periodicals Van Gogh borrowed from Van Rappard, see letter 358. The quoted passage is from Zola’s article ‘Les chansons des rues et des bois’ in Mes haines: ‘Given Victor Hugo and subjects...
in note 3:
...the essay ‘Erckmann-Chatrian’. The comments by Van Gogh that follow refer to these passages: ‘But...
in note 4:
Although Van Gogh here refers to Erckmann-Chatrian in the singular, he knew that they were a duo, as letter...
in note 14:
...mort du paysan, included in Comment on meurt, which Van Gogh had mentioned earlier, also with regard to...
in note 20:
...pp. 590 and 591. There is a copy in the estate. Ill. 1237 (t*831). Van Gogh was mistaken about the title.
in note 22:
...London News 60 (1 June 1872), p. 340. Ill. 1239. Van Gogh would have been ‘enlightened about the...
in note 35:
Van Gogh had several examples of wood engravings with Japanese subjects by Félix Elie Régamey; see letter...
in note 40:
It is uncertain which figure Van Gogh has in mind. There are several prints by Howard Pyle in the estate in...
in note 47:
...number of The Graphic of 1883 (vol. 27); which one Van Gogh means is impossible to say. The illustrations...
360 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Saturday, 7 July 1883.
in title:
360 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Saturday, 7 July 1883.
in original text:
...gij hem ook van vroeger zelfs beter dan ik kent. Het eerst wat ik bij hem zag in den gang was een...
...is, om reden van dat het zoo spreekt. Een andere schets, die van ’t Schij van den Salon, vond ik...
...aardige studies. Den indruk dien ik van hem zelf kreeg was al zoo wat ’t zelfde van verl. jaar...
...proportie van de plannen en massas, ’t in ’t oog houden van welke proporties het echte is van...
...landschap schilder is, dat niet veel, veel meer in plaats van dat ’t telkens zij een duin met een...
...maar ik mag me wel doodstil houden met den huurprijs van mijn atelier hoog te noemen als ik...
...verlang erg iets van ’t strand te maken. Deze week een studie gemaakt van schuitentrekker en een...
...is ook in ’t lezen van Zola verzeild en had de Nabab van Daudet gelezen ook. Kent gij Germinie Lacerteux van Jules & Ed. de Goncourt. dat moet zeer goed zijn, in de manier van Zola. Ik ga ’t zien...
...van Regamey, voorstellende een diamantmijn. op ’t eerste aspect in niets onderscheiden van een van...
in ongoing topic 1:
Van Rappard was taking the waters in Soden in Germany in July-August 1883 (354)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b321 V/1962
in date note:
...chap, for I need it badly’ (l. 119). Moreover, Van Gogh writes that he has done some landscape studies...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...work. Ill. 2111. Cf. Arnold Lighthart, ‘Vincent van Gogh & Théophile de Bock’, Jong Holland 6 (1990...
in note a:
Probably means: ‘Lichter van kleur’ (lighter in colour).
in note 5:
...in the dunes (F 1037 / JH 390). Later in the letter Van Gogh specifies the location: by the lighthouse (l...
in note 9:
...family moved into the newly built ‘Villa Johanna’ at Van Stolkweg 17 in Scheveningen. It is impossible to say for sure which of the two buildings Van Gogh meant by ‘the house where Blommers used to live...
in note 10:
Van Gogh had mentioned Marken before; in Harper’s New Monthly Magazine he read ‘a description of the island of Marken — it makes me want to go there’; see letter 358. Hoek van Holland lies c. 15 km south of...
in note 11:
De Bock had a studio at Van Stolkweg 20, now 22: see letter 212, n. 11.
in note 14:
It is possible that Van Gogh wrote ‘kan’ (can) instead of ‘kon’ (could).
in note 18:
Later it appears that Van Gogh has read the book Germinie Lacerteux. See letter 574, n. 5.
in note 19:
...in the undulating dunes – it is depicted in Van Gogh’s drawing Fish-drying barn (F 938 / JH 152...
in note 21:
Van Gogh had several examples of wood engravings with Japanese subjects by Félix Régamey; see letter 325...
in textual note 104:
kon < It is possible that Van Gogh wrote ‘kan’.
361 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Wednesday, 11 July 1883.
in title:
361 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Wednesday, 11 July 1883.
in original text:
...in welke manier van hen ze zijn gedaan. Er was in meer schilderijen uit den tijd van Troyons pr...
...gij de Rousseau van Richard Wallace, een lisiere de bois in den herfst na den regen, met doorkijkje...
...is voor mij wel een van de mooisten – heeft veel van die met de roode zon van Luxembourg. ’t...
...t afbreken van dat gedeelte tegenover ’t paleis, kerels geheel wit van ’t stuiven van de kalk...
...zijn Schij van den Salon, Novembre, dat ik zoo mooi vond en de reproductie in den catalogus. Hij...
...graag studies hebben van een Brabantsche ploeg, van een wever en van die dorpsbegraafplaats te...
...was een historie van een man die tegen den muur stond te leunen in de extremiteit links van ’t...
...nu pas de etsen van Z. en daareven bij den photograaf photos naar teek. van Zilcken. Laat mij zelf...
...kijk liever eens naar “de nacht�� van Michel Ange of een dronkaard van Daumier of de spitters van Millet en die bewuste groote houtsnee van hem, la bergère.– of naar een oud paard van Mauve &c.
in translation:
...and there was great character in the scene. I saw Van der Velden once last year — at De Bock’s...
...special. I do hope I’ll get in closer touch with him at some point, perhaps through Van der Weele. Was at Van der Weele’s last Sunday; he was working on a painting of cows in the milking...
...about it. But those big things are nothing. I saw another one at Van der Weele’s, very ugly, and a head, very good, but a portrait of Van der W. — that he’d started — again bad. So he’s...
...ugly. But I regard it as a period of illness. Van der Weele has two rather curious drawings by him...
...a little calmer. You remember the painting The madness of Hugo van der Goes by Wauters? In some things B. faintly reminds me of a state of mind like Van der Goes’s. I’d not like to be the first...
in ongoing topic 1:
Van Rappard was taking the waters in Soden in Germany in July-August 1883 (354)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b322 a-c V/1962
in date note:
...have passed since the previous letter was written: Van Gogh can store his painting materials at De Bock’s...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...painting of a municipal pasture by Constant Troyon Van Gogh has in mind here is impossible to say.
in note 4:
...Ill. 1588. The canvas measures 106.5 x 93.5 cm. Van Gogh had seen the painting in the summer of 1882 at...
in note 6:
For Jacob van Ruisdael’s The bush, see letter 34, n. 4.
in note a:
...be read as: ‘’t Dramatisch effect van die schilderijen is iets dat de uitspraak ‘un coin [etc.]’ doet begrijpen, en dat tevens doet begrijpen dat het principe van ‘un homme ajouté à la nature...
in note 12:
Vincent had written to Theo about Van der Velden in letter 337.
in note 13:
This painting by Van der Weele has not been traced.
in note 18:
Van Gogh knew the illustration of Blommers’ November from the Catalogue illustré du Salon: see letter 357...
in note 19:
Van Gogh had earlier intended to depict the Nuenen graveyard, which he did not know from personal...
in note 20:
...from that date he probably lived at Aert van Nesstraat 34 in Rotterdam. See Breitner brieven...
in note 22:
Van Gogh probably means Breitner’s Huzarencharge (Charge of the hussars, also known as De charge or...
in note 25:
...la lune (1869). The fact that Van Gogh uses the word ‘wonderreizigers’ (miraculous travellers) may be an indication that he had read Verne in Dutch; in the series Wonderreizen van Jules Verne the two volumes...
in note 26:
...Hospital in The Hague from March to June 1882; Van Gogh was admitted in June 1882. Both were treated...
in note 28:
It is not clear which work Van Gogh means here. Van der Weele owned several paintings and watercolours by Breitner, dated before or in 1883.
in note 29:
It is not clear which work this is. Van der Weele had at least two portraits that are possible candidates, namely Jongensportret (Portrait of a boy) and Portret van een dame (Portrait of a lady). See Hefting 1970, cat...
in note 30:
No information has been found about a portrait of Van der Weele by Breitner.
in note 31:
...Mabbott. London 1980. By the phrase ‘Raven &c.�� Van Gogh may mean one of the collections that appeared...
in note 32:
For Emile Wauters, The painter Hugo van der Goes in the red cloister, which depicts the mentally disturbed...
in note 34:
...premises at De Riemerstraat 111. See Hans Rooseboom and Steven Wachlin, ‘Maurits Verveer’, in I.Th. Leijerzapf (ed.), Geschiedenis van de Nederlandse fotografie. Alphen aan den Rijn 1999 and GAH, Adresboek 1883.
in note 35:
...and Peat diggers in the dunes (F 1031 / JH 363). Van Gogh was also to have Potato grubbers (F 1034 / JH...
in note 36:
Since early March 1882 relations between Van Gogh and Mauve had deteriorated because he was living with Sien...
in note 40:
...an article by Eugène Guillaume (p. 90). Ill. 1155. Van Gogh had looked at volumes of this periodical in...
in note 41:
Van Gogh had mentioned Daumier’s The physiology of the drinker – The four ages earlier: see letter 267...
362 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Friday, 13 July 1883.
in title:
362 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Friday, 13 July 1883.
in original text:
...van omgeving en bezigheid. Ik zit anders hier wel nog diep in ’t werk. Vandaag nog eens den...
...en me van tramkaartjes voorzien &c. Van morgen heb ik de negatieven gezien van drie photos. Ik ben...
...beiden voor hun eindexamen, een voor dat van landmeter en den ander voor ingenieur. Als ik me wat...
...vrij groot aantal van die figuren iets is wat ik al vast op ’t atelier heb en ik meen me van een...
...t schilderen verder gevorderd. Het is een kwestie van den moed niet opgeven en niet verslappen...
...dat hij met vernieuwde gedachten van mijn atelier was gekomen – en ik van ’t zijne ook – maar...
...Ofschoon ik van C.M. geen syllabe antwoord ontving op mijn schrijven en croquis van Turfspitters en...
...doch overeenkomstig onze eerste afspraak van verl. jaar zou wenschen hij me geld gaf voor studies die ik zelf heel graag later weer zoude terug koopen van hem of ruilen voor aquarel of schilderij. Ik heb eigentlijk van Oom Cent ook nog een bepaalde belofte dat hij teekeningen van me nemen zou doch...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b323 V/1962 (sheet 1) and b1036 V/1962 (sheet 2)
in arrangement:
...1883: that letter already has a postscript, and Van Gogh would then have had to have used the same...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
De Bock’s studio was at Van Stolkweg 20; Blommers lived at Van Stolkweg 17.
in note 2:
Van Gogh’s model was the orphan man Adrianus Jacobus Zuyderland (see letter 267).
in note 7:
...of Anthon van Rappard, who must have been given them by Van Gogh. The drawings after which the photographs were made have been lost. They are Peat diggers in the dunes (F 1031 / JH 363); Potato grubbers (F 1034 / JH 372) and Sower (F 1035 / JH 374). There are prints in the RKD in The Hague and the Van Gogh Museum in...
in note 9:
Which particular letter fragment Van Gogh has in mind here has not been established.
in note 10:
Van Gogh had written the same before, in letter 361.
in note 11:
A reference to the earlier loan of 25 guilders from Van Rappard: see letter 339.
in note 12:
Van Rappard had visited Van Gogh in mid-May; Van Gogh returned the courtesy on or about 21 May: see letters 343 and 345.
in note 16:
The question Van Gogh mentions relates to what took place in June 1882 (see letters 235-237).
in note 17:
Daniël Franken Dzn was the brother of C.M. van Gogh’s second wife Johanna Franken. From 1871 he lived in...
in note 18:
In letter 204 Van Gogh had also written that Uncle Vincent had said this in the summer of 1881; around that...
363 To Theo van Gogh, The Hague, Sunday, 22 July 1883.
in title:
363 To Theo van Gogh, The Hague, Sunday, 22 July 1883.
in original text:
...net dat ik U de proeven van photos naar een paar van mijn laatste teekeningen kan sturen, welke ik...
...vischersvrouwen). En nog twee grootere composities van Duinwerkers (een van welke ik nog eens aan...
...betalen dat die 10 dagen die voor de borst staan van den eersten af on ne peut plus mager zijn. En...
...enorm gevoel van flaauwigheid bij tijden omdat er niets inkomt. Schoenen gelapt en kapot van allen...
...mager zijn van effekt, het verwondert me niet in ’t minst als ik denk dat t’physiek van iemand...
...ik hoop maar dat gij den moed niet opgeeft, maar waarachtig, als ge gaat spreken van “geen hoop...
...Uw woord zie ik er van af tot ik U spreek. Ik heb nog drukjes van de autographies gekregen doch ook...
...met de figuren van vroeger, zoo meen ik mij niet te vergissen er een rigting van vorderen in is en...
...van dat hij ze in een moment van van streek zijn had gemaakt. Hij zeide mij hij er spijt van had ze zoo gemaakt te hebben en liet mij een veranderde compositie zien van den dronkaard en studies van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b324 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh thinks that the drawings listed here, which he had mentioned before, could also be photographed. The first drawing would have had the same subject as the sketch The sandpit at Dekkersduin near The Hague (F 1028 / JH 367), which Vincent had sent to Theo with letter 348. The drawings, which Van Gogh also calls ‘team of workmen labouring’, are mentioned in letters 348-357...
in note 4:
Van Gogh made two – unknown – versions of a drawing with a dung-heap; they are mentioned in letters...
in note 7:
...women mending nets is not known. With this subject Van Gogh goes back to Women mending nets in the dunes (F...
in note 9:
...on ‘doing’ would have been inspired by what Van Gogh had read about ‘action’ in Carlyle: see...
in note 13:
...near a gnarled apple tree (F 1659 / JH 379). See Van Heugten and Pabst 1995, pp. 61-73, 95-96 and exhib...
in note 15:
Van Gogh first wrote ‘respect’ (‘achting’) instead of ‘sympathy’.
in note 17:
...known; some of them are indeed poorly printed. See Van Heugten and Pabst 1995, pp. 61-73, 95-96, cat. nos...
in note 20:
...view of the date, this was probably the work that Van Gogh saw. The second is De hoefsmid (aan de...
in note 21:
Van Gogh knew the brothers Edmond and Jules de Goncourt through their book Gavarni, l’homme et l’oeuvre...
in textual note 256:
me < It is possible that Van Gogh wrote ‘nu’.
364 To Theo van Gogh, The Hague, Sunday, 22 July 1883.
in title:
364 To Theo van Gogh, The Hague, Sunday, 22 July 1883.
in original text:
...ik niet van me af kan zetten ofschoon ik het heb getracht af te leiden. Er is immers niets, of is er wel wat? als er wat is, spreek dan ronduit wat voor soort van obstacles er zouden in den wind zijn...
...ben in eens beroerd geworden, het kan reactie zijn van dat ik me overspannen heb. Schrijf me eens...
...aansprakelijk voelt. Het gaat goed met de vrouw in den laatsten tijd. Ik kan met hun er niet over...
...dat de mogelijkheid om te werken afhangt van het plaatsen van ’t werk want men heeft onkosten...
...geworden meer dan ik dragen kan, over den algemeenen stand van zaken, en ik zeg U mijn gedachten...
...incident van van morgen tel ik natuurlijk niet maar het contact met een boel onaangenaamheden van...
...houden, vreesselijk moeielijk is het soms geweest aan den gang te blijven. En ik moet mijn kracht...
...een gevoel van afgematheid dat me telkens overdondert, een algemeene flaauwheid die reactie is van...
...te zeggen. Het is geen kwestie van moed verliezen of iets opgeven maar van meer kracht te hebben...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b325 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
365 To Theo van Gogh, The Hague, Monday, 23 July 1883.
in title:
365 To Theo van Gogh, The Hague, Monday, 23 July 1883.
in original text:
...met een angstig en onrustig gevoel, en van nacht kon ik er niet van slapen. Het is, zal ik kunnen...
...van de misère die voor den dag komt als iemand een leven zonder activiteit leidt. Dus geen moed verliezen, en we moeten elkaar maar ’t hart sterk zoeken te maken in plaats van week of van streek...
...nu op een punt ben waar ik van manier moet veranderen in plaats van er meer op de zelfde wijs te...
...sécheresse noemt, is ’t geen aan de orde van den dag is om te overwinnen en mag geen chronisch...
...zou U een soortgelijk moment van sécheresse kunnen aantoonen in de historie van menigeen die het...
...eind van den cursus met betrekkelijk knappe, betrekkelijk heel precies geteekende dingen voor den...
...ik heb zonder onder den dwang van een bepaalden cursus te zijn toch ter wille van mij op te werken...
...ter wille niet van mijn pleizier of gemak maar ter wille van de orde en het vorderen van ’t werk...
...is geen sprake van maar afleiding vinden in verandering van manier van werken en van motieven zou...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b326 V/1962
in date note:
...must date from Sunday, 22 July 1883, and which Van Gogh says here was written ‘yesterday’ (l. 2...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh probably knew this expression from a publication about Tissot; cf. letter 158, n. 26.
366 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Tuesday, 24 July 1883.
in title:
366 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Tuesday, 24 July 1883.
in original text:
...is wel merkwaardig. Doch de onderverdeeling van de frs 150 van mij onder 4 levende wezens terwijl...
...eens expliceeren van af ’t begin. Toen ge verl. zomer hier geweest zijt kreeg ik geld van U om me...
...Evenwel in ’t begin van den winter, of liever in ’t eind van den herfst, kreeg ik weer een...
...schipperen, ik heb nog geld van Rappard opgenomen, ik heb een extratje van Pa gehad. Maar hoe gaat...
...Enfin den moed niet verloren, we moeten op nieuw er op hameren. Ik heb daarjuist eenige studies van...
...aan doen. Mijn gezondheid is daarom niet van streek (in den grond of chronisch) want het is niet...
...den particulieren prijs uit de tweede hand. Zou ’t niet mogelijk zijn ge verf magtig werd van Paillard of zoo iemand in een zekere hoeveelheid tegen den netto prijs uit de eerste hand, dus van den...
...slap ben geworden. Hoe dat uit te houden. den invloed er van zie ik zoo duidelijk en klaar in mijn...
...en elkaar weer eens zien. Gegroet, en in den tusschentijd zie ge eens een keer meer schrijft want...
in translation:
...care of the woman and had the matter with H. van G., and later business was rather at a standstill...
in ongoing topic 3:
Theo is expecting the repayment of a loan to Hendrik van Gogh (334)
in ongoing topic 4:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339).
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b327 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Cousin Hendrik van Gogh.
in note 4:
The sentence ‘I had a little extra from Pa’ was added by Van Gogh later.
in note 8:
Van Gogh had written about negotiating a lower price for paint in letter 260.
in note 10:
...Van Gogh crossed out the following passage: ‘As I write this, something suddenly occurs to me that would be even shorter. I wrote to you that I had helped a young surveyor with drawing. Well, his father is a pharmacist and has a small stock from Paillard. The man is very friendly to me and I would like to speak frankly to him sometime in order to take advantage of the net prices. The net prices would have to be paid in cash, but I would like to start doing that soon no matter what. I believe I shall keep to that plan, which came to me while writing. But have a think about it from your side, because that friend could object to telling me the right net price after all’ (‘Terwijl ik dit schrijf valt mij in eens iets in dat nog korter zou zijn_ Ik heb een jongen landmeter geholpen met teekenen/ schreef ik U. Nu_ diens vader is drogist en heeft een klein depot van Paillard. Die man is voor mij vriendelijk en ik zou wel eens ronduit met hem willen spreken om van de netto prijzen te kunnen profiteeren. De netto prijzen zouden contant moeten betaald worden maar ik zou dat spoedig coûte qui coûte willen beginnen_ Ik geloof ik me bij dat plan zal houden dat zoo onder ’t schrijven me invalt_ Toch_ denk gij er van Uw kant ook nog eens over, want die vriend kon wel obstacles maken om me den juisten netto prijs te zeggen après tout’). Given this crossing out and in view of what follows (ll. 125-127), Van Gogh interrupted the writing of the letter in order to make enquiries...
in note 12:
Instead of ‘certain persons’, Van Gogh first wrote ‘Tersteeg’.
in textual note 83:
(in den grond of chronisch) < Added later; parentheses added by us.
367 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Wednesday, 25 July 1883.
in title:
367 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Wednesday, 25 July 1883.
in original text:
...aankomen, pakt mij bij den nek en gooit me tegen den muur aan en verder plat op den grond. Zie, dit...
...den tuin bij een rieten schutting. Daar zou ik kracht achter moeten kunnen zetten. Het incident van...
...geweest in den laatsten tijd en mijn plan om door assidu en raisonable werken vrienden van vroeger...
...zijn gedecideerd Uw eigendom. Nu is er geen sprake van – nog eens – maar in vervolg van tijd b.v. wegens ’t niet betalen van belasting – kan men den boel verkoopen, maar in dat geval wou ik...
...niet. Après tout heb ik in den grond geen gevoel van moedeloosheid en integendeel kan ik instemmen...
...van goedkooper gaan wonen misschien de uitkomst, al is het op zich zelf alleen ter wille van minder...
...dat hij die gekregen heeft. Ik heb over dat Schij van v.d. W. veel gedacht omdat ik ’t heb zien...
...er zou in elk geval nog een periode van assidu schilderen tusschenbeiden moeten liggen en daarvoor...
...in, ge ziet aan wat ik U schrijf van mijn schermutseling van dezen morgen dat de lui niet veel...
in translation:
...in such an event. Well, I could take them to Van der Weele, say, or someone. Together with my tools...
...less on accommodation. Van der Weele has the silver medal for his painting that he more than deserves, I’m glad he has got it. I’ve thought a good deal about that painting by Van der W. because...
...the prospect of getting them seems to me slight. Van der Weele has managed it by sacrificing half...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b328 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh added the phrase ‘that...take’ (‘dat ... nemen’) later.
in note 2:
Van Gogh added the phrase ‘and then...floor’ (‘en verder ... grond’) later.
in note 8:
...See Stolwijk 1998, pp. 285-286. Nothing about Van Gogh’s assessment for the poll tax has been found...
in note 10:
Van der Weele was awarded a medal for A misty morning: see letter 327, n. 1.
in note 11:
Van Gogh worked for Goupil from 1869-1876.
in note 12:
Van Gogh would have based this statement on what Emile Zola had written in Mon Salon: ‘Ask M. Daubigny...
368 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Friday, 27 July 1883.
in title:
368 To Theo van Gogh, The Hague, on or about Friday, 27 July 1883.
in original text:
...toe kruipen, kraaijend van pleizier, twijfel ik niet in ’t minst of ’t is in den haak. Al heel...
...fataals te beschouwen als die melankolie blijft. Op den duur zal men dan in geestkracht toenemen en...
...dingen zoo in elkaar zaten als de geschiedenis van den braven Hendrik of een gewone, alledaagsche...
...gevoel van medelijden en van bonhomie door ontstaan geloof ik, breeder dan dat afgepaste dat den...
...geweten tot een staat van ontwikkeling op te voeren zoo dat het de stem van een beter en hooger ik...
...in eens. Ik vind het prachtig gezegd van Michelet en dat eene woord van M. zegt al wat ik bedoel...
...er ook van Jezus zij, hij heeft de dingen anders opgevat dan mijn vriend de timmerman van de werf...
...is van een paar dagen. In eenige dagen als ik wat eten naar binnen krijg, krachtiger dan den...
...EN TE DROOG is. Dat is me in den laatsten tijd zoo klaar als den dag geworden en ik twijfel niet in...
...t met ’t biljet afloopt. En als ge toch den eersten Aug. kondt zenden zou goed zijn. Ik geloof...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b329 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh gave one of his drawings the title Sorrow: see letter 216.
in note 4:
...Vincent van Gogh 4-3 (1975), pp. 22-23. In one of the poetry albums Van Gogh transcribed this passage correctly. See Pabst 1988, p. 30. Also quoted, with a few slight differences, in Jules Michelet’s La femme (Michelet 1863, p. 175). Incidentally, in this book the Parthenon is mentioned (on p. 227). Van Gogh may have...
369 To Theo van Gogh, The Hague, Sunday, 29 and Monday, 30 July 1883.
in title:
369 To Theo van Gogh, The Hague, Sunday, 29 and Monday, 30 July 1883.
in original text:
...en heele goede ook, van verweerde steenen en gevlochten takken. Ik ben op een van die gaan zitten...
...zee staan struiken van een diep bronsachtig groen, verwaaid van den zeewind en zóó echt dat men van meer dan een denkt: o dit is nu de Buisson van Ruysdael. Men kan daar nu met den stoomtram heen...
...in den omtrek van de stad & Schevening in de laatste 10 jaren reeds veel verloren hebben van het...
...opwekt, men moet verderop gaan waar den grond bijna vierge is van de voetstappen der badgasten enz...
...geweest doch eens gepraat had met een van de ouden uit den tijd van ’t begin, Daubigny. ’t Zou...
...schrijven van dezen brief door, van dien struik een aquarel opgezet, van ’t andere geval, van die...
...profiteeren van de netto prijzen van de verf, inplaats van maar net of er niets aan te doen was den...
...zijn om op den naam van G&Cie iets te halen, bestemd tot meer privaat gebruik, en van mijn kant...
...aan den zoon heb ik nooit iets gehad maar wel veel betuigingen van dienstwilligheid van den vader...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b330 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘That’s as far as I wrote yesterday. Now today -- Monday’ (l. 108). The letter comes...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
For Jacob van Ruisdael’s The bush, see letter 34, n. 4.
in note a:
Means: ‘verschoond is van, onaangetast is door’ (spared, unspoilt).
in note 7:
...via a line slightly more than 9 km long. See J.C. van Hartingsveldt, De Westlandsche stoomtram. Trams en...
in note 11:
Van Gogh discussed this proposal about net prices in letter 366 (cf. n. 8 there).
in note 13:
This is the first time that Van Gogh writes that he is going to work with the more professional canvas (from...
in textual note 8:
een van die dingen < en een van die dingen zijn
370 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 3 August 1883.
in title:
370 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Friday, 3 August 1883.
in original text:
...als ik vorderen kan blijf ik aan den gang. Toch, Uw idee van doen zooals Weissenbruch is ook het...
...direkt met ’t penseel, en den vorm komt er toch genoeg in om van de studie nut te hebben. Daarom...
...voor den winter heb ik het plan soortgelijke studies van koppen als ik U geteekenden een paar van...
...op hun plaats te zetten en langzamerhand den vorm te preciseeren en de onderverdeeling der...
...Er zijn een paar teekeningen van J. v. Berg die ik al mee van de besten vind van wat er is. Meestal...
...maken van die aardappelwroeters, ik heb gedeeltelijk de wording gezien van het groote Schij van v...
...het oog daarop zou ik erg graag het geld van den tienden een paar dagen vroeger hebben als het kon...
...zijnde een meevaller als het dan goed uitkomt en van den tijd dien we nog hebben geen snipper laten...
...in de geschilderde studies van verl. jaar en nu. ’t Geen komt omdat dingen van ’t teekenen en...
...dan aan wat ik U vroeg van zoo mogelijk een paar dagen voor den tienden zelfs nog wat te ontvangen...
in translation:
...followed in the fields while the season lasts. Van der Weele is now travelling during the holidays...
...by J. van Berg which I think are among the best of what there is. Usually Schipperus and suchlike are among the best. As to doing the potato grubbers, I’ve just now seen the making of Van der...
in ongoing topic 2:
Van Rappard was taking the waters in Soden in Germany in July-August 1883 (354)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b331 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh evidently did not want to add to his parents’ concern about his future or cause friction. On 2 August 1883 Mr van Gogh wrote to Theo: ‘O, we think of him so much, and in my heart I pity him so. What a...
in note 4:
Van Gogh means that he wanted to do a painted version of the drawing Potato grubbers (F 1034 / JH 372), of...
in note 6:
In letter 369 Van Gogh described what he had seen in nature in the country.
in note 9:
For Van der Weele’s painting A misty morning and the silver medal, see letter 327, n. 1.
in note 11:
Van Gogh went to the second exhibition of the Koninklijk Genootschap van Nederlandsche Aquarellisten (Royal Society of Dutch Watercolourists), which was held in Fluweelen Burgwal in The Hague. For the exhibition...
in note 12:
Among those exhibiting were ‘Joan F[rans] Berg’ and ‘J. van den Berghe’; the latter, who showed only one work, was probably Willem Jan van den Berghe. Van Gogh speaks of ‘a few drawings’, so he must mean the former, who showed De zeeoogst (Sea harvest) and Strand bij winter (Beach in winter). These drawings have not been traced. See exhib. cat. The Hague 1883, cat. nos. 8-9.
371 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 7 August 1883.
in title:
371 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Tuesday, 7 August 1883.
in original text:
...nog iets van zien kunt. En ik bevind me er goed bij afleiding te zoeken in die verandering van werk...
...en degelijker zijn van kleur. Zoo b.v. een paar die ik maakte in den regen dezer dagen van een man...
...maar toch heeft het er iets van geloof ik. b.v. een silhouet van de stad s’avonds als de zon...
...wel zijn dat die malaise van dezer dagen met een soort omwenteling in manier van werken in verband...
...en het analyseeren van het in elkaar zitten der dingen, meer kijken door de haren van de oogen, me...
...elkaar smelt en men iets geeft van b.v. de zachtheid van de wolken of van het gras. Bij tijden heb...
...t tegenovergestelde van sommige andere studies is – de stemming van dien triestigen regendag...
...bij wijze van raming of bestek maken van iets – daar aan denk, dan ligt het in den aard der...
...die niet absoluut zonder fondatie zijn. Omtrent den duur dus van den tijd die ik voor de borst heb...
...dankbaarheid een zeker souvenir te laten in den vorm van teeken- of schilderwerk.– niet gemaakt...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b332 a-b V/1962
in date note:
...or about Tuesday, 7 August 1883. This tallies with Van Gogh’s remark about working ‘recently in the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Van Gogh may be referring to the painted study which he says in a letter of 25 September 1882 he sent to...
in note 8:
Van Gogh obtained this information about Guillaume Régamey from the article ‘L’exposition des oeuvres de...
372 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 12 or Monday, 13 August 1883.
in title:
372 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 12 or Monday, 13 August 1883.
in original text:
...te zeggen – ik ben deze laatste dagen ver van wel geweest – altijd hetzelfde – bij tijden...
...van doch wel weet ik dat ge t’huis of tegen wie ook er niet van spreken moet uit vrees van...
...ik uit ben zoo kan de vrouw U zeggen waar ik ben want om U niet te missen ga ik niet verder van huis dan hier achter op den Binkhorst een paar studies schilderen. Zeer nieuwsgierig ben ik naar wat ge van ’t werk vinden zult, of er iets bij zal zijn waar ge iets in vinden zult of niet. Enfin we...
...onwel me gevoelen een physieke oorzaak zou hebben of voor rekening van overspannen zenuwen komt. Het is me wel eens als of ik U in den tusschentijd eens had moeten spreken kunnen en praten over ’t...
...Loosduinen doornstruiken heb gevonden precies als le Buisson van Ruysdael. ’t Is in die buurt dat...
...ik liever een paar jaar daarvan heb dan veel jaren van er maar over suffen en uitstellen. En ik zei...
...verliezen doch zoo wie het verliezen zal ter wille van iets hoogers die zal het vinden. adieu kerel...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b333 V/1962
in additional details:
...whom Theo was visiting. Vincent sealed the letter and wrote on the outside: ‘Monsieur Th. van Gogh Jnr’.
in date note:
...on Sunday, 12 or Monday, 13 August and that Mr van Gogh wrote his letter on the 13th. It must have...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
De Binkhorst was a polder near to Van Gogh’s house and to the south-west of The Hague in the direction of...
in note 2:
Van Gogh means that the composition of the proposed painting would stay the same as in the drawing Potato...
in note 3:
Van Gogh had written about discovering this spot in letter 369. For Jacob van Ruisdael’s The bush, see letter 34, n. 4.
in note 4:
Van Gogh had written to Van Rappard about this in letter 341. The phrasing here – from which it could be concluded that Vincent is reacting to a comment on the subject by Theo – may indicate that Van Rappard had written to Theo about Vincent’s remark. It is also possible that Van Rappard referred to it in his letter to Vincent, which the latter had sent on to Theo (see letter 355).
373 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 14 August 1883.
in title:
373 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 14 August 1883.
in original text:
Zooeven ontving ik een brief van thuis (bedank er Pa svp. voor, ik had den brief nog niet toen ik schreef) en ik verneem Uw plan is uit Breda te gaan 2.15 Vrijdag. Mogt er nog verandering komen in uw reisplan zoo meld het me, dan kom ik U afhalen aan den trein. Want als ge gehaast zijt zoo moeten we zorgen we geen tijd, die...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b334 V/1962
in additional details:
...and ‘NUENEN 8-12N 14 AUG 83’. It is addressed to: ‘Monsieur Th. van Gogh/ Nunen/ bij Eindhoven.’
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh means when he wrote letter 372.
374 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 17 August 1883.
in title:
374 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 17 August 1883.
in original text:
...k ben een arm schilder en sta voor jaren van strijd nog – in mijn dagelijksch leven moet ik...
...ik van zelf me retireer van omgang met menschen die een zekeren stand ophouden, zelfs van mijn...
...pligt, weet gij er alles van. Een enkel woord dat we er over spraken op den weg deed mij voelen...
...heelen kan, over jaren zal zijn wat ’t was den eersten dag. Ik hoop dat gij begrijpt wat ik bij...
...omtrent liefde voor mij en wat wij zeiden op den weg blijft tusschen ons. Sedert zijn er dingen...
...ik een sentiment van pligt – haar heb ik nooit verdacht, zal ik nooit verdenken van iets laags. Voor mij zelf weet ik dit eene, dat primo ’t er op aankomt niet af te wijken van wat pligt is en...
...voor het initiatief van pligt doen of niet doen, ja. Ziehier het lijnregt tegenovergestelde aan den...
...en zonder dat een trek in mijn gezigt spreekt van dien strijd in de allerdiepste diepte.– t...
...zou zijn geweest en gij ziet dat ik zulks wel zóó kan doen dat niemand er ’t regte van begrijpt.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b336 V/1962
in date note:
...375; it was sent together with a letter to Mr van Gogh to Nuenen, where he wishes Theo a few more...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This remark and what follows relate to Van Gogh’s rejection by Kee Vos and to the estrangement between him...
in note 2:
...alleen ik’) and ‘from contact...family’ (‘van omgang ... familie’) were added later by Van Gogh.
in note 3:
After ‘work�� Van Gogh crossed out the following incomplete thoughts: ‘I shall not seek relations with...
375 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 18 August 1883.
in title:
375 To Theo van Gogh. The Hague, Saturday, 18 August 1883.
in original text:
...voor ’t eerst nadat ik van t’huis was heengegaan ter wille van vrede te zoeken, die ik daar...
...vinden, gegeven de bestaande vormen, zoo blijf ik van zelf weg van zulken die ik meen zich voor mij...
...werk van zeer veel mij sympathieke personen ook heb meenen te zien), een natuurlijk gevolg van de...
...periode van werken, hoop ik, komen zal. Die fout is zoo doorloopend en de verandering er van zoo...
...is als van den boer, zijn zoon en den ezel, waarvan de moraal dat men ’t moeielijk de menschen naar den zin kan maken, U bekend is. Van U werd ik er niet zoozeer driftig om dan dat het mij van U...
...ik U in ons beider belang en ter wille van den vrede om geduld. Het spijt me vreesselijk dat ik U...
...zal van mijn kant. En dit wilde ik nog eens zeggen betreffende hoe ik over den verkoop denk. Ik...
...in den brand – doch zonder arriere pensee en meer om het eens uit te spreken dan dat ik van U...
...Ik denk dat als dat bewuste teregt komt het van zelf door den tijd teregt komt als ik kalm ben doch...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b335 a-c V/1962
in arrangement:
...l. 122. But we have retained the order in which Van Gogh generally wrote his folded letter pages...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
In September 1882 Mr van Gogh had paid him an unexpected visit, which Vincent described at the time as...
in note 3:
Van Gogh added ‘which...told me’ later.
in note 4:
An allusion to a prayer by Mr van Gogh: see letter 42, n. 2.
in note 6:
...fable ‘A miller, his son and their ass’, to which Van Gogh referred earlier; see letter 154, n. 9.
in note 7:
This is the episode of Van Gogh’s love for his cousin Kee Vos and the cooling of relations with Tersteeg...
376 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 19 August 1883.
in title:
376 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 19 August 1883.
in original text:
...is het niet al te ver te zoeken en laag bij den weg te blijven. Als ik aan Londen denk zoo is dat...
...we in plaats van de vrouw de straat op te sturen, haar belofte van beterschap maar beantwoordden...
...Nu echter wetende hoe door de familie van haar zij veel van streek is gebragt verl. jaar en...
...ze niets zag van de stad en veel van de natuur ongezocht onder de oogen kreeg. Trouwens van ’t...
...met mij ’t geval te zijn van zonderlingheid, want ik zie zelf er wel iets van maar niet dat het z...
...die haar drukte te calmeeren b.v., omdat in den loop van dit jaar zij heeft leeren zien zij in mij...
...je ne sais quoi in haar gekomen van rust als ik bij haar ben en op den duur zal zij hoop ik beter...
...wille van de kinderen. Dit is niet zoo, dat zou in geen geval mijn reden zijn, maar is een van de...
...is als die van een Mater Dolorosa van Delacroix of als zekere koppen van Ary Scheffer. Daar geloof...
...land, ver van de stad af, voor gij naar de stad teruggaat. Betreffende verandering van woonplaats...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b337 a-b V/1962
in date note:
...19 August 1883, together with a letter to Mr van Gogh which Vincent had promised Theo during one of their conversations he would write. See letter 374, Date. Jo van Gogh-Bonger also gave this date in Brieven 1914...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This letter to Mr van Gogh is not known. It was probably agreed that Vincent would write to his father (cf...
in note 2:
Van Gogh comes back to this subject from letter 375.
in note 4:
Van Gogh had written about this moment, which occurred when Sien was giving birth in July 1882, in letter...
in note 5:
...lost – are known as Mater Dolorosa. By this title Van Gogh may mean the Pietà which he mentioned later...
377 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 20 August 1883.
in title:
377 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 20 August 1883.
in original text:
...zal zijn om van U te vernemen of gij mijn brief hebt gelezen. Betreffende mijzelf, den weg dien we...
...naar meer te vragen. Ik heb gedragen kleeren van Pa en van U die soms anders zitten aan mijn lijf...
...zeggen: Theo weet gij nog wel den tijd toen ik met een langen dominés jas liep van Pa &c.; en ’t...
...ik U nog zei van Belinfante, van Smulders. maar tot heden was ’t geluk me weinig dienstig. Enfin daar treur ik niet over als gij me maar niet van streek maakt door mij van onwil te bedenken. Want...
...zulke demarches doe van bij menschen te gaan spreken over het werk. En hoe kom ik er van daan? met...
...op den gewonen voet met elkaar blijven zelfs; maar omdat het goed worden af hangt een beetje van...
...het mijne. hoe zijn leven was werken op den zolder van de fabriek aan zijn dessins en machines, hoe...
...aan mijn kleeren denk wegens de wijs van werken, – als ge wilt, van zaken doen �� van mij is een...
...over als me iets gezegd wordt van kleeren. Neen ik word van binnen hoe langer hoe bedaarder en...
in ongoing topic 2:
Van Rappard was taking the waters in Soden in Germany in July-August 1883 (354)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b338 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh must mean that he has tried to find work with the publisher and printer Smulders, where he had his...
in note 2:
Van Gogh had written about the décadence, which in his view had begun after Millet, in letter 280 of 5...
in note 3:
Van Gogh had seen Millet’s drawings at Hôtel Drouot in June 1875: see letter 36.
in note 6:
...employed by Goupil & Cie for nearly seven years, Van Gogh was given to understand in January 1876 that he...
378 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 21 August 1883.
in title:
378 To Theo van Gogh. The Hague, Tuesday, 21 August 1883.
in original text:
...zijnde – één teekening van me op zich zelf zal ook in vervolg van tijd niet ten volle voldoen...
...voelde en dacht het komen kon wegens het maken er van niet van zelf gaat, scheen hij er niet aan te...
...van het heele boeltje makkelijker of bezwaarlijker te doen zou zijn. Door intermediair van Gend en...
...op woning vooral in elk geval. En van het geld van C.M. mijn schuld betaald hebbende ware ’t...
...mij liggen een kaartje van Drenthe. Ik zie daarop een groot wit vak zonder tittels van dorpen. ’t...
...denken van de mogelijkheid eener snelle beweging van verhuizen naar die streek. Als er van kwam, ik zoude beginnen met op gegevens van Rappards ondervinding daar af te gaan. Dan zijn raad volgen van...
...uitgave maar op den duur zouden we veel uithalen geloof ik. Meer dan dat reken ik van belang ik...
...bovendien de duurte van alles voor mij assommant. En de allerzwaarste uitgaaf, die van model, zou...
...een brief van Rappard over Drenthe ook. In elk geval schrijf ik U spoedig nog ook over een plan van...
in translation:
...all the things would be easy or difficult. Through Van Gend & Loos one could even take along the...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b339 V/1962
in date note:
...letter gave him ‘leeway in many respects’, Van Gogh indicated that both its contents (such as the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...as letter 388 shows. It is not known which studies Van Gogh sent. In connection with the remark about...
in note 4:
In the spring of 1882 Van Gogh had twice made a series of drawings for his Uncle Cor for payment (see letter...
in note 5:
Van Rappard had also spent time in Drenthe in the summer of 1882; see letter 256.
in note 6:
...in the North Sea to the north of the Netherlands. Van Rappard visited the island three times: in...
in note 7:
For the transport company Van Gend & Loos, see letter 135, n. 19. The branch in The Hague was at that time...
in note 8:
By ‘having paid�� Van Gogh means: as soon as I shall have paid, namely after receiving the advance from Uncle Cor. Letter 384 shows that Van Gogh received the money and did indeed act as proposed here.
in note 9:
...Van Gogh’s description has been traced; Erica has existed since 1863, so the map must date from between 1863 and 1883. Presumably it was a map of the province of Drenthe similar to that of J. Kuijper, published by H. Suringar of Leeuwarden in 1882. This measures 18 x 26.5 cm (Assen, Drents Archief). Ill. 2115. By ‘Oosterheuvelen�� Van Gogh must mean the village of ‘Oosterhesselen’. It is also possible that it was the sixth edition (1883) of the map of Drenthe by J.J. Jaeger, published by W.J.F. Tjeenk Willink of Zwolle. Only the fifth edition of 1875 is known. See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 72-74. For Zwartemeer (the black lake), see letter 385, n. 5...
in note 10:
Van Gogh’s estimate was a little too high. The cost of a single ticket to Assen via Deventer was 6.20...
in note 11:
By ‘doing something else as well�� Van Gogh means spending time on activities other than drawing and...
379 To Theo van Gogh. The Hague, between about Thursday, 23 and about Wednesday, 29 August 1883.
in title:
379 To Theo van Gogh. The Hague, between about Thursday, 23 and about Wednesday, 29 August 1883.
in original text:
...gaan verminderde niet door wat ik van hem nog hoorde. Toevallig wist hij van een der dorpen die ik...
...van zijn meester er bij krijgt, ga gerust en zonder daarover te denken voort.– Enfin in den grond...
...qui vive te zijn van anderen wat te leeren. Maar wat men zoodoende eens ziet of hoort van een ander...
...vinden voor eene belofte van trouw voor altijd. Want ik vind dit heel leelijk van haar en moet er...
...ze er spijt van heeft maar – morgen zal ze ’t weer doen, dat begin ik er van te denken, maar...
...op genomen als een klagen van mij of raadvragen – en dat was den toon van mijn brief niet, die...
...t laatste, allerlaatste moment van weggaan toe kan zij dus met dit of dat voor den dag komen, wat...
...Dus wat er nu momenteel zij van haar, we gaan door met de uitvoering van dat plan als ge ’t goed...
...die van Rappard – ook v.d. Weele gelooft dat er iets in mijn werk is. Ik voor mij geloof van me...
...periode is van ondingen maken en ik geloof dat die bij mij zelfs reeds een tijd lang achter den rug...
in translation:
This morning I was at Van der Weele’s and saw the studies he brought back from Gelderland. And my desire to...
...the work. Your revised opinion agrees with Rappard’s. Van der Weele also thinks that my work has...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b340 a-b V/1962
in date note:
...letter 378, because Van Gogh’s ideas about possibly moving to Drenthe are now taking shape. It must also precede letter 380 of on or about Sunday, 2 September, which contained the remittance Van Gogh was still...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
No further details are known about Van der Weele’s stay in the eastern province of Gelderland.
in note 2:
...brother, has not been identified. As early as June Van Gogh had written that this brother had left his wife...
in note 4:
...secretly in love with the main character Gervaise. Van Gogh is referring to the scene in chapter 12 in...
in note 9:
Van Rappard had seen Van Gogh’s recent work shortly before; see letter 378.
in note 11:
In the spring of 1882 Van Gogh had been given advice by Weissenbruch several times; see letters 204 ff. Cf. also Weissenbruch’s compliments on Van Gogh’s studies quoted in letter 204.
RM13 To Hendrik Jan Furnée, crossed-out fragment of an order for paint. Hoogeveen, September 1883.
in original text:
Het zou mij aangenaam wezen als postpakket van U te ontvangen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b349 b V/1962
in additional details:
...Van Gogh crossed it out, turned the sheet around, and used it for the second part of letter 388 to Theo. The lines 351-357 (‘The sermon...handshake’) are written between this crossed-out fragment. The order was probably intended for the Hague colourman Hendrik Jan Furnée (cf. letters 369 and 391). In letter 392 Van Gogh remarks: ‘For I’d had paint sent from Furnée’s’....
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh used both types of paint in Drenthe; but judging by the number of tubes, this order was most likely for oil paints. It is interesting that the list includes indigo, since the presence of this colour in his palette had previously been established only from June 1884 onwards – about nine months later. See letter 450, and cf. Carlo Derkert, ‘Theory and practice in van Gogh’s Dutch painting’, Konsthistorisk Tidskrift 15 (1946) 3-4, p. 99...
380 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 2 September 1883.
in title:
380 To Theo van Gogh. The Hague, Sunday, 2 September 1883.
in original text:
...over heb gedacht – dat indien de vrouw verpligt was van mij af te zijn – op eigen beenen te...
...ik wijs moesten zijn en van elkaar gaan als vrienden. Dat zij van haar familie moet gedaan krijgen...
...wij zouden niet van elkaar gaan als we niet moesten. Ik zeg U, we zouden niet van elkaar gaan als...
...een hoek zolder huren van mijn huisbaas. Maar ik wil af hoe eer hoe liever van mijn zware huishuur...
...toen verscheidenen er van verschilderd zamen om mij dingen te wijzen van techniek.– Enfin hij heeft me nuttige dingen gewezen. Verder, voor ik ga, dezer dagen dus, zal hij nog wat van zijn tijd...
...van mij nemen, misschien reeds spoedig, en ik heb met hem afgesproken ik dezen herfst reeds of tegen den winter, enfin als ik een poosje geheel buiten zal zijn geweest, hem wat hoop te zenden. en daarmee voort te gaan. Zoo dat hij op de hoogte blijft van wat ik uitvoer, of hij er al dan niet van...
...betreft. Bij een boer in Drenthe betaalt men iets van f. 1 per dag voor logies en kost. De vrouw...
in translation:
...on painting materials. I discussed everything again with Van der Weele. He spent an afternoon at...
...talked about old times. He gave me great encouragement, and Van der Weele did too. But there’s no...
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s plan to go to Drenthe (379)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b341 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
381 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 5 September 1883.
in title:
381 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Wednesday, 5 September 1883.
in original text:
...met een studie van kromme, verwaaide boompjes en een tweede van een boerderij, na den regen. Alles...
...kan slechts op dit moment van ’t jaar, of als men voor een van die schilderijen staat als Dupr...
...denken aan de maatschappij van tegenwoordig, hoe bij het ten gronde gaan er van zij ook momenteel...
...voordoet. Ja voor mij het drama van storm in de natuur, het drama van smart in het leven is wel het...
...moet er zijn, doch vooral om den vorm te laten voelen, de lijnen van ’t silhouet te doen spreken...
...van Drenthe doorgaat. Gij vraagt wat zou ik noodig hebben? Ik behoef U niet te zeggen dat ik van...
...gij in ’t plan van Drenthe iets ziet en dat is me genoeg, het zal zich dan van zelf later openbaren welke partij er van te trekken is. Maar voor mij staat het al vast direkt in verband met van de...
...wegens de tijd van herfsteffecten reeds is begonnen en ik daar nog wat van hoop te snappen. Doch ik...
...of zamen den slechten of zamen den goeden weg op. En zal er zamenwonen met de moeder van komen en...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s plan to go to Drenthe (379)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b342 V/1962 and b343 b V/1962
in arrangement:
...of Sien’s unreliable behaviour, which strengthens Van Gogh’s resolve to leave The Hague. This explains...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh puts forward a similar view of the similarities between trees and figures in letter 175.
in note 5:
It is possible that Van Gogh wrote ‘kon’ (could) instead of ‘kan’ (can).
in note 6:
Van Gogh means that by painting he practises the use of colour, and that in this way at the same time he...
in note 7:
Van Gogh’s plan to seek work in England as an illustrator was mentioned earlier, cf. for example 358 and...
in note 8:
The letter to Mr van Gogh about wanting to marry Sien is the one Theo had also read; it was sent with letter...
in note 9:
Van Gogh was disappointed that in his reply to the earlier letter his father had hardly touched on what was...
in textual note 89:
kan < It is possible that Van Gogh wrote ‘kon’.
in textual note 143:
van opaan/ < opaan
382 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 6 September 1883.
in title:
382 To Theo van Gogh. The Hague, on or about Thursday, 6 September 1883.
in original text:
...een & ander wat ik reeds vermoedde �� van dat zij den laatsten tijd onderhandeld heeft over haar...
...ik daar bijna zóó zeker van was toen, als nu dat ik er meer precies van weet wat voor plannen het...
...zijn en onkosten veroorzaken. Het blijft hier in huis op den zolder, daar ik met mijn huisbaas eene...
...b.v. omdat tegen dien tijd ik misschien van de Teekenmaatschappij zou kunnen lid worden, om maar...
...mij eens zijn dat den Haag een zeer eigenaardige plaats is. Het is eigentlijk ’t centrum van de...
...150 van U kan ik nu meer doen dan toen er zooveel af moest. En door dat ik eens wat lucht krijg van...
...is dat ik voor mij wel degelijk hoop op teregtkomen van de vrouw had in Drenthe, en nu een zwaar...
...kost 1,2 wagon n. Drenthe bij nadere berekening van Gend & Loos zeker nog iets meer dan f. 25, n.l...
...wachten wegens het geld. Och Theo mijn gevoel van dezer dagen zult ge wel begrijpen, een groote...
...is ’t geweest een kwestie van alles of niets wat betreft helpen, van ’t begin af. Geld haar...
in translation:
...25 guilders, according to a revised calculation by Van Gend & Loos, because there’s also the cost...
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s plan to go to Drenthe (379)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b343 a V/1962
in date note:
...of the travel plans mentioned in letter 381; Van Gogh can now give more details (ll. 2-4). Since the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
For Van Gend & Loos, see letter 135, n. 19 and letter 378, n. 7.
in note 4:
Van Gogh earlier quoted from Carlyle’s Sartor resartus: ‘Knowest thou that “Worship of Sorrow...
in textual note 7:
�� van...was – < Dashes added by us.
383 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 7 or Saturday, 8 September 1883.
in title:
383 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 7 or Saturday, 8 September 1883.
in original text:
...wezen en zij zal den ouden weg opgaan. Als ik naar mijn intieme kennis van haar oordeel, is zij te...
...hoe hing meer van haar dan van mij af. Had zij vast gewild met mij doorzetten, zoo dat ’t iets anders dan een woord doch een daarlaten van die verkeerdheden welke den toestand onhoudbaar maakten...
...ik weer duidelijk dat het naloopen van de advertenties maar voor den schijn werd gedaan en zij mijn...
...een wanhopige poging van Musset en berouw maar niet dan nadat hij nog dieper in den modder gezakt...
...dit zijn zoo zeer kwesties van zielstrijd, en harten krimpen er meer bij zamen van pijn dan het wel...
...in haar zie dan ken ik dat van ouds en in haar en in anderen, en het is een zeer kwaad teeken. Dan, het melankolieke kijken in den afgrond is ook fataal en het middel om dat te doen wijken: hard werken. En nu – Theo – ze legt de handen alweer te veel in den schoot – nu, melankolie, als ze te...
...die is er dan voor goed bij en gaat regelregt naar den kelder. ’t Haar zeggen heb ik gedaan, bij...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s plan to go to Drenthe (379)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b344 V/1962
in date note:
...Van Gogh writes: ‘if you send something towards the 10th...I hope to be able to get away’ (ll. 7-8 and l. 131). If Theo was to comply with this request, the letter had to have been sent at least two days before 10 September. It is clear from letters 384 and 385 that Van Gogh received the money on the 10th, which means that the letter dates from no later than Friday, 7 or Saturday, 8 September 1883....
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh is referring to La confession d’un enfant du siècle (1836), in which Alfred de Musset portrayed...
in note 3:
Van Gogh uses the French word ‘lâché’ here in the sense of ‘loose, hasty’.
384 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 10 September 1883.
in title:
384 To Theo van Gogh. The Hague, Monday, 10 September 1883.
in original text:
...En ik vertrek morgen naar Hoogeveen in Drenthe. Van daar verder; en van daar uit zal ik U een adres...
...gedaan, zou ’t beste zijn hij terugzending van den brief verzocht aan ’t postkantoor want ik...
...Drenthe reeds achter den rug, is bijna al op Terschelling. Hij schreef me uit Drenthe “het land hier is zeer ernstig van stemming, menigmaal deden de figuren mij denken aan studies van jou. wat...
...als wij zoo gelukkig zijn van iets te krijgen van C.M. zal ik van daar uit per postpakket laten...
...elk geval broer, is het energiek en heel best gezien van U gij direkt dit stuurdet. Want dan ben ik...
...gaan en een overzigt hebben van ’t karakter der dingen in die streek. Ik heb me voorzien van een...
...aan C.M. – en dezer dagen ontvangt ge berigt van mijn adres, als alles wel gaat reeds morgen...
...en wegens zoo ontwijfelbaar mijn werk de demarche van naar ginder gaan gebiedt, is mijn begrip dat...
...daar ik nu mijns inziens juist op dat punt van Drenthe ben. Maar men heeft een verdeeld gevoel en...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s plan to go to Drenthe (379)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b345 V/1962
in date note:
The letter was written one day before Van Gogh’s departure for Drenthe (see l. 3). He left on 11 September...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...of Drenthe was an unspoilt peat moor. For the work Van Rappard did on his journey to Drenthe and...
385 To Theo van Gogh. Hoogeveen, Tuesday, 11 and Wednesday, 12 September 1883.
in title:
385 To Theo van Gogh. Hoogeveen, Tuesday, 11 and Wednesday, 12 September 1883.
in original text:
...ben ik hier aangekomen. Van de landstreek heb ik in den trein mooie gedeelten gezien van de Veluwe doch tegen we in deze contrijen kwamen was alles donker. Zoo weet ik er nog niets van. Doch zit in...
...dwars door den Zuid Oostelijken hoek van Drenthe heen. Dan, Noordwaarts van hier schijnt het...
...voorzien van een & ander zoo goed ik kon doch zij zal een moeielijken tijd hebben. Ik heb maar zeer weinig verf medegenomen maar toch iets en ik hoop spoedig aan te kunnen vullen. de kleur van de...
...vlak bij ’t station. Zet op den brief adres A. Hartsuiker, logementhouder te Hoogeveen. Daarna...
...de Brabantsche. Misschien zal ik daar nog wel eens iets van maken, als ik ten minste hier blijf. Nu...
...ik wat meer verf heb begin ik dien togt en ga van ’t eene gehucht of dorp naar ’t andere. Doch...
...tusschenpoozen kan ik mijn koffer &c. laten op den zolder. In de haven v.h. dorp zag ik heel echte turfschuiten en figuren van schippers. Vrouwtjes met het costuum van hier op ’t hooiveld – best...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b346 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Dinsdag avond’. Van Gogh began the letter the evening he arrived and finished it a day...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh arrived he must have travelled on the last train, which arrived in Hoogeveen at 21.00. Working backwards according to the Reiswijzer (Timetable) for September 1883, he left The Hague by the 14.05 train at the latest. See Dijk and Van der Sluis 2001, p. 81...
in note 3:
Antoine Philippe Furnée, to whom Van Gogh had given lessons.
in note 4:
...district B) (now Pesserstraat 24). See GAHo, Civil registration; Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 83-103.
386 To Theo van Gogh. Hoogeveen, on or about Friday, 14 September 1883.
in title:
386 To Theo van Gogh. Hoogeveen, on or about Friday, 14 September 1883.
in original text:
...gemaakt. Van die soort heb ik er een stuk of 6 ook van binnen gezien en zullen meer studies van...
...dan U zeker schij van Jules Dupré in herinnering te brengen, dat meen ik van Mesdag hoort, met...
...expressie van soberheid.– Een vrouwenborst bijvoorbeeld heeft die beweging van zwoegen die lijnregt het tegenovergestelde van volupté is en soms, als het schepsel oud is of ziekelijk, deernis opwekt en anders respect. En de melankolie welke in ’t algemeen de dingen hebben is van gezonde soort, als in de teekeningen van Millet. Gelukkig dragen de mannen hier korte broeken, wat den vorm van...
...en altijd bedrijvigheid van turfschuiten. Om U een staaltje te geven van het echte van deze streek...
...op het dak van dit woonhuis begonnen te grazen. De geit klom op den nok en keek den schoorsteen in...
...vlak bij heeft men toch reeds schaapherders, van die ovens, van die plaggenhutten &c. Ik denk wel...
...komen. En dat maakt juist grooter mijn gevoel van deernis en dat wordt een melankoliek gevoel omdat...
in ongoing topic 1:
Van Gogh looks back at the time he was with Sien (385)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b347 V/1962
in date note:
Van Gogh, who had arrived in Drenthe on 11 September, writes: ‘Now that I’ve been here for a few days...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Evening (The Hague, Mesdag Museum). Ill. 83. Van Gogh had seen this painting in the summer of 1882...
in note 3:
Van Gogh may have been thinking here of the ‘Irish sketches’ by William Small and Richard Caton Woodville...
in note 7:
...Zwartschaap lie directly north-east of Hoogeveen. Van Gogh probably used the spelling ‘Stuufzand...
387 To Theo van Gogh. Hoogeveen, Sunday, 16 September 1883.
in title:
387 To Theo van Gogh. Hoogeveen, Sunday, 16 September 1883.
in original text:
...toonen van den avondhemel, en het donker blaauwe allerlaatste lijntje aan den horizon grond van...
...croquis van naar de studie welke ik er van schilderde. Ik ben bezig aan een andere studie van een...
...horizon lijn van geboomte met een paar daken nog ziet. Het is wel jammer dat gij van C.M. nog niets...
...te baat nemen echter want ik wil van indringen ook niet den schijn zelfs hebben. En indien C.M. mij...
...niet al te langen tijd studies van hier te zenden als ik er eenigen van bij elkaar zal hebben. En...
...en gij zult er het Uwe van hebben. Toen ik hierheen kwam had ik van verf bij mij een aantal half...
...masthout die het afsluit scheidt een tintelende lucht van den ruigen grond, die in ’t algemeen...
...zie ik dat hij, Liebermann, veel van de manier van Herkomer moet hebben. vooral wegens consequent...
...juist de arbeiders terug door den modder, een karavaan als van schoorsteenvegers, een met een ouden...
...de Groux achtigs heeft, een gezigt dat soms den toon van roode kool heeft, een echte sjouwer. De...
in ongoing topic 3:
Van Gogh looks back at the time he was with Sien (385)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b348 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes that for the first time since he arrived in Drenthe the sun is not shining (ll. 236-238). The...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh added the sentence ‘Painting in...one dizzy’ later.
in note 3:
...a hamlet near Hoogeveen. See Metselaar 2000, and (also for the debate) Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 119-122. New research has revealed that it was indeed the cemetery of Pesse, see Annemiek Rens et al., ‘In de Drentse voetsporen van Van Gogh’, Waardeel. Drents historisch tijdschrift, 40-4 (2020), pp. 22-31.
in note 6:
...1, scene 5: ‘The time is out of joint’, since Van Gogh alluded to this expression not long after this...
in note 7:
...Ed. Anne Bouchard. Lausanne 1977, p. 91. It is not known whether Van Gogh was familiar with this novel.
in note 8:
Van Gogh continued to deal with the two suppliers in The Hague, Leurs and Furnée, not only in Drenthe but...
in note 9:
Van Gogh must have meant the scent of the pine trees; turpentine is made from pine tree resin.
in note 13:
Van Gogh visited the village of Courrières in Northern France in the winter of 1879-1880; see letter 158.
in note 14:
Van Gogh underlined ‘alone’ to stress that he was now living apart from Sien.
in note 15:
...sustained injuries to his face in 1874 when the house he owned at that time burnt down. This may explain Van Gogh’s description of his remarkably red complexion. Cf. Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 83-85.
388 To Theo van Gogh. Hoogeveen, on or about Friday, 21 September 1883.
in title:
388 To Theo van Gogh. Hoogeveen, on or about Friday, 21 September 1883.
in original text:
...in geval van zwijgen op te vatten als zeer grove beleediging. Ik moet ronduit hierover spreken van...
...van niet antwoorden heeft geen raison d’être, te meer daar het beter geweest ware indien van...
...dingen, voor en aleer ik van den togt door den Zuid oosthoek van Drenthe bepaalde resultaten kan...
...wilde ik het geld van Rappard afdoen, ook al zij het dat daarna ik van hem misschien weer iets zal...
...erg veel van mij en toen ik al in den wagon zat, had ik hem nog op mijn schoot. en zoo zijn we van...
...van Corot ook vooral. Stille muzen waren zulke vrouwen en de emotie van die zachtmoedige meesters, het intieme, het penetrante van hun poezij, ik voel er steeds, altijd, overal den invloed van een...
...dan van zelf vermijden sommige uitersten waarin Pa veel te veel vervalt, en op die conditie van...
...in beoordeeling van zekere zaken.– Vergissingen in het genre van dat b.v. C.M. zeker zich er van...
...begonnen en de klip van “verdorren” heeft hij omgezeild. In zake van menschen die het goede...
in ongoing topic 2:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in ongoing topic 3:
Van Gogh looks back at the time he was with Sien (385)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b349 a-b V/1962
in additional details:
On the last sheet of the letter Van Gogh wrote the beginnings of a paint order, which he never finished. See...
in date note:
...Van Gogh says he is sending three paintings. In the present letter they are finished but not yet dry enough to be sent, so that this letter must have been written earlier. This means that the letter with his allowance for which Van Gogh thanks Theo here (ll. 1*-2) must have been the third in September. Because he also wanted to tell Theo ‘straightaway’ about his latest experiences (l. 2), we have dated the letter on or about Friday, 21 September 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
The following shipments sent by Van Gogh to his uncle are known from the correspondence: 12 pen-and-ink...
in note 3:
...in West-Terschelling. See Suzanne Boer, ‘Anthon van Rappard op Terschelling’, Schylge myn lântse 13...
in note 4:
...Cottages (F 17 / JH 395) was one of them, since Van Gogh sent Theo three paintings a few days later and...
in note 9:
...Emile Zola’s novel Nana of 1880, is the type that Van Gogh describes as ‘full-blooded and sensual...
in note 10:
...Ed. C. Bouglé et H. Moysset. Paris 1935, p. 207. Van Gogh will have known the quote through Michelet, who...
in note 13:
Van Gogh bases this on Michelet’s ‘Every woman, at every age, if she loves and if she is kind, gives a...
in note 16:
...of charity) by Pierre Jean de Béranger, from which Van Gogh quoted in letter 110. The theme of the poem, in...
in note 18:
We know from letter 93 that in any event Van Gogh visited the famous Père Lachaise cemetery in Paris in the...
in note 22:
...appeler le rayon noir). See Hugo 1965, p. 228. Van Gogh repeats the expression in letters 400, 401, 403...
in note 24:
...to Marie (FR 2244) and on 1 October 1883 Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘just leave things to time if...
in textual note 252:
van – < van
389 To Theo van Gogh. Hoogeveen, Monday, 24 September 1883.
in title:
389 To Theo van Gogh. Hoogeveen, Monday, 24 September 1883.
in original text:
...te antwoorden op wat gij omtrent zending van ’t bewuste schrijft. Voorloopig verzoek ik U postwissel te zenden als laatst, tot ik wisselkantoor weet – houd echter onkosten af.– Ontving schrijven van t’huis Pa onwel was geweest ten gevolge van een val – moge dit maar niet serieuser zijn dan zij schreven.– Weet gij er iets naders van?– Ben afgeloopen week dieper in de turfvelden geweest – prachtige gevallen, ik vind het hier hoe langer hoe mooier & zal wel van ’t begin af er op...
...begrip van de dingen zoo als zij au fond zijn en hun ernstig, sober karakter kan geven. Figuren ontmoette ik, superbe – maar nog eens, eene natuur die zooveel noblesse, zooveel waardigheid en ernst heeft moet met bezonkenheid en geduld en langdurig werk worden behandeld. Daarom moet m.i. van ’t begin af aan ik het niet als maar eens hier komen kijken beschouwen, maar ligt het in den aard van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b350 V/1962
in additional details:
...3 (60) 3 / 7E/25 SEPT. 83’. The address reads: ‘Monsieur Th. van Gogh/ 21 Rue de Laval./ Paris.’
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Mrs van Gogh told Theo on 1 October 1883 that she was sorry that he had had to hear from Vincent that Mr van Gogh had had a fall. She described the accident as follows: ‘Pa choked on a mouthful of tea while he was...
in note 3:
...being reclaimed in the 1880s, but peat was still being dug to the east of this, near Tiendeveen, Nieuweroord and Nieuwlande, Van Gogh must have been here. According to Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 130-133, 137.
390 To Theo van Gogh. Hoogeveen, on or about Wednesday, 26 September 1883.
in title:
390 To Theo van Gogh. Hoogeveen, on or about Wednesday, 26 September 1883.
in original text:
...ben door een gevoel van groote zorg, gedruktheid, een je ne sais quoi van moedeloosheid en wanhoop...
...t spel is.– Het lot van de vrouw bovendien, het lot van mijn lief, arm, klein mannetje en het...
...het dan ook als iets waar niet van ulieden doch van mij zelf de beslissing afhing (behalve dat ik...
...van al te veel zorgen nasleept, terwijl er een hartewond ook als reste over blijft en een gevoel van...
...heb vernomen van haar ofschoon ik vóór mijn heengaan haar gezegd heb dat ik aan den timmerman...
...op het punt van haar lot in zorg ben ofschoon ik geloof dat als zij eenvoudig in den nood zat zij...
...en is het zoo dat zij van haar familie geholpen wordt, begrijp ik er genoeg van dat zij het te veel...
...pen doch op conditie van met mij niets te maken te hebben en is dat reden van haar zwijgen. Ik wil...
...in plaats van ginder. Pa schreef mij of hij mij helpen wilde doch ik heb niets laten blijken van...
...te meer over als hij iets er van weten zou dat alles niet voor den wind gaat. Zoo schreef ik Pa...
in ongoing topic 1:
Van Gogh looks back at the time he was with Sien (385)
in ongoing topic 2:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b351 V/1962
in date note:
...that one dates from Friday, 28 September and Van Gogh revisits several issues in it – the present...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This is probably W.A. van Berkel, who was priest of the Hague ‘Boschkant’ from 1875 to 1890 and died in...
in note 3:
Van Gogh had stored his things in The Hague, in the attic of the house where he had been living; see letter...
391 To Theo van Gogh. Hoogeveen, Friday, 28 September 1883.
in title:
391 To Theo van Gogh. Hoogeveen, Friday, 28 September 1883.
in original text:
...iets van werk met mogelijkheid te kunnen uitrigten.– Zie zelf op de kaart hoe ver het is van Mons...
...is geen wantrouwen, geen verdenking van U doch eenvoudig een maatregel van gezond verstand – voor...
...terug niet voor den eersten doch wel voor de volgende stappen te doen zonder zeker te zijn van mijn...
...is zelfs geen toren). Zoo ik kan niets krijgen van teekengerij zelfs.– Verder nog het land in zal...
...saisoen tot den grootsten spoed mij drong. Reken dat de tijd verloopt & vóór ik een woord van U...
...� den dominé – met steek & korte broek – net een figuur van Meissonier – volgde aan den...
...jaar van hard werk geweest en après tout met kalmte zie ik er op terug.– En wat er ook zij van...
...dan 70 geschilderde studies liggen – waren die maar van hier, ik zou er ook meer aan hebben gehad...
...mijn schuld heb betaald van het geld terwijl ik wel schuldig was doch niemand van wie ik nu laatst...
...te veranderen van handelwijs en het misschien de vriendschap influenceert, en wat ik van dien wou...
in ongoing topic 1:
Van Gogh looks back at the time he was with Sien (385)
in ongoing topic 3:
Van Gogh orders paint in The Hague (387)
in ongoing topic 4:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b352 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh says that he saw a funeral on the day he wrote (ll. 130-131). This must have been on Friday, 28...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh was in the Borinage from some time around the beginning of December 1878 to around early October...
in note 2:
Van Gogh added this remark in brackets later.
in note 4:
By then Van Gogh had been in Drenthe for 17 days.
in note 5:
In The Hague Van Gogh had seen a map on which Hoogeveen was shown as a town. See letter 378.
in note 6:
...of Alberdina Slot, on Friday, 28 September 1883. See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 101-102, 124-125.
in note 7:
...characteristic garb that Van Gogh describes. He was to wear this eighteenth-century regalia, the official dress of the strict orthodox school, for 43 years. Ill. 2117. See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 101-102...
in note 8:
Van Gogh had stored his things in the attic of the house where he had been living in The Hague; see letter...
392 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Wednesday, 3 October 1883.
in title:
392 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Wednesday, 3 October 1883.
in original text:
...Waarde Theo, Ditmaal schrijf ik U heel uit den achterhoek v. Drenthe, waar ik gekomen ben na een...
...van ’t kanaal als mijlen en mijlen Michels of Th. Rousseau’s b.v., van Goyens of Ph. de Konink. Vlakke plannen of strooken verschillend van kleur, die smaller & smaller worden naarmate ze den...
...de trekschuit met krip om haar oorijzers wegens ze in den rouw was, en later nog een moeder met een...
...ik ben vol van wat ik gezien heb. Van avond was de heide ongemeen mooi.– In een van de Albums...
...naar de Oost te gaan. Maar dat zijn van die beroerde, sombere momenten als de dingen iemand...
...gij op den gewonen tijd Uw brief verzend aan ’t zelfde adres zoo vind ik die dus den twaalfden...
...ben is Nieuw Amsterdam. Van Pa ontving ik nog een postwissel van f. 10.- die met dat van U maakt ik...
...met de groote oude plaggenkeeten van hier uit makkelijk bereiken kan, daar ik hier een beter licht & ruimte zou hebben. Want betreffende het bewuste schilderij van dien Engelschman met de magere kat...
in translation:
...the banks of the canal as miles and miles of Michels or T. Rousseaus, say, Van Goyens or P. de Koninck.
in ongoing topic 1:
Van Gogh orders paint in The Hague (387)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b353 V/1962
in date note:
...Van Gogh writes that he sat on the deck of the barge, drawing (see the letter sketch). The journey described in the letter was therefore probably on Tuesday, 2 October 1883. (See also n. 1). We cannot say for certain whether the present letter was written that same evening (cf. ‘it is already late’, and ‘I thought about you again and again on this trip’ (l. 100 and ll. 104-105), but it must have been shortly after Van Gogh’s arrival: after all he writes that he cannot yet provide a permanent address because he doesn’t know where he will be ‘for the next few days’ (l. 69). We have therefore dated the letter on or about Wednesday, 3 October 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh probably took the barge along the Verlengde Hoogeveense Vaart to Nieuw-Amsterdam/Veenoord on the afternoon of Tuesday, 2 October. The barge sailed at 13.00 and the trip of around 30 km took about six hours altogether. Van Gogh took a room in Hendrik Scholte’s lodging-house, district E, no. 34. See Dijk and Van der...
in note 2:
...serve as a filling material for beds. See Dijk and Van der Sluis, 2001, pp. 175-176. Some sources say that...
in note 5:
Probably Adriaen van Ostade.
in note 6:
Van Gogh knew the theories of Lavater and Gall about physiognomy and phrenology via Alexandre Ysabeau...
in note 13:
...n. 11. See exhib. cat. The Hague 1980, Eberle 1995, and Michael F. Zimmermann...which dazzle many an eye”: Van Gogh and Max Liebermann’, in Van Gogh Museum Journal. Amsterdam and Zwolle 2002, pp. 90-103.
in note 14:
...is possible that Van Gogh meant the so-called ‘straw village’, a number of huts to the south of the de Verlengde Hoogeveensche Vaart, close to the house known as ‘La Paix’. See Dijk and Van der Sluis 2001...
in note 15:
Although Van Gogh moved into Scholte’s in Nieuw-Amsterdam/Veenoord, he kept the lodgings in Hoogeveen as his postal address. Mr van Gogh wrote to Theo on 15 October 1883: ‘he seems to be making distant trips, but...
in note 17:
...van Gogh told Theo: ‘I have written to Vincent and sent him 10 guilders by postal order. If you think he needs more, I can do it, do keep me informed in this regard’. Uncle Vincent evidently did not agree with these remittances: ‘Uncle Cent advised against sending Vincent too much money, in order to reduce the risk of prolonging that connection. But make no mistake – we will happily cooperate for what he needs, for it must not burden you too greatly!’ (FR b2245). ‘That connection’ must refer to Sien Hoornik. From letter 395 it appears that Vincent sent Sien money. Mr van Gogh moreover told Theo on 15 October 1883: ‘Had a hurried word from Vincent recently, the 10 guilders had come in handy for him, he wrote, for paints that he needed’ (FR b2246...
in note 20:
Van Gogh mentions Harderwijk because it was there that volunteers enlisted at the Colonial Recruitment Depot...
in note 21:
...houses and huts on either side could have been made in Nieuw-Amsterdam. See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 148-152. Van Gogh probably based the composition of the various little frames on a print like Percy...
393 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Sunday, 7 October 1883.
in title:
393 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Sunday, 7 October 1883.
in original text:
...en hier zijn dan ook niet alleen effekten van V. Goyen. Gisteren teekende ik verrotte eikenwortels...
...tegen een witte lucht en op den voorgrond ook weer variatie van black & white in ’t zand. Ik zag...
...van grootte naar gelang van ’t plan waar ze zich bevonden – wijd weg een silhouetje van een...
...ik van omstandigheden niet af, anders dan zeer in ’t algemeen hoe het in het huis niet heel prettig is.– Wisselingh vertelde mij de historie van het huis te Londen en ik zeg alleen dit er van...
...en tegen den draad in zijnde verhoudingen mede tot uw eigentlijke positie ten opzigte van het leven...
...in hebben door den blik op de toekomst. Eene toekomst die, al hangt ze niet geheel van persoonlijk...
...te zijn en dat, verzeker ik U, verkort enorm den tijd van niets kunnen.– Het is iets fataals dat...
...Het komt aan op persoonlijke moeite doch den weg is makkelijker of moeielijker er door naarmate...
...moeten vernieuwen.– Ik hoop van de wijfjes in het veen van ommestaand krabbeltje iets te maken en...
in translation:
...too — that is the drama — but that, it’s everywhere, so there aren’t only Van Goyen effects here.
...of movement in it. Well, I often think about Van Goyen on these misty mornings, the little houses...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b354 V/1962
in date note:
...Van Gogh wrote from Drenthe during the rest of October and in November are problematic (letters 393-408). The order we suggest here differs in some cases from that in the earlier editions and from the sequence proposed in Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 175-184. From this letter onwards the main theme is Vincent’s efforts to persuade Theo to leave the art trade and become a painter too. This is related to tensions between Theo and his employers. The discussion begins where Vincent first conceives the idea that Theo would be more in his element as a painter in nature than as an art dealer in a world of insincerity, disinterest and the pursuit of profit. In part as a result of Theo’s reactions, Vincent becomes more and more strongly convinced that he is right, until he eventually agrees with Theo when he suggests ‘letting a little time go by’. We have relied predominantly on the following data in the reconstruction. First of all there are a few letters with known dates. Then there are (presumed) remittances, resumptions of subjects broached earlier and reactions to Theo’s answers which provide some reference points and indicate the course of the discussion. Finally, repetitions of striking formulations, words and expressions can be a reason for placing letters close to or after one another. Below we give an overview of the dating of the letters in question; we set out the arguments for this dating in the notes to the individual letters. In the present letter Van Gogh writes that he had walked around in Nieuw-Amsterdam ‘for a couple of days’ (l. 3). Some days had therefore passed since the previous letter written on or about Wednesday, 3 October, which was the first from this village. Moreover the letter was written at least a few days before 12 October, because he says that this is when he will be back in Hoogeveen again (l. 161). Although no exact date can be derived from this information, the letter has been dated on or about Sunday, 7 October 1883. The other attributed dates are then: 394 Friday, 12 October 395 Friday, 12 or Saturday, 13 October 396 on or about Monday, 15 October 397 on or about Tuesday, 16 October 398 on or about Monday, 22 October 399 on or about Friday, 26 October 400 Sunday, 28 October 401 on or about Wednesday, 31 October 402 Friday, 2 November 403 on or about Monday, 5 November 404 on or about Thursday, 8 November 405 Sunday, 11 November 406 Monday, 12 or Tuesday, 13 November 407 Monday, 26 November 408 Saturday, 1 December...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...with trunks and remnants of bog-oaks in the foreground. See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 195-196.
in note 3:
See for Jacob van Ruisdael’s View of Haarlem with bleaching grounds: letter 37, n. 3. After the word ‘Overveen�� Van Gogh crossed out: ‘yet here it was light in the background’.
in note 6:
The subject must have arisen during Van Wisselingh’s recent visit to Van Gogh in The Hague (see letter 380). Van Gogh believed that he was having difficulty keeping his head above water as an independent art dealer in Paris (see l. 86).
394 To Theo van Gogh. Hoogeveen, Friday, 12 October 1883.
in title:
394 To Theo van Gogh. Hoogeveen, Friday, 12 October 1883.
in original text:
...de teekeningen in zonderling rapport staan tot den storm van gedachten en de aspiraties – ijdel...
...gevoelt het onderscheid tusschen Uw gemoedstoestand van nu en van andere jaren. En twijfel niet of...
...erger in plaats van beter. Niet alleen voelde ik me versteend in plaats van gevoelig tegenover de...
...wat er van kan ik meevoelen wat het is. Nu, sta gij op Uw stuk en laat Uw smart U niet van streek...
...de Uwe, ik was een van de laatsten, gij een van de eersten, doch wat ik zeg van ontworteld zijn, ik...
...minder dan ik zeker van ben – dat gij uit de natuur uit zijt. Vind gij het nu gek van mij dat ik...
...kerel, van mij eenvoudig dit gelooven, dat op het moment waarop ik U schrijf ik iets terug heb van...
...nk nu daarover eens na. Wat is het doel en van U zelf en van Pa, Moe, Wil, Marie en mij? wat willen...
...van te verteeren misschien verdienen, word positief in plaats van negatief.– Is er kwestie van...
...eenige onredelijke wijze van U zou scheiden. Wilt ge van mij af zijn, goed, ik wil ook wel van U af...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b355 a-b V/1962
in date note:
...letter’ (l. 1*). There is no reason to think that Van Gogh changed his plans. We have therefore dated the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh could have meant two things here: both literally ‘drawing impossible windmills’ (drawing...
in note 2:
Van Gogh worked for Goupil & Cie in London from June 1873 to May 1875. Cf. in this regard also letter 39 and...
in note 3:
Van Gogh had once asked Maris if he would be his teacher. Maris must have told him that ‘you would have an odd one in me’, to which Van Gogh replied that that was exactly what he needed. Letter from Matthijs Maris to P. Haverkorn van Rijsewijk. See Heijbroek 1975, p. 282, and n. 154.
395 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Friday, 12 or Saturday, 13 October 1883.
in title:
395 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Friday, 12 or Saturday, 13 October 1883.
in original text:
...het een en het ander pak ik bij den kop, het zal later van zelf zich ordenen en bezinken. Maar ik...
...gezet is, waar toevalligerwijs een klein balcon aan is. Van waar ik reeds de heide met de keeten...
...aan ’t adres van haar familie dan dat ik zelfs den schijn wil hebben van mij schuil houden. Zoo...
...ik wil niet valsch doen.– Ik vond den brief van dien schobbejak te Hoogeveen nu bij mijn bezoek...
...te blijven de bruinen en geelgrijzen van den grond eenige toonen lager moeten stellen. Me dunkt dit is iets als men ’t ééns zóó analyseert, spreekt zóó van zelf dat men zich moeielijk...
...iets er van te hooren wegens dit toch bepaald ook de karakteristieke dingen van ’t moment, niet van veel vroeger jaren zijn. Dus als ge een oogenblikje hebt, schrijf er eens iets van. Naar een...
...fameuse joden die buitengemeen afschuwelijk doen te midden van Milletachtige typen of op die naïve...
...als ik er hier zag, de hoogte van beschaving en rede van gewone varkens bereiken, moeten zij nog...
in ongoing topic 1:
Van Gogh looks back at the time he was with Sien (385)
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s stay on Terschelling (388)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b355 c V/1962
in arrangement:
...salutation, so the letter is probably incomplete. Van Gogh writes that he is sending ‘scratches’ (l...
in date note:
Van Gogh must have been in Hoogeveen on Friday, 12 October 1883 (see letter 394). The present letter, written in Nieuw-Amsterdam (l. 38), must date from soon after the trip back because Van Gogh describes his fellow passengers in the barge. If he travelled back on the Friday, he must have caught the barge that sailed at 13.00; if he spent that night in Hoogeveen, he could have left at 9.30 on Saturday morning. The fact that he writes that he is going out again (l. 130) does not necessarily mean that the letter cannot have been written on Friday evening, since Van Gogh was drawing evening effects that month (see letter 398). He probably received Van Rappard’s letter from Utrecht (that was ‘today’, l. 39) just before he left Hoogeveen, as there are no indications that Van Rappard had Van Gogh’s address in Nieuw-Amsterdam. The sheet consequently dates from Friday, 12 or Saturday, 13 October 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh found a room in the lodging-house kept by Hendrik Scholte, in District E, no. 34 (later no. 47). He had evidently had an opportunity to move to a better room after he got back from Hoogeveen. On Scholte and his family: Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 161-169...
in note 6:
Anthon van Rappard made various works on the island, among them Old women in the West-Terschelling home: see...
in note 9:
...explains what is needed for a well-ordered society. Van Gogh copied out a passage from On heroes as early as...
in note 11:
...Bleaching field at Zweeloo (Holland)) at the 1883 Salon; Van Gogh mentions this painting in letter 402.
396 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Monday, 15 October 1883.
in title:
396 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Monday, 15 October 1883.
in original text:
...men pas. Ga de historie van de lui na, zelfs veel die van jongs af schilderden veranderen dan eerst...
...maak er 1500 gulden van. Tot waarborg daarvan is, dat – ik spreek nu van U & mij als zamen doende...
...van U zelf zoudt gij ontwaren die geestesrigting van bespiegeling, van denken en analyseeren, van...
...Uw toekomst verder op, niet den voorgrond maar het tweede plan, den horizon, is die helder. Hij...
...in den rats zitten vooral. Met al Uw eigen activiteit zoudt ge kunnen vervallen in ’t geval van...
...te eerlijk voor den tegenwoordigen kunsthandel, veel te knap &c. Nu is ’t niet den tijd daarvoor...
...der diepte, ’t intieme, serieuse charme van den Oceaan, van ’t artisten leven – met het...
...doch gij zult er niet veel van hooren, 6 uren gaans landschappen van Michel liggen tusschen U en de...
...wrijving hebben van gedachten met iemand die weet wat een schilderij is, die het raisonable van het...
...hei, ’t aardappelveld, kom eens mee achter den ploeg en den schaapherder loopen – kom mee in...
in translation:
...very well, of course: a multitude of cases. The Van Eycks as well. And Jules and Emile Breton in the...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b362 a-c V/1962
in date note:
...Van Gogh returns here for the first time to the issue of Theo’s becoming a painter, so that the two of them would go forward together as two craftsmen. This means that the letter must have been written not too long after letter 393. After that letter, however, Van Gogh wrote first about his trip to Hoogeveen (on Friday, 12 and on or about Sunday, 14 October; letters 394 and 395). The present letter must moreover precede letter 397 because Van Gogh included a letter sketch in that one, noting ‘This was a very different field from the one I scribbled for you yesterday, but this is the singular thing about it here, always precisely the same and yet just that variation’ (ll. 203-205). We suggest that he is referring there to the first sketch in the present letter. On these grounds we have dated the letter on or about Monday, 15 October 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...4800 francs, which at that time was equivalent to about 2400 guilders (and not francs as Van Gogh writes). The sum that Van Gogh subsequently rounds off to ‘1500 guilders’ must therefore have been the sum per...
in note 3:
Van Gogh believed that Elbert Jan van Wisselingh had difficulty keeping going as an independent art dealer in the unfavourable climate in the art trade in Paris; cf. letters 393, 397 and 398; however, very little is known about the two years that Van Wisselingh spent in Paris. Cf. also letter 331, n. 3.
in note 4:
Van Gogh added this last sentence (‘We’ll...win’) later.
in note 5:
...a ploughman after which Van Gogh made letter sketch A, Ploughman with a stooping woman (F - / JH 422), may have been Heerendijk, in the distance, opposite the lodging-house. See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 189...
397 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Tuesday, 16 October 1883.
in title:
397 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Tuesday, 16 October 1883.
in original text:
...au fond ge man van zaken zijt – au fond des fonds zie ik in U den artist, den waarachtigen artist...
...vol van wat die stille, trieste hei in mij werkt. Juist op dit moment gevoel ik in me het begin van...
...solides. Ik spreek hier van de lui van Barbizon bepaaldelijk, en die rigting van het zoeken in ’t...
...mislukt, juist als mij den moed ontzonk zou zeggen, nu moet ge toch nog voor den 7den keer het nog...
...want aan mij zoudt gij van Uw kant ook dat hebben, en dat is iets van belang. Twee personen moeten...
...van hetgeen voor dak, voedsel noodig is, men van wal zou kunnen steken. En niet in ’t geval van...
...er zou geen gevaar zijn. Als gij den schok moet doorstaan van weggaan bij G&Cie, calmeer U voor gij...
...et is een kwestie van iets heel nieuws willen, een soort herschepping van U zelf ondernemen, heel...
...van veranderen het regt doen zwaarder moet tillen dan wat de lui er van zeggen. Wat er van gezegd...
...eene verandering door & door van maaktet. Den stier greept in de horens. Den stier fataliteit die...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b356 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh says: ‘I’ve now been breathing heathland air for a month’ (l. 175) – he arrived in Drenthe...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...the manager of Goupil’s gallery in London when Van Gogh worked there. He started his own gallery at 20...
in note 4:
...faut qu’elle soit). See Hugo 1951, p. 878. Van Gogh quotes the sentence again in letter 400. Cf...
in note 5:
...to rid it of all Roman Catholic influences. Cf. also letter 405, where Van Gogh talks about the Mayflower.
in note 11:
Having reached this point in the letter, Van Gogh drew the second letter sketch, Stooping woman in a...
in note 12:
Van Gogh added the word ‘speculative’ (‘wind’) in ‘speculative art business...
in note 13:
...1859), (see letter 288, n. 8). It appears that Van Gogh is trying to say that Theo can hear the...
in textual note 148:
van hetgeen < hetgeen
398 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Monday, 22 October 1883.
in title:
398 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Monday, 22 October 1883.
in original text:
...dacht.– Het idee van verandering van patroon, dunkt mij, is een gezond idee van U.– Dat moment...
...huis G&Cie aan den windhandel en wie den wind zaait, er moet van komen hij den storm oogste.– Ik...
...maar een van de minste employés, toch zelfs nu nog na 10 jaren minstens voel hoe nog iets van mijn...
...een plan van U verder zegt. In de gegevenen – gesteld noodzakelijkheid van veranderen – opperbe...
...van bestaan is, dus reden te meer dat ik het daarin zal blijven zoeken. Meer nog – als er eens van...
...gré als ’t niet van zelf gaat.– Ik krabbel nu nog een paar gevallen van hier. Het land is zoo...
...de grootsten hunner profiteerden van die enorme prijzen persoonlijk in den laatsten tijd als ze er...
...te worden, welnu wat er ook zij van den kunsthandel, voor een reeks van jaren nog zal ’t wel zoo...
...dat het meer de grootheid der vlakte en het vallen van den avond geeft en ’t vuurtje ’t eenige...
...er van zoudt ge alle dingen vernieuwd zien en een breede toekomst. Denk aan wat ge me verteldet van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b358 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
It seems that Van Gogh drew the sketches in the letter in Nieuw-Amsterdam and wrote the letter there too.
in note 5:
Van Gogh says he has written to Sien in letter 395.
in note 6:
From 1858 onwards Uncle Vincent van Gogh was a partner (‘associé’) in Goupil & Cie. His art gallery in...
in note 9:
...barge with two figures (F 21 / JH 415). The location may be in the Stadnitsky district, which Van Gogh could easily reach from his lodgings by walking along Schooldijk. See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 214-219.
in note 11:
...could refer to the three earlier pictures of the subject that Van Gogh made in The Hague: see letter 361.
399 To Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus. Nieuw-Amsterdam, on or about Friday, 26 October 1883.
in title:
399 To Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus. Nieuw-Amsterdam, on or about Friday, 26 October 1883.
in original text:
...ik ontvangen en dank U er wel voor. Het overlijden van Nicht Anna Tak trof mij ook, ja er kon wel...
...in verband met den gang van alle zaken.– Er is een zekere sfeer waar men liefst buiten moet blijven mijns inziens.– Om van iets anders te spreken – de lui van het Heike bedrogen elkaar en of dat hier nooit gebeurt zoude ik niet durven verzekeren. Maar van de lui van het Heike geloof ik zij ook al bewezen men ondanks het elkaar eventueel bedriegen, ondanks het als van zelf sprekend beschouwd...
...beschouwd. Het Heike vond ik een merkwaardig voorbeeld van energie, die huisjes elk met een stukje...
...ze zouden kunnen wezen – ik wil niet tegenspreken van beter – maar zooals gezegd, ik zie hier...
...ben toevalligheden van karakterfouten te onderscheiden. Ik moet voor ik daartoe kom er nog meer van...
...ik weet het nog niet.– Ik sprak onlangs met den man bij wien ik woon, die ook zelf boert, over...
...maanden te s’Hage toen ik veel last had van zenuwachtigheid &c. En dat is geheel gecalmeerd. Men...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b357 V/1962
in date note:
...Van Gogh refers to, l. 3) and after several stormy days (l. 77), which occurred between 16 and 21 October (KNMI). In part because it was probably Mr van Gogh who wrote ‘27 Oct. 83’ in the top right corner – he most likely sent the letter on to Theo that day – we have dated the letter on or about Friday, 26 October 1883. In Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger took the date written in the other hand...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh’s cousin Johanna Elisabeth Tak-Van Gogh, Uncle Jan van Gogh’s daughter, died on 17 October 1883 in Middelburg at the age of 39. She was married to the merchant banker Jan Tak. The cause of her death is...
400 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Sunday, 28 October 1883.
in title:
400 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Sunday, 28 October 1883.
in original text:
...Dat noem ik den fatalen kant zelfs van le rayon noir, laat staan daar waar van rayon geen sprake...
...zin van “het interessant vinden” – ik voor mij zeg dan “amusera”.– En van den zekeren...
...alle dingen van ’t leven een je ne sais quoi van almagtig goed & ook een element van slecht was...
...eigen geweten het kompas is dat mij den weg wijst, al weet ik er van ’t niet precies zuiver werkt...
...als gij redeneert: ik heb van den kunsthandel ’t mijne maar niet van de kunst, het handelen laat...
...Iedereen zou hier moeten schilderen.– De vrouw van een van de v. Eijcks moest het ook.– Met de...
...� Van twee personen ken ik den zielstrijd tusschen het ik ben schilder en ik ben geen schilder. Van...
...leeren van de natuur, geduld leeren van het zien zachtjes opkomen van t’koren, het groeijen van...
...Dat is iets eigenaardigs, niet van alle rigtingen van het schilderen maar van de rigting Millet...
...il faut qu’elle soit – de meest van zelf sprekende zaak van de wereld voor U zelf en voor mij...
in translation:
...Everyone should paint here. The wife of one of the Van Eycks had to do it too. With the greatest...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b359 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes ‘It is Sunday today’ (l. 1*). The letter was written later than letter 398, which dates...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh wrote this ‘take [them] as they are’ in letter 398.
in note 5:
...tout haut”.) See Zola 1966-1970, vol. 10, p. 39. Van Gogh quotes ‘vivre tout haut’ (‘Live life to...
in note 7:
The form of words that Van Gogh uses strongly suggests that Theo was living with Marie; cf. for example the same expression in letter 348, where Vincent writes that Mr van Gogh disapproved of Vincent’s ‘being with...
in note 8:
Van Gogh is referring to his (failed) attempts – in the period between April 1876 and c. 1879 – to become...
in note 10:
Van Gogh probably means Margaretha van Eyck, presumed sister of the Flemish painters Jan and Hubert van Eyck, who according to tradition was a miniaturist. Jan van Eyck’s wife had the same forename, but she is not known to have been an artist. See Ter liefde der const. Uit het Schilder-Boeck (1604) van Karel van Mander. Ed. W. Waterschoot. Leiden 1983, pp. 44, 55, 66.
in note 14:
...hero-worship and the heroic in history, which Van Gogh says he is reading this month (see letter 395...
in note 15:
From letter 406 it emerges that Van Gogh’s Uncle Vincent had insulted him in these words.
in note 17:
...letter sketch Man pulling a harrow (F - / JH 420) to which Van Gogh refers here derives from another work.
401 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Wednesday, 31 October 1883.
in title:
401 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Wednesday, 31 October 1883.
in original text:
...van me is als ik meen aan sommige verschijnselen te zien gij hier te doen hebt met een van die...
...ik zal Uw eenvoudig woord van “ik zie wel kans op teregtkomen van een & ander” (of soortgelijke...
...zou blijken te zijn. Ik zeg dit niet van G&Cie alleen doch van U als handelaar in ’t algemeen ook...
...zullen.– Doch ik zie boven onze onderneming van schilderen niet de fataliteit tegen doch vóór...
...geworden zijn.– Ik bedoel iets van dien vrijen, vroolijken geest van vroeger, ik bedoel dat tot...
...de eerste plaats ter wille van mij zelf, ik denk aan U in de eerste plaats ter wille van U zelf, al...
...welke gedachte juist hun van streek brengt omdat zij er dronken van zouden worden.– Versta me wel...
...en aandacht daarop rigten en daartoe handen uit den mouw steken. Millet, zie ik hoe langer hoe...
...meer vaag, toch dat vaage van Millet zie ik meer in dan in Pa. En datzelfde van Millet zie ik in...
...en neem er Uw tijd voor. Eene aarzeling in den vorm van “ik ben geen artist” komt evenwel in...
in translation:
...as if you were living in the age of Van Goyen, Ruisdael, Michel; in short, in what one scarcely...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b360 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh originally wrote ‘waterhoozen’ (waterspouts), and changed it to ‘crisissen’ (crises).
in note 4:
Van Gogh’s ‘Beware’ both in this context and in letter 406 has to be read as the English word (cf. also...
402 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Friday, 2 November 1883.
in title:
402 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Friday, 2 November 1883.
in original text:
...vroeger nog in den ochtend.– Het inrijden v.h. dorp was toch zoo mooi. Enorme mosdaken van huizen...
...tusschen eikenboomen van een superbe brons.– Toonen in het mos van goudgroen, in den grond van...
...toonen van onuitsprekelijke reinheid in het groen van de korenveldjes. Toonen van zwart in de natte...
...zich vereenigt met den dunnen mist beneden. Alles tot elkaar brengt in een gamma van fijne grijzen...
...ik er van den winter juist zal zijn. Wegens er geen schilders waren besloot ik in plaats van den...
...van het bewuste appelboomgaardje waar Liebermann zijn groote schij van maakte.– En toen terug den...
...voor mij me den grondtoon is die men kennen moet om te weten wat den grond van andere effekten is...
...schilderijtje van Millet v.d. Luxembourg, hier kwam in plaats van het boertje met de spade van dat...
...verbeeld U de stilte, den vrede van toen! verbeeld U een laantje van hooge populieren met de...
...om en van de morgenschemering tot de avondschemering, of liever van den eenen nacht tot den anderen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b365 V/1962
in date note:
Van Gogh describes a trip to Zweeloo on the day of the annual fair in Assen, which was held on Thursday, 1 November 1883 (see n. 3). This trip was ‘yesterday’ (l. 68 and l. 135), so that the letter must have been written on Friday, 2 November 1883. This is consistent with Van Gogh’s need for the first instalment of the November allowance: ‘It’s Friday today but your letter isn’t here yet; I’m looking forward to it eagerly’ (ll. 155-156...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...ter Meulen was in Drenthe (cf. letter 256); Julius van de Sande Bakhuyzen was there in 1882-1883. See...
in note 3:
...who was going to the fair in Assen, must have been on 1 November. See Dijk and Van der Sluis 2001, p. 180.
in note 4:
Van Gogh had taken the barge from Hoogeveen to Nieuw-Amsterdam.
in note 6:
...perhaps it depicts Jan and Lammechien Mensingh’s apple orchard. See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 234-238. Michael Zimmermann, however, believes that Van Gogh is referring to Woman spreading out laundry on a field (F 1087 / JH 200); see Zimmermann 2002, pp. 96-97; cf. Annet Tellegen, ‘Vincent van Goghs appelboomgaard te Zweelo’ (Vincent van Gogh’s apple orchard in Zweeloo), Bulletin Museum Boymans-Van Beuningen 18-1...
in note 7:
...Van Gogh’s description of the Drenthe landscape. In view of the difference in title and the fact that Van Gogh is thinking first and foremost of the landscape in Brion’s painting – the landscape is secondary in Le sixième jour de la création – there is reason to doubt this identification. If the print is nonetheless the one he means, the connection may lie in Van Gogh’s experience, which he sees symbolized in Brion’s biblical scene...
in note 10:
Cf. for this scene Van Gogh’s drawing Shepherd with flock near a little church at Zweeloo (F 877 / JH 423).
in note 11:
...described here. Dijk and Van der Sluis think that Van Gogh stopped at Jan Mensingh’s inn, whereas Kuipers asserts that he called at the inn owned by Jannes Oldenhuizing Abrahamy and that the ‘little old woman at the spinning wheel’ was Aaltien Oldenhuizing Abrahamy. See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 172-173...
in note 12:
...farmhouse; the local shepherd at the time was Harm Jansen. See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 232-233.
in note 14:
...to be cashed or changed at a post office or bank in Hoogeveen. Cf. Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 301-303.
403 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Monday, 5 November 1883.
in title:
403 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Monday, 5 November 1883.
in original text:
...o zonder eenigen den allerminsten twijfel is het een leven dat bestaat uit lange jaren van omgaan...
...of onderwijzer – wees, en gegeven den tegenwoordigen tijd is dat den vorm die dunkt me het meest...
...reeks van jaren van buitenleven en handwerk, als mensch zult ge zoodoende in ’t eind en in den...
...meer of met minder voorregten van gunstige omstandigheden, is m.i. verre van ’t voornaamste. Als...
...ik in een stemming was van “jeugdige onbezonnen dweeperij”. Verre, heel verre van daar. In uw...
...voor, als men zou spreken van schilder worden, als een droomerij van rozengeur & maneschijn.– Ik...
...st om dat fataal averegtsche van de algemeene opinie is het als van zelf sprekend men haar links...
...dat pedant of wat dan ook van mij – toch ik zeg, gij zult mij den weg wijzen en ik luister meer...
...geen rust bij de denkwijs van Pa (en wat ik ± de zelfde vind, die van H.G.T.) heb kunnen vinden en...
...en Tersteeg mij voorhielden als Pligt was een Spook van den pligt. Zij zeiden au fond (niet in hun...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b363 V/1962 (sheet 1) and b374 V/1962 (sheet 2)
in arrangement:
...Van Gogh did not use in Nuenen, and it contains no references – direct or indirect – to the situation in Nuenen. In the wording ‘when we had a bit of an argument in The Hague not long ago’ (l. 209), where Van Gogh refers to Theo’s visit to The Hague in early August, ‘not long ago’ is a rather improbable choice of words were this to have been written in the middle of December: it would then have to relate to a visit that must have taken place at an entirely different time of the year – over the Drenthe period. This last consideration is also an argument for moving the fragment to the Drenthe period, when Theo’s future was a dominant theme. Furthermore, the same squared notepaper occurs several times then. In the closing passage Vincent also uses the expression that he resorted to more than once in Drenthe to give Theo the courage to change his profession and become a painter: ‘collier’s faith’ (see letters 396 and 397). And on these pages he talks about an argument with his father and with H.G. Tersteeg – the latter was not a factor in the conflict in Nuenen. Aside from this, we see two further reasons for placing this section with the present letter. In it Van Gogh names a number of painters whose attitudes and views he holds in respect, and contrasts them with his father (ll. 125-127). The same comparison using some of the same painters’ names occurs in the new section (ll. 172-173). And that section begins with an apology for the clumsiness which with Van Gogh puts his thoughts into words – something that echoes what he says a little earlier in the letter, namely that he can only express himself ‘falteringly, chaotically and roughly...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note a:
By ‘geregeld�� Van Gogh does not mean ‘regelmatig’ (regularly), he means ‘geordend’ (coherently...
in note 6:
...mood, to go and look at things’ (‘Beste broer, Van daag was het/ zooals tegenwoordig meestal/ een...
in note 8:
...not meant literally, it is the general message that Van Gogh has retained from his reading of Sensier’s La...
in note 9:
Van Gogh had probably read somewhere about the ‘pent-up tears’ in the figures that Andrea Mantegna...
in note 11:
Van Gogh derived what he knew about Corot from Dumesnil 1875 (cf. also letter 396).
in textual note 229:
den pligt < Emphasis added by us.
404 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Thursday, 8 November 1883.
in title:
404 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, on or about Thursday, 8 November 1883.
in original text:
...te maken. Tenminste dat’s de historie van ’t weggaan van de eerlijke lui die bij G&Cie niet...
...zoo dat ik altijd hoop op verzoening in 1000 gevallen van ’t leven niet kan laten te hebben, doch...
...wat ik U zeg van het doornige paadje van schilderen, dat aanvankelijk allerlei vernedering meebrengt enz. doch evenwel op een solide overwinning en meer definitieven vrede dan den handel ooit geven...
...ik zie dat uit zou loopen op een mislukken van den heelen boel. maar gij moet hebben FOI DE...
...secundo ’t U mislukken zal daar de schok van ontworteling U te sterk zal blijken, tertio ge zult...
...ik U aanraad. Foi de charbonnier in de kunst in plaats van dat (voor mij is het een gezanik) ik kan...
...eus en Uw en mijn toekomst hangen er zoo almagtig van af dat gij het mij niet kwalijk moet nemen...
...en mij bij alles zal voor oogen zweven hetzelfde doel van nu, n.l. niet alleen ons zelf maar ook de...
...hebben hun er over stil zwijgen en ons niet van streek brengen en integendeel ons er mee helpen als...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b364 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
See for this saying: letter 393, n. 4. Van Gogh refers to this earlier letter again later in the present...
405 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Sunday, 11 November 1883.
in title:
405 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Sunday, 11 November 1883.
in original text:
...rots tegen een fond van zee en mist – me zelf, n.l. die variatie van zelfde physionomie, kan ik...
...te noemen, en in den Bijbel zelf zijn voorbeelden genoeg van beter verhoudingen tusschen broers dan...
...het in elkaar zitten van een figuur of landschap, amusanter zijnde, op den voorgrond kwamen.– Th...
...stuit op een onwetendheid, raakt men in den modder van zulke gedachten en onoplosbare kwesties...
...op het praktische van ’t werk te krijgen. Nu, ik voor mij en in U en in mij iets ziende van het...
...van daan is alleen denker of alleen machine te willen zijn, dat behoefte heeft en aan principes van...
...elkaar loopen, veel minder een tegenovergesteld zijn van U en van mij.– Erreur de point de vue...
...zeker niet dood ten opzigte van haar en ik hoop wel dat wij een band van gehechtheid houden, al zie...
...om van iets anders te spreken, het sneeuwt hier van daag in den vorm van kolossale hagelsteenen. Ik zeg sneeuwt wegens ’t effekt. Ik zwijg over het mooie van hier omdat ik TE VEEL U er van te...
in ongoing topic 2:
Van Gogh looks back at the time he was with Sien (385)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b361 V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘it’s snowing here today in the form of colossal hailstones. I say it’s snowing because of the effect’ (l. 163). There were no hailstorms in October but it hailed twice in November: during the morning of Sunday, 11 November, and at about nine in the evening on Monday, 19 November. Since Van Gogh refers to the ‘effect’ of the hailstones and says ‘today’, it is most likely that this was hail that fell during the day. This letter is therefore dated Sunday, 11 November 1883. See also Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 179-180...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh based his observations about relating a person’s temperament to his physiognomy on what he had...
in note 3:
Van Gogh added the passage about Boughton’s painting (ll. 38-43) later. The figure he describes is probably the man with the helmet and sharp profile, sitting on a rock, in Boughton’s Landing of the Pilgrim Fathers, 1869 (Sheffield, Graves Art Gallery). Ill. 615. Leistra, however, suggested that Van Gogh was referring to the young man in the painting New English Pilgrims waiting for relief ship. See Leistra 1987, pp. 28-30...
in note 6:
After ‘yourself�� Van Gogh wrote ‘It is so almighty tedious’ (‘Het is zoo magtig vervelend’), but...
406 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Monday, 12 or Tuesday, 13 November 1883.
in title:
406 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Monday, 12 or Tuesday, 13 November 1883.
in original text:
...werkelijk in den grond tot ons heil is, ik zeg tot t’heil van U zelf, van t’huis en van mijzelf...
...woorden van Oom Vincent, ni fait ni à faire, woorden van HGT en het er mee gepaard gaande den rug...
...het den winter door te maken, althans moet den winter door. En nu broer, zoude ik het flaauw van...
...U decideerd op schilderen zouden wij van zelf de persing van een vervaarlijken nooddwang achter ons...
...bij G&Cie, het voor(?) er van te overwegen – Ge ziet van welken aard mijn overwegingen zijn...
...bij wijze van een klein teeken van leven. Ik denk evenwel niet dat ze in de termen van verkoop...
...ook een kwestie van den tijd. Een ding verklaar ik U, dat op mij dit land een invloed van mij tot...
...in den tijd van het molens teekenen. Maar ik vrees gij beschouwt wat ik zeg als een spel van mijn...
...bij G&Cie”? Ziehier – nu staat de winter ons voor den neus en nu zit ik hier midden op de hei...
...wel iets tegen te zeggen is evenwel, maar enfin den grond er van geloof ik beslist eene daadzaak is...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b366 a-b V/1962
in date note:
...van Gogh to Theo that the latter had indeed sent the second instalment; in fact, Vincent had received extra money so that he could get by for a longer period (FR b2247, quoted in the notes to letter 408, n. 8). Usually we would date this letter on or about Monday, 12 November, but because the previous letter dates from 11 November and there is no reason to suppose that Van Gogh wrote the present letter on the same day, we have ruled out Sunday, 11 November as a possibility. We consequently date the letter Monday, 12 or Tuesday, 13 November 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh was talking here about his time in the Borinage, in other words the years 1878-1879, his description of his own situation as ‘critical’ is a reference to the fact that he had come to a complete dead end and, shortly afterwards, his father had wanted to have him committed to a lunatic asylum. The Van Gogh family must also have been going through a difficult period, probably for financial reasons, but nothing further is known about this. It could explain, at least in part, why so little family correspondence from this period has been preserved, given that if this is true these letters must have contained a great many sensitive passages...
in note 2:
Van Gogh is referring to the first period in The Hague at the beginning of 1882.
in note 5:
Van Gogh wrote about his promise to send work to the art dealer Elbert Jan van Wisselingh in Paris in letter 380.
in note 8:
Van Gogh probably means the days of his youth, when drawing was still free of obligations.
in note 9:
...to be a quotation, but no source has been found (Van Gogh also used the phrase in letter 133 and 694).
in note 10:
...Virgil, Aeneis 10, 284: ‘Audentis fortuna iuvat’. Van Gogh uses the maxim again in letter 492. Cf...
407 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Monday, 26 November 1883.
in title:
407 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Monday, 26 November 1883.
in original text:
...wegens – ik pas gisteren van t’huis verneem zij een goeden brief van U hadden gehad.– Hieruit...
...de expressie – vergift van de Parijsche atmosfeer – het jesuitisme van dien dampkring – drin...
...zijnde in zekeren zin van de Uwen afhankelijk.– al zijn mijn zaken van de Uwen afhankelijk, toch...
...ik van mij zelf weet ik altijd die geestkracht zou hebben, dus ik spreek niet van mij zelf maar van...
...elkaar den rug toe draaien.– Verschil van zienswijs, verschil van levensopvatting, verschil van...
...eventueel verschil van inzigt, zoo blijven de dingen ondanks er eens een tijd van meerdere koelheid...
...van U het met mij eens te zijn – maar wegens ik zekere symptomen zoo meen te bespeuren die mij van...
...kern van veel is – de vrouw van U, is zij goed? is zij opregt? Is zij eenvoudig, staat zij op den...
...eene hoer, al geschonden van de pokken, al verwelkt en verouderd, al moeder van 2 kinderen – o...
...van onverschillig hoe het in elkaar zit van die kwestie van bijna 10 dagen verschil in ontvangst van...
in ongoing topic 2:
Van Gogh looks back on his time with Sien (385)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b367 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes that the post of ‘Monday, 26 Nov. has just been’ (l. 2), thus establishing the date of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
As appears from a letter from Mr van Gogh to Theo, the previous allowance on 10 November had been larger than...
in note 3:
Van Gogh is referring to letter 406.
in note 7:
Van Gogh writes about ‘fatality’ in this context in letters 397 and 401.
in note 11:
Van Gogh queries Marie’s motives, and fears that she could have the same malign influence on Theo as Lady...
in note 13:
Van Gogh means the six studies that he said he had sent in letter 406.
in note 14:
...JH 425), which measures 38.5 x 81 cm. Details of the location in: Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 242-245.
in note 15:
While he was in The Hague, Van Gogh had given lessons to the surveyor Antoine Philippe Furnée, the son of a...
in textual note 230:
(gesteld...van) < Added later; parentheses added by us.
408 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Saturday, 1 December 1883.
in title:
408 To Theo van Gogh. Nieuw-Amsterdam, Saturday, 1 December 1883.
in original text:
...Doch Uw latere brieven verschillen zóó van toon en zóó van inhoud dat ik nu zeg: is uw...
...wat te denken van de verandering in den toon uwer brieven. Nu van achteren denk ik er van Uw ietwat...
...id van U mij niet te noemen, die ik beantwoorden moest met kieschheid van mijn kant – ik wil dat niet – n.l. opoffering van U zelf in zoover ge er in zoudt blijven tegen uw zin ter wille van...
...in ter wille van “dat ge er een vernieuwd pleizier in hebt” – is mij alles van harte goed en...
...gij schrijft van Serret.– Zoo’n man die eindelijk iets navrants produceert als bloessem van een...
...eventueele vernieuwing van moeielijkheden met de heeren, wegens ik van mijn kant onhoudbaar in ’t naauw raakte door mistrouwen van de lui in ’t logement, schreef ik een woord aan Pa dat, ik van U...
...m.i. gij van zelf en begrijpt en gevolgelijk mij niet kwalijk neemt. Ultimatum – spreekt GIJ van...
...heb als vergoeding van gebruik van een zolderkamertje voor mijn goed en een post van huur die het...
in ongoing topic 2:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b368 a-b V/1962
in date note:
...written on or about Sunday, 2 December. Since Jo van Gogh-Bonger gave the date as 1 December in Brieven...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...the phrase ‘loneliness and not even in peace�� Van Gogh had a specific passage in mind; it is a...
in note a:
Read: ‘denk ik er van dat’ (I think that).
in note 8:
...van Gogh wrote Theo about the letter Vincent mentions was preserved. It is consequently unclear whether he said anything to Theo about the idea of ‘two brothers...painters’. The surviving passage reads: ‘Yesterday the evening post brought us two more letters from Vincent. It seems to me that it’s going against the grain with him again. One letter is a response to something in a letter from his Ma, that she delighted to see the sun shine and that fortunately it shines for everyone. It appears that the poor fellow is in a depressed mood, but how could it be otherwise? Every time he looks back at the past and how he has broken with natural states, the painful aspects of that must surely make themselves felt? Oh, I can easily imagine how hard it must be for him at times. If only he had the courage to consider the possibility that the cause of much of what has arisen out of his eccentricity can be found in himself. But it doesn’t seem to me that he feels blame himself, but rather bitterness towards others, and particularly towards the gentlemen in The Hague. In his second letter, he says that he is financially embarrassed. He had expected your allowance, but it hadn’t come, and while the last you sent was more than he needed for his keep, he had purchased paints and canvas etc. for his work. Now he had to pay 14 guilders for his board and he noticed that the people were looking at him with suspicion. He asked me if it was possible to advance him the 14 guilders or if needs be half of it. I sent him a 14-guilder postal order by first post this morning. But my dear Theo, you must not put yourself in difficulty because of your generous allowance. I can well understand that you have your own concerns, and wouldn’t it be better if from now on we sent the intended share together? You half and we too? In your last letter you said ‘you don’t have to send him money’. It could also very well be that he has spent an unwisely large sum on requirements, without keeping any cash in hand. I am writing you all this to keep you informed. But let us be cautious towards him, for he is evidently in a perverse mood again. How much better it would be (if people dared risk it with him) if he were to board somewhere at a fixed price. But that would only lead to dissatisfaction again. Ma and I are naturally entirely under the impression of his last letters’. Part of the letter is missing here. Mrs van Gogh added in the margin: ‘we said so often – how we wish he would come without its being necessary, while we still have our health, but now all that illusion has gone again... Goodbye dear Theo, give Marie our regards when you write to her’ (FR b2247, Friday, 30 November 1883)....
in note 9:
...not�� Van Gogh crossed out: ‘After all – aside from our “present” case (that does not have to do here with G&Cie [xxx] [xxxxxxxxxx] as long as you Theo you [xxxxx]) you now know more about the last word of my departure from G&Cie than ever before. Am I saying too much here?’ (Apres tout – afgescheiden van ons “onderhavig” geval (dat hier niet met G&Cie [xxx] [xxxxxxxxxx] te maken heeft zoo lang gij Theo U v[xxxxx]) weet gij nu meer le fin mot van mijn weggaan bij G&Cie dan ooit te voren_ Zeg ik hier[om[?] te veel...
409 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Thursday, 6 December 1883.
in title:
409 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Thursday, 6 December 1883.
in original text:
...gaan en nu van hieruit U schrijf. Doch eerst moet ik U bedanken voor Uw brief van 1 December, die...
...dat het weerzien van t’huis misschien mij juister inzigt kon geven in kwestie van wat ik doen...
...uit houden hangt van veel dingen af – hangt af van of men er geld voor heeft, hangt af van of men...
...kost een schij van hem te kunnen koopen. Gevolgelijk ik denk over den kunsthandel niet veel. Dan...
...Maar ik vraag: in een geval van gaandeweg bekoelen van het besteden van ontzettende sommen voor...
...wat van hun winst af moet.– Zij vallen gaauw in enorme tekorten. Zulke boomen vallen niet bij den...
...bijl er niet eens bij, door den wind alleen.– Wanneer? Ik weet den preciesen datum volstrekt niet...
...algemeen, wat gij b.v. denkt van de bestaanbaarheid – op den duur �� van een inrigting als gij...
...van harte kan doen.– Gelooft gij dan in dezen tijd, gelooft gij in het op deze hoogte blijven van...
...wordt voor de nakomelingen, is één van de schaduwzijden van een periode als die welke we te...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b369 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh’s journey from Drenthe to Nuenen began with a walk across the heath ‘on a stormy afternoon with rain, with snow’ (l. 17). On the basis of the weather reports, this day can be identified as Tuesday, 4 December (KNMI). He could not have caught the train to Nuenen after his six-hour walk from Nieuw-Amsterdam to Hoogeveen since there were only two possibilities, at 8.15 or 11.39, whereas he writes of ‘my long trudge across the heath on that stormy evening’ (ll. 199-201). If he left by the early train on 5 December, he had a choice of two connections: one, via Utrecht, would have got him to Nuenen at 17.10; the other, via Nijmegen, at 15.50. (See Dijk and Van der Sluis 2001, pp. 183-184 and Tjeu Hermans and Jack van Hoek, ‘Wanneer arriveerde Vincent van Gogh in Nuenen? Een reis van Veenoord naar Nuenen in December 1883’, De Drijehornickels. Heemkundekring Nuenen 7-1 (1998), pp. 69.) Vincent writes that he had ‘just’ (l. 5) received Theo’s letter of 1 December in Nuenen. This letter from Paris, via Drenthe, could not reasonably have arrived before 5 or 6 December. We have consequently dated the letter on or about Thursday, 6 December 1883...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In his last letter from Drenthe Van Gogh had written: ‘I’ll be able to write to you more calmly from...
in note 2:
Van Gogh had not been home since Christmas 1881; his parents moved to Nuenen in August 1882, so this was the...
in note 4:
Van Gogh had considered a job with one of the illustrated magazines. For the publishing house Moniteur...
in note b:
Variant form of ‘kleiner’ (smaller); it is possible that Van Gogh wrote ‘kleiner’.
in note 6:
Van Gogh most probably gleaned this information from Musées de la Hollande by E.J.T. Thoré (writing under the pseudonym W. Bürger): ‘If Rembrandts have left Holland, it is decidedly the fault of the debased taste of the Dutch amateurs of the eighteenth century. At public sales then, Rembrandts sold for 20 florins! but Van der Werffs and Lairesses fetched as much as 3 or 4,000 florins!’ (Si les Rembrandt ont quitté la Hollande, c’est bien la faute du goût dégradé des amateurs hollandais au XVIIIe siècle. Les Rembrandt se payaient alors en vente publique...20 florins! mais les van der Werff et les Lairesse montaient à 3 ou 4,000 florins!). See Thoré 1858-1860, vol. 2, p. 170, n. 1. The ‘periwig age’ is a reference to the latter part of the eighteenth and the early nineteenth century. Huge sums were paid for Millet’s work – his Angelus had fetched very high prices in 1867 and 1872. See letter 17, n. 3....
in note 9:
Van Gogh was fired by Goupil in April 1876.
in note 14:
Initially Van Gogh wrote: ‘I couldn’t be a wolf’ (‘ik zou niet een wolf kunnen zijn’).
in textual note 26:
hangt af van of < hangt af of
in textual note 80:
kleener < It is possible that Van Gogh wrote ‘kleiner’.
410 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 7 December 1883.
in title:
410 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 7 December 1883.
in original text:
...Waarde Theo, Ik lag den halven nacht wakker Theo, nadat ik U gisteren avond geschreven had.– Ik...
...doch in den grond niets, niets, niets is veranderd van die wat ik moet noemen verblindheid en onverstand tot in ’t desperate toe wat aangaat het inzien der positie. Dat namelijk wij waren op den...
...niets van dat alles. Toen was er, nu is er bij Pa geen zweem, geen schijn of schaduw van twijfeling...
...erger dan de vergissing zelf.– In plaats van grif te begrijpen en gevolgelijk en mijn en...
...ik wakker ben, of zoo denk ik er over in den storm op de heide s’avonds in de trieste schemering...
...beslist dat ik een tijd hier zijn zal, den volgenden morgen, ondanks alles, heet het weer – laat...
...had moeten denken van zelf, als iets natuurlijks.– Twee jaar voor mij elken dag een dag van zorg...
...het wel eens zelf gedacht maar het is niet in den haak. Wat men voelt, DAAR handelt men naar.– On...
...Gij moogt van mij denken wat gij goedvindt Theo maar ik zeg U dat het geen verbeelding van mij is...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b370 V/1962
in additional details:
...Van Gogh writes nothing about the work he has done, he had in fact got down to drawing straightaway. On the evening of Saturday, 8 December 1883 Mr van Gogh wrote to Theo: ‘Don’t you think the pen-and-ink drawings of the old tower that Vincent sent you are good? He does them so easily’ (FR b2248). This batch is not mentioned anywhere in the surviving correspondence, but it must have consisted of two winter landscapes showing the churchyard at the foot of the old tower; they were sent, rolled up, on 7 December, as can be seen from the postmark on the back of one of the drawings, Churchyard in winter (F 1237 / JH 433). (Amsterdam, Van Gogh Museum). See cat. Amsterdam 1997, pp. 30-35, cat. nos. 69-70...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
After a disagreement with his father, Van Gogh left his parents’ home at Christmas 1881: see letter 194.
in note 2:
We do not know what financial and practical arrangements Van Rappard’s family had made among themselves; from the subsequent letters it would appear that Van Rappard was given the opportunity to devote himself to his...
in note 4:
Van Gogh is referring here to the walk with which he began his journey from Drenthe to Nuenen; see letter...
in note 5:
After ‘find me coarse�� Van Gogh originally wrote: ‘People are like brushes – the ones that look the...
411 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 8 December 1883.
in title:
411 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 8 December 1883.
in original text:
...van twee jaar geleden.– Ik heb echter wel gesproken over eene bijzaak van toen. Pa en Moe van hun...
...nemen den schijn dien het heeft. Ik zeg U ronduit dat ik den geest in onze familie, bepaaldelijk dien van Pa en ook b.v. dien van C.M., meer en meer verkeerd vind. Ik sta nu tegenover U op deze wijs: aan den eenen kant geloof ik er nog eene mogelijkheid is Uw karakter als het mijne terugkomt van...
...daarvan. aan den anderen kant staat hier scherp tegenover bij voorbeeld Uw gezegde van dezen zomer...
...en wat men moest doen. Ik zeide tot Pa dat in den Bijbel zelf termen kunnen gevonden worden om onze...
...Genoeg, ik stond dus voor een ijzeren barriere van onverzoenlijkheid in der daad, ofschoon Pa dat...
...vervalt Pa eeuwig in kleingeestigheid in plaats van grooter, ruimer, breeder, humaner te zijn. Het...
...onheil stichten zal.– Ik vraag van U geen bemiddeling, ik vraag van U iets meer persoonlijks, ik...
...eo”. In karakter wijk ik nog al af van de verschillende leden der familie en ik ben eigentlijk...
in translation:
...example of the Rappard family in contrast to the Van Gogh family. I pointed out how Rappard also...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b371 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This refers to Kee Vos, for whom Van Gogh had developed an intense love in the summer of 1881 (see letters...
in note 2:
A prayer written and often recited in the family circle by Mr van Gogh; see letter 113.
412 To Michiel Antoine de Zwart. Nuenen, Monday, 10 December 1883.
in original text:
Vincent van Gogh...
in translation:
Vincent van Gogh...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
413 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 15 December 1883.
in title:
413 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 15 December 1883.
in original text:
...in der tijd van mijn hier zijn geen onkosten had en wegens ik hier tweemaal geld van U ontving, zoo...
...mijn voorstel om (ter wille van wederzijdsche vrijheid van gedachten, ter wille van het U ook niet...
...stellen van onze afspraak betreffende het geld. Ik houd juist eenige tijdruimte ter wille van orde...
...tevens heb ik verpligting tot in het oneindige van trouw voor die daad van U in der tijd om mij de...
...weet ik betaalde van het geld van 20 Nov., dat 1 Dec. kwam, het verblijf in Drenthe van langen tijd...
...en van de f. 14 (die ik leende van Pa en terug gaf sedert) betaalde ik mijn reis enz. Ik ga van...
...liggen maar den ouden dag heeft er zeker ook voor een groot deel schuld aan. Nu, den ouden dag en...
...Ik dacht ook aan het woord van Michelet (die het van een dierkundige heeft), “le mâle est très sauvage”.– En wegens nu ik in dezen tijd van mijn leven weet van mij zelf dat ik sterke...
...komen. Te meer door werking van omstandigheden en toestanden in den handel zelf die intusschen...
in ongoing topic 1:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b372 a-b V/1962 (sheets 1, 2) and b375 V/1962 (sheet 3)
in arrangement:
...from Van Gogh’s remark in the present letter that he would leave as soon as possible (l. 134). He now refers twice to the ‘enclosed letter’ (l. 56 and l. 182). We have therefore not taken literally Van Gogh’s...
in date note:
...the words: ‘because I received money from you twice here’, and from Van Gogh’s remark that he had sent the 10 December money on to Van Rappard to repay an earlier loan from him (ll. 50-51 and l. 136). He also...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh started on a fresh sheet – the ‘enclosed letter’ refers to the first part up to here.
in note 3:
After this Van Gogh crossed out: ‘Stumbling block that cannot belie his nature in so far...
in note 5:
After this Van Gogh crossed out: ‘unless something makes me change my mind’ (‘ten zij ik daaromtrent...
in note 6:
Cf. the French proverb ‘Une porte doit être ouverte ou fermé’, which Van Gogh quotes in letter 432.
in note 7:
On Thursday, 20 December 1883, Mr van Gogh informed Theo that the room where the mangle was had already...
in textual note 136:
10 Dec. < 1 Dec. Van Gogh must have been mistaken in the date.
in textual note 260:
G&C ie van daan ging < Emphasis added by us.
414 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 16 December 1883.
in title:
414 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 16 December 1883.
in original text:
...te brengen in mijn schrijven van gisteren, het is mijn karakter en het leven van het beest is mijn...
...als sprak ik in plaats van over U en mij en Pa over vreemden, ter wille van analyse wijs ik U nog...
...hoofd vol moet hebben met het ophouden van dit of het ophouden van dat, ook als zulks hem uit de...
...wit van zwart meer kan onderscheiden – en – en men wordt precies het tegenovergestelde van dat...
...in U een mannelijke vrees voor mediocreteit in den slechten zin van het woord.– Waarom gaat gij...
...dat van Corot b.v. Hoe ik Pa beschouw? als een persoon van soortgelijk karakter als de vader van Corot – maar van Corot zelf heeft Pa niets. Corot hield toch van zijn vader maar volgde hem niet.– Ik houd ook van Pa, zoolang mijn weg niet al te zeer bemoeielijkt wordt door verschil van inzigten...
...of U op kosten te jagen doch in tegendeel van het geld van U een beter partij te trekken zóó dat...
...gij tevreden?– ik niet. Iets beters dan den tijd van de Rijswijksche molen – namelijk datzelfde...
in ongoing topic 1:
Loan of 25 guilders from Van Rappard (339)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b373 V/1962
in arrangement:
...used several times in Drenthe. (Interestingly, Jo van Gogh-Bonger in Brieven 1914 did not include any...
in date note:
Van Gogh refers in his letter to that of ‘yesterday’ (l. 11). He must be referring here to letter 413, in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh recalled this spot, which is an important memory in the relationship between the brothers, on a...
in note 2:
This winter trip to Chaam in Brabant must have been the one that Van Gogh refers to in letter 100.
in note 3:
Van Gogh knew Millet’s views through Sensier’s La vie et l’oeuvre (1881), which he had read in The...
in note 4:
...in 1822. See exhib. cat. Paris 1996, pp. 15-16. Van Gogh may have acquired his knowledge from Dumesnil...
in note 5:
Van Gogh crossed out ‘theatrical’ (‘theatrale’) before ‘reconciliations’.
in note 7:
After ‘in this respect�� Van Gogh crossed out: ‘Perhaps [indeed[?] you will also turn into a dog and go...
415 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 18 December 1883.
in title:
415 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 18 December 1883.
in original text:
...die daad in kwestie van naar hier gaan, en den meest levendigen spijt had er van wegens ik voor mij...
...zag een je ne sais quoi van bij een verzoening koelzinnig een slag om den arm houden, hetwelk mij...
...en verdenk mij niet van onwil.– Ik voor mij ken Pa in veel dingen zeer intiem en van nabij en in...
...dat hij in mij opgemerkt heeft ik in den zomer van het jaar te Etten doorgebragt zoo veranderd ben...
...moet U verklaren dat ik niet weer hetzelfde van 2 jaar geleden verkies te ondervinden. Het hangt niet alleen van mij af (evenmin als het toen ter tijde van mij alleen afhing) om vrede te houden.– K...
...of juistere dan het woord van Hugo. “il a le rayon noir”, of het woord van een ander “le plus...
...het mij niet kwalijk zult nemen als ik in geval van eenig ongenoegen met Pa het niet meer zoo zwaar...
...zeggen dat hij niets kan terugnemen van wat hij vroeger deed enz., genoeg om dus in den grond een...
...en denk er van wat ge wilt maar meen van mij niet dat ik in die drogreden van toenadering bij...
in ongoing topic 1:
Conflict arising out of Van Gogh’s infatuation with Kee Vos (411)
in ongoing topic 2:
Van Gogh is given the mangle room to use as his studio (413)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b376 a-b V/1962 (sheets 1, 2) and b377 V/1962 (sheet 3)
in arrangement:
...We see no reason to assume that in this case Van Gogh departed from the usual order in which he wrote...
in date note:
...by return’. We know from a letter from Mr van Gogh to Theo that Vincent went to Utrecht on...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh fell passionately in love with his cousin Kee Vos in the summer of 1881; see letters 179 ff.
416 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 21 December 1883.
in title:
416 To Theo van Gogh. The Hague, Friday, 21 December 1883.
in original text:
den Haag...
...wel dat zij t’huis konden inzien dat de grenzen van medelijden niet liggen daar waar de wereld ze...
in ongoing topic 2:
Van Gogh is given the mangle room to use as his studio (413)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b378 V/1962
in date note:
Van Gogh left for Utrecht to see Van Rappard on the morning of Thursday, 20 December 1883 (FR b2250). He discusses this visit in the present letter – he writes: ‘spent a day with Rappard’ (l. 12). This form of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mr van Gogh told Theo about this on the evening of Thursday, 20 December 1883: ‘You will be curious to hear...
in note 2:
Van Gogh had left his things in The Hague when he went to Drenthe in September.
in note 3:
Van Rappard lived with his parents in Heerenstraat district A, no. 1173 (now Herenstraat 23 and 23bis) in...
in note 4:
Anthon van Rappard, Old women in the West-Terschelling home, 1883 (The Hague, Kunstmuseum). Ill. 329.
417 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 26 December 1883.
in title:
417 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 26 December 1883.
in original text:
...van dezen zomer, op onze gesprekken van alstoen en op hetgeen er uit voortvloeide. De tijd is er nu over heen gegaan maar ik mag niet ontkennen van achteren beschouwd het mij niet regt voorkomt van...
...maar het klopt te veel met de gevoelens van andere personen van wie ik ook verschil dan dat Uw...
...op komen. Er was anemie en reeds een beginsel van tering misschien. Nu, zoolang ik met haar was is...
...spreken. Ik begrijp nu te laat beter sommige buijen van humeur in haar, en sommige dingen die ik dacht moedwillig zij verkeerd deed, als verschijnselen ook van zenuwen en hebbende zij ze meer als...
...mij als voor U een verontschuldiging in het begrijpelijke van dat men bij zulk eene vrouw soms niet...
...en te sterken op den weg waarop zij nu is, alleen staande, werkende voor zich en haar kinderen. Toch mijn hart word sterk tot haar getrokken met hetzelfde innige medelijden van vroeger, medelijden...
...mij zoudt blijken te zijn in dezelfde stemming nog van toen – ik zoude U niet meer kunnen achten...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s trip to The Hague (416)
in ongoing topic 2:
Van Gogh is given the mangle room to use as his studio (413)
in ongoing topic 3:
Van Gogh looks back at the time he was with Sien (385)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b379 a-b V/1962
in date note:
The letter dates from after Van Gogh’s trip to The Hague. On 20 December Mr van Gogh told Theo that Vincent had left for Utrecht that morning and that he would then go on to The Hague ‘to return within a few days so he has said’ (FR b2250). Assuming that Van Gogh stayed for about four days and in view of the fact that...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
A reference to what Van Gogh had written in April 1883 ‘“How far may one go in becoming involved with an...
418 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 28 December 1883.
in title:
418 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 28 December 1883.
in original text:
...hebben van veel wat gij nu voor regt houdt.– Waarom ik dat denk hoef ik U nu geen reden van te...
...het behoud van die arme schepsels diende.– Het is een triesten brief aan ’t eind van dit jaar...
...vrouw. Gegroet. b. à t. Vincent Ik heb berigt van haar op nieuw, daar ik haar naar een dokter...
...zou zijn geweest maar...Er zijn van die momenten in ’t leven waarop...
...opgevoerde misère zoo als van den prisonnier. Evenwel een je ne sais quoi van waar ik op wijs ziet...
...veel anderen, die geen van allen het eens zijn kunt met mij. En toch zult gij mij niet krijgen tot een afstand doen van haar – met al Uw finantieele magt. En omdat ik op dat punt van de vrouw dus...
...haar te deelen het geen mijn eigendom is en ik van U geen geld wensch te accepteeren dan hetgeen ik...
...mensch ’t volle, van zelf sprekende regt heeft – die vrijheid, zeg ik, heb ik den pligt op te...
...doen ophouden, maar van wat ik heb zal zij haar deel hebben. Het ware lafheid van mij broer, in...
in ongoing topic 2:
Van Gogh looks back at the time he was with Sien (385)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b380 V/1962 (sheet 1) and b215 a-b V/1962 (sheets 2, 3)
in arrangement:
...Van Gogh’s usual order of writing on folded sheets; this is borne out by the content of the letter and the duct of the hand. The last part of the letter (ll. 132 ff.) was previously printed as a separate, incomplete letter (421 [193a]). We regard it as a continuation of the present letter because of the absence of a salutation. It means that there are two signatures in the letter, but this is far from exceptional in Van Gogh’s correspondence...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...1872), between pp. 558-559. Ill. 132. It is not possible to say for certain which version Van Gogh knew.
in note 2:
...knecht’) not ‘neighbour’ (‘naaste’). Van Gogh probably changed the wording here...
419 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 4 January 1884.
in title:
419 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 4 January 1884.
in original text:
...groot den steun ook zij dien ik door U heb, dien liever missen dan aanhouden op conditie van tegen...
...veel teekeningen van wevers? Ik maar zeer enkelen. Voorloopig heb ik 3 aquarellen er van gemaakt...
...van den wind, doen opinies af of toe aan zekere standaard waarheden. De windwijzers maken den wind...
...is toch van veel. In dat verhaal wordt beweerd dat het menschelijk geslagt afstamt van twee broers...
...koos het boek. Den eersten die ’t goud gekozen had ging alles goed maar den tweeden ging het...
...nu – het is iets vrijwilligs van U geweest waarvoor ik van mijn kant wel degelijk verpligting heb...
...maar zeggen ijzerachtige manieren van doen, zoowel als van kijken, zoowel als van werken hebben, en...
...te komen op de kwestie van het “vaderlijk regt” om iets van dien aard te verhinderen, kwestie...
...schijn van regt te geven aan een belemmering mij bij een eventueel voorgenomen huwelijk in den weg...
...van is. Weet gij voor U zelf dus daaromtrent het Uwe doch tot Pa heb ik er over gesproken in den...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b381 a-c V/1962
in date note:
Because Van Gogh writes: ‘I still have to thank you for your letter of 1 Jan. and the enclosed’ (ll...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Rappard’s study of a weaver in Drenthe is not known; there is a surviving drawing of the subject, but...
in note 3:
...Van Gogh is referring to the large watercolour Timber sale (F 1113 / JH 438), since this is too detailed and finished to be an ‘impression’. The drawing, which has not survived, probably served as a model for the watercolour. There had been a timber auction on 31 December 1883. See cat. Amsterdam 1997, pp. 45-48, cat. no. 77. From letter 421 it appears that Van Gogh made several works of a timber sale...
in note 4:
After ‘something�� Van Gogh crossed out: ‘that would thus be more than just an opinion perhaps...
in note 5:
After ‘cease�� Van Gogh crossed out: ‘Who’s right and what’s true – who shall say –’ (‘Wie...
in note 7:
...1874, vol. 5, p. 4 (‘Dickens’, chapter 1). Van Gogh was familiar with this chapter: see letter 356...
in note 8:
Van Gogh, who makes Louis-François Français ten years older in the anecdote, is referring to the following...
420 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Sunday, 6 and about Sunday, 13 January 1884.
in title:
420 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Sunday, 6 and about Sunday, 13 January 1884.
in original text:
...Misschien doordat Uw brief kruistte een schrijven van mij in denzelfden toon als hetgeen heden door...
...bedaard zeg wat ik zeg, al zij het niet den toon welken zoo dagelijks wordt gebezigd (hier is het...
...van Uw welwillendheid om het als “in haast” gesproken te beschouwen.– Juist die opvatting van...
...t beste achten. Maar bij te veel verschil van zienswijs, bij te weinig elkaar begrijpen is een...
...U noch op mij aanmerking van dwaasheid of overijling kan worden gemaakt. Ik zoude wenschen tot Maart het bleef bij ’t gewone.– Dat zal mij in staat stellen alles te betalen wat ik te betalen heb en van nog een en ander mij wat te voorzien van benoodigdheden. Eerste maatregel van orde die moet...
...we niet op terug.– Na Maart zijn wij van weerskanten vrij. Doch indien voor een tijd nog gij aan...
...blijven, ik er op werken zal van U geen gunsten in den vorm van geld meer te accepteeren, waar die...
...wordt. dus een verkoopen wil ik wel degelijk in den letterlijken zin. Gij kunt ook dit opvatten net...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b394 V/1962
in date note:
...� Van Gogh looks back on the previous year (l. 58). In any event it was certainly written before March, as is clear from ll. 51-52: ‘I would wish it to remain the usual until March’. It precedes letter 422, which dates from about 15 January 1884. In that letter Van Gogh wrote about how things should proceed in terms of Theo’s financial contributions, and what changes might possibly take place in that regard from March onwards. The use of the notion of ‘disorder’ in letter 420 (l. 46) and ‘disorderliness’ in letter 422 (l. 10) is a further indication that the two letters were written at around the same time. Since Van Gogh is somewhat less fierce in letter 422 and promises to send watercolours, we think that the present letter preceded that one. This means that it then follows letter 419 of around 4 January, and this is in line with what it says at the beginning of the letter: Van Gogh now writes in a calm tone (while he says that he was rather rash in the previous letter). It is not possible to say for certain whether there was yet another letter at the beginning of January or whether that was letter 419, which crossed Theo’s in the post. For all these reasons we believe that letter 420 dates from between about Sunday, 6 and about Sunday, 13 January 1884. See also Dorn in exhib. cat. Vienna 1996, pp. 154 (n. 1), 162 (nn. 2-3...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This was not the first time Van Gogh had quoted this line, originally from Tennyson: see letter 413, n. 4.
421 To Antoine Philippe Furnée. Nuenen, between about Sunday, 6 and Friday, 18 January 1884.
in original text:
...had ik gedacht dit zoo spoedig reeds zou plaatshebben. Van harte hoop ik dat gij in Indie goed zult...
...als men eens geheel en al in het grijze trieste van hier is verdiept, kan men bezwaarlijk in een...
...China & Japan en heel mooie dingen zag ik van die landen. Het doet mij zoo veel genoegen dat ge warm blijft voor het schilderen en ik geloof dat op conditie van volhouden gij het een heel eind kunt...
...aquarellen gemaakt van Wevers. En nog een paar anderen van een houtverkooping, een binnenhuis met een naaistertje en een tuinman, allen aquarellen. Hierbij een paar krabbels er van. Hierbij nog...
...Zóó ongeveer Van Gogh drew an arrow pointing to the sketch Nu amice, steeds zal ik met veel genoegen terugdenken aan menige wandeling die we zamen deden ll. zomer. En wees verzekerd ik U niet zal vergeten en dat ik me zeer aanbeveel om als ge ginder zijt spoedig iets van U te vernemen. Van mijn kant zal ik U nog wel eens eenige krabbels sturen van wat ik zal onder handen hebben...
in translation:
...The sort one usually uses. Something like this Van Gogh drew an arrow pointing to the sketch...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b382 V/1962
in date note:
Letter headed: ‘Nunen Janij 84’. Since Van Gogh writes that he would pay Furnée’s father, to whom he...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...seem obvious that this letter is a consequence of Van Gogh’s trip to The Hague in December, when he must...
in note 2:
Van Gogh was probably thinking here, among other things, of the prints of Félix Régamey, see letters 325...
in note 4:
...to say for sure which four watercolours of weavers Van Gogh is referring to here. Several have survived...
in note 5:
Van Gogh had probably finished the large, detailed and signed watercolour Timber sale (F 1113 / JH 438) in...
in note 9:
Van Gogh did not keep his word, since the bill had evidently still not been paid at the beginning of...
422 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 15 January 1884.
in title:
422 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 15 January 1884.
in original text:
...die ik had om op den zelfden voet voort te gaan met geld aannemen van U, wij kunnen nu sluiten op...
...en neem gij er van wat gij hebben wilt doch het geld dat na Maart ik zou ontvangen van U sta ik op...
...Van mijn kant zeg ik beslist dat, wat gij ook denkt van het geen tot dusverre ik ontving van U, ik...
...van zijn en zullen we daar ook niet over spreken. Tegen Maart zal ik U eenige aquarellen sturen van...
...wat gij van mij nemen mogt dadelijk moet beschouwen als iets wat gij zult trachten te verkoopen. Wilt gij voorloopig niet in Uw kwaliteit van handelaar zoozeer maar meer in Uw kwaliteit van hart hebbende om juist ook voor lui zooals ik, die nog in hun begin zijn, iets te doen, werk van mij nemen, dat is mij genoeg. Maar ik wil na Maart niet of althans absoluut zoo min mogelijk geld van U aannemen...
...daar niets op zeggen. Bovendien wat er ook zij van verschil in gevoelen betreffende dit of dat, dat...
...geweest waarop ik niet bij de wevers of boeren van s’morgens tot s’avonds zit te werken. Indien...
in ongoing topic 1:
Van Gogh is given the mangle room to use as his studio (413)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b393 V/1962
in date note:
...Van Gogh writes that since arriving in Nuenen he has spent every day from ‘from morning till night’ working among weavers and peasants (ll. 119-121). This means that he must have been there for some time. And then he does not refer anywhere in this letter to Mrs van Gogh’s accident – which happened on 17 January – whereas he mentions it in every letter after this date. It therefore seems reasonable to assume that the letter dates from shortly before the seventeenth. The remittance for which he thanks Theo must have been the mid-January instalment (on 18 January Vincent also mentioned the money that Theo sent (letter 425), and later he referred once again to money sent ‘about the middle of January’ (letter 428). This means that the present letter was written on or about Tuesday, 15 January 1884. See also Dorn in exhib. cat. Vienna 1996, p. 162 (nn. 2-3...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
It would appear that this was Van Gogh’s intention, rather than a fact at this time. In letter 428, written...
423 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 17 January 1884.
in title:
423 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 17 January 1884.
in original text:
Er is iets gebeurd met Moe – Moe heeft bij ’t uitstappen van den trein haar been...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b383 b V/1962
in additional details:
...18 JANV 84’. The address reads: ‘Monsieur Th van Gogh/ Maison Goupil & Cie/ B Montmartre/ Paris...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This was the Eindhoven doctor A.L.K.H. van de Loo (FR b2266).
in note 2:
Mrs van Gogh had turned 64 in September.
424 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 17 January 1884.
in title:
424 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 17 January 1884.
in original text:
Moe heeft bij ’t uitstappen van den trein – te Helmond haar been bezeerd – hoog bij ’t bekken – aan wat men noemt den grooten draaijer.– Ik weet niet of ’t decisief een breuk is of slechts een uit ’t lid schieten van den grooten...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b383 a V/1962
in additional details:
...18 JANV 84’. The address reads: ‘Monsieur Th van Gogh/ 25 Rue de Laval / Paris’. For the order...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
This doctor was A.L.K.H. van de Loo.
425 To Theo van Gogh. Nuenen, Friday, 18 and Saturday, 19 January 1884.
in title:
425 To Theo van Gogh. Nuenen, Friday, 18 and Saturday, 19 January 1884.
in original text:
Volgens afspraak schrijf ik U heden ook weer, nu de dokter terug is geweest. De eerste nacht was zeer rustig, en daar van rust hier veel afhangt was de dokter zeer tevreden Moe het been geheel en al zoo had kunnen stilhouden dat alles nog op zijn...
...morgen Wilde nog hier bij voegen dat ook den afgeloopen nacht rustig is geweest en Moe nog al...
...ik aan aquarellen van de wevers hier bezig ben. Ik zal zien er eenigen af te krijgen.– Doch ik kan nu niet al mijn tijd er aan geven en dien veel ’t huis te zijn – althans den eersten tijd. Nu...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b384 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This doctor was A.L.K.H. van de Loo.
in note 2:
Van Gogh had previously told the son of the supplier Furnée that he would send money on or about 20 January...
in note 3:
Van Gogh had written this in letter 419.
in note 4:
After ‘tijd’ (days) Van Gogh crossed out: ‘Anyway I shall do my best’ (‘Enfin ik zal er mijn best...
426 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Sunday, 20 January 1884.
in title:
426 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Sunday, 20 January 1884.
in original text:
Amice Rappard,Met een woord wil ik U iets mededeelen van hetgeen wij allen hier dezer dagen mede zijn vervuld. Mijne moeder heeft bij het uitstappen van den trein een ongeluk gehad en wel ernstig genoeg – daar n.l. ’t regter dijbeen is...
...te overzien. Enfin – natuurlijk moeten we bij den dag leven in zoover dat wel iederen dag genoeg...
...want ik moet nu meest in huis blijven. Ontvang de groeten ook van mijn moeder en mijn vader.– Mijne moeder was s’morgens even van Nunen naar Helmond gegaan met de spoor om een paar boodschappen...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8371 V/2006
in date note:
The information that Van Gogh gives about the events of ‘these last few days’ (l. 4) after Mrs van Gogh’s fall – he writes about the fracture of her right thighbone, which was not confirmed until the 18th, and...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Bruchem-Van Willis at Villa Eikenhorst in Soesterberg; she was her companion until 1885. Catharina was the first wife of Jean Philippe Theodore du Quesne van Bruchem, a lawyer and deputy district judge in Amersfoort. Catharina, bedridden with cancer, was later also cared for by Willemien (cf. letter 763). She died on 17 May 1889. On 17 December 1891 Elisabeth married the widower in Leiden. They had five children, one of them, Hubertine Normance van Gogh, born out of wedlock on 3 August 1886 in Saint-Sauveur-le-Vicomte (Manche...
in note 2:
Willemien, whom Van Rappard got to know in early June 1881 when he stayed in Etten (cf. letter 168).
in note 3:
...practitioner for Nuenen from 1876 to 1894 (Nuenen did not get its own doctor, J. Raupp, until 17 July 1897). The doctor Mr van Gogh summoned was A.L.K.H. van de Loo. It is about 7.5 km from Eindhoven to Nuenen.
in note 5:
Van Gogh had been to see Van Rappard on 20 December 1883 (see letter 416, n. 1).
427 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Monday, 21 and Thursday, 24 January 1884.
in title:
427 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Monday, 21 and Thursday, 24 January 1884.
in original text:
Maar het zijn anders wel sombere dagen. En voor Moe zelf zal het liggen vrees ik op den duur nog veel moeielijker...
...zou zijn is zeker. De dokter heeft bij ieder van zijn bezoeken gezegd dat het zoo goed ging als het kon en ik geloof dat als de eerste 8 dagen achter den rug zijn zonder ’t been uit zijn verband...
...een wever zit, waar ik 2 geschilderde studies van onder handen heb. Schrijf mij eens spoedig, met...
...moet doen m.i., omdat Moe welligt schrikken mogt of de emotie van het afscheid later te sterk zijn.
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b385 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
428 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 3 February 1884.
in title:
428 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 3 February 1884.
in original text:
...van den weeromstuit op Pa welligt ook, zal m.i. zijn ’t hun in eens een heel eind verder in den...
...op den achtergrond geschoven hebbende – gaat het alles nog al wel tusschen ons en kan er wel van...
...Ik schilder dagelijks aan studies van de wevers hier, die geloof ik beter zijn van techniek dan de...
...zich ook prêteeren en zal ik er eenigen van maken in gevolge den wenk dien gij in uw schrijven mij...
...ruimte te krijgen om eenige rekeningen in ’t begin van ’t jaar af te doen. En ’t geld dat gij...
...Pa net een buitenkansje heeft van f. 100 van Oom Stricker, wat ik heel aardig van oom S. vind. In...
...Ik ben ook aan ’t schilderen van een weefgetouw �� van oud groenachtig bruin geworden eikenhout...
...te kijken naar het heen en weer schieten van den weversspoel. Ik heb dat geval aangepakt net zoo...
...Kent gij het stuk van Zola over Manet? Ik betreur het van hem slechts zeer enkele schilderijen te...
...die den horizon opende voor velen. Gegroet, met een handdruk in gedachten. b. à t. Vincent Van...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b386 V/1962
in additional details:
...the letter and the drawing was undoubtedly based on Van Gogh’s reference to drawing weavers, but we see...
in date note:
Van Gogh received the regular allowance, which must have been the first for February, ‘today’ (ll. 1*-2). As a rule the letter would consequently be dated on or about 2 February. The detail that Uncle Stricker had ‘just’ sent 100 guilders (ll. 54-55) moreover dates from after 1 February, for Mr van Gogh does not mention it in his letter of that date to Theo (FR b2251); he does, however, refer to it in his letter of 10 February (FR b2252). We have therefore dated the letter a day later than we would otherwise have done, that is to say on or about Sunday, 3 February 1884...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mr van Gogh told Theo with satisfaction: ‘Vincent also remains tireless and he moreover spends the day...
in note 2:
Van Gogh had sent Theo two batches containing a total of nine paintings from Drenthe; see letters 389 and...
in note 3:
Van Gogh had told Furnée’s son that he would pay by the twentieth of January: see letter 421 and cf...
in note 4:
A modified bed was created for Mrs van Gogh; Mr van Gogh explained it as follows: ‘the Doctor got us to make a sort of stretcher, by laying straps under her, at short distances apart, at both ends of which was a...
in note 5:
...van Gogh had this work in her possession until she died. In contrast to the letter sketch The Reformed Church in Nuenen (F - / JH 447) – which shows a labourer and in this respect corresponds with the pen-and-ink drawing The Reformed Church in Nuenen (F 1117 / JH 446) – there are churchgoers in the painting, but we know that Van Gogh added this group in the autumn of 1885. See cat. Amsterdam 1999, pp. 58-65, cat. no. 6...
in note 6:
...drawing (F 1122 / JH 454). As a rule, when Van Gogh used the term ‘study’ he meant a painting.
in note 9:
...Van Gogh knew and refers to a little later, there were two pieces about Manet (see letter 358, n. 19). The most important and most comprehensive was Ed. Manet, étude biographique et critique; the other, shorter piece was an essay in Mon Salon. Van Gogh is referring to the former (see n. 10...
in note 10:
...Van Gogh could have seen included Repose: portrait of Berthe Morisot, 1870 (Providence, Museum of Art, Rhode Island School of Design) and Le bon bock, 1873 (Philadelphia Museum of Art). They had hung at the Salon of 1873, which Van Gogh had visited (see letter 9). It is possible that he also saw Manet’s Argentueil, 1874 (Tournai, Musée des Beaux-Arts) at the Salon of 1875. The London branch of Durand-Ruel exhibited two paintings by Manet during Van Gogh’s time in London (1873-1874), possibly The balcony, 1868-1869 (Paris, Musée d’Orsay) and Young man in the costume of a Majo, 1863 (New York, The Metropolitan Museum of Art). He may have seen them there. See exhib. cat. Manet. Françoise Cachin et al. Paris (Grand Palais) and New York (The Metropolitan Museum of Art) 1983. New York 1983, pp. 513-514, 537...
in note 11:
...maître.) The ‘conclusions’ referred to by Van Gogh are taken from chapter 2: ‘There will...
429 To Theo van Gogh. Nuenen, Wednesday, 13 February 1884.
in title:
429 To Theo van Gogh. Nuenen, Wednesday, 13 February 1884.
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b389 V/1962
in additional details:
...3 DISTRIB 3 / 1[x] FEB 84’. The address reads: ‘Monsieur Th van Gogh/ 25 Rue de Laval./ Paris’.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...that had been made in Drenthe, because in March Van Gogh says that he doesn’t feel inclined to send...
in note 2:
Elisabeth looked after C.M.L. du Quesne van Bruchem-Van Willis; see letter 426, n. 1. Mr van Gogh had already told Theo in a letter dated Sunday, 10 February 1884: ‘Elisabeth leaves us tomorrow. We will all miss her...
430 To Theo van Gogh. Nuenen, between Monday, 18 and Saturday, 23 February 1884.
in title:
430 To Theo van Gogh. Nuenen, between Monday, 18 and Saturday, 23 February 1884.
in original text:
...pittiger �� van factuur zijn dan de penteekeningen welke tot heden ge van me zaagt. Ik ben er van...
...nieuwe aquarellen ook er van opgezet. Ik dacht dezer dagen veel aan U, naar aanleiding ook van een boekje dat van U afkomstig is en ik te leen heb van Lies – de gedichten van François Coppée. Slechts zeer enkelen kende ik van hem en hadden in der tijd reeds me getroffen. Hij is een van de ware...
...er den nacht doorbrengen weet te schilderen – alles graauw en somber en melankoliek – en toch in een andere stemming een marquizinnetje dat een menuet danst, teekent als een figuurtje van Watteau...
...qu’on ampute.– Zeker is dit poezie en wel al mee van de beste – Désir dans le spleen in ’t...
...bij neervallen bij momenten die oneindige hernieuwing van begeerte ontstaat, als hadden ze niets achter den rug – ik dacht aan Rembrandts Jodenbruid – en wat Thoré er van zegt.– Thoré – (in...
...wat is ’t een boel saaier geworden. Wil men iets van ’t vuur in zich houden, men moet zoo min...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b390 V/1962 (sheet 1) and b1471 V/1962 (sheet 2)
in arrangement:
...Van Gogh wrote out five poems by François Coppée, belonged with this letter. Not only do the texts fit together in terms of content, the two sheets also display a similar, irregular duct. Van Gogh’s comment at the beginning of this loose sheet: ‘I’ll copy out a few more’ – after which the poems follow – is a logical continuation of the verses quoted before the signature, and is also entirely consistent with the three times repeated formula ‘and then this’, preceding the poems copied out in the letter (l. 62, l. 91 and l. 107) . There are several asides throughout the poems, including the insertion in the poem ‘La première’: ‘Mais pourtant elle m’a quitté (or perhaps je l’ai quittée)’ (But all the same, she left me (or perhaps I left her)) – a further indication that the text was targeted at Theo (l. 165). The same applies to the tentative remarks in ll. 195-197 and the assertion, in a box, ‘This also applies to art’ (l. 223). The sheet was printed, with pages 3 and 4 reversed, in Pabst 1988, pp. 91-94. Van Gogh wrote these poems out again (with the exception of ‘Une femme seule’) in letter 433 to Van Rappard...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...453); and Weaver (F 1122 / JH 454). They are in the Van Gogh Museum collection, so they must have belonged...
in note 3:
...the poems by François Edouard Joachim Coppée that Van Gogh mentions can be found in the edition Poesies de...
in note 5:
The two poems by Coppée to which Van Gogh refers are: ‘Emigrants’ (Emigrants) and ‘Menuet’ (Minuet...
in note 7:
...toujours!” sur les lèvres que j’ai, Van Gogh did copy the striking layout of the lines: no...
in note 11:
...Coppée’s poem and the painting is based on Van Gogh’s intense admiration for both works, not on...
in note 12:
...what Thoré had observed about the artist. See H. van der Tuin, ‘Théophile Gautier et Rembrandt...
in note 15:
Van Gogh also alters this line in letter 433.
in note 16:
These words are very like what Van Gogh apparently said on his deathbed: ‘La tristesse durera toujours...
in note 17:
...The variants before the bracket are an addition by Van Gogh himself (in the English translation this...
in note 20:
...Van Gogh copied this poem out first (p. [2v:7]) – it is on the inside of the folded sheet and starts in conspicuously painstaking handwriting – in the transcribed text we have preceded it with ‘Une femme seule’, which begins on p. [2v:6]. Because this poem was interrupted at the end of the page, Van Gogh wrote ‘Une femme seule continued’ (‘Une femme seule suite’) at the top of the continuation on p. [2r:8] (l. 306...
431 To Anthon van Rappard. Nuenen, Tuesday, 26 February 1884.
in title:
431 To Anthon van Rappard. Nuenen, Tuesday, 26 February 1884.
in original text:
...U dezen winter eens een paar aquarellen zou gestuurd hebben. Doch wegens ik zoo glad niets van U vernam voelde ik er ronduit gezegd niet de minste opgewektheid toe. Zoo kwam er niet van – ofschoon ik er eenigen maakte.– Deze laatste weken heb ik meestal geschilderd – aan de wevers – nog al op gesjouwd. En in deze laatste zachte dagen buiten op ’t veld geschilderd aan een boerenkerkhofje. Dan 5 penteekeningen van wevers. Ik heb weinig bijgekregen wat houtsneden aangaat dezen winter – toch èèn heel mooi blad van O Kelly, Iersche emigranten – en van Emslie een katoenspinnerij, en dan het blad uit Xmasnummer van Graphic, For those in peril upon the sea. Kent gij de gedichten van Jules Breton. ik heb die dezer dagen herlezen tegelijk met een ander deeltje fransche verzen, van François Coppée, les humbles en Promenades & interieurs. Heel erg mooi die van Coppée ook. Karakterteekeningen van ouvriers – demi monde ook, waarin veel sentiment is. heel veel.– Hebt gij zoo...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8372 a-b V/2006
in additional details:
...N’. The address reads: ‘HoogWelgeb Heer/ A G.A Ridder van Rappard/ Schilder./ Heerenstraat/ Utrecht’.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...Illustrated London News 83 (25 August 1883), p. 181. Van Gogh’s copy is in the estate. Ill. 812 (t*150).
in note 6:
Van Gogh had been familiar with Jules Breton’s poetry for some time. He had read the collection Les champs et la mer (1875), which he had sent Theo in December 1875 (see letters 34 and 61). Not long after this he copied out more poems from it for Van Rappard. See letter 435...
in note 8:
Van Rappard worked on his painting Sounding the vespers (present whereabouts unknown) in the winter of...
in note 9:
Van Gogh jotted this postscript on the back of the envelope.
432 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 2 March 1884.
in title:
432 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 2 March 1884.
in original text:
...t’begin van dat ’t een half jaar zou duren eer het been genezen was – nu spreekt hij van een...
...te noemen. Op den duur zou ik zeker niet daar het hoofd bij neerleggen. Ge kunt van Uw kant ook...
...het is beneden de waardigheid van ces Messieurs G&Cie, van Gogh & Co. Dit maakt alligt een...
...men helaas wel spijt van moet hebben meestal als men voelt men zou bevriezen op den duur.– Las...
...même chose. Ja – wat moet ik er van denken, van wat ge zegt van mijn werk. b.v. ik zal nu eens...
...taktiek van zich nooit prononceeren. Reken ik me beter dan Pa of dan U.– Best mogelijk van niet...
...t. Vincent Wat er ook zij van een paar jaar die ik me van me zelf moeielijk kan begrijpen, toen...
...hoe ik was heel in ’t begin van dat wij het begonnen.�� Van het begin af aan is het geweest dat...
...en ik après tout ook niet van U begeer, daar den minderen stand of den meerderen ik niet veel over...
...wel eens meer heb gedaan – dan in handen van de heeren Van Gogh. Dat ik in der tijd heb getwist...
in translation:
...it’s beneath the dignity of those Messrs G&Cie, Van Gogh & Co. This will probably create a bad...
...than once — than into the hands of Messrs Van Gogh. My only regret about arguing with Pa when I...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b391 a-d V/1962
in date note:
...about their mother as he wrote in his letter to Van Rappard of 26 February, that is to say that the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...bill, but the leg was still not fully healed. Mr van Gogh told Theo: ‘Did we already write and tell you...
in note 3:
A file is used to sharpen the teeth (of a saw); Van Gogh relates this saying to his own teeth, combining it...
in note 5:
After ‘work’ / ‘brengen�� Van Gogh crossed out the unfinished sentence: ‘Perhaps that’s not being...
in note 7:
We cannot say for sure which painting of a weaver Van Gogh is referring to here.
in note 10:
Van Gogh is quoting here fairly freely from the end of chapter 7 of Alphonse Daudet’s recently published book L’Evangéliste – Roman parisien (The Evangelist – a Parisian novel) (1883), which is about two women who are assiduous in promoting the Protestant faith, and about the husband of one of them, whose marriage has gone sour. After the man, irritated, has left the room, the visitor asks her hostess: ‘“What’s the matter with him?” asked Anne de Beuil. Jeanne said with a shrug: “The same as ever…” She added: “You’ll tell Jégu to put another bolt on my bedroom door… The one that’s there doesn’t hold any more. – Last night’s storm, no doubt, said Anne de Beuil… the whole house shook.” And they looked at each other with their closed, cold faces.’ (“Qu’est-ce qu’il a?” demanda Anne de Beuil. Jeanne haussa les épaules: “Toujours la même chose...Elle ajouta: “Tu diras à Jégu de remettre un verrou à ma chambre... Celui qui y est ne tient plus. – L’orage de cette nuit, sans doute, dit Anne de Beuil... toute la maison sautait.” Et elles se regardaient avec leurs faces fermées et froides.) See Daudet 1986-1994, vol. 3, p. 299. Originally Van Gogh noted immediately after ‘women’: ‘Et elles se regardèrent de leurs visages froides et fermées’, but he crossed this line out...
in note 11:
...which work this is. The description ‘study’ and Van Gogh’s comment that he would like to have his...
in note 13:
Van Gogh got the carpenter and general builder Theodorus de Vries to make simple frames and stretching frames for him. From De Vries’s account book it appears that he had already made a stretching frame and a frame for Van Gogh, on 9 and 21 February 1884, for 15 and 50 cents respectively. See De Brouwer 1984, pp. 26-27, 100-101, and cat. Amsterdam 1997, pp. 18-19. This order was probably for Congregation leaving the Reformed Church in Nuenen (F 25 / JH 521...
in note 15:
...porte soit ouverte ou fermée (1845). In letter 413 Van Gogh had already written: ‘A door must be open or...
in note 16:
Van Gogh had been very preoccupied with religious questions from his Paris period (1875) until the end of his...
in note c:
Read: ‘Beter dan, in plaats van’ (rather than, instead of).
in textual note 389:
den < aan den
433 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Sunday, 2 March 1884.
in title:
433 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Sunday, 2 March 1884.
in original text:
...van Coppée die ik U beloofde te zenden. Tristement herinnert mij aan een populierenlaan van...
...paar studies buiten geschilderd, ik stuur U croquis van een er van. Het blijft goed gaan met mijne...
...Bij die gedichten van Coppee voeg ik een Arabische fabel die ik deze week vond in een stuk van de...
...niet op want...brandt de kaars ter wille van den vlinder?– Als men dat wist – welnu – ...
...er ook van zij, ’t trof me. En – ik geloof steeds dat in de diepten er van die dingen zijn – die ons navreeren zouden indien we ze wisten.– Bij momenten is men gansch gedesenchanteerd van de...
...En in geval van ongegrondheid onzer inzigten in zake van nietswaardigheid der menschheid onze...
...Toch, en omdat men er me wel eens een verwijt van maakt en omdat het vuur mij nog al eens aan de...
...spreekt van zelf ik geprepareerd ben erop het niets direkt geeft.– Voor me zelf is het echter iets wat mij, nu ik er eenmaal een begin mee heb gemaakt, animeert (misschien is dit heel gek van me...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8373 a-b V/2006 (sheets 1, 2), location unknown (sheet 3), private...
in date note:
...is only one clue as to the date of this letter �� Van Gogh has reason to report that his mother is still...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh quotes the poem ‘Tristement’ later in this letter: see n. 7.
in note 3:
...Van Gogh ever saw the original painting (in any event his doubt about the scene is justified: the painting is of a stream lined with poplars, not an avenue). If he did not, he could have known the work from two magazines that he used to see: there was an engraving after the work by Eugène Froment, under the title La vallée de Josaphat, in L’Art 1 (1875), facing p. 290; and in Musée Universel 4 (1876), pp. 72-73; cf. letter 141, nn. 6-8 and 157, n. 17. Van Gogh and Van Rappard had walked together in this valley (see letters 293 and 605). In March 1884 Van Gogh drew a poplar avenue that has been linked to this work by Boulenger: Avenue of poplars (F 1239 / JH 464). See cat. Amsterdam 1997, pp. 95-98, cat. no. 92...
in note 4:
All the poems that Van Gogh copied on the sheet enclosed with the letter appear in Coppée 1880.
in note 5:
...which once belonged to Van Rappard. Moreover, the motif of the double line of trees is consistent with both Boulenger’s painting and the drawing Avenue of poplars (F 1239 / JH 464). Van Rappard had also been sent...
in note 6:
Van Gogh knew this fable by Ferdinand de Lesseps through the article in La Nouvelle Revue (see n. 9 below...
in note 7:
...The poem has been linked with Van Gogh’s painting Avenue of poplars in autumn (F 122 / JH 522), which he was to make in October of this same year during a visit from Van Rappard. See cat. Amsterdam 1999, pp...
in note 11:
Van Gogh added a similar comment in the same place when he copied this poem in letter 430.
in note 19:
Van Gogh also varied this line in letter 430.
in textual note 254:
plus < Van Gogh wrote first, corresponding to the original text: ‘moins’.
434 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Wednesday, 5 and about Sunday, 9 March 1884.
in title:
434 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Wednesday, 5 and about Sunday, 9 March 1884.
in original text:
...penteekening sturen van een wever – grooter dan de 5 anderen. ’t Weefgetouw van voren gezien...
...hebben. Op conditie van dat we er een suite van maken die bij elkaar blijft, zal ik graag den prijs...
...zien. Wat betreft ’t geen ge aan mij schreeft van Marie – ik geloof in zoo’n geval waar men...
...de vrouw van u heeft gehouden en iets voor u gevoeld en gij voor haar, deze periode van liefde een...
...is die van eigengeregtigheid – men moet het dan niet laten voorkomen als of de vrouw aan den man...
...genoeg heb van de vrouwen. Wat dienaangaande in onze jeugd ons is geleerd deugt niets van, dat’s...
...men eigentlijk wou.– Maar wat er ook zij van het er beter of slechter, gelukkiger of ongelukkiger...
...wil.– ZEd. gaf deze wijze les aan de dochter van C.M. Nu, gegroet. b. à t. Vincent Uw brief...
...Er zijn er genoeg die dat doen, en wees gij een van die die Millet heel mooi vinden en l’Hermitte...
...nieuw die groote duisternis en onuitsprekelijke melankolie van die periode.– De tweede keer lukte...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b392 V/1962 and b397 e V/1962
in arrangement:
...circumstances of Millet’s marriages lies in what Van Gogh argued about the ‘energy’ that love can...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Uncle Cor’s daughter: Johanna Hendrina van Gogh.
in note 5:
Van Gogh derived these ideas about a wife and children’s inspirational role for an artist from Michelet’s L’amour and La femme, and from Sensier’s book about Millet. Sensier refers to the importance of family life to the artist and paints a picture of Millet as a family man (‘Homme de la famille’). See Sensier 1881, pp. 84, 159 (quotation), 161-162, 220. Cf. also Van Uitert 1993, p. 139 (n. 36...
in note 6:
Van Gogh did not get the notion that God blesses large families from Sensier’s biography. He may have based...
in note 8:
...avait été bien malheureux). Sensier 1881, p. 83. Van Gogh himself made several drawings of this subject...
435 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Saturday, 8 March 1884.
in title:
435 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Saturday, 8 March 1884.
in original text:
Ziehier nog eenigen der gedichten van Jules Breton, als gij ze niet hebt weet ik zeker ze U bijzonder treffen zullen. Vandaag, of liever sedert een paar dagen heb ik een studie geschilderd van het weefgetouw waar ge de teekening van hebt.– Ben ook zoekende naar de kleur van den wintertuin. Doch die is reeds een lente tuin – nu.– En is iets heel anders...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8374 a-b V/2006 (sheets 1, 2); Paris, Fondation Custodia, Collection...
in arrangement:
...of it to V.W. van Gogh. (Correspondence between L.H.M. Brom and V.W. van Gogh, April-September 1957, Van Gogh Museum, Documentation). Van Rappard was a leading member of the Kunstliefde association in Utrecht, where he became friends with the silversmith Jan Hendrik Brom; this Jan Brom, father of Leo, owned a study by Van Rappard, who also made his portrait. Brom probably acquired the sheet with the five poems through Van Rappard. Cf. exhib. cat. Amsterdam 1974, pp. 20, 85, 91. The formulation ‘Here, too, are some of the poems by Jules Breton; if you don’t have them I’m sure they’ll really touch you’ (ll. 3-4) does not mean that he had sent poetry by Breton before (‘too’ must refer to the fact that he had previously sent poems by Coppée (letter 430)). As far as we know there are no missing letters from Van Gogh to Van Rappard in these two...
in date note:
...Van Rappard were probably all written in March 1884. There are no points of reference from which to date them exactly. The sequence is also problematic. Letter 435 stands alone in that there are no references to other letters. On the basis of the poems copied out in it and the remark in the first sentence that he was sending some of Breton’s poems ‘too’, however, we assume that it is a follow-up to the previous batch of poems sent on or about 2 March (letter 433). We therefore regard this letter as the first of the three. The order of the other two letters is determined by what Van Gogh writes about sending his drawings to Van Rappard: in the first he says that he will send them, and in the second he thanks Van Rappard for his reply. Van Gogh must have received this reply by 20 March at the latest, because he told Theo about it on that date (letter 440). Since these three letters to Van Rappard cannot be dated more accurately, we have spaced them evenly through the period 3-19 March. We therefore date the present letter on or about Saturday, 8 March, letter 437 on or about Thursday, 13 March and letter 439 on or about Tuesday, 18 March 1884...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...JH 456) (see letter 437, n. 1), it might be that Van Gogh is referring here to Weaver and a spinning...
in note 2:
Van Rappard had previously been sent the sketch Parsonage garden (F 1133 / JH 485) after Parsonage garden (F 185 / JH 484), which Van Gogh might now have started to work on again. It is more likely, though, that what...
in note 5:
Van Gogh had visited Van Rappard on 20 December 1883 (see letter 416).
in note 9:
...A André Lemoyne’ (To André Lemoyne). Van Gogh copied out the fourth verse of this poem on a...
in note 10:
...de Lisle). There are a few minor differences. Van Gogh spread this poem out over several pages of the...
436 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 10 March 1884.
in title:
436 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 10 March 1884.
in original text:
...den salon over mijn werk zou oordeelen als ik U nooit een syllabe heb gesproken over iets naar den...
...den Salon iets zenden heb ik U nooit gesproken hé – maar wel heb ik U gesproken over de lui van...
...U meenens was dat gij over nog een tijd van werken van mijn kant met mijn teekeningen zoudt willen...
...voort te gaan. Bête. Als ik Uw brieven lees van den laatsten tijd dan zie ik erin dat gij er op...
...jaren in den Haag me overkwam, waart ge te groot voor er de minste notitie van te nemen.– Van...
...gij, als ge Uw medemenschen zulke dingetjes op den mouw tracht te spelden.– G&Cie kwamen in...
...Een der beste zetten van G.&Cie is nog dat zij in de laatste jaren verscheiden Hollanders, Maris, Mauve gepousseerd hebben en dat was nog meer speciaal een initiatief van H.G.T. Dat zij Breton hebben is iets dat betrekkelijk op zich zelf staat.– Maar in den tijd zelf van Millet, Dupré, Corot...
...hun opinies – als die van Joseph Prudhomme van Monnier. Doch hierover te philosopheeren verveelt...
in translation:
...if we split up. That’s such a mean Van Goghish trick, such a bit of self-righteousness, that you...
...that’s the opposite of the usual tactics of Messrs van Gogh & Co. See in this — what you will...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b395 a-b V/1962 (sheets 1, 2) and b414 c V/1962 (sheet 3)
in arrangement:
...indication is that it is a continuation of Van Gogh’s criticism of Theo’s earlier remarks about...
in date note:
...when you send me money’ (l. 18) – we have taken Van Gogh’s remark literally and consequently dated the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Van Gogh added ‘But...serious’ (‘Doch … meenens’) later.
437 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Thursday, 13 March 1884.
in title:
437 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Thursday, 13 March 1884.
in original text:
...de weefstoel betreft, werkelijk is dat een studie van ’t werktuig van ’t begin tot ’t eind op...
...gevaarte van goor geworden eikenhout met al zijn latten zoowat zóó afsteekt tegen den grijzigheid...
...kleppert van vroeg tot laat met die latten”. En gaf die plek aan door een soort gedaante van een...
...den werkman, terwijl absoluut niets van die gedachten bij U zou oprijzen kijkende op ’t model van...
...rommel komen.– Ik zie heel graag teekeningen van machines van U – waarom – omdat als ge ’t...
...onder de mogelijkheden den een of anderen dag een liefhebber te vinden die trek heeft ze van mij te...
...wel afgeven moest, doch van den anderen kant eenig geld kreeg om door den tijd te komen.– En als...
...en.– Het moet U niet verwonderen sommige figuren van mij zoo heel anders zijn dan die welke ik...
...en hoe in den duizelingwekkenden warreboel van ieder hoekje uit de natuur de dingen van elkaar af...
...heb, b.v. zeggen: ja dat is de heg van jufvrouw Renesse en daar staan de boonestaken van de Louw...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8376 a-b V/2006
in arrangement:
...winter gardens’ must relate to drawings that Van Rappard had received and commented on. Since the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...for certain which drawing this is. A little later Van Gogh writes that he depicted the figure of the...
in note b:
Means: ‘die wanorde, warboel van latten’ (this disorder, confusion of slats).
in note 3:
...sketch Parsonage garden (F 1133 / JH 485); since Van Rappard was familiar with it, we assume that it must...
in note 12:
Van Gogh used the same metaphor in letter 432.
in note 13:
It is not certain which drawings Van Gogh is referring to here. He gave both Parsonage garden in the snow...
in note 14:
Johanna Hendrika Amilda van Renesse, an unmarried woman of independent means, lived in De Berg no. 505...
in note 15:
...time and several of these De Louws were labourers or farmers. We consider it most likely that Van Gogh was referring here to Johannes de Louw: he lived in the same district F as the Van Goghs, at De Berg no. 499 (RHC). Van Gogh evidently had contact with him: on the drawing Lamp in front of a window (F 1158v / JH...
438 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Saturday, 15 and about Wednesday, 19 March 1884.
in title:
438 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Saturday, 15 and about Wednesday, 19 March 1884.
in original text:
...Theo, het heeft mij een beetje verwonderd dat ik van U niet heb gehoord. Omdat ge schrijft: “indi...
...s tout zijn de uwen niet – en als ge niet van zelf begrijpt, wat zal ik mijn geduld en mijn tijd...
...Ge moet U maar goed oefenen in dat systeem van de omzigtigheid en de fatsoenlijkheid en wat dies...
...door ’t hoofd gegaan.– enfin wat er ook van zij, wees zoo goed mij op mijn laatsten brief te...
...� Den grond der kwestie is een elkaar begrijpen of niet begrijpen – een zaak van kou of van...
...aan. Ik voor mij, die liever buiten ben dan in den stad, verlang volstrekt niet er naar om met U te...
...dat niet uitstaan en zie er in een verwaarloozen van mijn eigen zaken waarvoor later après tout ik...
...best – dan kan ik er mijn hart van af trekken en occupeer mij slechts met het schilderen. Het...
...niet komen zullen.– Had ik het zoo, dat niet met den dag meer ik voelde ik er wat bij noodig heb...
...en meer in ’t naauw. Ik heb van daag mijn 9de geschilderde studie van een wever ’t huis gebragt...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b396 V/1962
in date note:
...days must have elapsed since letter 436, because Van Gogh had expected a reply to it (ll. 2-3). We...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...b2962. Letter from Pieter Kornelis Braat to Theo van Gogh, 13 April 1884). Theo and Frans were in...
in note 2:
Van Gogh may be alluding here to the dragging on of the relationship between the husband and wife in...
439 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Tuesday, 18 March 1884.
in title:
439 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Tuesday, 18 March 1884.
in original text:
...redenatie van den braven man die van Uw werk vroeg “schildert-i-om geld”, eene redenatie is van...
...n taal kent – dat spreekt van zelf en absurd zou ’t zijn dat niet van zelf aan te nemen.– Ma...
...chic heeft – en niet in den smaak valt van het meerendeel van zijn gehoor – ja uitgemaakt wordt...
...verf, het onderscheidt zich van de lui van chic, even als een oratorische tirade (b.v. van een Numa...
...hebben. Al zijn we niet meer in den tijd van Thoré en van Theophile Gautier – helaas.– Denk er...
...ik er naar gij dezen hoek van Brabant – m.i. veel mooier dan den kant van Breda – nog eens zult...
...en die leeftijd.�� Van zijn eerste eigentlijke werk heb ik dingen gezien – resultaat van jaren...
...verschil met studies van veel andere landschapschilders.– Het boerenkerkhofje van U, als ik er niet meer techniek in zag als in de studies van Corot – zou ik er bij vergelijken. Van sentiment is...
...in plaats van een hand (ik lapte het gisteren een eerwaardig collega van mijn vader) ik van mijn...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8375 a-b V/2006
in date note:
Van Gogh did indeed send the drawings that he promised to send in letter 437, and he thanks Van Rappard here for the appreciative response that he has meanwhile received (ll. 2-3). See further letter 435, Date.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had promised to send drawings in letter 437, which dates from around the middle of March 1884.
in note 5:
Van Gogh is probably referring to a painting. Cf. with regard to the subject Van Rappard’s (undated) drawing Weaver (private collection). See exhib. cat. Amsterdam 1974, p. 83, cat. no. 99.
in note 8:
Van Gogh probably derived this saying, which means that great minds do not imitate, from Victor Hugo, William...
in note 10:
Van Gogh made several paintings of individual weavers during this period; it is not possible to say which one...
in note 12:
...on the market; for example C.P.E. Robidé van der Aa, Nederlandsche kleederdragten. Een geschenk voor knapen en meisjes (Amsterdam 1839) and Kleederdragten en typen der bewoners van Nederland (Amsterdam [1865]).
in note 13:
...de l’oeuvre de Corot (Exhib. cat. Paris 1875-2). Van Gogh went to see the exhibition in May 1875 (see...
in note 14:
Cf. for a cemetery by Van Rappard: letter 344, n. 8.
in note 15:
...van geleerden, och, weinig geleerd; Wat ons de wijzen als waarheid verkonden, Straks komt een wijzer, die ’t wegredeneert.) See De Génestet 1869, vol. 1, p. 271. The publisher Tiele also quoted the first two lines in his ‘Levensschets van P.A. de Génestet’, which precedes De dichtwerken (vol. 1, p. 47). It is possible that they had meanwhile attained the status of a maxim. Van Gogh himself put inverted commas around the word ‘learned’ to produce the desired effect. This enabled him to add extra force to the variation he devised, and to criticise his fellow painters, the dealers, collectors and connoisseurs by comparing them to pseudo-scholars...
440 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Thursday, 20 March 1884.
in title:
440 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Thursday, 20 March 1884.
in original text:
...dagelijks leven men door den een of den ander voor “zonder middel van bestaan” wordt gescholden...
...noodig is, zal ik den band niet breken en is me desnoods alles wel.– Deze manier van mij om U en...
...ge l’Hermitte nu weer beu waart en van die heele beschouwing van U zou ik ook al weer willen...
...sterk genoeg om dit vooruitgang te vinden op den toestand van verleden jaar.– Dat neemt niet weg...
...van Uw expressie “ik ben me niet bewust” &c., en ik zou ook geen vrede nemen met dezen brief van...
...dat dit of dat niet in den haak is, zoo lang ge maar niet van me vergt ik zelf dienaangaande in een...
...op tegen ge u van allerlei “bewust” zijt. Ik hoop dezen brief zoo koel zij als den Uwen – en...
...van de frs 150. Aan Rappard schrijf ik over zaken niet – ten minste ik heb hem niet verteld in den...
...nu eens over na of het in den haak is dat gij die Rappard kent nooit iets van zijn werk hebt gezien...
...hoegenaamd van hem meer neemt, als van hooren zeggen misschien van mij.– Toch is hij een van de...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b398 V/1962 (sheet 1) and b397 d V/1962 (sheet 2)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh usually received 150 francs a month in three instalments. He had made an issue of his request for...
in note 2:
Van Gogh added the sentence ‘without...other’ (‘zonder ... mag’) later.
in note 4:
Van Gogh worked in Paris from October to December 1874 and from May 1875 to April 1876.
in note 7:
...Parsonage garden (F 1133 / JH 485) – this was in Van Rappard’s estate; Winter garden (F 1128 / JH 466...
in note 8:
...wheel (F 29 / JH 471); we know from letter 445 that Van Gogh embarked on this work in the winter and was...
in note 10:
...village may have been Son or Breugel, about which Van Gogh had previously written enthusiastically (letter...
in note 12:
Van Gogh mentioned his plan of trying to sell his work in Antwerp in letter 432.
in note 13:
Van Gogh sketched a plan showing how wretchedly the studio was situated amidst the cesspit, the privy, the...
in note 14:
Van Rappard went to Paris in October 1879 and took lessons in the studio of Jean Léon Gérôme. It was then...
441 To Anthon van Rappard. Nuenen, between about Friday, 21 and about Friday, 28 March 1884.
in title:
441 To Anthon van Rappard. Nuenen, between about Friday, 21 and about Friday, 28 March 1884.
in original text:
...de vormen gevolgd hadde, en de krachten die den toon der massa’s daarstellen ook hun modelé meer uitdrukten. Het in elkaar zitten der dingen – het modelé er van – is, denk ik ge me toegeven...
...in moeten slaan om in betrekkelijk korten tijd het effekt van licht en bruin – de stemming die de...
...dat gij komen zult.– Natuurlijk brengt ge Uw gereedschap mede en hoe meer ge van Uw werk meebrengt hoe beter – de schets van de Terschellingsche wijven en ’t wevertje zou ik nog wel eens willen zien.– Gegroet – ook van mijn ouders. b. à t. Vincent Als gij dan komt is dit dunkt me een...
...laten zien en die hebben ze afgekeurd of er om gelagchen of wat ze willen van gezegd – als ze voortdurend er meer van blijven zien, veranderen ze – niet allen – doch enkelen.– ik verlang er...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8377 V/2006
in date note:
The plan was that Van Rappard should come to Nuenen at the end of March; now the invitation is firm. Van Gogh asks Van Rappard to bring the March drawings with him when he comes to stay (ll. 38-39). Since we have dated the letter in which Vincent tells Theo about this request on or about 28 March (letter 443), the present letter cannot have been written later than that. The previous letter to Van Rappard was written on or about 18 March; because Van Gogh writes that he sent Van Rappard some more pen-and-ink drawings ‘the other day’, we assume that at least a couple of days elapsed between the two letters. On these grounds we have dated the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
See for Van Rappard’s Old women in the West-Terschelling home: letter 416, n. 4.
in note 5:
This work by Van Rappard, which Van Gogh also mentioned in letter 419, is not known.
in note 6:
As well as the three works referred to above, Van Gogh had sent Van Rappard the following nine drawings: Behind the hedgerows (F 1129 / JH 461), Parsonage garden (F 1133 / JH 485), Winter garden (F 1128 / JH 466...
in textual note 24:
van – < van
442 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 24 March 1884.
in title:
442 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 24 March 1884.
in original text:
...toen den teugel eens liet voelen dat het in mijn belang was ik mij schikte naar dit & dat – U van...
...morrelen, ik U den teugel wel in handen wou laten doch niet zelf aan ’t eind er van vast – in...
...mijn privé leven) zou zijn ’t geen waar het van af hing of ik in ’t finantieele, althans wat...
...de zelfde wijs doorgaan mits met een bepaalde afspraak van levering van werk.– En dat om daar de...
...nog een 6de penteekening had en de geschilderde studie van den ouden toren waarnaar in der tijd ge...
...de GEEN middel van bestaan”. Tevens, van Uw kant is het een bewijs van vertrouwen in mijn...
...doch ik sta in elk geval er toch op dat gij het van tijd tot tijd laat zien zooals ge in ’t heele...
...of die afspraak meer een opvatting van mij zou zijn dan de bedoeling van den anderen, n.l. Uw kant. Ge weet dat ge me zeidet C.M. dezen zomer zoo iets heeft gezegd tot U van mij.– Ik heb daardoor...
...nu en dan laat zien, ook voortaan Rappard eens iets van me zal laten kijken, daar hij nog al lui...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b397 a-c V/1962
in arrangement:
...to put sheets 1 and 2 together because in l. 110 Van Gogh continues the argument about the business...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Exactly what Van Gogh is referring to here is not clear. In December he raised this issue more than once. He...
in note 7:
Van Gogh had written this in letter 432.
443 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 28 March 1884.
in title:
443 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 28 March 1884.
in original text:
...gij er nu echter zelf nog eens over na of het al dan niet van U onaardig zou zijn jegens hem als gij geen notitie eens er van nemen zoudt als hij nu binnen kort weer eens hier zal zijn. Ik geloof dat gij er geen spijt van zoudt hebben den wenk dien ik U hieromtrent geef eens aan te nemen.– Wat ik...
...zou maken als ik hem mededeelde wat we in den laatsten tijd met elkaar hebben gehad.– Maar ik weet wel dat het werk dat hij van mij heeft gezien van deze laatste maanden hem beviel. Liever had ik...
...hebben om zich niet te laten overdonderen of van streek maken. Vrienden die de beroerdigheid die...
...ook – maken ons hoe langer hoe minder illusies van sympathie te ondervinden en zetten ons meer en...
...meer mankeert dan dat zij het loopen weer geheel van voren af aan moet leeren – en langzamerhand...
...ik toen we zijn jaren hadden er begonnen.– Ik hoor iets van een plan om hem nog voor 2 jaar op de...
...ns hij van digt bij nog waarschijnlijk weinig anders heeft gezien dan boeken, den straatweg &c. Hij...
in ongoing topic 1:
Invitation to Van Rappard to come to Nuenen (441)
in ongoing topic 2:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b399 V/1962 (sheet 1) and b414 d V/1962 (sheet 2)
in arrangement:
...present one (l. 4), although it is remarkable that Van Gogh should have added a separate sheet while there...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
See for the twelve drawings by Van Gogh that Van Rappard had at this time: letter 441.
in note 3:
...in Helmond, at a cost of 810 guilders a year. Mr van Gogh informed Theo of this sum because he was going...
in note 5:
Van Gogh is referring to the passage about Van Rappard in letter 440, ll. 199 ff.
444 To Theo van Gogh. Nuenen, early April 1884.
in title:
444 To Theo van Gogh. Nuenen, early April 1884.
in original text:
...Waarde Theo, Hierbij stuur ik U croquis van een schilderij dat ik met meer anderen onder handen heb – dit is een effekt van bloeiende boomen in den achtermiddag.– Bij de teekeningen die ge...
...karakter van dien tuin. En dat ik van ’t zelfde hoekje, behalve dat ik er verscheiden studies van...
...in eenige intieme details die niet makkelijk of van zelf of toevallig uit te drukken zijn.– Als...
...hij krijgen kon en schreef me nu dat in plaats van direkt, hij in Mei komt en misschien dan vragen...
...verwachtingen heb betreffende de appreciatie van mijn werk – ik geloof men tevreden moet zijn als men ’t zoover krijgt men eenige weinigen overtuigen kan van de degelijkheid van waar men naar streeft en door hen begrepen wordt zonder opschroeverij.– En de rest is iets van, als ’t er bij...
...omdat uit den stroom van de voorbijgangers de enkele vrienden bezinken kunnen. Wat het meerendeel zegt of doet hoeft men zich niet naar te rigten echter. (Weet ge dat Tante Bertha van kanker aan de...
in ongoing topic 1:
Invitation to Van Rappard to come to Nuenen (441)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b400 V/1962
in date note:
...letter must have been written in April 1884, since Van Rappard had replied to the invitation to come to...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
See for the twelve drawings by Van Gogh that Van Rappard had at this time: letter 441.
in note 3:
Elisabeth Hubertha Pompe-Van Gogh, Mr van Gogh’s sister.
445 To Theo van Gogh. Nuenen, Wednesday, 30 April 1884.
in title:
445 To Theo van Gogh. Nuenen, Wednesday, 30 April 1884.
in original text:
...in Uw laatste schrijven – en ik denk dat ge blij zult zijn den toestand althans zich meer verklaard heeft.– Ben wel verlangend naar Uw volgend schrijven.– Wat het werk betreft, ik heb een nog al groot schij van een wever onder handen – ’t getouw vlak van voren – ’t figuurtje een donker silhouetje tegen den witten muur. En tegelijk ook weer dat wat ik van den winter ben begonnen, een getouw waarop een rood stuk goed wordt geweven – daar is ’t getouw op zij gezien. Ik heb ook nog twee anderen aangezet van effekten op de hei. En een geval met Knotberken. Die weefgetouwen zal...
...bijkomen. Binnen kort hoop ik nog twee anderen van wevers op te zetten waar het figuur heel anders in komt, waar namelijk de wever niet er achter zit doch de draden van het stuk in orde brengt.– Ik...
...ik heb nog van een wever gekregen een lampje zoo als b.v. er een staat op la Veillée van Millet...
...tegen de kleur van het stuk. Groote slagschaduwen van de latten & balken van het getouw op de witte...
in ongoing topic 1:
Invitation to Van Rappard to come to Nuenen (441)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b401 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Theo’s share in the profits for 1883 at Boussod, Valadon & Cie. From the ‘Compte de Monsieur Van Gogh’ (Mr van Gogh’s account) it emerges that he was paid the sum of 8226.80 francs on 21 April 1884 (FR...
in note 3:
...fairly large’: it measures 70 x 85 cm. Later Van Gogh had it photographed: see letters 463 and 465.
in note 8:
...Evening) from the series The four times of the day, which Van Gogh owned: letter 37, n. 16. The painting was at the Sale Gavet at Hôtel Drouot which Van Gogh had been to in 1875: see letter 36, n. 5. The lamp...
446 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Monday, 12 and about Thursday, 15 May 1884.
in title:
446 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Monday, 12 and about Thursday, 15 May 1884.
in original text:
...Reeds te lang heb ik gewacht met het beantwoorden van Uw laatsten brief – & ge zult zien hoe het...
...ik U mededeelen dat ik van daag net zoo wat klaar ben met het in orde brengen van een ruim, nieuw...
...den maatregel goed zult keuren dien ik genomen heb.– Ik heb overigens in den laatsten tijd druk doorgeschilderd aan den grooten Wever – waarover ik U laatst sprak – en ook een doek aangezet van...
...ik voor het landschap met koeijen van Mauve en de schijen van Israels, het zelfde zou voelen wat...
...ge komt, wat er van is.– Ik heb zoo druk geschilderd dat in den laatsten tijd ik geen enkele teekening er tusschen door gemaakt heb.�� Van Rappard heb ik berigt dat hij einde van deze week komt...
...brengt een aantal teekeningen mee van mij die ik U dan direkt zal toe zenden. Misschien zal – over een tijdje – ik zelf ’t met U eens zijn dat door de verandering van verl. jaar mijn positie is...
...haar wagentje. Het loopen komt bij doch den ouden dag contrarieert aanmerkelijk de vorderingen er...
in ongoing topic 1:
Invitation to Van Rappard to come to Nuenen (441)
in ongoing topic 2:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b402 V/1962
in date note:
...April 1884, the present one must date from mid-May. Van Rappard is expected ‘at the end of this week...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had been given the mangle room in a small shed behind the house to use as a studio. He complained about the inadequacy of this space in letter 440. He rented his new studio from the Catholic sacristan Johannes Schafrat and his wife Adriana Schafrat-Van Eerd in their house at Heieind (district F, no. 540), next door to St Clement’s Church. A year later Van Gogh went to live there (see letter 501). The rent was 75 guilders a year. Anton Kerssemakers drew a floor plan of this studio in 1914 (FR b1423). Ill. 2121. Schafrat’s widow can be seen in a photograph of the corner of the attic in the sacristan’s house where Van Gogh slept. See Stokvis 1926, p. 17. It has been suggested that Van Gogh had meanwhile had another studio behind the parsonage, but nothing has been found that might substantiate this. See De Brouwer 1984, pp. 38-41 and cat. Amsterdam 1997, pp. 13-18...
in note 2:
Probably Weaver (F 30 / JH 479), which Van Gogh had referred to in letter 445 and was later to have...
in note 3:
The version of the Nuenen tower Van Gogh refers to here must have been a smaller study than the one about...
in note 8:
See for the twelve drawings by Van Gogh that Van Rappard had at this time: letter 441, n. 6.
in note 9:
This remark must refer to Van Gogh’s departure from The Hague and the parting of the ways with Sien.
in textual note 29:
schijen van < schijen
447 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 28 May 1884.
in title:
447 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 28 May 1884.
in original text:
...een dag of 10 hier is geweest en ge groeten van hem hebben moet.– We hebben toen zoo als ge...
...ik een beetje uit die manier van doen uitgeraakt.– Ik heb nu den laatsten tijd niets gedaan dan...
...Dezen winter schreeft ge me dat in mijn aquarellen van toen, gij hier en daar partijen vondt die...
...onder handen van den vijver achter in onzen tuin. Rappard heeft hier gemaakt een wevertje dat ik heel goed vond en een buste van een meisje dat garen zit te winden. Terwijl hij hier was maakte ik nog een Wevershut bij avond, weer in den trant van die Drenthsche Keeten. Rappard gaat een groot schilderij maken van de Vischmarkt te Utrecht met veel figuren. Ik hoop U toch nog iets van hem te kunnen...
...zou van zijn werk zoo als ik hem ook zal doen, om eenigzins van elkaar op de hoogte te blijven van...
...ik ook niet kunnen schilderen zooveel als ik nu den laatsten tijd heb kunnen doen. En dat dit nu...
...en licht & bruin van ’t getouw &c. Maar denk als ’t je blieft niet dat het zóó van effekt is...
in ongoing topic 1:
Van Gogh’s new studio at the Schafrats’ (446)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b403 V/1962
in date note:
The letter was written after Van Rappard’s departure from Nuenen, in other words after about Tuesday, 27 May 1884, but before Theo’s arrival for Whitsun on 1 June. Assuming that Van Gogh had told Theo that Van Rappard had won a medal in London, this letter must precede letter 448 written on or about Thursday, 29 May...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
See for the twelve drawings by Van Gogh that Van Rappard had at this time: letter 441.
in note 3:
...in front of his loom (F 33 / JH 489). Later on, Van Gogh had this photographed; see letters 463 and 465.
in note 5:
Anthon van Rappard, Weaver (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 335. See Van Gogh Museum Journal 1997-1998. Amsterdam 1998, pp. 119-120. No ‘bust’ of a girl winding yarn is known; however the Woman spooling yarn, Nuenen (Utrecht, Centraal Museum), which is probably related, does date from this period. Ill. 327. See exhib...
in note 7:
With the plural ‘Drenthe huts�� Van Gogh may be referring to Cottages (F 17 / JH 395), which could...
in note 9:
...Weefstoel met wever’ (Loom with weaver), which was still with Van Rappard (cf. 437, n. 1). If that was Weaver (F 1124 / JH 456), it means Van Gogh was still working on Weaver and a spinning wheel (F 29 / JH...
448 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Thursday, 29 May 1884.
in title:
448 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Thursday, 29 May 1884.
in original text:
...Rappard, Van harte wensch ik U geluk met de zilveren medaille die ge te Londen hebt gekregen. Voor mij is ’t een satisfactie in der tijd van dat schilderij gezegd te hebben wat ik er van gezegd heb. En dat nog eens herhaald te hebben nu onlangs, juist bij ons gesprek van dien Vrijdag toen ik U nog zeide: “ik vond in de kleur van dat schilderij de Spinster iets wat mij beter en solidener voorkomt dan ’tgeen ik U hier heb zien schilderen”.– Toch het wevertje maakt daarop weer een uitzondering, zooals ik toen ook stipuleerde. Een schij in een lagen toonladder beginnen en dan van laag...
...der tijd – ofschoon het een zeer oorspronkelijke manier van doen was.– Ik herinnerde U op dien...
...dien man van wien ik U vertelde dat hij scheen te laboreeren aan een chronisch gebrek aan kleingeld in zijn zak.– ’t Is een dito geval als de twee andere watermolens die we zamen bezochten doch met twee roode daken en dat men vlak van voren ziet – met populieren er om heen. Zal in den herfst...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8381 V/2006
in date note:
The letter was written after Van Rappard’s departure from Nuenen on or about 27 May, and after he had subsequently written to Van Gogh telling him that he had won a medal. The letter moreover dates from a day or two...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In May 1884 Van Rappard was awarded a silver medal at the International and Universal Exhibition in the...
in note 2:
For Van Rappard’s Weaver, see letter 447, n. 5.
in note 3:
...Station at Eeneind. By ‘the two other watermills�� Van Gogh must have been referring to the Opwettense...
in note 4:
Among the books Van Rappard sent were Charles Blanc, Les artistes de mon temps and Eugène Fromentin, Les...
449 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 6 June 1884.
in title:
449 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 6 June 1884.
in original text:
...van een oud mannetje aan het spoelwiel bij een raampje, waar ge U misschien een kleine studie van...
...kleintje van die spinster. Ik schrijf hier eens over een passage uit les artistes de mon temps van...
...SON tableau.” Van “snotkleurtjes” gesproken, men moet niet de kleuren van een schilderij...
...bij voorbeeld tegen krachten van bruinrood, van donker blaauw, of van olijfgroen aan staat – kan...
...eens hooren zeggen dat op sommige schilderijen van Corot in avondluchten b.v. toonen zitten die op...
...dat men met een vuil kleurtje als het grijs van de straatkeien een avondlucht of een blonde vrouw...
...doen). dit is eigentlijk nog meer een kwestie van toon. Maar dan wat de eigentlijke kleur aangaat, een roodgrijs, betrekkelijk weinig rood, zal naarmate van de kleuren die er naast staan meer of...
...te geven en van wie men leert en licht krijgt – juist zonder dat zij den leermeester uithangen en...
...men veel toch van te weten kan komen. Gegroet – denk s.v.p. om de Sponningmaat van Uw lijsten...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b404 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...have measured 100 x 75 cm. Over the next few months Van Gogh repeatedly returns to this woman spinning...
in note 2:
...JH 486), which measures 22.5 x 23 cm. We do not know whether Van Gogh ever did make a painted version of it.
in note 4:
The quote is the opening of Charles Blanc’s essay on Eugène Delacroix in Les artistes de mon temps (Blanc 1876, pp. 23-24). Van Gogh had borrowed the book from Van Rappard: see letter 459.
in note 5:
Van Gogh likewise derived these views on the use of colour from Delacroix, by way of Blanc’s essay.
in textual note 44:
serait...tableau.” < Emphasis by Van Gogh, not in the original text.
450 To Theo van Gogh. Nuenen, mid-June 1884.
in title:
450 To Theo van Gogh. Nuenen, mid-June 1884.
in original text:
...waart van hetzelfde hoekje.– Ik las met veel pleizier les maîtres d’autrefois van Fromentin...
...denk, juist sedert ik, in den laatsten tijd dat ik in den Haag was, indirect dingen hoorde die...
...altijd verstaanbaar als ik absoluut niets van hen gezien heb. En ik heb van ’t geen door U gezegd...
...arrow De afmeting van ommestaand motief is zoo wat 105 x 95 c.m. en die van het spinstertje 100 x...
...van bistre en bitume die naar ’t mij voorkomt zich er toe leent om het WARME clair obscur van een...
...te hooren van boeken over kunst.– Als gij goede werken van lui als b.v. nu het boek van Fromentin...
...meer in een God die grillig en despotiek van den hak op den tak springt, doch juist voor de natuur...
...idees van aangeboren genie, inspiratie &c., ik zeg niet moest daarlaten doch eens terdeeg op den...
...Ik ontken echter ’t bestaan van genie en zelfs het aangeborene er van niet.– Doch de...
...uit den aard der zaak zou wezen, die ontken ik wel. Hetzelfde wat ik nu in ’t spinstertje en den...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b405 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh had raised in letter 449 written on or about Friday, 6 June, that is to say his work on a male figure winding yarn by a window; he moreover refers back to that letter here (ll. 2-4). Since the next letter dates from the beginning of July, the present one must have been written in June. Although it is impossible to date it precisely, some time has probably elapsed since the beginning of June �� Van...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...man winding yarn is not known; later in the letter Van Gogh says that it measured about 105 x 95 cm. The...
in note 3:
...himself an artist, approaches them with an artist’s eye and goes in depth into technique, composition, the use of colour and so forth. Van Rappard had sent this book for Van Gogh to read (letters 448 and 459).
in note 5:
Van Gogh remained ignorant of Impressionism for a long time: see letter 288, n. 4.
in note 6:
Van Gogh based this remark on a passage in Fromentin’s Les maîtres d’autrefois (1876) where he argues...
in note 7:
Van Gogh is referring to one of the paintings by Cabat that he had seen years before; L’étang de...
in note 8:
Van Gogh may have been prompted to write this by a remark in Les maîtres d’autrefois to the effect that...
in note 11:
After ‘WARM�� Van Gogh crossed out ‘de schaduwtoon’ (the shadow tone).
in note 12:
Van Gogh had read about the ‘ton rompu’ (broken tone) and the ‘ton vif’ (strong tone) and ‘les tons...
451 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 2 July 1884.
in title:
451 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 2 July 1884.
in original text:
...indrukken die ik van hem had waren zoo als gij weet nog al ongunstig ingevolge van 3 groote lappen...
...U toen van den zomer reeds zeide ik er niets anders van verwachten zou dan een weigering van ’t...
...blaauw van ’t goed dat op ’t getouw wordt geweven en den kiel van den wever die weer van een...
...wordt tot een maximum van effekt gebragt door oppositie van den gebroken cobalttoon van de lucht...
...gebronsd van gezigt en armen en voeten, met bestoven indigo grove kleeding en zwarte muts in den...
...naar hun werk, met onkruidkrabbers op den schouder, of een roggebrood onder den arm, een kruik of...
...wijken van de kleuren van ’t costuum, daar ’t effekt ligt in de analogie van den gebroken indigotoon met den gebroken cobalttoon, opgevoerd door de geheime elementen oranje in ’t rosbrons van...
...de zomer is de oppositie van blaauwen tegen een element van oranje in ’t goudbrons van ’t koren...
...van ik weet niet welke half sentimenteele half godsdienstige beschouwing.– Doch dat kan door den...
in ongoing topic 2:
Mrs van Gogh’s broken leg (423)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b406 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
We do not know which watercolours Van Gogh means.
in note 5:
...Hollandsche Teeken-maatschappij: letter 256, n. 8. Van Gogh’s name does not appear in the minutes for...
in note 6:
...93.2 cm. In the same week – on 5 July 1884 – Mr van Gogh wrote to Theo: ‘Vincent is still working on...
in note 9:
...was on holiday with her sister Anna and Joan van Houten and their family in a boarding house in...
in note 10:
...sister Elisabeth had aspirations as a writer. Mrs van Gogh wrote this month about Vincent’s surly...
452 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 20 July 1884.
in title:
452 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 20 July 1884.
in original text:
Met genoegen vernam ik uit uw schrijven aan Pa en Moe dat gij plan hebt 4 Aug. n. Londen te gaan en dan van daar naar hier te komen. Ik verlang weer erg naar uw komst en om eens te weten wat ge vinden zult van ’t werk dat ik sedert gedaan heb. ’t laatst wat ik maakte zijn een paar nog al groote studies van Ossekarren, een zwarten os en een...
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s new studio at the Schafrats’ (446)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b407 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
In letter 454 Van Gogh makes a comparison between ‘the little book by Vosmaer’ about art and Grammaire...
in note 9:
Van Rappard’s visit is discussed several times; in fact he spent about two and a half weeks in Nuenen, from...
453 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 4 August 1884.
in title:
453 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 4 August 1884.
in original text:
...melankoliek zijn – maar tevens een karakter hebben dat buitengewoon aangrijpend is. Dat sommige engelschen van dezen tijd, toen zij van de Franschen hadden leeren kijken en schilderen, zijn begonnen te maken. Maar om datgene van de Engelsche kunst te zien wat voor U en voor mij eigentlijk ’t...
...van Millais – b.v. de teekeningen van Fred Walker en Pinwell.– Let eens op de Hobbema van de...
...week ben ik dagelijksch op ’t veld bij den korenoogst geweest – waarvan ik nog eene compositie...
...met composities van diverse heiligen. Ik gaf hem in bedenking of een 6tal voorstellingen uit het boerenleven van de Meijerij – tevens de 4 jaargetijden symboliseerende – niet meer den appetijt...
...plans van Zaaier – ploeger – herder – korenoogst – aardappeloogst – Ossekar in de sneeuw. Maar of ’t iets geven zal weet ik niet – want een vaste afspraak heb ik niet van hem.– Alleen...
...dingen doch het werk absorbeert mij genoeg. Nu – groet den Hr Obach voor me als ge hem tegen ’t...
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s new studio at the Schafrats’ (446)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b408 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...not possible to establish with certainty which work Van Gogh regarded as ‘the’ Hobbema, he was probably...
in note 10:
...F 1142 / JH 512). Van Gogh painted over the painting after this sketch – it is under Cottage with tumbledown barn and a stooping woman (F 1669 / JH 825). See Alan Bowness, ‘A Van Gogh discovery’, The...
in note 12:
...This must have been done in the ‘first panel’. Van Gogh also made a preliminary sketch for this...
in note 13:
...potatoes (F 41 / JH 513). In letters 454 and 459 Van Gogh describes the subject as planting potatoes.
454 To Anthon van Rappard. Nuenen, between mid-August and early September 1884.
in title:
454 To Anthon van Rappard. Nuenen, between mid-August and early September 1884.
in original text:
...oogenblikje te vinden om me iets te laten weten van wat ge alzoo hebt uitgevoerd en vooral me iets te zeggen hoe het gaat met uw groote Schij van den Vischafslag. Ik ga nu voort over mezelf. Dezen...
...ieder van 1 1,2 meter lang bij 60c.m. hoog, die hij nog met iets vullen moest en waarop hij van...
...wat meer den appetijt dergenen die daar aan tafel moeten zitten zou opwekken, mijns inziens, als er op de muren in plaats van mystieke laatste avondmalen, scènes uit het boerenleven uit den omtrek...
...t atelier maakte ik hem voorloopige krabbels van 6 motieven uit het boerenleven, Zaaier, Ploeger...
...grootte van 1 1,2 meter bij 60cm zoowat van Ploeger en Zaaier en herder. Kleinere van Korenoogst en...
...heb zelf gekocht een boek van Blanc, Grammaire des arts du dessin, ingevolge van een passage er uit...
...kwesties zoowat als ’t boekje van Vosmaer doch ik voor mij lees Blanc veel liever. Als ge wilt kunt gij het boek van Blanc lezen en de Millet ook. Gegroet – ook van mijne ouders – en geloof me...
in date note:
Van Gogh tells Van Rappard that he did not get round to writing ‘these last few weeks’ (ll. 7-8). We can infer from his description of his decoration for Hermans’s dining room that the letter must have been...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
From early July to the end of September Van Rappard and his friend L.W.R. Wenckebach went on a walking tour...
in note 10:
...measures 62 x 113 cm (see letter 453, n. 10). Later Van Gogh adapted the composition in the new version...
in note 15:
These two works must have been made after Van Rappard’s visit – which lasted from about 17 to about 27 May (letter 447) – and we can also infer that they must have been finished for some weeks, since Van Gogh is not sure whether or not he had already written to Van Rappard about them. The painting of a woman spinning...
in note 17:
...Blanc 1870). Van Gogh refers to a note in Les artistes de mon temps, where Blanc talks of the colours in Delacroix and then refers to his Grammaire (Blanc 1876, p. 65). In April 1885 Van Gogh copied out this...
455 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 23 August 1884.
in title:
455 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 23 August 1884.
in original text:
t’huis komende kunt ge nog een briefje van me gevonden hebben. Doch als ik daarin toen U verzocht terug te nemen een & ander wat ge zeidet, zoo vraag ik U dat nu niet eens...
...in de plaats te vinden en op den duur zal mij dat wel lukken. Gegroet. Vincent Meen als je blieft niet ik niet zou willen goede vrienden blijven – doch ’t ligt hier in den aard der zaak dat het...
...eensgezind zouden we lui als Monsieur Joseph Prudhomme van Monnier moeten wezen, en ik althans pas...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b388 V/1962
in date note:
...see n. 2) and because it is probably the one Mr van Gogh warned Theo about on 22 August (in other words...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Mr van Gogh tried to reassure Theo somewhat, and wrote on 22 August: ‘You will probably also receive a...
456 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 16 September 1884.
in title:
456 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 16 September 1884.
in original text:
...slechts reken op frs 100 doch het eigentlijk er moeielijk van doen kan zoolang ’t niet vlot. doch...
...is iets gebeurd Theo, waar de meeste lui hier niets van weten of vermoeden – noch ook ooit mogen...
...sprak van haar en mij, en zij raakte zóó van streek dat zij in een oogenblik, mijns inziens van...
...in wou treden daar ik zeide, als er hier van trouwen kwestie zou zijn het zeer spoedig moest zijn...
...innemen van gif. Zij had dikwijls als wij rustig wandelden of zoo tot mij gezegd “ik wou dat ik nu sterven kon” – ik had nooit daarop geattendeerd.– Op een morgen echter valt zij op den grond...
...toch anders dan een zenuwtoeval ofschoon ’t er veel van had en ik kreeg plotseling argwaan en zei...
...tegengif genomen dat v.d. Loo voorschreef. Niemand weet er van dan zij zelf, Louis B., gij, Dr v.d...
...mijns inziens nog zeker een heele poos volgen van zenuwlijden – en in welken vorm – serieuser...
...Theo – kerel – ik ben er zoo van ontdaan.– Gegroet, schrijf mij eens een woordje want ik...
in translation:
...an emetic, and I went straight to Eindhoven, to Dr van de Loo. It was strychnine that she took, but...
...to strychnine. But, in short, she then quickly took the antidote that Van de Loo prescribed. No one knows except her herself, Louis B., you, Dr van de Loo and me — and she was rushed straight to a...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b409 V/1962
in date note:
Van Gogh says that he put off confirming receipt of the money for September for some time (ll. 1-3). He also describes the incident with Margot Begemann which, going by a letter from Mr van Gogh to Theo, must have happened around the middle of September. On 2 October, Mr van Gogh wrote that there had been ‘difficult days’ as a result of Vincent’s proposal of marriage, that Margot had gone to Utrecht, and that Vincent and Margot still corresponded ‘constantly’ (see n. 6). This suggests that some weeks have passed. Van Gogh himself writes that ‘everything’s gone fairly well with her these first few days’ (ll. 93-94), which indicates that he was writing the letter only a few days after Margot’s suicide attempt. In letter 458, which was most probably written on Sunday, 21 September, he is able to report that he has already been to Utrecht to see her. On the basis of the above details, we have dated the letter on or about Tuesday, 16 September 1884...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...other things going on too, emerges in a letter Mr van Gogh wrote Theo on 22 August 1884. He had a feeling...
in note 4:
...Van Goghs. Ill. 2124. Mrs van Gogh ran a sewing class at home. When she was recovering from her broken leg, Margot took it over for her; that was in July 1884 (FR b2255). It was while his mother was laid up that the relationship between Margot and Vincent developed, as he himself says in letter 469. The suicide attempt must have happened a few days before Van Gogh wrote this letter...
in note 5:
...Louis) Begemann. He had a linen mill at no. 65 Berg, in other words close to the Van Goghs’ house.
in note 6:
Mr van Gogh did not tell Theo what he knew about the incident until 2 October 1884: ‘We have had difficult...
in note 8:
Arnold van de Loo was a physician, surgeon and accoucheur. He set up in practice in Willemstraat in Eindhoven and was the Van Gogh family doctor, see also letter 423.
in note 9:
...Idenburg and his wife Rosine Alexandrine Frederike van der Hegge Spies. They had lived at 238...
457 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 16 September 1884.
in title:
457 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 16 September 1884.
in original text:
...vorm van zenuwlijden en serieus en langdurig kunnen blijken. Veel – heel veel, hangt hier af van...
...Ik heb van daag van haar zelf uitvoerige berigten gehad en haar broer vertelt mij hij ook berigt heeft gehad. Er zijn hier gevaren van twee kanten Theo – aan den eenen kant dat een crisis van zenuwlijden zich vormt en losbarst als b.v. zenuwzinkingkoorts of hersenontsteking. Van den anderen kant...
...met een sisser afloopt, een sisser in den vorm van een tijdlang onder die behandeling blijven en...
...zeer onaardig tegen haar – en zelfs op den dag van haar vertrek lang niet allen lief of zelfs...
...heb toen door intermediair van haar broer hare zusters doen weten dat ik bepaald hun den raad moest...
...de vrouw van Louis in de eerste plaats, een schrijven gestuurd hebben aan de patiente, dat van toon...
...zelf, die de eenige der familie is die het naadje van de kous van het gif weet – ofschoon anderen...
...als ooit iemand van wie soupçonneeren later U zou uithooren of gij iets weet van poging tot...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b410 V/1962
in date note:
Van Gogh drops Theo ‘another line about it’ in which he explains his thoughts on Margot Begemann’s...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...at no. 24 Berg – the house next door to the Van Goghs’ parsonage – were Lutgera Wilhelmina...
in note c:
Means: ‘doe dan maar net of je van niets weet’ (just pretend you know nothing).
in note 4:
...de province: letter 456, n. 7. By ‘the second�� Van Gogh means Emma Bovary, the protagonist of the...
458 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 21 September 1884.
in title:
458 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 21 September 1884.
in original text:
...trouwens – volgens den dokter die haar van kind af heeft gekend en ook de docter van hare moeder...
...ik doorvoerde harmonieert met het houtwerk en den stijl van de kamer. Gegroet, b. à t. Vincent...
...ook? de maatschappij stelt iedereen en alle manieren van doen betrekkelijk teleur. Ik zeg dit in...
...nu ik meer dan op ’t eerste oogenblik weet van wat haar zoo radeloos maakte, weet ge wat het was? Haar familie sprak tot haar zoo ongeveer op den zelfden toon als gij tot mij – op dien avond...
...nu den indruk van een cremona viool die bedorven is vroeger door slechte knoeiers van reparateurs...
...was het een zeldzaam exemplaar van groote waarde. en nog heeft zij quand même veel waarde. ik zag – dat’s ’t eenige wat ik ooit van haar heb teruggezien �� van Kee Vos een portret, een jaar...
...van eene vrouw verstoren, zóó als de theologische lui (soms theologen sans le savoir, die van...
...des noods haten in plaats van liefhebben, que soit. Doch niet ligt zullen ze den man die ’t...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b411 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh wrote to Van Rappard and told him that he had completed his set of six painted designs for Hermans and had been to Utrecht that week (letter 459). In the present letter he likewise refers to that visit – which probably took place on Thursday, 18 September – and also says that he took the paintings to Hermans ‘this last week’. This form of words indicates that this letter was probably written on the same day as the two to Van Rappard; we have consequently dated it on or about Sunday, 21 September 1884...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Originally Van Gogh wrote ‘persoontje’ (little person).
in note 4:
...the nurse doctor of Nuenen.’ Handwritten note by H. Nauta in Van Gogh Museum, Documentation (FR b7117).
in note 6:
Van Gogh had quoted this before (without the word ‘energetic’ (énergique)); that time he attributed it...
in note 10:
...with her son Jan, c. 1882. Ill. 2125. (FR b4888-I). Van Gogh had fallen in love with her in the summer of...
in note 11:
...Zola 1960-1967, vol. 3, chapter 11, pp. 696-697. Van Gogh included this sentence in a longer passage in...
in textual note 82:
of geringst < Emphasis added by us; at first Van Gogh ended the sentence with ‘in ’t minst’.
459 To Anthon van Rappard. Nuenen, Sunday, 21 September 1884.
in title:
459 To Anthon van Rappard. Nuenen, Sunday, 21 September 1884.
in original text:
Met veel dank voor de lezing zend ik U heden terug ’t boek van Blanc en dat van Fromentin. Zooals gezegd heb ik ingevolge van ’t lezen van Artistes de mon temps, de Grammaire des Arts du dessin laten komen van denzelfden schrijver & ge kunt, als ge wilt, het...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8379 V/2006
in date note:
...any other reading seems unlikely. The remark that Van Gogh was in Utrecht ‘last week’ (l. 9) accords...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...and Eugène Fromentin, Les maîtres d’autrefois. Van Rappard had sent them after his visit to Nuenen; see...
in note 4:
This painting of a fish market by Van Rappard is not known.
in note 5:
Van Rappard stayed on Terschelling until the end of September. See letter 460.
in note 6:
In letter 441 Van Gogh, on behalf of his parents, had invited Van Rappard to visit Nuenen; this visit took place at the end of October.
in note 9:
Van Gogh painted over the picture of the ploughman – it is under Cottage with tumbledown barn and a...
in note 14:
...increase in the number of figures is evident from Van Gogh’s original design for Planting potatoes (F...
460 To Anthon van Rappard. Nuenen, Sunday, 21 September 1884.
in title:
460 To Anthon van Rappard. Nuenen, Sunday, 21 September 1884.
in original text:
...Amice Rappard, Van daag schreef ik U juist & uw brief uit Terschelling kruiste den mijnen. Het doet me veel pleizier gij nog al wat terug zult brengen van Uwe reis, ’t geen ge van uw studies zegt...
...ge mijns inziens door verdeeling van licht en bruin, een parti pris van clair obscur, ’t moeten...
...en entourage. Enfin ’t spijt me verdomd ik den aanleg zelf niet zag.– ’t Is overigens niet...
...SCHILDERIJ maakt. En eene schilderij �� van wie dan ook �� van U net zoo goed als van een ander – dient liefst één ding en dat goed duidelijk te zeggen. Van v.d. Weele gesproken, ik herinner...
...dingen in zullen komen betwijfel ik van U in ’t minst niet.– Maar wat ik er van zeide blijf ik zeggen toch, en wijs nog eens b.v. er op dat ik vrees Uw voorgrond den boel die er op staat niet...
...toen juist van den zomer met een weversinterieur waar ik niet verder kon om die reden dat den boel...
...Ordered off van Frank Holl. ik bragt die nog mee uit Utrecht, tegelijk met een herder van Thompson...
in translation:
...just one thing and that quite clearly. Talking of Van der Weele, I remember saying to him about his...
in ongoing topic 2:
Van Gogh visits Utrecht (459)
in ongoing topic 3:
Van Rappard’s visit to Nuenen (452)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8378 V/2006
in date note:
Van Gogh observes: ‘I just wrote to you today, and your letter from Terschelling crossed mine’ (ll. 2-3). The letter he had already sent that day must have been letter 459, since Van Gogh again refers to his visit...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
This painting of a fish market by Van Rappard is not known.
in note 3:
There is no passage to this effect in the previous letters to Van Rappard. Van Gogh must be referring to conversations he had with him during his visit in May.
in note 5:
See for Van der Weele’s painting A misty morning: letter 327, n. 1; the silver medal was mentioned in...
461 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Monday, 22 and about Sunday, 28 September 1884.
in title:
461 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Monday, 22 and about Sunday, 28 September 1884.
in original text:
...Ge zegt er komt binnen kort een expositie van ’t werk van Delacroix.– Goed – daar zult ge...
...voorstellende ook de barricade van 1848. Ik wou gij U eens kondt voorstellen dat gij en ik hadden geleefd in dat jaar 1848 – of dergelijke periode, want bij den coup d’état van Napoleon is er...
...minister van Louis Philippe eenerzijds, Michelet en Quinet met de studenten aan den anderen kant...
...scherp en van digt bij, hebben ze iets lugubers, dofs, flaauws zelf, dermate men er wee van wordt...
...behoudens variatie van positie zelfden geest, zelfde karakter. Is dat mis gezien van mij??? Quinet...
...heb in der tijd tegelijk een boek van Guizot en een boek van Michelet even mooi gevonden. Doch in...
...geleefd hadden gij aan den kant van Guizot waart geweest en ik aan den kant van Michelet. En beiden...
...de maatschappij, en vanzelf groepeeren zich gelederen van menschen. Kunnen de wolken er zelf heel...
...wolken zijn. Men maakt als individu een deel uit van ’t geheel dat de menschheid uitmaakt.– In...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b413 a V/1962
in date note:
...Sunday, 28 September 1884. It remains odd that Van Gogh used the word ‘soon’ in association with...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...people), 1830 (Paris, Musée du Louvre). Ill. 64. Van Gogh is mistaken (but he does write ‘I think...
in note 10:
...le supprimer dans les idées.) This idea ties in directly with what Van Gogh asserts before the quotation.
462 To Anthon van Rappard. Nuenen, between about Wednesday, 24 and about Monday, 29 September 1884.
in title:
462 To Anthon van Rappard. Nuenen, between about Wednesday, 24 and about Monday, 29 September 1884.
in original text:
...ouders vroegen me gisteren of ik al iets naders van Uwe komst wist. Ik zeide ik in ’t algemeen wist...
...maken, juist met het oog om dan niemand in den weg te loopen, rekenen mijne ouders daarop. Kom gij...
...Maar aangezien ik meen zij logés verwachten dan, wier gewoonte ’t juist is in ’t begin van den winter tot Kersttijd b.v. te komen, heb ik dadelijk zelf iets gezegd van een voorgenomen uitstapje dat eigentlijk geenszins mijn voornemen zou geweest zijn als er nu niet een aanleiding toe ware...
...heel aardige kerel, van zijn beroep goudsmid en drijver in koper & metaal voor kerksieraden &c. Me dunkt als gij op een morgen vroeg uit Utrecht gaat, zijt ge zoo wat vóór of na 12 te Eindhoven. Dan was ’t net ’t beste moment om zamen daar heen te gaan en tegen den avond met den trein of te...
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s visit to Nuenen (452)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8380 V/2006
in date note:
The previous letters to Van Rappard were written on 21 September 1884 (letters 459 and 460). In the latter, Van Gogh says he hopes that Van Rappard will be able to come to Nuenen in October. Evidently there was no reply to this, since in the present letter he again asks whether Van Rappard already knows when he will be coming to stay, adding preferably in October (l. 41). This indicates that the present letter was written in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Margot’s return home – on 11 November 1884 Mrs van Gogh wrote to Theo: ‘Margot’s homecoming approaches; what will it be like then’ (FR b2262). Van Gogh consequently expected ‘a fuss’ and wanted to...
in note 2:
Van Gogh wrote about these finished studies for Hermans in letters 454 and 459.
463 To Theo van Gogh. Nuenen, Tuesday, 30 September 1884.
in title:
463 To Theo van Gogh. Nuenen, Tuesday, 30 September 1884.
in original text:
...of althans bekend te worden. Maar ik zie er van af daar de photograaf slechts epreuves geeft die...
...winter verscheiden teekeningen te maken, juist ook van diezelfde composities voornoemd, en die b.v...
...Op die lithographie van Daumier of Lemud, wie van beiden ’t ook zij, is ’t hoofdmotief juist een persoon wiens historie ik me herinner. Er waren twee broers en die stonden aan den zelfden kant en...
...voelt van dat het meer fataliteit dan opzettelijken toeleg is bij eventueel beslist verschil van...
...b. à t. Vincent Het schij van den zaaier is even groot als de spinster, de kleur van den grond is neutraal doch eenigzins rose, verderop lichtgroen. De kiel van den man is blaauw en de broek bruin...
...geweest ben – ik heb ook van Pa en Haanebeek, van Grootvader, van enfin “de Guizots” geloofd...
...van kreeg weet gij dat ik ook met energie en vasthoudendheid mij omgedraaid heb. De nieuwere van...
...niet de Guizots maar de revolutionairen, Michelet – en ook de boerenschilders van Barbizon.
in ongoing topic 3:
Van Rappard’s visit to Nuenen (452)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b414 a-b, e V/1962
in additional details:
...PARIS 3 (60) / [x]e/1 OCT 84’. The address reads: ‘Monsieur Th. van Gogh/ 25 Rue de Laval/ Paris’.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh initially sent larger prints, since he later wrote: ‘Here are a couple of smaller photos of the studies of which you already have the larger ones’ (letter 467). These larger photographs are not known. Six versions of ‘cartes de visite’ that Van Gogh had taken at P.H. van Bemmel’s photographic studio in Nieuwstraat in Eindhoven have survived in the estate. (FR b4761-b4766). The cardboard mounts to which the photographs are attached measure 10.5 x 6.2 cm. See exhib. cat. Vienna 1996, pp. 175-177, cat. nos. 58-63. From the continuation of the letter (l. 96) we can deduce that Van Gogh sent photographs of a woman spinning and a sower. The paintings themselves are not known, we only know of them thanks to these two small photographs. Ill. 2126 and Ill. 2127...
in note 2:
Van Gogh sent the two photographs of weavers with letter 465.
in note 3:
Van Gogh sent two photographs from this set of six with letter 466.
464 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 2 October 1884.
in title:
464 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 2 October 1884.
in original text:
...spijt – geen van beiden. Ziehier – ik geloof bepaald of weet zeker ze van me houdt, ik...
...buitengewoon zou toedoen aan de verdienste van Zola. ik vind er mee van de grootste en beste dingen...
...van Octave Mouret over.– Gij – in den laatsten tijd van ± 1 1,2 jaar, zijt ge niet aan den...
...waart.– Al wat ik zei van bittere waarschuwing tegen invloed van ’t Guizot achtige zoo als...
...de Angelus van Millet, ook die schemering, ook die oneindige emotie – of dat enkele figuur van...
...maar ook zij van nature ,, ,, daarom zag ik iets groots in haar van ’t...
...hoe verlammend dat is, dat staren van een blank doek dat tot den schilder zegt gij kunt niets. het...
...voor den waren hartstogtelijken schilder die durft – en die eenmaal door die biologie van “ge...
...het leven zich voor doe, de man van geloof, van energie, van warmte, en die iets weet, laat zich...
...een ezelsbruggetje geweest – dus – – In plaats van ezelsbruggetjes – is er iets beters te...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b412 a-c V/1962 (sheets 1, 2, 3) and b413 b V/1962 (sheet 4)
in date note:
...Mr van Gogh mentioned to Theo on Thursday, 2 October 1884 (FR b2257). Vincent’s statement that ‘a call came just now’ for their father (ll. 7-8) also points to this. According to this letter from Mr van Gogh...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh wrote to Theo at length about what had been going on. His account contains some interesting information: ‘We have had difficult days with Vincent again. Apparently he wanted to arrange a marriage with Margot, who proved not entirely averse, but it came up against insuperable objections, on the part of her family too. After news of the business started to leak out, Margot went to Utrecht, where she still is. It’s said that the relationship has been broken off, but the friendship will continue. They still correspond constantly. The Dr she’s staying with also appears to have told V. that there are physical obstacles that make the affair impossible. At first V. seemed to be taking it calmly and I therefore ventured to be away from home for some days, while Wil was home. But this calm gave way to aggression and Wil was very worried by the feeling that he sometimes seemed to have been drinking. She found drink in a field flask of his and this agitated her greatly and she wrote to Anna about it so that she could tell you. Still it turned out on investigation that it was more appearances than fact. But it gave Ma and me a reason to talk to him about it. You know that there’s really no talking to him because of the unpleasant tone he adopts. That was the case this time, too, but in the main that last objection was not, in our view, so serious. Apparently he gives his models a drink when he’s out in the fields with them, and he said himself that he therefore occasionally has one too. That could be the case. According to what V. says, he sometimes takes a drink in the evening on the Dr’s advice because he has such sleepless nights. That remedy seems very unsuitable to us. But the business with Margot continues to occupy him very much and he is rather depressed at the moment. We are doing our best to restore him to calm, which is the most important thing. But his outlook on life and his ways are so different from ours, that it’s questionable whether living together in the same place can continue in the long run. However we don’t want a real separation and are willing to tolerate and attempt everything to the utmost, if only he could become a bit normal. We do expect something to come of that in time. There is also a plan that Van Rappard should come to see him and stay with us. We have even urged this; it could provide him with a distraction. V. just received your registered letter. He told us that you advised him to do everything he could not to make our staying here impossible. We are hoping for the best. Meanwhile he has noticed that we could leave here if we want to; the day before yesterday I received a call to go to Baardwijk, a village in the Langstraat, close to Waalwijk...We have so much that is good here that it would be difficult for us to leave. Only if our relations with people were to become difficult because of circumstances, then it could come to it. There’s risk enough of that at the moment’ (FR b2257). Mr van Gogh intended to discuss this call to the village of Baardwijk (North Brabant), on Tuesday, 8 October....
in note 2:
...Van Gogh described as ‘the second volume’ (cf. letters 283 ff.). Van Gogh repeatedly refers to this owner of the department store ‘Au bonheur des dames’. Mouret is ambitious and competitive, and forces the small draper’s shops in his neighbourhood out of business so that he can build a large department store. Van Gogh...
in note 6:
Van Gogh is referring to the description of a gathering in the salon of Octave Mouret’s mistress Henriette...
in note 12:
The passages Van Gogh quotes are taken from a conversation between Octave Mouret and Paul de Vallagnosc in Au...
in note 13:
Van Gogh had already alluded to these sentences at the end of letter 458.
in note 15:
...sent’, Van Gogh originally said: ‘which appeared to be satisfactory’ (die naar genoegen scheen te wezen). Drawings known to have once belonged to Margot Begemann are the watercolours Scheveningen woman sewing (F 869 / JH 83) and Bleaching ground (F 946r / JH 158) with Scheveningen woman (F 946v / JH 95) on the verso. However, these are drawings that Van Gogh made in The Hague...
465 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 9 October 1884.
in title:
465 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 9 October 1884.
in original text:
...schrijven dat ik van den winter, misschien de volgende maand reeds, voor een tijdje van hier ga...
...nu – in den Bosch woont Stracké den beeldhouwer, die tevens direkteur is van de teekenakademie...
...for Artists van John Marshall, dat wel duur was doch waar ik ook mijn leven lang nut van hebben zal...
...overbodig vind. De sleutel van veel dingen is de grondige kennis van het menschelijk ligchaam, maar...
...bij ’t werk van Hermans heb verdiend – ik kreeg den eersten dag twee facturen van de spieramen...
...van enthousiasme als of hij 20 was. Wat hij doet is niet mooi maar hij werkt hard en heeft 4 van de...
...die sloot van U, dat verzeker ik U – ik spreek hier van de partijen, meer dan precies van U en...
...den Haag kan gaan waar ze voor zaken moet wezen.– Maar ik ben er nog verre van gerust op. Den...
...t geen uitgaat van de revolutionaire en er is wat uitgaat van antirevolutionaire principes...
...toen was er een barricade van straat keijen – nu niet van straat keijen, maar een barricade wat...
in translation:
...Now look here — Stracké the sculptor lives in Den Bosch, he’s also the principal of a drawing...
...That he has various models for the academy in Den Bosch, and that there are people he gives the...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b415 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes that the minister in Helvoirt died ‘the day before yesterday’ (l. 171) – this happened...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh sent these two photographs with letter 467. After ‘Hermans’ he crossed out the following...
in note 3:
...Leermeesters uit de periode 1855-1936. Exhib. cat. Den Bosch (Museum Slager), 1993. ’s-Hertogenbosch 1993...
in note 5:
Den Bosch is about 28 km to the north-west of Nuenen.
in note 7:
...has not been possible to identify the teaching materials Van Gogh is referring to here. Cf. cat. Amsterdam 2001, pp. 10-16. By the ‘Ecole des Beaux-Arts�� Van Gogh will have meant the Brussels Academy; cf. letters...
in note 13:
Van Gogh also makes the comparison between 1848 and 1884 in letters 461 and 463.
in note 15:
See for this call: letter 464. Mr van Gogh had been to talk about it the day before, 8 October (FR b2257).
in note 16:
...on 7 October 1884 in Helvoirt, the town where Mr van Gogh was the minister between 1871 and 1875...
in note 17:
From 1883 to 1885 Uncle Jan van Gogh lived with his sister Geertruida Johanna and brother-in-law Abraham...
466 To Theo van Gogh. Nuenen, Wednesday, 22 October 1884.
in title:
466 To Theo van Gogh. Nuenen, Wednesday, 22 October 1884.
in original text:
...paar cartes de visite om U een idee te geven van die decoratie voor Hermans – waarvan dit twee doeken zijn. Rappard is hier dezer dagen, en laat U groeten. Hij heeft een heel mooie studie van een meisjeskop gemaakt en een van een boerenerf, en twee kleinen van ossekarren. En er moeten er nog verscheiden bij komen waar hij plan op heeft. Ik ben werkende aan een figuur van een herder met grooten mantel om – die van ’t zelfde formaat is als de spinster. En overigens een studie van twee Knotwilgen met de geele blaren van populieren er achter en een kijkje over de velden. Het is buitengemeen mooi hier dezer dagen met de herfsteffekten. Over 14 dagen zullen we de echte chûte des feuilles hebben – als al wat aan de boomen zit er in enkele dagen afvalt. Als ik met dien herder wat voorspoed heb zal ’t een figuur worden waar iets van het heele oude Brabant in zal zitten.– Enfin hij...
...doch niet in alle. En wat mijn werk betreft, met den dag meer wordt ik feller er op en krijg ik een...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b416 V/1962
in date note:
...decorations for Hermans promised in it are sent with the present letter. Van Gogh moreover describes in letter 467 the outings he and Van Rappard have been going on together ‘the last few days’ (ll. 83-84), which suggests that it has been several days since Van Rappard’s arrival in mid-October. Furthermore, Van Rappard has so far been able to paint four studies, while by about 25 October he had meanwhile done ‘10 studies or so’ (letter 467). Since Jo van Gogh-Bonger gave the date as 22 October in Brieven 1914, and she may have...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...woman (F 1669 / JH 825) (see letter 453, n. 10) Van Gogh must have decided to do it again and add a...
in note 2:
Van Gogh’s parents were very pleased to have Van Rappard staying with them to distract Vincent and divert his mind from his proposal to Margot. On Monday, 27 October 1884 Mr van Gogh wrote to Theo: ‘But there’s no getting away from it because of what Vincent asked Margot our relationship with people changed. They...
in note 3:
Virtually no works made by Van Rappard during this stay in Nuenen are known. Portrait of a girl (Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen) may have been done in Nuenen, but it could equally well have been painted in Drenthe or Terschelling, where Van Rappard was working before he went to Nuenen. See exhib. cat. Amsterdam...
in note 4:
Van Gogh mentions two paintings of women spinning: a large one measuring about 100 x 75 cm. (see letter 449 ff and 463, n. 1), and a smaller one that he wants to do after Theo has told him the size of a frame (letter 451). That plan may have resulted in the picture that is under The parsonage garden in the snow (F 194 / JH 603). Ill. 2129. This woman spinning measures 59 x 78 cm. If Van Gogh is referring to the second of these here, the ‘shepherd’ could be the picture that is under Still life with a brass cauldron and jug (F 51 / JH 925), Ill. 2130., since the dimensions of this canvas are similar: 65.5 x 80.5 cm. This shepherd is most probably the same as the ‘large bust of a shepherd’ (letter 467, ll. 73-74). See also exhib. cat. Vienna 1996, p. 172...
in note 5:
...not known. Although it was previously thought that Van Gogh was talking about two studies here – the...
in note 6:
In the 1869-1876 period when Van Gogh was selling art at Goupil’s.
467 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 25 October 1884.
in title:
467 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 25 October 1884.
in original text:
...grooteren van hebt.– Ik stuur ze omdat ik wil dat – als ’t eens voorkomt – ge iets van me...
...hem en mij ook interesseert het zeer wat het streven van tegenwoordig is.– En zeker is het dat er...
...gemaakt heb is een nog al groote studie van een populierenlaan met de geele herfstblaren, waar de...
...den grond, die afgewisseld worden door de lange slagschaduwen der stammen.– Aan ’t eind van den...
...veel en aanhoudend schilderen – ik van manier van schilderen en van kleur nog veel zal veranderen en dat ik eer nog iets somberder dan lichter zal worden.– Het werk van Rappard is ook in een veel...
...koppen hier schilder zal ik meer van Antwerpen kunnen profiteeren – en aan die 30 koppen begin ik nu, of liever ben ik reeds begonnen met een groote buste van een herder. Rappard heeft dezen zomer...
...opschieten.– Ik heb pas gezien een reproductie van L’Hermitte – le cabaret – twee werklui...
...kennissen krijgen eer ’t veel verder is in elk geval. Gegroet, ook van Rappard. b. à t. Vincent
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b417 V/1962
in date note:
Van Gogh says that Van Rappard ‘will be staying for another week’ (ll. 6-7). Since it seems that he left on Saturday, 1 November 1884, we have dated the letter on or about Saturday, 25 October 1884. This must therefore be the letter to which Mrs van Gogh was referring in her letter to Theo of Monday, 27 October 1884, when...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Little is known of the work that Van Rappard did during his stay in Nuenen. See exhib. cat. Amsterdam 1974...
in note 3:
Van Gogh – like many of his fellow-countrymen – remained ignorant about Impressionism for a long time...
in note 5:
...tell which of Courbet’s numerous studies of heads Van Gogh has in mind here. Cf. Pierre Courthion, Tout...
468 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 2 November 1884.
in title:
468 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 2 November 1884.
in original text:
...ik moet echter meer ruimte hebben want met den besten wil van de wereld, als men zoo als ik nu...
...voor den vooruitgang van mijn werk, juist door te vragen weer eens op ’t atelier van Mauve eenige...
...voor die kwesties van hervorming in den handel – waaromtrent ik wel degelijk mijn idees heb, die voortvloeijen uit eigen ondervinding van wat hinderlijk is voor den vooruitgang van de schilders en...
...bij M. was geblokt op de gronden van teekening zoowel als van kleur en schildertechniek.– Ik heb...
...echter geen spijt van – ik ben ook gevorderd juist in ’t geen later den boel redresseeren kan...
...kunnen brengen door energie van ons beiden – zou een bewijs zijn van de juistheid van Uw inzigten en tevens ook van de mijnen en van ’t goed inzien der zaken.– Dat resultaat nu �� van een 20...
...U nog eens uit volle overtuiging, uit een oogpunt van ZAKEN – als handelaar als ge wilt: dat het...
...voorzeker het meer overtuigd worden dat het doorzetten van een gevecht en het zich concentreeren op...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b418 a-c V/1962
in date note:
Now that Van Rappard has left and his visit has inspired Vincent with new plans, he again addresses himself...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had raised the Revolution of 1848 several times before (see letters 461-465). The (*) symbol marks...
in note 2:
On 5 November 1884 Mrs van Gogh wrote to Theo about Vincent’s isolated position: ‘Rappard left Saturday...
in note 4:
In November 1881 Van Gogh spent almost a month in The Hague, where he often went to see Mauve, who gave him...
469 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 14 November 1884.
in title:
469 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 14 November 1884.
in original text:
...brave inboorlingen van Helv. – er is wel degelijk kans op dat Pa het nu ingevolge van zijn eigen...
...meer dan 1 meter) van een ouden watermolen te Gennep, aan den anderen kant van Eindhoven. Ik wil...
...zelf in zullen zien zij van hun kant dingen radicaal mis verstaan hebben.– Wat ze nu nog niet zien.– Dus van mijn kant heb ik ditmaal door zoo ver te gaan van heel royaal gedecideerd ongelijk te...
...ns al lang geweest zijn – is dit geen kwaad van ons of iets wat men ons verwijten mag.– ’t...
...en toen dat met haar gebeurde, waar ik alleen van wist, kon hij helpen en al de anderen hinderden...
...de ziekte van Moe. Zij schrijft mij nu nog pas: als er soms zieken zijn in Nuenen, ga gij er dan toch eens kijken en zie of er iets te helpen is.– Enfin – er zijn duizend dingen in haar van dien...
...er van zeggen kan.– Ik geloof van U dat van achteren beschouwd gij nu niet meer zóó zoudt spreken als op dien avond. Dat gold mij alleen – en ik kon er tegen, dus er is geen sprake van verwijt...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b419 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh refers to his father’s discussions in Helvoirt about his call to go and serve there. We know in any event that these took place some days after 11 November 1884, since on the evening of Tuesday, 11 November 1884 Mr van Gogh told Theo that he was thinking of going to Helvoirt in the next few days to talk about his possible appointment (FR b2261). In view of the distribution of the other three letters that Vincent wrote to Theo in November (470, 471 and 472), and in view of the cold snap that set in on 12-13 November �� Van...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Water mill at Gennep (F 125 / JH 525); the work measures 87 x 151 cm. The mill is about 8 km from Nuenen (now South of Eindhoven). Probably in exchange for tobacco, Van Gogh gave his sketch of the water mill to Jansje van den Broek, who ran a tobacconist’s near Jan Baijens’s paint shop, where Van Gogh bought his paint (see De Telegraaf, 3 July 1969).
in note 4:
...Antoon Hermans, the tanner Anton Kerssemakers and the telegraph operator Willem van de Wakker. On 11 November Mr van Gogh told Theo: ‘Vincent is very hard at work and is being greatly encouraged by Gentlemen in Eindhoven’ (FR b2261). Mrs van Gogh had already written to him on 27 October 1884: ‘Vincent...also goes to...
in note 7:
Mrs van Gogh told Theo on 11 November: ‘Margot’s homecoming is approaching’ (FR b2262), but it was...
470 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 17 November 1884.
in title:
470 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 17 November 1884.
in original text:
...waarvan ik den toon goed en serieus vond.– Gisteren bragt ik juist ’t huis die studie van den...
...ds een stilleven er op had staan en ik de belofte van hem heb hij er een 30tal zal zien te maken...
...ik in de laatste jaren op het abc van teekenen en van schilderen heb geblokt, harder dan zij...
...extra frs 100 te bezorgen.– Ik zal van mijn kant er op werken van de lui die ik les geef ook een...
...ik zeide daar blijf ik bij, we moeten zien van nu af van het er ingestoken kapitaal een goede rente...
...ik zal van mijn kant misschien nog wat van dien nieuwen kennis kunnen krijgen in den vorm van tubes...
...van dat hij bepaald curieus zijn best doet.– ik geloof niet dat ik mij vergis ten opzigte van...
...Ik ben in den laatsten tijd er juist warm voor geworden omdat mijn begrip van kleur vaster wordt...
...Antwerpen wil kan ik hem aan zijn woord houden en van den winter zal ik wel zien een poging te doen...
...et.– Zie ge tegen 20 Nov. me om ’t eind van deze maand te dekken frs 20 althans zendt. met een...
in ongoing topic 1:
Van Gogh paints with acquaintances in Eindhoven (469)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b420 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes ‘Try to send 20 francs extra around 20 Nov.’ (l. 107). For Theo to be able to accede to this request, the letter must have been written around Monday, 17 November 1884. As Vincent brought the painting of the mill in Gennep home ‘yesterday’ (l. 3), it is likely that some days have elapsed since he reported starting work on it in letter 469 of about 14 November. We have therefore dated the present letter on or about Monday, 17 November 1884. Van Gogh’s reference to ‘the study of the water mill’ implies that Theo would know what he was talking about: after all, he had already mentioned it in letter 469. We have therefore placed the present letter after that one, even though he also talks here of his ‘last’ letter, by which he must nonetheless mean letter 468 (cf. n. 6 below). The three letters were written and sent in quick succession, which could explain the error...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...emerges from a confidential letter from Mr van Gogh to Theo: ‘Vincent goes to Eindhoven a lot. He...
in note 8:
Van Gogh wrote this in letter 468, l. 11.
in note 9:
Van Gogh did not actually go to museums in Antwerp with Kerssemakers until around the middle of August 1885...
471 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 24 November 1884.
in title:
471 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 24 November 1884.
in original text:
...voor Helvoirt.– Ze hebben Pa hier een cadeau van ongeveer f. 200.- gegeven, dat is wel aardig en...
...Het gaat me waarachtig in den laatsten tijd niet zoo slecht. Het is waar dat ik van mijn werk hier...
...kennis �� den looier – waar ik U van verteld heb, doet buitengewoon zijn best.– Maar ik van...
...doen met voor Uw kamer een stilleven van eenige van die voorwerpen – b.v. gothieke zaken – te...
...als ik voor me zelf eens een schij wil maken van dingen die voor hem nog te moeielijk zijn om als...
...wat ik U gevraagd heb om zoo mogelijk het eind van deze maand te dekken door me er frs 20 bij te...
...U in mijn werk terug geven. Meer woorden kan ik er ook niet over zeggen.– Ik zal in alle geval die voorwerpen van Hermans vragen – en U er iets van maken – ge zult zelf zien wat ik U zeide van de kleur, dat die beter wordt. Ik heb ook weer een aquarel onder handen van den watermolen. Gegroet, met een handdruk. b. à t. Vincent Cor is niet wel geweest een paar dagen, en ’t huis – maar...
in ongoing topic 1:
Van Gogh paints with acquaintances in Eindhoven (469)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b423 V/1962
in date note:
Van Gogh writes ‘Last week I painted still lifes day in and day out with the people who are painting in Eindhoven’ (ll. 19-20). He mentioned the plan to go and paint still lifes with Kerssemakers in letter 470, which was written on or about Monday, 17 November. Assuming that the still lifes painted ‘last week’ were done in the week of 17 to 22 November, it would mean that the present letter dates from the week of Sunday, 23 to Saturday, 29 November 1884. Van Gogh moreover repeats the request he made in letter 470, that is for an extra 20 francs to cover ‘the end of this month if possible’ (l. 48). This remark implies that the letter must have been written at least a few days before the end of the month, otherwise Theo would not have had time to accede to the request. We have therefore dated the letter on or about Monday, 24 November 1884...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mr van Gogh had received a call to serve in Helvoirt (see letter 469). He wrote to Theo: ‘We did write to...
in note 3:
By ‘Gothic things�� Van Gogh must be referring to old-fashioned, typical artefacts and objects, possibly...
in note 4:
...cm, which makes it difficult to determine which one Van Gogh meant. In view of the ‘antiquities...
472 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 28 November 1884.
in title:
472 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 28 November 1884.
in original text:
...twee keer in den kagchel gooide wat ik U schreef – om reden ik ’t of te bitter of te lam vond. Wat zal ik U zeggen – uw brief klinkt me zeer correct en heeft een toon als van een goed ministre...
...oog van iemand als ik, die liever lager bij den weg een debouché vond mits in ’t tegenwoordige. Ziedaar – dat débouché in ’t tegenwoordige, desnoods (niet bij verkiezing) bij marchands van 3e rang – is iets wat ik van U niet kan vergen in uw positie – que soit – maar gij kunt van mij...
...ik u een goed minister noem – en te zeer weet hoe verdomd slecht de lui boven den beganen grond in den regel zijn om met regt gaarne enkele lichtpuntjes, zelfs in ministerieele sfeer, op prijs te...
...is voor later kalmte te bewaren, al zij ’t verre van eendragt. Die ik voor me zelf wensch en ook...
...anders dan fata morgana zien in uw zeggen van “later zullen we enz. – (zie boven)”: Heden – is ’t me fata morgana en wensch ik, wat er ook van zij, Antwerpen te probeeren. Gegroet, met een...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b422 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh added ‘Which...understand’ (‘Wat ... begrijpen’) later.
473 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 6 December 1884.
in title:
473 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 6 December 1884.
in original text:
...punt van onderscheid tusschen vóór en na de revolutie – de omkeering van de sociale positie van...
...ik lijden door den tijd omgedraaid en vernieuwd zal worden.– Nu – wat betreft dat ge zegt van U...
...te verwijzen naar wat ik U zeide van aan weerskanten van een barricade staan. Doe wat ge wilt...
...van ’t schilderen is de verfrekening.– En op ’t moment heb ik ’t daar verre van makkelijk mede.– Ik heb van ’t gezondene f. 40 (frs 80) direkt reeds afgedaan.– Bovendien nog aan den...
...el – ik kan ’t met mijn gevoel van eer, van regt niet meer overeenbrengen – er iets in te...
...om allerlei moois en goeds van me te denken volgens Uw of Pa’s opvatting van de dingen. De mijne...
...indiscretie mijnerzijds. Ik deed het ter wille van ’t vooruitgaan van ’t schilderen en heb in...
...Pa, waar ik me niets van aantrek. Zoodat IK het dan als een indiscretie van me blijve beschouwen in...
...me ’t gesprek – in den tuin – daarover zeer wel, en wel verre van iets af te spreken heb ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b424 a-b V/1962 (sheets 1, 3); b412 d V/1962 (sheet 2) and b387 a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...been the unknown letter that is mentioned in letter 455. Van Gogh refers to it again later in the letter.
in note 5:
...432, n. 13. These payments were not recorded in his account book (Nuenen, Internationaal Van Gogharchief).
in note 7:
...in the margin of p. 1 of the letter, probably after Van Gogh had considered that the letter as written was...
in note 8:
...no knowledge of Van Gogh’s being ill at this time – there is nothing about any physical indisposition in the correspondence. It could, however, be a reference to his mental state, which Mr van Gogh described as...
474 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 10 December 1884.
in title:
474 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 10 December 1884.
in original text:
...waar ’t op mannelijk onder de oogen zien van posities aankomt – zult ge wel niet tegenspreken...
...ziek was – bij alle appreciatie van Uw karakter en hulp, iets moet gevoeld hebben van wat ik voel...
...dezen tijd van ’t eind van ’t jaar erger dan anders voor mij.– En ik wou de tijd van overgang...
...om den vrede te kunnen houden. Ik zou ’t niet uithouden als ik ’t vooruitzigt niet had van...
...is dat ik wel van U zou willen scheiden en een nieuwe relatie zoeken, juist ter wille van kwaad te...
...van mijn vader, mijn broer te houden – dat doe ik ook – doch we leven in een tijd van...
...gevoel van verpligting, dat ook blijven zal �� van den anderen kant een gevoel van teleurstelling...
...anders kan zijn geweest.– Een soort voorgevoel namelijk van dat er iets tusschen U en mij moest...
...wel dan hebt ge van mij te verwachten dankbaarheid en een gevoel van verpligting.– Doch – waar...
...ls ge daarnaar toen niet luisterdet en daarna kwaad van mij denken gingt – kan dat gevoel door U...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b421 V/1962 (sheet 1); b424 c V/1962 (sheet 2); b391 e V/1962 (sheet 3...
in arrangement:
...however two questions are raised in it that give cause to put it with the present letter: Van Gogh refers to something Van Rappard said during his visit to Nuenen in October 1884; and the word ‘mistrustfulness...
in date note:
Van Gogh resumes his argument with Theo that he started in letter 473: he says that he has thought a little...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Mr van Gogh also suspected that Vincent would probably do better if there were other painters around. He...
in note 3:
After ‘because�� Van Gogh crossed out: ‘there is quite a lot of false shame to it as well’ (‘er wel...
475 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 14 December 1884.
in title:
475 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 14 December 1884.
in original text:
...er over word. Ik moet een 50tal van die koppen maken – terwijl ik nog hier ben en gedurende de wintermaanden betrekkelijk gemakkelijk de modellen van allerlei soort kan krijgen. Nu passeeren echter...
...t U ook maar half mogelijk is, ge tracht mijn eind van deze maand te dekken.– Ik heb niet veel...
...me hiermede. Daar ik niet al mijn verfrekening aan ’t eind van ’t jaar wilde hebben, heb ik deze maand zooals gezegd reeds een deel afgedaan.– Maar dat het werk er onder traineert is iets wat ik niet dulden kan. ik heb van Rappard een aflevering teekeningen van Renouard gekregen, “le monde judiciaire”, types van advokaten – misdadigers &c. – ik weet niet of ge er op hebt gelet – ik vind ze zeer mooi. En hij is iemand m.i. van ’t echte ras der Daumiers en Gavarni’s. b. à t...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b427 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...of heads Van Gogh is referring to here, how many there were or which paintings they were of. He did numerous heads of men and women in the winter of 1884-1885. In view of their small size and their present location – the Van Gogh Museum – eleven pen-and-ink drawings qualify in any event. However, Van Gogh mentioned...
in note 2:
Van Gogh had written about this in letter 473.
476 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 16 December 1884.
in title:
476 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 16 December 1884.
in original text:
...maken.– ik sluit hier nog een krabbeltje in van de laatste – s’avonds krabbel ik ze uit het...
...t werk van vader de Groux.– Dezer dagen denk ik meer dan ooit aan hem.– Men moet van hem niet...
...t sentiment van b.v. den schrijver Conscience zijn.– Maar men moet zien van hem: le benedicit...
...zou U op dit moment eenige nieuwe namen kunnen noemen van lui die weer op ’t zelfde oude aambeeld...
...en nu – jaren later – is men van ’t middeneeuwsche aanmerkelijk teruggekomen – ofschoon...
...door den zuren appel van kleur en toon hadde heen gebeten, ook bepaald wegens de kosten. ’t Is nu een jaar net geleden ik hier door den nood gedrongen arriveerde.– Voor mijn pleizier ben ik hier zeker niet in huis – maar voor mijn schilderen – en als zoodanig vind ik ’t zeer verkeerd van...
...niet – noch heb ik den minsten trek in – ziet ge.– En te zoeken van U ontslagen te zijn, dat...
...reden als de vorige brieven – ik zit met mijn eind van de maand vast want ik heb nog maar voor 2...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b428 V/1962
in date note:
This letter follows 475 in which Van Gogh said how concerned he was about his finances in the last month of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh borrowed this title from Hubert von Herkomer’s series ‘Heads of the people’: see letter 235...
in note 4:
...Van Gogh most probably means the large canvas De bedevaart van Sint-Guido te Anderlecht (The pilgrimage to Saint-Guidon in Anderlecht), c. 1856-1857 (Brussels, Musées Royaux des Beaux-Arts). Ill. 140. The Museum acquired this as early as 1870, whereas the two versions of the Bedevaart naar Diegem (Pilgrimage to Diegem) did not enter public collections until 1904 (the Musée de Beaux-Arts, Doornik) and 1937 (the Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerp). See exhib. cat. Ypres 1995, pp. 110-114, cat. nos. 123, 126, 130. See for The paupers’ pew: letter 148, n. 12. In his final remark Van Gogh is referring to the characteristic types that are depicted in these works...
in note 6:
Van Gogh arrived in Nuenen on 5 December 1883 (letter 409).
477 To Theo van Gogh. Nuenen, Tuesday, 30 December 1884.
in title:
477 To Theo van Gogh. Nuenen, Tuesday, 30 December 1884.
in original text:
...ergens in en de entourage komt men soms ook van zelf toe, als zijnde het onmisbaar ze te maken. Moe...
...ch – het is symbool van een kwaden geest die de lui in den afgrond lokt.– Zeker kan zulks moeielijk zamengaan daar het sobere, strenge figuurtje van Dante, geheel doordrongen van verontwaardiging en protest tegen wat hij had zien gebeuren – in protest tegen de gruwelijke middeneeuwsche misbruiken en vooroordeelen – zeker een der opregtste, eerlijkste, nobelste is die denkbaar zijn. Kortom �� van Dante zeiden de lui “voilà celui qui va en enfer et qui en revient” – heel iets anders er zelf in te gaan en weer uit te komen dan ’t satanieke anderen er in lokken. Gevolgelijk – een dante achtig figuur kan men niet een satanieke rol laten spelen zonder enorme misvatting van karakter. En ’t silhouet van een Mefisto is magtig anders dan van Dante. Van Giotto schreef men in...
...de expressie van Dante, hoe triest en melankoliek, is essentieel een uitdrukking van iets oneindig...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b429 V/1962
in date note:
...written on 30 December, because on that date Mrs van Gogh (together with her husband) most probably also...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
There is no known letter from Mrs van Gogh, but there is one from her husband, who wrote to Theo on Tuesday...
in note 4:
...van Gogh-Bonger noted here in Brieven 1914: ‘The reference is to a painting by the Swedish painter Josephson – the preliminary study for his painting, De Waternix, which became famous later’ (vol. 2, p. 457). This is Ernst Josephson’s The water sprite, 1881 (Stockholm, Nationalmuseum). Ill. 1003, inspired by Swedish folklore. In 1946 V.W. van Gogh gave the aforementioned preliminary study of the 1882 painting of the same name to this Swedish museum (Ill. 2133). At that time Josephson was working in Paris. The legend of the water nymph tells of how she used her music to lure people to the underworld, from where they could never return. Cf. also letter 499...
in note 5:
...Van Gogh’s reading of Hugo’s William Shakespeare. Hugo had said in this context: ‘Once the depths of Hell have been touched, Dante passes through it, and rises up on the other side of the infinite’. (Le fond de l’enfer touché, Dante le perce, et remonte de l’autre côté de l’infini). See Hugo 1864, p. 93. We know from letter 155 that Van Gogh was familiar with this book...
in note 8:
...biographer of artists Giorgio Vasari. Van Gogh derived his knowledge from Jules Michelet...
478 To Anton Kerssemakers. Nuenen, between Thursday, 1 and about Thursday, 8 January 1885.
in original text:
...wederom de schaduwpartijen mijns inziens nog niet pittig van kleur genoeg. Met een woord wilde ik U...
...er een dag of 3 aan wijden, omdat de kwestie van clair obscur en kleur en diepen toon in de schaduw...
...artistieke waarde er van – juist voor een zeer aanmerkelijk deel afhangt van de behandeling der...
...degelijk veel zien schilderen, en sommige dingen van theorie, van licht en kleur weten. Ik maak me...
...st van clair obscur – het wit en een gedeelte van ’t gezigt in de schaduw is zoo fijn van toon...
...nog even aan en zou dan wel een meter van dat doek van Bayens willen mede nemen, daar mijn doek op...
...schilderen, hoe minder pleizier U er misschien van wege zekere Eindhovenaars voor zult ondervinden...
...dat U geencadreerd heeft maakt op mij den indruk onjuister van teekening te moeten wezen dan de...
...van af en als U er dadelijk op let in ’t begin, wint U veel tijd uit tegen later, als de moeielijker motieven – b.v. een kop – te maken zullen wezen. Ik schrijf U eens om U in ’t begin van 85...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b878 V/1962
in date note:
Van Gogh writes ‘at the start of 85’ (l. 88) and he sends Kerssemakers his best wishes for the New Year...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had started painting still lifes in Eindhoven with Kerssemakers and others in November 1884: see...
in note 2:
...Kerssemakers later recalled his dealings with Van Gogh: ‘He used to come to Eindhoven on Sunday...
in note 3:
After reading Blanc’s Les artistes de mon temps Van Gogh sought to conquer the rendering of chiaroscuro and...
RM14 Fragment of text on the back of the sketch ‘Peasant woman, head’ (F - / JH 628). Nuenen, about January-February 1885.
in original text:
e van Havermann...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. d309 V/1970
in additional details:
...in letters written both to Theo and to Van Rappard. The sketch was made after the painting Head...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
479 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 23 January 1885.
in title:
479 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 23 January 1885.
in original text:
...van koppenstudies. Van t’huis hoorde ik ge een goed jaar hadt gehad – en een aanbieding van frs...
...eenmaal zijnde, ge er blijft – ’t is een van de eerste groote huizen geweest – welnu – ’t...
...die den schilderijhandel tot heden volhoudt, door te voeren, en een nieuwe taktiek van zaken doen...
...komt – dreigt dan niet met den dag meer ’t gevaar dat door den val van ’t een of ander groot...
...tijd dan dat noodig zijn om den berg weer af te rollen? in den regel gaat het anders makkelijker...
...ook geen toekomst van succes doch – een toekomst van strijd. Het is buiten triest – de velden een marmer van klonten zwarte aard en wat sneeuw, meestendeels enkele dagen daar tusschen van mist en...
...Het is ook in harmonie met de physionomies van boeren en wevers. de laatsten hoor ik niet klagen...
...van leven moeten. Op dat stuk wint hij netto b.v. f. 4.50 in die week – en als hij ’t naar den...
...is een andere stemming dan die van de charbonniers die ik bijwoonde in een jaar van grèves en veel...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b430 V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘I’ve hardly ever begun a year that had a gloomier aspect’ (ll. 32-33). This places the letter in January 1885. Vincent hopes that Theo will send some money soon – ‘possibly your letter will come’ (ll. 76-77), because he has almost nothing left. The money he was looking out for must have been the extra allowance for January. In this letter he appears to be responding to information that Theo told his parents in a letter of 20 January (see n. 2). Since Mr van Gogh did not yet know on 21 January whether Theo had had a good year financially (FR 2265), whereas Vincent can now tell his brother: ‘I heard at home that you’d had a good year’ (l. 2), Theo’s letter was probably received on the 22nd. On these grounds, and because the next letter must have been written on or about Monday, 26 January (letter 480), we have dated the present letter on or about Friday, 23 January 1885...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...have offered him a job at 1000 francs a month. Mr van Gogh wrote to Theo about this on 24 January 1885...
480 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 26 January 1885.
in title:
480 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 26 January 1885.
in original text:
...geven. Er staat in een teekening van Paul Renouard – een grève van wevers te Lyon. Ook een uit...
...de Paris illustré van Dumas. Maar de teekening van de wevers vind ik ’t mooist van allen en er...
...hij van ’t begin af zijn eigen manier van doen gehad, dan vind ik hem alweer een bewijs van dat...
...Waar met den dag meer ik van overtuigd wordt, is dat die lui er niet komen die van het worstelen...
...dan nu, ik bedoel het zal den zelfden appel zijn doch rijper – ik zal zelf niet omdraaien in wat ik van ’t begin af heb gedacht.– En dit is de reden waarom ik van mijn kant zeg, indien ik nu...
...me van U dat niet begrijpen, dat gij zegt – misschien vinden we later moois ook in de dingen van...
...was eenige dagen vóór den eersten reeds te zenden – om die zelfde reden dat de einden der maanden me altijd zwaar zijn, waar ’t werk me veel kost en ik er niets van verkoop. Dit zal echter niet...
...de binnenhuizen, ze zijn prachtig van stemming hier tegenwoordig, ik doe mijn best den tijd niet te...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b431 V/1962
in date note:
Van Gogh says he is working on hands and heads, which places the letter at the end of January 1885. The letter follows letter 479, when Van Gogh still had a little money – now he has nothing at all (l. 91). He also...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh is mistaken in the date of L’Illustration by one day: no. 2174 of volume 42 came out on Saturday, 25 October 1884. It contains Paul Renouard, La crise industrielle à Lyon – Sans travail (The industrial crisis in Lyon – Out of work) (p. 268), engraved by Clément Edouard Bellenger. Ill. 399. Theo sent this issue in February; see letter 483. Van Gogh noted the details of this issue of L’Illustration in one of his sketchbooks. See Van der Wolk 1987, pp. 54, 287-288...
in note 5:
It is not clear what metaphor Van Gogh is referring to here. Michelangelo suggested the idea that sculptures...
in note 6:
Mr van Gogh wrote to Theo on 24 January 1885: ‘It’s a pity that Vincent doesn’t have some fun skating...
481 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 30 January 1885.
in title:
481 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 30 January 1885.
in original text:
...U lang & breed er over geschreven hoe het schilderen van een 50tal koppen dat ik me heb voorgenomen...
...dat het te Zundert beter was – slechts verbeelding van me is – dat kan ook wel.– Doch nu is...
...impressie is dat in een anderen zin dan den letterlijken in Uw doen en denken ge misschien zoo’n zwartglas U hebt aangeschaft.– Achterdocht b.v. Van den anderen kant denk ik evenwel dat het iets...
...de charbonniers.– En zoo vind ik ook groot de trottoirs van Parijs en de lui die goed hun Parijs kennen.– Nu echter begaat gij een fout indien van uw kant gij niet begrijpen kunt dat achterdocht van U jegens mij bepaald niet te pas komt. Zeer zeker denk ik anders, voel ik anders, doe ik anders. Doch in zijn verband heeft het zijn reden van zijn. En waar gij me schreeft, in Drenthe toen ik U...
...ze komt eenvoudig niet te pas.– En in den goeden voortgang van mijn werk is juist ’t middel gelegen om, wat er ook zij van meer of van minder sympathie voor elkaar, althans onschadelijk te zijn...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b425 V/1962
in date note:
In his previous letter (of about 26 January) Van Gogh asked Theo to send the money for February a few days...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
482 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 2 February 1885.
in title:
482 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 2 February 1885.
in original text:
...geleden schrijft gij mij diverse onaangenaamheden – die ik van U en anderen nu ruim 15 jaar al...
...waarschijnlijk niet meer op geattendeerd. Het toevoegsel van uw achterdocht echter, dat was me wat...
...zijn”, zoo brengt me dit niet van mijn stuk.– Hetgeen waar we ’t over hadden is achterdocht, die niet ik doch ge zelf noemt, van U tegen mij. pas dat van de oude menschen primo daarop toe en...
...en heb van jaren lang wat hij voor de illustr. heeft gemaakt. En dit is een van de allermooisten waar ik geloof ge zelf ook schik in zoudt hebben gehad. De oude No’s, als men ze in den boekhandel...
...of anderen niet desnoods net alles wat ge wilt van me wil laten denken, maar ik heb U gewaarschuwd...
...t een van dat “zoo goed kennen” én tegen ’t ander, die achterdocht. Zoo’n historie heb ik met Pa achter den rug en – een Pa II begin ik niet aan.– Als ik met Pa er van begin af bij...
...werk dan dat ’t heel lang kan duren of ik zal den last in ’t finantieele voor U wel wat kunnen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b426 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh introduced the comparison ‘Pa II’ in letter 474.
in note 4:
Later in the month Mr van Gogh expressed himself frankly to Theo about the difficult relationship with...
483 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Thursday, 5 and about Thursday, 26 February 1885.
in title:
483 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Thursday, 5 and about Thursday, 26 February 1885.
in original text:
...van hem misschien niet geheel & al toepasselijk zijn – doch de eigentlijke compositie van R. die...
...idee van sommige interessante schilderijen door het Salon No. Onder anderen van die compositie van...
...En de schilderijen van Feyen Perrin, waar croquis van in staan. Wat mij ook trof was een meisjesfiguurtje van Emile Levy, Japonaise, en ’t Schij van Beyle, Brûleuses de Varech en dat van Collin...
...de dorre blaren van een beukenheg uit, zoodat de verscholen nuances van donkerder & lichter blaauw...
...en heeft me van ’t begin af hier getroffen. De lui dragen hier instinktmatig al mee van ’t...
...niet te rammelen. Doch dit is een kwestie van kleur, en de kwestie van den vorm is ’t geen er nog...
...nu prachtige avondluchten van lilas met goud boven toonige silhouetten van de woningen, tusschen de...
...interesseert nog meer de proportie van een figuur, de verdeeling van het eirond van een kop en ik...
...vind het echter een almagtig aardig woord van Israels dat hij zeide van een Dupré – het is net...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b432 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
See for the studies of heads that Van Gogh made in this period: cat. Amsterdam 1997, pp. 124-133, cat. nos...
in note 11:
Van Gogh had quoted this remark by Israëls before – in letter 361.
484 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 2 March 1885.
in title:
484 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 2 March 1885.
in original text:
...Theo, Dank voor de spoedige zending van het geld van deze maand, dat trouwens spoedig komende mij...
...la moisson van hem en anders nooit iets, en niets ooit zoo teruggevende zijn eigentlijke manier van...
...in te zenden voor den Salon – ik apprecieer ge dit doen wilt.– Dit op den voorgrond – en er...
...zoo als ge weet den laatsten tijd bijna uitsluitend koppen geschilderd. En dat zijn studies in den...
...zijn nut kan hebben gij, als ge bij gelegenheid van den Salon ligt nog al lui ontmoet, iets – zij...
...er van hebben gemaakt. Om even terug te komen op die kwestie van de vrouwekoppen genre Jaquet, niet van vroeger doch van tegenwoordig.– De reactie daar tegen – zeker gemotiveerd �� van lui die...
...goed – Millais, Boughton – om slechts te spreken van lui van wie ik in der tijd zoo iets zag...
...van de eigenaardige effekten van verlichting s’avonds. met b.v. een groote slagschaduw op den...
...van eenvoud en van goedheid – beiden door en door, en dat men dat in b.v. onze zusters, een van...
in translation:
...tre as a reaction against the present-day Jacquets and Van Beers &c. Just this, though — Chardin...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b433 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 9:
Van Gogh is referring to the charming, slickly painted portraits by Gustave Jaquet (cf. letter 515).
in note 10:
Jan Maria Constantijn van Beers painted many portraits of wealthy Frenchwomen, of the type Van Gogh is talking about here.
in note 11:
Van Gogh added ‘or to think about’ (om te...denken) later.
485 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Monday, 9 March and about Monday, 23 March 1885.
in title:
485 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Monday, 9 March and about Monday, 23 March 1885.
in original text:
...U beloofde heb ik eenigen van klaar, doch nog niet geheel droog. Doch zooals ik reeds schreef, ze zijn in een donkere hut geschilderd & ’t zijn – studies – in den regelregten zin van ’t woord...
...geweest.– Ik werk hard en – stel dat slechts 1 van de 10 of 20 studies die ik maak iets hebbe...
...Wat hier ook van zij – ik wil ’t op nieuw eens probeeren en zoodra ze dus geheel droog zijn & ik ze uithalen kan, stuur ik U een paar koppen en ook een schetsje van een garenwindster. En daar...
...die prachtige houthakkers van l’Hermitte zag, dan weet ik zeer wel dat een groote afstand me nog scheidt van zoo iets zelf te maken.– Doch wat betreft mijn opvatting en manier van zoeken – n.l. steeds direkt buiten of in de berookte, arme hut – encourageert mij ’t zien van zijn werk want...
...te ’t boerenfiguur niet alleen van op een vrij grooten afstand maar van heel digt bij bestudeerd...
...figuren tegen ’t licht van een raam in. Ik heb er studies van koppen voor, zoowel tegen ’t...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b434 V/1962
in date note:
...time after the previous one, and it was certainly written before Mr van Gogh’s stroke on 26 March (486).From a letter dated 25 March from Mrs van Gogh to Theo we learn that Theo had lent Vincent a book that he had...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh is probably referring here to Woman winding yarn (F 36 / JH 698); it measures 40.5 x 31.7 cm and is...
in note 5:
...of words in letter 484, l. 51, it is possible that Van Gogh wrote ‘bemoste’ (moss-grown) rather than...
in note 6:
Given that Van Gogh attributed the saying ‘je me souviens’ (I remember) to Gustave Doré in letter 537...
in note 8:
...in which these light effects occur; it is not possible to identify the ones Van Gogh is referring to here.
in textual note 31:
van < Reading uncertain. Text lost due to ink corrosion and restauration. Text corresponding Brieven 1914, p...
486 To Theo van Gogh, c/o Messrs Goupil, 19 boulevard Montmartre, Paris. Telegram, sent from Eindhoven, Friday, 27 March 1885.
in title:
486 To Theo van Gogh, c/o Messrs Goupil, 19 boulevard Montmartre, Paris. Telegram, sent from Eindhoven...
in translation:
sudden death, come, van gogh.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b2272 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh died of a stroke in the evening of Thursday, 26 March. The only known eyewitness account of this was given by Willemien: ‘Pa went out in the morning healthy and in the evening he came home and as he came in the door he collapsed without giving any further sign of life. It was terrible. I shall never forget that night. It happened at half-past seven in the evening. Cor was in Helmond and didn’t get home until half-past one in the morning; oh, it was so dreadful. I hope that you will be preserved from ever experiencing something like that.’ This letter was sent to her friend Line Kruysse (FR b4536. Breda, 26 August 1886). Theo set out for Nuenen the same day and arrived there on 28 March. Andries Bonger told his father H.C. Bonger about it: ‘Never have I taken a friend to the Gare du Nord in more melancholy circumstances than on Friday of last week. My friend Van Gogh had heard the news that morning that his father had suffered a sudden stroke and died. He had received a letter from him just the day before in which he said he was perfectly well. Van Gogh himself is not very strong; so you can understand the state he was in when he left.’ (FR b1811. Paris, 31 March 1885...
487 To Theo van Gogh, c/o 19 boulevard Montmartre, Paris. Telegram, sent from Eindhoven, Friday, 27 March 1885.
in title:
487 To Theo van Gogh, c/o 19 boulevard Montmartre, Paris. Telegram, sent from Eindhoven, Friday, 27 March...
in translation:
Our father fatal stroke, come, but it is over. Van Gogh
in ongoing topic 1:
The death of Mr van Gogh (486)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b2271 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
488 To Theo van Gogh, c/o Messrs Goupil, rue Chaptal, Paris. Telegram, sent from Eindhoven, Friday, 27 March 1885.
in title:
488 To Theo van Gogh, c/o Messrs Goupil, rue Chaptal, Paris. Telegram, sent from Eindhoven, Friday, 27 March...
in translation:
our father fatal stroke. van gogh
in ongoing topic 1:
The death of Mr van Gogh (486)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b2270 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
489 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 4 April 1885.
in title:
489 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 4 April 1885.
in original text:
...iets er mee te doen.�� Van daag ging ’t schilderen weer beter, de eerste twee koppen mislukten mij – die van heden is een kop van een jong meisje, bijna een kinderkop.– Wat kleur betreft is het een tegenstelling van schel rood met flets groen tegen de kleur van het gezigtje, zoo als er...
...kinderkoppen, zou ik hem deze wel kunnen sturen van van daag, maar...ik kan niet zeggen ik animo...
...Ik wil ook wel eens een nieuw stilleven beginnen van die judaspenningen en dorre blaren tegen blaauw, omdat hij daar ook iets van zeide. Ik ben natuurlijk van plan hard door te zetten maar het is erg...
...ik zie anders voor me zelf geen heil in van woonplaats veranderen, omdat ik hier een goed atelier...
...minder onkosten heeft.– Tusschen nu en den tijd dat ge van den zomer weer hier komt, liggen, laat...
...ik iets van het kerkhof maken. Het kopje dat ik vandaag maakte is dunkt me zeker zoo goed als die gij hebt met een groote witte muts die zoowat is als ditAfter ‘this’ (dit) Van Gogh drew a...
in translation:
...which is something like thisAfter ‘this’ (dit) Van Gogh drew a little arrow pointing to the...
in ongoing topic 1:
The death of Mr van Gogh (486)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b435 V/1962
in date note:
...Saturday, 4 April 1885. This is borne out by what Van Gogh says about the weather, which had ‘become...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mr van Gogh was buried on Monday, 30 March; Theo went back to Paris on the afternoon of Wednesday, 1 April. This emerges from a letter – undated, but written shortly after that day – from Uncle Jan van Gogh to Uncle Vincent van Gogh and Aunt Cornelie. On 28 March he informed his sister Maria (Mietje) Johanna van Gogh: ‘Vincent behaves well enough, obviously rather withdrawn but bearable all the same, apart from that a tendency to cool reasoning’ (Amsterdam, Van Gogh Museum Documentation, bd 15. Nebbeling/Weenink Ladies Collection...
in note 2:
Elisabeth van Gogh later recalled: ‘When Father died and Mrs Poots wanted to see Father once again, Vincent...
in note 5:
...to Mauve’s apprenticeship in 1855-1857 with P.F. van Os in Haarlem, near Bloemendaal. Cf. Saskia de Bodt...
in note 8:
Van Gogh was later to depict the church in the field with the peasants’ churchyard in Nuenen many times. At...
490 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 6 April 1885.
in title:
490 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 6 April 1885.
in original text:
...nog een krabbel van een manskop en een van een stilleven met judaspenningen in den zelfden trant...
...grooter – en de voorwerpen op den voorgrond zijn een tabakszakje en een pijp van Pa. Als ge ’t...
...van ’t huis in Brabant blijft.– En mij is ’t gansch niet onwaarschijnlijk ik er de rest van...
...ben geenszins van plan me te laten decourageeren.– Ik dacht nog aan wat ik las van Delacroix. 17...
...zijn, ik hoop dat van weerskanten we er mee doorgaan.– in afwachting van of liever terwijl ik tob...
...hutten komen.– De lui zullen natuurlijk spreken van niet af of van leelijk &c. &c. maar – mijns...
...op n’importe quoi van buiten te zien.– Wij zijn nu in ’t begin van het laten kijken, dat...
...ik bij de regeling van de zaken mij eene som van b.v. f. 200 voorbehoud van mijn aandeel, dat ik...
...zich vormen kan van dat schilderen een geloof is en dat het den pligt meebrengt van zich niet te...
...van die boeren rond een schotel aardappels s’avonds, of – misschien zal ik er daglicht van...
in ongoing topic 1:
The death of Mr van Gogh (486)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b436 a-b V/1962 (sheets 1, 2)
in date note:
...on or about 4 April (489). In the present one Van Gogh says he is still very much affected by ‘what...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh painted Basket of apples (F 99 / JH 930) over the painting after which the enclosed sketch Honesty...
in note 7:
Van Gogh said this in letter 479.
in note 8:
...van Gogh wrote about this to Uncle Vincent and Aunt Cornelie: ‘Vincent told me and Stricker of his intention not to live with his mother any longer, but to settle by himself in the village. He also discussed the matter with his brother Theo, and will now, I think, go to the house where he was previously already accustomed to do his drawing and painting. Vincent was of the opinion that by doing so he would avoid all the difficulties with his sister.’ A piece has been cut out of the letter at this point. (Amsterdam, Van Gogh Museum Documentation, bd 16, undated letter, but written shortly after 1 April; Nebbeling/Weenink Ladies Collection, De Bilt). See also n. 9...
in note 9:
...his person. Theo must also have suffered so much’ (Amsterdam, Van Gogh Museum Documentation, bd57).
in note 10:
This plan did not go ahead: Mrs van Gogh did not go to live in Leiden until 1889; she left Nuenen on 30 March...
in note 12:
Van Gogh derived this from what Jean Gigoux says about Delacroix in Causeries sur les artistes de mon temps (Gigoux 1885, p. 68). Van Gogh refers to it again in letter 515. Theo had sent Vincent the book, which...
in note 13:
On the day of Mr van Gogh’s death Theo had withdrawn 1000 francs from his current account (FR b2123).
in note 14:
...van Gogh’s estate. A minister’s widow was entitled to go on living in the parsonage for a year – but it was necessary to determine the size of the estate (see exhib. cat. ’s-Hertogenbosch 1987, pp. 86-89). The ‘f’ must refer to francs, not guilders. Van Gogh did cede his share of the inheritance; interestingly, in March 1889 it was these very ‘youngsters’ – Lies and Willemien – who made their shares available to Vincent when he was ill (see letter 506, n. 21 and letter 749, n. 1...
in note 15:
This is the first specific mention of Van Gogh’s plan to paint potato eaters. Given the use of the words...
491 To Anton Kerssemakers. Nuenen, Thursday, 9 April 1885.
in original text:
Of ik Zaturdag a.s. kan komen schilderen weet ik niet zeker.– Omdat ik een paar studies aan ’t maken ben hier �� van het aardappelzetten – waar ik dien dag in kwestie welligt aan zal moeten blijven...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
492 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 9 April 1885.
in title:
492 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 9 April 1885.
in original text:
...de correspondentie weer wat levendiger zal worden dan ze den laatsten tijd wel was.– Hierbij gaan...
...ik wel dat de groote meesters vooral in de periode van hun rijpe ervaring én wisten af te maken...
...bewaar de studies van nu af aan allen bij U. Ik wil er echter liever nog geen een van teekenen want...
...ze laat kijken want ge zult zien dat we den een of den anderen dag iemand vinden die hetzelfde wil...
...toe wanneer hij van een schilder b.v. 20 zeer uiteenloopende schetsen heeft voor den zelfden prijs...
...in de meeste gevallen is het door nonchalance van beide zijden dat de misverstanden ontstaan. Ik...
...van dat geslacht dat Gigoux in dat boek dat ik van U las teregt “les vaillants” noemt. Maar in dezen tijd het enthousiasme van toen te houden is niet te min geraden naar ’t mij voorkomt, want dat het geluk de dapperen begunstigt is toch wel dikwijls waar en wat daar ook van zij �� van het...
...eens iemand van le chat noir te spreken en te vragen of zij een krabbel van die aardappeleters...
in ongoing topic 1:
The death of Mr van Gogh (486)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b437 V/1962, d281 V/1971 and d282 V/1971
in date note:
Van Gogh says he is working on a new painting of ‘peasants around a dish of potatoes’ (ll. 13-14). He...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...woman planting potatoes (F 129a / JH 727) on which Van Gogh worked on 9 April; the study after which the...
in note 4:
...Causeries sur les artistes de mon temps (Gigoux 1885, p. 68). Van Gogh refers to this again in letter 515.
in note 6:
Van Gogh added ‘or...vivre’ (of ... vivre) later. This may be an allusion to Zola’s novel La joie de...
in note 7:
...or more drawings or prints were reproduced on page three. Van Gogh probably hoped to be considered for this.
in textual note 97:
�� van < van
493 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 13 April 1885.
in title:
493 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 13 April 1885.
in original text:
...voor Uw aanget. brief van gisteren & het ingeslotene. Ingevolge er van schrijf ik weer dadelijk...
...heel wat goedkooper. Ik krijg nu gebruik van den steen – greinen, papier & drukloon voor 50 ex...
...een prachtige wandeling van uren ver met een kennis van me van wien ik U de eerste aquarel van een...
...dan wel veeleer aan het onvereenigbare van de idees van menschen die een stand ophouden en – een...
...door het werken.– Door op alle uren van den dag voortdurend het boerenleven te zien ben ik er...
...de stemming van ’t publiek – n.l. onverschilligheid – tegenover ’t werk van Millet – zooa...
...trof zoo bij ’t lezen van Sensier zijn gezegde van ’t begin van zijn carriere, dat ik me niet...
...eens gehad (ofschoon de vrouw die aardappels rooit van B. Lepage beslist een uitzondering maakt m.i...
...is één van zijn kwaliteiten – schilderde terdeeg boeren. (En men – het rijk – vroeg van hem...
...� Van Mellery zag ik onlangs in een illustratie een familie schippers in ’t roefje van hun schuit...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b438 V/1962 (sheet 1), private collection (sheet 2)
in date note:
Van Gogh writes that he has been to Eindhoven ‘today’ (ll. 24-25) where he met ‘an acquaintance...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh bought this lithographic stone from the Eindhoven printers Gestel in Langendijk (now Vestdijk). Cf...
in note 4:
This was Anton Kerssemakers, with whom Van Gogh had made this appointment (see letter 491).
in note 5:
This relates to the settlement of Mr van Gogh’s estate (see letter 490).
in note 8:
Van Gogh is referring here to something Millet said in a letter: ‘If I was wearing dress shoes I might find...
in note 9:
...reproductions of it in circulation through which Van Gogh could have known the work: after it appeared in...
in note 13:
Van Gogh had read both Vie de Jésus and Etudes d’histoire religieuse by Ernest Renan at the beginning of...
494 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 18 April 1885.
in title:
494 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 18 April 1885.
in original text:
...anciens ne prenaient pas par la ligne mais par les milieux”, dat is met de cirkel of ellipsvormige basissen der massas beginnen in plaats van den contour.– Dat laatste vond ik de juiste woorden voor in het boek van Gigoux. doch de daadzaak zelf hield me al lang bezig. Mij dunkt, naarmate ’t geen men doet gevoeld is en leven heeft, wordt het gecritiseerd en wekt ergernis op doch tevens overwint het op den duur de critiek.
...met deze post een paar afdrukken van een lithographie. De schets die ik in de hut schilderde zou ik met eenige wijzigingen wel in een definitieven vorm van schilderij willen overwerken. En zou er...
...tot schilderij dan maak ik er tevens een nieuwe lith. van en wel zoo dat de figuren – die nu tot...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b439 a-bV/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh copied out and enclosed comes from Charles Blanc, Les artistes de mon temps (see n. 10 below). Vincent had intended to write it out for Theo as early as June 1884 (see letter 449). Fromentin also wrote about ‘value’ and the effect of adjacent colours on one another in Les maîtres d’autrefois (see Fromentin 1902, chapter 6, pp. 235 ff.). Van Gogh had borrowed the book from Van Rappard: see letter 451...
in note 2:
...temps (Gigoux 1885, p. 81). The context of this quote is mentioned in letter 526, n. 10. Van Gogh had previously written to Van Rappard about this subject: see letter 441; he refers to this quote again in letters 496...
in note 5:
...737). Ill. 2135. Later Van Gogh says he did this ‘entirely from memory and in 1 day’ (letter 516). There are nine impressions that are known to have been in Theo’s possession. See Van Heugten and Pabst 1995...
in note 8:
...Hugo. He worked for the periodical Le Chat Noir. Van Gogh met him during his stay in Paris in May...
in note 9:
This letter from Mrs van Gogh is not known.
in note 10:
...the most important difference is that the emphasis Van Gogh puts in three times does not occur in Blanc...
495 To Theo van Gogh. Nuenen, Tuesday, 21 April 1885.
in title:
495 To Theo van Gogh. Nuenen, Tuesday, 21 April 1885.
in original text:
...zelfde post een aantal afdrukken van de lith. Wil er M. Portier van geven zooveel hij mogt begeeren...
...school – geloof ik �� van – impressionnisten. Maar ik weet daar niet veel van. Wel weet ik...
...hoe een van de mooiste dingen van de schilders dezer eeuw is geweest, het schilderen van donker dat...
...schij van die aardappeleters wat zal vlotten. ben buitendien ook nog aan een rooden zonsondergang bezig.– Men moet om ’t boerenleven te schilderen van zoo enorm veel gegevens meester zijn. Maar van den anderen kant – ik weet niets waar men met zoo’n rust aan werkt in den zin van gemoedsrust...
...is zeker. Om van iets anders te spreken – Wat is dat echt gezegd van de figuren van Millet – s...
...ook.– Ik zag bij een kennis van mij verl. week een bepaald knappe realistische studie van een ouden vrouwenkop van iemand die direct of indirect leerling is van de Haagsche school. Maar zoowel in...
...te worden. Als men realisme opvat in den zin van letterlijke waarheid – n.l. preciese teekening...
in translation:
...on is different from lamplights by Dou or Van Schendel — it’s perhaps not superfluous to point...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b440 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh remained ignorant of Impressionism for a long time: see letter 288, n. 4.
in note 3:
...the quotation from Gigoux’s Causeries sur les artistes de mon temps which Van Gogh quoted in letter 494.
in note 7:
Petrus van Schendel painted small interiors with effects of candlelight and moonlight, which clearly reveal...
in note 9:
...from something said by Théophile Gautier which Van Gogh found in Sensier, La vie et l’oeuvre de J.F...
in note 10:
Anton Kerssemakers, with whom Van Gogh was in touch in this period.
in note 12:
...Zola 1966-1970, vol. 12, pp. 807-810. Van Gogh alluded to this sentence on other occasions...
496 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 28 April 1885.
in title:
496 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 28 April 1885.
in original text:
...en van de koppen op nieuw studies geschilderd, de handen vooral veel veranderd. Ik doe voor alles mijn best er leven in te brengen.– Zeer nieuwsgierig ben ik wat Portier er van zeggen zal als ’t klaar zal wezen.– De Lhermittes zijn superbe. Ik dweep er mede. Het is gevoeld in den zin van...
...bij ’t schij laat ik mijn eigen hoofd in den zin van gedachte of imaginatie bij werken, wat ’t...
...hij.– En van dat gesprek in kwestie las ik dat toen al die brave menschen s’avonds laat naar huis gingen – Delacroix met zijn gewone levendigheid en hartstogt – midden op den boulevard hun...
...voorbijgangers. Net als Jacque nog na middernacht en den heelen nacht door, toen hij ergens gepraat...
...Ik zal het niet sturen tenzij ik nog nader van U hoore & trouwens het is nog niet eens klaar.– Do...
...ofschoon den titel mooi is. Ik was blij in het No van Vie Moderne enkele levensbijzonderheden van...
...wie ook dikwijls met die manier van teekenen met ovalen waar Gigoux van sprak werkt – Henri Pille...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b441 V/1962
in date note:
Van Gogh reports on the progress he is making with the new version of The potato eaters. If we are correct in assuming that Theo sent Lhermitte’s engravings for the months of March and April – the latter appeared in Le Monde Illustré of Saturday, 25 April – this letter could not have been written before Sunday, 26 April. Since it does not appear that Van Gogh wrote immediately he received them, and because the next letter dates from Thursday, 30 April, we have dated the present letter on or about Tuesday, 28 April 1885...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...which studies for the heads of the potato eaters Van Gogh is referring to here; he made several of them.
in note 3:
Later in this letter Van Gogh refers to Jean Gigoux, Causeries sur les artistes de mon temps, who wrote about...
in note 6:
Van Gogh had read about Delacroix’s ideas on colour in Charles Blanc’s Grammaire des arts du dessin and...
in note 8:
Van Gogh may have got this from a passage in Pierre Véron, ‘Charles Jacque’ in the Galerie...
497 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 30 April 1885.
in title:
497 To Theo van Gogh. Nuenen, Thursday, 30 April 1885.
in original text:
...krijgen zoo dat, in plaats van dat het weefsel rammele, ’t effet produit van ’t patroon op een...
...en levenloos bij. Het is echter voor den wever, of liever den ontwerper van ’t patroon of de...
...is. Ik geloof dat de kwestie van de kleurbreking in ’t verband van de kleuren U zelf nog wel...
...daar meer naar den bekijker toe zich zou bevinden den vuurhaard en den schijnsel van ’t vuur...
...zij in den schotel steken zelf de aarde hebben omgespit en het spreekt dus van handenarbeid en van...
...gang.– Ik voor mij ben er van doordrongen dat het op den duur beter resultaten geeft ze in hun...
...als ’t veld een geur van rijp koren of aardappels of �� van guano & mest hebbe – dat is...
...hebben voorbeelden gegeven van karakter en van zich niet storen aan de verwijten van – sâle...
...Waarschijnlijk blijft dan de tweede lithografie er van in den steek. maar enfin – ik begrijp dat...
...voor me maar de levens van alle schilders in dat genre zijn er zoo vol van dat ik ’t ook niet...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b442 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...is taken from the passage in Zola’s Au bonheur des dames that Van Gogh had copied out in letter 464.
in note 4:
This view derives from what Van Gogh had read in Blanc’s Grammaire des arts du dessin. See exhib. cat...
in note 6:
...background. In Les maîtres d’autrefois, which Van Gogh had read not long before this (letter 450...
in note 8:
Van Gogh did not use white of egg, however, he used resin varnish – he probably coloured this...
498 To Anton Kerssemakers. Nuenen, early May 1885.
in original text:
Ziehier nog eenige boeken, dat van Rovers met het etsje van Israels zal U zeker bevallen en de teekeningen van Menzel...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b879 V/1962
in date note:
...Van Gogh and Kerssemakers. The word ‘more’ (l. 1*) suggests a recent contact, but they saw each other regularly during this period. If, however, the reason for Kerssemaker’s trip to Antwerp was the World Exhibition, which was staged there from 2 May to 2 November, the letter must date from May at the earliest. Van Gogh moreover sends a book by Hollidee. Since we assume that this is the same book he sent to Theo in Paris before the end of May – so that Theo had time to pass it on to Andries Bonger before 2 June (cf. n. 1) – we have dated the letter early May 1885...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh is referring to the reproduction of a farmer facing the title page in the book H. Hollidee, Etsen naar het leven. Met een inleidend woord door A.C. Loffelt en een teekening van Israëls. Leiden 1881 (Etchings...
in note 2:
...several foreigners. See Baedeker 1885, pp. 31-33. (Van Gogh added the word ‘modern’ (‘moderne...
499 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 2 May 1885.
in title:
499 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 2 May 1885.
in original text:
...Verlangend ben ik een idee te krijgen van den Salon, vooral ook naar ’t schij van Roll. Het verwondert mij niet dat b.v. Durand Ruell nog geen notitie nam van de teekeningen. En zelfs heb ik liever...
...vind dat van vroeger.– Ik denk dat ge zien zult wat ik bedoel aan het schij van de aardappeleters...
...aan dat het zoo juist gezegd is van de boeren van Millet – “Ses paysans semblent peints avec la...
...af of klaar vinden zelf. Ik kan er een kleiner van maken of een teekening echter, als ge die liever...
...aan het schoften bij ’t licht van ’t raampje in plaats van onder de lamp. O het was verbazend...
...een invallend licht van een deur verderop.– Zoodoende werd kop en handen de kleur van b.v. een 10...
...heldere schilderijen van tegenwoordig betreft, ik heb in de laatste jaren er zoo weinig van gezien...
...ze zijn – bovengenoemden – geen van allen lui die letterlijk den lokalen toon schilderen, ze...
...Schandalig dat ze ’t schij van Josephson geweigerd hebben. Maar waarom vereenigen zich de...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b443 V/1962
in date note:
...April (497) and the one that follows it (in which Van Gogh says he is going to send The potato eaters) on...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh took this from Sensier, La vie et l’oeuvre de J.F. Millet: see letter 495, n. 9.
in note 6:
...Van Gogh made a work of the scene in the letter sketch Three people sharing a meal (F - / JH 776). There is a sketchy drawing of virtually the same scene: Three people sharing a meal (F 1229v / JH 775). The ‘cottage’ he refers to, at number 4 Gerwenseweg (in the continuation of De Berg, where the parsonage was), was home to members of the De Groot and Van Rooij family. It is not clear whether this family really was portrayed, but there is no doubt that one of the sitters was Gordina de Groot. See cat. Amsterdam 1999, pp. 136-145, cat. no. 26...
in note 7:
In March Van Gogh painted various heads silhouetted against a window, among them Head of a woman (F 70 / JH...
in note 9:
...This observation is also in the passage that Van Gogh quoted in letter 449. In Blanc’s Grammaire...
in note 10:
Van Gogh would have been thinking here of Charles Degroux, whom he had talked about in letters 493 and 497...
in note 12:
From the way this is put, we can infer that Van Gogh did not know about the Salon des Indépendants, staged...
500 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 4 and Tuesday, 5 May 1885.
in title:
500 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 4 and Tuesday, 5 May 1885.
in original text:
...nummer l’alouette van Jules Breton vind – het schilderij van Roll, ook den Fantin Latour– ook...
...damesfiguur van Alfred Stevens b.v. of sommige Tissots ook wel degelijk prachtig. En de boeren van...
...die oude van Post met die karavaan oude knollen. En zijn schilderij van den Salon van 2 jaar...
...in een Graphic compte rendu van een tentoonstelling van 25 Teekeningen van Fred Walker. Walker is...
...den wijn, al te veel wit in den wijn van de kleur doe.– Opdat er vurigheid blijve en de effekten niet te tam worden en den boel verslappe. Weet ge waar men in dit opzigt iets van zou kunnen leeren – Aan een schilderij van Leys, niet uit de eerste periode maar uit de tweede en derde periode van...
...van Millet dat gij mij eens genoemd hebt als type van een impressionistisch schij – is dat van de...
...ge schrijft over den Salon. Ik kan zien dat gij begrepen hebt waar ik ’t over had, van gebroken...
...nog iets van Schij UHDE. ge weet Rembrandt schilderde hetzelfde in ’t groote schij van National...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b444 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh wrote the letter over two days (l. 195). He also says that the painting still had to dry for another...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 13:
Van Gogh derived this observation from Sensier, La vie et l’oeuvre de J.F. Millet: see letter 495, n. 9.
in note 15:
Van Gogh may have been referring here to a print after Pinwell’s drawing The last load. This had been shown...
in note 17:
Van Gogh may have based his breakdown of the periods in Leys’s work on the article ‘Artistes...
in note 19:
Millet’s Church at Gréville, which Van Gogh had seen in the Musée du Luxembourg in 1875; see letter 36...
in note 21:
Opening line of the sixth verse of the poem ‘Le retour des champs’ (à François Millet) by Jules Breton. See Breton 1875, pp. 51-53. Van Gogh had copied out the whole poem for Anthon van Rappard in letter 435.
in note 22:
...2140. This picture hung at the Salon of 1875, which Van Gogh went to see (see letter 34). Catholics used the...
in note 26:
Van Gogh was referring to Christ blessing the children, 1652-1653 (London, The National Gallery), at that...
501 To Theo van Gogh. Nuenen, Wednesday, 6 May 1885.
in title:
501 To Theo van Gogh. Nuenen, Wednesday, 6 May 1885.
in original text:
...inhoudende het schilderij. Gaarne ontvang ik berigt van overkomst. en tevens of de frankeering in orde was.
...groote dimensies. Ik weet niet wat ge van het schij vinden zult. maar ’t zij voor dit ’t zij voor latere doeken, wees vooral voorzigtig met het eventueel bestellen van lijsten. Want we kunnen ’t geld voorloopig beter gebruiken voor het maken van nieuwe. En tot encadreering overgaan als wij er...
...kan men makkelijk krijgen door een stuk papier van een okerkleur b.v. er achter te houden. Geheel...
...op nieuw aan iets anders. Mijn verhuizing is nu achter den rug, ze zijn t’huis wel wat anders dan...
...dus voor heden adieu. ik heb nog 2 ramen laten maken van de zelfde grootte als dit doek.– Me dunkt dat als we b.v. 3 of 4 schilderijen van een zeker formaat hebben, het dan de moeite waard is op...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b445 V/1962.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...� Van Gogh originally referred to ten of them (letter 500). They would have included Study for ‘The potato eaters’ (F 77r / JH 686), Gordina de Groot, head (F 140 / JH 745), and Head of a woman (Gordina de Groot) (F 85 / JH 693). Van Gogh compares the latter, as a type, with F 141 / JH 783 – the painting went, via Theo, to Aurier. See letters 502, 505 and cat. Amsterdam 1999, pp. 132, 135, 239...
502 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 22 May 1885.
in title:
502 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 22 May 1885.
in original text:
...manier van die houtverkooping doch ik geloof beter. Ik had tevens een tweede groote aquarel van het...
...ge echter die van de verkooping krijgen. Dan heb ik onder handen een groote studie van een hut s’avonds. En een stuk of 6 koppen. Het een & ander was oorzaak dat ik U van de ontvangst van uw brief...
...Hetgeen gij zegt van de figuren is waar, dat als figuur ze niet zijn als de koppen er van. Ik heb...
...van figuurtjes. Dank ook voor het gezonden No van le Temps met het artikel over den Salon van Paul...
...goed �� den aanhef – ’t schij van die Laplanders die in hun duistere hut na den langen...
...te als opvolger van Millet – ik vind het alles mannelijke taal en uitmuntend van juistheid en...
...moeite geeft – b.v. door het lezen van goede dingen als dat van Gigoux. Studeer nog hard voor Uw...
...al wat gij van dien aard vindt. Ik ben dezer dagen bezig om het geen Delacroix zei van het teekenen...
...brengen op het teekenen van een hand en arm. Men heeft daar gelegenheid genoeg om van ovalen uit te...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b446 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh refers to here (l. 10), was on Monday, 11 May 1885 – he also reacts to a newspaper article of 10 May that Theo had sent him (l. 57). He apologizes for not having confirmed receipt of the extra allowance that Theo had sent (ll. 28-29). In a letter to his mother dated 19 May 1885, Theo wrote that he was expecting a confirmation of receipt from Vincent (FR b901). We assume that the present letter is this confirmation, which means that in any event it cannot have been sent before about 19 May. It is even conceivable that Mrs van Gogh told Vincent to write after she had read Theo’s comment. Assuming that Vincent did not want to delay thanking Theo either, we have dated the letter on or about Friday, 22 May 1885...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...memoirs he recalls a visit to Antwerp with Van Gogh, that must have taken place in October. See...
in note 8:
...my legs under the mahogany at Duval’s’, and Jo van Gogh-Bonger told her parents on 9 November 1889...
in note 17:
According to the catalogue, Anthon van Rappard was represented at the World Exhibition of 1885 in Antwerp by...
in note 19:
...in their entirety to the death of Victor Hugo. Van Gogh went on to ask in vain for this unpublished...
in note 27:
...these are. There are several sheets on which Van Gogh drew hands, and one with Two hands and two arms...
503 Anthon van Rappard to Vincent van Gogh. Utrecht, Sunday 24 May 1885.
in title:
503 Anthon van Rappard to Vincent van Gogh. Utrecht, Sunday 24 May 1885.
in original text:
...me veel genoegen weêr een teeken van leven van je te ontvangen, al was dat teeken niet heelemaal zooals ik het wel had willen hebben. De tijding van den dood van je vader kwam zóó onverwacht dat...
...het Nieuws van den Dag vernam. Ik weet althans wel dat ik zeer, zeer kort na het ontvangen van den...
...stelde dat eene gewone beleefdheidsformule ter aankondiging van zóó iets treffends voor die...
...moeite voor doe. Wat ik je schreef over je manier van werken drukt precies uit wat ik meen – al...
...geweest! Dat ik me met die meening over je manier van werken vergis, hoopte ik en hoop ik nog; maar...
...zoo volkomene bevestiging van mijne opinie te moeten zien, dat ik er zelf van geschrokken ben. Ge...
...handje van die achterste vrouw, hoe weinig waar! en welke betrekking bestaat er tusschen den...
...de helft van zijn neus missen? en waarom moet die vrouw links zoo’n pijpesteeltje met een dobbelsteen er aan tot neus hebben? En durf je dan nog bij zulk eene manier van werken de namen van Millet...
in translation:
...come, however. If I remember rightly, my superficial manner of reading newspapers, where the advertisements always go by the board, was the only reason that I didn’t learn the news from the Nieuws van den Dag
...it seems to me, to be treated so cavalierly. Adieu, believe me ever Your friend A.G.A. van Rappard
in ongoing topic 1:
The death of Mr van Gogh (486)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8383 V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
On Tuesday, 31 March 1885, Mrs van Gogh put a death notice in the paper, announcing the passing of her ‘dearly beloved Husband’ Theodorus van Gogh on 26 March. See Het Nieuws van den Dag, 31 March 1885, page 2.
in note 3:
Van Gogh had sent Van Rappard an impression of the lithograph The potato eaters (F 1661 / JH 737); see letter 514).
504 To Anthon van Rappard. Nuenen, Monday, 25 May 1885.
in title:
504 To Anthon van Rappard. Nuenen, Monday, 25 May 1885.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8382 V/2006
in date note:
Van Gogh wrote his terse note actually on Van Rappard’s letter of 24 May (503), which he had ‘just’ received. This means that in all likelihood his reply was written one day later than the letter, which is why...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh was very put out by Van Rappard’s criticism in response to the lithograph of The potato eaters. Returning a letter in this way was tantamount to ending the relationship. Van Gogh explained himself in more detail in letter 514.
505 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Thursday, 28 May 1885.
in title:
505 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Thursday, 28 May 1885.
in original text:
Zooeven heb ik Germinal ontvangen, waar ik onmiddelijk aan begonnen ben. ik heb er een 50 pagina’s van gelezen – die ik prachtig vind. ik heb er ook eens...
...Ik werk echter door tot ik geheel en al zeker van mijn zaak ben – zóó dat ik nog sneller werk...
...tijd de mijnwerkers maken! Wat heeft Portier gezegd van de aardappeleters. ik zelf weet ook er gebreken in zijn, toch, juist omdat ik zie dat de koppen van nu krachtiger worden, durf ik beweren dat...
...wat gij ’t beste vindt, of ik mijn werk van nu bewaren wil voor Antwerpen of dat ik het zoodra...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b447 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh went on long walks in the area when he lived there, and probably saw this setting during his trip to Courrières (letter 158), which is only about 20 km from Marchiennes. Reading this book must have encouraged Van Gogh to start painting miners’ heads (see later in the letter...
in note 4:
Van Gogh borrowed the expression ‘peint avec la terre’ from Sensier, La vie et l’oeuvre de J.F. Millet...
506 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 2 June 1885.
in title:
506 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 2 June 1885.
in original text:
...ik terugkom van de koper- en groene zeepachtige toonen van nu, maar dat dit terugkomen er van hoop...
...die van ’t aardappel zetten terug kwam nog vol stof van den akker. Ik ben eigentlijk van plan om...
...hier telkens. Ik heb den tijd niet, anders zou ik heel veel willen zeggen van Germinal, dat ik...
...idee is dat een gedeelte van ’t publiek te Parijs niet op den duur dupe is van conventie, hoe verleidelijk ook, maar integendeel, dat ’t geen ’t meest stof van de hutten of van ’t veld nog in...
...Is de maand mei van L’Lhermitte er reeds. Ingevolge van ’t postscriptum van uw brief ben ik...
...me” staat in de artikels van Mantz, hoe verder er iets staat van “le grain de folie qui est le...
...aan een schij er van bezig. De figuren begin ik in deze nieuwe teekeningen met den romp en het komt...
...maar doen zoo als men het doet, zien er iets van te maken, zoeken het te laten leven. Als men Thijs...
...bereiken wij dat maximum van wijsheid dat pruiketijd heet. Men hoeft de geschiedenis van de oude...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b448 V/1962 and b446 c V/1962
in arrangement:
...with letter 502 of about 22 May 1884. However, Van Gogh refers in it to ‘article 4’ by Paul Mantz...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had already pointed this out about the torsos in letter 502.
in note 3:
Van Gogh took this expression from Sensier, La vie et l’oeuvre de J.F. Millet: see letter 495, n. 9.
in note 7:
...Van Gogh had previously written that he had finished seven (letter 505). They probably included Head of a woman (Gordina de Groot) (F 141 / JH 783), Head of a woman (F 86 / JH 785) (see nn. 10 and 12), and Head of a man (F 163 / JH 687). It is not clear whether Head of a woman (F 388r / JH 782) was also part of the shipment. See cat. Amsterdam 1999, p. 239. It also appears that as well as The cottage (F 83 / JH 777) there was another cottage – this painting was roughly the same size as F 83 / JH 777, which measures 64 x 78 cm (according to letter 513). Two cottages that could fit the bill are Cottage and woman with a goat (F 90 / JH 823) and Cottage with a man coming home (F 170 / JH 824), which measure 60 x 85 and 64 x 76 cm respectively. Since Van Gogh later wrote that he had another four cottages this size (letter 513), it is not possible to make a precise identification...
in note 10:
...who worked in the pits) are found in Germinal; Van Gogh also used them in his Borinage period. The...
in note 12:
Head of a woman (Gordina de Groot) (F 141 / JH 783); Van Gogh ‘marked’ (signed) this painting in the...
in note 14:
...he wrote in l. 97 is not in the original text, and Van Gogh omitted several lines after...
in note 16:
Van Gogh is referring to Paul Mantz’s article ‘Le Salon iv’ about the Salon in Le Temps of 31 May...
in note 18:
...and Bourdoncle are characters in Zola’s Au bonheur des dames: Van Gogh contrasted them in letter 464.
in note 21:
...on 21 May by the notary Abraham Schutjes of Nuenen. Van Gogh relinquished his share of the estate: as it...
in note 26:
...sur les artistes de mon temps: see letter 494, n. 2. Van Gogh formulates this endeavour anew in letter 508.
in note 27:
...Le modelé est la probité de la peinture) (p. 2). Van Gogh could have derived his knowledge of Ingres from...
in note 32:
Cornelia van Gogh-Carbentus had been to see Theo. He wrote to his mother: ‘As always, Aunt was very kind to...
507 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 9 June 1885.
in title:
507 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 9 June 1885.
in original text:
...t gras van ’t kerkhof eindigt, over ’t muurtje een laatste lijntje tegen den horizon – als...
...ze zoo mooi als wie dan ook en van harte en gaarne. Doch verreweg meestal is hij een Delaroche II. Elk hunner, met den lijst van den tijd rekening houdende, is van gelijke waarde. Wat ik nu beweer is...
...heeft het ondanks veel wijze leeringen er nooit van harte in gewild het zijn goeden, praktischen...
...ar ook den regel.– Het is toch mal – dat ik tevens après tout betwijfel of ge in den handel...
...die ik in gezelschap van een boerenjongen deed – om een nest van een winterkoninkje magtig te...
...toen heb ik korte wetten gemaakt en van voren af begonnen, aan een anderen kant gaan zitten en s’morgens geschilderd, vroeg, in plaats van s’avonds. Nu, en het andere – dat van de hut – was...
...variaties van deze “menschennestjes”, die me zoo doen denken aan de nesten van winterkoninkjes...
...t grootste �� van ’t publiek.– Dat neemt niet weg dat mijn einde of tweede helft van de maand...
in ongoing topic 1:
Van Gogh sends a small crate of paintings to Paris (506)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b449 a-b V/1962
in date note:
...letter, written on or about Tuesday, 2 June (506), Van Gogh wrote that he hoped to send a small crate of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...nn. 4-7. It emerges from the present letter that Van Gogh also added The old church tower at Nuenen...
in note 4:
Van Gogh wrote this in letter 506.
in note 10:
There are several eyewitness accounts by boys whom Van Gogh paid to get bird’s nests for him at this time, including those of the said Driek Dekkers and Piet van Hoorn. Kerssemakers and Vincent’s sister Elisabeth...
in note 16:
Van Gogh means ‘ter plekke zijn’ (being on the spot), that is to say near the cottage he just mentioned...
508 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 15 June 1885.
in title:
508 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 15 June 1885.
in original text:
...No van l’Lhermitte geweest? Ik zeg het nog eens – werk tegen de onverschilligheid in – het volhouden is niet makkelijk – maar wat makkelijk is beteekent ook weinig.– Het schilderen van het...
...en op nieuw kan men het winnen. Wel verre van dat er te veel boerenschilders zouden zijn – mijns...
...op den salon waren. Ik geloof wel dat dit nog verder doorgevoerd zal worden.– Maar – nog beter is het dat de boerenschilderijen in de huizen komen, in de illustraties en andere reproducties direkt onder ’t volk. Het is dan ook slechts voorbijgaande als ik decouragement gevoel. Ik hoorde van t’huis dat gij hun iets geschreven hadt over Serret, van dat die zeide ik verzekerd kon zijn van...
...niet.– ik heb Germinal in ’t kistje van de schilderijen willen doen doch was ten slotte bang...
in ongoing topic 1:
Van Gogh sends a small crate of paintings to Paris (506)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b450 V/1962
in date note:
Van Gogh refers to a forest fire ‘yesterday’ (l. 7). Since this happened on Sunday, 14 June (see n. 3...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Cottage (F 91 / JH 809), which Van Gogh compares to The cottage (F 83 / JH 777).
in note 3:
...who was ten years old at the time, witnessed Van Gogh helping with the fire-fighting efforts until...
in note 4:
Van Gogh had set himself this goal as a result of what he had read in Gigoux’s Causeries sur l’artistes...
in note 6:
Van Gogh got this from Mantz’s article ‘Le Salon i’; see letter 502, n. 10. Mantz writes: ‘They...
509 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 22 June 1885.
in title:
509 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 22 June 1885.
in original text:
...en me in staat stelt het eind van de maand te werken zoo als in ’t begin van de maand. Het deed me veel genoegen te vernemen dat Serret de schilder is van wien ge reeds vroeger dingen schreeft die...
...op Serret, om hem te laten zien dat het ensemble van een figuur en den vorm mij verre van onverschillig is. Ziet gij Wallis ooit.– kan de aquarel van de verkooping soms iets voor hem zijn, als het...
...dat ik van Rappard, met wien ik toch jaren goed ben geweest, na in een maand of 3 niets van hem...
...kan nooit met zekerheid het weten.– De schaduwzijde van het schilderen is dat men als men zijn...
...men veel gescharrel en beroerdigheid aan den buitenkant van het leven. Ik bedoel, het schilderen is...
...of polderwerker. En dat ik bleu was van de verveling van de beschaving. Het is beter, men is...
...rs goed in de sneeuw, in den herfst goed in de geele blaren, in den zomer goed in ’t rijpe koren...
...slapen, roggebrood eten, welnu men is er op den duur gezonder door. Ik zou meer willen schrijven...
in ongoing topic 1:
Serret’s reaction to Van Gogh’s work (508)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b451 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh told his brother in letter 502 that he had started drawing figures again.
in note 5:
We do not know which drawings of heads Van Gogh gave Van Wisselingh. The art dealer had come to see him in September 1883 (letter 351); Van Gogh was very much occupied with drawing heads between October 1882 and March 1883.
in note 6:
...potato eaters (F 1661 / JH 737). We do not know which one Van Wisselingh had. It may be the impression that the Gemeentemuseum (The Hague) acquired through J.H. de Bois in 1929. Cf. Van Heugten and Pabst 1995, p. 98.
in note 7:
This insulting letter from Van Rappard is letter 503. By the remark that Van Rappard had ‘so obviously’ been in The Hague before he wrote, Van Gogh is insinuating that he had been influenced by H.G. Tersteeg and his colleagues, with whom relations had broken down since the spring of 1882; see letters 208 ff.
in note 11:
...to the article ‘Le Salon’ by Mantz from which Van Gogh had already quoted in letter 506, n. 16.
in note 12:
...entrepreneur and his modern shops are successful. Van Gogh referred to him elsewhere, specifically in...
510 To Theo van Gogh. Nuenen, Sunday, 28 June 1885.
in title:
510 To Theo van Gogh. Nuenen, Sunday, 28 June 1885.
in original text:
...den koop toe krijgt.– De kinderen zijn zeer mooi van karakter – zijn ze echter beter dan die van...
...verdiensten van alles in ’t schij, heimwee naar de minder orthodoxe manier van schilderen van...
...de contramine zijn van me.– Maar ik stel toch op den voorgrond – dat ik het schij van Uhde zeer...
...verre van daar.– Drukt het uit wat ik bedoel als ik het zoo zeg: het is een goed schij van de...
...non. Dit schij van Uhde – is veel Duitscher (zie in ’t artikel van Mantz hoe fijn hij...
...in gehalte zijn zij een nieuwe editie van M. Prudhomme van Monnier. Om over iets meer opwekkends te...
...het karakter van de boertjes – bepaald die van hier – te vinden. En we gaan naar den oogst...
...e.– Ik zou Serret graag ook de studies van den oogst laten zien. Ik weet daarom niet precies...
...als die van laatst – ook zenden, vóór den oogst hoop ik.– Vergis ik me dat er in den ouden...
...onderzit. Weet ge bij raming reeds iets betreffende den tijd van uw komst? En zijn er geen nieuwe...
in ongoing topic 1:
Serret’s reaction to Van Gogh’s work (508)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b452 V/1962
in date note:
...letter 509, was written on or about 22 June. In it Van Gogh mentioned Serret and his intention to send him...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...to the Impressionists; it is doubtful whether Van Gogh – who did not yet know any Impressionists...
in note 6:
Van Gogh also contrasted the concepts of talent and genius in letter 31.
in note 9:
...his subject from Dutch peasant life to English, but Van Gogh will have meant the former turnaround in...
in note 10:
Frederick Arthur Bridgman, whose work in The Graphic Van Gogh knew.
in note 11:
...vol. 32, pp. 485-495, quotation on pp. 485-486. The Van Gogh family in Nuenen had a subscription to this...
in note 13:
...had been in the last consignment: see letter 506. Van Gogh had also meanwhile written about Cottage (F 91...
511 To Anton Kerssemakers. Nuenen, Friday, 3 July 1885.
in original text:
...t zij later komt – zeg het dan eens tegen van der Harten, die mijn vogelnesten wilde komen...
in translation:
I’ve finished two paintings — if you’d like to come and look at them with Van de Wakker on Sunday — very...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b881 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van de Wakker, previously indirectly referred to in letter 469. This amateur painter was a telegraph operator in the post office in Nuenen and lived at what was then no. 253 Rozemarijnstraat, district B (now Jan van Lieshoutstraat...
in note 2:
Van Gogh probably means Joseph van der Harten. He had a brewery in Vrijstraat in Eindhoven and was a friend of Antoon Hermans (whom Van Gogh also knew). He stuffed animals. Cf. Jack van Hoek, ‘Over een kerkuil en een kalong’, Drijehornickels 29-3 (2020), pp. 33-36.
512 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 6 July 1885.
in title:
512 To Theo van Gogh. Nuenen, Monday, 6 July 1885.
in original text:
...over heeft is dan ook magtig ingewikkeld.– Het geheel van wat hij zegt – als men ’t gelezen...
...wil.– Enfin.– Nu zegt ge dat het zilverachtig grijs van Uhde zoo mooi is – en dat als ik ’t...
...een revers de la medaille van! Toch heb ik, om U te overtuigen ik het goede er van wensch te zien...
...op den voorgrond stelde ik dit schij wel degelijk – wat het voornaamste betreft, dat 3,4 van ’t...
...Het schilderen is soms zoo verdomd duur en in den tegenwoordigen tijd komt het er juist zoo op aan...
...de Christus van Uhde al bijzonder ongelukkig vind, die kan er niet door – de kinderen zijn goed.– Ik houd zooveel van L’Hermitte �� van Raffaelli omdat het door en door gedacht is, verstandig en eerlijk. Ik heb hier liggen een paar figuren, een vrouw met een schop op den rug gezien, eene andere die bukt om aren op te rapen – eene andere van voren met ’t hoofd haast aan den grond, die...
...dat hij ’t ook weet – en het ter wille van dat de brave burgers uit dat land alwaar hij woont...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b454 V/1962
in date note:
...a few days before replying (ll. 56-58). Since Jo van Gogh-Bonger gave the date as 6 July in Brieven 1914...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
Van Gogh painted cottages there, as becomes clear in letter 513.
in note 9:
...of this period, so it is not possible to identify the specific drawing Van Gogh is referring to here.
513 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 12 July 1885.
in title:
513 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Sunday, 12 July 1885.
in original text:
...erg in haast. ik heb den heelen dag zoo noodig tegenwoordig, daar ik wel 2 uur van hier aan ’t...
...en Mantz en andere artikels zeggen – men op den laatsten Salon & in ’t algemeen heel veel...
...zoudt zitten. Ik moest veel betalen in ’t begin van deze maand en wat mij rest is precies f. 5...
...modellen. Het is hier als overal, de menschen poseeren verre van graag en als ’t niet was om ’t...
...al een geldkwestie. Hebt gij in het boek van Sensier wel eens gelezen dat toen Millet het buitenkansje had eenige duizend francs te erven, hij in plaats van dit – hij was toch waarachtig arm genoeg...
...deden anderen – b.v. Paul Dubois, die wat hij van zijn ouders erfde besteedde aan model. en een...
...om den salon te vullen met doeken van meters hoog bij meters breed. Enfin.– Er zijn er een paar bij die hutten die ik veel helderder heb geschilderd maar ik zeg nog eens dat, hoeveel ik ook van...
...dat geval zal ik ze zenden zoodra ik ’t geld van de volgende maand heb en dan in alle geval reeds...
in ongoing topic 1:
Serret’s reaction to Van Gogh’s work (508)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b455 V/1962
in date note:
...consequently written after letter 512 to Theo. As Van Gogh says that he is finding time to write, we...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...that Van Gogh now says he has painted. He also made Village at sunset (F 190 / JH 492), which measures 57 x 82 cm. We also know of six smaller cottages from this period – in his next letter (515), Van Gogh...
in note 5:
...1881, pp. 149-153. The stroke of good fortune that Van Gogh is referring to is the 2000 francs that Millet...
in note 6:
Van Gogh may have known the anecdote about the inheritance of the French painter and sculptor Paul Dubois...
in note 7:
Van Gogh doubtless raised the issue of Millet’s and Dubois’ inheritances because he himself had decided...
514 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Monday, 13 July 1885.
in title:
514 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Monday, 13 July 1885.
in original text:
...En tweedens – waar ge niet alleen van mij maar ook van mijn familie meer vriendschap hebt gehad...
...op een brief van mij. Vooral ik niet, waar bij die gelegenheid van het overlijden van mijn vader...
...el echter voor ’t oogenblik – dat ik om den vorm van ’t figuur niet geef, wat ge al meer hebt...
...mij tot mijn verveling schreeft, en reden was van den brief waarop gij niet antwoordet, is over...
...behoeften �� van den tegenwoordige tijd op ’t gebied schilderkunst. Indien in plaats van te...
...mag – verwar dit niet met de wijze van schilderen van een Millet of l’Hermitte.– Het geen ik...
...maar al te veel niet te goeder trouw gebezigd.�� Van al die italjanen en spanjaarden prijst men de...
...de buurt kwam, zou ik hem graag en inviteeren en den weg wijzen. Juist omdat modellen te vinden die...
...vierkantweg – ik heb van den eenen kant – behoudens alle waardeering van uw schilderen – eeni...
...dit U nog zeggen – Kunt ge elders net zoo goed uit den weg – welnu – ik heb geen reden om te...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s reaction to the lithograph of The potato eaters (503)
in ongoing topic 2:
The death of Mr van Gogh (486)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8384 a-b V/2006
in date note:
The letter is a justification for the return of Van Rappard’s letter about The potato eaters of 24 May 1885 (503 and 504). Some time must have elapsed between that letter and the present one because Van Gogh assumes that Van Rappard has broken with him (ll. 117-118). From letter 516 of about 15 July it appears that Van Rappard had not written about a breach, so that Van Gogh’s assumption must have been based on the prolonged absence of a response. Since it is also clear from that same letter that Van Rappard replied to the present letter and Van Gogh wrote back immediately, we have dated letter 514 on or about Monday, 13 July 1885. See also letter 515, Date.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
The lithograph The potato eaters (F 1661 / JH 737). We do not know which one Van Rappard had. Cf. Van Heugten and Pabst 1995, pp. 97-98.
in note 2:
...on ne l’a jamais!) (quotation on pp. 131-132). Van Gogh read this periodical in his parents’ house...
in note 3:
Van Gogh means that people may claim to have some knowledge, but not that they know everything, have...
in note 4:
That is, during Van Rappard’s stay in Nuenen in October 1884.
515 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 14 July 1885.
in title:
515 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 14 July 1885.
in original text:
...zij draagt den naam van “den heksekop”. Ge herinnert U dat in ’t boek van Gigoux staat hoe...
...teekeningen van Raffaelli – en oordeel zelf of ’t mogelijk ware zich een goed begrip van dien...
...de modellen van beroep, en de effekten die men pakken wil, veranderen met het vorderen van den dag...
...wanhopig drooge techniek van de Italjanen & spanjaarden.– Imagiers! – dat woord van Jacque, ik...
...De TECHNIEK van een schilderij uit het boerenleven of – als Raffaelli – uit het hart van de...
...van Cabanel, een dame van Jacquet en een boerin niet van Bastien Lepage zelf maar een boerin van...
...l’Hermitte b.v. een figuur teekenen, zal men den vorm van het ligchaam veel meer voelen en toch...
...er toch misschien het op den duur beter uithouden zullen dan de makers van de uitheemsche doch in...
...tijden geld van noode heeft – maar mijn excuus is juist dat het schilderen van de schijnbaar...
...had over zekere fouten in de structuur van de figuren van de aardappeleters.– Maar ge hebt aan...
in translation:
...a ‘genre’ — but nowadays, with Millet in the van as the eternal master, it’s the very heart...
in ongoing topic 1:
Serret’s reaction to Van Gogh’s work (508)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b456 a-c V/1962
in date note:
...Van Rappard (514, 516, 517 and 520) in the month of July 1885 is tricky because there is very little to go on, although the order in which they were written can be reconstructed on the basis of the content. Letters 513 of about 12 July and 522 of 29 July bracket the period in which they must have been written. We have used the progression of Van Gogh’s correspondence with Van Rappard, the last letter of which in this month is dated 27 July (see letter 521), in order to arrive at a distribution of the letters and probable dates. Letter 520 must have been written between about Tuesday, 21 and Friday, 24 July 1885 (see letter 520, Date). Since Van Gogh let it be known in letter 520 that he was disappointed not to have had a reply to letter 517, several days must have elapsed between these two. We have therefore dated this letter on or about Thursday, 16 July 1885. Letters 518 and 519, which were written on the same day (the day Willem Wenckebach visited Van Gogh), have consequently been given this date. In the present letter Vincent reiterates that he wants to send Theo four works. This makes the present letter a follow-up to letter 513 of about 12 July, where he mentions this for the first time (ll. 4-8). Since the next letter dates from about 16 July (519), we have dated 515 on or about Tuesday, 14 July 1885...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...is impossible to say with certainty which cottages Van Gogh wanted to send. See letter 513, n. 1, and n. 2...
in note 2:
Van Hoek has identified two people that this could refer to: Johan van Lith, the owner of a piece of land in Tongelre (near Nuenen) known as ‘Rouwveldje’ or ‘Raauwvelden’, and Catharina Helena Bruininga, who lived at this time in Huis te Coll in Tongelre. See Van Hoek 1995. In Dutch ‘coll’ means witch. The first...
in note 7:
Van Gogh took this expression from Paul Mantz’s article ‘Le Salon ii’ in Le Temps of 17 May 1885 (p...
in note 9:
Van Gogh may have been thinking here of Alfred Dehodencq, Course de taureaux en Espagne (The bull fight in...
in note 16:
The fact that Van Gogh painted the subject as well as drawing it emerges from letter 529. It is only known...
516 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Wednesday, 15 July 1885.
in title:
516 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Wednesday, 15 July 1885.
in original text:
...om je niet in ’t idee te versterken dat er van breken sprake is, althans niet bij mij”, is ’t...
...niet waar, en het is aan U al dan niet daar gebruik van te maken.– En ik voor mij zou en U en...
...te hebben.– Ik kan U niet zeggen Uw schrijven van heden mij tot iets nuttig of noodig is.– Wees...
...elkaar zien te vinden.– Maar gij – spreken van zelfkennis – neen amice – het desoleert me...
...van zekere akademie.– Het spijt me die kennis terug te hebben en meer nog spijt me het verlies van...
...trekken en ik doe het ook niet.– En Uw zeggen van dat ik iemand noodig heb die mij dingen aan...
...die juist menschenkennis genoeg heeft om als iemand van Uw positie en stand zoo iets doet, met een...
...over mijn ondervinding van U. Ik spreek Wenkebach morgen – ik zal hem zeggen – zonder details – dat ik spijt heb ge er in lang niet zijt geweest – en zoowel U als W. zelf graag van tijd tot...
...tegen dat Uw werk nobel is (welligt als reactie van een nobeler tijd als gewoonlijk in Uw leven als...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s reaction to the lithograph of The potato eaters (503)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8385 a-b V/2006
in date note:
...16 July 1885 (see letters 519 and 515, Date), and Van Gogh says in the present letter that he will...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh is referring to Van Rappard’s reaction to letter 514, in which he wrote that he assumed their friendship was at an end (ll. 117-118).
in note 2:
...Kunstliefde’, where he became friendly with Van Rappard. They stayed together in Drenthe in...
in note 4:
...brother of the owner of the Gestel printing works, later wrote about Van Gogh’s lithography manner: ‘It will have been in 1884 that Van Gogh first came to us. We already had a lithographic printing works in...
in note 7:
Van Rappard suffered from fevers, for which he had gone on a cure in the summer of 1883: see letter 290, n...
in textual note 140:
explicatie < Followed by a reference to l. 80-102 (`En...eenvoudig_–��). Van Gogh put a frame around this passage.
517 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Thursday, 16 July 1885.
in title:
517 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Thursday, 16 July 1885.
in original text:
...ls van uw aanmerkingen zijn heel precies, als ensemble neen. W. dacht dan ook ge er van terug zoudt komen.– ik heb hem juist nog gewezen dat als mijn figuren veranderd zijn, het juist ter wille van...
...en.– Gedurende een heele reeks van jaren heb ik met een heele reeks van personen één zelfde...
...in hun afkeuring van al mijn doen en laten dat in de laatste paar jaar, in plaats van langer tijd...
...ook den rug heb toegedraaid. En alles laat zeggen, denken, doen wat men wil, zonder me er iets van...
...parti pris van hatelijkheid zou wezen.– Op die conditie van algeheele terugname van die brieven...
...betreft – bij gelegenheid van het overlijden van mijn vader – voorziende dat met hun het misverstand wel eeuwigdurend zou kunnen wezen – heb ik ter wille van de duidelijkheid – eenvoudig gezegd dat wat zaken betreft en manier van leven, ik te zeer andere inzigten had dan dat op den duur we...
...ver van daan ben uw grieven toe te geven, en mijn conditie is en blijft, algeheele terugname van Uw...
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s reaction to the lithograph of The potato eaters (503)
in ongoing topic 3:
The death of Mr van Gogh (486)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8386 V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
518 To Anton Kerssemakers. Nuenen, on or about Thursday, 16 July 1885.
in original text:
...maar ook Rappard van tijd tot tijd hier zullen blijven komen. Ten minste, ik heb Rappard zoo lang gekend en zoo goed gekend dat ik geneigd ben het er voor te houden hij terug zal komen van zeker misverstand, dat maakte dat wij een tijd koel waren. Ik heb hem zoo even geschreven maar ik verlang algeheele terugname en zonder voorbehoud van zekere dingen die hij van mijn figuren zeide en die ik beweer niet te verdienen. Wat ik zeggen wilde in verband met Uw nieuwe studies is dat ter wille van de...
...is den aller kortsten weg in te slaan en Uw geval eenigzins anders, heel anders dan dat van iemand...
...de dingen afsluit, moet men als beginner wel in den war gebragt worden door allerlei dingen in de...
...als men het vastzet in een blok door middel van een schroef.– En U kunt het dan ook gebruiken...
...wilt maken, wat U wel kunt met behulp van eenige schroeven alleen. Dan kunt U ’t mijne als model krijgen als U ’t noodig mogt hebben.– Mijn indruk van Wenkebach is zeer gunstig maar toch vraag...
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s reaction to the lithograph of The potato eaters (503)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b880 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
There are various drawings of perspective frame designs in Van Gogh’s Nuenen sketchbook; he may have shown these to Kerssemakers. See Van der Wolk 1987, pp. 50, 53, 60, 75-76, 79.
519 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Thursday, 16 July 1885.
in title:
519 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Thursday, 16 July 1885.
in original text:
...Waarde Theo, Vandaag heb ik een bezoek gehad van Wenkebach, een schilder uit Utrecht die dagelijks...
...anders kon expliceeren dan dat hij met andere lui van den Haag over mijn werk geluld had en dat...
...zien figuren die Rappard vroeger goed vond en tevens die van nu er bij, en wees hem hoe ik wel...
...pris heb om altijd donker te schilderen. Een paar van de hutten zijn zelfs zeer licht. Maar dat het...
...zelfs – zoodat als men het naast een van zijn teekeningen van nu zou houden het geheel rood er...
...ge misschien van zelf het in zijn verband.– Om een eerlijk, degelijk coloriet te krijgen, om het vol te houden, is het – en vooral in dezen tijd, nu imitateurs (niet de meesters zelf) van de...
...Zoo zei Wenkebach b.v. dat hij dat geval van den ouden toren met pleizier zag en het buiten de verf...
...dat hij de figuren goed vond – hij sprak van Milletachtig.– ik weet echter zeker dat ik ze nog...
...ge kunt, stuur me iets, al is ’t maar tien francs, om door den tijd te komen. t. à t. Vincent
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s reaction to the lithograph of The potato eaters (503)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b453 V/1962
in date note:
...were also written the same day. This tallies with Van Gogh’s assertion that he is ‘absolutely broke...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...once belonged to J.L. Beijers of Utrecht. See for Van Rappard’s medal: letter 448. On the exhibition...
in note 3:
...unfinished later addition to the letter. We reckon Van Gogh meant ‘colourists always concentrate on the...
in note 4:
Van Gogh probably means the painting The old tower (F 88 / JH 490), which he had made in the summer of 1884.
520 To Anthon van Rappard. Nuenen, between about Tuesday, 21 and Friday, 24 July 1885.
in title:
520 To Anthon van Rappard. Nuenen, between about Tuesday, 21 and Friday, 24 July 1885.
in original text:
Tot mijn leedwezen merk ik tot heden niet van Uw antwoord.– Hoe meer ik er over nadenk, hoe meer ik er volstrekt niet tegen op zie mijnerzijds te coupeeren, tenzij ge ten eenemale eene correspondentie terugneemt die U zelf – naar mijn meening...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s reaction to the lithograph of The potato eaters (503)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8388 V/2006
in date note:
Van Gogh is still waiting for Van Rappard’s reply to letter 517, and says ‘once more’ that unpleasant as he finds the disagreement which has arisen, he is nonetheless willing to regard it as a ‘misunderstanding’ (l. 8) which it must be possible to put right. He now urges him to come to a decision about their friendship, which has to be taken ‘this week’ (l. 13). From the next letter to Van Rappard, which was written on 27 July, it appears that Van Gogh wants to patch up the quarrel – this must have been in response to Van Rappard’s...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
521 To Anthon van Rappard. Eindhoven, Monday, 27 July 1885.
in title:
521 To Anthon van Rappard. Eindhoven, Monday, 27 July 1885.
in original text:
dat er noodzakelijk een einde moet komen aan deze zanikerij is in de eerste plaats omdat het veel zou gaan lijken op het dispuut van zekere twee godvruchtige predikanten die over een verschil van meening aangaande de geographische ligging van den weg der zaligheid met zóóveel vuur disputeerden, dat op een gegeven oogenblik als met één zelfde mouvement zij respectievelijk hunne pruiken in elkanders aangezigten wierpen. Die pruiken zouden er bij hooren – en – hoe willen wij met den besten wil van de wereld nu verder komen want wij zijn juist op het critieke punt en noch gij noch ik zijn in het bezit van het onontbeerlijk werptuig in casu.– Ik ben ten einde raad om die reden en het spijt mij zeer dat wij iets zijn begonnen hetwelk wij nu niet bij...
...Het is al te absurd. Wees verstandig en schei er van Uw kant ook mede uit. Al wat zoo maar in een...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s reaction to the lithograph of The potato eaters (503)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8387 V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
522 To Theo van Gogh. Nuenen, Wednesday, 29 July 1885.
in title:
522 To Theo van Gogh. Nuenen, Wednesday, 29 July 1885.
in original text:
met dit woordje zeg ik U vast goeden dag. Ik wou het U convenieerde met Uw vriend Bonger van middag voor ge gaat eten, dus – laat ons zeggen tusschen 3 & 5 even bij mij een kijkje te komen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b457 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...wrote to Karel Joan Lodewijk Alberdingk Thijm (the writer Lodewijk van Deyssel): ‘We hardly know Brabant at all. I visited Vincent van Gogh there in ’85 when he was living in Nuenen. I have lovely memories...
523 To Hendrik Jan Furnée. Nuenen, Wednesday, 5 August 1885.
in original text:
...is het juist het moment waarop finantieele hulp van anderen geheel ophoudt en ik uitsluitend op...
...moeten overgaan (indien U uw geld vordert) van mijn meubels & wat ik verder heb, te verkoopen. Die bestaan uit een paar oude stoelen, een werktafel van ruwhout en, in een woord, zijn dermate zonder...
...mijn vader niet rijk en tweedens heeft niemand van de kinderen zijn aandeel gevorderd. Mij dunkt...
...iets van mijn werk voor me te plaatsen, hetzij indien U afwacht tot ik wat verkoop van hetgeen ik...
...van Gogh Een laatste woord nog.– Als ik oneerlijk was, ware zeker geen moment geschikter om van...
...tot U en tot Leurs, die ook nog een f. 25 van mij hebben moet, kom met uw wissels! dan zijt U, niet...
...decoratie van een eetkamer die ik voor iemand maakte die mij niet betaalde. Als U nagaat dat ondanks alle inspanning ik het te kort daardoor ontstaan nog niet te boven ben – de verf die ik van U...
...minder dan ooit, want het is voor mij de periode waarin ik me onafhankelijk maak van alle subsidie...
in translation:
...than you. I respectfully remain, Your servant Vincent van Gogh Just one last word. If I were...
in ongoing topic 1:
The death of Mr van Gogh (486)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b458 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had left things behind in The Hague when he moved to Drenthe.
in note 2:
Van Gogh did indeed give up his share of the estate. In March 1889 Elisabeth and Willemien made their shares...
in note 3:
Van Gogh deleted ‘de minste kwaliteit’ (the poorest quality) before the word ‘paint’.
in textual note 41:
daarvan < daar van
524 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Thursday, 6 August 1885.
in title:
524 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Thursday, 6 August 1885.
in original text:
...wenk is deze geweest:– beschouw het schilderzaakje van mij niet als een ballast en behandel het...
...die van mijn kleine schuit de schipper ben, vraag in dit geval, wel verre van loskapping van het...
...in tijd van nood het beter dienst moge kunnen doen.– Betwijfelt ge nu de goede trouw van dit...
...te herhalen.– Want ik merk dat aan den kant van de verfrekening mijn eigen schuitje hier & daar...
...weet ik genoodzaakt kan wezen door drang van omstandigheden juist het sleeptouw te kappen...
...Dat in geval van storm ik in alle geval wil maar misschien ook kan U van eenig nut en dienst wezen...
...zeggen ons schilderzaakje de kern te laten worden van zaken die we zamen verder ondernemen konden...
...niet dezelfde idees heb als gij, verdenk me niet van kwade trouw of enfin lage bedoelingen, het zij...
...houden aan het schilderzaakje dat zoowel van U als van mij hoort. Ik zeg, het kan een boot zijn die U eventueel in den storm van dienst kan wezen, al wensch ik den storm evenmin als gij dien wenschen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b459 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Letter 523 to Furnée is an example of Van Gogh’s efforts to find a solution to the problem of his...
in note 2:
Van Gogh added ‘but...our’ (‘maar ... ons’) later.
525 To Cornelis Marinus van Gogh. Nuenen, Thursday, 6 or Friday, 7 August 1885.
in title:
525 To Cornelis Marinus van Gogh. Nuenen, Thursday, 6 or Friday, 7 August 1885.
in original text:
Theo naar U toegaande en ik een verzoek aan U hebbende, maak ik van deze gelegenheid gebruik U ’t volgende te vragen. Of U me wilt toestaan Uwe schilderijen eens te komen zien – ik heb in lang geen schilderijen gezien en heb er zulk een verlangen naar dat ik over alles heenstap om U dit te...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b186 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...last met at the end of March, in the days after Mr van Gogh’s death, at which time Uncle Cor had visited...
526 To Anthon van Rappard. Nuenen, between about Saturday, 8 and about Saturday, 15 August 1885.
in title:
526 To Anthon van Rappard. Nuenen, between about Saturday, 8 and about Saturday, 15 August 1885.
in original text:
...veel gehoord van Eugène Delacroix.– ik heb een prachtig artikel over hem gelezen van Silvestre.– Om een paar woorden die mij er op ’t oogenblik van invallen U te schrijven – het einde van...
...van hem de stemming van kleuren en toon één was met de beteekenis. In kleuren de tegenstelling, breking, wederkeerige werking van zwart tot wit, van geel tot violet, van oranje tot blaauw, van rood...
...e le morceau”.– En van dit laatste juist is het artikel van Silvestre vol. Wat een verbazende...
...te vergeten.– Een nieuwe van dat gehalte is L’Hermitte. Nog iets van Delacroix – hij had een...
...den Boulevard toen ze deze discussie hadden – die al vrij hevig was.– Toen zij scheidden was den...
...ook over Delacroix, van Gigoux. ik heb ook nog een mooi boek gelezen van Bracquemond, de etser...
...te drukken, dan den contour en de actie af te leiden uit den stand & proportie van die eivormen. en...
...Ik heb Wenkebach doen toekomen een artikel van Paul Manz over den Salon, met verzoek dit U ook te...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b8390 V/2006
in date note:
...Van Gogh is referring to a remark he had made about drawing plaster models at the Academy when he writes ‘I let fly at you about drawing plaster models’ (ll. 91-93d); he did this here in ll. 140-142. Secondly, the letter no longer shows any trace of the disagreement that dominated the correspondence earlier in the summer. In letter 521 of 27 July Van Gogh let it be known that he considered the quarrel at an end. We regard his sending Van Rappard a basket of birds’ nests as an initial gesture of reconciliation. The letter from Van Rappard for which Van Gogh thanks him in letter 528 can then be seen as his reply to the present letter; this reply must therefore date from no later than about 17 August (cf. letter 529) and must have been written not long after he received Van Gogh’s gift. The book by Bracquemond that Vincent mentions (l. 63) belonged to Theo, and from letter 530 we learn that he was supposed to send it back. Assuming that Theo gave Vincent the book during his visit to Nuenen, the present letter must date from after his arrival on 29 July, and Vincent must moreover have had time to read it, whereas he was working a great deal during the day while Theo was in Nuenen. On the above grounds we have dated the letter between about Saturday, 8 and about Saturday, 15 August 1885...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
See for Van Gogh’s collection of birds’ nests: letter 507, n. 10.
in note 5:
...both mean ‘take something forcibly’). Van Gogh quotes the saying again in letters 535 and...
in note 9:
Van Gogh did not get the phrase ‘(par les masses, par noyaux)’ from Gigoux’s book, but he could find it...
in note 10:
...recounted the following anecdote which, since Van Gogh refers to it several times, we quote here in...
in note 11:
Van Gogh added ‘Als...is.–’ (If ... case) later.
in note 13:
Van Gogh had probably got this idea from reading the chapter on nests in Jules Michelet’s popular...
527 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 17 August 1885.
in title:
527 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Monday, 17 August 1885.
in original text:
...cela passe” is een woord niet van mij maar van iemand wiens zeggingen verschrikkelijk uit kwamen...
...er over van ’t enorme cijfer waarvoor ge dan nu omzet. Van een gril van G&Cie hangt dat cijfer af.– En kunstKENNIS, schoon aan den haak, staat in verband, naauwer dan ge denkt, met beoefening van...
...van persoonlijk initiatief geweest en van persoonlijk willen & energie – maar wat moet ik er van...
...moet een restant van gisteren wachten. Ten overvloede, ziehier hoe voor de rest van dit jaar het...
...precies der restanten van rekeningen die natuurlijk veel hooger zijn geweest over den loop van ’t...
...er komen van U voor Sept. Oct. Nov. Dec. 4 x frs 150 = frs 600. Dan resteert voor van nu tot...
...moet. Dat dus ik van Aug. - 1 Januarij, dus haast 5 maanden, moet leven en schilderen van frs 350. Wat ik doen kan van frs 150 per maand maar makkelijk niet, maar enfin het kan als minimum.– Moeten echter in den loop van 4 maanden frs 250 gekort worden tot betaling van verf & huur, welnu dan is...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b460 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh had spent his original allowance. This letter must therefore have been written around the same time. The precise date cannot be determined, however, because he also says that he spent a significant proportion of the allowance on settling debts (ll. 175-176). On the other hand, the three letters cannot have been written later than about 21 August, since we assume that Van Gogh could have received the extra allowance he had asked for from that date onwards (see letter 530, Date); about 20 August is therefore the terminus ante quem of letter 529. The precise dates of these three letters consequently cannot be pinned down; the dating is moreover related to the margin of about five days in the dating of letter 530. With these caveats, we have dated letter 527 on or about Monday, 17 August; letter 528 on or about Tuesday, 18 August; and letter 529 on or about Wednesday, 19 August 1885...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh must be referring to the thousands of seaside visitors who flocked to Scheveningen between July and...
in note 3:
Van Gogh derived this expression from Hugo’s William Shakespeare in a passage on Greek drama: ‘To be a...
in note 5:
...Van Gogh was looking for addresses of art dealers from Nuenen (and possibly Eindhoven) or actually went to Antwerp himself. Had he gone in person, one would expect him to have shown some canvases to dealers and reported their reactions to Theo. Moreover, the wording in letter 541 of about 14 November, in which Van Gogh writes that he has ‘come by’ the addresses of six art dealers, would seem to indicate that he did not have them before. And lastly, several months later, after a visit to the Rijksmuseum (letter 534), he writes that he does not intend to be cut off from paintings by other artists for so long in future. Had he been to Antwerp he would undoubtedly have gone to the World Exhibition and/or the Museum voor Schone Kunsten. On the other hand, we do know for certain that Van Gogh went to Antwerp with Anton Kerssemakers. According to Kerssemakers’s memoirs, however, this was after their visit to Amsterdam on 6-8 October 1885. (Cf. Verzamelde brieven 1973, vol. 3, p. 95.) In a letter of 1912 Kerssemakers also recalled that Van Gogh had once been to Antwerp on his own and had brought back a nice surprise. The story is preceded by a brief introduction about a visit to a pharmacist: ‘They then asked the old pharmacist Vrijman for Copahu Balsam, and as a curiosity Van Gogh told me that, when they asked him whether they could dilute this Copahu with turpentine, the pharmacist, believing that they had contracted a venereal disease, snarled at them, “haven’t you done enough damage to your carcass already?” which the two visitors naturally found very funny.’ Kerssemakers himself wrote: ‘In my memoirs in De Amsterdammer I spoke of the singular revenge he had wreaked on that parson in Nuenen, but I didn’t want to specify it, deeming it not really suitable for the general public; however, I will tell it to you personally, counting on your discretion. He came to see me once after a trip to Antwerp, and said I’ve brought something back from my trip to do that tiresome fellow in Nuenen a favour. Obviously I was very curious as to what this could be, and then he showed me a few dozen sheaths (gants d’amour); I shall hand them out to the peasant lads in Nuenen, and see what that does. You can see that the missionary zeal was already long gone.’ Letter from Anton Kerssemakers to Albert Plasschaert, Eindhoven, 27 August 1912 (FR b3038...
in note 7:
In letters 509 and 510 Van Gogh had said that he would be sending figure drawings.
in note 8:
...paint suppliers in The Hague, Leurs and Furnée, Van Gogh also owed money to the Eindhoven firm of...
528 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Tuesday, 18 August 1885.
in title:
528 To Anthon van Rappard. Nuenen, on or about Tuesday, 18 August 1885.
in original text:
...van ’t schilderij – de vrouw met den hark – Goed op zijn plaats, maar – het opharken van de...
...t schij groot wordt van afmeting is mijns inziens het een kwestie van zeer veel belang de acties...
...onregte – beweerdet ik ze verwaarloos: het weergeven van den vorm in haar modelé, haar groote...
...4 groote composities van Lhermitte.– Die man is voor mij MILLET II in den vollen zin van ’t...
...Parijs aan de orde van den dag is, die ik heel gelukkig vind. Het succes van de tentoonstelling Eug...
...schilderen van boeren in hun entourage – le paysan chez soi. Nu noemt gij dat ensemble van mijn...
...t schilderen van de boeren, is een zóó zwaar werk dat de uiterst zwakken van zelf wel er niet...
...maar die lui welke den voortgang van de idees waarvoor Millet en anderen van een vorig geslacht...
...studie van gisteren. Gegroet – de aanmerking over de handeling van de vrouw in ’t midden van uw...
...n reeds bukt, het – aan den gang zijn van het werk is iets misschien wat veel verticale...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s reaction to the lithograph of The potato eaters (503)
in ongoing topic 2:
Van Rappard’s visit to Nuenen (452)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b8389 a-c V/2006
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Rappard was working on Workers at the Ruimzicht brickyard (Utrecht, Centraal Museum). Ill. 331. This large work measures 183 x 300 cm. The sketch of it that he sent Van Gogh is not known.
in note 2:
Van Rappard did not act on this suggestion.
in note 5:
From the end of the letter it is clear that Van Gogh enclosed sketches after drawings of figures, but we do...
in note 7:
Over the past months Van Gogh had acquired four prints by Léon Augustin Lhermitte: Les bûcherons (letter...
in note 9:
...both these artists. See Richard Thomson’s ‘Theo van Gogh. An honest broker’ in exhib. cat. Amsterdam...
in note 10:
Van Gogh must be referring to his comment in letter 526: ‘does one learn it from the plaster statue copiers...
529 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 19 August 1885.
in title:
529 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 19 August 1885.
in original text:
...mijn schrijven van eergisteren wilde ik nog bijvoegen dat ik gisteren een brief van Rappard heb gehad en onzen twist geheel is opgemaakt, dat hij mij een croquis zond van een groot schilderij van een...
...schilderijen zoeken die in den zelfden geest zijn, het zou b.v. Meunier wezen van wien gij de...
...wilde U echter zeggen dat ik hoop dat het met den twist dien wij hebben ook zoo zal afloopen en dat...
...ongeluk en te strijden hebben is de voorwaarde van alle eerlijke overwinning.– De kosten bij het...
...En waar het voor mij schraler wordt in plaats van beter, is het eindelijk zoo hoog geloopen dat ik...
...De man die ik nu in den Haag heb, is Leurs, die niet meer in den Practizijnshoek woont maar in de...
...de sneeuw, van den korenoogst: een maaier, een vrouw die opbindt, schoven en den molen, zoo als gij de teekeningen zaagt.– Een effekt van s’avonds na zonsondergang. Ook nog studies van interieur...
...eerste van zaagt. Rappard had Wenkebach gesproken en in zijn brief was geen spoor meer van den toon...
in ongoing topic 1:
Van Rappard’s reaction to the lithograph of The potato eaters (503)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b461 V/1962
in date note:
...letter to Theo of ‘the day before yesterday’ to which Van Gogh refers here (l. 2), is letter 527. He had immediately replied to the letter from Van Rappard he received ‘yesterday’ (ll. 3-4) with letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
See for Van Rappard’s Workers at the Ruimzicht brickyard: letter 528, n. 1.
in note 3:
...about Constantin Meunier’s painting Returning from the pit, which was exhibited at the World Exhibition. See exhib. cat. Antwerp 1885, p. 34, cat. no. 252 (De ophaling in eene kolemijn in het land van Luik). This was not the first time Van Gogh mentioned Meunier’s work in connection with Van Rappard’s: see letter 496.
in note 4:
This was in Jutphaas, a small town to the south of Utrecht, where Van Rappard’s cousin A.C.P.G. van Rappard owned a brickworks.
in note 5:
It is possible that Van Gogh wrote ‘kon’ (could) rather than ‘kan’ (can).
in note 10:
It is not possible to determine which figure pieces Van Gogh had in mind here. Altogether we know of ten...
in note 16:
...Van Gogh is referring to here. He had made the study Two women digging (F 97 / JH 876) two days earlier, as we learn from letter 528, and Two women digging (F 96 / JH 878) was most probably also one of this series. Van Gogh may also have counted the watercolour Two women digging (F 1296 / JH 877) as one of them...
in textual note 24:
kan < It is possible that Van Gogh wrote ‘kon’.
530 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Friday, 21 and about Wednesday, 26 August 1885
in title:
530 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Friday, 21 and about Wednesday, 26 August 1885
in original text:
...teekeningen van figuren met entourage, heb ik heden er eenigen afgezonden. Of die voor het doel van...
...waar ik vroeger van gemeend had het blijven zou, veranderde en niets er van steek hield.– Als ik...
...U te verschrikken, niet om U den moed te benemen maar als een woord van harde waarheid – dat te...
...uw U maar zoek die vernieuwing in het hart van het vak: schilderen, en handelen ook maar met eigen...
...van het U te verwijten U zou voorstellen slechts om meer zamen te doen en geen van beiden ons te laten overdonderen. Beiden integendeel te toonen dat er pit en energie – en liefde tot de kunst van...
...vrij serieuse bezwaren te kampen heb, wel verre van voorspoedig te zijn.– Goed – maar naarmate...
...maand verscheiden bij te maken in het formaat van die erwtendopster, die de laatste was welke ik...
...Het boek van Bracquemond heb ik nog gehouden omdat bij eerste lezing ik hetgeen hij zegt van chaud et froid niet begrepen nog heb, maar ik geloof het iets belangrijks is dat hij van het licht zegt...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b462 V/1962 (sheet 1) and b1035 V/1962 (sheet 2)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...is difficult to reconstruct. In his previous letter Van Gogh wrote that he was planning to include a few...
in note 2:
...between wheat sheaves (F 1275a / JH 873); certainly Van Gogh made more of an effort with the backgrounds in...
in textual note 55:
woord van < woord
531 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 2 September 1885.
in title:
531 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 2 September 1885.
in original text:
...het ensemble opvattende noch van de kleur noch van den localen toon maar veeleer van het licht...
...r alle dingen voldoet hij volkomen aan de eisschen van eerlijk te wezen. Er is veel gesproken over...
...Wel is het zeker dat hetgeen van Poussin wordt gezegd, van wien ik zoo heel weinig ken, ik het...
...dus die van heden hooger.– Ik heb deze laatste 14 dagen erg veel last gehad van de eerwaarde...
...den burgemeester en er op gewezen hoe dit de pastoors niet raakt en die op hun eigen territoor van...
...in elkaar zat van de meid zelve en het een geval zijnde waarin een gemeentelid van den Nuenenschen...
...juist dezelfde modellen te houden, die door en door van oud Brabantsch ras zijn. Toch heb ik nog...
...naakt model nam, dat hij nu ter wille van een schij van een steenbakkerij een huisje op de plaats...
...voor ergens vandaan moet komen. Dat ofschoon hij geld van zich zelf moge hebben, hij er beslist bij...
...iemand toch.– Maar ik heb van avond te veel met de teekeningen van Lhermitte te doen dan dat ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b463 V/1962
in date note:
...23-24), which Theo discussed in a letter to Mrs van Gogh on 8 September 1885 (FR b902). We have...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
The burgomaster of Nuenen was Johannes van Hombergh (RHC, Administratief Archief Nuenen). Van Gogh wrote a note to Van Hombergh in September 1887 (letter 573).
in note 5:
This ‘girl’ was the unmarried Gordina de Groot, who modelled for Van Gogh several times.
in note 6:
It is possible that Van Gogh wrote ‘kan’ (can) rather than ‘kon’ (could).
in note 7:
See for Van Rappard’s Workers at the Ruimzicht brickyard: letters 528 and 529.
in note 8:
Van Rappard returned to Drenthe not only in 1885, but in 1886 too. See Egbert Brink, ‘Ridder in het armenhuis. Anthon van Rappard in Drenthe’, Waardeel. Drents Historisch Tijdschrift 25-1 (2005), pp. 23-28, esp. 27.
in note 9:
Van Gogh knew of the history painter Paul Marc Joseph Chenavard through Charles Blanc, who devoted a chapter...
in textual note 55:
kon < It is possible that Van Gogh wrote ‘kan’.
532 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Friday, 25 and about Tuesday, 29 September 1885.
in title:
532 To Theo van Gogh. Nuenen, between about Friday, 25 and about Tuesday, 29 September 1885.
in original text:
Het boek van Bracquemond heb ik meer dan eens gelezen, & heb er nog al over...
...U heb zijn eenige stillevens �� van een mand met aardappels – vruchten – een koperen ketel &c., maar die ik juist maakte in verband tot het modeleeren met verschillende kleuren. & ik wou wel dat Portier ze zag. Ik zal ze U zenden zoodra ik het geld heb want ben in ’t eind van de maand. Ben ook nieuwsgierig naar de Lhermitte, als er deze maand een is geweest. Ik heb verf laten komen van Schoenfeld in Dusseldorf �� van een paar kleuren die ik hier niet goed krijgen kan.– Dat het Schij van de aardappeleters van kleur niet goed is, ligt voor een deel althans aan de verf. Ik ben er aan herinnerd omdat ik een groot stilleven schilderde waar ik soortgelijke toonen zocht en, er niet over tevreden zijnde omdat ik er weer dezelfde dingen in kreeg van toen – het over maakte. En van die...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b464 V/1962
in date note:
Van Gogh cannot have written much in September. The previous letter dated from about 2 September (letter 531) and in the present one he says he is ‘at the end of the month’ (ll. 24-25). He also writes that he is curious about the Lhermitte for September ‘whether there’s been one this month’ (ll. 27-28). Assuming that Van Gogh knew by now that Lhermitte’s prints for the months of the year were always published at the end of the month in question – this time the engraving was in the issue that came out on 26 September – and in the absence of any more specific information, we have dated the letter between about Friday, 25 and about Tuesday, 29 September 1885...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh meant the theory of complementary colours.
in note 4:
Van Gogh made a series of still lifes in the autumn of 1885 and it is difficult to establish with certainty...
in note 6:
...According to Anton Kerssemakers’s recollection, Van Gogh’s purchase must have meant a significant...
in note 8:
...Van Gogh is saying here that he painted one still life on top of another, the middle three no longer qualify because X-radiographs show that the compositions underneath are not still lifes. X-rays of the other two works are not available. Van Tilborgh and Vellekoop assume that these are not two works painted one on top of the other and that Van Gogh started on a new canvas; they identify this new canvas as F 107 / JH 933 (see cat. Amsterdam 1999, p. 175, cat. no. 32...
533 To Theo van Gogh. Nuenen, Sunday, 4 October 1885.
in title:
533 To Theo van Gogh. Nuenen, Sunday, 4 October 1885.
in original text:
...over de Poussins in de Louvre – ik houd veel van Poussin. Doch wat is het lang – al te lang...
...t museum in Amsterdam met een kennis van me in Eindhoven van wien ik U nog studies liet zien...
...ik vast. Wat het werk betreft, ik heb den laatsten tijd zooals ik reeds schreef, druk stilleven...
...zal er van den winter veel aan blijven doen. Gij zult ontvangen een groot stilleven van aardappels...
...ie kwestie die ik met den pastoor gehad heb – daar heb ik niet veel last verder van gehad.– Er...
...van mijn vogelnesten, waar ik er 4 van klaar heb – ik geloof dat die door de kleuren van het mos...
...U nog wel eens aan ’t eind van deze week als ik van het togtje naar Amsterdam terug ben. Daar ik...
...b. à t. Vincent dat ik in mijn werk op den duur er door winnen zal als ik meer schilderijen zie...
...het werk van Millet, van Lhermitte, is ook alle werkelijkheid tevens symbool. Zij zijn iets anders dan wat men realisten noemt. tegen den winter, als ik meer tijd er voor heb, zal ik van dit soort...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b465 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh had not been back to Paris since he left Goupil & Cie at the end of March 1876. In Nuenen he was...
in note 4:
...designed by the Dutch architect P.J.H. Cuypers. Van Gogh was in Amsterdam from Tuesday, 6 to Thursday, 8...
in note 9:
There are five known still lifes of the nests that Van Gogh had collected in June (see letter 507), all...
in note 10:
...définitive que le strict nécessaire) (see Bracquemond 1885, p. 208; cf. Van Uitert 1983, p. 29).
in note 11:
As far as we know Van Gogh did not in fact do this.
534 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 10 October 1885.
in title:
534 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 10 October 1885.
in original text:
...als pendant van de Staalmeesters een Schij hangt – mij was ’t tot heden onbekend �� van Frans...
...figuur van den vaandrig geheel in den linker hoek tegen de lijst vlak aan.– Dat figuur is van...
...de tournures superbe van al die lui ten voeten uit. Maar die oranje blanje bleu vent in den linker...
...kent de buste van den man in ’t geel – citron amorti – wiens gelaat door oppositie van toonen...
...t lijk van haar man in ligt. Beiden vond ik weer meesterlijk.– Laat men lullen van techniek wat...
...de techniek, de kleurmenging, het modelé van de visscher van Zandvoort bij voorbeeld, is in mijn...
...van techniek niet veel, worden verf en Israels is buiten de verf.– Weet wel – ik spreek niet van...
...groot aantal van mijn studies, zoowel van de vroegeren als van deze, tegen een muur van uw kamer...
...nota bene in de wachtkamer van ’t station toen ik wat te vroeg voor den trein was, ’t andere...
...U bij wijze van tegeltjes waar men met eenige vegen iets opgegooid heeft.– Wat het einde van deze...
in translation:
...Amsterdam, bought Bürger, Musées de la Hollande, Van der Hoop et Rotterdam at C.M.’s, but C.M...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b466 a-c V/1962
in date note:
Van Gogh wrote the letter after his trip to Amsterdam on 6, 7 and 8 October, and refers to it as having been...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
By ‘the museum�� Van Gogh means the Rijksmuseum, which had opened in July; later in the letter we learn...
in note 7:
Van Gogh means The fool. Ill. 2154. At the time it was believed to be a work by Frans Hals, but is now...
in note 8:
...Van Gogh borrowed the term ‘citron amorti’ (dull lemon) from De Goncourt's Chérie, where an artist talks of ‘la nuance citron amorti’, which was a fashionable colour in the eighteenth century (ed. 1884, p. 182). Van Gogh had just read this book (see n. 18...
in note 15:
...est là) (see Fromentin 1902, chapter 16, p. 413). Van Gogh was familiar with this book: see letter 450.
in note 16:
Van Gogh borrowed the description ‘magician’ for Rembrandt from Jules Michelet, L’amour (book 5...
in note 17:
...535, n. 1. The ‘two souvenirs of Amsterdam’ (Van Gogh refers to them again in l. 219) are the small...
in note 18:
...living in the Paris ‘beau monde’ at the time of the Second Empire. From repeated references, however, it appears that it was primarily the introduction that held significance for Van Gogh. See letters 550, 559, 560 and 562. Van Gogh’s copy, an 1884 edition, is in the Van Gogh Museum Collection (shelf mark BVG 1341).
in note 23:
...A shepherd with his flock, 1843 (Amsterdam, Van Gogh Museum; on loan from the Amsterdam Museum...
535 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 13 October 1885.
in title:
535 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 13 October 1885.
in original text:
...vooral bewonderd van Rembr. & Hals – handen die leefden maar die niet af waren in den zin die men...
...ig zag ik nu een Meissonier (die van Fodor) op den zelfden dag dat ik oud Hollandsche meesters zag...
...van doen van de ouden pas gezien had.– Ik moet nog eens terug komen op zekere schilderijen van...
...een 10, 15 jaar geleden beginnen te spreken van “helderheid van licht”.– Het zij zoo dat dit...
...de Ruysdael van V.d. Hoop, die met den molen, niet buiten? is er geen lucht in en ruimte van belang...
...magistrale doek van de collectie Dupper, twee eiken op een duin in den herfst in den storm.– Een...
...doek de visscher van Zandvoort, met prachtig clair obscur – dan de techniek van hen die overal...
...Maar als ik voor den dag kom in Holland met ’t een of ander van mijn werk, weet ik vooruit waar...
...in den pot.– Wees er van verzekerd dat als ik ooit met die heeren te maken krijg of er een van...
...of van ergens anders schreeft. Schrijf eens spoedig als ge wilt – en weet dat ’t eind van mijn...
in translation:
...good thing??? I think not. Is the Ruisdael in the Van der Hoop, the one with the mill, not outdoors...
...earth moreover form a single whole, belong together. Van Goyen — that Corot among the Dutchmen...
...the Cuyp — the view of Dordrecht in the Van der Hoop — entirely reddish gold — there again...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b467 a-c V/1962
in date note:
Van Gogh sent a crate of paintings which he had promised Theo he would receive ‘next week’ in letter 534...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh had said that he had ‘some still lifes — of a basket of potatoes — fruit — a copper kettle &c.’ ready for Theo. He had painted several versions of these subjects in this period, although it is often not possible to establish precisely when a work was finished.On the basis of letter 536 we know that at any rate Basket of potatoes (F 100 / JH 931, F 116 / JH 934) and Baskets of potatoes (F 107 / JH 933) were part of the consignment, as was Basket of apples (F 99 / JH 930). Since the only extant still life with a kettle is Still life with a brass cauldron and jug (F 51 / JH 925), this must be the one he means (see also letter 532, n. 4).In letter 536 Vincent also mentioned birds’ nests on a ‘black background’ (ll. 62-63), which Theo must have been able to picture in his mind’s eye. It is unclear whether he is referring to one or more still lifes here. Still life with birds’ nests (F 111 / JH 939; F 112 / JH 938; and F 109r / JH 942) fit the bill.Going by what is – or was once – in the family estate, the following works may also have been in this batch: Beer tankards (F 49 / JH 534); Basket of apples (F 101 / JH 927); Still life with earthenware and bottles (F 53 / JH 538) and Still life with a basket of apples and two pumpkins (F 106 / JH 936). They are now in the Van Gogh Museum. Still life with an earthenware bowl and pears (F 105 / JH 926) was sold by Jo van Gogh-Bonger in 1905. It is not impossible that The parsonage at Nuenen (F 182 / JH 948) was also sent in this crate.We do not know whether the crate also contained other works besides the two small Amsterdam panels discussed below – such as the drawings promised in letter 532. See for all this: cat. Amsterdam 1999, pp. 11-13 (nn. 25 and 30), 164-167, 239. The consignment probably also contained a still life with potatoes, which Van Gogh overpainted with a flower still life in Paris, Still life with gladioli (F 248 / JH 1146...
in note 6:
...for their prints after old masters. Van Gogh most probably knew Unger’s etchings after Hals from Etsen naar Frans Hals door Prof. William Unger. Met eene verhandeling over den schilder door Mr. C. Vosmaer. Leiden...
in note 8:
There were two paintings by Adriaen Brouwer, seven by Adriaen van Ostade, two by Isaac van Ostade and three by Gerard ter Borch in the Rijksmuseum. See cat. Amsterdam 1885 and cat. Amsterdam 1976.
in note 9:
...Narcisse Virgile Diaz de la Peña in the Fodor Museum, with which Van Gogh compares it, letter 534, n. 25.
in note 11:
See for Jacob van Ruisdael’s The windmill at Wijk bij Duurstede: letter 325, n. 29. The work was in the Van der Hoop Collection (cf. letter 111, n. 1), which was housed in a separate gallery when the Rijksmuseum...
in note 12:
Jan van Goyen, Landscape with two oaks, 1641 (Amsterdam, Rijksmuseum). Ill. 2157. The ‘Dupper Collection...
in note 15:
Cf. letter 534, where Van Gogh also talked about Hals’s use of yellow. He borrowed the term ‘jaune...
in note 17:
Van Gogh had met Hendrik Johannes Haverman in Brussels in 1881. In 1879-1880 Haverman was in Antwerp, studying with Charles Verlat, he then studied at the Brussels Academy under Portaels. After this he went back to August Allebé in Amsterdam, with whom he had started in 1878. Haverman wrote to Albert Plasschaert on 9 May 1912: ‘I indeed knew Vincent van Gogh in Brussels (1881 or thereabouts). But didn’t meet him often, because very soon we were having quite fierce arguments. I made a few etchings, but no impressions of them have been published; they were more in the way of trials in a rudimentary state’ (FR b3028). Van Gogh had already spoken slightingly of the importance that Van Rappard and Haverman attached to ‘technique’ in letters 439 and 514...
in note 19:
...mort) in this work. See Silvestre, Histoire, p. 62. Van Gogh referred to this book several times during this...
in note 20:
Van Gogh wrote about the weak technique of people who talked about it a lot in letter 534.
in note 22:
Van Gogh had read about the concepts of ‘warm’ and ‘cold’ in Bracquemond: see for this letter 530.
in note 26:
...La mascarade humaine (Gavarni 1881, pp. 77-115). Van Gogh, who owned this book (see letter 302), is...
in note 27:
Van Gogh is referring to L’art du dix-huitième siècle (1859-1875) in which Jules and Edmond de Goncourt give an overview of a number of important eighteenth-century French artists through extracts from letters and anecdotes. These biographical sketches are accompanied by discussions of their work and exhibitions. The essay on Chardin is on pp. 91-192; on Boucher on pp. 195-314; on Watteau on pp. 1-90 (all in Goncourt 1881-1914, vol. 1); on Fragonard on pp. 241-342 (vol. 3). In Goncourt 1948, pp. 107-155; 55-105; 1-54 and 259-312 respectively. As well as the artists Van Gogh mentions here, the De Goncourts also discuss La Tour, Greuze, Saint-Aubin, Gravelot, Cochin, Eisen, Moreau, Debucourt and Prudhon. Several editions of this book, in a number of volumes, were available in 1885...
in textual note 57:
(die van Fodor) < Added later; parentheses added by us.
536 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 20 October 1885.
in title:
536 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 20 October 1885.
in original text:
...gij dat soort van dingen vroeger niet zaagt. Wat hier ook van zij – hier zijn we op den weg om...
...nu een of twee appels van een andere kleur bij – die ’t heele ding goed maken �� van een zeker...
...van jufvr. Vos die ik uitmuntend vond – heel wat mooier dan Blaise Desgoffe – werkelijk van...
...stillevens van haar heel wat meer kunstwaarde hadden dan menig pretentieus doek van andere...
...oesterschelpen, een gebroken bast van een kokosnoot en een korst brood. ’t boek van Blanc zal ik...
...een verband van tegenstelling tusschen den toon van ’t costuum en den toon van ’t gelaat...
...toonen van carmijn in de vleesch kleur heeft, heeft toonen van groen in zijn zwarte mouwen, en van...
...niet toevallig) – zijn portret & dat van zijn vrouw in den tuin, daar zijn twee zwart violetten...
...gebruiken – dat spreekt van zelf.– Weet ge wel dat ik de dingen van Apol b.v., van wit op wit...
...Dante van Delacroix, b.v. de Visscher van Zandvoort niet, want daar zitten de grootste krachten van...
in translation:
...a good deal better than Blaise Desgoffe — really Van Beijerenesque. It also occurred to me that...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b468 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Baskets of potatoes (F 107 / JH 933), Van Gogh says that it is the largest of the three: it measures 65.0 x...
in note 6:
...van eene openbare verzameling van Hedendaagsche Kunst (VVHK) of 14 April 1964. Stedelijk Museum Inventory, B 4340, with a photograph of the still life. The French painter Blaise Alexandre Desgoffe was known for his still lifes of valuable objects; critics often compared them with seventeenth-century still lifes. In subject and composition, Vos’s Still life with goblet is very reminiscent of, for example, Abraham van Beijeren’s Still life in the Rijksmuseum (inv. no. A 3944). Van Gogh is referring primarily to the warm, tonal qualities and the atmospheric effects in Van Beijeren’s painting, which he also saw in Vos’s still lifes...
in note 7:
Van Gogh had bought Blanc’s Grammaire des arts du dessin (see letter 454); Theo had evidently asked him to send him this book. Vincent did so at the beginning of November: see letter 538. (He no longer had Blanc’s Les artistes de mon temps, which he had borrowed from Van Rappard for a while: see letter 459). What Van Gogh...
in note 9:
Van Gogh is referring to Portrait of a man or Young man with a walking stick, 1651 (Paris, Musée du Louvre...
in note 11:
Van Gogh may mean Rembrandt’s Bathsheba bathing, 1654, or Susanna bathing, 1647 (now regarded as a copy...
in note 14:
Van Gogh’s memory is playing him false. The ‘orange, white, blue chap’ in this painting is not wearing a yellow leather suit – he is dressed in the pearl-grey satin doublet and darker grey breeches that Van Gogh...
in note 16:
Frans Hals, Isaac Abrahamsz Massa and Beatrix van der Laen, married in Haarlem on 25 April 1622 (Amsterdam...
in note 18:
...term in connection with Corot and Delacroix. See Van Uitert 1966-1967, p. 113. Cf. in this context also...
in note 22:
Van Gogh is mistaken here: it was not Silvestre, but Bracquemond who wrote in his Du dessin et de la couleur: ‘This playing with light became a theme for Delacroix, the gymnastics of coloured composition. Taking any tone, he used it indiscriminately in both the light and shaded areas of something which in appearance is alien to that coloration. Hence, using a swarthy, purplish tint of an unspeakable shade, he would bring out the clear, rosy tint of a child; he would make a green coloration contribute to the expression of the likelihood of the appearance of blond hair’ (Delacroix faisait de ces jeux de lumière un thème, une gymnastique de composition colorée. Prenant un ton quelconque, il l’appliquait indifféremment à la lumière ou à l’ombre d’une chose en apparence étrangère à cette coloration. Ainsi, d’une teinte bistrée, violacée, de nuance innommable, il tirait le teint rose et clair d’un enfant; il faisait concourir une coloration verte à l’expression de la probabilité d’aspect d’une chevelure blonde) (see Bracquemond 1885, p. 86). It is clear from the terminology Van Gogh uses later in this letter that this was the source (see n. 27 below). On the street dirt, the ‘boue des rues’: see Blanc 1870, p. 610...
in note 23:
Van Gogh copied this anecdote of Delacroix’s about Veronese (taken from Blanc’s Les artistes de mon...
in note 27:
...from Bracquemond in n. 22 above. In his description Van Gogh may have been thinking of Still life with...
in note 28:
...Van Gogh was familiar with the concept from Charles Blanc’s essay on Delacroix in Les artistes de mon temps – he quoted the relevant passage on colour theory in letter 494 – and from Blanc’s Grammaire des arts du dessin (see n. 7 above). Félix Bracquemond also calls it ‘simultaneous contrast’ in Du dessin et de la couleur (see Bracquemond 1885, pp. 241-245). In September 1885 Van Gogh said he had read this book ‘more than once’; he reread it in February 1886. See letters 532 and 564...
537 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 28 October 1885.
in title:
537 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 28 October 1885.
in original text:
...parti pris tegen zwart hebt. Uw beschrijving van de studie van Manet, Le Toreador mort, was goed...
...an een herfstlandschap met gebladerte van af diep wijnrood tot fel groen, van af sterk oranje tot...
...als hij uitgaat van de kleuren op zijn palet in plaats van uit te gaan van de kleuren van de natuur...
...van Courbet, mannelijk, vrij – in allerlei mooie, diepe toonen geschilderd van roodbruin, van...
...er dan een portret van wie ge wilt – die met afgrijselijke preciesigheid de kleur van ’t gezigt...
...palet, nog eens �� van zijn palet uitgaan �� van zijn kennis van mooi doen van kleuren, is iets...
...is van den anderen kant, dan een die opgewerkt is om de werkelijkheid te halen. De beteekenis van...
...en ’t was goed, verandert van zelf in de entourage van marmerpaleizen en hemel die eigenaardig de...
...met de natuur, een degelijker kennis van de dingen. En een mooi woord van Doré, die soms zoo knap...
...van staat. In antwoord op uw beschrijving van de studie van Manet stuur ik U een stilleven van een...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b469 a-b V/1962
in date note:
...as Vincent’s immediate response to that. Since Van Gogh did not thank Theo for the November allowance...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
The historic tulip mania Van Gogh refers to here occurred in the Netherlands in the seventeenth century.
in note 7:
Van Gogh may have taken this description from Charles Blanc, who talks about ‘the orchestration of...
in note 8:
...which this expression occurs: letter 449, in which Van Gogh copied out the relevant passage from Charles...
in note 9:
This phrase derives from Van Gogh’s quotation from Blanc’s Les artistes de mon temps with regard to...
in note 11:
Van Gogh must have been referring here to the autumn landscape Avenue of poplars (F 45 / JH 959). Cf. letter...
in note 15:
...1562-1563 (Paris, Musée du Louvre). Ill. 1406. Van Gogh’s opinion corresponds closely with what Blanc...
in note 18:
In letter 538 Van Gogh tells Theo that he will be sending two autumn landscapes; see n. 2 there. In letter...
538 To Theo van Gogh. Nuenen, Tuesday, 3 or Wednesday, 4 November 1885.
in title:
538 To Theo van Gogh. Nuenen, Tuesday, 3 or Wednesday, 4 November 1885.
in original text:
...de lijst van zijn tijd hij best is.– ’t Is met hem als met Voltaire zelf, als men van die lui...
...den dag bragt ten gerieve van ’t algemeen – als Newton de zwaartekracht en als Stephenson den...
...Ik heb ook nog een herfststudie gemaakt van den vijver in den tuin t’huis.– Er zit bepaald...
...maakt, duurt altijd te kort. Het boek van Ch. Blanc sluit ik in de kist met de studies – ook een bijbel die zij van ’t huis voor U mij gaven. waar ik nog een stilleven van maakte. Laat het U niet...
...heel wat meer vastheid van kleur dan ’t geval zou zijn bij luchtig schilderen. Ter wille van het...
...als de fransche schilders van nu gedaan. Ik geloof dat glacis van een transparante kleur dikwijls...
...den tijd eer beter dan minder van kleur werden. Ik geloof dit komt door het stevig er op zetten van...
...Meer in den Haag zoo prachtig van kleur is gebleven, met een heele serie van krasse toonen van rood...
...Ary Scheffer schilderde of Delaroche van techniek – en – liefhebbers van gezond, goed, krachtig...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b470 V/1962
in date note:
...on or about Monday, 2 November 1885, but since Jo van Gogh-Bonger noted ‘Nuenen 4 November 85’ on the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
The parsonage garden with figures (F 124 / JH 955). Van Gogh also painted a watercolour of this composition...
in note 5:
...F 185 / JH 484), but it is not clear whether Van Gogh is referring to it specifically here: there is...
in note 7:
As Van Gogh had previously promised (see letter 536), he meant to return Theo’s copy of Blanc’s Les...
in note 8:
...life with Bible (F 117 / JH 946); it is now in the Van Gogh Museum collection (s8 V/1962). See cat...
in note 11:
Van Gogh had been to the Fodor Museum in Amsterdam at the beginning of October: see letter 534. Among these...
539 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 7 November 1885.
in title:
539 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 7 November 1885.
in original text:
...overzigt van ’t geheel van morgen reeds – dus ik was er nog al verlangend naar.– Dat hij Boucher te veel prijst kan ik niet vinden. Al wist ik van Boucher niets dan de tegenstelling van deze...
...Maar Chardin. Ik heb dikwijls er naar verlangd van den man iets te weten. (Watteau was juist zoo...
...en den vorm, de kleur, den toon te geven.– Ik ging er toen s’avonds mede naar die kennis van me...
...veel moeite heeft gekost om dien tijd en den invloed er van den baas te worden in zich zelf, maar...
...van me – het is precies een jaar dat ik hem voor ’t eerst zag, toen ik die groote schets van...
...nu een beschrijving van een studie van die kennis van me – eenige daken, achterkanten van huizen...
...Die avondlucht blaauw, overgaande aan den horizon in gloed, tusschen wolken van een rookkleur met...
...et hun penseel. Zij – vulden niet in. Een Van Goyen – b.v. – ik zag van hem nu pas die in de...
...las dacht ik aan – Delftsche van der Meer.– Het stadsgezigt in den Haag, als men dat digt bij...
in translation:
...to suffer as a result (the worthy citizens thought Van der Helst much better for the reason that...
...th their brush. They — didn’t fill in. A Van Goyen — for instance — I’ve just seen the...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b471 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh asked for L’art du dix-huitième siècle by the De Goncourts; he says here that he received it ‘yesterday evening’ (l. 2) and wanted to let Theo know how pleased he was with it ‘right away’ (l. 201). The last letter before Van Gogh went to Antwerp dates from about 20 November 1885 (letter 543). Between 3 or 4 and 20 November Van Gogh wrote another four letters altogether: 539, 540, 541 and 542. The last of these must have been written on or about 17 November, but there are no points of reference for a more precise dating of the three intervening letters. We have therefore spaced them evenly over the period and dated them on or about Saturday, 7, on or about Wednesday, 11 and on or about Saturday, 14 November 1885...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh derives his remarks from the essay on Boucher in L’art du dix-huitième siècle (see Goncourt...
in note 3:
Van Gogh is referring here to what it says in the essay on Watteau in L’art du dix-huitième siècle (pp...
in note 6:
...of colour. The comparison with Rembrandt – which Van Gogh also makes – occurs repeatedly, as does his...
in note 7:
...van der Helst; to him the realism of the latter represented ‘the common view’: ‘in contrast, Van der Helst’s way of looking at things is more general or more vulgar, which is the same thing. It is more in line with the common view of the masses. The scene depicted in The Banquet would come across the same, or almost the same, to everyone’ (La manière de voir de van der Helst, au contraire, est plus générale, ou plus vulgaire, c’est le même mot. Elle s’accorde mieux avec le sens commun à la foule. La scène du Banquet apparaîtrait ainsi, ou à peu près, à tout le monde) (see Thoré 1858-1860, vol. 1, p. 38...
in note 9:
Van Gogh may have taken this remark by Michelangelo from Eugène Emmanuel Amaury-Duval, who observed...
in note 10:
...962). It measures 69 x 87.8 cm. By ‘the 4th time�� Van Gogh must mean that he had worked on it in four...
in note 12:
...described the painting and recalled the events when Van Gogh gave it to him: Verzamelde brieven 1973, vol...
in note 13:
Van Gogh again refers to the conversation between Mouret and his friend Vallagnosc in Au bonheur des dames...
in note 14:
...was the etcher and watercolourist of the two. Van Gogh may already have borrowed Philippe Burty’s...
in note 19:
...Rijksmuseum, where he had studied Hals’s loose brushwork, Van Gogh wrote about it in letters 534 and 535.
in note 22:
See for Van Goyen’s Landscape with two oaks: letter 535, n. 12.
in note 25:
Van Gogh skipped two phrases and added three exclamation marks and the italics (cf. Goncourt 1881-1914, vol...
540 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 11 November 1885.
in title:
540 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Wednesday, 11 November 1885.
in original text:
...dat er veel gevallen voorkomen waar de vrouw den man niet heel lang overleeft. De verandering die...
...ou ik me kunnen verbeelden �� van de leegte en het zich alleen voelen. Nu – viel het mij op – dat zij zeer kalm en zeer bedaard is geworden – en iets beslists in plaats van tobben is gekomen...
...mijn werkplaats opgezegd. Waar de schaduwzijde van is dat het door de buren, die ge weet, zeer onvrij voor me is, en ik merk dat de lui bang blijven voor den pastoor – ofschoon welligt die verder...
...ding van een ouden molen op de kale hei. een donker silhouet tegen een avondlucht. ’t Spreekt van...
...Daar Moe voortdurend van tijd tot tijd naar v.d. Loo gaat zou die wel waarschuwen als er te waarschuwen valt.– Doch indien ’t een soortgelijk overlijden ware als dat van Pa, n.l. plotseling, is...
...of ik ongelijk zou hebben in ’t stellen van die twee kansen, of spoedig zonder lijden, of het...
...grond, ik zag nu niets bijzonders dan die terugkeer van sereniteit bij tijden, en dat Moe voor haar...
in translation:
...m telling you about it. Since Ma still goes to see Van de Loo from time to time, he would tell us...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b472 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...to go on living in the parsonage for a year. Mr van Gogh died in March 1885 so plans were made to move...
in note 2:
Mrs van Gogh wanted to go via Leiden (where her daughter Anna lived), to Amsterdam, where she and her...
in note 3:
Van Gogh rented his studio in the house of the sacristan Johannes Schafrat, which was right next door to the presbytery of the priest Andreas Pauwels, with whom Van Gogh was at odds.
541 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 14 November 1885.
in title:
541 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Saturday, 14 November 1885.
in original text:
...en al zijn de dagen van nu niet eender als die van Chardin.– En tegenwoordig...
...en zich te vernieuwen – onder den tiers etat van nu. Enfin. Ik zeg dus dat ik...
...en dat is Dien van de Beek &c. En herkennen zelfs een figuur van achteren gezien somtijds.– In...
...werk plan zoo dra ik er kom een paar gezigten van de stad te schilderen – redelijk groot – en...
...Wat betreft “’t iets er bij doen” – van begin af aan heeft b.v. Tersteeg me daar over...
...meer kans van leven blijven als de geest zoo heel bijster klaar niet meer is, dan in periodes van...
...er althans bij wijlen een ondergrond van diepe gedachten is (want haar inwendig...
...n, zeg liever dat ik niet altijd alles van haar af weet.– Juist nu ze...
...al ware het dat er nog jaren van betrekkelijk machinaal leven resteerden...
...Schrijf me eens spoedig wat ge denkt van dat naar Antw. gaan – ik geloof er...
in translation:
...Toon de Groot and that’s Dien van der Beek &c. And sometimes even recognize a...
...writing to you. I’m willing to go to Van de Loo if need be, only you know...
...For the rest, old chap, for my part I believe that Van de Loo has given Ma all...
...best thing �� Van de Loo is enormously scrupulous and — Zola-like cool and calm. Anyhow — I’ll speak to Wil about it, and either I may go there or Ma may come across Van de...
...Van de Loo with Ma before the trip; that would go without saying for Ma. Once Van de Loo has seen her, that will be the moment for either Wil or me to ask Van de Loo outright whether he can say anything about her life expectancy. For my part, depending on what you and Wil think about it, I’m willing to prepare Van de Loo...
in ongoing topic 2:
The impending move of Mrs van Gogh and Willemien (540)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b473 a-b V/1962
in date note:
In letter 540 Van Gogh wrote that he intended to give notice on his studio as of...
in publication statement:
...KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam...
in note 3:
...a farmer in Nuenen. Like Van Gogh, he lived in district F and modelled for him...
in note 4:
...was a labourer in Nuenen; he lived in district F and modelled for Van Gogh (RHC).
in note 5:
Ardina (Dien) van der Beek, no occupation, married to Franciscus Raaijmakers, modelled for Van Gogh. She lived in district E-F (RHC).
in note 6:
Van Gogh bases this on what Sensier wrote about Millet’s stay in Le Havre in 1845...
in note 7:
...Johannes Schafrat. Van Gogh rented his studio from...
in note 8:
This must have been a letter in which Theo had asked about Mrs van Gogh’s health in response to letter 540.
in note 9:
Van de Loo lived in Eindhoven.
542 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 17 November 1885.
in title:
542 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Tuesday, 17 November 1885.
in original text:
...la servante.– Ik verbeeld mij dat het er van den winter mooi zal zijn ook, aan de dokken met...
...geele blaren, een stilleven en een aantal teekeningen van figuren. Op ’t oogenblik zit ik hier...
...van de Souvenirs van Gigoux, die mijn vriend in Eindhoven had laten komen. waarin over de lui van...
...er goeden bij zijn, ik ben er zoo goed als zeker van.– Dus – vooruit maar. Ik geloof dat dezen...
...Ik neem ook minstens een 40tal raampjes mede van de grootte van die studiekoppen die bij U zijn. En...
...een andere methode is dan die van de teekenmeesters.– Op die kennissen van me in Eindhoven heb ik...
...Als gij den tijd hebt, schrijf eens spoedig. Ik wilde U dadelijk de opinie van v.d. Loo over Moe mededeelen. Daar ik met het inpakken van mijn boeltje al doende ben, spreekt het van zelf dat ik met...
...lukken nieuwe studies van koppen of figuren te maken ziet ge er spoedig wat van. Het eene landschap...
...een haastig croquis van in. De horizon is een donkere streep tegen een lichte streep lucht van wit...
in translation:
I’ll tell you in a few words what Van de Loo said about Ma. He...
...soon if you have time. I wanted to tell you Van de Loo’s opinion of Ma straightaway. Since I’m...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b474 a-b V/1962 (sheets 1, 2) and d314 V/1962 (sheet 3)
in date note:
Van Gogh has been to see Dr van de Loo – a matter raised in the previous letter that he promised to write about within a few days (letter 541) – and wants to let Theo know ‘straightaway’ (l. 20). He also says that he will be taking stretching frames with him to Antwerp; the bill from the carpenter who made these stretching frames is dated 16 November (see n. 13). The last letter from Nuenen was written on or about 20 November (543). On this basis we have dated the present letter on or about Tuesday, 17 November 1885. This dating is confirmed by Van Gogh’s remark: ‘it’s freezing hard so it’s no longer possible to work outdoors’ (ll. 39-40): night frosts set in on 16 November, making it significantly colder during the day than it had been earlier in the month (KNMI...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh did as he said, see letter 544. See for Henri Leys’ paintings, including the The walk referred to...
in note 3:
This painting of a mill at dusk is not known; Van Gogh mentioned it previously in letter 540.
in note 5:
Since Van Gogh had planned to send Still life with Bible (F 117 / JH 946) together with Avenue of poplars (F...
in note 10:
...it includes the saying ‘Japonaiserie forever’, which Van Gogh quotes (see letter 545, n. 2), there is a good chance that it was one of the books Van Gogh read. In view of the quotation about Gainsborough in...
in note 14:
These friends were Antoon Hermans, Anton Kerssemakers and Willem van de Wakker: see letter 469.
543 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 20 November 1885.
in title:
543 To Theo van Gogh. Nuenen, on or about Friday, 20 November 1885.
in original text:
...van Michel Ange. Stelt voor een denker nietwaar. Maar – zijn voeten zijn klein en vlug maar zijn hand heeft iets van ’t bliksemsnelle van een leeuwenklaauw en – die denker is tevens de man van...
...zóó is als een tors van Michel Ange altans, maar toch – het gebaar van overreding, er is iets...
...naast, een van de vele figuren van meditatieve personen – en zij worden lui die om redenen van...
...revue het inliggend sonnet van Jules Breton. Nog eens, wat mijn betrekkelijk plotseling vertrek van hier aangaat, ik zou indien ik geen stoornis met de modellen gehad had, nog den winter hier hebben doorgebragt. Maar het doorzetten van hier met model te werken stuit in de bevinding niet zoozeer op de tegenwerking van den pastoor, die door direkt absoluut negeeren van mijn kant geneutraliseerd was...
...dan verdient er ook geen een van degeenen die ik verl. winter alle weken wat er voor gaf dezen winter iets aan. Gegroet. b. à t. Vincent Ik zal U uit Antwerpen het boek van Ch. Blanc enz. sturen...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b475 V/1962 (sheet 1) and b1469/V1962 (sheet 2)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh left for Antwerp on Tuesday, 24 November: see letter 544.
in note 2:
...Medici in the basilica of San Lorenzo in Florence. Van Gogh may have known the work from the Gazette des...
in note 3:
...see Fromentin 1902, chapter 14, pp. 380-382). Van Gogh had read this book: see letter 450. See for...
in note 5:
...394. After ‘so much effect’ (tant d’effet), Van Gogh omitted the words ‘to Gainsborough’s...
in note 6:
...Nouvelle Revue 7 (volume 35), 15 July 1885, p. 408. Van Gogh read this periodical in his parents’ house...
544 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Thursday, 26 November 1885.
in title:
544 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Thursday, 26 November 1885.
in original text:
...Uw brief inplaats van Poste restante. Ik begin met U te vertellen dat ik de eetzaal van Leys heb...
...eenige barsten reeds. Ook heeft de hoogst snuggere zoon van Baron Leys eene verbetering in die zaal...
...we van Leys gewoon zijn – na zooveel wat me tegenviel – toch superbe. De meid, de vrouw bij den...
...van schaatsenrijders op de bevrozen vest – superbe van tournure. Heb ook gezien ’t museum van...
...de Frans Hals, visschersjongen. M. de Vos, portret van overste van gilde. Rembrandt zeer mooi, twee kleine Rembrandts die misschien wel niet van R. zijn maar van N. Maas?? of zoo. Jordaens, zoo de...
...S.te Barbe van v. Eyck. &c. Musée moderne, de groote Mols is Mesdagachtig, met smeeren van Vollon...
...een Brabantsche herberg, curieus mooi, mooie landschappen van C. de Cock, Lamorinière, Coosemans...
...portret van David, nog andere mooie dingen, ook horrible zaken als – levensgroote koeien van den...
...niets bijzonders en ik vrees in den handel categorisch de dood in den pot.– Doch – het is een...
in translation:
...by R. but by N. Maes?? or someone. Jordaens, As the old sing. Van Goyen.S. Ruysdael. And the Quinten Massys. The drawing of St Barbara by Van Eyck. &c. Musée Moderne, the large Mols is Mesdag-like...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b476 V/1962
in date note:
Van Gogh signed out from the municipal register in Nuenen on Monday, 23 November 1885, and must have gone to...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh rented a room on the second floor at 194 rue des Images ((Lange) Beeldeke(n)sstraat), now no. 224, where the Dutch citizens Willem Henricus Brandel and Anna Wilhelmina Huberta Steegmans were registered. Brandel is listed in the archives as a ‘(house) painter’ and from 1890 onwards also as a ‘shopkeeper’. Van...
in note 3:
...Van Gogh says that St Luke is a panel but, like the other works, it is actually canvas on a thin board; it measures 152 x 78 cm. Ill. 1058. In 1863 Leys did make a preliminary study on a panel and there is also an undated panel of St Luke. See Vanzype 1934, p. 101, no. 142 and p. 103, no. 201. Van Gogh had read about Leys’s dining room in September 1885 in Du dessin et de la couleur by Félix Bracquemond, which dwelt at length on decorations. See also Van Uitert 1983, pp. 28-30...
in note 4:
...354 Van Gogh was familiar with the decorations through reproductions. Because some of the photographs show only parts of the paintings or figures taken from them, the decoration in its entirety was not what Van Gogh...
in note 6:
Van Gogh may have gathered this information about Leys’s son Julien during his visit; Julien’s part in...
in note 9:
Frans Hals, Fisher boy, c. 1630-1632. Ill. 2166. Van Gogh had also been transfixed by this work not long...
in note 11:
Van Gogh is referring to the panel An old man (71 x 58 cm), probably a late seventeenth-century copy after Rembrandt (Ill. 1848), and the small panel A fisher boy (24 x 19 cm), with false signature ‘Rem. 1659’, but since – as Van Gogh already suspected – attributed to Nicolaes Maes. Ill. 1098. At the time both works were still regarded as Rembrandts. See letter 131, n. 25, and cf. cat. Antwerp 1988, p. 237...
in note 13:
Jan van Goyen, Landscape, 1631. Ill. 890.
in note 14:
Salomon van Ruysdael, By still water and The ferry, 1657. Ill. 1313 and Ill. 1314.
in note 15:
...1988, pp. 245-250 and Baedeker 1885, pp. 95-102. Van Gogh must have meant the Triptych of the...
in note 16:
Jan van Eyck, St Barbara, 1437. Ill. 825.
in note 31:
...Van Gogh’s remark that Verboeckhoven painted ‘life-sized cows’ he must have had in mind this work by the romantic animal painter, which measures 249 x 341 cm. The museum in Antwerp has a panel by Eugène’s brother Louis titled Cows; however, it only measures 125 x 135 cm. See cat. Antwerp 1977, pp. 457-458. Nothing in Verboeckhoven’s biography would seem to indicate that he was particularly pious. Van Gogh may have been thinking of the painting Flock frightened by the storm, 1839 (Brussels, Musées Royaux des Beaux-Arts) – in which a shepherd, with a clear Christian allusion, stands beside a prominent field cross with a lamb in his arms – or by ‘God-fearing’ he may have been commenting ironically on all the extremely ‘good’ and ‘virtuous’ motifs in Verboeckhoven’s oeuvre. See P. and V. Berko, Eugène Verboeckhoven. Brussels 1981...
in note 33:
...Leonardus Johannes Moormans. It is not possible to identify the specific work Van Gogh is referring to here.
545 To Theo van Gogh. Antwerp, Saturday, 28 November 1885.
in title:
545 To Theo van Gogh. Antwerp, Saturday, 28 November 1885.
in original text:
...impressies van Antwerpen schrijven. Van morgen heb ik een heel echte wandeling gemaakt in den...
...is een ondoorgrondelijken warboel.– Een van de spreekwoorden van de Goncourt was “Japonaiserie...
...en van ’t meest uiteenloopend karakter – de schepen als hoofdzaak met water & lucht van fijn...
...van ’t magazijn. Doodeenvoudig, maar een effekt van Black & White. Men zal door ’t raam van een...
...langs de grijze muren. In een encadrement van gitzwart haar een klein ovaal gezigtje, bruin...
...mannelijke en vrouwelijke individus. Winkels van eetwaren, van zeemanskleeren, bont en woelig.– D...
...den voorgrond grijs, lucht mistig en koud, grijs – stil als de woestijn.– ’t Ensemble nu van...
...dat men er een angst van krijgt als van een hyena. Niet te vergeten de van de pokken geschonden...
...er vrede mede dat ik gegaan ben – en hoop van den winter niet stil te zitten. Nu, het is mij een...
...dingen.– Zie dat gij den eersten Uw brief wegzendt want ik heb mij van brood voorzien tot dan...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b477 V/1962
in date note:
...on ‘Saturday evening’ (l. 1) and continues Van Gogh’s report of his first thoughts about Antwerp...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Vanschoonbeke, 6 rue d’Egmont and Entrepôt; Van Gogh must have gone to the last of these (Adresboek...
in note 2:
...Maîtres et petits maîtres (Burty 1877, p. 274). Van Gogh probably borrowed the book from Kerssemakers...
in note 3:
This is the first time that Van Gogh writes about his interest in Japanese prints; see for this also letter...
in note 4:
Van Gogh had obviously rented a ‘cubby-hole’ as well as his room; on the floor plan of the house (as it was in 1922) there is a small room on the right at the front of the second floor, next to the main room; this is probably the ‘studio�� Van...
in note 5:
The three paintings Van Gogh took with him from Nuenen are: an unknown ‘mill’, Avenue of poplars (F 45...
in note 7:
...in Le Monde Illustré 29 (21 November 1885), Supplement to no. 1495 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 219.
in note 9:
...Les vieux officiers, c. 1884, then in the W. Blumenthal Collection, now in the Van Gogh Museum under de title The veterans. Van Gogh was aware of the proposed publication because Le Figaro advertised it in...
546 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Sunday, 6 December 1885.
in title:
546 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Sunday, 6 December 1885.
in original text:
...b.v. bij één een schij van v. Goyen en een studie van Troyon, bij den ander een Mols en kleine...
...et is van Moormans – en enkele goede aquarellen – bij een ander diverse goede marines van jonge...
...dat die bewuste marchand me opgaf is juist van een van de groote handelaars (Nicolié) die geen...
...zal kunnen. Ik heb ook Linnig opgescharreld die gij mij van den zomer, toen ik U vroeg of ge in...
...van honderdduizenden & soortgelijke zaken maar de artisten creveeren bijwijlen. Maar wat er ook van...
...om over te praten. Door het zien van wat schilderijen van anderen heb ik allerlei idees voor als ik...
...onder den arm had, ook terwijl hij verbazend vlug walste. Andere meiden droegen gewone jakken & rokken en roode doeken – de matrozen, kajuitsjongens &c., alleraardigst. Types van gepensioneerde...
...zijn die het doen en die kans moet ik werk van maken. Ik moet mij hier er in werken totdat ik met...
...Ik bedoel b.v. voor een vischkooper stilleven van visschen, voor bloemen, voor groenten, voor...
in translation:
...as appealed to me, for instance at one a painting by Van Goyen and a study by Troyon, at another a...
...photographs of Jan van Beers’s work. Some of his things are done with a great deal of character. But I imagine that someone like Manet, say, is very much more of a painter than Van Beers, and does...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b478 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...whereas the first snowfall was on 9 December and Van Gogh says that he painted the works in question...
in note 3:
See for the works that Van Gogh took with him from Nuenen: letter 545, n. 4. We do not know who these three...
in note 5:
Van Gogh is referring to a work in Raffaëlli’s style that he mentioned in letter 544.
in note 9:
Scala was a music-hall and ballroom in Anneessensstraat, which opened in December 1884; according to a tourist guide of the time it was a ‘theatre built in an exotic architectural style’. See R. Binnemans, Atlas van Antwerpen; evolutie van een stedelijk landschap van 1850 tot heden. Antwerp 1991 (not paginated).
in note 11:
...resembles the little sketch Dance-hall from Van Gogh’s sketchbook of this period (now preserved as...
in note 13:
...art dealer Alphonse Portier’s initial enthusiasm for Van Gogh’s work had cooled; cf. letter 534, n. 30.
in note 14:
‘Enseignes’ – the word Van Gogh uses here – literally means a shop sign; however since Van Gogh goes on to refer to canvas (l. 141), he must have had in mind paintings for shop windows or interiors rather than...
547 To Theo van Gogh, Antwerp, Monday, 14 December 1885.
in title:
547 To Theo van Gogh, Antwerp, Monday, 14 December 1885.
in original text:
...oude man waar ik U reeds van schreef – een soort kop in het genre als die van V. Hugo – dan heb...
...verliest men dubbel. Ik hoop de laatste dagen van de maand als ik van de koppen nog wat er bij heb...
...in een herberg te St Anne, dat is vlak aan den overkant van de hoogte waar de L. Vrouwe kerk is. Er...
...door heen. Een lucht er boven van lilas, grijs, met accenten van gecarmineerd lilas. Wijd weg een...
...studie van de Groux zag ik ook, Vrouw bij de wieg, als een oude Israels zoowat. Verder, van die...
...op gebied van schilderijen – ’t is de visschersjongen van Frans Hals, de Saskia van Rembr., een...
...nog niets van hem.�� Van Delacroix vind ik ’t juist ook zoo mooi dat hij het leven van de dingen...
...door Eug. Battaille, over den toestand te Parijs. een artikel dat op mij den indruk maakte zeer...
...tegen de opinie van de Hollandsche journalisten in ook pessimistisch zich over den gang der zaken...
...der prijzen is de ruine van den handel en ’t geeft den dood in den pot.– Enfin. Gegroet...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b479 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh reports that he saw ‘a collection of paintings that was sold’ (ll. 61-62). This was a sale on...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
By ‘fairly large heads�� Van Gogh means that these recent heads fill up much more of the picture space...
in note 10:
...van Schoone Kunsten te Antwerpen – bought the exhibited works for a lottery after the exhibition closed; the tickets cost 1 franc each. The draw for the 95 works that were purchased in 1885 was held on 14 December. The works were exhibited together for one last time prior to this draw – from Sunday, 6 December. See exhib. cat. Antwerp 1885, p. xix. An appendix bound into the catalogue, ‘Tableaux’, lists all the paintings in the lottery and the winning ticket numbers, sometimes with the winner’s name. See also Handelsblad van Antwerpen, 5 December, 6-7 December and 13-14 December 1885 and exhib. cat. Antwerp 1993, pp. 214-218...
in note 11:
Van Gogh must be referring here to a ‘public sale of a collection of old and modern paintings, all guaranteed authentic’ which took place on Monday, 14 December in the Verlat Rooms in Twaalf Maandenstraat, which was advertised in the Handelsblad van Antwerpen of 12 December 1885. The viewing was on 13 and 14 December from 11.00 a.m. to 2.00 p.m...
in note 13:
...Henri de Braekeleer among the works in the lottery, Van Gogh must be referring here to paintings that were...
in note 16:
Van Gogh saw this painting and the two referred to below at the lottery exhibition. Charles Mertens’s The...
in note 18:
Adriaan Philippus de la Rivière, Van Staveren Jr, Rotterdam undertaker’s man (present whereabouts unknown); it was therefore not an Amsterdam undertaker as Van Gogh assumed. See exhib. cat. Antwerp 1885, p. 21, cat. no. 112. Cf. also Catalogus van de tentoonstelling der kunstwerken van levende meesters bestemd voor de tentoonstelling te Antwerpen. Exhib. cat. Amsterdam (Arti et Amicitiae), April 1885. Amsterdam 1885, p. 13, cat...
in note 20:
Copy of 1651 after Rembrandt’s Saskia van Uylenburgh. see letter 131, n. 25. At that time authorities like...
in note 23:
...between him and the Dutch journalists to which Van Gogh refers in his letter; there really were revolutionary tendencies in the Netherlands at this time. Van Gogh, who had been in Amsterdam for a few days in...
548 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Thursday, 17 December 1885.
in title:
548 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Thursday, 17 December 1885.
in original text:
...me wat flaauw voel – ik had een schilderij gemaakt van het Steen en ben er mede uit geweest naar...
...in 14 dagen letterlijk niemand een voet bij hem in den winkel had gezet. Dit is niet heel opwekkend...
...Ik hoorde echter van morgen zeggen dat er nog al uit de hand verkocht was van die schilderijen waar...
...schij van het Steen is nog al uitvoerig en ik zal er nog een bij maken van een ander punt van de...
...voor den verkoop.– Ik zal dit voorjaar moeten beslissen of ik al dan niet in de buurt van Nuenen...
...Een brief ontvangen hebbende van Moe die mij vraagt om te schrijven en van U mijn adres gevraagd...
...dit van die dingen zijn die beslissend zijn. ik ben toen ’t huis uitgegaan &c. daar volgt van...
...als het zoo gaan moet. Maar daar hebt ge nu van die herinneringen als b.v. dat Pa tot ’t laatste...
...bij. Ah – er is een heel curieus ras van personen van wie men op zekere momenten niet denken zou...
...men zich vergist heeft – al moet men dan van voren af aan beginnen. Gegroet. b. à t. Vincent
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b480 V/1962
in date note:
When Van Gogh wrote this letter there was still ‘a fortnight’ of the month left to go ll. 11-13). We have...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...58); it must have been exacerbated by the fact that Van Gogh felt physically weak because he had had...
in note 6:
Van Gogh was in Brussels from early October 1880 until 12 April 1881. See letters 159-165.
in note 8:
Mrs van Gogh and her daughter Willemien were evidently staying in Leiderdorp with Anna and Joan van Houten-Van Gogh and their two daughters Sara and Annie.
in note 9:
See for the frictions surrounding Van Gogh’s departure from his parents’ house letter 490, nn. 8 and 9.
in note 10:
...Pauwels, the priest in Nuenen, had frustrated Van Gogh’s endeavours by forbidding his Catholic...
in note 13:
Van Gogh could have read about Courbet’s ‘caprices burlesques’ in Silvestre’s Histoire des artistes...
in note 14:
Van Gogh is also referring here to his own change of heart about Delaroche, whom he had previously greatly...
549 To Theo van Gogh. Antwerp, Saturday, 19 December 1885.
in title:
549 To Theo van Gogh. Antwerp, Saturday, 19 December 1885.
in original text:
...te worden, wat ik op den duur niet willen zou maar in tijd van nood wel. De photografen schijnen...
...slap me te voelen. Ik ben met mijn gezigt van ’t Steen nog naar een ander geweest, die het goed van toon & kleur vond, die echter in een rommel zat van zijn inventaris op te maken en klein behuisd...
...souvenir van Antwerpen willen hebben en om die reden zal ik in ’t zelfde genre van stadsgezigten...
...ook een kleintje van het Park.– Echter ik schilder liever de oogen van menschen dan cathedralen...
...die – de ziel van een mensch, al is het een arme schooier of een meid van de straat, is in mijn...
...die men er mee krijgen kan. En de kwaliteit van kleur moge niet alles afdoen in een schij maar het...
...het niet precies rooskleurig er uitziet in den kunsthandel – en er een zeker streven is onder de schilders om ieder voor zich zijn eigen handelaar te zijn – wat op den duur stel ik me voor nog...
...zoo makkelijk van hier naar Engeland heen & weer te gaan. Waarom – voor den handel – zijn alle...
in ongoing topic 1:
Van Gogh tries to sell ‘View of ’t Steen’ (letter 548)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b481 V/1962
in date note:
...several days before he wrote to thank him. Since Jo van Gogh-Bonger gave the date as 19 December in Brieven...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...portrait this was; from letter 550 it is clear that Van Gogh did indeed paint the portrait and was able to...
in textual note 47:
kon < It is possible that Van Gogh wrote ‘kan’.
550 To Theo van Gogh. Antwerp, Monday, 28 December 1885.
in title:
550 To Theo van Gogh. Antwerp, Monday, 28 December 1885.
in original text:
...van licht in te brengen. Ziehier overigens de kleurgamma – een toonige vleeschkleur, in den hals...
...dat zij verdomd mooi kunnen zijn en dat het in den geest van den tijd is dat het juist dat soort...
...of men den vorm laat dienen bij wijze van kapstok voor strikken & linten, dan wel of men den vorm...
...van zich konden verkrijgen de duurzaamheid der vlaag van schilderijenrage en de enorme rijzing van...
...kin en de tip van den neus – de onderkaak. Voorhoofd en oogen in schaduw van een grooten hoed met...
...omdat ik veel schilderijen van hen zie maar omdat ik onder ’t volk van hier zooveel types zie die...
...den leeftijd te halen die voor het produceeren van een werk noodig is.– Ik sprak hem er van dat...
...niet kende – profiteerende van een kleine malaise die ik had om toen in den loop van ’t gesprek...
...een relaas van wat de de Goncourts al hebben doorgemaakt – en van hoe aan ’t eind van hun leven...
...t gaat niet van zelf.– Er is nu dat zij echter fameus zou zijn. Uit een oogpunt van zaken kan ik...
in translation:
...weak. Painting is something that wears one down anyway. Van de Loo told me, though, when I went to...
in ongoing topic 1:
Van Gogh paints a portrait (549)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b482 a-c V/1962
in date note:
...before the end of the month (ll. 224-225). Since Jo van Gogh-Bonger gave the date as 28 December in Brieven...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
Van Gogh refers to these two women again in letter 553, where it emerges that they are sisters.
in note 8:
Portier was only 44 in 1885; it may be that Van Gogh was confusing him with Durand-Ruel – born in 1831...
in note 9:
...woman smiling (possibly the artist´s wife Saskia van Uylenburgh), 1633 (Dresden, Staatliche...
in note 12:
...l’avenir). See Goncourt 1884, pp. x and xv-xvi. Van Gogh may possibly have alluded to this again in...
in note 13:
...in the introduction to Chérie and was something Van Gogh was to repeat several times; see also the...
in note 14:
Van Gogh is referring here to the Rembrandt portrait referred to above; see n. 9.
in note 16:
...known for his elegant portraits of women of the bourgeoisie; cf. Van Gogh’s opinion of him in letter 500.
551 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Saturday, 2 January 1886.
in title:
551 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Saturday, 2 January 1886.
in original text:
...op Uw vraag van onlangs betreffende ’t Schij van Frank of Franken in St André.– Dat ik heden gezien heb.– Ik vind het een goed schilderij – vooral mooi van sentiment �� van sentiment is het...
...blaauwe lucht van de prachtigste toonen van blaauw, groenachtig, witachtig, dieper, hooger van toon...
...niet ver van de Saskia van Rembrandt hangt. In een descente de croix van v. Dyck, die in de hoogte, de groote – is ook een portret, bepaald portret – niet van een kop alleen maar goddank van een...
...Mijn toestand is benard van alle kanten en is slechts te winnen door vastheid van doorwerken. De...
...niet??? Hangt er iets van af ja dan neen??? Welnu, gegeven die periode van te moeten doorbreken is...
...noodige doen van wat met mogelijkheid mij voor mij zelf resteert na aftrek van schilderbehoeften...
...zoo veel van de boeren en buiten – de stad eens weer te zien. Hoe het bijeenbrengen van uitersten...
...van het steile en onhartelijke achteruitzetten en me op een afstand houden – denk aan van den...
in translation:
...did strike me in that church was a sketch by Van Dyck? or Rubens? — a Descent from the Cross that...
...by Rembrandt. In a Descent from the Cross by Van Dyck, the one high up, the big one — there’s...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b483 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...the choir stalls in the chancel of St Andrew’s. Van Gogh mistook the painting by his future teacher at...
in note 9:
Van Gogh is probably referring here to a painted portrait; most likely the same portrait – which has not...
in note 10:
...with a parrot, c. 1614. Ill. 1304. The works of art Van Gogh refers to here are all in Antwerp museums.
in note 14:
Anthony van Dyck, The descent from the Cross, c. 1629. Ill. 800.
in note 16:
...pas quelqu’un dans l’avenir). Goncourt 1884, p. xvi. Van Gogh referred to this preface in letter 550.
in note 17:
...volume of L’art du dix-huitième siècle by the De Goncourts, which Van Gogh had asked for in letter 545.
in note 19:
...painter. His oeuvre reveals influences of Boucher, Van Dyck, Gerard Dou, David and others. Greuze’s life...
552 To Theo van Gogh. Antwerp, between Tuesday, 12 and Saturday, 16 January 1886.
in title:
552 To Theo van Gogh. Antwerp, between Tuesday, 12 and Saturday, 16 January 1886.
in original text:
...echter ter wille van diepte van gevoel als men bij een Rembrandt of in een schij van Delacroix of...
...juist is, Rubens, die een stemming van vroolijkheid, van sereniteit, van smart zoekt uit te drukken...
...het lijk hoog opgevoerd van licht – is dramatisch in haar verband van tegenstelling met de rest...
...van het nieuwe boek van Zola, “l’oeuvre”, dat zooals ge weet verschijnt als feuilleton van le...
...iets anders noodig is – de gemakkelijkheid van composeeren – de kennis van ’t figuur – maar...
...en geef den moed in vredesnaam niet op of verslap niet. Ik geloof niet dat ge billijkerwijs van me...
...ik ter wille van mogelijk een 50 frs per maand minder, naar buiten terug ga, als de heele reeks van...
...den dag komen. Maar dat dat dan ook noodig is, wil men tot iets nuttig zijn. Het is geen fout van...
...kunnen komen. Maar gij spraakt er van dat als ik ziek werd we nog meer van streek waren – ik hoop...
...er maar altijd door bestaan zonder van zorg zich zelfs een begrip ooit van hun leven te maken...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b484 V/1962
in date note:
...In the present letter Van Gogh writes that he saw Rubens’s works in the cathedral ‘last Sunday’ (l. 1). The first Sunday in 1886 fell on 3 January, the second on the tenth. Because Van Gogh presses Theo to...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
...of Our Lady referred to earlier in the letter, Van Gogh could have seen the following works by Rubens...
in note 9:
The landscapes and the still life are the works Van Gogh brought with him from Nuenen: an unknown ‘mill...
in note 11:
...included Maupassant and Richepin, both admired by Van Gogh. The serialization of Zola’s L’oeuvre...
in note 12:
After this Van Gogh crossed out: ‘That way salvation lies’ (‘Daarin is heil te zoeken’).
553 To Theo van Gogh. Antwerp, Tuesday, 19 or Wednesday, 20 January 1886.
in title:
553 To Theo van Gogh. Antwerp, Tuesday, 19 or Wednesday, 20 January 1886.
in original text:
...bovendien Vinck (een leerling van Leys van wien ik dingen in de manier van Leys zag, middeneeuwsch...
...at is vooral het praktische van de zaak. Ik moet verder naar twee lui toe ter wille van portretten, wat daar van komen zal weet ik niet. ’t eene is een affaire om twee portretten van een paar zeer...
...vooral in den laatsten tijd hebben ze geleden. Al was het een pak van b.v. frs 40 ware reeds voldoende. En ik moet ook geprepareerd zijn om, als Verlat zegt dat ik dit of dat me moet aanschaffen van...
...zeggen dat ik geloof het juist voor het maken van b.v. boerenfiguren heel goed is de antieken te...
...tijd maar leeren. Gevoel van wat een antiek beeld is hebben ze goddomme geen van allen. Ik die in...
...juistheid van sentiment van de ouden nu ik het eens goed terugzie. Enfin.– Toch is het te voorzien dat de akademische heeren mij van ketterij zullen beschuldigen maar – que soit.– Kon ik met Verlat wat vorderen, zou ik wel willen. ik vind veel van wat hij maakt en hard en verkeerd van kleur...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b485 V/1962
in date note:
The record of Van Gogh’s enrolment for drawing dates from Monday, 18 January. He says in this letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
The paintings Van Gogh brought with him from Nuenen were an unknown ‘mill’, Avenue of poplars (F 45 / JH...
in note 3:
Van Gogh had enrolled at the Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten on Monday, 18 January. The Certificate of Registration only refers to his enrolment in the evening ‘Classical Statues’ drawing class (FR b1495; illustrated in cat. Amsterdam 2001, p. 14, ill. 5). There is no record of his having attended the ‘Figure’ painting class that Verlat taught during the day, but that course was virtually at an end anyway, as we learn from letter 555 (Antwerp, Bibliotheek Koninklijke Academie, Register 1885-1891, inv. no. 289). His fellow student Victor Hageman recounted his recollections of Van Gogh’s arrival at the Academy to the biographer Louis Piérard; Van Gogh burst into the Academy like a bomb, and his clothes – a blue stockman’s smock and a fur cap – and his furious manner of painting and drawing caused a sensation. See Louis Piérard, ‘Van Gogh à Anvers’, Les Marges 13 (1914), pp. 47-53 and Verzamelde brieven 1973, vol. 3, pp. 159-162...
in note 4:
...but it can be inferred from letter 555 that Van Gogh had spoken to Vinck himself. See Koninklijke...
in note 6:
...Van Gogh read this magazine). In it Maupassant wrote lyrically about the Syracuse Venus (3rd century BC.), with her voluptuous curves: ‘Never has the human form seemed more wonderful yet more disturbing to me … It is at the same time a symbol and the faithful expression of a reality … It is a woman’s body which expresses all the true poetry of a caress’ (Jamais la forme humaine ne m’est apparue plus admirable et plus troublante...Elle est en même temps un symbole et l’expression exacte d’une réalité ... C’est un corps de femme qui exprime toute la poésie réelle de la caresse). See also letter 557, n. 10, and Sund 1992, pp. 150-152, where the classical statue and Maupassant’s response to it are linked to some of Van Gogh’s drawings of this period....
554 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Friday, 22 January 1886.
in title:
554 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Friday, 22 January 1886.
in original text:
...bevalt er mij goed. Vooral omdat er allerhand slag van schilders zijn en ik op heel uiteenloopende...
...U al meer gezegd heb zeg ik nog eens, van de onkosten van het schilderen & de modellen maakt gij U...
...overschiet.– S’avonds ga ik er teekenen ook – maar de lui van de teekenklas vind ik dat allen slecht en glad verkeerd werken. De schilderklas is beter en zooals ik U reeds meen geschreven te hebben, er zijn van allerlei lui en van allerlei leeftijd, zelfs ouder dan ik, wel een stuk of 5. Ik...
...er gemaakt, die de dingen gezien hadden die ik had gebragt om aangenomen te worden. Bij de studies van leerlingen van vroeger die er hangen, zijn verduiveld goede. Er hangen er van Neuhuys en Huibers o.a. Maar de mooiste is misschien van een amerikaan, ik weet den naam echter niet – een naaktstudie van een oud man, men zou zeggen als een Fortuny of Regnault. Ik geloof niet dat ik een korteren...
...best me niet te laten wachten want het werk hangt er van af en ik verzeker U dat in alle geval ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b486 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
It emerges from letter 555 that Van Gogh painted a large work of two wrestlers.
in note 4:
Van Gogh is referring to Guiliam Baix (he was 33), De Craecker (40), Paul Raeymaeckers (35) and Frans Swaenen...
555 To Theo van Gogh, Antwerp, on or about Thursday, 28 January 1886.
in title:
555 To Theo van Gogh, Antwerp, on or about Thursday, 28 January 1886.
in original text:
...daarna van half 10 tot half 12 nog naar ’t model ga werken op een club. Want ik ben van twee van...
...Van deze week schilderde ik een groot ding met twee naakte torsen – twee worstelaars, een pose van...
...naakt model onder mijn bereik heb voor den eersten tijd.– De beste van de klas heeft het ook zoo...
...ik heb dat zelf kunnen zien in dingen van vroeger en dingen van nu van hem.– Ik denk dat gij U...
...als het vleesch zoo ongeveer – en doen dus van digt bij gezien heel precies – maar gaat men wat...
...effet produit. Zoo als ik het doe is het van digt bij groenachtig ros, geelgrijs, wit, zwart, en...
...niet genoeg van heb, te lang zoeken moet, het doodwerk. Maar dit is een kwestie van een tijd van...
...te doen, het zou beschouwd worden als hield hij den leeraar voor den gek.– En ik zeg U, het was...
...dringend verzoek in het belang juist van het goed teregt komen van de dingen, is noch uw geduld...
...ik op een atelier werk en dus de onkosten van model voor een goed deel vervallen, dan is frs 150...
in ongoing topic 1:
Van Gogh takes classes at the Academy (553, 554)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b487 V/1962
in date note:
Van Gogh says ‘I’ve been dreadfully busy this week’, which would indicate that the letter was written...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...not proved possible to identify which drawing clubs Van Gogh belonged to. Tralbaut suggested a club in...
in note 2:
This work with nude torsos was overpainted by Van Gogh in Paris with Still life with meadow flowers and roses, 1886 (F 278 / JH 1103). Ill. 3103. See Luuk Struick van der Loeff et al., ‘Rehabilitation of a flower still life in the Kröller-Müller Museum and a lost Antwerp painting by Van Gogh’, in Van Gogh: New Findings. Van Gogh Studies 4. Zwolle and Amsterdam 2012, pp. 33-54.
in note 6:
Van Gogh is referring here to the ‘drawings of figures’ he took with him from Nuenen to Antwerp. See...
in note 7:
...teaching at the Antwerp Academy since 1883. During Van Gogh’s time there, Siberdt was one of those...
556 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Friday, 29 January 1886.
in title:
556 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Friday, 29 January 1886.
in original text:
...e te maken.– Namelijk er boven op komen in plaats van te vergaan. Ik heb U reeds gezegd dat mijn...
...die de milieux van den kunsthandel werden en hun hoogsten bloei en uitbreiding kregen van laat ons...
...en dientengevolge eventueelen stilstand van de routine van handelen van de laatste jaren.– Ik...
...men van nabij analyseert ziet men dat de grootste en energiekste lui van de eeuw altijd tegen den...
...eerst te doen na nog een jaar studie, en van U zelf en van mij.– Laat mij een jaar teekenen bij...
...Gegeven de wenschelijkheid van nog een jaar teekenen vooral – is de kwestie van een goed atelier...
...de reiskosten onvermijdelijk van hier naar Parijs. Gij moet ook verhuizen, wat ook niet van zelf gaat.– Dus Brabant is een omweg, tijdverlies enz. Het is er nu zóó mee dat ik bij den dag moet...
...niemand hoef te ontzien. Het zou ook een zwakheid van U zijn indien gij hieraan veranderdet.– Ge...
...Cormon. verder, ik ben ziek ofschoon ik nog aan den gang blijf.– Als ik eenigzins kon zou ik er...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b494 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh defines his new situation now that the painting course has finished and assesses the possibilities of going to Paris. The plea ‘let me draw with Cormon for a year’ (l. 61) is the first specific indication of this plan. The fact that Theo was not averse to this emerges from letter 557 of about 2 February, which means that letter 556 must precede it and that several days must have elapsed between the letters. On the other hand, the letter must follow letter 555 of about 28 January, because here Van Gogh says he is giving a ‘résumé’ of two letters, of which – in view of the subject, namely applying himself to drawing for another year – letter 555 must have been the first. We therefore date the present letter on or about 29 January 1886. The next ten letters centre on the details of this plan and a move to Paris; initially there is a possibility that Van Gogh will go back to Nuenen for a while first, later he tries to avoid this with increasing insistence...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
The original idea was that Van Gogh would help his mother with her preparations for the move from Nuenen to...
in note 4:
Van Gogh would have to find another room, because he had given notice on his previous studio at the...
in note 5:
...Vincent had also been present. The Van Goghs knew him well: he was an elder of the Reformed congregation and lived in a farmhouse belonging to the Maatschappij van Welstand, opposite the parsonage (RHC, and...
557 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Tuesday, 2 February 1886.
in title:
557 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Tuesday, 2 February 1886.
in original text:
...daar er voor het eind van den cursus nog concours is voor degenen die den cursus hebben doorgemaakt...
...Nu zei Sibert, dat is de naam van den leeraar – die ook de naaktklas dirigeert – quant à vou...
...het ontvangen van uw brief dat Sibert de teekeningen kwam nazien – (de mijne was een kop van de...
...een mooie belofte van dat zij de réussite guarandeeren, en wat moet ik doen. Van den anderen kant...
...of aan den eenen of aan den anderen kant. Het was de laatste maand dat ik veel last er van gehad...
...om hier te blijven zonder terug te gaan en dan van hier naar Cormon wanneer ge wilt. De reis is...
...voor schilderijen. Wij zouden geloof ik dat op den voorgrond dienen te stellen.– Want daaraan is...
...aan.– En het is wel juist curieus dat van Gericault en Delacroix, dat zij intiemer ’t kenden...
...De boeken van Tourgenew ken ik nog niet, ik las echter een tijd terug het leven van T., dat ik...
...b. à t. Vincent Die impressie die ik van mezelf onwillekeurig krijg als ik me vergelijk bij...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b488 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes that the painting course ended ‘last week’; this happened at the end of January 1886. He...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh knew that Breitner had studied with Cormon (see letter 465) and may also have heard about him at the academy in Antwerp. Cormon opened his studio at number 104 boulevard de Clichy in 1882. While he did receive his students there, corrections were also done in the studio in rue La Bruyère. The syllabus did not differ much from that of his predecessor Léon Bonnat. Cormon’s was less rigidly structured, though, and it was above all this more liberal attitude that won him a favourable reputation among a younger generation of artists. Students drew (classical) plaster casts and from life, and Cormon demanded from his students an extremely accurate, lifelike drawing. He advocated a painting technique based on a dark design, on which the painting was worked up with transparent and light colours. He also encouraged his students to work en plein air; sketching trips were a regular feature of the timetable. The studio was particularly popular with foreign artists. See Gauzi 1992, pp. 16-32; exhib. cat. Paris 1988, pp. 10-27; Welsh-Ovcharov 1976, p. 13; Galbally 1977, pp. 29-30; Destremau 1997. From the subsequent letters it emerges that Theo’s willingness to let Vincent study with Cormon was linked to Theo’s move at the end of June, since the lease on his apartment ran out then (see letter 559). Theo must have recognized that this marked the start of a new situation, in terms both of his accommodation and of Vincent’s studio. The precise solution was the subject of discussion in the next few months, with Vincent pressing increasingly hard to be allowed to go to Paris, on the pretext that he would be able to prepare himself to go to Cormon better there than he could in, say, Antwerp or Nuenen. See also Van Tilborgh 2007...
in note 6:
...ni soufflé) (see Silvestre, Histoire, p. 43). Van Gogh quotes this expression again in letters 655...
in note 7:
Although Van Gogh wrote ‘maitres’ he must have meant ‘maïtresse’ in this context of Delacroix...
in note 8:
Mrs van Gogh was getting ready for her move from Nuenen to Breda; she was registered at Nieuwe...
in note 9:
It is possible that Van Gogh wrote ‘raffelen’ (gabble) rather than ‘roffelen’ (scramble).
in note 11:
...Van Gogh may be referring to the article by Eugène-Melchior de Vogüé, ‘Ivan Serguiévitch Tourguénef’, Revue des Deux Mondes 53 (15 October 1883), 3rd series, vol. 49, pp. 786-820. In this description of Turgenev’s life and work we read: ‘Ivan Sergeyevich encapsulated Russian society there; he summarized his view of it in a few general types’ (Ivan Serguiévitch y a logé la société russe; il a résumé la conception qu’il s’en faisait dans quelques types généraux) (p. 816). Daudet is not mentioned in the article, but the comparison between the two writers was one that was often drawn at the time, in part because they were friends. Van Gogh was also familiar with Daudet’s article on Turgenev; see letter 560, n. 5...
in note 15:
...dans l’avenir). Goncourt 1884, p. xvi. Van Gogh had previously written ‘we’ll show that we...
in textual note 193:
roffelen < It is possible that Van Gogh wrote ‘raffelen’.
558 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Thursday, 4 February 1886.
in title:
558 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Thursday, 4 February 1886.
in original text:
...geschreven dat aan den eenen kant ik bij lange na niet wel was maar dat van den anderen kant ik...
...bleef – juist om deze gevolgen. Ik zal er niets van zeggen, zeg gij ook niets.– Maar ik heb...
...moet ontzien met mijn werk. Het is een verzwakking van alles. Nu heb ik het erger gemaakt door veel...
...oorspronkelijkheid en breedheid van opvatting.– Het teekenen der massas in plaats van de contours...
...van tevoren dien eisch van te Parijs althans een jaar grootendeels aan teekenen te besteden van...
...werken.– Maar Theo het is nu bedonderd van die ongesteldheid – het spijt me gruwelijk – maar...
...dat het herstellen van de tanden op zichzelf al helpen zal omdat, meestal pijn in den mond hebbende...
...vooruit en frs 50 aan den dentist, verder een visite aan den dokter en nog teekengerij – resteert...
...met heel eenvoudig voedsel heb gedaan inplaats van de vuiligheden der mindere restauraties – en 3...
...ligt.– De dingen komen après tout niet van zelf en alles heeft zijn reden. Schrijf mij echter...
in ongoing topic 3:
Van Gogh has problems with his teeth (557)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b489 a-b V/1962
in date note:
The opening words of the letter, to the effect that Van Gogh can see ‘light’ despite the problems (ll...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...who had his surgery at 2 rue de Hollande in Antwerp. His name is noted in one of Van Gogh’s sketchbooks. See Tralbaut 1948, pp. 69-70; Wilkie 1978, pp. 154-168; Van der Wolk 1987, p. 104. According to Cavenaille’s descendants, Van Gogh gave him two painted portraits, which are not known, in payment for his medical services. See Ken Wilkie, The Van Gogh file. The myth and the man. Rev. ed. London 2004, pp. 226-227 (with a...
in note 7:
...van Gogh had written to Theo on 30 December 1884: ‘Rijken is still our workman and perfectly fit again. These people are flourishing and the children are doing so well too. I am so pleased’ (FR b2264). Rijken was present at the reading of the inventory after Mr van Gogh’s death; on the list of funeral expenses there is an entry of 1 guilder for ‘Rijken workman’ (FR b2918, RHC, De Brouwer 1984, p. 23, and exhib. cat. ’s-Hertogenbosch 1987, pp. 87, 89). His son Cornelis Rijken, then aged 14, evidently also worked for the Van Goghs. Cornelis’s son S.A. Rijken wrote about it in a letter of 4 February 1963: ‘At the house of my grandfather A. Rijken, who lived at the time in Beekstraat Nuenen behind the parsonage, there were a couple of looms at the time, drawn and painted by Vincent many times...His son, my father C. Rijken, was the garden boy at that time and looked after Dr v Gogh’s garden, and also kept the studio clean. As I heard him tell many times, also that he several times pushed the barrow to Nuenen station to take paintings to the train etc.’ (Letter Amsterdam, Van Gogh Museum, Archives Vincent van Gogh Foundation)....
559 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Saturday, 6 February 1886.
in title:
559 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Saturday, 6 February 1886.
in original text:
...Zeer verheugt het mij dat gij naar het plan van mijn naar Parijs komen ooren hebt. Ik geloof ik er...
...ik moet U ’t zelfde zeggen van mijzelf wat gij schrijft van U zelf – ik zal U tegenvallen. En...
...het zelf schrijft, door het te verwaarloozen kon er van alles dat nog erger is uit voortkomen. We...
...briefje van Moe gehad die schrijft ze met Maart gaan inpakken. Verder, daar gij spreekt van dat ge huur hebt tot en met Junij – welnu misschien is het dan après tout ’t beste dat ik van maart te...
...dat als ik naar Cormon ging en hetzij met den meester hetzij met de leerlingen vroeger of later...
...omdat wij tijd van leven noodig hebben – een jaar of 25 of 30 van aanhoudend werken. Er is zoo veel interessants in den tijd van tegenwoordig als men denkt hoezeer het mogelijk is dat wij ’t begin van ’t eind van een maatschappij misschien nog wel zien zullen. En even als er in den herfst of...
...que soit – maar een decadence zóó vol van charme – dat waarlijk er nog enorm, enorm veel...
in ongoing topic 2:
Van Gogh has problems with his teeth (557)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b490 a-b V/1962
in date note:
...561 after 560. In letter 562, written on a Sunday, Van Gogh says ‘I write to you often these days and...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...during which Jules reflected on their achievements. Van Gogh quotes the closing words of the following three...
in note 4:
...Bastien-Lepage, Cazin, Carolus-Duran, Stevens, Jan van Beers, Jean Béraud and a couple of Spanish painters...
560 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Tuesday, 9 February 1886.
in title:
560 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Tuesday, 9 February 1886.
in original text:
...in ’t eind van ons leven.– Zeker zullen we niet beleven de betere tijden van heldere lucht en...
...zijn van het valsche van zijn tijd, in zoover niet dat men het ongezond dompige en gedrukte van de...
...die bewuste roman van de Goncourt juist om de voorrede vooral – waarin een resumé staat van hun...
...U ook nog een moment van zeker weten dat er een streep door de rekening van het materieele geluk is...
...de prachtige sereniteit van de groote denkers van tegenwoordig, zoo als b.v. die laatste wandeling van de twee de Goncourts die ge beschreven zult vinden.– Zoo waren de laatste dagen van den ouden...
...sterven. Geen idee fixe van God of abstracties – altijd op den beganen grond van ’t leven zelf...
...streep door de rekening van geluk op de gewone manier.– Maar wat er zij van de toekomst, ge kunt...
...van een tweede jeugd aan iemand te kunnen geven. Zeg eens, Carlyle, hebt ge daar ooit iets van...
...alleen staan, enfin, van ’t begin tot ’t eind moeite.– Het stuk van Manz over Paul Baudry was...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b491 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Van Gogh may have learned that Daudet was often with Turgenev in his last days from the article that he...
in note 7:
...2. The end of the sentence is ungrammatical because Van Gogh incorporated these words of Silvestre’s...
in note 8:
...lines, spoken by Xanthippe (‘Tout...d’elle’) and Socrates (‘Adorez-là ... mieux’), also appear in Van Gogh’s Antwerp sketchbook. See Van der Wolk 1987, p. 95. There is a good chance that Van Gogh read this passage in a periodical or newspaper. The final two lines, for example, were quoted in a review in...
in note 9:
...Van Gogh may have seen this painting when he was in England since it was on show in an exhibition in Pall Mall, London, in 1874. See A. McLaren Young et al., The paintings of James McNeill Whistler. 2 vols. New Haven and London 1980, vol. 1, pp. 82-84, cat. no. 137. By the second reference Van Gogh may mean Legros’s Carlyle in his study or one of the other portraits of Carlyle by Legros that have survived, cf. letter 358, n. 2...
561 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Thursday, 11 February 1886.
in title:
561 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Thursday, 11 February 1886.
in original text:
...Nu op het oogenblik is het juist door reactie van overspanning dat ik me verschrikkelijk slap voel...
...voor tot iets goed te kunnen zijn.– Wij gaan van den weg af – zoodoende.– Geef mij dus s.v.p...
...omdat ik er overvloedig te zien krijg de resultaten van het prendre par le contour. want dat doen...
...de resultaten van dat systeem zijn.– o ik zeg U, ik ben heel blij het eens goed van nabij te zien...
...op dat fijne woord van Paul Manz – dans la vie les femmes sont peut être la difficulté suprême.– het stond in ’t artikel over Baudry.– Wij zullen daar het onze van ondervinden, nog behalve wat wij reeds mogen ondervonden hebben. Het trof mij in een hoofdstuk uit L’Oeuvre van Zola in de...
...Wat men op de akademie hier kan leeren ten opzigte van dien is – dan maar geen vrouwen te maken...
...het voor dat men juist zooveel leert van het steeds vergelijken van mannelijk en vrouwelijk, dat in...
...wille van ’t verhuizen en ik dien er nog te zijn voor me zelf ter wille van mijn verandering van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b492 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Française (Goncourt 1884, préface, p. vii). Van Gogh had read the book some time before this, see...
in note 3:
Probably something Van Gogh put into the mouth of his teacher Verlat or Siberdt by way of example.
in note 5:
...Germanicus�� Van Gogh means a classical statue of the Roman general Julius Caesar Germanicus (15 BC - 19 AD) that he drew at Vinck’s evening class. The Germanicus is on an inventory of the collection of plaster casts at the Antwerp Academy in the period 1866-1896 (no. 542), but it is not there now. The version of the statue in the Louvre is one of the better-known ones. See cat. Amsterdam 2001, pp. 69-70. The statue was obviously very popular in studios – when Millet went to Delaroche’s studio his first drawing was ‘a study after the Germanicus’ (une étude d’après le Germanicus) according to Sensier 1881, p. 60. Van Gogh was already familiar with it through Charles Bargue’s Cours de dessin. Modèles d’après la bosse (‘Ensembles. Germanicus’), no. 69. Ill. 2173. Van Gogh’s drawing of the Germanicus is not known...
in note 7:
...Van Gogh appeared in Gil Blas on 11 January 1886. This accords with letter 552, in which he wrote, ‘The other day I saw an excerpt from Zola’s new book for the first time’. In the passage in question, the painter Claude Lantier receives a visit from Christine, the girl to whom he had offered shelter in his studio two months previously. On that occasion, he sketched her portrait. They are pleased to see each other again and talk amicably together until she sees the painting he is working on and recognizes her own face in that of the nude female figure. She feels that her honour has been impugned, because it appears as though the painting shows not just her face but her naked body too, but she is shocked above all by the direct, rough painting. She goes immediately, leaving the painter baffled: ‘Anger seized him in its turn: an oath hurled into empty space, a dreadful shrugging of the shoulders, as if to rid himself of this idiotic preoccupation. Could you ever be sure, with women!’ (La colère le prenait à son tour, un juron jeté dans le vide, un terrible haussement d’épaules, comme pour se débarrasser de cette préoccupation imbécile. Est-ce qu’on savait jamais, avec les femmes!) See Zola 1960-1967, vol. 5, pp. 504-507 (citation on p. 507). Van Gogh’s assumption that this is about Manet probably has to do with the description of the painting on which Lantier is working, which is very reminiscent of Manet’s Déjeuner sur l’herbe. In fact, Lantier was based on Paul Cézanne. Several other characters in the novel are based on real people, among them the writer Sandoz, in whom we can recognize Zola himself...
562 To Theo van Gogh. Antwerp, Sunday, 14 February 1886.
in title:
562 To Theo van Gogh. Antwerp, Sunday, 14 February 1886.
in original text:
...ik wil mijn gezondheid gerestaureerd hebben. Mijn impressie over den tijd dat ik hier ben geweest...
...in alle en niet in manier van kijken, geloof ik. Ik wil aan ’t begin van ons spreken over een...
...zullen te overwinnen hebben. En waar veel van afhangt. En ik breek bij dezen daar ’t ijs eens over, wij zullen er altijd op terug komen moeten.– En in den omgang met vrouwen leert men zoo veel...
...te mooi zijn. Hebt gij de bewuste inleiding van Cherie van de Goncourt gelezen? De massa werk die...
...er was iets van opstanding in de stemming.– Toch wat is alles gedrukt van stemming in de zaken en in de menschen.– ik geloof niet dat het overdrijven is als men de diverse greves &c. van overal...
...kunnen ’t van jaar tot jaar al erger en erger zal worden.– De werkman tegen den burger – is...
...de lentelucht.– Maar ik zie ook het jonge meisje van 20 jaar pas, dat gezond had kunnen zijn en...
...voor al de miseres van anderen. en wat mij trof in een levensbeschrijving van hem – toen hij al...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b493 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh is referring to Gustave Geffroy’s La vie de Corot, in which he writes ‘War is declared. Corot...
563 To Theo van Gogh. Antwerp, Tuesday, 16 or Wednesday, 17 February 1886.
in title:
563 To Theo van Gogh. Antwerp, Tuesday, 16 or Wednesday, 17 February 1886.
in original text:
...in Brabant geweest ben – dan stuur ik U van hier uit nog die studies & teekeningen die ik hier...
...dat wij spoedig dien maatregel van veranderen nemen. Ge begrijpt dat er niet overschiet om van hier...
...niet op den langen weg worden geschoven.– Overigens, eigentlijk spreekt het van zelf dat er geen enkel bezwaar kan zijn om in Parijs voorloopig direkt een mansarde te vinden den eersten den besten...
...niemand vooruit den uitslag zijner ondernemingen kan weten met zekerheid, wat durven en doortastend zijn geen kwaad kan. Als het dus eenigzins kon wou ik nog deze maand de andere helft van die karwei aan mijn tanden laten doen. ik wou mijn studies inpakken en ze U toezenden en den laatsten van deze maand vertrekken of zelfs een paar dagen eer. Maar niet weer in Maart blijven, ter wille van de...
...in de natuur zelf, dan zou ik er altijd last van houden met lui die op de akademie of ergens anders...
...veel – als er niets af hoefde kon men best leven van frs 150 maar er moet steeds te veel af. Maar...
in ongoing topic 2:
Van Gogh has problems with his teeth (557)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b495 V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘We only have about 10 days until the end of the month’ (ll. 3-4). This month must have...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In letter 559 Van Gogh had already suggested that he could spend his time in Paris, before going to Cormon...
in note 2:
It is possible that Van Gogh wrote ‘kan’ (can) rather than ‘kon’ (could).
in textual note 69:
kon < It is possible that Van Gogh wrote ‘kan’.
564 To Theo van Gogh. Antwerp, Thursday, 18 February 1886.
in title:
564 To Theo van Gogh. Antwerp, Thursday, 18 February 1886.
in original text:
...Want ik heb absoluut niets meer. Zelfs bij den bakker niets meer. Ik weet alleen dat al die...
...Zoo als ik overigens van daag een vrouwentors afmaakte die van modelé meer gedistingueerd is en minder brusque dan de eersten, waar de figuren onwillekeurig iets van boeren of houthakkers hebben...
...dat het mij helpen zal bij Cormon als ik den tusschentijd aan niets anders besteed dan aan teekenen...
...om raad wil gaan bij die lui moet het zijne van zooveel mogelijk reeds weten meebrengen.– En dat...
...moeten schilderen van een naakt figuur naar de natuur – denkelijk – en hoe meer ik van te voren...
...gegêneerd en konden tegen den zomer vooruit ons wat voorzien van schildergerij zoodat niet alles...
...en het onmogelijke.– Ik herlees weer het boek van Bracquemond. en ik vind het hoe langer hoe...
...den laatsten tijd te slecht en ik zat te veel vast. En wij moeten dus dien coup de collier geven.– Til het overigens niet te zwaar want we zullen niet mislukken.– Maar wat ik U zeg is zoo �� van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b496 V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘there are still 10 days in the month’ (l. 5). This means that the letter dates from Thursday, 18 February 1886. Jo van Gogh-Bonger also gave it this date in Brieven 1914 – she may have had a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had previously had credit at the baker’s; see letter 563.
in note 2:
Van Gogh had officially enrolled for the Classical Statues evening class taught by François Vinck, where...
in note 7:
See for the people who lived downstairs from Van Gogh in Beeldekensstraat: letter 544, n. 1.
565 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Monday, 22 February 1886.
in title:
565 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Monday, 22 February 1886.
in original text:
...schrijven gaf om liever reeds vroeger te komen, regt van zijn hadden. Maar daar ik er niet over wil...
...liever dan buiten werken, omdat hoe meer ik de structuur van ’t figuur in ’t hoofd heb hoe...
...te grijpen. Maar de anderen hebben ligt meer kennis van ’t naakt, waar ik de gelegenheid niet zoo...
...Voor dien was den winter nog harder dan voor mij en de arme duivel is er heel wat erger aan toe dan ik daar zijn leeftijd het zeer critiek maakt. Ik was vandaag met hem bij den zelfden dokter dien ik...
...ergs zou zijn en durfde zich niet aan den gasthuisdokter te vertrouwen. Ik ben nieuwsgierig wat er...
...De boeken van nu, sedert Balzac b.v., zijn anders dan al wat in andere eeuwen geschreven is – en mooier misschien.– Ik ben juist naar Tourgueneff erg verlangend omdat ik een stuk van Daudet over...
...Vincent Het is juist omdat après tout ik nut van mijn naar Antwerpen gaan meen te hebben dat ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b497 V/1962
in date note:
...of 18 February, and taking into account the delay Van Gogh mentions in ll. 2-3, the present letter must...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh was assuming that he and Theo would move to a new apartment in June, where he would have his studio...
566 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Wednesday, 24 February 1886.
in title:
566 To Theo van Gogh. Antwerp, on or about Wednesday, 24 February 1886.
in original text:
...terug moet. De tijd van buiten kunnen werken zal met de minste verandering van weer er kunnen wezen...
...wat daar ook van zij, ik blijf steeds U animeeren liever door te zetten met het plan van Cormon en...
...twijfelachtig en den eenen dag ongelijk aan den anderen. Ik heb weer een teekening klaar van antiek...
...teekening van vandaag haast geen verandering noodig had van proportie en in ’t geheel geen van...
...van impressionisten zijn in Brussel. Ziet ge, sedert ik hier gezien en gehoord heb van andere lui...
...steeds zich van de modellen op een of ander atelier in stad zich bediend – juist ter wille van de...
...te nemen, reden te meer het ditmaal niet op den langen weg te schuiven.– Antwerpen is mij goed...
...voor lui van alle nationaliteiten, tweedens ter wille van de zaken en derdens ter wille van dat er...
...en dan de naweeën van de tentoonstelling nog bovendien, in den vorm van talrijke frauduleuse of...
...indien wij reeds van te voren beiden in Parijs waren en poolshoogte konden nemen van vóór of...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b498 V/1962
in date note:
Van Gogh says: ‘I’m writing to you once more, because in any event my time here is almost up’ (ll...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...of the economic crisis’, but contrary to what Van Gogh asserts, it was a financial and artistic...
567 To Theo van Gogh. Paris, on or about Sunday, 28 February 1886.
in title:
567 To Theo van Gogh. Paris, on or about Sunday, 28 February 1886.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b499 V/1962
in additional details:
Van Gogh tore this sheet from the sketchbook in which he had already started making drawings and notes while he was in Antwerp. See for the reconstruction of the original place of the sheet in this book: Van der Wolk...
in date note:
...the new month (March). The note was written after Van Gogh arrived in Paris; he took it for granted that...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...come to Paris had been in the air for a long time, Van Gogh went hotfoot from Antwerp to Paris with no...
in note 3:
Later Van Gogh confessed that he had left Antwerp without paying his bills. In June 1888 he wrote...
568 Vincent van Gogh and Andries Bonger to Theo van Gogh. Paris, on or about Wednesday, 18 August 1886.
in title:
568 Vincent van Gogh and Andries Bonger to Theo van Gogh. Paris, on or about Wednesday, 18 August 1886.
in original text:
...en dan moet er een tweeden togt naar Holland van Bonger en U zamen overheen. Voorloopig is er alle...
...Maar nu, kerel, de oplossing van het vraagstuk S. die ge in Uw brief van heden geeft, n.l. “Zij...
...it, rose, groen – tegen zwart, in den geest van een zwart japansch verlakt met parelmoer ingelegd...
...zien te bezorgen. Denk er over na in den tusschentijd van nu en dat ge weer terugkomt, aux grands...
...de Otto Weber van Prinsenh. te krijgen, die mooie herfst. ik zou daarvoor hun een serie maken van 4...
...de verhouding van het laatste jaar heeft tot niets geleid dan haar geheel van de wijs...
...vergeten zijn.– Haar toestand heeft veel van de overspanning van de meeste meisjes in Holland.– Het zal niet minder moeielijk zijn S. van de hare te overtuigen, dan rust...
...van de bloemenstukken is heel vroolijk en kleurrijk; maar sommige zijn plat, waar van...
...vooruit. Groet je familie van me en geloof me van harte je vrind Bonger...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b500 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh also fell ill during Theo’s absence) have hindered me from writing. Otherwise I should have thanked you much sooner for the warmth of the reception you gave Theo. He was in raptures over his stay with you (he got back Thursday morning). It also pleases me greatly that he is to your liking. The longer one gets to know him, the more one learns to appreciate his fine mind. He is always entertaining company. I slept at the apartment while he was away, because Vincent was alone...I now go to eat with Van Gogh every evening as a permanent thing. It does take up a lot of time, since he lives in Montmartre, and the evenings are now taken up altogether, but it’s more pleasant for us both. The three of us always have plenty to talk about’ (FR b1844). The flat on the third floor ‘had three reasonably large rooms, a tiny study and a little kitchen. ... Vincent slept in the study, and behind that was the studio, an ordinary room with one not particularly large window’, wrote Jo van Gogh-Bonger in her introduction to Brieven 1914, p. xlvii....
in note 3:
...notre jardin). Later in the correspondence, Van Gogh quotes Pangloss’s maxim about the best of all...
in note 9:
The four works described here cannot be identified. Van Gogh painted new scenes on top of several still...
in note 14:
The Van Gogh brothers had started to build up an art collection together. One way of acquiring works was to...
in note 15:
...trees) (sold for 600 guilders to Van Wisselingh in The Hague; present whereabouts unknown) and Sous les châtaigniers (Under the chestnut trees) (sold for 395 guilders to M.A. van Walcheren in The Hague; present...
in note 16:
...officially engaged to Anne (Annie) Marie Louise van der Linden; he had already informed his parents of...
569 To Horace Mann Livens, Paris, September or October 1886.
in original text:
...Yours truly Vincent My present adress is Mr Vincent van Gogh 54 Rue Lepic Paris What regards my...
in translation:
...truly, Vincent My present adress is Mr Vincent van Gogh 54 Rue Lepic Paris What regards my...
in date note:
...Van Gogh literature is that the dating is a factor in establishing the period when Van Gogh worked in Cormon’s studio. There are essentially two possibilities: the letter was written either in autumn 1886 or in autumn 1887. Van Heugten places the letter in the period ‘summer-autumn 1887’, primarily on the basis of two similar subjects touched on in a letter from Van Gogh to his sister Willemien written at that time (letter 574): his intended departure for the south of France, which was to happen the following spring; and the use of colour in the landscapes he made at Asnières. Van Gogh did indeed go to Arles in the spring of 1888, and the Asnières landscapes mentioned in the letter to Willemien do date from the spring and summer of 1887, so that the letter must certainly have been written after that. We believe, however, that the present letter contains indications that point to the autumn of 1886; in other words the similar subjects are in fact different. Van Gogh writes that since he has been in Paris he has thought about Livens, whom he met at the Antwerp Academy in January-February 1886, very often, even ‘almost daily’ (l. 96). It would seem unlikely that his thoughts would have turned to his former fellow-student at the Academy quite so often after a year and a half in Paris; the same applies to the period of time within which asking to be remembered to four other students is still plausible (l. 94). Van Gogh’s account of what he has been up to would moreover be very perfunctory were it to relate to what he had been doing in Paris for a period of a year and a half; by the autumn of 1887 he was acquainted or friendly with a number of avant-garde artists, he had exhibited on various occasions and even organized exhibitions himself. Japanese prints were a major element of his artistic preoccupations, and in 1887 his view of modern art was so much broader that he is much less likely to have referred to Degas and Monet, as he does here in ll. 36-37, than to Signac, Seurat, Toulouse-Lautrec and Bernard. The fact that he gives himself and Livens a chance of joining the colourists also tends to place the letter in 1886 rather than 1887. It gives the distinct impression of being a report of a much shorter stay in Paris. What Van Gogh says about painting numerous flower still lifes tallies with what we know of this period (in other words March 1886 - autumn 1886): from the summer of 1886 until mid-September this was one of his main subjects. Several pictures of the windmills in and around Montmartre are candidates for the landscapes with ‘frank’ colours (ll. 61-62). He could moreover have simply meant here that he had started to work in a more colourist manner, and he does not necessarily have to have had specific works in mind. By the ‘two heads’ he may have meant two self-portraits (see n. 7). And on top of all this, he does not reckon himself to be one of the Impressionists (l. 34) – he would certainly not have said that in 1887. This leaves us with the trip to the south; it emerges from a letter Theo wrote to his mother in February 1887 that Vincent had already started to think about this in the winter of 1886-1887 (see n. 10). As far as Van Gogh’s time in Cormon’s studio is concerned, this dating means that he must have gone there very soon after his arrival in March, as Van Tilborgh also argues (cf. n. 14). See cat. Amsterdam 2001, pp. 21-23, Van Tilborgh 2007. The literature reference in exhib. cat. Paris 1988, p. 398: B. Welsh-Ovcharov, ‘Vincent to Livens, when and why?’, Vincent van Gogh’s letter to Horace Mann Livens. London 1987, turns out to be an unpublished typescript (according to an e-mail received from the author in 2004...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...During the time that Van Gogh was living and studying there Livens took the winter courses ‘Life’ en ‘Antique statues’. See Antwerp, Bibliotheek Koninklijke Academie, Register 1885-1891, inv. no. 289. Livens painted a small watercolour portrait of Van Gogh that was to appear in the magazine Van Nu en Straks (1893).
in note 2:
...Van Gogh’s stay in Paris up to this point were the VIIIe exposition de peinture, the last group exhibition of the impressionists (15 May - 15 June 1886), the Ve exposition internationale de peinture at Georges Petit (15 June - 15 July 1886) and the IIe exposition de la Société des Artistes Indépendants (20 August - 21 September 1886). See Rewald 1978, p. 12 and Welsh-Ovcharov 1976, pp. 218-219. Before he went to Paris, Van Gogh was reliant for his understanding of Impressionism on information he got from Theo; he had not then seen it for himself. By now, though, he knew exactly what it was about. Henceforth he uses the term Impressionism in the letters in a very general sense for all forms of modern art. He uses it to refer not only to ‘traditional’ Impressionism, but also to what would now be described as ‘Neo-Impressionism’, ‘Synthetism’, ‘Cloisonnism’ etc...
in note 3:
...could be understood as references to genres, but Van Gogh could also have had specific works by Degas and...
in note a:
Van Gogh wrote in French ‘LES TONS ROMPUS ET NEUTRES’.
in note 5:
Van Gogh is thus saying that he favours intensification over subtlety; see for the term ‘harmonist...
in note 8:
...he means here; ‘a dozen’ does not have to be taken literally. For a suggested identification, see Van Tilborgh 2007, p. 70, n. 31, and Louis van Tilborgh and Ella Hendriks, ‘Dirk Hannema and the rediscovery of a painting by Vincent van Gogh’, The Burlington Magazine, June 2010, p. 403, n. 87. Cf. also Date.
in note 9:
...of June 1886 the Van Gogh brothers had moved from 25 rue Laval to a larger apartment at 54 rue Lepic, likewise in Montmartre. Vincent had his own studio there. Theo wrote to Caroline van Stockum-Haanebeek about...
in note 10:
Van Gogh did not go to Arles until February 1888, but the fact that he was already toying with the idea of...
in note 11:
...course. Livens was enrolled for both classes, Van Gogh only for the latter (Antwerp, Bibliotheek Koninklijke Academie. Register 1885-1891, inv. no. 289). While Van Gogh was in Antwerp, Briët was living at number...
in note 12:
From letter 718 it emerges that Van Gogh exhibited work at the paint merchant Julien Tanguy’s shop and with...
in note 13:
...Portrait of a young woman (with the dedication ‘A mon ami Vincent’), John Peter Russell, Seated female nude, and Vincent van Gogh (inscribed ‘Amitié’), and Fabian, View from Montmartre (all Amsterdam, Van Gogh Museum). We do not know whether all these artists also had works by Van Gogh, but we do know that Russell had Shoes (F 332 / JH 1234). See cat. Amsterdam 2011 for the works that Van Gogh may have exchanged.
in note 14:
The period (or periods) when Van Gogh worked at Cormon’s studio has been the subject of debate. We agree with Van Tilborgh, who argued that this must have been in the months immediately after Van Gogh’s arrival in Paris (early March to early June 1886). See – also for a summary of previous points of view and of literature: Van Tilborgh 2007. The studio was at 104 boulevard de Clichy, in the 18th arrondissement (see Destremau...
in note 15:
...van Roosmaelen, lived at 25 Mutsaardstraat (district 2) in Antwerp and was a ‘shopkeeper in artists’ materials’. Various English and Scottish students at the Antwerp Academy were registered as lodging at this address in the 1880-1893 period. On 6 March 1893, Mrs van Roosmaelen moved to number 16 Blindenstraat in Antwerp, near the entrance to the Academy. See SAA, Civil registration and Alick P.F. Ritchie, ‘L’Academie Royale des Beaux-Arts d’Anvers’, The Studio 1 (1893), pp. 141-142...
570 To Charles Angrand. Paris, Monday, 25 October 1886.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
The meeting between Van Gogh and the painter Charles Angrand supposedly took place ‘in the café opposite...
in note 5:
...the Moulin Radet and the Moulin à Poivre. Van Gogh had finished several works in which one or more...
in note 8:
This business card of Theo’s (Boussod, Valadon & Cie) was still with the letter in 1961 according to a letter from John Rewald to V.W. van Gogh, New York, 15 December 1961 (Van Gogh Museum, Documentation).
571 To Theo van Gogh. Paris, between about Sunday, 17 and Tuesday, 19 July 1887.
in title:
571 To Theo van Gogh. Paris, between about Sunday, 17 and Tuesday, 19 July 1887.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b501 V/1962
in date note:
...he would be free. On that day he wrote to Caroline van Stockum-Haanebeek: ‘I’m going to Holland this...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Segatori. It was very popular with artists. Van Gogh exhibited work there and for some time had an affair with Segatori, as can be deduced from letter 572. In 1903 Gauguin wrote that Van Gogh had been very much in love with Segatori, and in his ‘Souvenirs sur Van Gogh’ of 1924 Bernard said that he courted her by...
in note 3:
...Van Gogh free meals in exchange for paintings, mainly flower pieces, and the walls were covered in his studies. ‘That lasted for some months, then the business collapsed and was sold, and all these paintings, piled up in a heap, were auctioned for a derisory sum.’ (Cela dura quelques mois, puis l’établissement périclita, fut vendu, et toutes ces peintures, mises en tas, furent adjugées pour un somme dérisoire.) See Bernard 1994, vol. 1, p. 167. From letter 572 it appears that Segatori was no longer in charge at Le Tambourin and would probably lose the business; Van Gogh must have heard that his paintings had been seized. Contrary to what Bernard suggested later, the works were not Van Gogh’s way of paying for his meals. He had evidently decorated the café with flower still lifes in the hope of selling them to customers, albeit without making specific arrangements with Segatori. Maurice Beaubourg stated in 1890 that Van Gogh had left everything behind ‘as security for the proprietor’ (comme gage au propriétaire), while Bernard wrote that the still lifes were auctioned off in batches of ten. At the beginning of his time in Arles Van Gogh remarked on how few flower still lifes from Paris he had been able to keep (letter 640). There is consequently every reason to assume that he did not collect the works that were decorating the café, and that they were then sold at auction, possibly as part of bankruptcy proceedings. For this see cat. Amsterdam 2011...
in note 4:
By ‘the rest�� Van Gogh must mean the Japanese prints that he had exhibited at Le Tambourin. Cf. letter...
in note 8:
...et de beaux parleurs”.) See Bernard 1994, vol. 1, p. 166. Van Gogh took his own work to Tanguy.
in note 10:
...Houten, which survived in her estate (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 1141. The reason why this was...
572 To Theo van Gogh. Paris, between about Saturday, 23 and about Monday, 25 July 1887.
in title:
572 To Theo van Gogh. Paris, between about Saturday, 23 and about Monday, 25 July 1887.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b502 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...emotion. At two in the afternoon the doorbell rang: Van Gogh from Paris. I was pleased he’d come, I...
in note 3:
For Le Tambourin and the works Van Gogh exhibited there, see letter 571, nn. 2 and 3. One of the pieces that Van Gogh had recently painted for the restaurant was probably Basket of pansies(F 244 / JH 1093), in which...
in note 5:
...was possibly the riverscape from Asnières which Van Gogh said that Tanguy had in his possession in a...
in note 6:
...landscapes from Asnières. The large canvas Van Gogh says he has in hand was probably Montmartre...
573 To Johannes van Hombergh, Mayor of Nuenen. Paris, Thursday, 1 September 1887.
in title:
573 To Johannes van Hombergh, Mayor of Nuenen. Paris, Thursday, 1 September 1887.
in original text:
V.W. van Gogh...
in translation:
V.W. van Gogh...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Johannes van Hombergh; cf. letter 531, n. 4.
in note 2:
Van Gogh had officially signed out of the register on 23 November 1885, citing his move to Antwerp, according to the ‘Certificate of change of actual place of residence’) (Getuigschrift van verandering van werkelijke woonplaats), and giving his occupation as ‘painter’ (FR b1507). Cf. De Brouwer 1984, p. 102.
in note 3:
...In the same month Van Gogh must also have a submitted a request for a copy of his entry in the register of births to the district of Zundert, since such a copy was sent on 12 September 1887. Van Gogh’s application has not survived (RAW). See Tralbaut 1975, p. 76. These were the two documents that Van Gogh presented on 16...
in note 4:
Mrs van Gogh lived at no. 649bis Nieuwe Ginnekenstraat in Breda (district B).
574 To Willemien van Gogh. Paris, late October 1887.
in title:
574 To Willemien van Gogh. Paris, late October 1887.
in original text:
...wezen dat de familie en vrienden van Theo in Amsterdam en den Haag hem niet hebben behandeld en...
...Wat zal ik U nu zeggen over uw stukje van de planten & den regen. Ge zelf ziet in de natuur dat...
...van ons natuurlijk leven, zijn er enkelen onder ons die, wenschende zich te onderwerpen aan den...
...zijn in de duisternis, vinden we met den besten wil van de wereld al heel bitter weinig zekers en...
...hooren als men er geen kennis van heeft genomen.– Het meesterwerk van Maupassant is Bel ami, ik...
...van de christenen. Ik voor mij ben altijd blij dat ik den bijbel beter heb gelezen dan veel lui van...
...er van te denken. En nu, in uw stukje is nog altijd een zekere sentimentaliteit en vooral in den...
...blijven leven. Wat ik van mijn eigen werk denk is dat het schilderij van de boeren die aardappels...
...wordt verkocht. Er komt veel van zelf, men groeit en ontwikkeld van zelf. Studeer en blok dus niet...
...te lijden hebben, vooreerst van niet begrepen te worden maar evenzeer van dat onze inspiratie zoo...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b701 a-b V/1962
in date note:
...from Willemien’s friend how long she had had Van Gogh’s letter by then; we do know, though, that...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
...also Sund 1992, pp. 109-113 (quotations on p. 112). Van Gogh had access to a copy in October 1885...
in note 9:
...Van Gogh liked the work of Joris-Karl Huysmans. As well as the books mentioned here – En ménage (1881) and A vau-l’eau (1882) – he may have been familiar with Croquis parisiens (1880). Cf. Sund, 1992, p. 144. Emile Bernard mentioned A rebours (1884) in his ‘In memoriam’ of Van Gogh: ‘Huysmans had an inordinate attraction for him. It was En ménage in particular that he enthused over, then, later, A rebours.’ (Huysmans le captait outre mesure. Ce fut sur En ménage qu’il s’exalta surtout, puis sur A rebours, plus tard.) See Les Hommes d’Aujourd’hui 1891, no. 390, vol. 8, p. 1. In A rebours the misanthropist Jean Floressas des Esseintes rejects the life of society. He withdraws to a mansion, where he tries to fulfil his most extravagant fantasies. Several chapters deal with the decoration and the different colours of the interior, and the symbolism of bricks, flowers, perfumes etc. With its extreme aesthetic preferences the book caused a literary scandal, but decadents and symbolists raved about it. For De Maupassant’s Bel-ami, see letter 568, n. 11...
in note 12:
After this Van Gogh crossed out: ‘which brought about so much good at the time’ (die toen zooveel goeds...
in note 14:
In September 1884 Van Gogh had proposed to Margot Begemann, who lived next door to his parents in Nuenen...
in note 15:
...Van Gogh calls her ‘Sien’, but her first name must have been ‘Dien’); their father, Cornelis de Groot, had died by then. Several other members of Cornelia de Groot-Van Rooij’s family lived in the cottage where Van Gogh got his idea for The potato eaters. On 20 October 1885 Gordina, who was unmarried, had a son, Cornelis; the birth certificate does not state who the father was. It can be inferred from Van Gogh’s question about Gordina’s marriage that he suspected that one of her cousins was the father, or that one of them would give the fallen woman the protection of his name. Cf. RHC, birth certificate of Cornelis de Groot; exhib. cat. ’s-Hertogenbosch 1987, p. 161; and De Brouwer 1984, pp. 81-83, 96...
in note 19:
...d’une préface par M.E. Halpérine. Paris 1886. Van Gogh read either this edition or the 1887 reprint...
in note 22:
...as the motto in the second edition of the novel. Van Gogh had read both Taine and Thérèse Raquin (see...
575 To Emile Bernard. Paris, about December 1887.
in date note:
Van Gogh organized an exhibition that was held in November or December 1887. The formulation ‘I’ll gladly...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh and Bernard had had a difference of opinion about the usefulness of a studio training for a painter (Van Gogh felt that there was little an artist could learn in those surroundings), and about Bernard’s attitude towards the Neo-Impressionist Paul Signac. Bernard did not want to exhibit together with Signac. Van Gogh...
in note 4:
...Eugène Delacroix. Documents nouveaux (1864), which Van Gogh also refers to as an article elsewhere. We know...
in note 7:
...Whereas Bernard rejected the Neo-Impressionists, Van Gogh wanted to involve them with the group of...
in note 9:
...Van Gogh organized an exhibition of painters of the ‘Petit Boulevard’ – Anquetin, Bernard, Koning, Toulouse-Lautrec and himself – in Grand Bouillon-Restaurant du Chalet, 43, avenue de Clichy. See exhib. cat. Paris 1988, p. 33. For the ‘Petit Boulevard’ see letter 584, n. 6. According to Bernard, the show was ‘an endeavour on Van Gogh’s part alone’ (une tentative de Van Gogh seul). See Bernard 1994, vol. 1, p. 242. Bernard wrote about the room: ‘The room referred to here is the dining-room of a working-class restaurant on avenue de Clichy, whose owner Vincent had won over, and which he had turned into an exhibition of our paintings. Unfortunately, this socialist exhibition of our inflammatory canvases came to a rather sorry end. There was a violent altercation between the owner and Vincent, which made Vincent decide to take a hand-barrow without delay and cart the whole exhibition to his studio in rue Lepic. Obviously, the art of the Petit Boulevard had not been understood by its Barnum.’ (La salle dont il est question ici est celle d’un restaurant populaire de l’avenue de Clichy dont Vincent avait conquis le patron et qu’il avait transformée en exposition de nos tableaux. Par malheur, cette exhibition socialiste de nos toiles incendiaires se termina assez piteusement. Il y eut une altercation violente entre le patron et Vincent, ce qui décida ce dernier à prendre sans retard une charette à bras et à porter toute l’exposition à son atelier de la rue Lepic. Evidemment l’art du petit boulevard n’avait pas été compris de son barnum). See Lettres à Bernard 1911, p. 75...
576 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Paris, December 1887.
in title:
576 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Paris, December 1887.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b882 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...640), Van Gogh exchanged his Sunflowers gone to seed (F 375 / JH 1329) and Sunflowers gone to seed (F 376 / JH 1331) for Gauguin’s On the shore of the lake, Martinique, 1887 (W252/W222) (Amsterdam, Van Gogh...
in note 3:
...Montparnasse, and was therefore quite some distance from Montmartre, where the Van Gogh brothers lived.
577 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 21 February 1888.
in title:
577 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 21 February 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b503 V/1962
in date note:
Van Gogh arrived in Arles on Monday, 20 February (see n. 1). From ll. 40-45 we can deduce that that the letter was written the next day. We have therefore dated the letter Tuesday, 21 February 1888. Jo van Gogh-Bonger...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Arles was originally intended to be temporary, and Van Gogh was planning to go on to Marseille later. (See...
in note 3:
Van Gogh took the express train from Paris to Marseille (the ‘Paris-Lyon-Méditerranée’) that left at...
in note 4:
...Van Gogh rented a room from Albert Carrel and Cathérine Carrel-Garcin. Hotel-Restaurant Carrel was at 30 rue Amédée-Pichot, in the northern part of the town. This section of the street was known as rue de la Cavalerie until 1887; Van Gogh was therefore using the old address. The hotel was a ‘two-storey house, small terrace on top and balcony on the first floor’ (maison à deux étages, petite terrasse au-dessus et balcon au premier). See Coquiot 1923, p. 161. In the official deeds the name is spelled ‘Carel’ (ACA and L’indicateur marseillais 1888...
in note 5:
Van Gogh wrote that the antique dealer had his premises ‘in this very street’; however the address books...
578 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 24 February 1888.
in title:
578 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 24 February 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b504 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh started out paying 5 francs and later 4 francs a day for board and lodging. From 1 May onwards, when...
in note 3:
...contacts there (Fowle 1993, p. 36). In view of the Van Gogh brothers’ interest in this artist, Reid...
in note 4:
Reid’s gift was probably Monticelli’s Vase of flowers (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 306. Van Gogh mentions this several more times. See also Fowle 2000, p. 94.
in note 5:
Van Gogh is referring to the following five works by Monticelli, which are mentioned in the correspondence...
in note 6:
The Van Gogh brothers befriended Reid in February 1887. See Fowle 2010, p. 31, and cf. also n. 3 above.
in note 7:
...emerges that it had been agreed with Reid that the Van Gogh brothers would help him find paintings for his...
in note 8:
...time. See also the letter from Theo to Willemien van Gogh (Documentation, 24 and 26 February 1888...
in note 11:
...Van Gogh (letter 581). The group of artists who worked there in Gauguin’s style is known as the School of Pont-Aven. See exhib. cat. Paris 2003. The cost of living in Brittany and the south of France had evidently been a subject of discussion between Bernard and Van Gogh...
in note 12:
...Van Gogh says that he knows a grocer who sells artists’ supplies; this was probably Jules Armand. See letter 583, n. 8. It may well also have been possible to buy artists’ materials in Bompard fils’ wallpaper (papiers peints) shop at 14 place de la République; it is clear from the local newspapers that work by local artists was regularly displayed in the shop window. On the basis of accounts given by Jeanne Calment, who said she met Van Gogh through her cousin, it has been assumed that Van Gogh bought his canvas in the fabric shop run by Jeanne’s aunt, the Widow Calment. However, there is no evidence of this...
in note 13:
...that must be the painting referred to in letter 582, where Van Gogh talks about a ‘whitened landscape’.
in note 14:
...had also written about it in L’amour, which Van Gogh knew well: ‘In Paris a young man sees a...
in note 15:
Van Gogh is referring to the Musée Réattu in Arles, in the former Grand-Prieuré. Baedecker describes it as ‘a small collection of paintings, many of them copies, so called after its founder, a painter from Arles’ (une petite collection de tableaux, dont beaucoup de copies, ainsi nommée de son fondateur, un peintre arlésien). Baedeker 1889-2, p. 213. Van Gogh’s sarcastic reference to Tarascon leads us to suppose that he had meanwhile become familiar with the picture of it that Alphonse Daudet sketched in his satirical novel Aventures prodigieuses de Tartarin de Tarascon (1872). It emerges from letter 609 that Van Gogh knew this book, and he must also have read the sequel, Tartarin sur les Alpes (1885), at about this time (see letter 583, n. 9...
579 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Friday, 24 February 1888.
in title:
579 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Friday, 24 February 1888.
in original text:
van mijn kant zou ik net zoo goed kunnen zeggen dat ik onmiddelijk op zal houden U te schrijven van ’t oogenblik dat ge me mogt antwoorden, ’t eenvoudigst is niet te schrijven als men er te veel last mede heeft en niet altijd...
...dan in de kunst misschien en ik hield als mensch van hem – nu kan ik me zoo moeielijk verbeelden dat zij die tot de kern van t’leven doordringen, die zichzelf overigens beoordeelen als gold het...
...begrippen te vormen. En dat het voorbarig van hen zou wezen bovenaardsche onderzoekingen te doen...
...worm sla wortels dient te eten ten behoeve juist van zijn hoogere ontwikkeling, zoo vind ik dat een...
...vraagt tegenwoordig in de schilderijen veeleer tegenstelling van kleur en de kleuren hoog opgevoerd...
...voor mij, er zal nu zeker vooreerst niet van kunnen komen dat ik naar Holland ligt terugkom...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b702 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
See for Voltaire’s Candide: letter 568, n. 3. Van Gogh is not quoting literally here; it may be that he is...
in note 3:
Anton Mauve, Van Gogh’s first teacher, had suddenly died on 5 February 1888 (Laren, Civil registration). He...
in note 4:
This metaphor may derive from Frederik van Eeden’s De kleine Johannes (1887), which Van Gogh undoubtedly chose in order to appeal to Willemien’s frame of reference. (Van Gogh was to refer to the book again later; see letters 626 and 740). De kleine Johannes is a Bildungsroman disguised as a fairy tale, in which Johannes...
580 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 27 February 1888.
in title:
580 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 27 February 1888.
in translation:
...Van Wisselingh and Van Wisselingh through Tersteeg. And that’s what you’ll explain to Tersteeg yourself. Fed as I am by you — and as you draw your own income from the firm of Boussod Valadon & Cie, I don’t want to do anything against the firm. On the contrary, I ask no more than this, that what you’ve started in the shop on the boulevard should last and become more important. But you need support from other employees in the firm. If Tersteeg refuses to get involved in it we still have Reid and Wisselingh as English agents. You know that Van W. has married the daughter of the Glasgow picture dealer who’s in...
...Reid and the Impressionists and the interest that Van Wisselingh may subsequently have, hence the...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b505 V/1962
in date note:
Van Gogh continues to discuss the plan he formulated in letter 578 of about 24 February, and he says he has...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...kindle Tersteeg’s interest in French modern art; Van Gogh wanted to involve Tersteeg in dealing in work...
in note 2:
The contact between Reid and Van Wisselingh dated from the 1874-1882 period, when Van Wisselingh in London was a partner of the Scottish art dealer Daniel Cottier, and Reid was working in Glasgow. Van Wisselingh, Cottier and William Craibe Angus, an art dealer in Glasgow, acted as agents for one another. Reid joined them...
in note 3:
Van Wisselingh had done his training at Goupil’s branch in The Hague (1864-1866) and then worked at the...
in note 5:
On 1 July 1887 Van Wisselingh, who had had his own art gallery in Amsterdam since 1884, married Isabella...
in note 6:
...of Belgian artists, among them James Ensor, Theo van Rijsselberghe and Octave Maus, founded Le Groupe des...
in note 8:
One of Van Gogh’s motives for going to the South was to look for opportunities to draw attention to the...
in note 10:
The smoker (F 534 / JH 1651). See Teio Meedendorp, ‘When did Van Gogh paint The smoker?’, www.vangoghmuseum.nl, Van Gogh Museum Articles, 2024. Previously it was thought to be Bowl of potatoes (F 386 / JH 1365), but that painting dates from early 1889; see Van Tilborgh et al. 2012, pp. 112, 119.
581 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, on or about Wednesday, 29 February 1888.
in title:
581 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, on or about Wednesday, 29 February 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b839 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Gauguin was evidently unaware that Van Gogh had gone to Arles; he himself having left Paris for Brittany on...
582 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 2 March 1888.
in title:
582 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 2 March 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b506 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh wanted to ask John Peter Russell, whom he had got to know in Paris, to buy a painting from Gauguin...
in note 4:
It emerges from letter 583 that on second thoughts Van Gogh wrote to Gauguin direct rather than enclosing a...
in note 6:
Koning �� Van Gogh refers to him as ‘young’ – was 27 at this time.
in note 7:
In his letters Van Gogh repeatedly used the image of a worn-out cab-horse as a metaphor for the hard life of...
583 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 9 March 1888.
in title:
583 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 9 March 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b507 V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed letter 581 from Gauguin with this letter.
in date note:
Van Gogh writes: ‘this morning the weather has changed and has turned milder’. Following a period of cold...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...La Crau, about five km to the north-east of Arles. Van Gogh often worked in the immediate vicinity of the...
in note 3:
...is Basket of oranges (F 395 / JH 1363). In Paris Van Gogh had exchanged his Basket of apples (F 378 / JH...
in note 6:
Van Gogh was trying to persuade Russell to buy a work from Gauguin (see also letter 582). As far as we know...
in note 7:
Van Gogh means canvas with a ground that absorbs surplus oil, producing a matt effect. See Peres et al. 1991...
in note 8:
...Giraud for the eastern canton (L’indicateur marseillais 1888). The one who visited Van Gogh must have been Giraud. In May 1888 Van Gogh went to see him about a dispute with his landlord; see letter 609, n. 1.
in note 10:
...Around 30 March, in response to his death, Van Gogh painted Pink peach trees (‘Souvenir de...
584 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 10 March 1888.
in title:
584 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 10 March 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b508 V/1962
in date note:
Van Gogh confirms the receipt of 100 francs; this must have been the second instalment for March, since he refers to the death of Kaiser Wilhelm (ll. 12-13) on 9 March and the ensuing unrest. Since Jo van Gogh-Bonger...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
It has not been possible to trace Van Gogh’s source of this news. In 1883 the USA had raised import duties...
in note 6:
Van Gogh described Degas, Monet, Renoir, Sisley and Camille Pissarro as ‘Impressionists of the Grand Boulevard’ because their reputations were already established and their work was exhibited by renowned galleries like Boussod, Valadon & Cie, Durand-Ruel and Georges Petit, which were in or near the chic boulevards around place de l’Opéra. Van Gogh saw opportunities for an association of these artists with the younger generation of artists of the ‘Petit Boulevard’, among whom he counted Guillaumin, Seurat and Gauguin, as well as Bernard, Anquetin, Angrand, Toulouse-Lautrec, Signac, Lucien Pissarro and himself. By ‘Petit Boulevard’ he was referring to the neighbourhood around boulevard de Clichy and boulevard de Rochechouart in Montmartre, where the younger men had their studios and exhibited in cafés. See Richard Thomson, ‘The cultural geography of the Petit Boulevard’, in exhib. cat. Saint Louis 2001, pp. 65-108, esp. 66. It emerges from letter 625 that the Van Gogh brothers had already made plans for a society of this kind in the winter before Vincent’s departure – each artist would hand over fifty paintings. Van Gogh set himself the goal of having his share of fifty paintings ready by the following year. He refers to this number again in letters 625, 626 and 631...
in note 8:
...Woman singing in a café-chantant, 1887 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 424. See exhib. cat. Amsterdam...
in note 9:
No exchange between Van Gogh and Seurat ever took place.
in note 10:
...Van Gogh: ‘Initially I considered him to be mad, but by and by I note that there is method in it. He knows the friends of Jastrau: McKnight, Russell etc. – but at the moment I can’t remember his name: Van Prut...
in note 11:
Van Gogh must be referring here to the last Impressionist exhibition, which had run from 15 May to 15 June...
in note 13:
...F 359 / JH 1332). See for the other two works by Van Gogh at this exhibition: letter 582, n. 9.
585 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 16 March 1888.
in title:
585 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 16 March 1888.
in translation:
...those of the inventors of the process, J. and Hubert van Eyck? This is to say that I still hope not...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b509 V/1962
in date note:
...As Van Gogh writes (ll. 91-95), many Italians were hounded out of town over the next few days because of this. The letter must therefore date from a few days after the crime. Van Gogh also refers to the fact that Koning has moved in with Theo (ll. 37-40). This must have been shortly after 14 March (FR b915). Since Van Gogh...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Van Gogh exhibited three works with the Indépendants; see letter 582, n. 9.
in note 7:
Christian Mourier-Petersen – whom Van Gogh refers to as ‘young’, but who was actually only five years...
in note 8:
...and rue des Récollets, must have been the one that Van Gogh visited. See Murphy 2016, pp. 60-61, 270 (n. 8). The investigation of the crime (and hence also Van Gogh’s brothel visit) took place in the afternoon of...
in note 9:
Rue des Récollets opened off rue de la Cavalerie, where Van Gogh’s boarding-house was.
in note 12:
For Van Gogh’s knowledge and use of the perspective frame see letter 235, n. 10 and cat. Amsterdam 2011...
in note 13:
...thicker and more stable by adding special oil. Jan van Eyck was certainly one of the first artists to use...
586 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, between about Saturday, 17 and about Monday, 19 March 1888.
in title:
586 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, between about Saturday, 17 and about Monday, 19 March 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b840 V/1962
in date note:
Gauguin thanks Van Gogh for his reply to letter 581 of about 29 February 1888. Cooper dated the present...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This letter �� Van Gogh’s reply to Gauguin’s letter 581 – has not survived.
587 To Emile Bernard. Arles, Sunday, 18 March 1888.
in date note:
...It emerges from letter 585 of about 16 March that Van Gogh planned to write the present letter the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had got Theo to pass on this message; see letter 578.
in note 3:
...Van Gogh uses the term for Japanese prints in general, which he also calls ‘Japonaiseries’. He and Theo had built up a collection in Paris, and later he repeatedly urged his brother to acquire new ones. See for their collection of Japanese prints: cat. Amsterdam 1991. In July 1888 Van Gogh wrote to Theo telling him that he had introduced Bernard and Anquetin to Japanese graphic art (letter 642). It was a major influence on the new style that Anquetin and Bernard developed, Cloisonnism. Cf. letter 575, n. 7...
in note 6:
...bridge with walking couple (F - / JH 1370). In letter 589 Van Gogh said that he had ruined the study.
588 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 21 or Thursday, 22 March 1888.
in title:
588 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 21 or Thursday, 22 March 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b510 V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed letter 586 from Gauguin and letter 587 for Bernard; the letter for Toulouse-Lautrec he also...
in date note:
Van Gogh says that he has read about the snow in Paris in L’Intransigeant. These reports were in this...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...is not known. This is the only time that Van Gogh refers to writing to Toulouse-Lautrec; there is...
in note 2:
Van Gogh added the passage ‘I say...gain more’ (Je dis ... prendre) later.
in note 5:
The style described by Van Gogh was in line with the Cloisonnism of Anquetin and Bernard. Cf. letter 575, n...
in note 13:
...not to leave Clermont-Ferrand. The background to Van Gogh’s remark about ‘rose-tinted spectacles...
589 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 25 March 1888.
in title:
589 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 25 March 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b511 V/1962
in date note:
Van Gogh confirms the receipt of 50 francs. The letter must date from after 22 March 1888 because this was...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had previously referred to ‘symphonies of colours’; this choice of words may derive from Charles...
in note 3:
...do not know which of Monticelli’s flower pieces Van Gogh had seen at Delarebeyrette’s; in 1886 the...
in note 4:
...Van Gogh (The Seine with the Clichy bridge (F 303 / JH 1323), after which is the letter sketch of the same name F - / JH 1324; see n. 9 below) and Toulouse-Lautrec, and two by Monticelli. See exhib. cat. Amsterdam 1999, p. 81. On 18 April Monticelli’s Women with jewellery (Femmes aux bijoux) was sold to the Amsterdam art dealer E.J. van Wisselingh; the other paintings remained unsold and were sent back to Paris on 9 June (RKD, Goupil Ledgers and Jampoller 1986, p. 51...
in note 5:
...to have gone ahead. Van Gogh had probably already exchanged work with Russell in Paris; see letter 569, n. 13. Russell’s Vincent van Gogh and the Seated female nude that has meanwhile been attributed to him (both Amsterdam, Van Gogh Museum) may have been obtained by way of exchange. Russell owned two paintings by Van Gogh – only one of which, Shoes (F 332 / JH 1234), can now be identified – and one lithograph, ‘At eternity’s gate’ (F 1662 / JH 268). See cat. Amsterdam 2011. In August 1888 Van Gogh sent twelve...
in note 6:
...paintings are of apricot trees (with thanks to Hans den Nijs, Experimental Plant Systematics, University of...
in note 7:
...is the fragment Walking couple (F 544 / JH 1369). Van Gogh described the study in letter 587 to Bernard...
in note 13:
Van Gogh exhibited three works at the Indépendants; see letter 582, n. 9. Angrand, Anquetin, Lucien...
in note 17:
In his letters Van Gogh repeatedly accused Reid of not caring enough about living artists, and only being...
in note 19:
...Jatte were probably among the large canvases they saw there; Van Gogh mentions them both in letter 710.
590 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Friday, 30 March 1888.
in title:
590 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Friday, 30 March 1888.
in original text:
...laten schrijf ik U dadelijk na ontvangst van uw schrijven en dat van Moe en u beider goede wenschen...
...de relaties begonnen zijn om het werk van de schilders van hier die men impressionisten noemt ook...
...voorhanden te hebben.– Niet dat ik of iemand van de schilders met wie ik meer speciaal omgang...
...van heden iets make als ’t geen men vindt beschreven in ’t boek van Pierre Loti, le mariage de Loti, waar de natuur van Otaheite wordt beschreven.– Een boek dat ik U erg kan recommandeeren.– Ge begrijpt dat de natuur van ’t zuiden niet precies kan worden geschilderd met ’t palet van b.v. Mauve die in ’t noorden hoort en meester is en blijft in ’t grijs.– Maar het palet van...
...werken.– Ge kunt u wel een begrip maken van de verandering in de schilderijen als ge b.v. denkt...
...hebben honderden van die Japansche prenten. ge ziet ik schrijf U enkel over ’t werk van daag en...
...iets van mijn werk wou geven dat U bevallen mogt zal ik voor U apart houden een kleine studie van...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b703 V/1962
in date note:
Van Gogh thanks his sister for her letter with ‘good wishes’ from her and from their mother (ll. 3-4...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Willemien and Mrs van Gogh wrote to Vincent on the occasion of his thirty-fifth birthday on 30 March.
in note 3:
...was staged in Paris from 5 May to 5 November 1889. Van Gogh, like his artist friends, wanted to take...
in note 5:
...have been among these first studies of orchards. Van Gogh must have painted Orchard bordered by cypresses...
in note 6:
The work that Van Gogh earmarked for Mauve’s widow was Pink peach trees (‘Souvenir de Mauve’) (F 394...
in note 7:
Van Gogh added the sentence ‘You may...Theo’ later, after he had written the postscript. The words ‘&...
in note 9:
...large-scale, ambitious operas for big orchestras. Van Gogh had been to performances of Wagner in Paris...
in note 14:
Van Gogh wrote this passage before he inserted ll. 44-49; this explains the duplication of the reference to...
591 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 1 April 1888.
in title:
591 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 1 April 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b512 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...Van Gogh had received from his sister, because it had the portrait of Mauve on the first page, whereas this was not printed in the paper. See E. Rittner Bos, ‘In memoriam Anton Mauve, overl. 6 februari 1888’, De Portefeuille. Kunst- en Letterbode 9 (1887-1888), vol. 1, pp. 647-648. The offprint was titled In memoriam A. Mauve (Amsterdam, Van Gogh Museum Library) and also contained Hendrik Adriaan Christiaan Dekker, ‘A. Mauve’ (originally in De Portefeuille. Kunst- en Letterbode 9 (1887-1888), vol. 1, pp. 237-239) and an epilogue. The portrait survived in the estate (t*1371). Ill. 2176...
in note 6:
In letter 590 Van Gogh said he was working on six studies. These probably included – besides the Pink peach...
in note 7:
We do not know of a no. 30 work from this period, nor a no. 25 canvas (which Van Gogh sometimes described as a no. 30). Van Gogh probably postponed his plan, since in letter 593 he said he was waiting for an absorbent...
in note 10:
...and Portrait of a young woman, are now in the Van Gogh Museum. See Account book 2002, p. 22, and cat...
592 To Theo van Gogh. Arles, on or about Tuesday, 3 April 1888.
in title:
592 To Theo van Gogh. Arles, on or about Tuesday, 3 April 1888.
in ongoing topic 2:
Van Gogh wants to give Jet Mauve Pink Peach Trees (590)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b513 V/1962
in date note:
...Van Gogh said he hoped to write ‘tomorrow’. Now he says that he wrote letters ‘yesterday’ but tore them up (l. 7). This letter therefore dates from Monday, 2 April at the earliest – and at any rate it follows 591, since Van Gogh goes on about his plan to give Jet Mauve Souvenir de Mauve and about the consignment to Tersteeg. We have therefore dated the present letter on or about Tuesday, 3 April 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...spelling was probably prompted by Mourier-Petersen’s accent, which Van Gogh joked about; see letter 623.
in note 8:
Van Gogh had promised Sprig of almond blossom in a glass with a book (F 393 / JH 1362) to Willemien. See...
in note 12:
...Langlois bridge with washerwomen (F 397 / JH 1368). Van Gogh dedicated the painting to Tersteeg, but in the...
in note 13:
...washerwomen (F 397 / JH 1368) was framed in the way Van Gogh suggested. He painted a blue border around the...
in note 14:
In the spring and summer of 1887 Van Gogh painted a great deal in the neighbourhood of Asnières to the north...
in note 15:
By Reid’s inexplicable behaviour Van Gogh was probably referring to his view that Reid had paid Guillaumin...
in note 17:
...Antoine (96 rue Blanche), opened on 30 March 1887. Van Gogh’s Garden with courting couples: square...
in note 19:
...although it is not impossible in the warm south (with thanks to Hans den Nijs, Experimental Plant Systematics, University of Amsterdam). Van Gogh probably did not mean a specific painting here, but rather a...
593 To Theo van Gogh. Arles, on or about Thursday, 5 April 1888.
in title:
593 To Theo van Gogh. Arles, on or about Thursday, 5 April 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b515 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh probably bought his paint from the grocer and chemist Jules Armand; see letter 583, n. 8.
in note 4:
...Van Gogh mentions a little later in the letter (the sentence ‘while waiting...non-absorbent canvas’ (en attendant ... non absorbante) (ll. 81-81a) was added later). We do not know which work this was; all the orchards that are now known have already been mentioned or are referred to later in the correspondence. The other work cannot be identified either. It was probably another orchard (Van Gogh’s use of the words ‘a new orchard’ would not seem to indicate this, but orchards were his only subject during this period) and has been lost. In letter 606 Van Gogh says he has destroyed works; these two may have been among them....
in note 6:
Van Gogh had written this in letter 592.
in note 7:
Van Gogh sent Theo the first batch of paintings from Arles on 7 May; see letter 606, n. 4.
594 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 9 April 1888.
in title:
594 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 9 April 1888.
in ongoing topic 1:
Van Gogh wants to give Pink peach trees to Jet Mauve (590)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b514 a-b V/1962
in date note:
The bullfight that Van Gogh had been to ‘yesterday’ took place on Sunday, 8 April (see n. 6). This means...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Souvenir de Mauve’) (F 394 / JH 1379), which Van Gogh had intended for Tersteeg and Jet Mauve...
in note 2:
...Van Gogh later used similar wording for the left-hand work of a triptych in a letter sketch in letter 597 (that is ‘Pale pink orchard, apricot trees’), he must be referring here to The pink orchard (F 555 / JH 1380). This was painted on hand-prepared absorbent canvas. See Peres et al. 1991, p. 27. Although F 555 / JH 1380 is on size 25 ‘figure’ (65 x 81 cm), this will be the size 30 absorbent canvas Van Gogh said he was waiting for in his previous letter (see letter 593). In the present letter he calls his orchards no. 25, 30 and 20 canvases, but the sizes of the paintings he had made up to this point are 25 (F 555 / JH 1380 and F 403 / JH 1378), 20 (F 394 / JH 1379) and 15 (F 553 / JH 1387 and F 556 / JH 1383), and F 405 / JH 1394 is half the size of a no. 30 canvas. Van Gogh wasn’t always accurate when it came to giving canvas sizes; in letters 611 and 620 he called a 25 ‘figure’ canvas a size 30. ‘The pink peach trees’ is the painting Pink peach trees (‘Souvenir de Mauve’) (F 394 / JH 1379...
in note 4:
A few days later Van Gogh made a variant of the painting for Tersteeg: The Langlois bridge with washerwomen...
in note 6:
The bullfight Van Gogh describes here took place on Sunday, 8 April. We learn from a letter to the editor in...
in note 7:
Adolphe Monticelli, Arabs and horseman, 1871 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 305.
in note 9:
...Van Gogh’s lifetime, since the only works in the estate are an etching, which the artist gave Theo, the fan he made for Jo (see letter 830) and a small watercolour. In August 1890 Theo exchanged Vincent’s Mulberry tree (F 637 / JH 1796) for a painting by Pissarro. Jo van Gogh-Bonger sold this unidentified work, ‘a no. 10 canvas’, to Ambroise Vollard in 1897. See FR b825, b936 and Account book 2002, pp. 24, 199...
in note 10:
As far as we know, Van Gogh and Seurat never exchanged works.
in note 11:
Van Gogh’s first teacher Anton Mauve had died on 5 February 1888.
in note 13:
...Arles, showing the same orchard as Van Gogh’s Pink peach trees (‘Souvenir de Mauve’) (F 394 / JH 1379), and Girl from Arles, for which he may have used the same model as Van Gogh in Mousmé (F 431 / JH 1519...
in note 14:
...the garden. See exhib. cat. Mannheim 1990, p. 97. Van Gogh verifies this address with Bernard (with Paris...
in note 15:
...Van Gogh’s paintings at the Indépendants exhibition (see letter 582, nn. 8 and 9). In his article ‘Peinture: Exposition des indépendants’, he wrote: ‘Mr van Gogh paints large landscapes with a vigorous brush, paying little attention to the value and precision of his tones. A multicoloured multitude of books faces a tapestry; this subject, which is good for a study, cannot be the pretext for a painting.’ (M. Van Gogh brosse vigoureusement, sans un assez grand souci de la valeur et de l’exactitude de ses tons, de grands paysages. Vers une tapisserie s’oriente une multitude polychrome de livres; ce motif bon pour une étude, ne peut être un prétexte à tableau). See La Revue Indépendante (April 1888), no. 18 (vol. 7), pp. 160-164, quotation on p. 163...
in note 16:
...of the cattle in the High Jura mountains, which Van Gogh knew from Mesdag’s collection (cf. letter...
595 To Theo van Gogh. Arles, on or about Wednesday, 11 April 1888.
in title:
595 To Theo van Gogh. Arles, on or about Wednesday, 11 April 1888.
in ongoing topic 1:
Van Gogh wants to give Pink peach trees to Jet Mauve (590)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b516 V/1962
in date note:
...Van Gogh painted the plum trees first and then turned his attention to the enclosed orchard (the third triptych, as yet at an early stage). In letters 594 and 595 he is still working on the plum trees, but in letter 596 to Bernard he describes the new subject of the enclosed orchard with pear and peach trees. In the present letter to Theo he does not mention this latter subject, which indicates that this letter predates the one to Bernard. The fact that letter 597 was written after 595 can be deduced from the paint order: in 595 he briefly acknowledges its receipt, and in 597 he discusses the order in more detail. We assume that these letters must have been written in quick succession and did not cross with the lost letter of about Sunday, 15 April (see letter 601). At the same time we regard it as more likely that they were written before this date than after it, given the continuity of the intensive work on the orchard series: in the present letter Van Gogh writes that he is working on The white orchard (F 403 / JH 1378), which is also mentioned in letter 594 of 9 April, and he says he is starting on The Langlois bridge with washerwomen (F 571 / JH 1392), on which he is still working in letter 597. In the absence of any further clues we have spaced the three letters evenly over the week between 9 and about 15 April, and dated 595 on or about Wednesday, 11 April, 596 on or about Thursday, 12 April and 597 on or about Friday, 13 April 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
See letter 593 for Van Gogh’s order from Tasset & Lhote in Paris; he had left it up to Theo to place either...
in note 2:
The white orchard (F 403 / JH 1378). Van Gogh also mentioned working on this painting in letter 594.
in note 4:
...usually known as Pont de Langlois. See Martin Bailey, Studio of the South. Van Gogh in Provence. London 2016, pp. 73, 202 (n. 2). Van Gogh also wrote the title ‘Pont de l’Anglais’ on the watercolour The...
in note 5:
Van Gogh painted a repetition of the painting intended for Jet Mauve, Pink peach trees (‘Souvenir de...
in note 6:
...merchant Julien Tanguy had works by Van Gogh in stock. It emerges from a letter of 29 May 1888 from Gustave Geffroy to Theo that the collector Paul Gallimard wanted to buy two works by Van Gogh from Tanguy (FR b1199).
in note 12:
On the discolouration of red pigments in Van Gogh, see Maarten van Bommel, Muriel Geldof and Ella Hendriks, ‘Examination of the use of organic red pigments in paintings by Vincent van Gogh (November 1885 to February 1888)’, Art matters. Netherlands technical studies in art 3 (2005), pp. 111-137.
in note 13:
...that most of the pigments that Van Gogh mentions here were indeed used by those painters (with thanks to René Boitelle). In this connection see, among others, W.E. Roelofs Jr, De practijk van het schilderen. Wenken aan collega’s door een kunstschilder. Amsterdam 1919, who also lists the pigments mentioned by Van Gogh, giving them their Dutch names. It should be added that Van Gogh must have known through his contacts...
in note 14:
Van Gogh had read about Delacroix’s bold use of lemon yellow and Prussian blue in his Pietà in...
596 To Emile Bernard. Arles, on or about Thursday, 12 April 1888.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...of ‘flowers...trees ... fields’ mentioned by Van Gogh in letter 696. With thanks to Fred Leeman.
in note 2:
Van Gogh was working on two paintings of a peach and pear orchard: Orchard bordered by cypresses (F 513 / JH...
in note 3:
...ductus at this point on the page indicates that Van Gogh first made the sketch, Orchard bordered by...
in note 4:
Van Gogh is suggesting that his style is in line with the Cloisonnism of Bernard and Anquetin. The object of...
597 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 13 April 1888.
in title:
597 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 13 April 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b517 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...consignment of paint from Tasset & Lhote, for which Van Gogh had asked in letter 593 and acknowledged...
in note 3:
Van Gogh made a repetition of The Langlois bridge with washerwomen (F 397 / JH 1368), namely The Langlois...
in note 5:
...Mauve’) (F 394 / JH 1379) seems unlikely because Van Gogh wanted to give it away – and The white...
in note 6:
...pear tree in blossom (F 405 / JH 1394), after which Van Gogh made the sketch of the same name F - / JH 1395...
in note 8:
...JH 1381), or the large study of a cherry tree which Van Gogh reported a week later he had ‘worked to...
in note 10:
...bridge with washerwomen (F 571 / JH 1392); see for Van Gogh’s misnomer for the bridge: letter 595, n. 4.
in note 12:
Guillaumin’s pastel Farmhouses at Janville (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 143. We do not know which method of fixing Van Gogh meant.
in note 13:
These sonnets are not known. See for Van Gogh’s reaction to them to Bernard: letter 599. We can infer from this postscript that Van Gogh must have received another letter from Bernard shortly after he had written...
598 To John Peter Russell. Arles, Thursday, 19 April 1888.
in date note:
Van Gogh remarks that he met Macknight and Mourier-Petersen ‘last Sunday’ (l. 6); that must have been Sunday, 15 April because on 19 April 1888 Macknight mentioned this meeting in a letter to Eugène Boch (see n. 2). Since Van Gogh also writes that it is raining (l. 5) – something he likewise mentioned in his letter to Bernard (see letter 599) – and the weather reports record heavy rain on 19 April 1888 (Météo-France), we have dated the letter that day...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had received a letter from Russell about a month before; he sent it on to Theo with letter 589.
in note 2:
...who Van Gogh had met through Russell in Paris, spent some time in Fontvieille, a village 9 km to the north of Arles. On 19 April 1888 Macknight wrote to Eugène Boch and told him that he had seen Van Gogh in...
in note 7:
...Fabian, the subject of the first work, except that he, like Russell and Van Gogh, had studied in Cormon’s studio in Paris, and that he and Van Gogh may have exchanged work (see letter 569, n. 13). It seems unlikely...
in note 9:
Reid had lived with the Van Gogh brothers in Paris for some time. See letter 578, n. 6.
in note b:
Van Gogh wrote in French ‘pour votre gouverne’.
in note 13:
The artists that Van Gogh counted among the Venetian School belonged – with the exception of Giovanni...
in note 14:
Van Gogh probably meant ‘properties’ (cf. the French ‘propriété’); the English ‘proprieties’ seems inappropriate here. Van Gogh admired Velázquez for his use of grey half-tones. He had read about his...
599 To Emile Bernard. Arles, Thursday, 19 April 1888.
in translation:
...the roads wind in the backgrounds of Cranach and Van Eyck. Twisted on his cross in a spiral...
in date note:
Van Gogh writes: ‘Unfortunately there’s rain today’ (l. 70). The weather reports record that it rained...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...Van Gogh’s letter on his arrival in Saint-Briac on Wednesday, 25 April. He used his reaction as an argument for pursuing his poetic ambitions. ‘On arriving I found a very interesting letter from Vincent which I read and re-read to divert myself, because with the wind that’s blowing, the rain and the cold, the countryside, although very wild, is still really dreary. Vincent congratulates me on my decision about Algeria, and tells me that he will perhaps also go to see me there himself. He advises me to build myself up before going for my service, which I also believe very necessary, although my constitution is not as strong as it looks. In short, he’s a very good friend, very sincere, and all his southern exuberance expresses itself (in a northerner) in a deep sincerity. But (there’s always a but), he blows up too quickly over unimportant things. He has spoken to me a lot about the lines of verse I sent him, and says, “it’s not as good as your painting, but you must definitely continue with sonnets. There are many pals who think it’s bad to write. Well! I say that it’s just as interesting to paint with words as with a brush. So continue”’. (En arrivant j’ai trouvé une lettre de Vincent très intéressante que j’ai lue et relue pour me distraire car avec le vent qu’il fait, la pluie et le froid, le pays quoique très sauvage est encore bien triste. Vincent me félicite de ma décision pour l’Algérie et me dit que lui-même ira peut-être aussi pour m’y voir. Il me donne le conseil de me fortifier avant d’aller au service, ce que je crois aussi très nécessaire quoique je sois d’une constitution moins gaillarde que j’en ai l’air. C’est en somme un très bon ami, très sincère et toute son exubérance méridionale se traduit (en homme du nord) par une profonde sincérité. Seulement, (il y a toujours un seulement), il s’emporte trop vite pour des choses insignificantes. Il m’a parlé beaucoup des vers que je lui ai envoyés et me dit “ce n’est pas si bien que ta peinture, mais il faut sûrement continuer les sonnets. Il y a beaucoup de copains qui croient qu’écrire est mauvais. Eh bien! Moi je dis qu’il est aussi intéressant de peindre avec la parole qu’avec le pinceau. Continue donc”). See Harscoët-Maire 1997, pp. 162-163. According to Gauguin, one of Van Gogh’s favourite sayings was ‘stone will perish, the word will remain’ (la pierre périra, la parole restera). See Pickvance 1992, p. 133...
in note 5:
...F 552 / JH 1381) or a study of a cherry tree. Van Gogh had meanwhile spoiled that one, as he writes a...
in note 7:
The covered roof terrace that Van Gogh used as a studio and where he dried his paintings (letter 600) was...
600 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 20 April 1888.
in title:
600 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 20 April 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b518 a-b V/1962
in date note:
...was written on Thursday, 19 April. In that one Van Gogh has nine orchards on the go; in the present...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...must have been quite large given that in letter 601 Van Gogh writes that he is working on a ‘series of pen...
in note 2:
Van Gogh first mentioned working with a reed pen in letter 168 of late June 1881; according to Pickvance traces of it can be determined in Marsh with water lilies (F 845 / JH 7) and Marsh (F 846 / JH 8). Van Heugten, though, believes that Van Gogh is referring here to his drawings in Nuenen, ‘however it is difficult to say...
in note 3:
...F 1414 / JH 1385) is still in the Van Gogh Museum collection. Orchard with Arles in the background (F 1516 / JH 1376) also remained in Theo’s possession; it was sold by Jo van Gogh-Bonger in 1924 (see Account...
in note 5:
...Valadon & Cie. In this and the subsequent letters Van Gogh hints at a possible breach between Theo and his...
in note 7:
...tree that I worked to death’ has not survived; Van Gogh described the work in letter 599 to Bernard.
in note 8:
...Pont de Langlois, pictured by Van Gogh in The Langlois bridge with washerwomen (F 397 / JH 1368) and the repetition The Langlois bridge with washerwomen (F 571 / JH 1392). Since Van Gogh had intended the first work...
in note 13:
...three are titled Head of a Gypsy woman (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 1016, Ill. 2189, 2190. See for...
in note a:
After this Van Gogh crossed out: ‘si multiple et si constant’ (so varied and so constant).
in note 14:
By ‘La Roquette�� Van Gogh meant the wife of the art dealer François Joseph Delarebeyrette, who carried on the trade in Monticellis with her son Gabriel after her husband’s death in 1886. Van Gogh refers to the...
in note 16:
Van Gogh is most probably referring here to one of the still lifes he saw at Bernard’s before he left...
601 To Theo van Gogh. Arles, on or about Wednesday, 25 April 1888.
in title:
601 To Theo van Gogh. Arles, on or about Wednesday, 25 April 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b519 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh’s first meeting with Macknight in Arles was most probably on Sunday, 15 April (see letter 598), so...
in note 3:
...600, n. 1. For the smaller drawings, four of which Van Gogh says he has finished later in the letter, see...
in note 4:
Van Gogh rented a room from Carrel in rue Amédée-Pichot (see letter 577, n. 4).
602 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 1 May 1888.
in title:
602 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 1 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b520 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh must mean the ones measuring about 25 x 35 cm; in letter 601 he said he had finished four of them. Less than a week later Vincent sent Theo five more small drawings: see letter 605, n. 9. It is not possible to say for certain which drawings made up the respective consignments. The first batch must in any event have included Public garden and pond in front of the Yellow House (F 1513 / JH 1412) (see n. 2 below), as well as two others of the park (see n. 5 below). Other candidates are Landscape with a path and pollard willows (F 1499 / JH 1372), which Van Gogh dated ‘Arles Mars 1888’ (Arles, March 1888), the four drawings that Van Gogh said he had finished in letter 601, probably including Field with farmhouses (F 1474 / JH 1407) and Farmhouse in a wheatfield (F 1415 / JH 1408); and the drawings The public garden (F 1421 / JH 1414), Field with a factory (F 1500 / JH 1373) and Landscape with trees, a ploughman and houses (F 1517 / JH 1374), which are very similar to this first group in terms of composition and subject. Going by the subject, the following two drawings are also dated early and assumed to have been in the first batch: Men working in a field (F 1090 / JH 1406), and Tiled roof with chimneys and church tower (F 1480a / JH 1403). It emerges from letter 631 that Canal with bridge and washerwomen (F 1473 / JH 1405) was also in one of the two consignments. In view of the subject, the stylistically similar drawing The Rhône with boats and a bridge (F 1472 / JH 1404) may have been made during the mistral Van Gogh mentioned (letter 605) and would consequently have belonged to the first batch. Altogether there are 18 known sketchbook pages of about 25 x 35 cm that date from the early months in Arles. As well as the 12 drawings mentioned above (F 1513 is not a sketchbook sheet) they are Landscape with windmills at Fontvieille (F 1496 / JH 1496), Field with houses (F 1506 / JH 1375), Landscape with hut (F 1498r / JH 1457) with on the verso A lane in the public garden with benches (F 1498v / JH 1614), The road to Tarascon with a man walking (F 1502 / JH 1492), Road with trees (F 1518a / JH 1495) and Landscape with a tree in the foreground (F 1509 / JH 1494). See cat. Amsterdam 2007, p. 5, nn. 26, 27. The larger drawing The Langlois bridge (F 1470 / JH 1377, 35 x 47 cm) is dated to mid-May 1888 so it did not go in either of the first two consignments. See also letter 615, n. 9...
in note 2:
...yellow paper; other drawings from this period (in the collection of the Van Gogh Museum) are on cream paper.
in note 3:
Van Gogh rented the right-hand side of this house, shown in the small sketch and to become known as the...
in note 7:
Van Gogh suggested such an exchange to Russell in letter 598.
in note 8:
Van Gogh had asked for 3 metres of absorbent canvas in letter 597. It emerges from letter 610 that it came...
in note 9:
...Van Gogh sometimes called a no. 30 (see letter 594, n. 2). He most likely painted the smaller Farmhouse in a wheatfield (F 408 / JH 1417) on the new canvas. This is probably absorbent canvas, but finer in texture than F 555 (see letter 594, n. 2). Van Gogh thought that the new absorbent canvas was not coarse enough (see letter 610) so he may not have done any more work on it...
in note 11:
...Van Gogh mentioned ten orchards and a failed study of a cherry tree. By ‘douzaine’ he must therefore be referring to these eleven works. There is nothing to suggest that he painted yet another orchard after this, since the season was as good as over (see letter 600). Pink peach trees (‘Souvenir de Mauve’) (F 394 / JH 1379) was meant for Jet Mauve, so he did not count it as part of the decoration. The first six are the orchards Van Gogh painted first: The pink peach tree (F 404 / JH 1391), The pink orchard (F 555 / JH 1380), The white orchard (F 403 / JH 1378), Small pear tree in blossom (F 405 / JH 1394), Orchard with apricot trees in blossom (F 553 / JH 1387) and Orchard with apricot trees in blossom (F 556 / JH 1383). Among the last six, which Van Gogh considered less successful, were Orchard bordered by cypresses (F 513 / JH 1389) and Orchard with peach trees in blossom (F 551 / JH 1396), which were still at an early stage when he wrote letter 597, Orchard (F 552 / JH 1381), Orchard with pear trees in blossom (F 406 / JH 1399) and the large study of the cherry tree that he had spoiled. With the exception of the last of these, which is not known and which he must have destroyed (see letter 606), these are the ten he wanted to send. He did not count the small studies Orchard bordered by cypresses (F 554 / JH 1388), Peach tree in blossom (F 557 / JH 1397) and Peach tree in blossom (F 399 / JH 1398) as part of the decoration; for that matter he did not include them in the summary in letter 600 either...
in note 12:
Van Gogh thanked Theo for this 100 francs in letter 600.
in note 13:
Van Gogh meant the owners of Hotel-Restaurant Carrel, where he was staying and where he took his meals. See...
in note 18:
...the novel En ménage by Joris-Karl Huysmans, which Van Gogh read at about this time: he quotes from it in...
in note b:
Van Gogh wrote ‘aissances’: possibly a pun on the word ‘essences’.
in note 19:
...Van Gogh lived at 2 place Lamartine, it was no longer owned by Aimé Verdier, who had died in 1872. The house had passed on to his daughter, Marie Louise Verdier, and her husband, Raymond Triare-Brun. See Murphy 2016, p. 273 (n. 13). The left-hand side of place Lamartine 2 was occupied by the grocer’s shop run by François Damase Crévoulin and his wife Marguerite Favier; the right-hand side was the accommodation rented by Van Gogh. The address books L’indicateur marseillais of 1888 and 1889 mention an ‘E. Brunel, spirit merchant, avenue de Montmajour 72 (near place Lamartine)’. These premises may also have been part of lot number 398, owned by Verdier, and could have been the ‘quite large house�� Van Gogh mentions. Verdier owned no other buildings in Arles. A second possibility is that by the ‘assez grand hôtel�� Van Gogh meant Bernard Soulè’s house. Soulè was the managing agent for the Yellow House and owned the building diagonally opposite at 53 avenue de Montmajour, where he lived with his daughter and son-in-law. In letter 745, however, Van Gogh refers to ‘the landlord’s agent’, which indicates that he knew Soulè was not the owner. In the summons of February 1889, Soulè is described as ‘landlord, of 53 avenue Montmajour...managing agent of the house occupied by Mr Vincent van Gogh’ (see Documentation, 27 February 1889). The land register records only one building in his name: 53 avenue de Montmajour (lot number 373), diagonally opposite the Yellow House, in the block where the police station was also located. Soulè was therefore not the owner of the Yellow House but the agent who collected the rent on behalf of Mme Verdier – who did not live in Arles....
in note 20:
In letter 612 Van Gogh thanks Bernard for this sketch, a portrait of a woman. It was probably the drawing Girl in a Paris street, 1888 (Amsterdam, Van Gogh Museum), which was part of the Van Gogh brothers’ collection. Ill. 2182.
603 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 4 May 1888.
in title:
603 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 4 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b521 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh says he wants to go and look for furniture for his house ‘today or tomorrow morning’. In the present letter he wrote that he had been to see furniture dealers ‘yesterday’ (ll. 1*-2). Since Jo van Gogh-Bonger...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh had written about this in letter 600.
in note 5:
...photographs of Willemien at about 20 years old; Van Gogh may have had one of these portraits in mind...
in note 7:
Edgar Degas was a bachelor and on several occasions Van Gogh expressed his respect for the fact that Degas...
in note 10:
Van Gogh was staying in Hotel-Restaurant Carrel: see letter 577, n. 4. The hotel owner had complained that Van Gogh’s paintings took up too much room (letter 601).
604 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 4 May 1888.
in title:
604 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 4 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b522 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh returns to his previous communication about buying a bed: ‘I’m writing you another line’ (ll. 1*-2), and says, as he does in letter 603 which dates from 4 May, that he saw Macknight ‘yesterday’ (l. 110). We have therefore also dated the present letter Friday, 4 May 1888. In Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger gave the date as 5 May, probably on the basis of a postmark – however, this showed the date the letter was posted...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...time in Martigues at the end of March 1888, may have given Van Gogh this idea. See Larsson 1993, p. 17.
in note 2:
...Lamartine was in three sections, which is why Van Gogh refers to ‘the gardens’. See cat. Amsterdam...
in note 4:
Van Gogh must have had the best known of the Mignards, the painter Pierre Mignard i, in mind. His popular...
in note 5:
...of ‘Bel-ami’. Cf. letter 568, n. 11. To Van Gogh – who identified the character in the novel...
in note 7:
Van Gogh wrote about this incorrectly addressed letter in letter 601.
in note 8:
...Van Gogh must be referring to the production of Tolstoy’s La puissance des ténèbres which ran there from 10 February until mid-March and was a major success. See André Antoine, Mes souvenirs sur le Théâtre Libre. Paris 1921, pp. 85-89. Gustave Kahn had written about this play in La Revue Indépendante no. 17 (March 1888), vol. 6, pp. 433-441, and there had been an enthusiastic review of the performance in Revue des Deux Mondes 58 (15 March 1888), 3rd series, vol. 86, pp. 426-450. Van Gogh may have got his information about it from these articles, or he might have seen it himself before he left for Arles. In letter 677 he may be referring, in the context of his night café, to the title of this play. Cf. also Dorn 1990, p. 138. Bonger had probably criticized French Naturalist literature, with which Tolstoy’s work was often compared. The writer in the Revue des Deux Mondes (p. 438) thought that La puissance des ténèbres was wrongly regarded as a Russian La terre, Zola’s novel about a peasant family...
in note 11:
Van Gogh had written to Russell about Reid in letter 598.
605 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 7 May 1888.
in title:
605 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 7 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b523 V/1962
in date note:
Van Gogh thanks Theo for the weekly allowance; as a rule we would date this on or about Sunday, but because...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh confirmed receipt of Theo’s letter and the money in letter 602.
in note 5:
...the society of artists Les Vingt: letter 580, n. 6. Van Gogh meant the Spanish artist Dario de Regoyos (y...
in note 7:
Van Gogh was staying at Hotel-Restaurant Carrel; see letter 577, n. 4.
606 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 7 May 1888.
in title:
606 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 7 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b524 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh thought his bill was too high and appealed to the justice of the peace. According to what Mrs Carrel...
in note 2:
Van Gogh stayed at Café de la Gare, 30 place Lamartine, until 17 September, when he took up residence in the Yellow House. The proprietors of the café were Joseph Ginoux and his wife Marie. We learn from letters 656 and 691 that Van Gogh was staying in this caf...
in note 4:
...of Landscape with snow (F 290 / JH 1360), which Van Gogh kept for the moment (see letter 611, n. 4...
in note 5:
...willows (F 1499 / JH 1372), dated March 1888 by Van Gogh, was probably in the first batch of drawings...
607 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 10 May 1888.
in title:
607 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 10 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b525 V/1962
in date note:
Van Gogh writes that the crate with the first consignment of paintings will go off ‘today’ (l. 36); in his previous letter, of 7 May, he said he had wanted to send it, but had not yet got that far (letter 606). In his letter of 12 May he reports that the consignment has actually been sent (letter 609), and the weather reports confirm what he says in the present letter: ‘the weather’s beautiful’ (ll. 21-22) – from 7 to 10 May it was hot and there was little wind (Météo-France). Since Jo van Gogh-Bonger gave the date as 10 May in Brieven 1914, and she may have had a postmark to go on, we have dated the letter Thursday, 10 May 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh calls it ‘the largest of all’, but this can be explained by the fact that it was the largest work in the first series of orchards (in other words the first two triptychs, see letter 597). True, the two orchards he painted after that, F 513 and F 551, are the same size (and he consequently calls them ‘large studies’ in letter 608) but he painted them later, and his recollection was evidently that F 555 was larger than the rest. Hulsker believed that it was Orchard (F 511 / JH 1386), which measures 72 x 92 cm (a no. 30 canvas); he links it with the earlier mention of a no. 30 canvas in letter 591 and the left-hand side of the triptych in the letter sketch in letter 597. See Hulsker 1993-1, p. 50, and Hulsker, ‘Het probleem van de Verger rose’ (Van Gogh Museum, Documentation, Typescript). However, F 511 is not painted on ‘coarse canvas’ or ‘absorbent canvas’; it is moreover stylistically more akin to the orchards in blossom done in the spring of 1889. Van Tilborgh therefore argued that this pink orchard was not known and that F 511 dated from a year later. See Gijsbert van der Wal, ‘Met de neus op de bloesem. De datering van Vincent van Goghs Boomgaard in bloei in het Van Gogh Museum’, Jong Holland 17-1 (2001), pp. 23-25. Van Tilborgh and the editors of this edition now assume that all the references to the pink orchard relate to the same painting, namely F 555, which Van Gogh incorporated in his sketch of the decoration as ‘pale pink orchard’ (letter 597). Dorn likewise believed that F 555 could be the work meant in the present letter and letter 608; see Dorn 1990, p. 464...
608 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 10 May 1888.
in title:
608 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 10 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b526 V/1962
in date note:
...is going off ‘this evening’ (l. 67); since Van Gogh said in the previous letter (607) that he would...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh also sent letter 607 to Brussels.
in note 8:
...blossom (F 551 / JH 1396). We learn from letters 615 and 631 that Van Gogh regarded these works as pendants.
609 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 12 May 1888.
in title:
609 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 12 May 1888.
in ongoing topic 2:
Van Gogh is staying at Café de la Gare (606)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b527 V/1962
in date note:
Van Gogh says that he has been to see the justice of the peace, a visit that must have taken place on Saturday (see n. 1). Since he said in letter 607 of 10 May that this is what he was intending to do, he must have gone on 12 May. The weather reports also tell us that the mistral was blowing on 11 and 12 May, and Van Gogh mentions it in ll. 56-57 (Météo-France). We have therefore dated the letter the day of the visit to the justice of the peace, Saturday, 12 May 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh and the hotel-keeper would have taken their dispute to the justice for the eastern canton. This was Eugène Giraud, who was open for business from 10.00 a.m. on Saturday mornings (L’indicateur marseillais 1888). Van Gogh is referring to Alphonse Daudet’s Aventures prodigieuses de Tartarin de Tarascon, in which an Arab Jew with a strong accent cries out: ‘Au zouge de paix! Au zouge de paix!’ See Daudet 1986-1994, vol. 2, p. 537 (3e épisode, chapter 3). The inhabitants of Tarascon are described in the novel as gullible people with vivid imaginations. Their favourite occupations are hunting – in the absence of game they shoot at their caps – and singing love songs. Because Tartarin excels in both pursuits he is very highly regarded. He likes bragging about his long voyages, but in fact he has never been outside Tarascon. To maintain his reputation he goes to Algeria to hunt lions, has all sorts of adventures, shoots a solitary (tame) lion and is greeted as a hero on his return to Tarascon...
in note 2:
...was Restaurant Vénissac on place Lamartine, where Van Gogh ate every day (at least in August and...
in note 3:
...the letter sketch of the same title F - / JH 1418. Van Gogh had sent Theo the drawing Farmhouse in a...
in note 4:
...in the foreground (F 409 / JH 1416) after which Van Gogh made the sketch of the same title here...
610 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 14 May 1888.
in title:
610 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 14 May 1888.
in ongoing topic 2:
Van Gogh is staying at Café de la Gare (606)
in ongoing topic 3:
Van Gogh is eating at Restaurant Vénissac (609)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b528 V/1962
in date note:
...reply cannot have been written earlier than 13 May. Van Gogh has done two studies since his letter of 12...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...We do not know what his health problems were. Van Gogh surmised in letter 613 that Mourier was...
in note 8:
Van Gogh had seen landscapes by Cézanne at Portier’s (see letter 624) and no doubt also at Tanguy’s...
611 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 20 May 1888.
in title:
611 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 20 May 1888.
in ongoing topic 2:
Van Gogh is staying at Café de la Gare (606)
in ongoing topic 4:
Van Gogh is eating at Restaurant Vénissac (609)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b529 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...See exhib. cat. Martigny 2000, pp. 142-146. Van Gogh had done a lot of work in the immediate...
in note 4:
...Van Gogh says, it would appear that the family lived in Paris (‘in town’) and only stayed in Asnières during the summer. He says that the countess is ‘far from young’, but he has either seriously overestimated her age or is referring to an older woman, possibly the count’s mother, so that the ‘daughter’ – who is also ‘a lady’ – is the count’s 29-year-old wife, not the 12-year-old girl. No further details have been found in the records in Asnières. It emerges from a note dated 9 November 1929 in the archives of the Thannhauser art gallery that the Charpentier gallery had sold five small paintings by Van Gogh that belonged to ‘a family from Asnières with whom Van Gogh had lived and to whom he had given them’ (‘einer Familie aus Asnières, bei der Van Gogh wohnte und die er dieser schenkte’). See Heinz Holtmann et al., Thannhauser: Händler, Sammler, Stifter. Cologne 2006, p. 48. This must be a reference to the Le Vaillant de La Boissière family (although Van Gogh never lived with them). The works in question were Woman sewing (F 126a / JH 655), 42.5 x 33 cm; Head of a woman (F 146a / JH 565), 43.5 x 37 cm; The viaduct (F 239 / JH 1267), 32.7 x 41 cm; Woman peeling potatoes (F 365r / JH 654), which had the Self-portrait with a straw hat on the back (F 365v / JH 1354), 41 x 31.5 cm; and Landscape with snow (F 290 / JH 1360), 38 x 46 cm. See J. B. de la Faille, 'Sammler und Markt. Unbekannte bilder von Vincent van Gogh', Der Cicerone, February 1927, pp. 101-105. F 290 must have been one of the two small paintings that Van Gogh gave to Mourier in Arles to deliver to Theo in Paris. The other one has not been identified. It is not possible to make out which of the remaining four works were the ‘2 small ones’ he gave the family ‘last year...
in note 6:
...Van Gogh noted that it was a no. 30 canvas, whereas it is actually a no. 25 ‘figure’ canvas, 81 x 65 cm. Cf. exhib. cat. New York 1984, p. 46. He omitted the painted border in the letter sketch and in the sketch he sent to Bernard with letter 622. It seems obvious that Van Gogh painted this still life and the one referred to below on 16 and 17 May, because it rained on those days and he could not work outdoors (Météo-France...
in note 8:
Contrary to what Van Gogh thought, the Dane had actually been painting for longer than he had himself...
in note 10:
...of 1875, begins with these words of Corot’s; Van Gogh had been to the exhibition (letter 34): ‘On...
in note 11:
...Hope, c. 1872 (Paris, Musée d’Orsay). Ill. 315. Van Gogh saw this work at the Puvis de Chavannes...
612 To Emile Bernard. Arles, on or about Tuesday, 22 May 1888.
in date note:
Van Gogh describes the same works as those in letters 610 and 611 to Theo, and mentions a new still life, so...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh is talking about the paintings that Paul Gauguin had made in Martinique between May and October 1887. Bernard certainly knew the two works that Theo and Vincent had in their collection: On the shore of the Lake, Martinique (see letter 576, n. 2) and Among the mangoes, 1887 (W250/W224), Ill. 107 (both Amsterdam, Van Gogh Museum). Bernard had seen these works at the brothers’ apartment as we learn from his 1904 article ‘Concernant Paul Gauguin’, in which he gives a detailed description of Among the mangoes and remarks: ‘This work, with its qualities of style and colour, with its characteristic drawing, is the best that Gauguin painted during that period’ (Cette oeuvre par ses qualités de style et de couleur, par son dessin caractéristique, est la meilleure que Gauguin ait peinte à cette époque.) See Bernard 1994, vol. 1, p. 77...
in note 2:
...Van Gogh means here. Merlhès suggested that it was Max Radiguet, Les derniers sauvages. Souvenirs de l’occupation française aux îles Marquises: 1842-1859 (1861). See Merlhès 1989, p. 189 (n. 3). However, the events described by Van Gogh are not found in that book. The conflict he is referring to was probably the war that took place between the islands of Hivaoa and Tahuata at the time the French assumed power there...
in note 7:
Still life with coffee pot (F 410 / JH 1426). Van Gogh sent Bernard a sketch of this painting with his next...
613 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 26 May 1888.
in title:
613 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 26 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b530 V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed a paint order which has not survived.
in date note:
...postscript: ‘tomorrow, Sunday’ (l. 135). Since Van Gogh says he has read an article in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh must have read the announcement about it in L’Intransigeant of Friday, 25 May 1888 (p. 3, in the...
in note 2:
...Van Gogh that date from this period: The plain of La Crau (F 1419 / JH 1430), Landscape with a tree in the foreground (F 1418 / JH 1431), View from Montmajour (F 1448 / JH 1432), Landscape with Arles in the background (F 1475 / JH 1435) and Heath (F 1493 / JH 1436). The rocky hill is Montmajour, with the twelfth-century abbey of the same name. The plain that Van Gogh calls the Crau was actually the Trébon. This area some 5 km to the north-east of Arles lies on either side of the road to Tarascon, bordered on one side by the Rhône and on the other by Fontvieille and Tarascon. The Crau is the region to the south-east of Arles. See Fernand Benoît, Histoire municipale d’Arles. Marseille 1935, p. 70...
in note 8:
Van Gogh’s assumption was wrong; Mourier-Petersen had given up his medical studies in 1880 and had been...
in note 9:
Van Gogh is most probably referring to Carel Eliza van der Sande Lacoste, who signed out of the register in Dordrecht to go to Amsterdam on 29 October 1880 and returned to Dordrecht from Paris on 31 July 1885. Theo may...
in note 10:
Van Gogh not infrequently made a mistake about the nationality of the Danish painter Mourier-Petersen (cf...
in note 11:
...afterwards, Van Gogh must be referring to the calm, unassuming character of the Japanese and Tahitians as Pierre Loti describes them in Madame Chrysanthème and Le mariage de Loti respectively. Van Gogh had read...
614 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 27 May 1888.
in title:
614 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 27 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b531 V/1962
in date note:
...613 of Saturday, 26 May with the paint order that Van Gogh refers to here (ll. 3-4). In letter 613 he says...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had enclosed this paint order for Tasset in letter 613. He probably sent a sample of Tasset’s...
in note 2:
Van Gogh used these watercolours to paint the following works in June: Fishing boats on the beach at Saintes-Maries (F 1429 / JH 1459), Wheat stacks (F 1425 / JH 1441), The old mill (F 1464 / JH 1497), The harvest (F 1483 / JH 1439) and in July Zouave (F 1482 / JH 1487). See cat. Amsterdam 2007, p. 134, n. 33. In The harvest (F 1484 / JH 1438) watercolour is a minor element. The style Van Gogh describes here can be found in F 1429, and in the later watercolours The night café (F 1463 / JH 1576), The Yellow House (‘The street’) (F 1413 / JH 1591) and Breton women in the meadow (after Emile Bernard) (F 1422 / JH 1654...
in note 3:
Van Gogh had suggested exchanging two of his drawings for a study by Koning; see letter 600. After he left...
615 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 28 May 1888.
in title:
615 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 28 May 1888.
in ongoing topic 2:
Van Gogh wants to give Pink peach trees to Jet Mauve (590)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b532 a-c V/1962
in date note:
...the letter Monday, 28 May. 29 May – the date Jo van Gogh-Bonger gave in Brieven 1914, which was probably...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had dedicated the painting The Langlois bridge with washerwomen (F 397 / JH 1368) to Tersteeg; see for scraping it off: letter 608, n. 3. As far as we know, Tersteeg never had any of Van Gogh’s paintings in...
in note 6:
...40 km to the south of Arles. See for the date of Van Gogh’s visit to this seaside town: letter 617...
in note 8:
...The Langlois bridge (F 1470 / JH 1377), which Van Gogh incorporated in his letter sketch. It is not...
in note 9:
...� Van Gogh included four of his Arles drawings: Farmhouse in a wheatfield (F 1415 / JH 1408), which he had probably sent to Theo at the end of April (see letter 602), Landscape with a tree in the foreground (F 1418 / JH 1431) and Montmajour (F 1423 / JH 1433), which he said in letter 613 that he had sent, and The Langlois bridge (F 1470 / JH 1377). Theo did not yet have this drawing: it is dated to mid-May (in other words after the first two consignments in late April-early May) and it was not in the batch referred to in letter 613, since those were views around Montmajour. It seems likely that Mourier-Petersen took it with him. See cat. Amsterdam 2007, p. 114. In the Van Gogh Museum collection there is a Japanese album of prints that comes from the family estate and was made in the way Van Gogh illustrated in his sketch: Shinsen kachō no kei (Glimpses of newly selected flowers and birds). See cat Amsterdam 1991, p. 25 and cat. no. 112...
in note 10:
Van Gogh had enclosed this paint order for Tasset in letter 613.
in note 11:
Van Gogh must be responding to Theo’s description of a painting by Monet, in connection with his...
in note 12:
Van Gogh later did the painting The harvest (F 412 / JH 1440) of this view near Montmajour. The drawings were...
616 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 28 or Tuesday, 29 May 1888.
in title:
616 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 28 or Tuesday, 29 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b533 V/1962 (sheet 1) and b535 V/1962 (sheet 2)
in arrangement:
Van Gogh enclosed a letter for Gauguin; we have added this as an attachment, ll. 112-212 (in De brieven 1990...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...be going to Algeria to do his military service, and Van Gogh wanted to meet him in Marseille; see letters...
in note 7:
Van Gogh had tried to persuade Russell to buy work from Gauguin; see letter 582, n. 2. So far it had not...
in note 9:
After ‘responsibility�� Van Gogh crossed out: ‘He’ll just assure you that what I say about the money...
617 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 29 or Wednesday, 30 May 1888.
in title:
617 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 29 or Wednesday, 30 May 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b536 V/1962
in additional details:
Van Gogh also enclosed a letter for Koning (618).
in date note:
...Van Gogh wrote in late May and early June 1888. Crucial to this discussion is the answer to the question as to when he went to the seaside town of Les Saintes-Maries-de-la-Mer; in the present letter he says he will go there ‘tomorrow’.There is a summary of the views of Hulsker, Pickvance, Merlhès, the editors of De brieven 1990 and Dorn in: Dorn 1998, p. 25. Dorn is the only one to suggest that Van Gogh did not stay in Saintes-Maries until the week of 10 to 16 June 1888. We do not think that his main argument, namely that when he wrote ‘refiler’ (‘go back’) in letter 621 Van Gogh simply meant ‘filer’ (‘go’), implying that he had not yet been to the town, holds water. We subscribe to the criticism in Hulsker 1999 (see further letter 621, n. 6). Van Gogh writes twice that he spent a week in Saintes-Maries (see letters 622 and 627). Although this does not have to be regarded as exactly seven days, we see no reason to assume that his stay was significantly shorter or longer. Admittedly it initially appears that he only meant to stay for about four days and wanted to come back in the evening of Saturday, 2 June (letter 617), but his plans were evidently quite fluid: in letter 619 he says he wants to set off ‘tomorrow afternoon’, but in the event he went early in the morning (letter 620). As far as the dates are concerned, we base our arguments on letters 620 and 621. They were written after Van Gogh got back from Saintes-Maries, on about 5 June 1888 (see the notes to letter 621, Date). Since we regard it as plausible that letter 620 was written on the day he returned (see Date in the notes to that letter), we believe that Vincent’s stay by the sea was roughly the week prior to about 5 June. The present letter and letter 618 were written the day before he left (see ll. 10-11 and ll. 14-15 respectively) and sent to Theo at the same time. They also date from after letter 616 of 28 or 29 May, since as he writes in the present letter (see ll. 54 ff.) Van Gogh has meanwhile carried out the plan to write to Gauguin he outlined in that letter. Given that Van Gogh was very preoccupied with Gauguin’s situation at this time, we date this one no more than a day after letter 616, in other words on Tuesday, 29 or Wednesday, 30 May 1888. Bearing in mind that letters 617 and 618 were written the day before he set out, we assume that Van Gogh’s excursion to Saintes-Maries lasted from 30 or 31 May to about 4 June...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
View of Arles from a hill (F 1452 / JH 1437). Van Gogh described this drawing in the letter he enclosed for...
in note 3:
Van Gogh went to Saintes-Maries on 30 or 31 May (according to Pickvance and Hulsker on 30 May; according to...
in note 5:
This is the (unknown) letter that Van Gogh said he would write in the postscript to letter 616.
in note 8:
...first paintings and he exhibited work by Van Gogh. At that time his gallery was at 43 boulevard...
618 To Arnold Koning. Arles, Tuesday, 29 or Wednesday, 30 May 1888.
in original text:
...Amice Koning, van Theo vernemende dat gij naar Holland terug gaat wilde ik u een woordje schrijven...
...blaauwe lucht te zien. En om eens poolshoogte te nemen van de figuren. Want ik denk dat ik op eens...
...van kleur en soms rood oker. Het heeft mij eenigzins verwonderd niet gehoord te hebben of onze ruil doorging, ik hoop van ja. ik heb pas een teekening gemaakt nog grooter dan de twee eersten. Van een groep mastboomen op een rots, van af een heuvel gezien. Achter dat eerste plan een vergezicht van...
...in ’t karakter van die met het riet. ik ben blij dat gij mijn eerste bezending van hier nog hebt...
...wel van je als ge in Holland terug zijt. Het is erg best dat gij goed gezond & opgewekt terugkomt. Als ge ’t volgend jaar eens terugkomt kom dan hier ook eens kijken. ik wou ge de kleur van hier...
...gradins waar de toeschouwers zaten. maar de arènes van hier zijn zoo hoog dat het geen kwaad kan...
...vervolgens rende hij het dorp door. Aan ’t eind van ’t dorp dat op een rots is gebouwd is een...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
View of Arles from a hill (F 1452 / JH 1437). Van Gogh planned to send the drawing to Theo that day; see...
619 To Theo van Gogh. Les Saintes-Maries-de-la-Mer, on or about Sunday, 3 or Monday, 4 June 1888.
in title:
619 To Theo van Gogh. Les Saintes-Maries-de-la-Mer, on or about Sunday, 3 or Monday, 4 June 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b540 V/1962
in date note:
Van Gogh is in Saintes-Maries and is thinking about leaving in the afternoon of the day after he wrote this letter (ll. 20-21). In the end he left early in the morning; we cannot make out whether he left earlier than he had intended or postponed his departure. If the former is the case, the letter was written on or about 4 June, a day before the date we assume Van Gogh went back to Arles (see for this letter 617, Date). If he went later than he says here, the letter must date from about 3 June. We think it unlikely that this letter could have been written any longer before his departure than this, because he had already done the great majority of the works that he eventually took back with him from Saintes-Maries (see nn. 2 and 11). We therefore date the letter on or about Sunday, 3 or Monday, 4 June 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Uncle Jan van Gogh had been a naval officer.
in note 4:
...in Saintes-Maries. It is possible that Van Gogh stayed at the cheaper of the two – Pension...
in note 5:
Van Gogh changed his mind: see letters 623 and 625.
in note 6:
It is not clear which picture of an Egyptian butcher Van Gogh is referring to here. Jean Léon Gérôme...
in note 7:
...is the central point of the village �� Van Gogh painted it on his view of the village (see n...
in note 8:
Van Gogh means the ‘cabanes de gardians’, the typical white cottages with thatched roofs found in the...
in note 9:
In the end Van Gogh probably took his paintings with him after all: see letter 620, n. 4.
in note 11:
...Van Gogh means the following seven, all of which measure about 30 x 47 cm: Cottages in Saintes-Maries (F 1438 / JH 1448), Row of cottages in Saintes-Maries (F 1434 / JH 1449), Sunlit cottages in Saintes-Maries (F 1437 / JH 1450), Cottages in Saintes-Maries (F 1440 / JH 1451), Cottages in Saintes-Maries (F 1436 / JH 1454), Fishing boats off the beach at Saintes-Maries (F 1432 / JH 1455) and View of Saintes-Maries with cemetery (F 1479 / JH 1456). See cat. Amsterdam 2007, pp. 118-119. The large drawing is View of Saintes-Maries (F 1439 / JH 1446), which measures 43 x 60 cm. By ‘the last one�� Van...
620 To Theo van Gogh. Arles, on or about Tuesday, 5 June 1888.
in title:
620 To Theo van Gogh. Arles, on or about Tuesday, 5 June 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b541 V/1962
in date note:
This is the first letter Van Gogh wrote after returning from Saintes-Maries to Arles on or about Tuesday, 5 June 1888 in the morning; see letter 617, Date. We assume that Van Gogh wrote the same day, both to let Theo...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...cm and is therefore a no. 25 ‘figure’ canvas. Van Gogh made a watercolour after the drawing first...
in note 3:
Two drawings of cottages that Van Gogh kept back were Row of cottages in Saintes-Maries (F 1434 / JH 1449...
in note 4:
...F 417 / JH 1453). We learn from letter 619 that Van Gogh wanted to leave the seascapes behind in...
in note 5:
Van Gogh is referring to the organizers of the second exhibition of the Nederlandsche Etsclub, among them Jan Veth of Dordrecht, who had asked Theo to lend works. See letter 611, n. 5. Theo was prepared to let him have ‘some 50 etchings and 20 drawings’ for the exhibition, but Veth evidently only wanted work by established artists: he wrote that he was not really looking for ‘the very latest thing’ but for ‘the best of the school that you [i.e. Theo] champion with such great judgement’ (FR b3574). The exhibition, which was staged in the galleries of the artists’ society Arti et Amicitiae in Amsterdam, opened on Friday, 1 June 1888. Acting for Boussod, Valadon & Cie, Theo let Veth have the chalk drawing Leaning dancer by Degas, four lithographs by Thornley after Degas (cat. nos. 34-38) and ten pen-and-ink drawings by Lançon (cat. nos. 60-68). From his own collection Theo also lent five etchings by Forain (cat. nos. 39-43), ten woodcuts by Lucien Pissarro after Camille Pissarro (cat. nos. 87-96), three etchings by Raffaëlli (cat. nos. 97-99) and the chalk drawing The café concert by Seurat (cat. no. 108). See exhib. cat. Arti et Amicitiae – Catalogus van de Tweede Jaarlijksche Tentoonstelling der Nederlandsche Etsclub. The Hague 1888. Later, after reading Aurier’s article about Vincent, Veth wrote to Theo: ‘I can scarce forgive myself that I believed that in the little I had seen by your brother I could see the aspiration towards something uncommonly great and fine, but to my mind that aspiration was still not fully expressed. But now isn’t the time to write any more about that. We probably differ very considerably in these matters, and would only understand each other better after talking for a very long time’ (FR b3231, 3 February 1890...
in note 6:
Van Gogh may have gleaned his knowledge of the speed with which Japanese artists drew from Louis Gonse, who...
in note 7:
On Van Gogh’s knowledge and use of the perspective frame: letter 235, n. 10 and cat. Amsterdam 2011.
in note 11:
In his early days in Arles Van Gogh worked in a style that was related to the Cloisonnism of Bernard and...
in note 12:
...Van Gogh probably knew about the contents of Dujardin’s article from Bernard. Although Bernard and Anquetin had developed the new style together and Bernard had actually taken it further (as Van Gogh says later in the letter) he is not mentioned in the article. Rewald suggests that Bernard had complained about this in a letter to Van Gogh. See Rewald 1978, pp. 176-177...
621 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 5 or Wednesday, 6 June 1888.
in title:
621 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 5 or Wednesday, 6 June 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b534 V/1962
in date note:
...Van Gogh said he planned to write to Gauguin: in the present letter he says he has done so. It must in any event date from before 7 June, because Vincent informs his brother about the Régamey exhibition in Paris on 7 and 8 June – he also gives the opening times, from which we may deduce that this information would still have been of use to Theo (ll. 36-39). Since Jo van Gogh-Bonger gave the date as 6 June in Brieven 1914, and she may have had a postmark to go on, we have dated the letter Tuesday, 5 or Wednesday, 6 June 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
It emerges from letter 620 that Van Gogh was working on Fishing boats on the beach at Saintes-Maries (F 413...
in note 5:
It is possible that Van Gogh wrote ‘ta’ (‘your’) instead of ‘la’ (‘the’).
in note 6:
...send�� Van Gogh did not mean ‘post’, but rather ‘make sure that the allowance reaches Arles by Sunday morning’. In fact, though, he got a telegraph money order on Monday morning (letter 623). It emerges from letters 623 and 625, however, that he abandoned the idea of the trip because he had already spent too much. Dorn took the verb ‘refiler’ to mean ‘go’, not ‘go back’ or ‘go again’; his reading is an important element of his argument for dating the visit to Saintes-Maries (see letter 617, Date). We agree with Hulsker and Van der Veen that by ‘refiler�� Van Gogh meant that he wanted to go back to the seaside town, and hence that he had already been there. See Hulsker 1999, pp. 25-26, and Van der Veen 2002, p. 73...
in note 7:
...Van Gogh is referring to Richard Wagner, musiciens, poètes et philosophes. Aperçus et jugements précédés de lettres inédites en France et traduits de l’Allemand pour la première fois par Camille Benoit. Paris 1887. Benoit wrote a 64-page study which precedes Wagner’s writings in this book. Cf. letter 686, n. 19. See for the possible influence of Wagner’s vocabulary on Van Gogh: exhib. cat. Chicago 2001, pp. 110-111, 379 (n. 67-68) and cf. Correspondance Gauguin 1984, pp. 485-486...
in note 8:
Van Gogh must have got this information from L’Intransigeant of 5 June 1888. The ‘Beaux-Arts’ column...
in note 9:
...Burty’s Maîtres et petits maîtres, which Van Gogh had read in 1885, also contained details of...
in textual note 27:
la < It is possible that Van Gogh wrote ‘ta’.
622 To Emile Bernard. Arles, on or about Thursday, 7 June 1888.
in date note:
Van Gogh wrote this letter after his return from Saintes-Maries around 4 June (letter 620). Since he says that he is working up the drawings that he had made there, it must have been written not long afterwards. It also has to be dated a few days before Tuesday, 12 June (letter 623) because by then he was working on his harvest landscapes, which he does not mention here (he does refer to them in the next letter to Bernard (628)). We have consequently dated the present letter on or about Thursday, 7 June 1888. This is also borne out by the remark: ‘it appears that Gauguin is still ill’ (ll. 118-119); evidently Van Gogh had not yet received the letter reporting the latest state of affairs. He did get this expected letter on ‘Saturday’ – this must have been Saturday, 9 June 1888, when he replied to it (see letter 623, l. 112...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh would have been thinking first and foremost of Richard Wagner; he was in the middle of reading a...
in note 2:
Van Gogh added ‘de romans’ (of novels) later.
in note 3:
Van Gogh had previously written of ‘symphonies of colour’, possibly deriving the notion from Charles...
in note 8:
No obvious examples of the fabrics Van Gogh describes have been found. He may have been referring to the...
in note 10:
...and Farmhouse in a wheatfield (F 408 / JH 1417). Van Gogh also sent the sketch Still life with coffee pot...
623 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 12 June 1888.
in title:
623 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 12 June 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b537 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...621 to Theo of 5 or 6 June. Gauguin forwarded the Van Gogh brothers’ letter, in which they suggested he...
in note 6:
Evidently Van Gogh left Antwerp without paying off his debts; this may have been one reason for his...
in note 10:
Van Gogh’s wording leads us to think that this was a related group of drawings and paintings of the same subjects. The description ‘two or three’ could indicate that the subjects were not yet all worked out to the same extent. Among the new works were in any event the drawing Farmhouse (F 1478 / JH 1444) and the painting based on it Farmhouse (F 565 / JH 1443). There was also the drawing Wheat stacks (F 1425 / JH 1441), which not long afterwards served as the preliminary study for Wheat stacks (F 425 / JH 1442). A third new drawing was The harvest (F 1483 / JH 1439); this, like F 1425, was filled in with different shades of watercolour and served as the preliminary study for the painting The harvest (F 412 / JH 1440) which Van Gogh refers to later in the letter. He had already done the drawing The harvest (F 1484 / JH 1438) before this. See exhib. cat. Amsterdam 2005, p. 192. Another of the new studies was Wheatfield (F 564 / JH 1475), an initial exploration of the subject of F 412...
in note 13:
Van Gogh actually means Philips de Koninck, who painted flat landscapes and was thought for a long time to...
in note 14:
The part of Provence that Van Gogh knew is a largely flat agricultural region. In the spring of 1884 Monet...
624 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 12 or Wednesday, 13 June 1888.
in title:
624 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 12 or Wednesday, 13 June 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b538 V/1962
in date note:
...June – possibly even the same day, for Van Gogh says ‘I’m writing you another line because I haven’t yet received your letter’ (ll. 1*-3; our italics). In 623 Van Gogh remarked that he hadn’t had a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...JH 1440). The white orchard is F 403 / JH 1378. Van Gogh thought this was one of his best paintings (see...
in note 3:
...in the painting Wheat stacks (F 425 / JH 1442). Van Gogh already had a drawing of the subject: Wheat...
625 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 15 and Saturday, 16 June 1888.
in title:
625 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 15 and Saturday, 16 June 1888.
in original text:
...au”, qui est déjà lui. Voilà, ce que van der Meer de Delft est à côté de Rembrandt dans les...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b539 V/1962 (sheet 1) and b578 V/1962 (sheet 2)
in arrangement:
...Van Gogh to Gauguin which he sent Theo to read first – was published on its own among the letters written in September 1888. Hulsker regarded it as an enclosure with letter 679 and dated it 11-15 September (Hulsker 1973, p. 152). Pickvance then suggested placing it after letter 625, but it is not clear whether he meant as an enclosure to this letter or on its own after it. Hulsker later changed his mind and suggested – at A. Karagheusian’s instigation, he says – placing it as a postscript to letter 629 (memo to the Van Gogh Museum, February 1987). This must have been the reason why the sheet followed immediately after letter 629 in De brieven 1990, albeit as a letter in its own right (632 [535a]). The subjects discussed are not much help in establishing the sequence because in this period of intensive correspondence the same issues crop up several times; they include Gauguin’s plans, Van Gogh’s aim of painting fifty canvases and so forth. In our view, however, there are two arguments for placing the sheet – in line with Pickvance – before letter 629. The surprise evident in the phrase ‘I didn’t know he had so large a family’ (ll. 199-200) is absent in letter 629 of 21 June; by then Van Gogh obviously knew that Gauguin had a large family (l. 113). He also writes in that letter that he expects the plans to become clearer once Gauguin has answered the letter enclosed with the present one, which must consequently already have been sent by then. We have taken the fact that the accompanying letter – the second sheet discussed here – has no salutation or signature as a reason to regard it as an addition to the present letter. The assumption is that Vincent would have opened and closed his accompanying letter with a salutation and a signature had he sent Theo the letter for Gauguin separately. This cannot be established with absolute certainty; it remains conceivable that the letter for Gauguin was sent to Theo with a sheet as an accompanying letter without the usual formalities, because its imminent arrival had been announced shortly before...
in date note:
...Friday, 15 June 1888. In view of the importance to Van Gogh of Gauguin’s decision about going to Arles...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh had discussed the quality of Tasset’s canvas in letters 610 and 621. See for Tasset’s standard canvas, on which Van Gogh also worked in Saint-Rémy: Hendriks and Van Tilborgh 2001, pp. 150-151.
in note 7:
In letter 628 Van Gogh says that Maupassant had been to the Monet exhibition. Theo must have met him on that...
in note 9:
See letter 623, n. 4 for Gauguin’s plan. Van Gogh’s reference to Jewish bankers later in the letter...
in note 10:
...founders chose different artistic directions. We do not know where Van Gogh got the figure of 12 artists.
in note 11:
Van Gogh means Gabriel Delarebeyrette, a Parisian art dealer who dealt primarily in Monticelli’s work. See letter 600, n. 14, for the nickname ‘La Roquette’. Van Gogh accused Reid of being too interested in his...
in note 17:
Van Gogh often mistook the nationality of the Danish painter Mourier-Petersen. Jules Verne’s Le...
in note 19:
After ‘bon’ (good) Van Gogh crossed out ‘pour autant que je le connais’ (as far as I know him).
in note 21:
Van Gogh means a large, luxurious studio with exotic attributes. See for Gérôme’s studio: Ackerman 1986.
in note 24:
Willemien and Mrs van Gogh had written: see letter 626.
626 To Willemien van Gogh. Arles, between Saturday, 16 and Wednesday, 20 June 1888.
in title:
626 To Willemien van Gogh. Arles, between Saturday, 16 and Wednesday, 20 June 1888.
in original text:
...van gestel zijn krachtig te houden in gevallen van eventueele onderdompelingen in de melankolie van...
...hoopt van onafhankelijkheid door zijn werk, van invloed op anderen, daar komt glad niets van. En...
...leven, in goedkoope herbergen logeeren, van den eenen dag op den anderen leven. Maar – in één...
...welk landschap ook op welk uur van den dag met welk effekt van kleur ook op staanden voet zonder...
...publiek dat er van gediend wil zijn én voor portret van personen én voor portret van landschap of...
...van manier veranderde. Een schilder – Chaplin – die de portretten van de mooiste vrouwen van...
...toonen van goud van allerlei kleur, groengoud, geelgoud, rosgoud, dito brons, koper, enfin van...
...in den laatsten tijd, toch madame Chrysantème van Pierre Loti. ook l’abbe Constantin van Ohnet...
...van de dingen, het grijsgroen van olijfboomen en het grasgroen van de wei b.v. en het rose lilas van...
...een opvatting van het mijne die ’t resultaat is van een portret dat ik in den spiegel schilderde...
in translation:
...is something like, say, the face of — death — in Van Eeden’s book or some such thing – very...
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s ambition to exhibit work at the 1889 World Exhibition (590)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b704 a-b V/1962
in date note:
...his mother) for that letter. The fact that Van Gogh goes at length into his motives for painting...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...views were widely known. See Domela Nieuwenhuis, van christen tot anarchist. Ed. A. de Jong. Bussum 1982...
in note 11:
Van Gogh had owned Gavarni’s La mascarade humaine since 1882 and repeatedly quoted from it in his letters.
in note 12:
John Marshall, Anatomy for artists (1878), which Van Gogh bought in 1884 (see letter 465, n. 6).
in note 13:
Van Gogh is probably referring to Mary Cassatt and Berthe Morisot.
in note 15:
Van Gogh’s attribution of L’abbé Constantin (1882) to Georges Ohnet is based on a misconception; the novel was by Ludovic Halévy. (The same erroneous attribution occurs in letter 687.) The negative tone of Van Gogh’s opinion would appear to be more in line with the general criticism of Ohnet than with the views about Halévy (cf. letter 557). It is not surprising that he describes the romantic love story as ‘terribly sweet and heavenly’, because it is obvious from the outset that the two lovers, Jean and Bettina, will overcome their problems and eventually be together. The popular book did not go unnoticed among Van Gogh’s family and friends either. Theo sent Lies a copy on 13 October 1885, and Andries Bonger wrote to his parents about Halévy on 22 December 1883 (FR b903 and b1779). There was also a copy in Uncle Vincent’s estate. Ohnet’s Le maître de forges (1882), the third volume in the series ‘Les batailles de la vie’, is a conventional love story; the concept is simple and the writing saccharine. It is the story of an aristocratic woman who marries a rich man, not a member of the aristocracy, for his money. While her contempt for him gradually turns into love, his love for her vanishes in the face of her distant attitude...
in note 16:
Self-portrait as a painter (F 522 / JH 1356). Van Gogh later inserted the words ‘alle kleuren’ (all the...
in note 17:
A reference to Frederik van Eeden’s book De kleine Johannes (for the book see also letter 579, n. 4). Van Gogh compares his self-portrait with the face of Hein, who personifies death in the novel. The description of...
in note 19:
Van Gogh started pinning prints like these on his wall when he was in Antwerp (letter 545).
in note 20:
...Carel Vosmaer; the writer had died on 12 June 1888. Van Gogh had previously registered his disapproval of...
in note 21:
Mrs van Gogh and Willemien moved from Nieuwe Ginnekenstraat to Nieuwe Haagdijk in Breda in April 1888. See...
627 To John Peter Russell. Arles, on or about Sunday, 17 June 1888.
in arrangement:
...of the earlier text of the letter, which was abandoned because Van Gogh completely rewrote it. See RM15.
in date note:
...started on 20 June, because Van Gogh says he worked on The Trinquetaille bridge (F 426 / JH 1468) that same afternoon (l. 17). Letter 628, in which the sower has progressed and Van Gogh mentions a new wheatfield...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh enclosed the sketch Head of a girl (F 1507a / JH 1466), which bears a close resemblance to the...
in note 6:
...it in a summary of new work being exhibited by Theo van Gogh, adding: ‘A general exhibition of his work...
in note 8:
Sower with setting sun (F 422 / JH 1470), after which Van Gogh made the letter sketch F - / JH 1471 of the same name. Van Gogh describes and sketches the painting at an earlier stage; soon after this he went back to...
RM15 Fragment of a letter on the back of the sketch Head of a girl (F 1507a / JH 1466). To John Peter Russell. Arles, on or about Sunday, 17 June 1888.
in additional details:
...this fragment mention the same things), in which Van Gogh writes: ‘I was writing to you and...instead...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
628 To Emile Bernard. Arles, on or about Tuesday, 19 June 1888.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh regarded Israëls’s work as the counterpart of Millet’s. Nothing is known about any contacts between Van Gogh and Israëls, although they very probably met when Vincent was working in the Goupil gallery...
in note 2:
...the painting of the same name (F 422 / JH 1470). Van Gogh described and sketched it at an earlier stage...
in note 3:
...Van Gogh in Restaurant du Chalet, and in the offices of the Revue Indépendante in January 1888. See Bernard 1994, vol. 1, pp. 64, 241, and letter 575, n. 9. Van Gogh’s Arles seen from the wheatfields (F 545 / JH 1477) followed the lead set by Anquetin’s painting. Van Gogh likens Anquetin’s painting to ‘naive almanac pictures – old country almanacs’. Edouard Dujardin had made a similar link between Anquetin’s work and the ‘images d’Epinal’ (cheap, coloured, popular prints) in his article in La Revue Indépendante to which Van Gogh referred in letter 620...
in note 4:
Van Gogh had written to Bernard about this subject before (see letter 596).
in note 8:
This is a subject that Van Gogh had raised in his previous letter to Bernard (622), who had presumably asked...
in note 9:
...l’éblouissant éclat du spectacle entier). See Blanc 1870, p. 609. Van Gogh later made the trousers blue.
in note 11:
For Van Gogh’s knowledge and use of a perspective frame, see letter 235, n. 10.
in note 13:
Van Gogh drew a box around ll. 85-93.
in note 14:
Van Gogh was preoccupied with the relationship between social or artistic ambitions and creativity on the one...
in note 16:
Van Gogh originally wrote ‘plus boeuf’ (more of an ox) after ‘seras’.
in note 17:
Van Gogh mentions the poet and art critic Charles Baudelaire because he knew that he was an important figure for Bernard, with his aspiration to become a poet. Bernard’s veneration of Baudelaire, which Van Gogh did...
in note 18:
...as ‘a melancholy Lied’ (un lied mélancolique). Van Gogh writes ‘un instant’ where Daudet has ‘un...
in textual note 85:
Je connais...possible < Van Gogh put a frame around this passage.
629 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 21 June 1888.
in title:
629 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 21 June 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b542 V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed an order for paint and canvas, as we can deduce from the words ‘I’m badly in need of a...
in date note:
Van Gogh writes ‘The past two days we’ve had torrential rain that lasts all day’ (ll. 95-97). Since the rain started on Wednesday, 20 June, we – like Pickvance – think that this observation must have been made on the second rainy day, in other words on Thursday, 21 June 1888. Dorn suggests that Van Gogh is looking back on the third day at the two previous days, but because the rain continued we believe that Van Gogh would then have written of three days of rain. See exhib. cat. New York 1984, p. 94 and Dorn 1998, p. 25. The rainy weather went on for six days (Météo France...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...on 29 May 1888 that he was planning an article on Van Gogh, for which he evidently wanted to use...
in note 3:
Van Gogh says that he had been working in the wheatfields for a week. Given that it started raining on 20 June (see Date) he must have begun around 14 June, in other words after finishing The harvest (F 412 / JH 1440). He had already told Theo about that painting at length (see letters 623 and 625). The studies of wheatfields he refers to here are Wheatfield with setting sun (F 465 / JH 1473), Wheatfield (F 411 / JH 1476), Arles seen from the wheatfields (F 545 / JH 1477), Wheatfield with sheaves (F 561 / JH 1480), Wheatfield with sheaves (F 558 / JH 1481) and Wheat stacks (F 425 / JH 1442), which is not a wheatfield, but which Van Gogh includes later in the letter among the ‘studies of wheatfields’. He had painted Wheatfield (F 564 / JH 1475) previously as a preparatory study for The harvest (F 412 / JH 1440); see letter 623, n. 10. Wheat stacks with reaper (F 559 / JH 1479) was previously regarded as one of the Arles works, but is now placed in the Auvers period. See exhib. cat. Bremen 2002, p. 140, cat. no. 48...
in note 4:
Sower with setting sun (F 422 / JH 1470). Van Gogh describes the painting at an earlier stage; he worked on...
in note 5:
The subject of the sower had already occupied Van Gogh when he was in the Netherlands. See exhib. cat. Paris...
in note 6:
Van Gogh is referring here to Millet’s painting The sower, which he had repeatedly copied from prints in...
in note 9:
...There are 26 drawings altogether; by Place Clichy Van Gogh must have meant the large illustration at the...
in note 11:
Van Gogh had enclosed a paint order for Tasset with letter 613. He had split it in two, and in letter 617 he reported that he had received part of it. The consignment Van Gogh says here he received two weeks ago – in...
in note 14:
...working in the stud farm attached to the barracks. Van Gogh would most likely have made his acquaintance...
630 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 23 June 1888.
in title:
630 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 23 June 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b543 V/1962
in date note:
...Van Gogh refers to an article in La Justice of that date (n. 1). He writes: ‘It’s still raining a lot here’ (l. 36). According to the weather records it rained heavily until Saturday, 23 June, and considerably less on 24 and 25 June. Since Saturday, 23 June was the last very rainy day and Van Gogh thanks Theo for sending his allowance, we have dated the letter Saturday, 23 June 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...ce croquis bête’ (to my friend Vincent, this silly sketch), 1888 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2322.
in note 6:
...enfants au joug du Plaisir. 19 Juin 1888. Although Van Gogh talks about ‘sonnets’, strictly speaking...
in note 8:
...Van Gogh wanted to exchange the painting Zouave (F 423 / JH 1486) with Bernard. Eventually he sent the watercolour Zouave (F 1482 / JH 1487) with the dedication ‘A mon cher copain Bernard. Vincent’. A letter from Bernard to his parents tells us that Van Gogh sent this drawing in mid-July: see letter 641...
in note 9:
...at 47 rue Saint-André des Arts in Paris. Van Gogh needed the book for the drawing lessons he was...
in note 10:
...Van Gogh’s collection (Amsterdam, Van Gogh Museum) has a Latouche label on it. See cat. Amsterdam 2011. There were several art shops in rue de la Chaussée d’Antin, but since Van Gogh refers to a colourman in this context in letter 657, ‘that man who always has works by [Auguste] Allongé’ is probably Léon Berville, 25 rue de la Chaussée d’Antin. In the address books Berville is the only paint merchant in rue de la Chaussée d’Antin; he is moreover listed in 1886 and 1887 as ‘marchand de tableaux’ (dealer in pictures) (Almanach du commerce de Paris 1886-1888). We learn from an advertisement on the back of the catalogue Musée national du Luxembourg. Peintures, sculptures et dessins de l’école moderne of 1886 that Berville sold ‘all the supplies’ for, among other things, ‘Le Dessin Académique et d’Architecture’ (academic and architectural drawing). There are two drawings from Van Gogh’s Paris period on paper with watermark ‘L. Berville’. See cat. Amsterdam 2001, p. 204...
631 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 25 June 1888.
in title:
631 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 25 June 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b545 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh is still complaining about the rain, and before letter 634 of about 28 June in which he writes that he worked on the sower yesterday and today. This sower – an important subject to him – is not mentioned in the present letter. The remark ‘The wheatfields – that has been an opportunity to work’ (l. 116), and the fact that he told Bernard on 27 June (letter 633, l. 65) ‘I have seven studies of wheatfields’ also place the letter in the last week of June. This is borne out by his statement that he bought his canvases ‘really not so long ago’ (l. 186) – and that was shortly before 15 June (see letter 625) – and his request to Theo to double the order for zinc white (l. 100) – this refers to letter 629 of 21 June, in which Vincent asked for new paint from Tasset. For all these reasons we, like Merlhès, have dated the letter on or about Monday, 25 June 1888. The letter has given rise to various datings. Pickvance put the date at about 16 June, but given that Van Gogh bought new canvas between 12 and 15 June and he says in the present letter that he has painted on all he has, this seems highly unlikely. Hulsker and De brieven 1990 dated it about 7 July, but it is clear from the letter that it has not yet been decided that Gauguin will go to Arles (see ll. 79 ff. and ll. 132 ff.), whereas this was known on 1 July (letter 635). Dorn, finally, dated the letter 27 June (see Hulsker 1993-1, p. 32; Dorn 1998, p. 25...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In letter 639 Van Gogh said that he knew what the price of ‘ordinary canvas’ was through the catalogue of...
in note 6:
See for Van Gogh’s paintings of orchards in blossom in March-April 1888: letter 600, n. 7; for his...
632 To Emile Bernard. Arles, Tuesday, 26 June 1888.
in additional details:
Van Gogh drastically revised this letter, as we see from the many additions. Originally there was also a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh wrote either ‘outre’ or ‘autre’, but neither reading is entirely clear. The version printed...
in note 3:
Van Gogh is thinking here in the first place of Delacroix’s painting Christ asleep during the tempest...
in note 4:
Whether he knew it or not, Van Gogh’s ideas tied in with the Renaissance view that Christ was an artist...
in note 8:
St Luke was also associated with Van Gogh’s ideal of collaboration among artists; see letter 643.
in note 9:
In one of his earlier letters Van Gogh attributed this saying to Jean Richepin; see letter 572, n. 2. The...
in note 10:
...of Paris and was where Bernard’s parents lived. Van Gogh would have cited this place, rather than...
in note 11:
There is a good chance that Van Gogh is ringing the changes here on what Silvestre said about Delacroix...
in note 12:
...un effet aussi terrible avec du bleu). Van Gogh paraphrased Mantz’s words in letter 676 to...
in note 18:
...The Barber Institute of Fine Arts). Ill. 317. Van Gogh had seen the painting at an exhibition at...
in note 19:
Van Gogh had earlier applied the term ‘magician’ to Rembrandt. He had borrowed it from Michelet...
in note 22:
...to protect Van Gogh from his supposed errors or exaggerations and consequently replaced Van Gogh’s ‘Middle Ages’ with ‘the Renaissance’ in the Mercure version. In the Vollard edition he opted for a different solution: there he reproduced the passage correctly, but noted that he did not share Van Gogh’s views...
in note 23:
Although Bernard evidently shared Van Gogh’s opinion of King Louis xiv at the time, he later noted against...
in note 24:
...Van Gogh’s characterization of Louis xiv and Solomon, the fact that he speaks of them in the same breath, and his disapproval of Solomon’s writings display remarkable parallels with some passages in Ernest Renan’s ‘Règne de Salomon’. Strangely enough, though, to the best of our knowledge that article was first published in Revue des Deux Mondes 58 (1 August 1888), 3rd series, vol. 88, pp. 536-570 (esp. 539-540, 547, 565), in other words two months after Van Gogh wrote his letter. However, it is not impossible that the passages in question had previously appeared in some other publication. Van Gogh writes ‘quel emmerdeur en tout, cet espèce de Salomon méthodiste’. Gauguin used precisely the same word, ‘quel emmerdeur de Salomon’, in a letter to Emile Schuffenecker dated to the last ten days of August 1888, so Bernard must have shown him Van Gogh’s letters. See Correspondance Gauguin 1984, pp. 216, 498-499 (n. 272) and Merlhès 1989, pp. 87-89...
in note 26:
...Louvre). Ill. 469. The animal is not as aroused as Van Gogh makes out; it evidently amused him to lay it on...
in textual note 23:
La...peinte < Le ... peint Van Gogh added the word figure, but forgot to change the gender of the definite...
in textual note 28:
...Cranach) < Added later; parentheses added by us. Van Gogh incorrectly placed the insertion mark before...
633 To Emile Bernard. Arles, Wednesday, 27 June 1888.
in additional details:
The postscript was originally meant to accompany letter 632, but Van Gogh forgot to enclose it.
in date note:
Van Gogh says that he is tired again after working out in the sun (l. 60), which means that there must have...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...sheet of this letter was written a day earlier �� Van Gogh says he forgot to enclose it with letter 632.
in note 6:
...Van Gogh about the animals symbolizing the evangelists: ‘He ought to have said lion instead of bull, the ox having already been mentioned for Saint Luke, patron of painters, to whom Vincent dedicates himself’ (‘Il eut fallu dire le lion au lieu du taureau, le boeuf étant déjà cité pour Saint Luc, patron des peintres, auquel Vincent se voue.’). See Lettres à Bernard 1911, p. 117. The crux of the passage, however, is not so much iconographical accuracy or completeness as Van Gogh’s view that one must accept one’s humble place in the face of the very great. See also exhib. cat. Chicago 2001, p. 122...
in note 7:
Van Gogh is referring here to his earlier remarks about Christ as an artist (letter 632) and about creativity...
in note 8:
...Brothel scene: see letter 630, n. 6. Although Van Gogh calls them ‘sonnets’, strictly speaking...
634 To Theo van Gogh. Arles, on or about Thursday, 28 June 1888.
in title:
634 To Theo van Gogh. Arles, on or about Thursday, 28 June 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b544 V/1962
in date note:
...to 23 June 1888: that letter had been returned to Van Gogh because it had been incorrectly addressed (ll...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Rue de Laval was Theo’s old address. Van Gogh had made this mistake before (see letter 601).
in note 2:
Van Gogh had sent Theo Bernard’s Brothel scene; see letter 630.
in note 3:
Van Gogh had asked for a new batch of paint in letter 629. Apparently Theo had placed orders with both Tasset...
in note 6:
See letter 156, n. 3, for Millet’s The sower. Van Gogh knew the pastel and the prints, not the painting...
in note 9:
...We learn from letter 718 that several of Van Gogh’s paintings were exhibited in his gallery.
in note 11:
Van Gogh had written to Gauguin (see letter 625) and was eagerly awaiting his reply; we learn from letter 635...
635 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 1 July 1888.
in title:
635 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 1 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b548 V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed a letter to Gauguin (l. 17).
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had asked for a new batch of paint in letter 629. Theo had apparently placed orders with both Tasset...
in note 2:
Van Gogh must mean G. Edouard’s paint shop at 8 rue Pigalle in Paris, which was taken over by Victor...
in note 3:
...Van Gogh that I accepted his proposal and that I counted on Mrs Pouzin to get me out of here and down to the south. I have had no news from Van Gogh which surprises me and bad news from Mrs Pouzin which means it’s bad on all counts, a sign that something good will happen – as you can see I am still optimistic’ (J’ai répondu à Van Gog que j’acceptais sa proposition et que je comptais sur Made Pouzin pour me liberer d’ici et filer dans le midi. Je ne reçois aucune nouvelle de Van Gog ce qui m’étonne et de Made Pouzin j’en reçois une mauvaise ce qui fait que de tous côtés c’est mauvais, signe que le bon va venir – vous voyez que je suis toujours optimiste) (FR b812...
in note 4:
...than 150 francs a year for two people – half what Van Gogh was paying in Provence. See Correspondance...
in note 8:
Van Gogh may be referring to the following words of Jules and Edmond de Goncourt: ‘Tobacco, salvation in...
636 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 5 July 1888.
in title:
636 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 5 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b549 V/1962
in date note:
The letter must date from early July: Van Gogh refers to the consignment of painting supplies from Tasset...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had written to Russell about exchanging work; see letter 635. He had probably also sounded him out...
in note 3:
Sunset at Montmajour (F - / JH -). See Van Tilborgh et al. 2013.
in note 5:
Van Gogh had painted three studies in Saintes-Maries: Fishing boats at sea (F 415 / JH 1452), Fishing boats...
637 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 8 or Monday, 9 July 1888.
in title:
637 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 8 or Monday, 9 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b546 a-b V/1962
in date note:
...of money is confirmed to around a Sunday, but Van Gogh could not have received the illustrations in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In letter 595 Van Gogh had suggested exhibiting some of his Arles paintings in Tanguy’s window.
in note 2:
...in Asnières in the Tanguy sale in 1894, nor does it appear on the list of works returned to Jo van Gogh-Bonger (Van Gogh Museum, Documentation). In the light of the subject and provenance, the following works are...
in note 3:
Van Gogh had locked horns with Madame Tanguy before; see letter 571.
in note 4:
Van Gogh had had paint from both firms not long before; see letters 634 and 635.
in note 5:
...Van Gogh refers on several occasions to his ‘stock’ at Bing’s: prints that he had set aside to buy for his own collection, use as an exchange or sell. It is not clear what the business arrangement with Bing was. Van Gogh himself says here (and in letter 640) that he sometimes sent Bing clients and got a discount in return...
in note 7:
...Trees, Montmajour (F - / JH add. 3) at 48 x 60 cm. Van Gogh did three more and sent all five drawings to...
in note 8:
Van Gogh could also have meant ‘grey, green and blue’.
in note 10:
...of art, many of them from Bing’s collection. Van Gogh may have read about the magazine and the...
in note 12:
...Guide de l’alphabet du dessin see letter 214, n. 2. Van Gogh had mentioned it again in letter 630.
in note 14:
In mid-August Van Gogh gave Milliet 36 studies to take to Paris; see letter 660, n. 1.
in note 15:
Van Gogh is probably referring here to the mediation of Gauguin’s friend Schuffenecker in the possible...
in note 16:
In letter 676 Van Gogh mentions a man called Lévy, who was one of Bing’s branch managers. This is probably...
638 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 9 or Tuesday, 10 July 1888.
in title:
638 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 9 or Tuesday, 10 July 1888.
in ongoing topic 6:
Van Gogh is staying at Café de la Gare (606)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b547 a-b V/1962
in date note:
In letter 637 of Sunday, 8 or Monday, 9 July, Van Gogh says that he is going to see Boch in Fontvieille...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
On the similarities between Van Gogh’s description and that of the garden in Zola’s La faute de l’abb...
in note 3:
...the ruins of Montmajour Abbey (F 1446 / JH 1504). Van Gogh had previously drawn The rock of Montmajour...
in note 4:
In Pierre Loti’s novel Madame Chrysanthème, which Van Gogh was reading at the time (see letters 637 and...
in note 11:
...the Silent (William i of Orange) and Philips van Marnix, Lord of Sint Aldegonde, William’s...
in note 13:
Van Gogh also quoted this remark by Père Martin in letter 634.
in note 15:
What Van Gogh writes here is confirmed by a letter from Ziem to Arsène Houssaye of 26 September 1885...
in note 17:
...Thérèse Balmoissière. See Murphy 2016, p. 94. Van Gogh paid her 20 francs a month (see letter 736...
in note 19:
...Van Gogh must have meant a portrait of an artist. It is not possible to work out from this passage whether Desboutin was the subject of the portrait, the painter, or both, and it is therefore not possible to identify the work. Van Gogh’s use of the word ‘unfortunate’ must allude to Desboutin who was ‘a ruined man having squandered his considerable inheritance collecting paintings and enjoying a bohemian life...Misery and sadness surrounded him’. See exhib. cat. Cleveland 1980, p. 286....
in note 20:
Van Gogh’s remark about stars and the hereafter has been linked to the story ‘Les étoiles’ in...
639 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 13 July 1888.
in title:
639 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 13 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b550 V/1962
in date note:
...Van Gogh wrote that he had three finished drawings, now he has five. He also says that ‘after the 14 July holiday’ (l. 47) Theo will probably be glad to refresh his eye on the drawings he has just sent. The letter in any event dates from before letter 640, which was written on Sunday, 15 July – in that one Van Gogh reiterates that he has sent the drawings. On these grounds we have dated the present letter on or about Friday, 13 July 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...the set of six drawings (see letter 637), but Van Gogh never got round to doing it. The drawing Theo...
in note 5:
Van Gogh hoped that Thomas, who had some of his paintings in his shop (see letter 718), would give him an...
in note 7:
...the paint supplier Bourgeois see letter 366, n. 9. Van Gogh also compared the prices charged by the...
in note 10:
It can be inferred from letters 638 and 641 that Van Gogh meant the Zouave lieutenant Milliet, with whom he...
in note 11:
...faite avec du néant) (Loti 1990, pp. 172-173). Van Gogh’s fascination with the Japanese approach to...
in note 13:
In letter 636 Van Gogh commented that Tasset had not sent enough zinc white in the previous batch.
640 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 15 July 1888.
in title:
640 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 15 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b551 a-b V/1962
in date note:
The letter was written during the morning of the day Van Gogh wrote letter 642. Since that one dates from...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh used the plural ‘échanges’, which means he must have swapped more than one work with Bernard. We know that while he was in Paris he exchanged his Self-portrait with a straw hat (F 526 / JH 1309) for the portrait Bernard’s grandmother (see letter 655, n. 3). The following works by Bernard also come from the Van Gogh brothers’ collection: the paintings Vase of flowers and a cup, 1887, Figure sitting in the grass, 1886 and Ragpicker fishing, 1886-1887, and the drawings Figures in a street and Bernard's grandmother, 1887 (all Amsterdam, Van Gogh Museum). It emerges from letter 630 that they also had Bernard’s painting The acrobats. As well as the Self-portrait with a straw hat (F 526 / JH 1309) Bernard had the following paintings from Van Gogh’s Paris period: Reclining female nude (F 330 / JH 1214), Reclining female nude (F 329 / JH 1215), Blue and white grapes, apples, pears and lemons (F 382 / JH 1337), Self-portrait (F 319 / JH 1333), Self-portrait (F 366 / JH 1345), and possibly also Woman with a scarlet bow in her hair (F 207 / JH 979), Woman strolling in a garden (F 368 / JH 1262), The Seine with a rowing boat (F 298 / JH 1257) and Factories (F 318 / JH 1288). He may also have owned Old man with an umbrella seen from the back (F 978a / JH 240). See Van Gogh 2007, pp. 366-367. We do not know which of these works were obtained by means of exchange and which ones Bernard bought later...
in note 2:
...316. Hokusai produced countless genre scenes, so it is not possible to tell which ones Van Gogh means here.
in note 4:
In letter 676 Van Gogh mentions a branch manager called Lévy – this is probably who he means.
in note 5:
For Café Le Tambourin, where Van Gogh exhibited his work, see letter 571, nn. 2-3. It is assumed that Van Gogh’s exhibition of Japanese prints took place in February-March 1887 because the portrait of Agostina...
in note 6:
...Van Gogh staged an exhibition of paintings in the Grand Bouillon-Restaurant du Chalet in avenue de Clichy in November-December 1887; see letter 575, n. 9. On the basis of this passage Kōdera assumed that Van Gogh...
in note 7:
...Thomas, who Van Gogh mentions later in the letter. See exhib. cat. Mannheim 1990, pp. 97, 382. We do not know which work this was. Anquetin’s study is probably Old peasant (Amsterdam, Van Gogh Museum...
in note 11:
See letter 641 for the drawings Van Gogh sent Bernard. Bernard sent Van Gogh several sketches soon afterwards, see letter 649.
in note 12:
...flower painting Tanguy had. According to Bernard, Van Gogh had left a great many flower still lifes with...
in note 13:
...is probably Portrait of a man (F 288 / JH 1200). Incidentally, Van Gogh made a mistake in his arithmetic.
in note 14:
...Marme. In 1881, in other words when Van Gogh was familiar with it, Le dessin pour tous consisted of 61 instalments altogether; L’alphabet du dessin took up 32 instalments (Van Gogh says here that there were 100...
in note 16:
...of Montmajour (see letter 639). In the same letter Van Gogh had suggested offering Thomas Seated Zouave (F...
641 To Emile Bernard. Arles, Sunday, 15 July 1888.
in date note:
Van Gogh writes that he has drawings ready to send to Bernard (l. 56). In his letter to Theo of Sunday, 15...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...present letter Van Gogh says that there was one of a garden, which must have been Newly mown lawn with a weeping tree (F 1450 / JH 1509). This is confirmed in letter 696. A few days later Van Gogh sent Bernard...
in note 2:
...rondeau, ‘Les fourriers d’Esté sont venus�� van Charles d’Orléans: The harbingers of...
in note 3:
...Crivelli in his correspondence, it is likely that Van Gogh is responding here to something Bernard had...
in note 8:
Probably Louis Anquetin, Old peasant (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2192.
642 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 15 July 1888.
in title:
642 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 15 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b552 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh observes that he has got through ‘another Sunday’ (l. 176). In view of the mention of the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...to mean that Van Gogh introduced Anquetin and Bernard to Bing (cf. Welsh-Ovcharov in exhib. cat. Paris 1988, pp. 18, 31). But that is not what Van Gogh says; what he actually says is that he learned at Bing’s and that he then got Anquetin and Bernard to learn with him. This may have been at Bing’s, but Van Gogh could also mean that he passed on what he had learned to Anquetin and Bernard. In letter 640 Van Gogh writes that...
in note 7:
In letter 676 Van Gogh mentions a branch manager called Lévy – this is probably who he means.
in note 8:
...Besnard’s oil study The parting, n.d. (Amsterdam, Van Gogh Museum) was in the estate. Ill. 580.
in note 9:
...sent to Bernard. Soon afterwards Van Gogh sent him another nine sketches after painted studies (see letter 643). For his part, Bernard sent a series of ten sketches, for which Van Gogh thanked him in letter 649.
in note 10:
...had been seriously injured and had lost the duel. Van Gogh may heave heard Boulanger speak in Paris; as...
643 To Emile Bernard. Arles, between Tuesday, 17 and Friday, 20 July 1888.
in date note:
Van Gogh has just sent Bernard the drawings he had promised in letter 641 of 15 July. The form of words he...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had sent six drawings shortly before; see letter 641, n. 1. Most of the drawings in the two batches have been identified. In addition to the two listed in letter 641, Zouave (F 1482 / JH 1487) and Newly mown lawn with a weeping tree (F 1450 / JH 1509), Roskill has identified a further 11 drawings, but it is impossible to say which was in which batch. They are Fishing boats at sea (F 1430 / JH 1505), Row of cottages in Saintes-Maries (F 1435 / JH 1506), Sower with setting sun (F 1442 / JH 1508), Canal with bridge and washerwomen (F 1444 / JH 1507), The harvest (F 1485 / JH 1540), Wheatfield (F 1481 / JH 1515), Wheatfield with sheaves (F 1488 / JH 1517), The Trinquetaille bridge (F 1507 / JH 1469), Rocks with a tree (F 1554 / JH 1518), Wheat stacks (F 1426 / JH 1514) and Arles seen from the wheatfields (F 1491 / JH 1516). See Roskill 1971, pp. 142-155. The Langlois bridge with a lady with a parasol (F 1471 / JH 1420) and Wheatfield with setting sun (F 1514 / JH 1546) also belonged to Bernard, and were probably sent in one of the July batches. See exhib. cat. Amsterdam 2005, pp. 204, 250, 269-272. Roskill also mentions Mousmé (F 1504 / JH 1520), which belonged to Bernard (cf. Roskill 1971, p. 174), but according to Pickvance – and we agree �� Van Gogh did not make this drawing until later, after finishing the painting. That is also clear from letter 655 of about 5 August, in which Van Gogh reports ‘have not yet found time for figure sketches’. On the basis of letter 665, Pickvance believed that Van Gogh sent Bernard Mousmé and Joseph Roulin (F 1723 / JH 1523) in the first half of August 1888. However, there is no evidence that Bernard ever had the latter drawing. The illustrations of drawings published with the excerpts from the letters in Mercure de France and in the illustrations section in the Vollard edition of the letters to Bernard are of no assistance in fleshing out the above information...
in note 2:
Bernard must have responded to what Van Gogh had written two letters previously: ‘Ah, if several painters...
in note 5:
...of their members. See G.J. Hoogewerff, De geschiedenis van de St. Lucasgilden in Nederland. Amsterdam 1947.
644 To Theo van Gogh. Arles, between Tuesday, 17 and Friday, 20 July 1888.
in title:
644 To Theo van Gogh. Arles, between Tuesday, 17 and Friday, 20 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b553 V/1962
in additional details:
It appears from ll. 8-9 that Van Gogh enclosed an order for paint. It has not survived.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh appears to be referring here to one of the two no. 30 canvases he mentions after this. We cannot...
in note 5:
Uncle Vincent van Gogh of Princenhage was seriously ill – he had a lung condition (letter 615). He died...
in note 6:
...he often went ‘on sketching expeditions’ with Van Gogh on Sundays. He did not, though, have an aunt in...
in note 7:
We do not know who this ‘Maria’ is; Van Gogh might have meant Reid’s former girlfriend Mary Bacon...
in note 8:
...of silk or paper, with rods at the top and bottom. Van Gogh had read about the Japanese approach to art in...
in note 9:
Van Gogh is referring to coloured medallions in the style of the eighteenth-century sculptor Pierre Julien...
645 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 22 July 1888.
in title:
645 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 22 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b554 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Uncle Vincent van Gogh, who lived in Princenhage.
in note 5:
...Van Gogh apparently meant to end his letter here (in his next letter to Theo he seemed to think that he had actually done so – see the opening sentences of letter 650), but in fact he continued on another sheet. The fact that the second sheet does belong to the present letter is confirmed in l. 98, where Van Gogh refers back to ll. 60-66 on the first sheet...
in note 9:
In letter 644 Van Gogh reported that Macknight and Boch had still not said anything about his work. The two...
646 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, on or about Sunday, 22 July 1888.
in title:
646 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, on or about Sunday, 22 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b844 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...here refers to the – now lost – letter of which Van Gogh says in letter 644 that he wrote it ‘la...
in note 5:
Van Gogh must have written to Gauguin about the art dealer Georges Thomas; see letter 617, n. 8, and letter...
647 John Peter Russell to Vincent van Gogh. Belle-Île-en-Mer, Sunday, 22 July 1888.
in title:
647 John Peter Russell to Vincent van Gogh. Belle-Île-en-Mer, Sunday, 22 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1322 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
648 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 24 or Wednesday, 25 July 1888.
in title:
648 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 24 or Wednesday, 25 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b556 V/1962
in date note:
...Sunday 22 July, for here Van Gogh asks if he can have his allowance on ‘Sunday’. If this request was to have any effect, he must have written the letter no later than the middle of the week. Russell wrote to Van Gogh on 22 July, and his letter must have arrived on 24 or 25 July (647). Since Van Gogh does not mention it...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
649 To Emile Bernard. Arles, Sunday, 29 July 1888.
in original text:
...moment de l’infini. Ainsi connais tu un peintre nommé Van der Meer qui par exemple a peint une...
in additional details:
...that that was the case, and it is more likely that Van Gogh did not send Bernard the drawing until later...
in date note:
Van Gogh thanks Bernard for the drawings he has sent, which shows that this letter follows the last one he wrote to him, letter 643 of between 17 and 20 July, in which Van Gogh was still waiting for news from Bernard...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...the other three are Breton woman in a chapel, Breton woman and Lubricity. Ill. 2193, 2945, 2195. All ten come from the Van Gogh brothers’ collection (Amsterdam, Van Gogh Museum). See also Roskill 1970, pp. 219-220.
in note 5:
...Van Gogh says in letter 651 that he did not like Lubricity as much as the others, so that could not be the one he is talking about here. The four drawings he is referring to are Women bathing and the brothel scenes Female nude seated on a bed, Female nude reclining on a bed and A woman washing herself, the latter being the one Van Gogh calls ‘the one washing herself’. Ill. 2199, 2200, 2201, 2202...
in note 6:
...which at the time preceded the present one, and Van Gogh criticizes Baudelaire in both letters): ‘All...
in note 7:
...Van Gogh bought Eugène Gaujean’s etching Christ at the column. This print after an oil sketch attributed to Rembrandt (now in Cologne, Wallraf-Richartz Museum; Bredius 1969, no. 591), was included in Catalogue des tableaux anciens de toutes les écoles composant la très importante collection de M. Le Baron de Beurnonville. Paris 1881, lot 435, facing p. 264. The print (a heliogravure) is in the Van Gogh estate (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1359). Ill. 2203.Van Gogh may have known that Christ has red hair in the painting...
in note 9:
...Van Gogh disapproved of, putting to me the contrasting case of Dutch naturalism’ (mes préoccupations des procédés italiens et allemands primitifs; du sens symbolique de la ligne et de la couleur, qui me préoccupait, et que Van Gogh désapprouvait en m’opposant le naturalisme hollandais). See Lettres à Bernard 1911, p. 35...
in note 10:
Here Van Gogh associates writing with drawing (and painting). He regarded it as an ideal to make drawing as...
in note 12:
...of W. Bürger), who was an important source for Van Gogh’s taste and art-historical knowledge, thought...
in note 14:
Contrary to what Van Gogh asserts, biblical scenes make up an important part of Rembrandt’s oeuvre. In a...
in note 15:
...Paris, Musée du Louvre), Ill. 1608, although Van Gogh may also have had in mind Self-portrait as Zeuxis, c. 1669 (Cologne, Wallraf-Richartz-Museum). Ill. 377. Van Gogh’s description contains echoes of...
in note 16:
After ‘familier�� Van Gogh deleted the words ‘ainsi qu’Ingres’ (as did Ingres).
in note 17:
Here Van Gogh is imagining the creation of Rembrandt’s The evangelist Matthew inspired by an angel, 1661...
in note 18:
Van Gogh was probably thinking of Delacroix’s Christ asleep during the tempest, which he had also written...
in note 20:
Read: ‘à l’écriture’. Van Gogh actually wrote ‘ecritures’, which means ‘the Scriptures’. The...
650 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 29 July 1888.
in title:
650 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 29 July 1888.
in original text:
...derniers temps j’etais devenu hagard comme Hugues van der Goes dans le tableau d’Emile Wauters...
in translation:
...I had recently become wild-eyed, a bit like Hugo van der Goes in the painting by Emile Wauters. But...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b555 a-b V/1962
in date note:
In Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger gave the date as ‘29 Juillet’ – she may have had a postmark to go on. This date is borne out by Van Gogh’s remark that it took him all week to make Mousmé (‘my whole...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
A reference to what Van Gogh says in ll. 88-91 in letter 645. However, that was not the end of the letter...
in note 4:
Van Gogh painted two portraits of the Zouave: Zouave (F 423 / JH 1486) and Seated Zouave (F 424 / JH 1488).
in note 6:
Russell had painted Vincent van Gogh in Paris in 1886 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 1310. It may have been exchanged for Van Gogh’s Shoes (F 332 / JH 1234). See exhib. cat. Sydney 2001, pp. 51, 130 (n. 23).
in note 9:
Van Gogh must mean that Russell, who had previously bought work from Guillaumin (see letter 602), should buy...
in note 13:
Bernard’s drawing Brothel scene, 1888 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2322, which Vincent had sent on to...
in note 14:
Van Gogh probably counted Lubricity, which he did not think very successful, among these drawings ‘in the...
in note 18:
Van Gogh had once described this artist, who was in fact Belgian, as ‘the incarnation of mealy-mouthed...
in note 23:
...11, n. 8, for Emile Wauters, The painter Hugo van der Goes in the red cloister, a portrait of the...
in note 25:
...less. Contrary to what Van Gogh asserts, Bismarck did benefit from the regimen. See Ernst Engelberg, Bismarck. Das Reich in der Mitte Europas. Berlin 1990 pp. 360-364, 593-595. Van Gogh’s source has not been...
651 To Emile Bernard. Arles, Monday, 30 July 1888.
in original text:
...Rembrandt Harmensz van Rijn, homme large et naturaliste et sain autant que Hals lui-même. Et après nous verrons de cette source, Rembrandt, ecouler les élèves directs et vrais, Van der Meer de...
in translation:
...over. Now if, for example, I claim that the Van Ostade in the Louvre, which shows the painter’s...
...painter of the Dutch Republic, Rembrandt Harmensz van Rijn, a broad and naturalistic and healthy...
in date note:
...Van Gogh honoured his promise to write again soon, the present letter dates from shortly after the previous one to Bernard (letter 649, of 29 July). The opening words accordingly appear to be an immediate continuation of their discussion about painting, while the drawings that Bernard had sent are examined at the end. Van Gogh’s new model, Joseph Roulin, who posed for him on 31 July, is not mentioned, despite the fact that the importance of painting portraits is stressed in this letter. On the assumption that he would have told Bernard about Roulin’s portrait if he had already painted it, as he did Theo and Willemien in letters 652 and 653, both of 31 July, we have dated this letter Monday, 30 July 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh was here thinking above all of the paintings by Velázquez and Goya in the Louvre, with which he and...
in note 2:
Adriaen van Ostade, Family portrait, formerly known as The painter’s family 1654 (Paris, Musée du Louvre...
in note 4:
...Silvestre, Eugène Delacroix: letter 526, n. 2. Van Gogh lent this book to Bernard, as we know from...
in note 5:
Van Gogh had got to know quite a few works by Frans Hals from reproductions when he was working at Goupil...
in note 6:
This passage was prompted by Van Gogh’s objections to Bernard’s works of these subjects.
in note 7:
...National Gallery of Art, Mellon Collection). However, it is not certain that this is the one Van Gogh meant.
in note 8:
Hals painted several group portraits of officers. Van Gogh certainly knew the large canvas painted jointly by...
in note 13:
Van Gogh was probably thinking of Malle Babbe and a smoker, which was attributed to Hals at the time. It...
in note 15:
We do not know which work or works Van Gogh is referring to here.
in note 16:
Frans Hals, Willem van Heythuysen, c. 1638 (Brussels, Musées Royaux des Beaux-Arts). Ill. 2208.
in note 17:
Van Gogh means Hals’s portrait of Isaac Massa and Beatrix van der Laen; see letter 536, n. 16.
in note 18:
...but it is impossible to make out whether Van Gogh was thinking of any one in particular. Cf...
in note 19:
...musicians, so it is impossible to identify the one Van Gogh is referring to. Cf. exhib. cat. Washington...
in note 20:
It is hard to say which painting of a cook Van Gogh meant. Perhaps it was Young woman with a glass and flagon...
in note 23:
...Van Gogh’s day, too, it was known that his oeuvre was small. E.J.T. Thoré (writing under the pseudonym of W. Bürger), who was largely responsible for the rediscovery of Fabritius, attributed nine paintings to him in the second volume of his Musées de la Hollande. According to Thoré, the brothers Bernart (Barent) and Carel Fabritius were one and the same person. See exhib. cat. The Hague 2004 and Thoré 1858-1860, vol. 2, pp. 170-176. One work that Van Gogh certainly knew was the Rotterdam self-portrait (see letter 155, n. 18). It is possible that he used the word ‘deux’ (two) in the sense of ‘only a few...
in note 24:
Van Gogh would have been referring to the paintings by Rembrandt in the Louvre: the figure of Christ in The...
in note 25:
...his 1911 edition, Bernard placed a note here to explain why Van Gogh was so vehement; see letter 649, n. 6.
in note 26:
...drawing, this must simply be a reference to the tree in Lubricity. Van Gogh did not use a capital letter.
652 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 31 July 1888.
in title:
652 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 31 July 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b557 a-b V/1962
in date note:
...dated Tuesday, 31 July 1888. This is confirmed by Van Gogh’s comment that that evening he had seen a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Uncle Vincent van Gogh died on 28 July 1888. Theo attended the funeral in Princenhage; see letter 656.
in note 3:
Van Gogh sent twelve drawings to Russell before about 3 August: see letter 654, n. 1. The batch was meant to...
in note 5:
Van Gogh made two paintings of the garden: Garden with flowers (F 430 / JH 1510) and Garden with flowers (F...
in note 7:
...van Gogh, Roulin described himself as ‘Entreposeur des Postes’ (FR b710; Verzamelde brieven 1973, vol. 4, p. 164). According to Priou he was brigadier-chargeur at Arles station, responsible for loading and unloading sacks of mail. See Priou 1955, p. 27. Van Gogh said that Roulin resembled the philosopher Socrates on more than one occasion, undoubtedly because of his shaggy beard and Republican convictions. Cf. Head of Socrates (Paris, Musée du Louvre). Ill. 2209 (see letters 653, 654, 655 and 738). He appears to have based his view about Socrates’s legendary ugliness on Michelet’s ‘a veritable satyr’ (un vrai satyre) (see letter 368, n. 4). Van Gogh painted two portraits of Roulin in late July and early August: Joseph Roulin (F 432 / JH 1522) and Joseph Roulin (F 433 / JH 1524). It emerges from letters 655 and 662 that he painted the bust first, and then the head; this is therefore the first work (the second is not mentioned until letter 654...
in note 9:
...France (letter 659). On the way there he delivered Van Gogh’s second batch – 36 paintings – to Theo...
in note 13:
Van Gogh did actually carry out this plan some time later, although with sand barges rather than the coal boat. He split the subject he describes here into two, perhaps because he realized that a high vantage point and a sunset are very hard to reconcile in a single composition. In the drawing Quay with sand barges (F 1462 / JH 1556) and the painting F 449 / JH 1558 of August 1888 he pictured the boats from a high viewpoint (see letter 660), with small figures and with no horizon, giving the scene a Japanese feel. In Sand barges (F 437 / JH 1570) and Sand barges (F 438 / JH 1571) he painted the effect of the sunset. We do not know exactly when the latter two studies were made; there may be a connection with letter 697, in which Van Gogh says he has painted a sunset...
in note 14:
Van Gogh made the painting Railway carriages (F 446 / JH 1553) and the drawing Railway storage yard (F 1495...
653 To Willemien van Gogh. Arles, Tuesday, 31 July 1888.
in title:
653 To Willemien van Gogh. Arles, Tuesday, 31 July 1888.
in original text:
...van het leven waarvan we het bestaan vermoeden. En dat mijn beste wenschen den reiziger van heden...
...op den grond leg en op mijn knieen werk. Want het ezel staat niet vast. Ik heb een studie van een...
...eens werk van me gezien en hij vindt het afschuwelijk. ik ben nu bezig aan ’t portret van een...
...De blaauwe slagschaduws van de struiken op het gras. Ook een portret buste van een zouave, blaauwe...
...muts met blaauwe kwast, van de zon verbrand – kortgeknipt zwart haar – oogen als van een kat...
...nek als van een stier. Het fond is daar een hardgroene deur en eenige oranje steenen van den muur...
...den man voorstel uit herinneringen van zóó lang geleden reeds, van veel vroeger jaren, en het komt mij zoo erg zonderling dan voor dat iemand die men zóó van nabij heeft gekend zóó vreemd is geworden. Gij zult hierin wel kunnen treden. Het leven heeft zooveel van een droom zoo bekeken en van...
...er al mee iets dergelijks van voel als gij zelf. Theo zal er ook veel van voelen, hij heeft met Oom...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b705 V/1962
in date note:
Van Gogh writes that Madame Roulin had given birth that day (l. 38). Marcelle Roulin was born on Tuesday, 31...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh added the sentence ‘Echter...zaagt’ (However ... see it) later.
in note 9:
...n. 7, for Loti’s Le mariage de Loti. The trees Van Gogh mentions here all occur repeatedly in this...
in note 11:
...On the shore of the lake, Martinique, which Van Gogh exchanged for Sunflowers gone to seed (F 375...
654 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 3 August 1888.
in title:
654 To Theo van Gogh. Arles, on or about Friday, 3 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b558 V/1962
in date note:
Van Gogh says that he had not been able to pay his rent on the first of the month and that his landlord would...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...on which leases expired (and commenced) in France. Van Gogh had rented the Yellow House from 1 May, see...
in note 3:
...F 433 / JH 1524). We know from letters 655 and 662 that Van Gogh painted the bust first, and then the head.
in note 5:
Van Gogh had had the Yellow House painted; see letter 614.
655 To Emile Bernard. Arles, on or about Sunday, 5 August 1888.
in original text:
...rs. Dans l’atelier de Rembrandt, l’incomparable sphinx van der Meer de Delft a trouvé cette...
in translation:
...Bernard, that Giotto, Cimabue, as well as Holbein and Van Eyck, lived in an obeliscal — if you...
in additional details:
Someone other than Van Gogh has drawn a small sketch of a sailing boat at top right on p. [1r:1].
in date note:
...654 to Theo, which dates from about 3 August, Van Gogh reported that he was working on two portraits...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Emile Bernard, Bernard’s grandmother, 1887 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2212. Bernard gave this painting to Van Gogh in Paris in exchange for a self-portrait (see letter 704). The second painting is Bernard’s...
in note 4:
Van Gogh may have taken this expression – that one must try to become ‘someone’ – from Edmond de...
in note 5:
Van Gogh took this passage about Rembrandt’s influence on Vermeer from E.J.T. Thoré (writing under the...
in note 6:
Van Gogh added the passage ‘Actuellement...Faites’ (At present ... Do so) in the bottom margin later.
in note 7:
...1, pp. 75-78. The tale is also recounted in Karel van Mander, Het Schilder-boeck. Haarlem 1604, fol. 96v.
in note 8:
Originally Van Gogh wrote ‘des angles droites’ (right angles). See letter 536, n. 28, for the concept of...
in note 9:
Van Gogh believed in Hippolyte Taine’s view that true art was spawned by the society that produced it. Here Van Gogh accuses Bernard of trying to produce art that belongs centuries in the past while he is living in...
in note 10:
...Van Gogh saw them in Paris at the Exposition de tableaux, pastels, dessins par M. Puvis de Chavannes, at Durand-Ruel’s from 20 November - 20 December 1887. See exhib. cat. Amsterdam 1994-1, pp. 171-177, cat. nos. 89, 92. Van Gogh was mistaken about the flowers in Benon’s portrait. They are chrysanthemums, not roses, and they are lying on the table...
in note 11:
Edgar Degas was a bachelor, and Van Gogh showed on several occasions that he respected the fact that Degas...
in note 12:
Van Gogh may have deduced that Rubens was virile and sexually active from the fact that in 1630, at the age...
in note 13:
Van Gogh could have read about Courbet’s sex life in Théophile Silvestre’s Histoire des artistes vivants...
in note 14:
Van Gogh had written about the importance of eating properly in letter 599, and in letter 628 he had pointed...
in note 16:
Van Gogh must be referring to the drawings Bernard had sent, which are mentioned in letters 649 and 651.
in note 18:
Van Gogh knew this quotation from Jean Gigoux, Causeries sur les artistes de mon temps: see letter 526, n. 5.
656 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 6 August 1888.
in title:
656 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 6 August 1888.
in ongoing topic 4:
Van Gogh is staying at the Café de la Gare (606)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b559 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
Van Gogh had had to ask the landlord for more time to pay (see letter 654). The rent for the Yellow House was...
in note 8:
Exactly what Van Gogh gave Roulin is not clear. It may have been one or more copies of the popular political...
in note 10:
Nothing is known about this Raoul, whom Van Gogh met in Paris.
in note 11:
Van Gogh likewise bracketed the writers Hoffmann and Poe together in letter 361. A mysterious, demonic...
in note 12:
Van Gogh put this plan into effect a month later; see letter 676.
657 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 8 August 1888.
in title:
657 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 8 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b560 a-b V/1962
in arrangement:
...is plausible, though, because it would mean that Van Gogh began by confirming receipt of a consignment of...
in date note:
...this letter follows on from letter 656 of 6 August: Van Gogh now sends the drawings and lithographs he...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh sent three drawings of approx. 49 x 61 cm and five of approx. 24 x 32 cm; see nn. 3-10.
in note 4:
...marseillais 1888). The latter was closer to Van Gogh’s house in place Lamartine – moreover, the architecture in rue du Grand-Prieuré does not resemble that in Van Gogh’s drawing. See cat. Amsterdam 2007, pp...
in note 5:
Garden with flowers (F 1455 / JH 1512). Van Gogh made two paintings of this garden: Garden with flowers (F...
in note 12:
...and Georges Jeannin for his flower still lifes. Van Gogh believed that Quost was the ultimate exponent...
in note 13:
We do not know who accompanied Van Gogh on this excursion around the farms; it may have been the vet who had...
in note 14:
Van Gogh had also criticized the way Macknight and Boch treated the local people in letter 650.
in note 17:
...Van Gogh is referring to is Monsieur Kangourou, who was the go-between in the marriage between the two protagonists in Madame Chrysanthème. This character is extremely subservient, as is evident from his entrance into the story in chapter 3 of the novel (p. 65). Van Gogh must have derived the phrase ‘of a surprising courtesy’ (d’une surprenante obligeance) from the description of one of the minor characters in the book, a French friend in Madame Chrysanthème’s circle. Among other things he is referred to as ‘the friend of a surprising height’ (l’ami d’une surprenante hauteur) (see Loti 1990, pp. 118, 218). On ‘sugared peppers’ and ‘salted sweets’ Loti writes: ‘sparrow mince, a stuffed shrimp, seaweed in sauce, a salted sweet, a sugared pepper’ (un hachis de moineau, une crevette farcie, une algue en sauce, un bonbon salé, un piment sucré) (p. 113). Although he describes ‘strange icy and snowy drinks, tasting of perfume or flowers’ (des boissons étranges à la neige et à la glace, ayant goût de parfums ou de fleurs) (p. 98) and ‘funny little water-ices, flavoured with flowers’ (des petits sorbets drôles, parfumés aux fleurs) (p. 160), there is no mention of ‘fried ices’ (glaces frites); Van Gogh must have dreamt them up for himself...
in note 18:
Van Gogh’s neighbours, François Damase Crévoulin and Marguerite Crévoulin-Favier ran a grocer’s shop in the left-hand side of the building at 2 place Lamartine. Crévoulin was the first signatory – and probably the author – of the petition against Van Gogh in February 1889. His wife’s statement about Van Gogh’s...
658 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 9 August 1888.
in title:
658 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 9 August 1888.
in original text:
...clatant blanc de neige et citron. Donc un vrai Van der Meer de Delft. C’est pas laid le midi...
in ongoing topic 2:
Van Gogh is eating at the Restaurant Vénissac (609)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b562 a-b V/1962
in date note:
Letter 657 was sent on the same day Van Gogh also sent Theo some drawings. All this happened ‘yesterday...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...at the end of June mentioned in letter 635. Van Gogh had received the bill for this along with the...
in note 8:
...1657 (Madrid, Museo Nacional del Prado). Ill. 440. Van Gogh probably knew this work from a reproduction...
in note 9:
Charles Eugène Prévost, Lady with a dog (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2216.
in note 11:
...woman with carnations (F 381 / JH 1355), which he believes Van Gogh painted in Arles with the girl whom he describes here as the model. R. Dorn et al., Van Gogh face to face: the portraits. Exhib. cat. Detroit...
659 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 12 August 1888.
in title:
659 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 12 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b563 a V/1962
in date note:
...must have been the second of the August allowances: Van Gogh mentions the hot weather, which set in on 11...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh is referring to the theme of lesbian love in La fin de Lucie Pellegrin.
in note 6:
...caption of the illustration may also have inspired Van Gogh: ‘That lovely Tarascon road, all white and...
in note 10:
...in the collection Le cahier rouge, which Van Gogh had previously quoted in its entirety: see...
in note 14:
Van Gogh is referring here to the discussion he had had with Uncle Cor in 1882, which he had told Theo about...
in textual note 26:
Van Gogh wrote this in the left margin on p. [1r:1], after he finished the letter.
660 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 13 August 1888.
in title:
660 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 13 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b565 a-b V/1962
in date note:
...was written before Wednesday, 15 August, the day Van Gogh sent a telegram to Theo to tell him that...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh (see nn. 2-6 below), the batch certainly included the following seven paintings, which we know that Theo had from later letters: Joseph Roulin (F 433 / JH 1524), Mousmé (F 431 / JH 1519), The harvest (F 412 / JH 1440), Fishing boats at sea (F 417 / JH 1453), Newly mown lawn with a weeping tree (F 428 / JH 1499), Cottages in Saintes-Maries (F 419 / JH 1465) and Rocks with a tree (F 466 / JH 1489). See letters 662, 673, 678 and 680. It can be assumed from the provenance (Jo van Gogh-Bonger) that the following 22 works, painted between May and August 1888 and for the most part mentioned in the letters, were also part of the consignment: View of Arles with irises in the foreground (F 409 / JH 1416), Farmhouse in a wheatfield (F 408 / JH 1417), Landscape with the edge of a road (F 567 / JH 1419), Field with farmhouses (F 576 / JH 1423), Still life with coffeepot (F 410 / JH 1426), Basket of lemons (F 384 / JH 1425), Daisies in a bowl (F 591 / JH 1429), Fishing boats at sea (F 415 / JH 1452), Fishing boats on the beach at Saintes-Maries (F 413 / JH 1460), Row of cottages in Saintes-Maries (F 420 / JH 1462), Wheatfield with setting sun (F 465 / JH 1473), Zouave (F 423 / JH 1486), Seated Zouave (F 424 / JH 1488), Garden with flowers (F 430 / JH 1510), Garden with flowers (F 429 / JH 1513), Farmhouse (F 565 / JH 1443), Head of a girl (F 535 / JH 1467), Wheatfield (F 411 / JH 1476), Arles seen from the wheatfields (F 545 / JH 1477), Wheatfield with sheaves (F 561 / JH 1480), Wheatfield (F 564 / JH 1475) and Wheatfield with sheaves (F 558 / JH 1481). The following works from the May-August 1888 period, whose provenance cannot be traced back to Jo van Gogh-Bonger with certainty, are candidates for the remaining two studies in the batch: The Langlois bridge with a lady with a parasol (F 570 / JH 1421), Wild flowers in a majolica jug (F 600 / JH 1424), View of Saintes-Maries (F 416 / JH 1447) and Wheat stacks (F 425 / JH 1442). The last of these is signed, and this makes it likely that it was sent to Theo (cf. the remark about signing works at the end of the letter...
in note 9:
...is Quay with sand barges (F 1462 / JH 1556). Van Gogh added the drawing from the consignment that...
in note 11:
Van Gogh made two paintings of oleanders: Oleander branches in a majolica jug (F 593 / JH 1566) and Oleander...
in note 14:
...181; for the novel L’oeuvre: letter 552, n. 11. Van Gogh refers to Bongrand-Jundt because he erroneously...
in note 15:
...history, a book Van Gogh knew. Since Carlyle links these little creatures with fame and its opposite (‘for one man who can stand prosperity, there are a hundred that will stand adversity’), Van Gogh may have...
661 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 15 August 1888.
in title:
661 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 15 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b566 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
662 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 15 August 1888.
in title:
662 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 15 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b567 V/1962
in date note:
...Thursday. We have therefore dated it – as did Jo van Gogh-Bonger in Brieven 1914, and she may have had a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Joseph Roulin (F 433 / JH 1524). By ‘herewith�� Van Gogh means included in the batch Milliet took with him...
in note 5:
Van Gogh had read in Maupassant’s Des vers (1880) that he regarded Flaubert as his teacher; see letter 625...
in note 6:
Van Gogh expected a response from Russell to the batch of drawings he had sent him and to his request that...
663 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 18 August 1888.
in title:
663 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 18 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b561 V/1962
in additional details:
...van Gogh noted in pencil seven sizes for picture frames, and a few related figures. As Dorn has already observed, this most probably relates to the large batch of works that Milliet brought to Theo (see the notes to letter 660 for a reconstruction of the consignment). Because of the narrow margin, the notes are split into four short columns of two or three lines. They read: 1st column: 2 64 x 54 2 frames 1 55 x 38 ,, 2nd column: 2 / 19 x 24 frame jardin? (g/arden) 3rd column: 79 64 crossed out 72 92 4th column: 64 x 80 sower cad? (frame) 60 x 73 1 64 x 50 frame marin? (seascape) The other notes were made by Jo van Gogh-Bonger when she was preparing for the publication of Brieven 1914. Dorn pointed out that the dimensions of 64 x 54 in column 1 correspond with the size of Rocks with a tree (F 466 / JH 1489); and the measurements 64 x 80 in column 4, where Theo wrote ‘sower’, with the format of The sower (F 422 / JH 1470). If the uncertain reading ‘marin’ in de last line is correct, this could be Fishing boats at sea (F 417 / JH 1453). See Dorn 1990, pp. 491-492...
in date note:
...Joseph Roulin) that it was written in August, and Van Gogh says that it is Saturday (l. 122). Were this...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh’s model (Murphy 2016, p. 98). Van Gogh compares the gardener with the man portrayed in Jean-François Millet, Man with a hoe, 1860-1862 (Los Angeles, The J. Paul Getty Museum). Ill. 2218. Van Gogh saw the work at the Millet exhibition in Paris in 1887. There were also various reproductions at the time, in Sensier 1881, p. 237, and elsewhere. The painting had attracted a lot of attention when it was sold for the record price of 125,000 francs shortly before Van Gogh left for the south. See Dorn 1990, p. 302 (n. 440...
in note 2:
...must have been prompted in part by his cool attitude towards Van Gogh’s work in the past; see letter 548.
in note 3:
...the first time the postman’s name is mentioned; Van Gogh had evidently misheard it, for he wrote...
in note 6:
...at a table, ‘Poudre de riz’, 1887 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 432. Theo had bought this...
in note 7:
...displayed in Theo’s gallery in December 1887. Van Gogh is referring here to his own deliberate use of...
in note 8:
In his plan for the portrait of an artist friend Van Gogh was thinking of Gauguin, with whom he hoped to...
in note 10:
...to subordinate his food to his work is something Van Gogh also got from Corot and Delacroix; see letters...
664 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 19 or Monday, 20 August 1888.
in title:
664 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 19 or Monday, 20 August 1888.
in ongoing topic 2:
Van Gogh is staying at the Café de la Gare (606)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b564 V/1962 (sheet 1) and b563 b V/1962 (sheet 2)
in arrangement:
...Van Gogh wrote on it: ‘I’ll write to our sister this evening if I find the time. I kiss her affectionately in thought’ (ll. 136-138) and Willemien did not go to Paris until 15 August (FR b2421), this sheet cannot have belonged there. We have put it with the present letter because we believe that the addition is a continuation of the issue of the financial advantages of sharing the house in Arles with Gauguin. (Hulsker, Pickvance and Dorn also suggested this move. See Hulsker, Van Gogh Museum, Documentation, memo; exhib. cat. New York 1984, p. 260 and Dorn 1990, p. 494...
in date note:
...or Monday, 20 August 1888. This is consistent with Van Gogh’s comment that it has been almost a month...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh had answered Bernard’s question as to whether Gauguin was still in Pont-Aven in the affirmative. However, Bernard had already decided to go to Pont-Aven before he received it, as we learn from a letter he wrote to his sister Madeleine on 29 July. His plan was to arrive on 8 or 10 August, and Gauguin wrote to Schuffenecker on 14 August 1888: ‘Young Bernard is here and has brought some interesting things back from St-Briac’ (Le petit Bernard est ici et a rapporté de St-Briac des choses intéressantes) (see Harscoët-Maire 1997, p. 180 and Correspondance Gauguin 1984, p. 210). After Gauguin left for Arles, Bernard went back to Paris at the beginning of November (see exhib. cat. Mannheim 1990, p. 98). The ‘someone else’ in the company was either Henry Moret, whose studio acted as a meeting place for the group surrounding Gauguin, or Ernest Ponthier de Chamaillard, whom Van Gogh referred to in later letters as ‘the other one’ and ‘the other young one’. In 1906 Chamaillard said in Mercure de France: ‘In 1888, when Gauguin was in Pont-Aven with Laval, Moret and me, he told us of the arrival of a very young painter called Bernard, whose early work he liked and from whom he hoped to see some good art’ (En 1888, alors que Gauguin se trouvait à Pont-Aven avec Laval, Moret et moi, il nous annonça l’arrivée d’un tout jeune peintre nommé Bernard, dont il appréciait les débuts, et de qui il espérait un bel effort d’art.) Quoted from Wildenstein 2001, p. 612. See also Henry Moret, aquarelles et peintures 1856-1913. C. Puget and C. Sauvage. Exhib. cat. Pont-Aven (Musée de Pont-Aven), 1988. Pont-Aven 1988, ‘Biographie’ (not paginated...
in note 3:
...cat. Paris 2003, p. 24. Gauguin had written to Van Gogh about his relations with the academic artists...
in note 8:
There are no signs that Van Gogh ever put a dedication on the painting.
665 To Emile Bernard. Arles, on or about Tuesday, 21 August 1888.
in date note:
...Van Gogh mentions in letter 664 to Theo of 19 or 20 August. Both these letters must have been written at about the same time, but because the one to Theo says nothing about the plan for a sunflower series outlined here (ll. 58-60), we assume that the letter to Bernard is the later of the two, and we have therefore dated it on or about Tuesday, 21 August 1888. The letter is the first of a series that were written during the period when Van Gogh was working on his decoration. The dating of some of the letters is somewhat arbitrary, but the sequence of letters 665 to 671 is definite. Van Gogh must have embarked on his sunflower series around 20 August. The plan is mentioned for the first time in the present letter, and work has only just started; he is also working on a study of thistles. Sunflowers and thistles are also mentioned in letter 666, but there Van Gogh refers to a letter he had had from Gauguin, which is not mentioned in this one. Letter 666 must therefore have been written after the present one (though probably not long after), so we have dated it Tuesday, 21 or Wednesday, 22 August. Letter 667 was enclosed with 666 and has consequently been given the same date. In letter 668 there is no further mention of the thistles and Van Gogh is working on a fourth painting of sunflowers. This letter must have preceded letter 669 because in that one the fourth and – for the time being – last in the series appears to be finished or nearly so. Van Gogh says in letter 668 that he expects to be strapped for cash by the end of the week (l. 51), which implies that the letter was written before the weekend; we have therefore dated it Thursday, 23 or Friday, 24 August. In letter 669 Van Gogh confirmed receipt of 50 francs, the fourth instalment of his allowance for August, so it can be dated on or about Sunday, 26 August (it emerges from letter 672 that the money arrived on Saturday); letter 670 has been given the same date on the assumption that it was enclosed with it. Letter 671, lastly, was written shortly before the end of the month, and must date from Wednesday, 29 or Thursday, 30 August 1888. By then Van Gogh was working on other studies...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh is referring here to the type of old man he had recorded in his portraits of the postman Joseph Roulin; see letter 652, n. 7. Van Gogh also hoped to paint Roulin’s newborn daughter Marcelle. This passage is...
in note 3:
Van Gogh is referring to the portrait of a gardener that he had painted about a week before, Patience...
in note 4:
In Nuenen in the first months of 1885, Van Gogh had drawn and painted dozens of heads of peasants in...
in note 5:
...Van Gogh did send a drawing, it has not survived. The only known drawing after the portrait, Patience Escalier (‘The peasant’) (F 1460 / JH 1549), was sent to Theo with letter 663. Bernard probably did, though, get the drawing Patience Escalier (‘The peasant’) (F 1461 / JH 1564), since its provenance goes back to Ambroise Vollard, who bought many works by Van Gogh from Bernard between 1894 and 1905. However, that drawing was made after the second portrait of Escalier (F 444 / JH 1563) which dates from later in August (see letter 671) and so cannot be the one referred to here. Pickvance’s theory that that drawing was sent with a letter from Van Gogh to Bernard of about 5 September that is now lost is therefore plausible. See exhib. cat. New York 1984, p. 167...
in note 6:
...Van Gogh knew well. Writing of Millet’s attempts to depict the ‘type’, Sensier says: ‘He was not at all afraid to make room in his rustic compositions for figures that were rough-looking, whose individual nature was somewhat crude or at least unpolished, with an expression that seems to admit that the human being is not always so very superior to the animal’ (Il ne craignait point de donner place dans ses compositions rustiques à des figures d’un aspect rude, d’une individualité quelque peu grossière ou du moins mal dégrossie, d’une expression qui semble avouer que l’être humain n’est pas toujours prodigieusement au-dessus de l’animal). Sensier 1881, p. 355. Cf. exhib. cat. Paris 1998, p. 50. Van Gogh wrote ‘race’ without an accent, but he could equally well have meant ‘racé’ (distinguished...
in note 8:
...there are no thistles in that painting, which Van Tilborgh anyway places in the Paris period. See cat...
in note 9:
In his idea for a decorative scheme Van Gogh may have been influenced in part by Bernard, who had done something similar for his studio. See letter 596, n. 1. Van Gogh worked on his decoration for the studio and other...
in note 10:
Here Van Gogh cites one of Bernard’s sources of inspiration in order to lend weight to his argument.
in note 11:
This form of address tells us that Van Gogh counted on Bernard’s showing the letter to Gauguin (and...
in note 12:
Van Gogh based his description of Giotto as ‘a sickly character’ on Henry Cochin, ‘Boccace d’après...
in note 13:
...sentence is not entirely clear. It is possible that Van Gogh intended to write ‘ainsi’ (so) instead of...
666 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 21 or Wednesday, 22 August 1888.
in title:
666 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 21 or Wednesday, 22 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b568 V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed a letter for Willemien (letter 667); cf. l. 52.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Sunflowers in a vase (F 453 / JH 1559). Van Gogh is mistaken about the size: the work measures 73 x 58 cm...
in note 3:
...459 / JH 1560). Van Gogh refers to five flowers; there is in fact a small sixth flower (below centre). The painting was most probably originally a ‘no. 25 figure’ canvas (81 x 65 cm), but Van Gogh must have...
in note 4:
...in a vase (F 456 / JH 1561). See Dorn 1999, p. 49; Van Tilborgh and Hendriks 2001, p. 22, on the number of...
in note 7:
Van Gogh was able to compare these prices because he had a catalogue from the artists’ supplies merchant...
in note 9:
...Van Diemenstraat in The Hague (FR b1080-b1081). He wrote to Theo about his studies: ‘I can well imagine that at the moment I’m nowhere near where I want to be, but I firmly believe it will come. Anyway, judge for yourself. This morning I packed up the best of my studies or paintings, call them what you will, and I shall send them to you today’ (FR 1080). On 18 September 1888 Koning sent seven studies to Paris: ‘There are 4 no. 10...2 no. 8 and 1 no. 6’ (FR b1081). The exact make-up of Koning’s consignment to Theo cannot be reconstructed. There are presently 14 paintings by Koning in the Van Gogh Museum, ten of which qualify in terms of their size....
in note 10:
Van Gogh had written about this ‘very large boat laden with coal’ in the ‘railway yard’ in letter 652. The drawing of sand barges is Quay with sand barges (F 1462 / JH 1556); it had gone to Theo in the second consignment of paintings (see letter 662). There is no known painting of a large coal barge, so evidently Van Gogh did not carry out his plan. Pickvance and others linked this passage to the paintings Sand barges (F 437 / JH 1570) and Sand barges (F 438 / JH 1571); see exhib. cat. New York 1984, p. 164 and exhib. cat. Amsterdam 1990, p. 139. However, it is more likely that these paintings (which are actually of small sand barges, not large coal boats) were the outcome of Van Gogh’s earlier idea of painting the coal barge at sunset. See letter 652, n. 13...
in note 12:
Nothing is known about this album. Van Gogh had sent two batches of drawings to Bernard in mid-July; see...
667 To Willemien van Gogh. Arles, Tuesday, 21 or Wednesday, 22 August 1888.
in title:
667 To Willemien van Gogh. Arles, Tuesday, 21 or Wednesday, 22 August 1888.
in original text:
...eens van komt dat gij ook eens tot aan de middelandsche zee komt. Ik geloof dat gij het hier zoo mooi zoudt vinden. Wat zegt gij van het schilderij van Gauguin van die negerinnen dat Theo heeft. ik zou mij kunnen voorstellen dat gij het begrijpen zult. Ik werk op dit moment aan een bouquet van 12...
...van wat een Millet, een Jules Breton, een Daubigny, een Corot is. De rest schenk ik U. behalve – Delacroix. Al werkt men nu weer op een heel andere manier, het werk van Delacroix, van Millet, van...
...studie van mij voor uw kamer mee zult nemen als gij naar Holland teruggaat. Als ik het van de...
...als de dochter van le brav’ general Boulanger, tot groote ergernis van de grootmoeder van dit...
...te vinden. Hebt gij Tartarin de Tarascon van Daudet gelezen. doe dat vooral en Tartarin sur les Alpes want dat zijn zeker niet de minsten van de romans van Daudet. Zeker zult gij wel merken dat de...
...land minder vlak is en ik eigentlijk nog nooit van mijn leven een berg heb gezien. Als Gauguin hier...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b706 V/1962
in additional details:
...fourth page there is a small drawing of a house or church. It is unlikely that this was made by Van Gogh.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...in a vase (F 456 / JH 1561). See Dorn 1999, pp. 49; Van Tilborgh and Hendriks 2001, p. 22, on the number of...
in note 4:
It was some time before Van Gogh put this plan into effect: he painted the whole Roulin family, including the...
668 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 23 or Friday, 24 August 1888.
in title:
668 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 23 or Friday, 24 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b569 V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed a paint order (l. 24) and a letter for Tasset (l. 86) which have not survived. Hulsker believes that the present letter was not sent; he bases this on the fact that Van Gogh repeats one or two...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh was looking for matt effects; see for instance letter 583.
in note 2:
Sunflowers in a vase (F 454 / JH 1562). In this identification we are following Van Tilborgh and Hendriks 2001, pp. 21-22. Van Gogh added the small bloom at lower left later – this explains why he refers here to...
in note 6:
Besides the work referred to in n. 2, Van Gogh means the three paintings that he said he was working on in...
in note 7:
...Van Gogh wrote ‘soleils’ (suns) rather than ‘tournesols’ (sunflowers); cf. for the association of sunflowers, sun and the south of France, and in connection with this choice of words: Dorn 1990, pp. 116-117. Van Gogh may have got the concept of ‘haloing’ from Charles Blanc, who wrote in his Grammaire des arts du dessin: ‘Putting a particular colour on a canvas, said Mr Chevreul, doesn’t just tint everything that the brush touches with this colour, but also provides complementary colour to the surrounding area, so a red circle is surrounded by a slight green halo which becomes fainter as it spreads out; an orange circle is surrounded by a blue halo; a yellow circle is surrounded by a violet halo...and vice versa.’ (Mettre une couleur sur une toile, dit M. Chevreul, ce n’est pas seulement teindre de cette couleur tout ce qu’a touché le pinceau, c’est encore colorer de la complémentaire l’espace environnant; ainsi un cercle rouge est entouré d’une légère auréole verte, qui va s’affaiblissant à mesure qu’elle s’éloigne; un cercle orangé est entouré d’une auréole bleue; un cercle jaune est entouré d’une auréole violette..... et réciproquement) (see Blanc 1870, p. 606)....
669 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888.
in title:
669 To Theo van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b570 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...the concept of ‘haloing’ see letter 668, n. 7. Van Gogh had used this technique in his painting...
in note 5:
...Birch Bartlett Memorial Collection). Ill. 425. Van Gogh probably saw the work at the VIIIe Exposition...
in note 6:
Van Gogh could have seen Signac’s work in Paris at the VIIIe Exposition de peinture (15 May - 15 June...
in note 7:
...in Paris during the winter of 1887-1888, where Van Gogh would have seen it. See exhib. cat. Toronto...
in note 8:
Van Gogh had painted two portraits of Roulin the postman in late July and early August: Joseph Roulin (F 432...
in note 13:
...Don Quixote. By the two ‘ways of seeing things�� Van Gogh means the options he has outlined before...
670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888.
in title:
670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b708 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...and existential doubts into words. Since Van Gogh quotes the French title of the poem, it is possible that he read Whitman’s poetry in the French translation. For a possible connection between Whitman’s poetry and Van Gogh’s work see Hope B. Werness, ‘Whitman and Van Gogh: starry nights and other...
in note 8:
Van Gogh is referring to Jules Monge’s Adolphe Monticelli, 1883 (Paris, Musée d’Orsay), or the similar drawing on the cover of the weekly La Provence Artistique et Pittoresque 1 (21 August 1881), no. 12. Ill. 2235. In the accompanying article A. Meyer described Monticelli as follows: ‘I can still see him striding up and down the Avenues, dressed in a baggy black velvet jacket, over immaculate white trousers, dazzling long cuffs showing above his yellow gloves, dispensing good humour all along this fashionable walk of the time.’ (Je le vois encore arpentant les Allées; vêtu d’un grand sac en velours noir, sur un pantalon d’un blanc immaculé, avec de longues manchettes éclatantes qui tranchaient sur ses gants jaunes, étalant sa belle humeur sur cette promenade alors à la mode.) Since Monticelli wears a flat black cap in the portrait, the ‘enormous yellow hat’ must be Van Gogh’s own embellishment, probably because he had one himself; in his previous letter (669) he wrote that he had bought a hat and a black velvet jacket...
in note 10:
Van Gogh is probably referring to Frédéric Montenard’s The warship La Corrèze leaving Toulon Roads...
in note 12:
...in a vase (F 456 / JH 1561). See Dorn 1999, pp. 49; Van Tilborgh and Hendriks 2001, p. 22, for the number of...
671 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 29 or Thursday, 30 August 1888.
in title:
671 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 29 or Thursday, 30 August 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b571 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...is Patience Escalier, who had previously posed for Van Gogh; see letter 663. The new portrait is Patience...
in note 2:
...did not come back to sit for him, so Van Gogh was unable to finish the picture (at any rate there is no such portrait dating from this period; it was not until letter 717 that Van Gogh was able to report ‘I have an...
in note 3:
Since Van Gogh had expressed a desire to paint a study of oleanders shortly before (see letter 660), it seems...
in note 4:
Van Gogh expected a response from Russell to the batch of drawings he sent him and to his request that he buy...
672 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 1 September 1888.
in title:
672 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 1 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b572 V/1962
in date note:
...and Van Gogh had to let him know whether or not he wanted to go on renting the Yellow House (l. 6). It emerges from letter 654 that the landlord usually came for his money on the first of the month. Jo van Gogh-Bonger...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh must have got the saying ‘you have to hack each step out of the ice’ from chapter 10 of...
in note 7:
The three volumes of Balzac that Van Gogh sent probably included the novel César Birotteau (1837), which he...
in note 9:
...de l’Arkansas (1858) and La loi de lynch (1859). Van Gogh may have come up with the name by way of...
RM16 Crossed-out, unsent fragment of a letter to Paul Gauguin. The verso contains the sketch enclosed with letter 693 to Eugène Boch. Arles, probably September or October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b598 b V/1962
in date note:
...crossed-out, unsent fragment of a letter written by Van Gogh to Gauguin. This fragment was thus the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh of about 26 September 1888 (688): ‘I’m fearful that your brother, who likes my talent, rates it too highly. If he found a collector or speculator who was tempted by low prices, let him do it. I’m a man of sacrifices, and I’d like him to understand that whatever he does, I’ll find it well done.’ Referring to this passage, Van Gogh wrote in his next letter to Theo: ‘Now I have a letter from Gauguin, who seems very sad...I’ll send you his letter with the reply’ (691). Evidently the crossed-out text is a discarded version of that reply; we do not know the letter that Van Gogh actually sent to Gauguin....
673 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 3 September 1888.
in title:
673 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 3 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b573 a-b V/1962
in date note:
In letter 672 of Saturday, 1 September, Van Gogh says he is reading Daudet’s L’immortel; in the present...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
In letter 669 Van Gogh reported Boch’s plan to go to the Borinage; see further letter 693, n. 1.
in note 3:
...did, however, visit Theo (see letter 693). Van Gogh knew the head of Dante from Bargue’s Cours de...
in note 5:
Eugène Boch (‘The poet’) (F 462 / JH 1574). Van Gogh described his plan for this painting in letter 663.
in note 6:
...See Daudet 1986-1994, vol. 3, p. 712 (chapter 3). Van Gogh quotes the sentence again in letter 683, n. 26.
in note 13:
...F 417 / JH 1453). The work measures 44 x 53 cm. Van Gogh calls it ‘the small seascape’ to...
in note 16:
...peasant’) (F 444 / JH 1563); see letter 671. Van Gogh chose frames for the paintings he wanted to...
in note 17:
...only one of the five versions of the painting that Van Gogh could have seen; he must therefore be referring...
in note 18:
...both paintings were then in private collections, Van Gogh must have been thinking of a print; in letter...
in note 20:
Boch turned 33 on 1 September, so he was only two years younger than Van Gogh. By the time he wrote letter 674 Van Gogh had found out his age.
in note 22:
Van Gogh says that he pays 45 francs ‘for my lodging alone’; in other words his meals were not included...
in note 24:
...Theo had: F 270 / JH 1207 and F 343 / JH 1250. Van Gogh must mean the latter work which, like the...
674 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 4 September 1888.
in title:
674 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 4 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b574 a-b V/1962 and b584 b V/1962
in arrangement:
...van Gogh-Bonger did not include it in Brieven 1914; in Verzamelde brieven 1952-54 her son V.W. van Gogh put it with letter 758; in De brieven 1990 it was printed with letter 685. Dorn suggested placing it with letter 677 (Dorn 1990, p. 505). His argument is that in letter 676 Van Gogh says ‘I'll write to you tomorrow on the subject of this coarse paint’ (ll. 87-88) and that the list discussed here is the outcome of that intention. We see the remark at the top of the list (ll. 149-151) more as an instruction than as a resumption of the subject in question. In part for this reason we think that the list was an order that Theo was to give to Tasset. Our decision to put the order with the present letter is based on two factors. Van Gogh writes that he wants to replace a previous order with a larger one, and duly encloses a list (ll. 37-39), but his change of mind came too late to stop the original order from being delivered. It is at any rate highly unlikely that the order he received, which he refers to in letter 676, was the revised version; the intervening period of four days is too short. After Theo received the new order enclosed with the present letter, he must have heard from Tasset that the original order was already on its way to Arles, so he would not have placed the new order. This reconstruction also explains why the sheet has survived. Secondly, the letter mentions the link between the degree of coarseness of the pigment and the size of the tubes (ll. 40-43); we believe that the remark at the top of the list, where this connection is also made (ll. 149-151), refers to this...
in date note:
Since Van Gogh says in letter 673 of Monday, 3 September that he will be seeing Boch again ‘tomorrow...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note a:
...that means ‘to know nothing of the world, to be simple, naive’, but Van Gogh uses it literally.
in note 6:
Van Gogh had enclosed this paint order and letter for Tasset with letter 668, sent on 23 or 24 August, in...
in note 7:
Van Gogh is referring here to what Jules and Edmond de Goncourt noted in their Journal on 12 September 1868: ‘After buying this house for almost a hundred thousand francs, which bourgeois logic would view as totally unreasonable given our limited funds, we offer two thousand francs, which is more than the Emperor or de Rothschild would pay for a passing fancy, for a Japanese monstrosity, a fascinating bronze, which something told us we just had to have’. (Après l’achat de cette maison de près de cent mille francs, cette maison si déraisonnable au point de vue de la raison bourgeoise devant notre petite fortune, nous offrons deux mille francs, un prix dépassant le prix d’un caprice de l’Empereur ou de Rothschild, pour un monstre japonais, un bronze fascinatoire, que je ne sais quoi nous dit que nous devons posséder.) See Goncourt 1887-1906, vol. 3, p. 234. In the months of August and September 1868 they are full of their house, and write more than once about how expensive it is; cf. e.g. 4 August 1868 and 16 April 1869 (pp. 223, 289). In La maison d’un artiste (1881) Edmond de Goncourt gave a detailed description of his house at 53 boulevard Montmorency. All the works of art in it are listed as if it were a museum guide. The descriptions serve in part to rehabilitate eighteenth-century art and the artistic treasures of French culture. See La maison d’un artiste. With a postscript by Pol Neveux. 2 vols. Paris n.d. Various authors have regarded this passage as an allusion to La maison d’un artiste, see Van Uitert 1993, pp. 139-140 and Dorn 1990, pp. 40, 233 (n. 36), however nowhere is there an explicit indication that Van Gogh had read this book; in letter 677 he did, though, refer to ‘une maison d’un artiste’ (an artist’s house). Cf. also letter 681, n. 6...
in note b:
Read: ‘vau’. Van Gogh mentioned the novel A vau-l’eau by J.K. Huysmans in letter 669.
in note 8:
Van Gogh had made four paintings of sunflowers: F 453 / JH 1559, F 459 / JH 1560, F 456 / JH 1561 and F 454...
675 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, on or about Saturday, 8 September 1888.
in title:
675 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, on or about Saturday, 8 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b846 V/1962
in additional details:
...cf. the wording at the beginning of letter 679. Van Gogh sent Gauguin’s letter on to Theo (see letter...
in date note:
The letter is a reply to a letter from Van Gogh written in the week prior to Saturday, 8 September (see...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Gauguin must be replying here to the letter Van Gogh said he had written in letter 676 of 8 September.
in note 2:
See Van Uitert 1983, pp. 13-16, for Gauguin’s symbolist art theory of emotion, based on Swedenborg and...
676 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 8 September 1888.
in title:
676 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 8 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b575 V/1962
in date note:
The day he wrote this letter Van Gogh had read the report of Lévy-Bing’s suicide in L’Intransigeant (ll. 53-54). This was published on Saturday, 8 September 1888 (see n. 9). Jo van Gogh-Bonger also gave this date...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
This must be Joseph Ginoux, from whom Van Gogh rented a room in the Café de la Gare; see letter 606.
in note 3:
Van Gogh had painted two portraits of Roulin in late July and early August: Joseph Roulin (F 432 / JH 1522...
in note 5:
...Eugène Delacroix. Documents nouveaux, with which Van Gogh was familiar. On Delacroix’s landscapes he...
in note 6:
...and rough) (Dorn 1990, p. 267 (n. 180), Amsterdam, Van Gogh Museum Library). However, none of the suggested...
in note 7:
The night café (F 463 / JH 1575). Van Gogh was already making plans for this painting in letter 656.
in note 12:
Van Gogh had painted two portraits of the peasant: Patience Escalier (‘The peasant’) (F 443 / JH 1548...
in note 16:
...iii. Amsterdam, Rijksprentenkabinet/Rijksmuseum. Charlotte van Rappard-Boon et al. Amsterdam 1982, p. 45.
677 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 9 September 1888.
in title:
677 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 9 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. now. b576 a-b V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed a paint order which has not survived.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...was done in the Japanese style (‘coloured in flat tints’ as Van Gogh himself put it in letter 614).
in note 4:
The symbolic number 12 may refer to the apostles �� Van Gogh’s ideal was that artists should live together like monks – or to the Pre-Raphaelite Brotherhood, which Van Gogh erroneously thought had twelve members (see letter 625). See for this purchase in relation to Van Gogh’s ‘Gemeinschaftsideal’: Kōdera 1990...
in note 5:
Van Gogh tried to furnish the rooms to match his ideas about the temperaments of Gauguin and himself. See Juleke van Lindert and Evert van Uitert, Een eigentijdse expressie: Vincent van Gogh en zijn portretten. Amsterdam 1990, pp. 51, 108-109, 114.
in note 7:
Van Gogh painted The Yellow House (‘The street’) (F 464 / JH 1589) at the end of September.
in note 8:
Van Gogh had done four paintings of sunflowers in the last week of August: F 453 / JH 1559, F 459 / JH 1560...
in note 10:
On the number of flowers, see Dorn 1999, pp. 49; Van Tilborgh and Hendriks 2001, p. 22.
in note 17:
The emphasis Van Gogh places here on presenting his work as ‘studies’, with an exhibition of ‘composed...
in note 19:
Van Gogh wrote in letter 657 that he had tried to get this old peasant as a model.
in note 20:
Van Gogh had ordered ‘coarse paint’ from Tasset before; see letter 676.
678 To Willemien van Gogh. Arles, Sunday, 9 and about Friday, 14 September 1888.
in title:
678 To Willemien van Gogh. Arles, Sunday, 9 and about Friday, 14 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b707 a-b V/1962
in date note:
...that the present letter predates 681, because Van Gogh does not mention The public garden (‘The...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh had intended Sunflowers in a vase (F 456 / JH 1561) and Sunflowers in a vase (F 454 / JH 1562), no...
in note 8:
Although Van Gogh says here that he doesn’t need any Japanese prints, he had asked Theo that same day to...
in note 10:
...in a glass with a book (F 393 / JH 1362), which Van Gogh said in letter 590 he had intended for her, and...
in note 15:
For Maupassant’s Bel-ami see letter 568, n. 11. Van Gogh is referring to the description of the boulevards...
in note 16:
Mrs van Gogh – who was now 69 – had given Willemien the photograph to take to Paris (FR b2421). Ill. 2244. Vincent received it soon after this (see letter 685). He made the painting Van Gogh’s mother (F 477 / JH...
679 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 10 September 1888.
in title:
679 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 10 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b579 a-b V/1962
in additional details:
...but in view of the closing words it does appear to be complete. Van Gogh enclosed letter 675 from Gauguin.
in date note:
...van Gogh-Bonger reversed the order of the present letter and the next (680), and dated them 11 and 10 September respectively. It is not clear why she did this. If she based her dating on postmarks, it might be that she misinterpreted the posting and receipt marks or that the letters were put back in the wrong envelopes; it is also conceivable that Van Gogh did not send the two letters in the order he wrote them...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
It is very likely that Van Gogh was thinking here of Rembrandt’s Self-portrait at the easel, which the...
in note 8:
Van Gogh had sent twelve drawings to Russell at the beginning of August 1888 in the hope of making him...
680 To Theo van Gogh. Arles, on or about Tuesday, 11 September 1888.
in title:
680 To Theo van Gogh. Arles, on or about Tuesday, 11 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b577 a-b V/1962
in date note:
...dates from the first half of the week because Van Gogh has done two new paintings since The night...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh had complained before that Tasset did not distribute the weight of the parcels sensibly, making the...
in note 4:
...Van Gogh had suggested that the two should paint each other’s portraits in Pont-Aven in exchange for work by him. The exchange is mentioned several times in subsequent letters. Gauguin and Bernard complied with Van Gogh’s...
in note 5:
...It is not certain which of the two papers Van Gogh took the enclosed cutting from; he read both of...
in note 9:
Van Gogh would have been moved above all by the description of Dostoevsky’s hard life; he was epileptic and...
in note 10:
This painting is not known. Van Gogh sent it to Bernard in Pont-Aven in October; see letter 696, n. 10...
681 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 16 September 1888.
in title:
681 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 16 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b580 V/1962
in date note:
Van Gogh discusses an article that had appeared in Le Figaro on Saturday, 15 September (see n. 6). Since he also says that he will be moving into the Yellow House the next day and it is likely that he paid his hotel by the week and would therefore leave on a Monday, we have dated the letter Sunday, 16 September 1888. Monday, 17 September 1888, the date Jo van Gogh-Bonger gave in Brieven 1914, may have been the date of the postmark (the letter was written in the evening (l. 2...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
Van Gogh got his information from Maurice de Fleury’s article ‘La maison d’un moderniste, L’Architecture de demain’, in Le Figaro, Supplément Littéraire 14 (15 September 1888), no. 37, pp. 2-3. The term ‘Impressionist house’ does not occur in the article. Fleury wrote: ‘Just like the house of an artist (the delightful home of this prince: Edmond de Goncourt), it is in Auteuil that you could find the house of a modernist.’ (Tout comme la maison d’un artiste (le délectant logis de ce prince: Edmond de Goncourt), c’est à Auteuil que vous pourriez trouver la maison d’un moderniste.) He described the house built for ‘the Duke of X’ (le duc de X...as a work of art because of ‘the use of materials hitherto rarely used, the colourist’s taste which dominated the overall design, certain ingenious details’ (l’emploi de matériaux jusqu’à présent peu usités, le goût de coloriste qui a présidé à la conception d’ensemble, certains détails ingénieux). Fleury referred to Edmond de Goncourt because he also lived in Auteuil and had described his own house and the works of art in it down to the smallest detail in La maison d’un artiste (1881). Van Gogh’s use of the term ‘artist’s house’ in this and subsequent letters may indicate that he was familiar with Goncourt’s book (see also letter 674, n. 7...
682 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 18 September 1888.
in title:
682 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 18 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b581 a-b V/1962 (sheets 1 and 2) and b582 V/1962 (sheet 3)
in date note:
...letter 683, which was written later the same day. Van Gogh repeats what he wrote in ‘yesterday’s...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh painted (see letter 676) was the Café de la Gare at 30 place Lamartine. The Café du Prado (no. 13) and the Café de l’Alcazar (no. 17) were also in the square. See L’indicateur arlésien 1887 and 1888. Next door to Van Gogh’s house, in the left-hand side of the premises at no. 2 place Lamartine, was the grocer’s shop run by François Damase and Marguerite Crévoulin...
in note 3:
Van Gogh means his sum of the expenses for furniture in letter 681. By ‘yesterday’ he must mean the day...
in note 7:
...F 470 / JH 1582). In his previous letter (681) Van Gogh had finished another painting of the park: The...
in note 8:
Van Gogh had enclosed a large paint order with letter 677, and in letter 680 he had asked for 5 metres of...
in note 9:
Van Gogh means Henry Moret, who was staying in Pont-Aven. See letter 664, n. 2. He probably confused his name...
in note 12:
...over the woman: a sow cannot talk. The fact that Van Gogh mentions Agostina Segatori in this connection...
683 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 18 September 1888.
in title:
683 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 18 September 1888.
in original text:
...des bleus celestes et des jaunes dans les Van der Meer de Delft. Je ne peux pas peindre aussi beau...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b583 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Path in the public garden (F 471 / JH 1613). Van Gogh describes this painting later in the letter.
in note 4:
As well as the two works referred to above, Van Gogh had a third painting of the park: The public garden...
in note 11:
...brothels) were in these two streets. Van Gogh meant the public garden to the south-east of...
in note 12:
An allusion to Boccaccio’s sensual nature, which Van Gogh had read about in the article ‘Boccace...
in note 15:
...much in passing). Aside from Botticelli – whom Van Gogh added later – his summing up accords with...
in note 18:
Van Gogh based his remark about the sickly Giotto on Cochin’s article (‘Boccace d’après ses oeuvres et...
in note 21:
...an apple in the goddess’s hand. The version Van Gogh saw in Arles is an early nineteenth-century...
in note 22:
Van Gogh was probably mistaken in the place name and meant the Venus de Milo (Melos) in the Louvre, from the first century BC, attributed to Alexandros of Antioch. Ill. 2248. Van Gogh might conceivably also be...
in note 27:
...in Daudet’s Numa Roumestan. The novel, which Van Gogh had read in 1884 (see letter 439, n. 4), ends...
in note 28:
Van Gogh had received a letter from Bernard the previous day; see letter 682.
in note 29:
...Van Gogh kept comparing the notes of the piano with Prussian blue and dark green or dark ochre to bright cadmium, and so the poor man thought he must be dealing with a madman and became so afraid of him that he stopped the lessons.’ Quoted in Verzamelde brieven 1973, vol. 3, p. 95. The music teacher was Hein van der Zande (1820-1903), according to Dimmen Gestel in Het Eindhovensch Dagblad, 10 October 1930. Charles Blanc had written in Les artistes de mon temps: ‘Colour can be learned like music’ (Le coloris s’apprend comme la musique). See Blanc 1876, p. 62...
in note 30:
...1888 lists 23 carpenters (menuisiers); we do not know who Van Gogh got to make his stretching frames.
in note 31:
...30 canvas’ and ‘the no. 10 canvas, portrait�� Van Gogh is referring in general to the canvas sizes...
in note 32:
Van Gogh had ordered 5 metres of canvas in letter 680; in letter 687 he confirmed that he had received it.
in note 33:
...Travaillons sans raisonner, dit Martin; c’est le seul moyen de rendre la vie supportable). Voltaire, Romans et Contes. Ed. Frédéric Deloffre and Jacques van den Heuvel. Paris 1979, chapter 30, p. 233.
in note 34:
Van Gogh is referring here to Gustave Kahn’s criticism of his paintings; see letter 594, n. 15.
684 To Emile Bernard. Arles, between Wednesday, 19 and Tuesday, 25 September 1888.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
A letter from Van Gogh to Gauguin and Bernard, written between the preceding letter and this one, has been...
in note 3:
Van Gogh suspected that Bernard’s plan to come to Arles was a ‘whim’, so in letter 682 he advised Theo...
in note 4:
It would appear that Van Gogh did not finish this sentence. After ‘pourtant’ he originally wrote: ‘ou...
in note 5:
This study, which Van Gogh painted at the beginning of September, and which, judging by his choice of words...
in note 6:
...of Bernard and Gauguin, who were constantly urging Van Gogh to work from memory and the imagination. He...
in note 7:
Van Gogh is referring to Gauguin’s stay in tropical Martinique between May and October 1887.
685 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 21 September 1888.
in title:
685 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 21 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b584 a V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...in Self-portrait with bandaged ear (F 527 / JH 1657) which Van Gogh painted in January 1889. See also Douglas Cooper, ‘Two Japanese prints from Vincent van Gogh’s collection’, The Burlington Magazine 99 (June...
in note 3:
It is not possible to identify the print Van Gogh means here; there are several heads of women in the family...
in note 8:
See letter 678, n. 16, for this photograph of Mrs van Gogh.
in note 10:
...de Goncourt. By ‘Germinie Lacerteux’s colour�� Van Gogh means Germinie’s ‘pale look’, which he...
in note 11:
Van Gogh had written about his first attempt to paint a Christ in the Garden of Olives in letter 637.
686 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 23 or Monday, 24 September 1888.
in title:
686 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 23 or Monday, 24 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b586 a-b V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘The fine weather of these past few days has disappeared and has been replaced by mud and rain’ (ll. 1-2). Friday, 21 September was the last fine day, after that the temperature dropped and it started to rain. The weather records report precipitation on 22 and 25 September, and prolonged rain on 23 and 24 September. The weather turned dry on 26 September (Météo-France). Van Gogh says nothing about his work here; in his next letter (687 of Tuesday, 25 September) he says that he painted a landscape between the showers. Some time must therefore have passed, so we have dated the present letter Sunday, 23 or Monday, 24 September 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...after Delacroix’s Pietà is in the Van Goghs’ estate. Ill. 75. (t*622) It bears the stamp: ‘Les artistes anciens et modernes’. This series of lithographs �� Van Gogh writes that they could be bought for...
in note 9:
George Eliot, whose books Van Gogh had read in his youth, believed that orthodox Christianity must be...
in note 10:
...1885) is mentioned on p. 438 of this article. Van Gogh writes that Tolstoy is searching for ‘what...
in note 11:
...magazine Le Japon Artistique see letter 637, n. 10. Van Gogh had in any event received the first two issues...
in note 12:
Bernard was probably the target of Van Gogh’s criticism here. He had a predilection for the Italian and German primitives, but Van Gogh wished he could have taken him to the Louvre to show him the greatness of the...
in note 14:
Since it appears from this letter that Van Gogh had read the Revue des Deux Mondes of 15 September 1888 (see...
in note 16:
By the ‘yellow woman�� Van Gogh could be referring to Monticelli’s Woman at the well (Amsterdam, Van Gogh Museum), which comes from the family estate. Ill. 307.
in note 17:
...Woman with a parasol, undated (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 308. The work measures 50 x 25...
in note 19:
...was by Camille Benoit; see letter 621, n. 7. Van Gogh probably confused the names of the two authors.
in note 21:
...a possible source for Van Gogh’s image of the wise, philosophical Japanese the article ‘Le caractère du Japonais’ by Tadamasa Hayashi in Paris Illustré of May 1886, whose front page Van Gogh had copied in his...
in note 22:
It is not clear whether Van Gogh is referring to a single artist here. Given the large number of engravers of...
687 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 25 September 1888.
in title:
687 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 25 September 1888.
in ongoing topic 4:
Van Gogh’s ambition to exhibit work at the 1889 World Exhibition (590)
in location:
Private collection (sheet 1); Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b587 b V/1962 (sheet 2)
in date note:
Van Gogh refers to his previous letter, 686 of Sunday, 23 or Monday, 24 September, in which he wrote about...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had asked for paint and canvas in letters 677 and 680 respectively.
in note 2:
Van Gogh wrote about the autumn weather in letter 686.
in note 7:
Van Gogh is mistaken about the author: L’abbé Constantin (1882) is by Ludovic Halévy; see letter 626, n...
in note 12:
Van Gogh must have got the notion that Delacroix used large quantities of Prussian blue from Silvestre; in...
in note 14:
...on the back (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2257, 2258, 2259, 2260, 2287. See Roskill 1970-2, pp. 223-224. In letter 690 Van Gogh thanks Bernard for sending them. The fact that two of the sketches are together on a single sheet (with another one on the back) explains why Van Gogh refers to five sketches here...
in note 15:
Van Gogh had written this in letter 684 to Bernard.
in note 16:
Evidently Bernard had complained to Van Gogh that his father did not support him enough. However the...
in note 20:
Van Gogh had read about Tolstoy’s My religion in the article ‘Les Réformateurs. Le comte Léon Tolsto...
in note 22:
Van Gogh thanked Theo for this letter and the money in letter 685.
688 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, on or about Wednesday, 26 September 1888.
in title:
688 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, on or about Wednesday, 26 September 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b847 a-d V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
As far as we know, Van Gogh had not written to Gauguin since about 11 September (see n. 1 above). Gauguin must be referring here to Van Gogh’s letter 684 to Bernard, written between Wednesday, 19 and Tuesday, 25...
in note 5:
Van Gogh took a contrary view, as we can also see from a crossed-out scrap of writing on the back of a sketch...
in note 8:
Van Gogh had written to Bernard about the cost of living in Arles in letter 684.
in textual note 61:
On this line Van Gogh wrote ‘Suite’ (Continuation).
689 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 26 September 1888.
in title:
689 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 26 September 1888.
in ongoing topic 3:
Van Gogh’s ambition to exhibit work at the 1889 World Exhibition (590)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b585 a-b V/1962 (sheets 1, 2), private collection, auction Sotheby's...
in date note:
...the day has been so beautiful again’ (ll. 1-2). Van Gogh wrote it in the evening after working outdoors...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...bush’ were done is not known. Soon after this Van Gogh described the work as ‘the garden with the...
in note 5:
Van Gogh had associated his painting of the park with these poets before, prompted by an article in the Revue...
in note 6:
Van Gogh wrote this in letter 686.
in note 7:
Van Gogh was working on Paul Eugène Milliet (‘The lover’) (F 473 / JH 1588); see letter 687.
in note 10:
At this point Van Gogh in any event counted the two no. 30 canvases of sunflowers, Sunflowers in a vase (F...
in note 12:
...speaks French with a strong accent. In letter 184 Van Gogh quoted a character in a Balzac novel like this...
690 To Emile Bernard. Arles, between Thursday, 27 September and Monday, 1 October 1888.
in additional details:
...enclosed with this one to Bernard. In any event, Van Gogh usually signed his letters to Gauguin with...
in date note:
...placed it between letters 686 and 687, but in those Van Gogh reported that the weather was autumnal. Cf...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...letter 687, n. 14, for the drawings Bernard sent. Van Gogh discusses the two sketches Prostitute, which...
in note 2:
Van Gogh had written about the cost of living in Arles in his previous letter to Bernard (684).
691 To Theo van Gogh. Arles, on or about Saturday, 29 September 1888.
in title:
691 To Theo van Gogh. Arles, on or about Saturday, 29 September 1888.
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s ambition to exhibit work at the 1889 World Exhibition (590)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b587 a V/1962 (sheet 1); private collection (sheet 2), wherabouts...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...the painting of the same name F 464 / JH 1589. See letter 700 for the drawing Van Gogh sent to Theo later.
in note 4:
...to Willemien van Gogh, Roulin gave his address as ‘Rue de la Montagne des Cordes 10’ (FR b710; Verzamelde brieven 1973, vol. 4, p. 164). Since this street is on the right after the two bridges, Van Gogh must be...
in note 5:
This was the Café de la Gare, where Van Gogh had painted The night café (F 463 / JH 1575). See letter 676.
in note 6:
Next door to Van Gogh’s house, in the left-hand side of the premises at 2 place Lamartine, was the...
in note 8:
...A. Thibaudet and R. Dumesnil. Paris 1952, p. 713. Van Gogh’s reference to the quai de la Villette (so...
in note 9:
The letter from Gauguin is 688; Van Gogh’s reply to it is not known. In the surviving fragment of an unsent draft letter to Gauguin, Van Gogh responded to Gauguin’s suggestion to reduce the prices of his work. See...
in note 12:
Van Gogh had written to Bernard about the cost of living in Arles in letter 684.
in note 15:
Ploughed fields (‘The furrows’) (F 574 / JH 1586), which Van Gogh had sketched in letter 687.
in note 16:
...must have contained the coarsely ground paint that Van Gogh had asked for in letter 687. It emerges from...
in note 18:
Van Gogh made the same comparison between making paintings and mining diamonds in letters 651 and 696 to...
in note 19:
...Milliet (‘The lover’) (F 473 / JH 1588). Van Gogh drew a waning crescent moon and a star beside...
692 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, Monday, 1 October 1888.
in title:
692 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, Monday, 1 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b848 V/1962
in additional details:
A letter (now lost) from Bernard to Van Gogh was enclosed with this letter (see letter 694).
in date note:
Van Gogh received this letter on 3 October 1888, as we learn from letter 695 of the same date. On the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Emile Bernard, Self-portrait with portrait of Gauguin, 1888 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2261; and Paul Gauguin, Self-portrait with portrait of Bernard, ‘Les misérables’, 1888 (W309/W239) (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2262. Van Gogh received the portraits soon afterwards; see letter 696.
in note 5:
...referring here to the discussions about Christ between Van Gogh and Bernard. In letter 632, which Bernard had shown to Gauguin (see n. 24 to that letter), Van Gogh calls Christ ‘an artist greater than all...
693 To Eugène Boch. Arles, Tuesday, 2 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b598 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...669, n. 16, for Boch’s stay in the Borinage. Van Gogh addressed the letter care of ‘M. Moriau / Rue...
in note 15:
...cm and 60 x 49 cm respectively, all the paintings Van Gogh mentions are no. 30 canvases (roughly 92 x 73...
in note 18:
As we learn from letter 694, Van Gogh was working on The green vineyard (F 475 / JH 1595).
694 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 3 October 1888.
in title:
694 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 3 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b588 a-c V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed letter 692 from Gauguin.
in date note:
...that it was written almost immediately after Van Gogh received a letter from Gauguin (letter 692...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...in Pont-Aven. Van Gogh never met him and did not even know his name. See Lettres à Bernard 1911, p. 132 and Correspondance Gauguin 1984, pp. 502-503. His View of a harbour, 1888 (Amsterdam, Van Gogh Museum...
in note 3:
Van Gogh agreed to this proposal and sent seven studies to Pont-Aven shortly afterwards; see letter 698.
in note 9:
Van Gogh means the Gare de Lyon, the starting point for trains to the South.
in note 10:
By ‘our discussions�� Van Gogh means the plans for a society of artists; see letter 584, n. 6.
in note 11:
...to Puvis de Chavannes’ painting Hope, which Van Gogh had previously associated with the art of the...
in note 13:
Van Gogh had compared his work with ‘barbotine’ before; see letter 663, n. 7.
in note 14:
...Van Gogh listed seven no. 30 canvases: The night café (F 463 / JH 1575), an unknown painting of the park (n. 19 below), The public garden (‘The poet’s garden’) (F 468 / JH 1578), Path in the public garden (F 470 / JH 1582), Ploughed fields (‘The furrows’) (F 574 / JH 1586), The Yellow House (‘The street’) (F 464 / JH 1589) and Starry night over the Rhône (F 474 / JH 1592). With The green vineyard (F 475 / JH 1595) referred to above, this makes eight no. 30 canvases. As he did in letter 693, Van Gogh must also have counted Café terrace at night (F 467 / JH 1580), a no. 25 canvas, as a no. 30. The tenth may have been Path in the public garden (F 471 / JH 1613), which Van Gogh had painted on 18 September (see letter 683); however this is a no. 20 canvas (74 x 62 cm...
in note 15:
...Van Gogh had read. Gigoux wrote: ‘Good old Daumier! He was unable to hide how he was living. Towards the end, as he was almost blind, and so poor that he could not longer pay his rent in the country, Corot, good Corot, heard about it: and so he bought the house and brought him the bill of sale on his saint’s day’. (Ce brave Daumier! Il ne sut pas abriter sa vie. Vers la fin, comme il était presque aveugle, et si pauvre, qu’il ne pouvait plus payer son loyer à la campagne, Corot, le bon Corot, eut vent de cela: alors, il acheta la maison et lui porta l’acte de vente le jour de sa fête) (see Gigoux 1885, p. 55). We do not know whether Van Gogh was familiar with the book Honoré Daumier: l’homme et l’oeuvre (1888) by Arsène Alexandre (at any rate Theo had bought it in May). Alexandre mentions the story on p. 334. Cf. also Dumesnil 1875, p. 90 and Dorn 1990, p. 231 (n. 26...
in note 16:
It does not appear from the correspondence that Van Gogh and Gauguin ground their own paint in Arles.
in note 17:
Van Gogh mentioned in letter 691 that he had received a batch of coarsely ground paint from Tanguy.
in note 18:
Van Gogh also produced this possible quotation on other occasions: see letter 133, n. 8.
695 To Paul Gauguin. Arles, Wednesday, 3 October 1888.
in additional details:
...Van Gogh’s letter to Emile Schuffenecker: ‘I’m sending you a letter from Vincent so that you can see how I stand with him and everything that’s going on at the moment’. (Je vous envoie une lettre de Vincent pour vous faire voir où j’en suis avec lui et tout ce qui se projete en ce moment.) See Correspondance Gauguin 1984, p. 249. Cf. Cl.-R. Marx, ‘Van Gogh et Gauguin. Lettres inédites de Van Gogh’, Europe. Revue mensuelle, 17e année, no 194, 15 February 1939, pp. 166-171...
in date note:
The letter was written the day after Van Gogh had received a letter from Eugène Boch (l. 97); this was on 2...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
After this Van Gogh crossed out ‘presque violet’ (almost violet).
in note 9:
...Van Gogh’s reference to ‘the character of a bonze, a simple worshipper of the eternal Buddha’ may have been prompted by Emile Burnouf’s article, ‘Le bouddhisme en Occident’, Revue des Deux Mondes 58 (15 July 1888), no. 88, pp. 340-372. Van Gogh was in any event familiar with Henry Cochin’s article on Boccaccio (‘Boccace d’après ses oeuvres et les témoignages contemporains’) in the same issue; see letter 683, n. 15. Merlhès regards Burnouf’s article as the direct source for the self-portrait; see Merlhès 1989, pp. 114-118, however the words Van Gogh used do not occur in the article. Loti’s Madame Chrysanthème might also have inspired him to depict himself thus; see letter 628, n. 19...
in note 10:
Letter 693 is Van Gogh’s reply to the (lost) letter from Boch. Boch’s sister Anna was a member of the...
in note 12:
It emerges from the following paragraph that Van Gogh is referring to the poets Dante, Petrarch and Boccaccio...
in note 13:
...Van Gogh regarded the canvases as companion pieces (letter 689) and gave them the title of ‘the poet’s garden’ (letter 696). They were joined later by two more paintings: The public garden with a couple strolling (‘The poet’s garden’) (F 479 / JH 1601) and Row of cypresses with a couple strolling (‘The poet’s garden’) (F 485 / JH 1615). See letter 709, nn. 6 and 7. On the development and significance of this series, see Van Uitert 1983, pp. 37-41, and Dorn 1990, pp. 117-123, 378-382. Bernard owned the drawing Newly mown lawn with a weeping tree (F 1450 / JH 1509), which shows the same corner of the park; see letter 641, n. 1...
696 To Emile Bernard. Arles, Wednesday, 3 October 1888.
in date note:
Van Gogh had planned to write to Gauguin and to Bernard on the same day (see letter 694, ll. 74-75). Assuming...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...letter, which has not survived. By ‘the other 6�� Van Gogh meant the previous batch of drawings from...
in note 3:
Van Gogh wrote this in his previous letter to Bernard: see letter 690.
in note 5:
This simile had a particular appeal for Van Gogh. He also used it in letters 651 and 691.
in note 6:
Van Gogh had written about the cost of living in Arles in his two previous letters to Bernard (see letters...
in note 14:
...a road (F 567 / JH 1419), but their provenance (Jo van Gogh-Bonger) rules out their having been sent to...
in note 15:
Quay with sand barges (F 449 / JH 1558). Van Gogh dedicated this painting to Bernard (see letter 698, n. 11).
in note 16:
...had asked for a repetition of this work, which Van Gogh had written about in letter 684. No repetition...
in note 18:
...Van Gogh (see letter 596, n. 1), or with the landscape studies he had worked on in the spring of 1888. On 16 May he wrote telling his mother about a ‘very big’ study ‘showing Saint-Briac in bloom’ (très grande [étude] qui représente Saint-Briac en fleurs). See Harscoët-Maire 1997, p. 168. Bernard said later that he had given Van Gogh the idea of making decorative ensembles: ‘I explained to him my idea for executing studies in series: the sea, the flowers, the trees, the fields. He agreed with me, and got down to doing just that.’ (Je lui exposai mon idée d’exécuter des études par séries: la mer, les fleurs, les arbres, les champs. Il m’approuva et se mit à en faire autant.) See Lettres de Paul Gauguin à Emile Bernard 1888-1891. Ed. Pierre Cailler. Geneva 1954, pp. 16-17...
in note 19:
...letter sketch in letter 693 for the composition). Van Gogh regarded these two paintings as companion...
in note 25:
Kōdera says that here Van Gogh was projecting his own ideal on to Japanese artists, who generally did not...
697 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 4 or Friday, 5 October 1888.
in title:
697 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 4 or Friday, 5 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b589 V/1962 (sheet 1) and b588 d V/1962 (sheet 2)
in arrangement:
...De brieven 1990, must belong to the present letter. Van Gogh’s reaction to the portrait – ‘I’ll have...
in date note:
Van Gogh says he has just received the portraits from Pont-Aven (l. 5). On 3 October they had not yet arrived...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh had sent letter 692 from Gauguin to Theo for him to read; see letter 694.
in note 6:
Van Gogh means paintings that Gauguin did during his stay on Martinique between May and October 1887. Theo...
in note 7:
Van Gogh must be referring to the fact that Diaz’s paintings, unlike those of Rousseau and Millet, were...
in note 8:
...F 574 / JH 1586). By ‘the poet’s garden�� Van Gogh means the companion pieces The public garden...
in note 10:
...Van Gogh Museum). Ill. 2220-2232 . Written on most of them is something said by a prostitute, or a title. Bernard wrote the following poem on the inside back cover of the album (we have restored any missing accents): Disgust is the healthiest, and to the red ray of dusk I prefer a gas-lamp in a sordid bar, With girls on green couches, bare-breasted, Kissing stupid strangers’ lips. Ugliness is the infernal thing that can stir the soul, And we have truly ceased loving women With a languid gaze, like a nude by Fragonard. –. Let us prefer flaunted flesh to great art (Which, as we know, consists of great machines In which queens, virgins, murderesses move, Joan of Arc or Catherine de’ Medici,) I don’t dispute their indefinable charms, That’s everyone’s right –. But the more we plunge into the chasm, The more the concept pervades our brain; For beneath the oceans’ eternal depths, In the blackest, bitterest of abysses, The pearl sleeps among the monsters and the weeds; The violet, beneath the rotted heap of bouquets, Exudes a sweet scent that intoxicates intensely.– It’s the hideous, then, that’s the sole element – The crucible from which a world of an abyss escapes Whose form is ugliness, whose essence the Sublime. – . – That is why I like recreating myself in ghastliness, And when my weary mind refuses to create, I go to those forbidden haunts where drunkenness is flaunted To find for my brain the divine caress Given to our gaping heart by the misunderstood –. Bleak, vast revelation of Nothingness. (L’horreur c’est le plus sain, et je préfère au rouge Rayon d’un crépuscule un bec de gaz de bouge Avec, sur des bancs verts des filles les seins nus Baisant les lèvres de stupides inconnus. Le laid c’est l’infernal qui sait remuer l’âme, Et nous avons vraiment fini d’aimer la femme A l’oeil languide ainsi qu’un nu de Fragonard. –. Qu’on préfère la chair à l’étal, au grand art (Qui consiste l’on sait en de grandes machines Où se meuvent des reines, vierges, assasines Jeanne Darc ou Cathérine de Medicis,) Je n’en discute pas les charmes indécis, C’est le droit de chacun –. Mais plus au gouffre on plonge Plus dans notre cerveau le conceps s’allonge; Car sous les profondeurs eternelles des mers Dans les abîmes les plus noirs, les plus amers, La perle dort parmi les monstres et les herbes; La violette sous le tas pourri des gerbes Répand un doux parfum qui grise fortement.– Donc c’est que le hideux c’est l’unique élément – Le creuset d’où s’échappe un monde d’un abîme Dont la forme est le laid et le fond le Sublime. – . – C’est pourquoi dans l’affreux j’aime a me recréer Et quand mon esprit las se refuse a créer Je vais aux lieux bannis où s’étale l’ivresse Pour mon cerveau chercher la divine caresse Que donne l’incompris à notre coeur béant –. Révélation morne et grande du Néant.) Emile Bernard published the poem, with some changes, in Le voyage de l’être. Poèmes d’évolution, under de title ‘A Vincent van Gohg’ [sic] with above it the note ‘On sending him croquis’ (En lui envoyant des croquis). See Bernard 1898, pp. 76-77. Cf. exhib. cat. New Brunswick 1988, p. 24...
in note 12:
...p. 356. Theo must have said in his letter that Fréret had been to see him and liked Van Gogh’s work.
in note 13:
Van Gogh may be referring here to Sand barges (F 437 / JH 1570) and/or Sand barges (F 438 / JH 1571). Cf...
in note 14:
In letter 692, which Van Gogh enclosed with the present letter, Gauguin compared his self-portrait with the...
in note 15:
...on the first floor of the Louvre on 6 June 1888. Van Gogh must have read the article ‘Au Louvre: La...
698 To Emile Bernard. Arles, on or about Friday, 5 October 1888.
in date note:
In this letter Van Gogh speaks of receiving self-portraits from Gauguin and Bernard, which he also mentions...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh sent seven studies (see letter 704). Two of them – Self-portrait (F 476 / JH 1581) and Quay with sand barges (F 449 / JH 1558) respectively – were intended for Bernard and Gauguin in return for their self-portraits. See letter 697, n. 4, and n. 11 below. The other five works were intended for the new exchange with Bernard, Laval, Moret and Chamaillard. Two can be identified for certain: Thistles (F 447 / JH 1550) and The old mill (F 550 / JH 1577), which went to Moret and Chamaillard respectively. See letter 696, n. 12, and n. 10 below. Two of the other three studies probably went to Bernard, and one to Laval, both of whom sent work in exchange (see letter 719, nn. 2 and 3). There was certainly a ‘red sunset’ (l. 130); going by Van Gogh’s descriptions in letter 696 of the studies he was thinking of sending, the remaining two could have been chosen from the following three: ‘a study of a little garden of multicoloured flowers’, ‘a still life of old peasants’ shoes’ or ‘a small landscape of nothing at all, in which there’s nothing but a bit of an expanse’. The ‘study of a little garden’ was Garden with flowers (F 578 / JH 1538), which Van Gogh probably did send to Pont-Aven, given the provenance, which is not the family collection. See Roskill 1971, p. 159 (n. 89). Feilchenfeldt identified Garden with flowers (F 578 / JH 1538) as the painting of a garden that Jo van Gogh-Bonger sold to Cassirer in March 1908, but that was another work: Daubigny’s garden (F 814 / JH 2107). See Feilchenfeldt 1988, p. 105, and Account book 2002, pp. 52, 148. It is impossible to identify the last work that he sent. The ‘still life of old peasants’ shoes’ was Shoes (F 461 / JH 1569), but since that was owned by Jo van Gogh-Bonger one can conclude that it was not sent. It is not clear what the ‘small landscape of nothing at all, in which there’s nothing but a bit of an expanse’ was (see letter 696, n. 13). Cf. also Dorn’s identification of the works in the batch in exhib. cat. Essen 1990, pp. 110-112...
in note 5:
Van Gogh had written to Bernard about his painting The night café (F 463 / JH 1575) in a letter that is now...
in note 6:
...x 41 cm). However, Van Gogh says that he had set the study in the night café, where he had painted F 463, and the interior in F 478 does not resemble it. What’s more, the scene does not match the description Van Gogh gives here. It is therefore more likely that F 478 is the rough sketch that Van Gogh painted in...
in note 8:
Van Gogh wanted Bernard to have Quay with sand barges (F 449 / JH 1558) (see n. 11 below). The latter’s attachment to it is clear from the fact that at first he did not want to sell it, nor the Self-portrait with a straw hat (F 526 / JH 1309), because ‘I’m attached to it as much as a souvenir of friendship as I am as a painting’ (j’y tiens autant comme souvenir d’amitié que comme peinture). Letter from Bernard to his father, 28 January 1900 (Bernard lettres 2012, no. 249). In an act of homage to Van Gogh, Bernard portrayed himself in front of the painting in his Self-portrait of 1892 (private collection...
in note 9:
...mentioned later in this letter (see n. 15 below). Van Gogh described it in letter 696 as ‘a landscape...
in note 10:
...Gauguin 1984, p. 503. We do not know whether Van Gogh received anything in return; there is an oil...
in note 13:
Van Gogh originally wrote: ‘amoureux assez’ (amorous enough).
in note 15:
...above), is not known; it is probably the work that Van Gogh described in letter 680 as ‘a landscape with...
699 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 8 October 1888.
in title:
699 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 8 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b591 V/1962 and b590 a-b V/1962 (sheet 2 and sheet 3, enclosure)
in arrangement:
...Van Gogh says he will enclose in l. 86. In earlier editions this sheet was regarded as the first part of a separate letter (as number 703 in De brieven 1990, as number 546 in previous editions), and the second sheet of the present letter was printed as the closing sheet (ll. 107-155). It is unlikely, though, that this was the case: there is a space after the end of the first part (now l. 258), which Van Gogh would have used had he continued the letter. It is also safe to assume that when he resumed the letter he would have begun with a remark about his having previously left off. However, there is no such comment in ll. 107 ff. A further complication is that in this unfinished version Van Gogh writes about a letter he is enclosing in which Theo will be able to read Vincent’s opinion of Gauguin’s self-portrait (ll. 250-251). This was previously taken to mean a letter from Vincent to Theo: letter 697 (see Hulsker 1998, pp. 47-49). In our view, this relates to the letter that Van Gogh must have written to Gauguin in response to his having sent the self-portrait. He would certainly have written such a letter, and there is no mention of it anywhere else. An even stronger argument is that the continuation of the letter is inexplicable otherwise: were Vincent to have enclosed a letter to Theo, the remark about the lack of time to copy it out (ll. 252-254) makes no sense. To sum up: Vincent began a letter to Theo (ll. 156-258) with which he planned to enclose a letter to Gauguin (now lost). However, he left off writing the letter to Theo and started on a new version (ll. 1-106). Because he enclosed the first version ‘as it is’ (l. 86) – in other words incomplete, with all the repetitions and with the letter to Gauguin – he added an additional sheet to the whole thing by way of explanation: ll. 107-155. Both versions were written on Monday: see ll. 24-29 and ll. 188-191. Van Gogh’s remark in l. 86 that the first version was written the previous day must be a mistake...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
It is possible that Van Gogh wrote ‘100’ rather than ‘200’.
in note 4:
Van Gogh had asked in letter 694 whether he could have his money on Friday.
in note 6:
...an interest in selling (recent) paintings by Van Gogh (see also letter 702). We may infer from the...
in note 7:
In letter 687 of 25 September Van Gogh had enclosed a new order for paint and canvas, specifying ‘5 or even...
in note 9:
In letter 697 Van Gogh had already said of Gauguin’s portrait: ‘the flesh in the shadows is lugubriously...
in note 13:
Van Gogh’s mother (after a photograph) (F 477 / JH 1600). See letter 678, n. 16, for the photograph on which Van Gogh based his painting.
in note 14:
It is possible that Van Gogh wrote ‘2 3’ (to mean ‘a few’; cf. letter 689, l. 114: ‘deux trois...
in textual note 15:
200 < It is possible that Van Gogh wrote ‘100’.
in textual note 159:
23 < It is possible that Van Gogh wrote ‘2 3’.
700 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 9 or Wednesday, 10 October 1888.
in title:
700 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 9 or Wednesday, 10 October 1888.
in ongoing topic 4:
Van Gogh’s ambition to exhibit work at the 1889 World Exhibition (590)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b592 V/1962
in date note:
Van Gogh writes that he sent a telegram ‘yesterday’ asking for 20 francs (ll. 1*-2). Since he urgently...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had also urgently requested this extra 20 francs (a ‘louis’) in letter 699.
in note 6:
Van Gogh’s mother (after a photograph) (F 477 / JH 1600). See letter 678, n. 16, for the photograph on which Van Gogh based this painting. The work measures 40.5 x 32.5 cm and is therefore a ‘no. 6 canvas...
701 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 10 or Thursday, 11 October 1888.
in title:
701 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 10 or Thursday, 11 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b593 V/1962
in date note:
...Van Gogh said that the previous day – in other words Monday, 8 or Tuesday, 9 October – he had sent Theo a telegram asking for 20 francs (letter 700). Theo had evidently not replied on the day he received it, but he would not have delayed long in sending the money order, so we assume he did so on 9 or 10 October. In the present letter Vincent thanks Theo for the money order for 20 francs. He has meanwhile used it to buy a dressing table. In letter 703 of 13 October Van Gogh lists a large number of works that he had made in the preceding days; none of these works is mentioned in the present letter (he simply refers to a painting of the park (ll. 41-42)), which means that it must have been written some days prior to 13 October. We have therefore dated the letter Wednesday, 10 or Thursday, 11 October 1888. Letter 702 was written later on the same day; see Date in the notes to that letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
In letter 694 Van Gogh had made a list of things he still wanted to buy for the Yellow House. He had...
in note 3:
The ‘copy’ of the letter to Gauguin that Van Gogh includes here (ll. 55 ff.) has been so drastically...
in note 4:
...the public garden (F 566 / JH 1585). In letter 703 Van Gogh says he has two paintings of this ‘other...
in note 7:
Van Gogh had made lithographs in The Hague and Nuenen. The cost of the process was a recurring theme in his letters to Theo at the time. See Van Heugten and Pabst 1995. His experiences with lithography did not produce...
in note 8:
Van Gogh wrote ‘P.S. to Gauguin’ so that Theo would understand that this remark belonged with the letter...
702 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 10 or Thursday, 11 October 1888.
in title:
702 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 10 or Thursday, 11 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b594 a-b V/1962 (sheets 1, 2) and b586 c V/1962 (sheet 3).
in date note:
In letter 701 Van Gogh says he has ‘just’ bought a piece of furniture. The present letter appears to have been written later on the same day, since Van Gogh meanwhile appears to be regretting his purchase (ll...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...to his uncle, the art dealer Cornelis Marinus van Gogh, several times in 1882-1883: cf. letter 388, n...
in note 3:
...with his brother Jules in a poetic manner. Van Gogh refers to the fact that the brothers are always...
in note 4:
Van Gogh had bought a dressing table and asked whether Theo could send the sum he had spent by money order...
in note 6:
Van Gogh must be referring to the panels Monticelli used for his paintings. With the exception of Arabs and horseman, all the Monticellis in the Van Gogh brothers’ collection were done on panels (see letter 578, n...
in note 11:
Van Gogh wrote this in letter 670 to Willemien, and in letter 689 to Theo.
703 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 13 October 1888.
in title:
703 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 13 October 1888.
in ongoing topic 4:
Van Gogh is eating at Restaurant Vénissac (609)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b596 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Tarascon (1872) and Tartarin sur les Alpes (1885). Van Gogh’s comment relates to the chapter titled...
in note 3:
...is not ‘of the same kind’ as the carriages in Van Gogh’s painting. It seems more likely to have been...
in note 10:
On 8 October (see letter 699) Van Gogh had two paintings of the ‘poet’s garden’: The public garden...
704 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 15 October 1888.
in title:
704 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 15 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b597 V/1962
in date note:
Van Gogh enclosed an article that appeared in the newspaper on 14 October (see n. 13). He had slept for 16...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...letter 716 that Bernard took two more studies from Van Gogh’s consignment. He had the choice of a ‘ Red...
in note 5:
This Van Gogh self-portrait was most probably Self-portrait with a straw hat (F 526 / JH 1309). Cf. letter...
in note 6:
...Gauguin, by ‘what I had done in figure painting�� Van Gogh can only mean Self-portrait (F 476 / JH...
in note 9:
Van Gogh had listed these fifteen paintings in his last letter (letter 703). Besides the five new canvases...
in note 11:
Van Gogh did not have a specific Seurat self-portrait in mind here, but is envisaging something along the...
in note 13:
...Van Gogh sent was probably Paul Mariéton, ‘En Provence. Sensations d’un félibre’, from L’Homme de Bronze of 14 October 1888. The second part appeared in the same paper a week later. Mariéton describes his impressions of a trip through Provence, starting in Avignon; he visited Frédéric Mistral and travelled with him to Salon-de-Provence. There they visited Antoine Crousillat, nicknamed ‘the nestor of the Félibres’ (le doyen des Félibres). Arles, Montmajour and Fontvieille are among the places mentioned in the section Van Gogh is referring to. An extended version of the piece was subsequently published in P. Mariéton, La terre provençale. Paris 1890, pp. 2-57. Cf. Dorn 1990, pp. 279 (n. 276), 554...
705 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 16 October 1888.
in title:
705 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 16 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b599 V/1962 (sheet 1) and d311 V/1970 (sheet 2)
in date note:
In his last letter of Monday, 15 October Van Gogh was still recovering from the exhaustion brought on by the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh-Bonger: ‘Arles Oct 1888’. The sketch differs in some respects from the painting (there is a portrait above the bed rather than a landscape, the hat hangs on the left and in F 482 it is on the right, and the washbasin under the small table is absent in F 482). So Van Gogh probably made changes to his painting after he did the sketch; in letter 706 to Gauguin he sketched it in its finished state...
706 To Paul Gauguin. Arles, Wednesday, 17 October 1888.
in date note:
The letter was written after Van Gogh had heard from Gauguin that he was coming to Arles on 20 October. We have assumed that Van Gogh replied immediately otherwise there would not have been time for the letter to...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...to a new letter from Gauguin, and not the one Van Gogh said that he had received in letter 704...
in note 3:
Van Gogh had made the journey from Paris to Arles on Sunday, 19 and Monday, 20 February 1888 (letter 577).
in note 4:
This must have been Van Gogh’s reply to the letter from Gauguin referred to in letter 704. He also wrote...
707 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 17 October 1888.
in title:
707 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 17 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b600 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Gauguin may have written this in the (now lost) letter that Van Gogh had just received, but Van Gogh could also be referring to letter 688, in which Gauguin had described the colouration and the ‘great rustic...
in note 5:
Van Gogh is referring to the innovations Seurat introduced in his frames from the start of 1888. He exhibited Models, which Van Gogh probably saw in his studio (see letter 589, n. 19), at the Indépendants in March of...
in note 6:
The bedroom (F 482 / JH 1608). Van Gogh had already written about the painting in letter 705.
in note 9:
...55). By the ‘quarrel of the son and the father�� Van Gogh is referring to the bad relations between Mr...
in note 14:
...628, n. 19, for Loti’s Madame Chrysanthème. Van Gogh wrote this sentence in brackets at the top of...
708 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 19 October 1888.
in title:
708 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 19 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b728 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
...library’ (bibliothèque populaire) (FR 1745). Jo van Gogh-Bonger also used a library in Paris: in July...
709 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 21 October 1888.
in title:
709 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 21 October 1888.
in original text:
...une fois à peu près reduit au cas de la folie d’Hugue van der Goes dans le tableau d’Emile Wauters.
in translation:
...I’m once again nearly reduced to the state of madness of Hugo van der Goes in Emile Wauters’s painting.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b601 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
It emerges from Van Gogh’s correspondence that Arles had street lighting and the cafés had gaslight (see...
in note 4:
See letter 11, n. 8, for Emile Wauters, The painter Hugo van der Goes in the red cloister, depicting the mentally-ill fifteenth-century painter. Van Gogh had previously compared himself to both the painter and the...
710 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 22 October 1888.
in title:
710 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 22 October 1888.
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s ambition to exhibit work at the 1889 World Exhibition (590)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b595 V/1962
in date note:
...shortly after letter 709 of 21 October. In that one Van Gogh said that he would take three days off; in the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
In letter 709 Van Gogh said that he did not intend to paint for at least three days.
in note 3:
...afternoon on the island of La Grande Jatte). Van Gogh probably saw these works in Seurat’s studio...
in note 4:
Van Gogh wrote in letter 700 that his decoration would have to be worth 10,000 francs to get back the money...
711 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Tuesday, 23 October 1888.
in title:
711 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Tuesday, 23 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b729 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
712 To Theo van Gogh. Arles, on or about Thursday, 25 October 1888.
in title:
712 To Theo van Gogh. Arles, on or about Thursday, 25 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b602 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh and Gauguin prepared the jute Gauguin had bought themselves (see letter 716, n. 8). See exhib. cat...
in note 6:
This was one of the two no. 30 canvases that Van Gogh was to say in letter 714 he had done ‘this week...
713 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 27 October 1888.
in title:
713 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 27 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b730 a-b V/1962
in additional details:
Theo enclosed a letter from Mrs van Gogh, which has not survived.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...of artists Les Vingt. As such he objected to Van Gogh’s participation in Les Vingt’s seventh...
in note 5:
Mrs van Gogh had sent Theo this letter for Vincent, which has not survived, on 25 October (FR b2423).
714 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 27 or Sunday, 28 October 1888.
in title:
714 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 27 or Sunday, 28 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b605 V/1968
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...which he would not return. Since Theo sent Caroline van Stockum-Haanebeek a copy of this book with such...
715 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 29 October 1888.
in title:
715 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 29 October 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b603 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh must be referring here to the two no. 30 canvases of sunflowers that he had earmarked for his...
in note 5:
...du pays). See Correspondance Gauguin 1984, p. 266. Van Gogh must mean that Gauguin had succeeded in...
716 Vincent van Gogh and Paul Gauguin to Emile Bernard. Arles, Thursday, 1 or Friday, 2 November 1888.
in title:
716 Vincent van Gogh and Paul Gauguin to Emile Bernard. Arles, Thursday, 1 or Friday, 2 November 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b9122 V/2020
in additional details:
...he was writing the article ‘Les isolés: Vincent van Gogh’ for the Mercure de France (see letter 845...
in date note:
...717 to Theo, written about 3 November, in which Van Gogh reported that he had begun the painting of the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...passage in his article ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, which appeared in the Mercure de France of January 1890, to provide the following characterization of Van Gogh: ‘a dreamer, an exalted believer, a...
in note 3:
Van Gogh used the plural, so apparently Bernard had told him that he had taken two works from Van Gogh’s consignment, in which case he must have chosen two of the following three works: ‘Red sunset’, Garden with...
in note 4:
...Pushkin State Museum of Fine Arts). Ill. 2240. Van Gogh’s painting of the Café de la Gare is The...
in note 5:
...The Alyscamps (‘Leaf-fall’) (F 487 / JH 1621). Van Gogh describes the location in letter 717. The...
in note 6:
The last figure pieces that Van Gogh had made – apart from his Self-portrait, which he traded with Gauguin...
in note 8:
...Theo in letter 717. It was coarse jute, which Van Gogh and Gauguin divided equally and worked on...
717 To Theo van Gogh. Arles, on or about Saturday, 3 November 1888.
in title:
717 To Theo van Gogh. Arles, on or about Saturday, 3 November 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b606 V/1962
in date note:
...letter to Bernard of 1 or 2 November (716), because Van Gogh mentions the same paintings, but he has...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...Night café, Arles, see letter 716, n. 4. Van Gogh’s painting of the Café de la Gare is The...
in note 10:
...F 487 / JH 1621). The location described by Van Gogh is the Roman burial ground Les Alyscamps (the...
718 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 10 November 1888.
in title:
718 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 10 November 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b608 V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed a letter for Edouard Dujardin that has not survived.
in date note:
Van Gogh writes: ‘The weather’s windy and rainy here’ (l. 87). The weather reports record rain from 9 to 14 November, with the most falling on the 10th, but there was little wind during these days, apart from a moderate mistral on 10 November (Météo-France), which makes that date the most likely. This agrees with what Van Gogh says about his work: in the previous letter of about 3 November, he and Gauguin were working on their paintings of the vineyard (717), which have meanwhile been finished. Moreover, he has made a ‘rough sketch’ of the brothel. The letter must also date from about the same time as a letter Gauguin wrote to Bernard, which is dated to some time between 8 and 12 November (see n. 15). On the basis of this information we have dated the letter to Saturday, 10 November 1888...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...Van Gogh were on display at Tanguy’s (see letter 572). In 1888 Tanguy still had paintings of his in the shop, as evidenced by a letter from Geffroy to Theo (see letter 629, n. 1). In July 1888, however, Vincent had asked Theo to remove his new paintings (from Arles) from Tanguy’s; see letter 637. Later on in this letter it appears that there were still a few of his canvases at Tanguy’s and Thomas’s; it is not known when his work was to be seen at Martin’s, but his choice of words (‘first of all...then’) seems to indicate that it was recently too. In any case, on 1 April 1889 a ‘little bridge’ by Van Gogh was still hanging at Tanguy’s, as may be deduced from the letters written to Theo on that day by De Haan and Isaäcson. De Haan asked Theo if he might have the painting (FR b1039)....
in note 8:
Van Gogh is mistaken: Gauguin did say that he would come around the 20th (see letter 706), but he finally...
in note 10:
...November; see letter 714. It is not known which of Van Gogh’s studies he received as a token of gratitude...
in note 13:
...what he intended with the homemade frame, Van Gogh also made a schematic depiction of The red...
in note 15:
...Van Gogh that for the first painting of mine that he sells he is to hand over to you enough to send me the following colours that I need – I don’t like Vincent’s colours, and I want Tanguy’s’. (Je vais vous donner une commission. Dites à Van...
719 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 11 or Monday, 12 November 1888.
in title:
719 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 11 or Monday, 12 November 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b609 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had sent Theo Pink peach trees (‘Souvenir de Mauve’) (F 394/ JH 1379) to give to Mauve’s widow in memory of her late husband; see letter 590, n. 5. Willemien van Gogh wrote on 23 December 1888 to Theo...
in note 2:
...Van Gogh Museum). Ill. 2247. Laval sent this self-portrait, reproduced in the letter sketch, in exchange for a study from the batch Van Gogh sent to Pont-Aven. It is not known which work Laval chose, but it must have been one of the following: ‘Red sunset’, Garden with flowers (F 578 / JH 1538) and an unidentified work (see letter 698, n. 1). Later Van Gogh reserved his Self-portrait (F 501 / JH 1634) for him (see letter 736), possibly because he found his study of too little value to exchange for Laval’s self-portrait, which he admired greatly; see also letter 800...
in note 3:
...letter 716 that Bernard had chosen two studies from Van Gogh’s consignment (in addition to Quay with sand...
in note 4:
...that are now in the Van Gogh Museum were both painted after Theo’s death and so could not have belonged to his collection. Neither the account book nor the insurance policies issued to Jo van Gogh-Bonger in 1892...
in note 6:
...Van Gogh’s, and a little matt pot with Cleopatra that is at your place and send them to me. We’re in a rather nice little house here, and I should like to have a little pottery to look at.’ (Quand vous aurez le temps faites donc un paquet avec le pot à cornes qui est chez Van Gog et un petit pot mat qui est chez vous avec Cléopâtre et envoyez-les moi. Nous sommes ici dans une petite maison assez gentille et je voudrais avoir devant mes yeux un peu de poterie.) See Merlhès 1989, p. 127...
in note 8:
...of the garden at Etten (F 496 / JH 1630). Here Van Gogh calls it ‘garden at Etten’ and in letter...
in note 9:
...Van Gogh is probably referring here to some sort of library, of which there were many in those days, such as the ‘cabinets de lecture’ (reading rooms). Cf. Françoise Parent-Lardeur, Les cabinets de lecture, la lecture publique à Paris sous la restauration. Paris 1982. Van Gogh’s mention of the ‘Lecture Française’ could also allude to the title of a painting (cf. his Parisian novels...
in note 10:
In letter 710 of 22 October, Van Gogh had ordered new canvas and paint; in letter 713 Theo wrote that Tasset...
720 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Monday, 12 November 1888.
in title:
720 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Monday, 12 November 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b709 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Regarding this photograph of Mrs van Gogh, see letter 678, n. 16. There is no surviving letter to Willemien in which Van Gogh writes that he does not like the photograph. He might also have been mistaken, since this...
in note 5:
...73.5 x 92.5 cm. The ideas of Gauguin, who urged Van Gogh to work from imagination and from memory...
721 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 19 November 1888.
in title:
721 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 19 November 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b610 a-b V/1962
in date note:
...and letter 722, written on or about 21 November. Van Gogh reports that he and Gauguin are managing well...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...half the size of a no. 30 canvas (the format Van Gogh had been using almost exclusively for some time). Admittedly, the picture depicts a pear and not a peach tree �� Van Gogh earlier called it a ‘small pear...
in note 6:
...Van Gogh’s working method are in this passage, which must be connected with ll. 172-182 below. ‘What I’ve sent’ (l. 131) must refer to the two batches of paintings sent from Arles, which were at Theo’s (see letters 606 and 660). Druick and Zegers assume that this ‘can only be Gauguin, possibly along with anyone else who may have seen the pictures that Vincent sent to Paris in May and August’ (see exhib. cat. Chicago 2001, p. 207). This could not possibly refer to Gauguin, however, because he had not been in Paris since January 1888 and so could not have seen any of the works in those two batches. Like Pickvance, we assume that Van Gogh means the ‘artists and friends of Theo’s who had seen the paintings he [= Vincent] had sent to Paris’ (see exhib. cat. New York 1984, p. 235). One naturally thinks first of Bernard, who had been back in Paris since about 10 November, and of Camille Pissarro, who had seen work from the first batch (see letter 676). Van Gogh could also be referring to the Paris art dealers Thomas and Bague, to whom he hoped to sell work (see letter 699...
in note 7:
...half of November 1888 about his relations with Van Gogh: ‘In general, Vincent and I see eye to eye on...
in note 10:
Boch had written to Van Gogh at the beginning of October from the Borinage; see letter 693. Boch’s sister...
in note 14:
In letter 717 Van Gogh reported that he had painted Marie Ginoux (‘The Arlésienne’) (F 489 / JH 1625) in...
in note 17:
Van Gogh’s chair (F 498 / JH 1635).
722 To Theo van Gogh. Arles, on or about Wednesday, 21 November 1888.
in title:
722 To Theo van Gogh. Arles, on or about Wednesday, 21 November 1888.
in ongoing topic 2:
Van Gogh’s ambition to show work at the 1889 World Exhibition (590)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b604 V/1968
in additional details:
...the sale held at the Hôtel Drouot in Paris. V.W. van Gogh bought it on 17 July 1963. Before this it...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...des arts du dessin, see letter 454, n. 17. Van Gogh’s reference to the ‘article on colour...
in note 6:
...Technical examination has however shown that Van Gogh painted it afterwards. See exhib. cat...
in note 10:
...in part in Van Gogh’s portrait Paul Gauguin (Man in a red beret) (F 546 / JH -), in which the painter sits at his easel, on which a yellow canvas stands. See exhib. cat. Chicago 2001, p. 236 and Van Tilborgh and...
723 To Theo van Gogh. Arles, on or about Saturday, 1 December 1888.
in title:
723 To Theo van Gogh. Arles, on or about Saturday, 1 December 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b607 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...of the garden at Etten (F 496 / JH 1630). Here Van Gogh calls the garden the ‘garden at Nuenen’; in...
in note 2:
...4 months). The head of Roulin previously painted by Van Gogh is Joseph Roulin (F 433 / JH 1524), dating from the end of July or beginning of August 1888. Van Gogh says that the new portraits are no. 15 canvases...
in note 3:
Van Gogh’s ‘sower in question’ refers to Sower with setting sun (F 450 / JH 1627), of which he had made...
in note 4:
...Roumestan, see letter 683, n. 27. A month later Van Gogh mentions the novel again (see letter 736...
in note 6:
Paul Gauguin, Van Gogh painting sunflowers, 1888 (W326/W296) (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 115.
in note 7:
...the background of the above-mentioned portrait of Van Gogh and in Portrait of Mrs Roulin (W327/W298). Near...
in note 9:
...dancing, ‘Ronde bretonne’, 1888 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2264. This comes from the family...
724 To Theo van Gogh. Arles, on or about Tuesday, 11 December 1888.
in title:
724 To Theo van Gogh. Arles, on or about Tuesday, 11 December 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b612 V/1962
in date note:
...of receipt of the second instalment, and that Van Gogh wrote this letter on 23 December, shortly...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
725 Paul Eugène Milliet to Vincent van Gogh. Guelma, Tuesday, 11 December 1888.
in title:
725 Paul Eugène Milliet to Vincent van Gogh. Guelma, Tuesday, 11 December 1888.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b1326 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had asked Milliet if he would take charge of Bernard, if the latter were to serve with the Zouaves...
726 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 17 or Tuesday, 18 December 1888.
in title:
726 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 17 or Tuesday, 18 December 1888.
in translation:
...once copied), the Odalisques, Daniel in the lions�� den. By Courbet, first, The village girls...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b611 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh in the present letter, he goes on to say: ‘A good many years later I returned in the company of Vincent to visit the museum again. What a change! Most of the old drawings had disappeared, and everywhere in their place [were] the Acquisitions of the State, 3rd prize. Cabanel and all his school had invaded the museum’ (Bien des années plus tard, je revins en compagnie de Vincent visiter à nouveau ce musée. Quel changement! La plupart des dessins anciens avaient disparu et de toutes parts à leur place, des Acquisitions de l’État, 3e médaille. Cabanel et toute son école avaient envahi le musée). See Gauguin 1923, pp. 221-222. Following Merlhès, as well as Druick and Zegers, we have placed the visit to Montpellier on Sunday, 16 or Monday, 17 December. The railway journey lasted 2½ to 3 hours, so Van Gogh and Gauguin probably travelled back and forth in one day to avoid paying for a hotel. On Sunday and Monday the museum was open to the public both morning and afternoon, on Thursday only from 9.00 to 11.00. Although Baedeker also says that the museum was open ‘to foreign visitors on other days as well’ (encore les autres jours pour les étrangers), it is less likely that Van Gogh and Gauguin took advantage of this opportunity. See Baedeker 1889-2; Merlhès 1989, pp. 227, 228 (n. 1), and exhib. cat. Chicago 2001, pp. 390 (n. 256), 391 (n. 258, 259, 265...
in note 12:
The small panel Van Gogh is referring to is The death and assumption of the Virgin (Montpellier, Musée...
in note 16:
...noir Qui me ressemblait comme un frère.) In 1875 Van Gogh had copied this verse, with variations, in a...
in note 18:
Van Gogh is referring to a lithograph after Tasso in the Hospital of St Anne in Ferrara (see letter 673...
in note 21:
Delacroix, Daniel in the lions�� den, c. 1849-1850 (Montpellier, Musée Fabre). Ill. 67.
in note 28:
...Van Gogh and Vincent a great deal and despite certain differences of opinion, I cannot resent a good heart that is sick, and that needs me. Do you remember the life of Edgar Poe, who became an alcoholic as a result of grief and a nervous condition? One day I shall explain it fully. In any case I am staying here, but my departure will always be slumbering.’ (Vous m’attendez à bras ouverts, je vous en remercie mais malheureusement je ne viens pas encore. Ma situation ici est pénible; je dois beaucoup à Van...
727 Arnold Koning to Vincent van Gogh. Winschoten, Monday, 31 December 1888.
in title:
727 Arnold Koning to Vincent van Gogh. Winschoten, Monday, 31 December 1888.
in original text:
In langen tijd heb je niets van mij vernomen. Ik wensch je nu maar bij dezen een gelukkig nieuwjaar en zal...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1082 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
728 Vincent van Gogh and Félix Rey to Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 2 January 1889.
in title:
728 Vincent van Gogh and Félix Rey to Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 2 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b614 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh suffered an acute mental breakdown. As a result he cut off his left ear and took it to a prostitute in a local brothel. The police found him at home the next morning and had him admitted to hospital. On 24 December Gauguin sent a telegram to Theo, who immediately took the night train to Arles. Despite Van Gogh’s repeated pleas, Gauguin did not come to visit him in hospital (see letter 736). Jo van Gogh-Bonger wrote in her introduction to the letters that Gauguin travelled back to Paris with Theo, who left Arles on Tuesday, 25 December, as emerges from a letter he wrote to Jo on 28 December (see Brieven 1914, p. liv, and Brief happiness 1999, pp. 70-71). Bernard’s letter of 1 January 1889 to Albert Aurier (quoted below) agrees with this description of events: he reports that Gauguin had arrived in Paris four days earlier, meaning 27 December. After his return to Paris, Theo gave an account of his visit in a letter he wrote to Jo on 28 December: ‘I found Vincent in the hospital in Arles. The people around him realized from his agitation that for the past few days he had been showing symptoms of that most dreadful illness, of madness, and an attack of fièvre chaude, when he injured himself with a razor, was the reason he was taken to hospital. Will he remain insane? The doctors think it possible, but daren’t yet say for certain. It should be apparent in a few days’ time when he is rested; then we will see whether he is lucid again. He seemed to be all right for a few minutes when I was with him, but lapsed shortly afterwards into his brooding about philosophy and theology. It was terribly sad being there, because from time to time all his grief would well up inside and he would try to weep, but couldn’t. Poor fighter and poor, poor sufferer. Nothing can be done to relieve his anguish now, but it is deep and hard for him to bear. Had he just once found someone to whom he could pour his heart out, it might never have come to this. In the next few days they will decide whether he is to be transferred to a special institution and as I don’t yet know how much I shall have to do in all this, I dare not make any plans.’ Two days later he wrote to her again: ‘Since I last wrote I’ve been wavering between hope and fear. The news is still bad and the last letter from Vincent’s friend the postman says, “The doctor will wait a few days before deciding whether he should be committed to an institution.” One sees the ambiguity in this sentence when one asks Why? I am waiting for an answer from the assistant house physician at the hospital. There is little hope, but he has done more than so many in his life and suffered and fought more than most people are capable of doing. If he must pass away, so be it, but the thought of it breaks my heart...My dear Mother knows no more than that he is ill and that his mind is confused. She is not aware that his life is in danger’ (see FR b2020 and b2021; Brief happiness 1999, pp. 70, 74). Vincent remained until 7 January 1889 in hospital, where he was treated by the resident physician Félix Rey. Rey assisted the chief physician, Marie Jules Joseph Urpar. Shortly after Van Gogh’s admission to the hospital, Urpar drew up a certificate regarding the artist's condition, which was sent to the mayor of Arles on 29 December 1888. The certificate has not survived, but it is evident from the accompanying letter to the mayor that the doctor had concluded that ‘Mr Vincent who, on the 23rd of this month, removed his ear using a razor, is suffering from mental disturbance. The treatment that this unfortunate man is receiving in our establishment not being such as to bring him back to a state of reason, I am writing to request that you be so kind as to take the necessary steps to have him admitted to a special asylum’ (M. le Maire, J’ai l’honneur de vous adresser ci-joint le certificat de M. le docteur Urpar, médecin en chef de l’hôpital, constatant que le Sieur Vincent qui, le 23 du mois ci, s’est enlevé l’oreille d’un coup de rasoir, est atteint d’aliénation mentale. Les soins que cet infortuné reçoit dans notre établissement n’étant pas de nature à le ramener à la raison, je viens vous prier de vouloir bien prendre les mesures nécessaires pour le faire admettre dans un asile spécial) (unsigned transcript of a letter to the mayor of Arles, ACA). The copy is not signed. The same day Dr Rey informed Theo of Vincent’s condition and told him about Urpar’s certificate (see Documentation, 29 December 1888). The incident was reported in the column ‘Chronique locale’ in the weekly newspaper Le Forum Républicain on Sunday, 30 December 1888: ‘Last Sunday, at half past eleven in the evening, one Vincent van Gogh, a painter and native of Holland, presented himself at brothel no 1, asked for one Rachel, and handed her.... his ear, telling her: “Keep this object carefully.” Then he disappeared. Informed of this act, which could only be that of a poor lunatic, the police went the following day to the home of this individual, whom they found lying in his bed, by then showing hardly any sign of life. The unfortunate was admitted to the hospital as a matter of urgency.’ (Dimanche dernier, à 11 heures ½ du soir, le nommé Vincent Vangogh peintre, originaire de Hollande, s’est présenté à la maison de tolérance no 1, a demandé la nommé Rachel, et lui a remis.... son oreille en lui disant: “Gardez cet objet précieusement.” Puis il a disparu. Informée de ce fait qui ne pouvait être que celui d’un pauvre aliéné, la police s’est rendue le lendemain matin chez cet individu qu’elle a trouvé couché dans son lit, ne donnant presque plus signe de vie. Ce malheureux a été admis d’urgence à l’hospice.) As late as 1929, the policeman Alphonse Robert described his recollection of the incident (quoted in Doiteau and Leroy 1939, p. 6). Gauguin later declared that on the evening in question he had decided to sleep in a hotel because of Van Gogh's aggressive, threathening behaviour. The exact circumstances of the supposed incident between Gauguin and Van Gogh are not known, however. Van Gogh says nothing in his letters about its immediate cause, and Rey reported the following to Theo on 30 December: ‘When I tried to get him to talk about the motive that drove him to cut off his ear, he replied that it was a purely personal matter’ (Lorsque j’ai voulu le faire causer sur le motif qui l’avait poussé à se couper l’oreille; il m’a répondu que c’etait un affaire tout à fait personnelle) (FR b1056; Documentation, 30 December 1888). Van Gogh remembered little of what happened. This is evident from a note made by Dr Peyron in the asylum at Saint-Rémy on 8 May 1889: ‘During that attack he cut off his left ear, but he has no more than a vague memory of all that, and is not aware of it.’ (Pendant cet accès il se coupa l’oreille gauche mais il ne conserve de tout cela qu’un souvenir très vague, et ne peut s’en rendre compte.) See Documentation, 8 May 1889. In Avant et après, Gauguin wrote that, before finally wounding himself, Van Gogh had wanted to attack him that evening: ‘I had already gone almost all the way across place Victor-Hugo [place Lamartine], when I heard behind me a little step that was very familiar, quick and jerky. I turned at the very moment when Vincent rushed at me with an open razor in his hand. My look must at that moment have been very powerful, because he stopped, and lowering his head he ran back in the direction of the house.’ (J’avais déjà traversé presque entièrement la place Victor-Hugo, lorsque j’entendis derrière moi un petit pas bien connu, rapide et saccadé. Je me retournai au moment même où Vincent se précipitait sur moi un rasoir ouvert à la main. Mon regard dut à ce moment être bien puissant car il s’arrêta et baissant la tête il reprit en courant le chemin de la maison.) See Gauguin 1923, pp. 20-21. Gauguin wrote these words in 1903, long after the events themselves, and doubt has frequently been cast on his reliability as a witness. His account will, all the same, have been based on the truth. In Bernard’s summary of what Gauguin had told him directly after returning to Paris, no mention is made of the attack, however. In his letter of 1 January 1889 to Albert Aurier, Bernard wrote: ‘Gauguin returning precipitately, 4 days ago, and the news about Vincent in the hospital. I rushed to see Gauguin, who told me this. The day before my departure (for he had to leave Arles) Vincent ran after me (he was going out, it was night). I turned around because for some time he had been acting strangely, but I was wary of him. Then he told me: You are silent, but I will also be silent. Ever since I had been going to leave Arles, he was so bizarre that I couldn’t take it any more. He had even said to me: “Are you going to leave?” And when I said “Yes” he tore this sentence from a newspaper and put it into my hand: “the murderer took flight”. I spent the night in a hotel, and when I came back all of Arles was in front of our house. Then the police arrested me, because the house was covered in blood. This is what had happened: Vincent had returned home after my departure, had taken a razor and cut his ear clean through. Then he put a big beret over his head and went to a brothel to take the ear to a wretched girl, telling her: “You will remember me, truly I tell you this.” The girl fainted immediately. The police set out and came to the house. Vincent was hospitalised. His state is worse, he wants to sleep with the patients, chases the nurse, and washes himself in the coal-bucket. In other words, he is performing biblical mortifications. They had to lock him up in a room.’ (Gauguin revenant précipitamment, il y a 4 jours, et la nouvelle de Vincent à l’hôpital. J’ai couru voir Gauguin qui m’a dit ceci. La veille de mon départ (car il devait quitter Arles) Vincent a couru après moi (il sortait c’était la nuit) je me suis retourné car depuis quelques temps il devenait très drôle, mais je m’en défiais. Alors il m’a dit: Vous êtes taciturne, mais moi je le serai aussi. Depuis que je devais quitter Arles il était tellement bizarre que je ne vivais plus. Il m’avait même dit: “Vous allez partir?” Et comme j’avais dit “Oui” il a arraché d’un journal cette phrase et me l’a mise dans la main: “le meurtrier a pris la fuite”. Je suis allé coucher à l’hôtel et quand je suis revenu tout Arles était devant chez nous. Alors les gendarmes m’ont arrêté, car la maison était pleine de sang. Voici ce qui s’était passé. Vincent était rentré après mon départ, avait pris le rasoir et s’était tranché net l’oreille. Alors il s’était couvert la tête d’un berret profond et était allé dans une maison publique porter à une malheureuse son oreille en lui disant: Tu te souviendras de moi, en vérité je te le dis. Cette fille s’est évanouie immédiatement. Les gendarmes se sont mis sur pied et on est venu au logis. Vincent a été mis à l’hôpital. Son état est pis, il veut coucher avec les malades, chasse la soeur et se lave dans la boîte à charbon. C’est à dire qu’il continue les macérations bibliques. On a été forcé de l’enfermer dans une chambre.) See Jacqueline Albert Simon and Lucy D. Rosenfeld, A century of artists’ letters. Notes to family, friends, and dealers. Delacroix to Léger. From the Pierre F. Simon Collection at the New York Public Library. Atglen (PA) 2004, pp. 64-70. Cf. also exhib. cat. Chicago 2001, p. 260. According to the people in Arles who were immediately involved (Gauguin, Dr Rey and the policeman Robert), Van Gogh cut off his entire ear, which is what was reported in Le Forum Républicain. Jo van Gogh-Bonger, Paul Gachet Jr (the son of Dr Paul-Ferdinand Gachet) and Paul Signac all later stated that it was only the lower part of the ear. For the various testimonies, see also Doiteau and Leroy 1939. However, since the discovery of a short letter from Dr Rey to the writer Irving Stone, which includes two drawings, we can now conclude that Van Gogh did indeed cut off his entire ear. See exhib. cat. Amsterdam 2016, pp. 35-40, and Murphy 2016, pp. 140-149. On 4 January Theo wrote the following to Jo Bonger about the present letter: ‘A good letter from Vincent today, he appears to have recovered, isn’t that wonderful? There is no longer any question of committing him to an asylum and even the doctors have abandoned the idea.’ See FR b2023; Brief happiness 1999, p. 83. Doctor Rey, Roulin and the Rev. Frédéric Salles kept Theo informed about Vincent’s recovery. The letters from Roulin and Salles are published in Hulsker 1970. See also exhib. cat. Amsterdam 2016, pp. 30-56. For Rey’s letter, see Documentation, 12 February 1889....
729 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 4 January 1889.
in title:
729 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 4 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b613 V/1962
in date note:
The letter was written when Van Gogh was allowed to leave the hospital for a few hours and went to the Yellow...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh was home again for the first time in two weeks, in the company of Roulin, who informed Theo that he...
in note 2:
In March-April 1888 Van Gogh had made a series of paintings of orchards in blossom; see letter 600, n. 7.
in note 5:
...Leiden (FR b2425). This remarkable letter from Mrs van Gogh was published in its entirety, along with an...
730 To Paul Gauguin. Arles, Friday, 4 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b613 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh means that Roulin had arranged for him to leave the hospital for a short while on 4 January. On that...
731 Theo van Gogh and Jo Bonger to Vincent van Gogh. Paris/Amsterdam, on or about Sunday, 6 January 1889. Printed announcement of engagement.
in title:
731 Theo van Gogh and Jo Bonger to Vincent van Gogh. Paris/Amsterdam, on or about Sunday, 6 January 1889. Printed announcement of engagement.
in original text:
Theodorus van Gogh...
in translation:
Theodorus van Gogh...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b3556 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in textual note:
...announcement of the engagement of Jo Bonger to Theo van Gogh. The typography has been reproduced as closely...
732 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 7 January 1889.
in title:
732 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 7 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b615 V/1962 (sheet 1) and b616 V/1962 (sheet 2)
in date note:
Van Gogh says that he has returned home ‘today’ (l. 5). We know from a letter dated 7 January 1889 which...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh painted a portrait of Rey in mid-January (F 500 / JH 1659); he did not paint any other portraits...
in note 3:
Van Gogh and Gauguin had visited the Musée Fabre in Montpellier in mid-December. For Delacroix’s Alfred...
in note 4:
The land Van Gogh is talking about is ‘El Dorado’, described in Candide. Regarding this novel, see letter...
in note 5:
In letter 726 Van Gogh mentioned a ‘bookshop’ where lithographs were sold; it is not known which shop he...
in note 6:
...to 4 October 1889. At their 1888 exhibition Van Gogh had exhibited three works; see letter 582, nn...
in note 8:
...733, which was written the same day (see l. 105); Van Gogh had received a letter from Jet Mauve, in which...
in note 12:
Regarding Van Gogh’s spell in hospital in The Hague in June 1882, see letter 237.
in note 13:
...Van Gogh the first time he was allowed to leave the hospital, on 4 January, and had arranged some practical matters for him, such as paying the rent and cleaning out the house. See letter 730. When Van Gogh was released from hospital, Roulin stayed with him the whole day. See Joseph Roulin to Willemien van Gogh...
in note 14:
A bit further on in the letter Van Gogh mentions the publisher François Buffa. An undated publisher’s...
in note 15:
...Van Gogh reports that this doctor came from Paris, but it is not known to whom he is referring. In any case, it is certain that Albert Delon had studied at the medical university in Paris (below his contributions to L’Homme de Bronze is written ‘ancien interne des hospices de Paris’, the honorary title of graduates of L’Internat des Hôpitaux de Paris). He treated Van Gogh in February 1889. See letter 747, n. 1. Dr Auriol, who had also been trained in Paris, also worked at the hospital as a surgeon (ACA...
in note 16:
Particulars regarding Van Gogh’s injury are to be found in Doiteau and Leroy 1939, pp. 8-11.
733 To Anna van Gogh-Carbentus and Willemien van Gogh. Arles, Monday, 7 January 1889.
in title:
733 To Anna van Gogh-Carbentus and Willemien van Gogh. Arles, Monday, 7 January 1889.
in original text:
...dit woordje schrijf voor ’t geval dat Theo U er iets van mogt hebben verteld dat ik eenige dagen ongesteld was. Ik hoop dat hij van zelf begrepen heeft het de moeite niet waard was het U te melden. Maar opdat er in geen geval tobberij van kome of sprake over zij, schrijf ik U zelf. Ik heb juist...
...erg veel genoegen doen als ik dezer dagen een brief van U krijg. Al is het nog eenigzins in ’t...
...vóór de tentoonstelling namelijk in plaats van daarna. Maar hij zelf zal al naar omstandigheden...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b724 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
734 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Paris, between Tuesday, 8 and Wednesday, 16 January 1889.
in title:
734 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Paris, between Tuesday, 8 and Wednesday, 16 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b857 V/1962
in date note:
...January, Van Gogh refers to the present letter, which means that it was written at the latest on Wednesday, 16 January 1889. At the earliest it could date from Tuesday, 8 January, because on the 9th Van Gogh did...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...454 / JH 1562). See Van Tilborgh and Hendriks 2001, p. 21. It emerges from letter 736 that Gauguin wanted this canvas; he must have asked for it in the missing part of the present letter. Van Gogh’s answer to the...
735 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 9 January 1889.
in title:
735 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 9 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b617 a-b V/1962
in date note:
...7 January, the day Van Gogh was released from hospital: he not only had his wound dressed again that day, but he also received the announcement of Theo and Jo’s engagement. Like Jo van Gogh-Bonger in Brieven...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh later added ‘et à mettre ensemble son fils et toi’ (and putting you and his son together). In May 1891 Cornelis Marinus van Gogh (Uncle Cor) transferred ownership of his bookshop and art dealership to his son Vincent, who carried on the business under the name C.M. van Gogh.
in note 4:
For the paintings in which C.M. van Gogh traded, see Stolwijk 1998, pp. 310-312.
in note 9:
...Van Gogh speaks of ‘the owner of my house’ (this was Marie Louise Verdier), it is more likely that he is referring to his agent Bernard Soulè. See letter 602, n. 19. The tobacconist was probably Charles Viany, who signed the petition against Van Gogh at the end of February: ‘Viany, retail tobacconist’ (Viany, receveur buraliste). His wife, Marie Ourtoule, was the ‘retail tobacconist of place Lamartine’ (débitante de tabac demeurant Place de Lamartine) in the summons drawn up in response to the petition. See letter 750, nn. 2 and 3 and Documentation (shortly before 27 February 1889...
in note 10:
Considering Van Gogh had earlier brought up the subject of Delacroix and complementary colours in connection...
in note 11:
...Van Gogh was recommended by Raspail as a means of curbing masturbation. See Manuel annuaire de la santé. Paris 1886, pp. 89-92, 373. Raspail’s books were especially popular among labourers. His best-known work was Manuel annuaire de la santé, which had been published every year since 1845. Van Gogh depicted such an Annuaire in the still life he made shortly after leaving the hospital: Still life with onions and Annuaire de la santé (F 604 / JH 1656...
in note 12:
Van Gogh’s correspondence reveals his increasing admiration for Degas, whom he saw as a professional and...
in note 13:
...painting the women of Arles could indicate that Van Gogh was considering taking up the subject that had...
in note 14:
Apparently Van Gogh had previously given a painting to Rivet, the brothers’ doctor in Paris. It is not...
in note 16:
Mrs van Gogh and Willemien lived in Breda.
in note 17:
Because Van Gogh also speaks here of Gauguin’s self-portrait, he is likely referring to his own Self-portrait (F 476 / JH 1581), which was in Gauguin’s possession (and not Gauguin’s Van Gogh painting sunflowers...
in note 19:
...Les misérables’, see letter 692, n. 1. Van Gogh sent in exchange his self-portrait (n. 17...
736 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 17 January 1889.
in title:
736 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 17 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b618 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh added ‘tout...angoisse’ (completely ... anguish) later.
in note 10:
In a letter written to Van Gogh in June 1888, Gauguin had outlined his plan to start dealing in Impressionist paintings; Van Gogh dismissed his scheme as a ‘fata Morgana’. See letter 623.
in note 11:
...quoted from a letter (no longer extant) which Van Gogh had written to him ‘well after the...
in note 12:
...Van Gogh did not want to trade F 454 for the studies Gauguin had left behind, and suggested making a repetition as a compromise (letter 739). He had intended the first two versions of the sunflowers for Theo (letter 741). A short while later he made repetitions of both works: Sunflowers in a vase (F 455 / JH 1668) and Sunflowers in a vase (F 458 / JH 1667) for the purpose of exchanging them with Gauguin (letters 743 and 745). He had meanwhile decided that the four versions of sunflowers would serve as the wings of two triptychs, each with a Berceuse in the middle. This is why he wanted to exchange a Berceuse with Gauguin (see letter 748), with the idea that Gauguin would then have an entire triptych. Later he wrote to Theo that Gauguin was allowed to have the Berceuse, but should offer work in exchange for the sunflowers (see letter 776). Gauguin did in fact receive a Berceuse, but apparently not the sunflowers. See Van Tilborgh and Hendriks 2001, pp. 24-25. On the basis of their provenance, it can be stated that none of the versions of the sunflowers was ever in the possession of Gauguin. See Dorn 1999, pp. 60-61. At the end of April or beginning of May 1889, Van Gogh sent Theo the studies Gauguin had left behind (see letter 765...
in note 13:
...Van Gogh had traded his Sunflowers gone to seed (F 375 / JH 1329) and Sunflowers gone to seed (F 376 / JH 1331) for Gauguin’s On the shore of the lake, Martinique; see letter 576, n. 2. At the end of September 1888, Van Gogh had received Gauguin’s Self-portrait with portrait of Bernard, ‘Les misérables’ and had sent him in return his Self-portrait (F 476 / JH 1581). See letter 697...
in note 14:
...station and sorting the post during the journey). Van Gogh made a note of Roulin’s duties and his...
in note 15:
...to which Vincent refers, was no doubt a reaction to this. It is not known if Van Gogh gave Rivet a painting.
in note 18:
Van Gogh’s chair (F 498 / JH 1635).
in note 21:
...Van Gogh mentions later in the letter – appears again in Daudet’s Tartarin sur les Alpes. Bompard is a dreamer and a liar (a condition caused by the devastatingly hot sun of the south) and surpasses all his fellow Tarasconians in this respect. Bompard’s ‘imaginary Switzerland’ is mentioned in ‘Confidences sous un tunnel’ (Secrets in a tunnel; chapter 5) in Tartarin sur les Alpes. See Daudet 1986-1994, vol. 3, pp. 593-596. Van Gogh’s mention of ‘the fall’ actually refers to ‘La catastrophe’ (The catastrophe; chapter 13). Bompard and Tartarin, tied together for a hike in the mountains, come to an impasse. They both cut themselves free, each assuming that this has caused the death of the other. Later the braggart Bompard claims that he tried to save Tartarin. In addition to telling this lie, he has broken the vow the friends had made to help each other in need, no matter what. The ‘rope’ to which Van Gogh refers – which symbolizes broken promises – is found at the end of the chapter (pp. 667-675); marking this passage is an illustration of a knotted rope with two severed ends. See, for instance, ed. Paris 1886, p. 348. Regarding Van Gogh’s comparison of Gauguin with Bompard, see also Sund 1992, p. 216...
in note 23:
After ‘tant que’ (as regards) Van Gogh crossed out first ‘son voyage’ (his journey) and then ‘sa...
in note 28:
...with clean-shaven face (F 525 / JH 1665), but Van Gogh made that painting in Saint-Rémy. See letter...
737 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Paris, Thursday, 17 January 1889.
in title:
737 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Paris, Thursday, 17 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b856 V/1962
in date note:
...letter 738, which we have dated to 19 January 1889, Van Gogh says that he received a letter from Gauguin...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In this letter Gauguin addresses some of the issues Van Gogh must have raised in a letter that was lost. For...
in note 3:
In letter 734 Gauguin had asked Van Gogh to send his fencing masks and gloves. Vincent sent them at the end...
in note 4:
...2001, pp. 444, 449. Gauguin must have told Van Gogh about this, as emerges from the lack of further...
in note 6:
...cf. letter 779, n. 13). One example is Old maids of Arles, 1889 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2274.
738 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 19 January 1889.
in title:
738 To Theo van Gogh. Arles, Saturday, 19 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b619 a-b V/1962
in date note:
Because Jo van Gogh-Bonger dated the letter to Saturday, 19 January 1889 in Brieven 1914 – it is possible...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
This painting was possibly Van Gogh’s chair (F 498 / JH 1635), which he mentioned working on in letter...
in note 3:
Andries Bonger and Anne (Annie) Marie Louise van der Linden had been officially engaged since May 1886; their...
in note 4:
Jo van Gogh-Bonger had written to Vincent on 15 January. See Brief happiness 1999, p. 90.
in note 5:
Van Gogh is mistaken about the sex: Guillaumin’s child, born on 14 October 1888, was a daughter, called...
in note 6:
Van Gogh had asked Milliet if he would take charge of Bernard in Africa, if the latter went to serve with the...
in note 7:
Van Gogh compared Roulin to Socrates a number of times; see letter 652, n. 7. The passage on Socrates and the...
in note 10:
According to Van Gogh, Gauguin was thinking of settling in Brussels and travelling from there to Denmark to...
739 To Paul Gauguin. Arles, Monday, 21 January 1889.
in additional details:
...ictus’ inside it. We assume that it was not Van Gogh but Gauguin – the recipient of the letter...
in date note:
Van Gogh writes that Roulin has just left for Marseille (l. 8). Since his departure took place on Monday, 21...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...et al. 2013, pp. 119-38.A short while later Van Gogh made repetitions of both Sunflowers in a vase...
in note 5:
Van Gogh’s idea of hanging his painting of the Berceuse in a fishing boat was prompted by what Pierre Loti writes in Pêcheur d’Islande (1886) about the custom of fishermen to hang the image of a saint in the saloon: ‘Against a panel at the far end, a Blessed Virgin in ceramic was set on a little shelf, in a place of honour. She was a little antique, these sailors’ patron saint, and painted in a naïve style. But ceramic figures last much longer than real men; and her red and blue robe still had the effect of a very fresh little thing in the midst of all the dark greys of this poor wooden house. She must have listened to many an ardent prayer at moments of great anxiety; two bunches of artificial flowers and a rosary had been nailed at her feet.’ (Contre un panneau du fond, une sainte Vierge en faïence était fixée sur une planchette, à une place d’honneur. Elle était un peu ancienne, la patronne de ces marins, et peint avec un art naïf. Mais les personnages en faïence se conservent beaucoup plus longtemps que les vrais hommes; aussi sa robe rouge et bleue faisait encore l’effet d’une petite chose très fraîche au milieu de tous les gris sombres de cette pauvre maison de bois. Elle avait dû écouter plus d’une ardente prière à des heures d’angoisses; on avait cloué à ses pieds deux bouquets de fleurs artificielles et un chapelet). See Loti 1988, p. 54. Cf. Dorn 1990, pp. 155-156 and Sund 1992, pp. 220-222. At the end of Loti’s novel, the maternal instincts of the sea are evoked. The sea is compared to a woman rocking a child, when the protagonist, Yann Gaos, drowns and ‘weds’ the sea: ‘Out there, one August night, off the dark mass of Iceland, in the midst of a great sound and fury, his marriage to the sea had been celebrated. To the sea that once had been his nurse; it was she who had rocked his cradle, who had made of him a tall, strong youth – and then she had taken him back, in the glory of his manhood, for herself alone’ (Une nuit d’août, là-bas, au large de la sombre Islande, au milieu d’un grand bruit de fureur, avaient été célébrées ses noces avec la mer. Avec la mer qui autrefois avait été sa nourrice; c’était elle qui l’avait bercé, qui l’avait fait adolescent large et fort, – et ensuite elle l’avait repris, dans sa virilité superbe, pour elle seule). See Loti 1988, p. 294. Cf. Sund 1992, p. 309 (n. 128). Van Gogh wrote to Theo that he had had ‘intimate conversations’ with Gauguin about the fishermen of Iceland (see letter 743). Gauguin knew Loti’s book and presumably also knew of the shipwreck of a Breton fishing boat in 1887, which made it a subject of current interest. Two of the zincographs from his ‘Suite Volpini’, on which he was working in January 1889 (see letter 737), were based on Pêcheur d’Islande; he gave them the title Tragedies of the sea – Brittany. See Lauren Soth, ‘Gauguin, Van Gogh and the fishermen of Iceland’, The Burlington Magazine, april 1989, pp. 296-297...
in note 6:
...Van Gogh mentions Berlioz and Wagner in the same sentence could be connected with the book he had read about Wagner (see letter 621, n. 7), which included an article by Wagner on Berlioz. The article ‘L’Amour dans la musique’ (Love in music), which Van Gogh talks about in letter 686, also mentions Berlioz a number of times...
in note 9:
The ‘Horla’ – which Van Gogh also mentions in letter 743 – is derived from the fanciful story of...
in note 10:
...Van Gogh but by Gauguin. The same symbol with the word (written, or rather ‘drawn’, in similar fashion) occurs in Gauguin’s watercolour Ictus of 1889 (Daniel Malingue Collection). For a reproduction, see exhib. cat. Chicago 2001, p. 279. His Carnet also contains two mentions of ‘ictus’ (Gauguin 1952, pp. 220-221). Ichthus (Greek for fish) is a well-known symbol of Christ, but there may be an intentional double meaning, prompted by Van Gogh’s account of his mental confusion (Van Gogh spoke of his ‘mental or nervous fever or madness’, in ll. 102-103). ‘Ictus’ is a ‘sudden manifestation of a morbid condition affecting the nervous system: amnesiac, epileptic ictus’ (manifestation brutale d’un état morbide affectant le système nerveux: ictus amnésique, épileptique) (TLF). This may well have been a conscious play on the words ‘ictus’ (the illness) and ‘ichthus’ (fish/Christ) on Gauguin’s part...
in note 11:
...Alpes, see letter 583, n. 9. Cf. letter 736, in which Van Gogh compares Gauguin to a character in Tartarin.
740 To Arnold Koning. Arles, on or about Tuesday, 22 January 1889.
in original text:
...Amice Koning, merci dat ge me heel uit ’t noorden van ons oude vaderland hebt nieuwejaargewenscht. Uw briefkaart ontving ik in ’t gasthuis van Arles alwaar ik te dier tijde ingekwartierd was van wege een reeds ten naaste bij voorbij geganen aanval van hersen- of anderszins koorts. En omtrent de oorzaken en uitwerkingen van ’t onderhavige ziektegeval zullen we best doen ’t aan eventueele...
...niet vergeten voet bij stek te houden. En van daar uitgaande vraag ik u: wat voert ge tegenwoordig uit in de schilderkunst en hoe werkt ge met de kleuren. Van Uw studies aan Theo gezonden (geloof ik...
...dingen mogelijk aan t’hoofd had of aan den niet onaanmerkelijken afstand tusschen ons. Weet ge...
...of zoo als we in t’hollandsch ’t met van Ede (ge weet wel, die dat bewuste boek schreef dat ik u liet lezen) – of in ’t hollandsch van v. Eden zouden noemen eenvoudig “ons wiegelied” of...
...onlangs en me gezegd van zijn werk dat hij Breitner nog de beste schilder & denker van aldaar bij u...
in translation:
...called ‘la berceuse’, or as we say in Dutch with Van Eeden (you know, who wrote that book I got you to read) — or would simply call in Van Eeden’s Dutch ‘our lullaby’, or the woman by...
...I believe I’ve run fairly parallel to Van Eeden in this, and consequently don’t regard his...
in additional details:
In addition to several additions in ink, Van Gogh made a number of even later additions in pencil (see nn. 5...
in date note:
Van Gogh says that he is working on his painting of the Berceuse (ll. 43-45). Because he also reports this to...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
In 1880 Mr van Gogh was planning to have his son committed to the Belgian lunatic asylum of Geel. See letter...
in note 5:
Van Gogh does not mean that a woman rocking a baby or a lullaby occur in Frederik van Eeden’s De kleine Johannes. This is not the case. He wants to translate the French word ‘berceuse’ into the language of the writer whose book is a point of reference shared by him and Koning: the Dutch of Van Eeden’s De kleine Johannes (on this book, see letter 626, n. 17). Van Gogh later added in pencil ‘of de wiegster’ (or the woman...
in note 6:
...Van Gogh is not interested in a thematic comparison between his Berceuse and De kleine Johannes; he compares Van Eeden’s ‘style of writing’ with his ‘style of painting’, and is thus referring to a similarity in style and technique. What Van Gogh means is clarified in another passage by his comments on these aspects of La berceuse. In letter 739 he wrote to Gauguin: ‘As an Impressionist arrangement of colours, I have never devised anything better’ (ll. 72-74). The then innovative style of De kleine Johannes does indeed have Impressionistic traits, particularly in the many descriptions of nature, with their countless colour adjectives. Van Gogh’s comparison was actually prompted mainly by his need to win Koning over to his Berceuse, albeit from a distance, by putting the painting on a par with something Koning apparently admired...
in note 10:
In letter 595 Van Gogh names the three chrome yellows as orange, yellow and lemon.
in note 12:
Van Gogh later pencilled in the sentence ‘als...brengen’ (If you ... into play’).
741 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 22 January 1889.
in title:
741 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 22 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b620 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...of oranges and lemons (F 502 / JH 1664). In Paris Van Gogh had painted two still lifes of baskets of...
in note 4:
Van Gogh no doubt means ‘the two canvases of sunflowers’ mentioned later in the letter: Sunflowers in a...
in note 10:
...F 405 / JH 1394) at Boussod, Valadon & Cie, Van Gogh had answered in letter 721 that he found it...
in note 12:
Van Gogh and Gauguin had exchanged paintings in November 1887 (see letter 576, n. 2) and in October 1888 (see...
in note 13:
...F 489 / JH 1625). Cf. also letter 717, in which Van Gogh wrote that he had painted the portrait in just...
742 Christian Vilhelm Mourier-Petersen to Vincent van Gogh. Holbaekgaard, Friday, 25 January 1889.
in title:
742 Christian Vilhelm Mourier-Petersen to Vincent van Gogh. Holbaekgaard, Friday, 25 January 1889.
in original text:
Mon cher van Gogh...
in translation:
My dear Van Gogh...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1327 V/1962
in additional details:
...in Arles (ll. 57-59). At the bottom of p. [1r:4] Van Gogh wrote in pencil: ‘Roulin Courrier Convoyeur...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...Manet, Monet, Angrand and Sisley, supplied by Theo van Gogh. For many Danish artists this was their first...
in note 7:
...Theo for his hospitality by sending him the painting Tulip field, c. 1890 (Amsterdam, Van Gogh Museum).
743 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 28 January 1889.
in title:
743 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 28 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b621 a-c V/1962
in date note:
Van Gogh says that he has just put the finishing touches on the repetitions of the sunflower paintings (ll. 19-20). We know that Roulin visited Van Gogh shortly afterwards. From letter 744, which we have dated to Wednesday, 30 January, it emerges that Roulin had visited Vincent the previous Monday (letter 744, ll. 3-4). This means that the present letter can be dated to Monday, 28 January 1889, which agrees with the note on the manuscript, made by Jo van Gogh-Bonger, who presumably relied on the postmark for her dating...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...F 455 / JH 1668) and Sunflowers in a vase (F 458 / JH 1667). See Van Tilborgh and Hendriks 2001, p. 22.
in note 3:
Augustine Roulin (‘La berceuse’) (F 504 / JH 1655); Van Gogh wrote about this canvas in letter 741.
in note 5:
Van Gogh had written this to Gauguin a week earlier. See letter 739.
in note 6:
Van Gogh had meanwhile finished six canvases: two of Berceuses and four of Sunflowers. These formed two triptychs: one for Theo and one for Gauguin. Van Gogh says they number ‘7 or 9’ canvases, because he intends in any case to paint another Berceuse for Holland (ll. 49-51), which would bring the total up to 7, possibly followed by two more canvases of sunflowers, giving rise to a third triptych. A few days later he did indeed have a third version of the Berceuse (see letter 745). Whether or not Van Gogh, when mentioning the number 7, actually intended to hang the three Berceuses (B) with sunflowers (S) on either side – in the order S B S B S B S – is unclear. For another suggestion, see Dorn 1990, p. 306...
in note 10:
During his first stay in hospital, Van Gogh had been in isolation (in a ‘cabanon’, or padded cell) for...
in note 11:
Van Gogh refers to Jean Baptiste Faure’s important collection of Impressionist paintings, which included...
in note 15:
After ‘alors que’ (when), Van Gogh crossed out ‘notre oncle’ (our uncle); he later added ‘juste au moment où’ (precisely at the moment when). Here Van Gogh is referring to Uncle Cor and/or Uncle Vincent...
in note 18:
...Verdier; see letter 602, n. 19. There were plans to rent Van Gogh’s house to someone else; see letter 735.
in note 20:
...Van Gogh had seen the play, was a café-concert with a ‘salle des fêtes’ in Arles. It was located at 4 avenue Victor Hugo. See René Garagnon, ‘Odéon, Van Gogh et les Folies Arlésiennes’, Bulletin des Amis du Vieil Arles (September 1995), no. 90, pp. 14-18. A number of pastoral plays were performed in Arles in this period. Given the dating of the letter, Van Gogh must have seen the play titled La Pastorale that was mentioned in L’Homme de Bronze of 10 February and was performed on 25, 26 and 27 January by a company from Marseille. The texts of the Provencal pastoral plays were often unpublished; the text of La Pastorale has not been traced. Silverman assumes that Van Gogh saw the performance of Riboun: Pastouralo, Opéra coumique en 5 ate (Pastorale, a comic opera in 5 acts), performed by the theatrical company Orphéon des Alpines from Eyguières. See Silverman 2000, pp. 356-358. This pastoral play was announced in Le Forum Républicain, as well as in L’Homme de Bronze of 13 January; it is clear from both announcements that Riboun would be performed that same evening, which would mean that the present letter would date from Monday, 14 January. That is impossible, however (see Date...
744 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 30 January 1889.
in title:
744 To Theo van Gogh. Arles, Wednesday, 30 January 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b622 V/1962
in date note:
...before 1 February 1889 (l. 104). Jo van Gogh-Bonger gave the date as 30 January 1889 in Brieven 1914 – presumably she relied on a postmark. Because this date agrees with Van Gogh’s observation ‘The weather...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...general’s nationalistic, conservative movement. Van Gogh’s remark that Rochefort and Boulanger would...
in note 6:
...Van Gogh. He was on less good terms with his immediate neighbours, Mr and Mrs Crévoulin, whom he mockingly compares in letter 657 with the Buteaux in Zola’s La terre. A short while later they signed the petition to have Van Gogh committed (see letter 750...
in note 8:
Van Gogh here refers to letter 743.
745 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 3 February 1889.
in title:
745 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 3 February 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b623 a-b V/1962
in date note:
Jo van Gogh-Bonger, who presumably had the postmark at her disposal, dated the letter to Sunday, 3 February...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...Van Gogh’s first stay in hospital, there had been tentative plans to have him taken to an asylum in Aix-en-Provence. On 29 December 1888 the mayor of Arles was asked to take measures to this end; see letter 728, n. 1. Roulin wrote about it to Theo on 28 December, and Mrs van Gogh was informed as well, as is apparent from her letter to Theo, written a day later (FR b1066 and FR b2425). At the end of February 1889 there was again talk of transferring Van Gogh to Aix; see letter 750, n. 3...
in note 7:
Van Gogh had written in his previous letters about his ambition to produce in the near future a series of...
in note 15:
...see letter 602, n. 19. There was talk of renting Van Gogh’s house to a tobacconist; see letter 735.
in note 17:
Regarding Van Gogh’s neighbours, see letter 744, n. 6.
in note 18:
...1888 reported that in the night of 23 December Van Gogh had offered his severed ear to ‘a certain...
in note 19:
...Raspail, see letter 735, n. 11. Van Gogh most likely means: just like Ricord cures venereal disease, Raspail will be able to give me the best advice, namely home medication. Van Gogh depicted Raspail’s book...
746 Arnold Koning to Vincent van Gogh. The Hague, Friday, 15 February 1889.
in title:
746 Arnold Koning to Vincent van Gogh. The Hague, Friday, 15 February 1889.
in original text:
...Volgens ’t zeggen van de menschen hier ben ik erg krachtig van kleur geworden. Mijn verblijf te...
...mensch van groote bekwaamheid en originaliteit, groot beminnaar van Claude-Monet. A propos, van...
...mijner nicht te Haarlem de portretten van Claude-Monet en zijn vrouw; van iemand wiens werk ik te...
...lui die de roem van de Hollandsche schilderschool met eere handhaven? Ik heb laatst een studie van Israëls gezien. Op de tentoonstelling te Rotterdam, een impressie van een stormachtige buiige avond...
...mijn broer) en ik eenige reproducties van teekeningen van de ontslapen meester kunnen machtig...
...vind Amsterdam nog grooter rotstad als den Haag. Wat betreft het overzenden van een of meer mijner...
...van Roelofs. Voorts heb ik nog verscheidene teekeningen van Bauer en een van de Zwart en een van...
...En nu krijg ik mij daar laatst van Theodoor een kennisgeving van zijn voorgenomen huwelijk met Mej...
...toewenschende noem ik mij je toegen. vriend A.H. Koning. 163 van Diemenstraat den Haag Hollande
in translation:
...turned to art and artists, when my cousin Cato van de Stadt suddenly says, ‘Yes we also know a...
...good health, I am your affectionate friend A.H. Koning 163 van Diemenstraat The Hague Holland
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b1083 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...of Koning, was married to Catharina (Cato) van de Stadt. During his stay in Zaandam, from June to October 1871, Monet had painted Cato’s sixteen-year-old niece Guurtje van de Stadt. See exhib. cat. Amsterdam 1986...
in note 5:
...Greiner in Amsterdam, are still in the possession of the Van de Stadt family. Ill. 2276 and Ill. 2277.
in note 6:
Van Gogh had written this in letter 740.
in note 10:
In letter 740 Van Gogh had again mentioned this intended exchange (see letter 614, n. 3).
747 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 18 February 1889.
in title:
747 To Theo van Gogh. Arles, Monday, 18 February 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b624 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh suffered a second mental breakdown. Rev. Frédéric Salles informed Theo on 7 February that Vincent had been readmitted to hospital that day, and that the doctors advised him to have himself admitted to an asylum. Salles wrote: ‘For three days he has thought he is being poisoned and just sees poisoners and victims of poison everywhere. The cleaning woman, who is showing considerable devotion in caring for him, faced with his more than abnormal condition, felt it her duty to tell others, and neighbours brought it to the attention of the police...Today, according to the cleaning woman, he has refused all food; he hardly spoke yesterday and this morning and sometimes his behaviour frightened this poor woman who told me that she wouldn’t be able to go on looking after him in this state’ (Depuis trois jours il se croit empoisonné et ne voit partout que des empoisonneurs ou des empoisonnés. La femme de ménage qui le soigne avec un certain dévouement, en présence de son état plus qu’anormal, a cru de son devoir de signaler la chose, qui a été par les voisins portée à la connaissance du commissaire central ... Aujourd’hui, à ce qui m’a dit la femme de ménage, il s’est réfusé à prendre la moindre nourriture; toute la journée d’hier et la matinée d’aujourd’hui il a peu parlé et son attitude a quelquefois inspiré de crainte à cette pauvre femme qui m’a déclaré qu’en l’état elle ne pouvait plus continuer à lui accorder ses soins.) (FR b1046). On 12 February Dr Rey wrote to Theo: ‘The first day, he was greatly overexcited, and his delirium was general. He no longer recognised me or Mr Salles. Since yesterday, however, I have noted a perceptible improvement. He is less delirious, and he recognises me. He talks to me about painting, but sometimes he loses his train of thought and speaks nothing but disjointed words and jumbled phrases’ (FR b1057). For this letter, see Documentation, 12 February 1889. Acting on the orders of chief of police Joseph d’Ornano (see letter 750), the doctor Albert Delon examined Van Gogh on 7 February. Delon was a member of the hospital board and employed as a doctor by the Bureau de bienfaisance (L’indicateur marseillais 1889). He wrote the following in his report: ‘I found this man in a state of extreme excitement, suffering from a true delirium, pronouncing incoherent words, only momentarily recognising the people around him. He is subject in particular to auditory hallucinations (he hears voices uttering reproaches against him) and to an idée fixe, according to which he is supposed to have been the victim of an attempted poisoning. This patient’s condition appears very serious to us, and appears to require close surveillance and treatment in a special asylum, as his mental faculties are profoundly impaired.’ (J’ai trouvé cet homme dans un état d’exaltation complet, en proie à un véritable délire, prononçant des paroles incohérentes, ne reconnaissant que par instants les personnes qui l’entourent. Il est particulièrement en proie à des hallucinations de l’ouïe (il entend des voix qui lui adressent des reproches) et à une idée fixe, d’après laquelle il aurait été victime d’une tentative d’empoisonnement. L’état de ce malade nous paraît fort grave et nous semble nécessiter une surveillance vigilante ainsi qu’un traitement dans un asile spécial, car ses facultés mentales sont profondément altérées.) (ACA). For a photograph of the report, see Van Gogh à Arles. Dessins 1888-1889. Documents originaux, photographies. Exhib. cat. Arles (Fondation Vincent van Gogh), 2003. Arles 2003, p. 62....
in note 2:
Regarding the plans to transfer Van Gogh to an asylum in Aix-en-Provence, see letter 745, n. 6.
in note 3:
Van Gogh added ‘relative’ later.
in note 4:
...Van Gogh’s own interpretation. It is true that people were afraid of him, because a short while later residents of the neighbourhood demanded that he be confined (see letter 750). As far as we know, there was no specific legend in Arles that instilled a fear of painting. What Van Gogh says here about the attitude of people in southern France and Arabic countries towards art and artists is a well-known topos. Cf. Kris and Kurz 1979, pp. 147, 151. In connection with Van Gogh’s remark, Merlhès quotes a letter written by the painter Henri Regnault 20 years earlier, in which he writes about a superstition prevailing among the gypsies in Spain, which forbade them to have their portraits made, fearing it would cause them to die. See Merlhès 1989, p. 221 (n. 2...
in note 5:
For Van Gogh’s first confinement in the padded cell, see letter 743, n. 10. On 7 February he had again been...
in note 6:
Regarding Van Gogh’s neighbours, see letter 744, n. 6.
in note 7:
This was letter 746 of 15 February; Van Gogh’s letter of ‘a few days ago’ was letter 740, written on or...
in note 8:
...sister Elisabeth were nursing Catharina du Quesne van Bruchem-Van Willis (see letter 426, n. 1), who died...
in note 9:
Jo stayed from 21 February to 7 March with Mrs van Gogh and Willemien in Breda. See Brief happiness 1999 pp...
748 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 25 February 1889.
in title:
748 To Theo van Gogh. Arles, on or about Monday, 25 February 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b625 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
The sketch Van Gogh refers to is his first version: Augustine Roulin (‘La berceuse’) (F 504 / JH 1655...
in note 4:
...letter 776, n. 3. It emerges from this passage that Van Gogh wanted him to have a triptych (consisting of...
in note 5:
Van Gogh is probably referring here to his remark in letter 744, that his Berceuse was not correctly rendered...
in note 10:
Van Gogh must be referring to the earthquake in the Dauphiné on 18 February 1889, which registered 6-7 on a...
749 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 16 March 1889.
in title:
749 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 16 March 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b731 V/1962
in date note:
...the front of the envelope, which was postmarked the 17th, Van Gogh wrote the end of letter 750 of 19 March.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...to pay for his care. Theo wrote about this on 10 March 1889 to his brother-in-law Joan van Houten and his sister Anna van Houten-Van Gogh: ‘Thank you very much for your letters, which I received yesterday with...
in note 2:
Signac would visit Van Gogh on 23 and 24 March; see letter 752.
750 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 19 March 1889.
in title:
750 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 19 March 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b626 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh committed, because he supposedly presented a danger to the inhabitants of Arles. See Documentation, shortly before 27 February 1889 and Ill. 2278. Thus the number was considerably smaller than that mentioned by Van Gogh...
in note 3:
...Van Gogh for over-indulging in drink, ‘after which he is in a state of over-excitement such that he no longer knows what he is doing or what he is saying’ (se livre à des excès de boissons après lesquels il se trouve dans un état de surexcitation tel qu’il ne sait plus, ni ce qu’il fait, ni ce qu’il dit). In the report, he was accused of lewd behaviour: ‘The women, especially, no longer feel comfortable, because he is prone to touching them inappropriately, and makes obscene remarks in their presence’ (Les femmes surtout ne sont plus rassurées car il se livre sur elles à des attouchements et tient des propos obscènes en leur présence). Ornano’s conclusion reads as follows: ‘Mr Vincent van Gogh is truly suffering from mental disturbance; however, we have noted on several occasions that this madman has moments of lucidity. Van Gogh is not yet a threat to public safety, but there are fears that he may become so. All his neighbours are frightened, and with good cause, because a few weeks ago, the madman concerned cut off an ear in a fit of insanity, a crisis that could be repeated and be harmful to somebody in his vicinity.’ (Le Mr Vincent Van Goghe est réellement atteint d’aliénation mentale; cependant nous avons constaté à différentes reprises que cet aliéné a des moments de lucidité. Van Goghe n’est pas encore dangereux pour la sécurité publique, mais on craint qu’il ne le devienne. Tous ses voisins sont effrayés, et cela à juste titre, car il y a quelques semaines l’aliéné dont il s’agit s’est coupé une oreille dans un accès de folie; crise qui pourrait se produire à nouveau et être funeste à quelque personne de son voisinage.) See Documentation, 27 February 1889 and Ill. 2280. On 26 February Salles had informed Theo of Vincent’s admission to hospital; in his letter of 2 March he went into the contents of the report (FR b1047 and FR b1051). This report, the petition and Dr Delon’s report (see letter 747, n. 1) were sent to the mayor on 6 March. A letter was also written around this time on behalf of the mayor, stating that Van Gogh should be transferred to the asylum at Aix-en-Provence: ‘Considering that it follows from these various documents [the report, among others] that far from improving, the mental state of the said insane person is deteriorating day by day and that the unfortunate individual is committing acts of raving madness that threaten his life and that of the persons around him...The said Vincent van Gogh ... who is currently confined at the hospital in Arles, will immediately be taken to Aix and placed in the mental asylum of that town pending the decision of the prefect regarding his permanent admission to that institution.’ (Considérant qu’il résulte de ces divers documents que l’état mental du dit aliéné loin de s’améliorer s’aggrave de jour en jour et que ce malheureux se livre à des actes de folies furieuses qui compromettent son existence et celle des personnes qui l’entourent ... Le nommé Vincent Van Gogh ... actuellement sequestré à l’hospice d’Arles, sera conduit immédiatement à Aix pour y être déposé dans l’asile d’aliénés de cette ville en attendant que M. le Préfet ait prononcé son admission définitive dans cet établissement.) (ACA). This letter was ready to be signed, so that things could be set in motion quickly should it prove necessary. In the end, however, it did not come to that. See exhib. cat. Amsterdam 2016, pp. 53, 152-155....
in note 4:
...he cut off his left ear (see letter 728, n. 1), Van Gogh remained in hospital until 7 January 1889. Less...
in note 6:
Van Gogh said this earlier (see letter 211, n. 18), and repeats it in letter 784.
in note 7:
...Van Gogh overindulged in drink. Salles asked himself, however, how reliable the testimony was, when he wrote to Theo on 2 March 1889: ‘They say...he drinks heavily (the proprietor of the café, his neighbour, who had told me precisely the opposite, has confirmed that)’ (On dit ... qu’il boit beaucoup (le cafetier, son voisin, qui m’avait dit exactement le contraire, a affirmé cela)) (FR b1051). Not only did Vincent’s neighbours have objections, but the medical staff was of the opinion that Van Gogh’s problems had to do with excessive consumption of tobacco, alcohol and coffee; see letters 752 and 760....
in note 10:
...part of an envelope (see Additional details). Here Van Gogh reiterates what he said about Rey in ll. 35-36.
751 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 22 March 1889.
in title:
751 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 22 March 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b627 V/1962
in date note:
...the basis of this information, and considering that Van Gogh did not expect Theo to receive the letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh painted the following canvases in any case: Still life with onions and Annuaire de la santé (F 604 / JH 1656), Self-portrait with bandaged ear (F 527 / JH 1657), Self-portrait with bandaged ear and pipe (F 529 / JH 1658), Félix Rey (F 500 / JH 1659), Blue gloves and a basket of oranges and lemons (F 502 / JH 1664), Sunflowers in a vase (F 455 / JH 1668), Sunflowers in a vase (F 458 / JH 1667) and three versions of Augustine Roulin (‘La berceuse’) (F 505 / JH 1669, F 506 / JH 1670 and F 507 / JH 1672). He had also finished Gauguin’s chair (F 499 / JH 1636), Van Gogh’s chair (F 498 / JH 1635) and Augustine Roulin (‘La berceuse’) (F 504 / JH 1655). It is possible that in this period he also painted the three portraits of Joseph Roulin F 435 / JH 1674, F 436 / JH 1675 and F 439 / JH 1673; they definitely originated in the spring of 1889, but it is not known exactly when...
in note 4:
Van Gogh later added ‘ou de tirer...tout cela’ (or having ... all that).
in note 5:
In March-April 1888 Van Gogh had made a series of paintings of orchards in blossom; see letter 600, n. 7.
in note 6:
Van Gogh is referring to the article ‘Les décadents’ by Adrien Frissant, which had been published in instalments in Le Forum Républicain of 3, 10 and 24 February and 3 March 1888. Frissant ridicules the basic principles, use of language and the conduct of the ‘Ecole décadente’, attacking in particular the incomprehensibility of symbolist poetry. In the last instalment he quotes the poet René Ghil, who had written in his foreword to his Légendes d’âmes et de sang not to seek words ‘which narrate’ but rather words ‘which impress’. Frissant therefore speaks of ‘the “Impressionist” language’ to which Van Gogh refers...
752 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 24 March 1889.
in title:
752 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 24 March 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b628 V/1962
in date note:
Paul Signac visited Van Gogh on Saturday, 23 and Sunday, 24 March, as emerges from what Signac wrote to Theo that same Sunday (see n. 1). Van Gogh wrote the present letter just after Signac had left. For this reason we have dated it, as did Jo van Gogh-Bonger in Brieven 1914 – she possibly had a postmark to rely on – to...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...vol. 3, p. 417). Later on, paint became a threat to Van Gogh’s health; see letter 794, n. 1 and letters...
in note 4:
...glèbe (1889) consists of seven stories. Although Van Gogh talks about the first two ‘chapters’, he no...
in note 7:
...more than earthly bonds. [God] schenkt de volheid van zijn beste zegeningen; En somtijds geeft Hij aan...
753 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 29 March 1889.
in title:
753 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 29 March 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b629 V/1962
in date note:
...which is why we have dated the letter, as did Jo van Gogh-Bonger in Brieven 1914 – she perhaps relied...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh must be referring to the café proprietor Joseph Ginoux and his wife, Marie, who were friends of his. Ginoux had not signed the petition, but the statement he made to the police confirmed the neighbours’ complaints about Van Gogh’s indecent behaviour. See letter 750, nn. 2 and 3, Documentation, shortly before 27 February 1889, and Ill. 2278-2280...
in note 5:
Preceding his hospitalization on 26 February, Van Gogh had painted four versions of Augustine Roulin (‘La...
in note 8:
...sois parfaite[?] parmi les âmes chères au dieu). Van Gogh probably copied the deviant spellings of the...
in note 9:
...pour lui). See Paul Gachet, Souvenirs de Cézanne et de Van Gogh. Auvers 1873-1890. Paris 1928, unpaginated.
754 To Theo van Gogh. Arles, on or about Thursday, 4 April 1889.
in title:
754 To Theo van Gogh. Arles, on or about Thursday, 4 April 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b630 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...year of publication, have been preserved in the Van Gogh family estate; these are nos. 3 (9 March), 5...
755 Paul Signac to Vincent van Gogh. Cassis, Monday, 8 April 1889.
in title:
755 Paul Signac to Vincent van Gogh. Cassis, Monday, 8 April 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1324 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...his way from Paris to the South, Signac had visited Van Gogh on 23 and 24 March (see letter 752). Cassis is...
756 To Paul Signac. Arles, Wednesday, 10 April 1889.
in date note:
...10 April at Arles (letter 755). We may assume that Van Gogh replied quickly. This is in keeping with...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Signac had visited Van Gogh in Arles on 23 and 24 March; see letter 752.
in note 6:
...Van Gogh reports that this small apartment was owned by Dr Rey. As the house physician, Rey lived at the hospital, so it is possible that he had put his apartment, or part of it, at Van Gogh’s disposal. Rey’s address was Rampe du Pont, near the Pont de Trinquetaille (ACA; L’indicateur marseillais 1889). In the end Van Gogh...
757 Paul Signac to Vincent van Gogh. Cassis, Friday, 12 April 1889.
in title:
757 Paul Signac to Vincent van Gogh. Cassis, Friday, 12 April 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1325 V/1962
in date note:
...days to get there (see letter 755)). Assuming that Van Gogh replied immediately on the 10th (letter 756...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had written this in letter 756.
758 To Theo van Gogh. Arles, between about Sunday, 14 and about Wednesday, 17 April 1889.
in title:
758 To Theo van Gogh. Arles, between about Sunday, 14 and about Wednesday, 17 April 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b631 V/1962
in date note:
...the letter must date from before 19 April, because Van Gogh still intends to rent an apartment (ll. 27...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had last mentioned receiving paint and canvas from Tasset in November 1888 (letter 719).
in note 3:
Van Gogh named two of these studies in his letter to Signac (letter 756): La Crau with peach trees in blossom...
in note 5:
...owner of the Yellow House was Marie Louise Verdier; Van Gogh paid his rent to Verdier’s agent, Bernard...
759 Hendrik Christiaan Bonger, Hermine Louise Bonger-Weissman and Anna van Gogh-Carbentus to Vincent van Gogh, Amsterdam/Breda/Paris, Thursday, 18 April 1889. Printed announcement of marriage.
in title:
759 Hendrik Christiaan Bonger, Hermine Louise Bonger-Weissman and Anna van Gogh-Carbentus to Vincent van Gogh, Amsterdam/Breda/Paris, Thursday, 18 April 1889. Printed announcement of marriage.
in original text:
Monsieur & Madame H.C. Bonger-Weissman ont l’honneur de vous faire part du mariage de Mademoiselle Jeanne Bonger, leur fille, avec Monsieur Theodore van Gogh...
in translation:
Mr and Mrs H.C. Bonger-Weissman have the honour to announce the marriage of their daughter, Miss Johanna Bonger, to Mr Theodore van Gogh...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1492 a-c V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
760 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 21 April 1889.
in title:
760 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 21 April 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b632 a-c V/1962
in date note:
Jo van Gogh-Bonger, who possibly had a postmark to rely on, dated the letter to ‘21 April 1889’ (Brieven...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...the Yellow House (February–April). Since December Van Gogh had rented the whole house for 21.50 francs a...
in note 3:
...owner of the Yellow House was Marie Louise Verdier; Van Gogh paid his rent to Verdier’s agent, Bernard...
in note 4:
Van Gogh stayed in hospital until his departure for Saint-Rémy on 8 May. Letter 767 and correspondence with...
in note 5:
...see Leroy 1948 and Jean-Marc Boulon, Vincent van Gogh à Saint-Paul-de-Mausole. Marseille 2003. At...
in note 6:
It is possible that Van Gogh wrote ‘tout’ instead of ‘tant’.
in note 9:
Van Gogh is referring to his first nervous breakdown on 23 December 1888, at which time he cut off his left...
in textual note 44:
tant < It is possible that Van Gogh wrote ‘tout’.
RM17 Envelope addressed to Theo van Gogh. After Sunday, 21 April 1889.
in title:
RM17 Envelope addressed to Theo van Gogh. After Sunday, 21 April 1889.
in original text:
van Gogh...
in translation:
Monsieur Th. van Gogh 8 cité Pigalle Paris
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b7190 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
761 To Theo van Gogh. Arles, on or about Wednesday, 24 April 1889.
in title:
761 To Theo van Gogh. Arles, on or about Wednesday, 24 April 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b633 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh did not finish this sentence.
in note 4:
Here Van Gogh is less harsh in his judgement of the people who had signed the petition complaining about him...
in note 7:
This ‘failure’ refers to Van Gogh’s dashed hopes of turning the Yellow House into a true artists...
in note 8:
...owner of the Yellow House was Marie Louise Verdier; Van Gogh paid his rent to Verdier’s agent, Bernard...
762 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 24 April 1889.
in title:
762 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 24 April 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b732 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...of a prospectus preserved in the Tralbaut archives (Van Gogh Museum, Documentation) and the illustration in...
in note 4:
On 31 March Mrs van Gogh and Willemien had travelled with Theo from Breda to Amsterdam (FR b2432), where they...
in note 8:
...and drawings by Anton Mauve on display at C.M. van Gogh’s gallery at Keizersgracht 453. The Amsterdam...
in note 9:
...Mauve’s Study of a flock of sheep (Amsterdam, Van Gogh Museum), Ill. 2281 which has Sketch of a...
763 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 28 April 1889.
in title:
763 To Theo van Gogh. Arles, Sunday, 28 April 1889.
in ongoing topic 3:
Willemien nurses Catharina du Quesne van Bruchem-Van Willis (747)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b634 V/1962
in date note:
...letter to Sunday, 28 April 1889. The fact that Jo van Gogh-Bonger dated it to 29 April (Brieven 1914...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Van Gogh draws a parallel between the churches and the Duval restaurants, because the latter were popular and...
in note 8:
Van Gogh had also written in the preceding letter that he was absent-minded and could not think clearly...
in note 9:
In mentioning his own involvement, Van Gogh is referring to his abnormal behaviour, which had caused so much...
764 To Willemien van Gogh. Arles, between about Sunday, 28 April and Thursday, 2 May 1889.
in title:
764 To Willemien van Gogh. Arles, between about Sunday, 28 April and Thursday, 2 May 1889.
in ongoing topic 1:
Willemien nurses Catharina du Quesne van Bruchem-Van Willis (747)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b711 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...means: ‘it is the virtuous who are often maligned’. Van Gogh seems to interpret the proverb incorrectly.
in note 4:
Regarding Van Gogh’s successive attacks, see letter 750, n. 4.
in note 9:
...Apart from this primary source, Van Gogh could have known the anecdote from L’amour by...
in note 11:
Van Gogh must be referring to Renan’s Vie de Jésus, which he mentioned in letter 763, together with his...
in note 13:
In March-April 1888 Van Gogh had made a series of paintings of orchards in blossom; see letter 600, n. 7.
in note 15:
It is not known which book Willemien wrote about. Van Gogh writes ‘Drône’, but he certainly misread her...
765 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 30 April 1889.
in title:
765 To Theo van Gogh. Arles, Tuesday, 30 April 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b635 a-b V/1962
in date note:
...1 May). Because of this, and the fact that Jo van Gogh-Bonger (who possibly had a postmark to rely on...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh could have based this statement on Silvestre’s Documents nouveaux: ‘Yes, Delacroix was a great...
in note 4:
Van Gogh is referring to the following description: ‘It was difficult to portray this cemetery with a more truthful feeling of desolation. A bleak, arid patch of ground, enclosed by grey walls, on which the torrid July sun casts its consuming light. Not a single flower on the bare graves, not a shrub to shelter them nor a cypress to protect them. Powdery stones giving life, through their fissures, to a few wild plants, through the midst of which run small lizards. Over there, in the corner, a gravedigger, his foot resting on his spade, for he has just dug a grave, wiping his brow. Here and there, a few clédas [wooden hurdles] that the mistral and the March rain have knocked down, forgotten in this lonely place. (Ce cimetière, il était difficile de le rendre avec un sentiment plus vrai de désolation. Un pan de terre morne, aride, que clôturent des murailles grises et sur lequel le soleil torride de juillet jette sa dévorante lumière. Nulle fleur sur les tombes nues, pas un arbuste qui les abrite, pas un cyprès qui les protège. Des pierres poudreuses donnant naissance, à travers leurs fissures, à quelques herbes sauvages au milieu desquelles courent de petits lézards. Là-bas, dans le coin, un fossoyeur, le pied sur sa bêche, car il vient de creuser une fosse, et s’épongeant le front. Çà et là des clédas que le mistral et la pluie de mars ont bouleversés dans l’oubli de cette solitude.) Nandyfer, ‘Chronique’, Le Petit Provençal. Journal Politique Quotidien, 29 April 1889. See Martin Bailey, ‘Van Gogh et Marseille. L’impossible voyage’. Exhib. cat. Van Gogh Monticelli. Marseille (Centre de la Vieille Charité), 2008-2009. Marseille 2008, pp. 129-135. The artist from Marseille who had committed suicide (Van Gogh mentions him later in the letter) is identified in the article with his initial: ‘D...
in note 13:
On Delacroix’s Daniel in the lions�� den, see letter 726, n. 21.
in note 24:
Van Gogh is referring to Ploughed field with a tree-trunk (‘The furrows’) (F 573 / JH 1618), which he earlier described as a ‘study of ploughed field with the stump of an old yew’ (letter 714). Another possibility is Sower (F 494 / JH 1617), the composition of which is more related to Ploughed fields, though in the same letter Van Gogh called that work a ‘study of a sower’. After ‘ditto�� Van...
in note 29:
Van Gogh had made four paintings of the Alyscamps: F 568 / JH 1622, F 569 / JH 1623, F 487 / JH 1621 and F 486 / JH 1620. Only one of them can be traced with certainty to the family estate: The Alyscamps (‘Leaf-fall’) (F 487 / JH 1621). His list contains two canvases of the Alyscamps, and it is plausible that he also sent F 486 / JH 1620, which had been hanging in Gauguin’s room together with F 487 (see letter 716). These two paintings were part of the decoration, as were a number of other works which he here describes as ‘worthy of being put on stretching frames’. Feilchenfeldt and cat. Otterlo 2003 assumed, however, that F 486 remained with the Ginoux family in Arles and that they sold it to Vollard. See Feilchenfeldt 2005, pp. 292, 297 and cat. Otterlo 2003, p. 253. According to Feilchenfeldt, F 568 / JH 1622 and F 569 / JH 1623 were also sold by the Ginouxs to Vollard. The present letter reveals, however, that Van Gogh definitely sent two paintings of the Alyscamps to Theo, so the Ginouxs could have had two at the most. The Vollard archives contain only two references to a painting of the Alyscamps, which possibly allude to one and the same work: the payment of 70.70 francs to Ginoux for a ‘canvas by Van Gogh “Alyscamps”’ (toile de Van Gogh “alyscamps”) and the sum of 310 francs, received from Denys Cochin for ‘Van Gogh alyscamps’ (Paris, Musée d’Orsay, Documentation, Archives Vollard, MS 421). By contrast, Dorn thought that Van Gogh sent all four paintings of the Alyscamps to Theo, but that the two canvases in this list of works ‘worthy of being put on stretching frames’ were F 568 / JH 1622 and F 569 / JH 1623. He assumed, in fact, that Van Gogh sent F 486 and F 487 on their stretching frames, as he did the canvases of sunflowers that had also hung in Gauguin’s room and already had frames made of strips of wood (see letter 776). See Dorn 1990, p. 442. That is not necessarily the case, however, because Van Gogh’s list contains other works that were hanging, framed, in the Yellow House (including F 462, F 475, F 574 and the painting of the park; see n. 30...
in note 32:
Van Gogh no doubt found Sunflowers in a vase (F 455 / JH 1668) and F 457 / JH 1666 ‘worthy of being put on stretching frames’ (l. 158). The first two versions, F 456 / JH 1561 and F 454 / JH 1562, were indeed in the consignment but cannot be the paintings in question because they were already framed with strips of wood and thus already on stretching frames (see letter 776). Sunflowers in a vase (F 458 / JH 1667) must have been sent on a stretching frame too; Van Gogh had enlarged the composition by adding a strip of wood to the canvas (see Hendriks et al. 2019). This means that the painting could not be taken off the stretching frame anymore. The consignment probably also included F 453 / JH 1559 and F 459 / JH 1560; see letter 774, n. 7...
in note 33:
...scabious (presumably Centaurium scabiosa). However, Van Gogh had already painted F 600 in May 1888, in which...
in note 36:
Gauguin had asked Van Gogh to send his fencing masks and gloves (see letter 734).
766 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Thursday, 2 May 1889.
in title:
766 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Thursday, 2 May 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b733 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
767 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 2 May 1889.
in title:
767 To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 2 May 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b636 V/1962
in date note:
...Van Gogh wrote that he was busy packing up his paintings; now he mentions having sent two crates (ll. 1*-2). He also says: ‘It has been very hot today’ (l. 121). On Thursday, 2 May it was relatively warm: on 1 May it had been only 16.5 degrees, whereas on 2 May the temperature rose to 19.4 (Météo-France). Vincent has clearly not yet received Theo’s letter of 2 May (letter 766), containing his reaction to Vincent’s plans to join the Foreign Legion. For these reasons we have dated the letter to Thursday, 2 May 1889. This date was also ascribed to the letter by Jo van Gogh-Bonger in Brieven 1914, and it is possible that she had a postmark to rely on...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh wrote in letter 765 that the following works from the consignment should be put on stretching frames: The night café (F 463 / JH 1575), The green vineyard (F 475 / JH 1595), The red vineyard (F 495 / JH 1626), The bedroom (F 482 / JH 1608), Ploughed fields (‘The furrows’) (F 574 / JH 1586), Ploughed field with a tree-trunk (‘The furrows’) (F 573 / JH 1618), Eugène Boch (‘The poet’) (F 462 / JH 1574), The Alyscamps (‘Leaf-fall’) (F 486 / JH 1620), The Alyscamps (‘Leaf-fall’) (F 487 / JH 1621), ‘the poet’s garden’, The public garden with a couple strolling (‘The poet’s garden’) (F 479 / JH 1601), Sunflowers in a vase (F 455 / JH 1668), Sunflowers in a vase (F 457 / JH 1666), ‘Scabious &c’ and ‘asters and marigolds’ (possibly Zinnias in a majolica jug (F 592 / JH 1568); see letter 765, n. 34). In the present letter Van Gogh mentions a ‘garden that’s in the walnut frame’ (l. 52), so that painting, The public garden (‘The poet’s garden’) (F 468 / JH 1578) (see n. 7 below) was also in the consignment (cf. also letter 777). The consignment contained four versions of Augustine Roulin (‘La berceuse’), namely F 504 / JH 1655, F 506 / JH 1670, F 507 / JH 1672 and F 508 / JH 1671, as well as Joseph Roulin (F 436 / JH 1675), Sower with setting sun (F 450 / JH 1627), Marcelle Roulin (F 441 / JH 1641), Starry night over the Rhône (F 474 / JH 1592) and Van Gogh’s chair (F 498 / JH 1635). See letter 774. It is likely that Gauguin’s chair (F 499 / JH 1636) was sent together with its pendant F 498 (cf. letter 736). In addition to the two previously mentioned canvases with sunflowers, the consignment must also have contained F 456 / JH 1561, F 454 / JH 1562, F 453 / JH 1559, F 459 / JH 1560 and F 458 / JH 1667. See letter 774, n. 7. Marie Ginoux (‘The Arlésienne’) (F 489 / JH 1625) was also in the batch; see letter 768, n. 26. It may be deduced from letter 796, written by Roulin, that Theo had received the portraits of all the members of the family, so Armand Roulin (F 493 / JH 1643) and Camille Roulin (F 538 / JH 1645), both of which have Theo van Gogh as their provenance, were probably also in the consignment. A comparison of Young man with a cap (F 536 / JH 1648) with the two portraits F 492 / JH 1642 and F 493 / JH 1643 suggests that this, too, is a portrait of Armand Roulin. Its provenance, anyway, is from Theo, so it would have been part of this consignment (see Account book 2002, p. 177). It emerges from letter 827 that the watercolour Breton women in the meadow (after Emile Bernard) (F 1422 / JH 1654) was also at Theo’s; it must have been in this last consignment from Arles...
in note 2:
...Gauguin, see letter 736, n. 12. Gauguin had asked Van Gogh in letter 734 to send his fencing masks and...
in note 7:
...letter 673, n. 16). It is also more likely that Van Gogh, who was very keen on contrasts when choosing...
in note 8:
Van Gogh links these two artists to the Foreign Legion, because both had painted military scenes. Edouard...
in note 9:
Van Gogh thought at first that the cost of bed and board in the asylum was 80 francs a month (letter 760); in...
in note 10:
Van Gogh had stored his furniture in the Café de la Gare owned by Joseph Ginoux; see letter 760, n. 4. He...
in note 11:
An allusion to the neighbours’ objections to Van Gogh’s abnormal behaviour, which had led to the petition...
768 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 3 May 1889.
in title:
768 To Theo van Gogh. Arles, Friday, 3 May 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b637 a-b V/1962 (sheet 1, 3); location of sheet 2 unknown
in date note:
...This is in keeping with the date given it by Jo van Gogh-Bonger in Brieven 1914; it is possible that she...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Van Gogh is referring to the second series of pen drawings that he made of Montmajour, in the first half of...
in note 7:
...Pangloss is a character in Voltaire’s Candide. Van Gogh is alluding here to Pangloss’s cheerfully...
in note 8:
...Van Gogh about paintings that were exhibited at the 1889 Salon was taken from the article ‘Le Salon. Premier article’ (The Salon. First article) by Edmond Jacques in L’Intransigeant of 1 May 1889, pp. 1-2. Van Gogh refers to a passage that discusses two works by Maurice Lobre: ‘They are modest interiors, with a fragrance of intimacy, in a delightful key. The green sitting room, decorated with green pots, darkened by green curtains, into which a faint light slips through a half-open door, is an exquisitely delicate little jewel. The girl at luncheon is also very charming, but it does not have the same unity and does not please the eye to the same degree.’ (Ce sont des intérieurs modestes, tout parfumés d’intimité, dans une note charmante. Le salon vert, orné de poteries vertes, assombri de rideaux verts, où glisse une faible lumière par une porte entr’ouverte est un petit bijou d’une exquise délicatesse. Le déjeuner de la fille est fort charmant aussi; mais il n’a pas la même unité et ne flatte pas, au même point, le regard.) Van Gogh had apparently taken these to be a single painting of a woman in an interior. Both works bore the title Intérieur in the catalogue of the Salon. See exhib. cat. Paris 1889-2, p. 131, cat. nos. 1719-1720...
in note 9:
...maîtresse de l’an dernier.) (p. 2) Apparently Van Gogh understood this as referring to a single work...
in note 13:
...1869 (Paris, Musée d’Orsay). Ill. 677. Van Gogh no doubt associated this work with Bel-ami...
in note 16:
After ‘qu’on ne�� Van Gogh crossed out ‘me deïfie’.
in note 19:
...Ando Kaïghetsudo, a pupil of Hishigava Moronobou. Van Gogh misspelled the name of the artist and speaks of...
in note 22:
...Augustin Laurens, which Van Gogh owned, is based on the first version, in which the injured man is lifted off his horse. See Johnson 1981-1989, vol. 3, pp. 224-225, 229, cat. nos. 437, 446. Van Gogh’s copy, to which he applied a grid to aid him in copying it, has been preserved (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2290...
in note 24:
...hospital (F 1467 / JH 1688) and the drawing which Van Gogh had made that day, Weeping tree on a lawn (F...
in note 25:
...his attempt to forget an unhappy love affair. Van Gogh’s remark about the woman refers to the...
in note 26:
The two women Van Gogh refers to are the portraits of Augustine Roulin and Marie Ginoux. The consignment most...
769 Frédéric Salles to Vincent van Gogh. Arles, Sunday, 5 May 1889.
in title:
769 Frédéric Salles to Vincent van Gogh. Arles, Sunday, 5 May 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1054 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh and Salles left according to schedule on Wednesday, 8 May 1889 for the asylum of Saint-Paul-de-Mausole in Saint-Rémy. Van Gogh’s name was recorded on that date in Le grand registre de l’asile de...
770 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 8 May 1889.
in title:
770 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 8 May 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b734 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
771 Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 8 May 1889.
in title:
771 Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 8 May 1889.
in original text:
...ik altijd: Ja nu durf ik nog niet goed zoo van alles aan Vincent te schrijven maar nu zijn we toch...
...van me hield. Wat mij betreft – is het al lang zoo – èn van Wil en van Theo heb ik zooveel van...
...en ’s morgens van uit bed zie ik juist op ’t mooie bloeiende perzikboompje van je, dat me...
...van tante Cornelie gekregen) hangt ook een schilderij van je – een groot waar ik heel veel van...
...mij een dubbel feest toen met de opening van de tentoonstelling alle zaken gesloten waren – we...
...ik hoop zoo dat ik er van zal gaan houden zooals Theo doet – maar soms ben ik er bang voor dat ’t niet zoo zal zijn – ’t is zoo druk en rommelig en ik houd zooveel van de stilte! Ik ben dan...
...maar een echt typisch buurtje – aan den overkant een groot schildersatelier en vlak vóór ’t...
...van P. moest opnoemen zou dat wel een van de eerste dingen zijn! Er zijn al heel veel kennissen van...
...al te erg heb verveeld – maar ik ben zoo gewend den laatsten tijd om zoowel naar Breda als naar...
in translation:
...simply wouldn’t understand that I was Madame van Gogh and kept calling me Mademoiselle, it’s...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b735 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
The collection of the Van Gogh Museum contains a copper vase and an earthenware vase from Theo’s apartment...
in note 8:
...8 January 1904, he wrote: ‘Spent a lot of time in Paris with Theo van Gogh; Vincent was in the South. Saw at Theo’s works by Claude Monet, Pissarro, de Gas etc.’ See J.M. Joosten, ‘Van Gogh publikaties. De eerste kennismaking met het werk van Vincent van Gogh in Nederland’, Museumjournaal 14-3 (June 1969), p. 156.
in note 9:
Andries Bonger was married to Annie van der Linden. See letter 738, n. 3.
in note 10:
Mrs van Gogh and Willemien lived in Breda; Jo’s parents lived in Amsterdam.
772 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Saint-Rémy-de-Provence, Thursday, 9 May 1889.
in title:
772 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Saint-Rémy-de-Provence, Thursday, 9 May 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b638 V/1962
in date note:
...Wednesday, 15 May, but we think it unlikely that Van Gogh would wait so long to inform them of his...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh. He stated that Van Gogh ‘suffered an attack of acute mania with generalised delirium. At that time he cut off his ear. At present his condition has greatly improved, but he nevertheless thinks it helpful to be cared for in a mental asylum’ (a été atteint il y a six mois de Manie aiguë avec délire généralisé. À cette époque il s’est coupé l’oreille. Actuellement son état s’est beaucoup amélioré, mais cependant il lui paraît utile d’être soigné dans un asile d’aliénés.) The asylum’s physician, Dr Peyron, examined Van Gogh and recorded his findings on 9 and 25 May 1889. On 9 May 1889 he wrote in the admissions register: ‘I consider that Mr Van Gogh is subject to attacks of epilepsy, separated by long intervals, and that it is advisable to place him under long-term observation in the institution.’ (J’estime...que M. Van Gogh est sujet à des attaques d’Epilepsie fort éloignées les unes des autres et qu’il y a lieu de le soumettre à une observation prolongée dans l’établissement.) See Documentation, 8 May 1889....
in note 7:
By ‘this terrible attack�� Van Gogh is probably referring to his first attack of mental illness, during...
in note 9:
After this Van Gogh crossed out an unfinished remark: ‘N’est ce pas Currer Bell’ (Isn’t it Currer...
773 Joseph Roulin to Vincent van Gogh. Marseille, Monday, 13 May 1889.
in title:
773 Joseph Roulin to Vincent van Gogh. Marseille, Monday, 13 May 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1070 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh and Roulin had last seen each other around Thursday, 4 April (see letter 754). Apparently he did not know of Van Gogh’s departure for Saint-Rémy; the letter must therefore have been forwarded from Arles.
in note 6:
...Bloyet (Archives Municipales de Marseille). Van Gogh made a note of her name (as ‘Madame Degal...
774 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Tuesday, 21 May 1889.
in title:
774 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Tuesday, 21 May 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b736 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...Van Gogh had withheld from the August consignment (see letter 660) because he used that to make three more portraits of Roulin. See cat. Otterlo 2003, p. 267. It came into the possession of Cornelis Hoogendijk, who probably acquired it from Vollard. In 1900 Vollard bought eight Van Goghs from Roulin (Paris, Musée d’Orsay, Documentation, Archives Vollard). The other three portraits might also have been acquired from Vollard, and could therefore have come from Roulin. The first known owner of F 434 and F 435 was Maurice Fabre, and of F 439 Emile Schuffenecker, both customers of Vollard. Feilchenfeldt assumes that F 432 stayed in Arles and was sold by Joseph Ginoux to Vollard. See Feilchenfeldt 2005, pp. 290, 300. Cat. Otterlo 2003, p. 268, thinks it quite possible that Van Gogh gave Roulin F 435, the only signed portrait, and intended F 439 for his wife, Augustine...
in note 7:
...been in this consignment. See Dorn 1999, pp. 59-61, Van Tilborgh and Hendriks 2001, p. 27, and Account book...
in note 8:
Van Gogh’s chair (F 498 / JH 1635).
775 Joseph Roulin to Vincent van Gogh. Marseille, Wednesday, 22 May 1889.
in title:
775 Joseph Roulin to Vincent van Gogh. Marseille, Wednesday, 22 May 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1071 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Roulin had visited Van Gogh around Thursday, 4 April; see letter 754.
in note 5:
...see letter 774, n. 3. In 1900 Vollard bought eight Van Goghs from Roulin (Paris, Musée d’Orsay...
776 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Thursday, 23 May 1889.
in title:
776 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Thursday, 23 May 1889.
in translation:
...in an enclosure, a perspective in the manner of Van Goyen, above which in the morning I see the sun...
in location:
...of sheet 1 unknown (see also Additional details) Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b639 V/1962 (sheet 2)
in additional details:
The location of the first sheet is unknown; the Van Gogh Museum has reproductions of part of it; see also the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...and Canal, moonlight effect; see letter 774, n. 10. Van Gogh was in fact mistaken: Weissenbruch did not die...
in note 4:
...van Gogh-Bonger (GAC 43). See Gauguin lettres 1983, p. 331. We know that Bernard also had a Berceuse in his possession from a letter he wrote to his mother from Cairo in September 1894, in which he reported that the Berceuse he had left with Tanguy had been sold for 600 francs. See Bernard lettres 2012, no. 147, p. 338. De la Faille gives the provenance of F 506 / JH 1670 as Paul Gauguin and the provenance of F 508 / JH 1671 as Julien Tanguy. Assuming this is correct, F 508 / JH 1671 must have been the version in Bernard’s possession, because the other versions of the Berceuse were with Jo van Gogh-Bonger (F 504 / JH 1655 and F 507 / JH 1672) and Roulin (F 505 / JH 1669...
in note 5:
Van Gogh wanted Gauguin to have the two repetitions: Sunflowers in a vase (F 455 / JH 1668) and Sunflowers in...
in note 6:
Van Gogh says that the paintings of sunflowers are framed with strips of wood; these were the first two versions of Sunflowers in a vase, which had hung in Gauguin’s room in the Yellow House and were intended for Theo. The still life on the left in the letter sketch is F 454 / JH 1562; the still life on the right is F 456 / JH 1561. See Van Tilborgh and Hendriks 2001, p. 21 (n. 18). The idea of the triptychs had been on Van Gogh’s mind for some time; see letter 736, n. 12. Van Gogh is suggesting that Gauguin and Bernard should each be given a version of the Berceuse not on a stretching frame; these works were therefore unframed. Because we assume that Gauguin and Bernard received F 506 / JH 1670 and F 508 / JH 1671 (see n. 4 above), there remain two possibilities for the Berceuse with the red frame: F 504 / JH 1655 and F 507 / JH 1672. Of these, F 504, the first version of the series, is the most likely candidate, because it is signed and bears the inscription ‘La berceuse’. This is not true of F 507, which, moreover, remained unfinished. See Rathbone et al. 2013, pp. 119-38...
in note 7:
Vincent told Theo this in letter 743. Van Gogh’s idea to hang his painting of the Berceuse in a fishing...
in note 13:
Van Gogh means that he has not yet been outside the grounds of the asylum.
in note 19:
Van Gogh had become acquainted with Matthijs Maris during his stay in London, when Maris was suffering from...
in note 22:
At the time of Van Gogh’s stay in the asylum, there were ten other patients in the ‘gentlemen’s...
in note 25:
...paintings of the garden – later in the letter Van Gogh says that they are no. 30 canvases – are...
in note 27:
...painting Giant peacock moth (F 610 / JH 1702), but Van Gogh’s wording ‘to paint it I would have had to...
in note 28:
Later in the letter Van Gogh says that he has two or three drawings. In addition to Giant peacock moth (F...
in note 31:
Van Gogh is referring to the first attack of his illness; see letter 728, n. 1.
in textual note 68:
brun rouge < Possibly Van Gogh intended to be read: ‘brun, rouge’.
777 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, between about Friday, 31 May and about Thursday, 6 June 1889.
in title:
777 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, between about Friday, 31 May and about Thursday, 6 June 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b641 V/1962
in date note:
...Van Gogh writes (l. 21) was admitted to the asylum on 27 May (see n. 2); considering the series of details Van Gogh supplies, it appears that the man had already been there for several days. Furthermore, Van Gogh reports that by now he has been in Saint-Rémy ‘almost a whole month’ (l. 68). He had arrived on Wednesday, 8 May. The present letter must have been written several days before letter 779 of 9 June, in which Van Gogh...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh is referring to the technique of peinture à l’essence – much used by Degas, Manet and...
in note 4:
...See Charles A. Whitney, ‘The skies of Vincent van Gogh’, Art History, vol. 9, no. 3 (September...
in note 9:
...over the Rhône (F 474 / JH 1592); later in the letter Van Gogh actually calls it ‘the starry night’.
in note 11:
For Zola’s Le rêve, see letter 716, n. 1. Van Gogh refers to several descriptive passages in the novel...
in note 12:
After this, Van Gogh crossed out ‘et ou prédomine la couleur’ (and where colour predominates).
in note 13:
Van Gogh had ordered canvas and paints in letter 776.
in note 14:
In letter 776 Van Gogh said that he had painted four canvases of the garden. These were Irises (F 608 / JH...
778 Joseph Ginoux to Vincent van Gogh. Arles, Friday, 31 May 1889.
in title:
778 Joseph Ginoux to Vincent van Gogh. Arles, Friday, 31 May 1889.
in source status:
Carbon copy of typed transcription (archives of the Vincent van Gogh Foundation). Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b6616 V/1996
in additional details:
...it is kept in the archives of the Vincent van Gogh Foundation. The location of the original...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh had given to his doctor, Félix Rey. Rey, at any rate, is the only hospital employee known to have received work from Van Gogh. He owned his portrait, Félix Rey (F 500 / JH 1659); see letter 736. According to Rey, he was also given the ‘Spitalgarten’ (hospital garden) (presumably The courtyard of the hospital in Arles (F 519 / JH 1687) and the ‘Krankenstube mit dem Selbstbildnis des Malers’ (patients’ sitting room with a self-portrait of the painter) (this probably refers to Ward in the hospital (F 646 / JH 1686), though this painting was never in his possession). See Max Braumann, ‘Beim Freunden Van Goghs in Arles: Reiserinnerungen’, Kunst und Künstler 26 (1928), p. 452. It was previously assumed that the frame was intended for Avenue of chestnut trees in blossom (F 517 / JH 1689), but that was stored at Ginoux’s and subsequently rolled up and sent to Theo; see letter 789 and cf. Jansen 1998, p. 65...
779 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 9 June 1889.
in title:
779 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 9 June 1889.
in original text:
...simples, les ocres par exemple. Est ce qu’un van Goyen est laid parceque c’est peint en pleine...
in translation:
...the simpler colours, the ochres for example. Is a Van Goyen ugly because it’s painted all in oils...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b642 a-b V/1962
in date note:
...house to take some viewpoints in the countryside’. Given that Van Gogh writes this himself in the present letter and that in Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger dated it ‘9 June 1889’ (possibly relying on a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In letter 776 Van Gogh had ordered canvas and paint, and in letter 777 he had asked for brushes and more...
in note 5:
Van Gogh describes one of these canvases immediately after this (n. 6); he says it depicts the view from his...
in note 8:
...of bread in his still lifes and genre pieces. Van Gogh probably knew The purveyor, 1739, and The...
in note 9:
...was Charles, not Jules. Letter 809 reveals that Van Gogh had obtained the information about the Egyptian...
in note 14:
Van Gogh later added ‘2 yellow ochre...ivory black’.
780 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 16 June 1889.
in title:
780 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 16 June 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b712 V/1962
in date note:
Van Gogh wrote this letter on a Sunday morning (ll. 1*-2). He says that he received the paint and canvas...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...as well as his weak health, no doubt prevented him from writing. On 7 June 1889, Jo van Gogh-Bonger had written to Mrs van Gogh: ‘Theo has gone, because I so desired it, to see Dr Rivet, because he did not look...
781 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 16 June 1889.
in title:
781 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 16 June 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b737 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...Van Gogh Museum). Ill. 344 (t*731). Van Gogh made a painting after it: Angel (after ‘Rembrandt’) (F 624 / JH 1778). The etching mentioned by Theo, in which the same angel figures, is Annunciation to the shepherds, 1634 (B44). (Amsterdam, Rembrandthuis). Cf. Charles Blanc, L’Oeuvre complet de Rembrandt. Paris 1859, vol. 1, pp. 100-104, no. 17. The estate contains a reproduction (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1433). Ill. 374...
in note 9:
...to show them Vincent’s work. On 27 June 1889 Jo van Gogh-Bonger wrote to her family in Amsterdam...
782 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Tuesday, 18 June 1889.
in title:
782 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Tuesday, 18 June 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b643 V/1962
in date note:
...Vincent on 17 or 18 June. In Brieven 1914, Jo van Gogh-Bonger dated Vincent’s letter to 19 June...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Regarding Café Le Tambourin, where Van Gogh exhibited his own work and some Japanese prints, see letter 571...
in note 6:
Van Gogh is referring to the neighbourhood residents, who had signed a petition complaining about him and...
in note 7:
...the Alpilles in the background (F 712 / JH 1740), which Van Gogh later mentions with F 612 (see letter 805).
in note 10:
Van Gogh later added ‘But of course...of it’.
in note 17:
Van Gogh’s mention of ‘the fields and the olive trees’ probably refers to a single drawing: Olive trees...
in note 18:
Van Gogh is referring to the six large pen drawings he had made on Montmajour in 1888. See letter 639, nn. 1...
in note 19:
We know from letter 790 that Van Gogh sent six drawings. In addition to the three drawings mentioned in nn...
783 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 25 June 1889.
in title:
783 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 25 June 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b644 V/1962
in date note:
Van Gogh goes into the matter of what he wrote about Gauguin and Bernard in letter 782, dated on or about 18 June. In the meantime there have been a few warm days and he has started new canvases. It cannot be said how many days have elapsed since the last letter. The weather reports offer no clues, for the temperatures were high throughout June. In letter 784 of 2 July, he resumes the order for paints included in this letter, which must therefore have been written earlier. In Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger dated the letter to Tuesday, 25 June 1889; it is possible she relied on a postmark. Because there are no other leads, we have adopted her dating...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh wrote this in letter 782.
in note 6:
...L’abbé Constantin probably has to do with Van Gogh’s criticism of this peaceful novel, in which...
in note 7:
...to Voltaire’s Candide, see letter 568, n. 3. Here Van Gogh quotes from Voltaire’s Zadig, ou la...
in note 10:
As is often the case, Van Gogh’s use of the word ‘noir’ (black) must be interpreted as ‘dark’ (in...
in note 12:
Van Gogh is probably referring to Pissarro’s statements about painting effects of colour and light, which...
in note 14:
...F 1524 / JH 1749). The other two drawings Van Gogh refers to here cannot be identified; they were...
784 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 2 July 1889.
in title:
784 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 2 July 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b645 V/1962
in date note:
...was the first of the two can be deduced from what Van Gogh writes about reading Shakespeare: here he says...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...reply to his mother’s letter is letter 788. Mrs van Gogh had addressed her letter ‘to the Hospital at...
in note 2:
Around 20 August 1889, Cor van Gogh left for South Africa, where he went to work for Cornucopia Gold Company in Germiston near Johannesburg. See M.H. van Meurs, ‘Cor van Gogh en de boerenoorlog’, Journal for Contemporary History. Joernaal vir Eietydse Geskiedenis 25-2 (December 2000), pp. 177-196.
in note 5:
Van Gogh had asked for Dicks' edition of the Complete works of Shakespeare in letter 782.
in note 12:
Van Gogh knew the copy after Rembrandt’s Saskia van Uylenburgh from his time in Antwerp; see letter 547, n. 20.
in note 15:
...must live on, her conscience burdened by her sin. Van Gogh probably compared this book to Shakespeare...
in note 16:
...Van Gogh says ‘a dozen’) were the following ten drawings made after paintings: Trees with ivy in the garden of the asylum (F 1522 / JH 1695) after Trees with ivy in the garden of the asylum (F 609 / JH 1693), Wheatfield and cypresses (F 1538 / JH 1757) after Wheatfield and cypresses (F 717 / JH 1756), Wheatfield after a storm (F 1547 / JH 1724) after Wheatfield after a storm (F 611 / JH 1723), Starry night (F 1540 / JH 1732) after Starry night (F 612 / JH 1731), Cypresses (F 1524 / JH 1749) after the first state of Cypresses (F 620 / JH 1748), Olive trees with the Alpilles in the background (F 1544 / JH 1741) after Olive trees with the Alpilles in the background (F 712 / JH 1740), Cypresses (F 1525 / JH 1747) after Cypresses (F 613 / JH 1746), Wheatfield (F 1548 / JH 1726) after Wheatfield (F 719 / JH 1725), Reaper (F 1546 / JH 1754) after Reaper (F 617 / JH 1753) and Wild vegetation (F 1542 / JH 1742) after the underlying composition of Ravine (F 662 / JH 1804). Fields with poppies (F 1494 / JH 1752) was probably part of the consignment, although this was not a drawing after the painting of the same name (F 581 / JH 1751), but a preliminary study. See cat. Amsterdam 2007, pp. 231-244, and Chavannes and Van Tilborgh 2007...
in note 19:
Van Gogh wrote in letter 592 that he had said this to Reid.
in note 24:
Shortly after this, Van Gogh collected six canvases from Arles and sent them to Theo: Orchard in blossom with...
in note 28:
...Sower with setting sun (F 450 / JH 1627) which Van Gogh had painted in November 1888. In May 1889 he...
785 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 2 July 1889.
in title:
785 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 2 July 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b713 V/1962
in date note:
...we have dated the letter to Tuesday, 2 July 1889. Van Gogh’s reading of Shakespeare reveals that...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Catharina du Quesne van Bruchem-Van Willis, a cancer patient nursed by Elisabeth and Willemien, had died in...
in note 6:
From 1864 to 1866, Van Gogh had attended a boarding school in the North-Brabant town of Zevenbergen.
in note 8:
...The auction had attracted a lot of attention. Jo van Gogh-Bonger wrote about it to her family in...
in note 10:
...on the Carpentras Stele, see letter 753, n. 8. Van Gogh also quoted the inscription in his previous...
786 Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 5 July 1889.
in title:
786 Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 5 July 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b738 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...his godfather: Vincent Willem. On 27 June 1889, Jo van Gogh-Bonger wrote to her family in Amsterdam: ‘we...
in note 2:
Jo’s parents lived in Amsterdam; Mrs van Gogh and Willemien lived in Breda.
in note 5:
Van Gogh asked this in letter 782.
in note 10:
Van Gogh had written about Shakespeare in letter 784.
in note 12:
...cf. Robert Leek, Shakespeare in Nederland. Kroniek van vier eeuwen Shakespeare in Nederlandse vertalingen...
787 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 6 July 1889.
in title:
787 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 6 July 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b647 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note a:
Van Gogh’s choice of words is an allusion to Jo’s ‘grossesse’ (pregnancy).
in note 2:
...Roulin, was born on 31 July 1888. See letter 653. Van Gogh responds here to what Jo wrote in her letter...
in note 6:
Van Gogh had stored his furniture in a room he rented from Mr and Mrs Ginoux. See letter 760, n. 4.
in note 8:
Van Gogh had ordered paint in letter 783.
in note 9:
After ‘egal�� Van Gogh crossed out ‘je ne cherche pas a contenter tout le monde’ (‘I don’t seek to...
788 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, between about Monday, 8 July and about Friday, 12 July 1889.
in title:
788 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, between about Monday, 8 July and about Friday, 12...
in original text:
...blijven. En toch vallen de appels niet ver van den stam en zullen uit hun pitten vooreerst nog geen brandnetels oprijzen. Verder weet ik er echter niet van. Van Theo en Jo heb ik goede berigten...
...U zich nog van een historie in dat boek “de pruuvers” waarin verhaald wordt van een zieke die...
...over het al dan niet sterk zijn van het gestel van Theo maar aan haar overlaten en haar een jaartje...
...het hier in den zomer niet heel veel warmer is dan bij ons wat betreft er hinder van hebben, daar...
...wind, le mistral. Ik heb op ’t heetst van den dag in de korenvelden geschilderd zonder dat het me...
...die bemoste boerendaken op de schuren of hutten van bij ons, ook geen eikenhakhout en geen spurrie...
...mooi en door de helderheid van de lucht ziet men zooveel verder dan bij ons, van af de hoogten. Nu...
...het van hem gedaan kreeg zijne vrouw en hij U tweemaal s’jaars kwamen bezoeken in plaats van...
...jegens de Parijsche zaken en in uw kwaliteit van Moeder van bijna 70 jaren moogt U dat wel eens...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b646 V/1962
in date note:
In a letter to Theo and Jo of 16 July 1889, Mrs van Gogh said of this letter that she had received it ‘last...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh wrote the following to Theo and Jo about the present letter: ‘And now I must tell you that I indeed received such a nice letter from Vincent last week. Oh, how glad I was to get it, I had written to him, among other things: do you know I’ll be turning 70 in September, and now he writes so nicely about that, and he’s so happy about you too, and about the country there and about Holland and so warm-hearted about Cor, and when he thinks about some of the nature and the crops, that later perhaps, missing them here, he’ll find them again if he returns to Normandy or Brittany. I cannot tell you how grateful I am for that letter. May God grant that things will improve for him and that things will go well for Cor and you too, dear children’ (FR b2406). Willemien van Gogh also wrote about this letter to Jo on 29 July 1889: ‘I shall ask Vincent for a small painting. He recently wrote such a nice letter to Ma, as he hasn’t written to Ma in years. He had been to Arles for a day, so he is indeed going out more. Has Theo been hearing occasionally from the director or doctor or some such person at Saint-Rémy?’ (FR b2932...
in note 3:
Van Gogh was presumably thinking here of the Australian painter John Peter Russell.
in note 4:
...623, n. 3. Gauguin had lived from October to December 1888 with Van Gogh in the Yellow House in Arles.
in note 5:
...by H. Hollidee; see letter 498, n. 1. The passage Van Gogh describes is not, as he maintains, from ‘De...
789 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 14 or Monday, 15 July 1889.
in title:
789 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 14 or Monday, 15 July 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b648 V/1962
in date note:
...Van Gogh says that he is ‘writing...again today’, and refers later on to a painting that is in the consignment announced in the present letter. Cf. also Dorn 1990, pp. 529-530. The dating of the two letters is determinable owing to the fact that Van Gogh writes in letter 790 that he is working on Wheatfield with sheaves and rising moon (F 735 / JH 1761). He must have painted the moonrise on the evening of 13 July (see Olson et al. 2003). Because Theo already responded to the letters on 16 July (see letter 792), they must date from Sunday, 14 or Monday, 15 July 1889....
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...poet’s garden’) (F 468 / JH 1578), which Van Gogh viewed as a pendant to Avenue of chestnut trees...
in note 16:
...possibly Charles-Elzéard Trabuc, the chief orderly who posed for Van Gogh two months later (letter 800).
in note 17:
Regarding Van Gogh’s neighbours at Arles, see letter 744, n. 6.
790 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 14 or Monday, 15 July 1889.
in title:
790 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 14 or Monday, 15 July 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b651 V/1962 (sheet 1) and inv. no. d145 V/1971 (sheet 2)
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...Van Gogh says he kept back (i.e. withheld from the consignment of paintings, see letter 789), was probably Orchard (F 511 / JH 1386). This canvas measures 72.5 x 92 cm. The canvas in the consignment, Orchard in blossom with a view of Arles (F 515 / JH 1683), depicts the same orchard. He calls it a ‘variation...but quite a vague one’, because it is not a derivative but a free variation on the motif. Pickvance also identified this ‘large study of an orchard’ as F 511, but said that this passage suggests that Van Gogh made a second version of it, F 512. This work, however, is not considered authentic and was not included in the catalogues raisonnés. Moreover, by ‘reworking�� Van...
791 Henriette Lamblot-Gaudin to Vincent van Gogh. Arles, Tuesday, 16 July 1889.
in title:
791 Henriette Lamblot-Gaudin to Vincent van Gogh. Arles, Tuesday, 16 July 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b3154 V/1966
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
On Sunday, 7 July 1889 Van Gogh undertook a supervised journey to Arles (see letters 787 and 789). It is not...
792 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Tuesday, 16 July 1889.
in title:
792 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Tuesday, 16 July 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b739 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
...van 's Gravesande, William Thornley, Henri de Toulouse-Lautrec and Vincent van Gogh. See Delevoy 1981, pp. 197 ff. Van Gogh exhibited six works: ‘Tournesols’ (Sunflowers in a vase (F 454 / JH 1562) and Sunflowers in a vase (F 456 / JH 1561)), ‘le lierre’ (Trees with ivy in the garden of the asylum (F 609 / JH 1693)), ‘verger en fleurs (Arles)’ (Orchard in blossom with a view of Arles (F 516 / JH 1685)), ‘champ de blé; soleil levant (Saint-Rémy)’ (Wheatfield at sunrise (F 737 / JH 1862)) and ‘la vigne rouge (Mont-Major)’ (The red vineyard (F 495 / JH 1626)). See Delevoy 1981, p. 216 and letter 820 (Van Gogh’s list of the works to be exhibited...
in note 11:
...Jo did not lend this version out to exhibitions until 1901. See Van Tilborgh and Hendriks 2001, pp. 26-27.
in note 16:
...ceramics, which were earlier exhibited at Theo van Gogh’s, were not to be seen at the exhibition.
in note 22:
Andries Bonger was married to Annie van der Linden. Jo and the rest of the Bonger family did not get along...
793 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Monday, 29 July 1889.
in title:
793 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Monday, 29 July 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b740 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...at the beginning of August (see letter 794). When Van Gogh left the asylum, Peyron described the various...
794 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 4 August 1889.
in title:
794 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 4 August 1889.
in original text:
Het was mij zoo vreemd geen brief van je te ontvangen, dat ik telegrafeerde om te weten of je wel waart. Dr...
...hoop dat deze ongesteldheid niet anders was dan een naklank van de vorige crisis, maar als er iets...
...tusschen de verschillende zieken en hangt dit af van wat zij betalen. Als men ongerust is stelt men...
...de mediceinen van Rivet. In je laatste brief schreef je dat wij om meer dan een reden broers zijn. Ik gevoel dat ook en al is mijn hart niet zoo fijngevoelig als dat van jou, kan ik soms mij indenken in de benauwdheid die je gevoelt door zooveel gedachten die niet opgelost worden. Verlies den moed...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b741 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...van Gogh-Bonger wrote about to her sister Mien on 9 August 1889: ‘Bad news from Vincent. On Saturday at 6 o’clock we got a telegram from the doctor – Vincent ill, letter follows. We worried all day Sunday, but fortunately a letter arrived around 4 o’clock; he’s having another crisis and tried to poison himself with his brush and paints. After that letter, nothing – you can imagine how upset Theo is – he’s coughing again and looks worse than he did before – tomorrow he has to see Rivet again’ (FR b4292). On a previous occasion Van Gogh supposedly tried to drink turpentine (see letter 752, n. 1); later on, paint will again prove a threat to Van Gogh’s health (see letter 835, n. 1 and letter 838...
in note 3:
Regarding Van Gogh’s previous attacks, see letter 750, n. 4.
in note 4:
Van Gogh wrote this in letter 790.
795 Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 16 August 1889.
in title:
795 Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 16 August 1889.
in original text:
...Je brief voor Cor hebben we ontvangen en hem van morgen overhandigd want hij is al vroeg, om 6 uur...
...al dadelijk van morgen begonnen hem de stad te laten zien, van de Place de l’Etoile tot de place de la Bastille en hij was er erg over verrukt–. Theo was wel een beetje te leur gesteld dat er voor hem geen lettertje bij was – toe schrijf je hem gauw eens – al is ’t maar één woordje – we zijn zoo verlangend van je zelf te hooren, hoe het je gaat en hopen zoo van harte dat je je gauw weer beter zult voelen. Je weet niet hoe dikwijls er aan je gedacht en over je gesproken wordt. Moe schreef ook, dat zij weer naar een brief van je verlangde – weet je wat Cor me van morgen van haar meebracht – een paar allerliefste kleine sokjes voor ons jongentje – (want ik blijf er toch maar bij, dat het een jongentje zal zijn – al lach je er me om uit!). Als je kunt laat je Theo dan gauw iets van je hooren – hij verlangt er zoo naar. In gedachten een hartelijken handdruk van Je...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b742 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
796 Joseph Roulin to Vincent van Gogh. Marseille, Monday, 19 August 1889.
in title:
796 Joseph Roulin to Vincent van Gogh. Marseille, Monday, 19 August 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1072 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
797 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Thursday, 22 August 1889.
in title:
797 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Thursday, 22 August 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b649 V/1962
in date note:
On 23 August 1889, Jo van Gogh-Bonger wrote to Willemien van Gogh that she and Theo had received from Vincent a letter written in pencil (FR b944). This must have been the present letter, even though it is written in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Regarding Van Gogh’s previous attacks, see letter 750, n. 4.
in note 5:
...Val-de-Marne) there was a well-known mental institution. Van Gogh mentions it again in letters 834 and 863.
in note 6:
Van Gogh not only ate filthy things he picked up from the ground but also tried to poison himself by eating paint and drinking turpentine, as emerges from the ‘monthly notes’ recorded by Dr Peyron in the admissions register of Saint-Rémy. (See Le grand registre de l’asile de Saint-Rémy in Documentation, 8 May 1889.) This was probably why he was not allowed to go to his studio. Van Gogh had previously written about the Provençal people’s prejudice against painters (see letter 747, n. 4...
in note 13:
...Rod’s Le sens de la vie, see letter 783, n. 5. Van Gogh is referring to the passage in which Rod...
798 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 2 September 1889.
in title:
798 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 2 September 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b650 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
Van Gogh’s lack of faith in the asylum was undoubtedly connected with his disappointment at the recurrence...
in note 10:
Van Gogh intended seven canvases for his mother and Willemien; see letter 803, n. 4. Lies van Gogh had long had in her possession the small Nuenen painting The old tower in the snow (F 87 / JH 600), and after...
in note 11:
Mrs van Gogh and Willemien moved on 2 November 1889 from Breda to Herengracht 100 in Leiden. Van Gogh’s sister Anna, her husband Joan van Houten and their daughters, Sara and Annie, also lived in Leiden.
in note 13:
Van Gogh’s description of the little house does not come from Le conscrit, which he refers to in letter 800, but was probably inspired by the little blue house in Borgerhout (Antwerp), as described in the novel La maison bleue by Henri Conscience: ‘From either side of its door climbed a vine whose intertwined branches surrounded the windows with festoons, and covered the blue-painted façade and the red roof tiles so completely that one would think one was looking at a cradle of greenery. When, in late autumn, the two vines showed their white and blue grapes through the bright green foliage, we would stop, every child, on the road to school, in front of the pretty little house’ (De chaque côté de sa porte grimpait une vigne dont les rameaux entrelacés entouraient les fenêtres de festons, et couvraient si complétement la façade peinte en bleu et les tuiles rouges du toit, qu’on eût cru voir un berceau de verdure. Lorsque, dans l’arrière-saison, les deux vignes montraient leurs raisins blancs et bleus à travers le feuillage d’un vert éclatant, nous nous arrêtions, tout enfant, sur le chemin de l’école, devant la jolie maisonnette) (ed. Paris 1882, pp. 1-2). The description of the surroundings is something that Van Gogh himself might have penned...
in note 14:
...the 1880s and ’90s, he was seen as Monet’s rival. See Thomson, ‘Theo van Gogh’ 1999, p. 203, n. 144.
in note 17:
...paintings in the Ecole de Pharmacie in Paris. Van Gogh saw them in 1887 at the exhibition held at...
in note 18:
Van Gogh was possibly mistaken about the title The engagement meal and actually meant The wedding dinner...
in note 25:
Van Gogh had written in his previous letter that he had a sore throat. It had probably been caused by the...
799 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Thursday, 5 September 1889.
in title:
799 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Thursday, 5 September 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b743 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
Theo writes that Weissenbruch is not dead, because Van Gogh had assumed this in letter 776. Tersteeg sent the...
in note 13:
...Van Gogh’s paintings: ‘His Irises violently shred their purple parts over their lath-like leaves. Mr van Gogh is a diverting colourist even in eccentricities like his Starry Night: on the sky, criss-crossed in coarse basketwork with a flat brush, cones of white, pink and yellow, stars, have been applied straight from the tube; orange triangles are being swept away in the river, and near some moored boats strangely sinister beings hasten by’ (Les Iris de celui-ci déchiquètent violemment leurs pans violets sur leurs feuilles en lattes. M. Van Gogh est un amusant coloriste même dans des extravagances comme sa Nuit étoilée: sur le ciel, quadrillé en grossière sparterie par la brosse plate, les tubes ont directement posé des cônes de blanc, de rose, de jaune, étoiles; des triangles d’orangé s’engloutissent dans le fleuve, et, près de bateaux amarrés, des êtres baroquement sinistres se hâtent). See Fénéon 1970, vol. 1, p. 168. On 26 August 1889, Theo paid 10 francs for Vincent’s contribution to the Société des Indépendants, and in March 1890 another 10 francs via Tanguy for the exhibition of the Indépendants. See Account book 2002, pp. 44-45...
800 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Thursday, 5 and Friday, 6 September 1889.
in title:
800 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Thursday, 5 and Friday, 6 September 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b652 a-d V/1962
in date note:
Van Gogh says that he has not been out of doors for six weeks (i.e. since his breakdown on 16 or 17 July), so the letter must date from the first week of September. He has not yet received Theo’s letter of 5 September (799). The length of the letter, combined with the progress he says he is making in his work, leads us to assume that Van Gogh wrote the letter over the course of two days: he says, for example (l. 103 ff.) that he is working on the painting of the reaper, whereas later in the letter (l. 314) it appears to be finished. Taking this into account, we have dated the letter to Thursday, 5 and Friday, 6 September 1889...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...was damaged; see letter 776, n. 29. The repetition Van Gogh made of it is The bedroom (F 484 / JH 1771).
in note 3:
...substantial areas of paint loss that accord with what Van Gogh describes. See Inge Fiedler et al., ‘Material, intention, and evolution’, in exhib. cat. Van Gogh’s bedrooms. Chicago (The Art Institute of...
in note 7:
...preface to Conscience’s Le conscrit, from which Van Gogh had already copied out the passage in question...
in note 9:
Van Gogh is probably referring to Sower with setting sun (F 450 / JH 1627), with which he previously compared...
in note 10:
Van Gogh was working on Reaper (F 618 / JH 1773), the repetition of the work mentioned in n. 8 above. See...
in note 12:
...not known. Van Gogh gave it to Trabuc and made a repetition of it for Theo: Charles-Elzéard Trabuc (F 629 / JH 1774). See letter 801. The orderly’s wife was Jeanne Trabuc-Lafuye, whose portrait Van Gogh did in...
in note 15:
Van Gogh must be referring to an item in the column ‘Lettre de Russie’ in the Le Figaro of 4 September 1889 about the death of the Russian journalist Andrey Alexandrovich Kraevsky: ‘Kraëwsky, the founder of the Russian political press, has passed away after a long cardiac illness, exacerbated by the emotional turmoil he had to endure in the last years of his life.’ (Kraëwsky, le fondateur de la presse politique en Russe, vient de s’éteindre après une longue maladie de coeur, qui a été aggravée par les émotions qu’il a eu à supporter pendant les dernières années de sa vie.) Van Gogh’s remark that the only thing to do was to ‘work passionately’ (l. 230) is presumably connected with the passage about Kraëwsky’s ‘long career as a relentless worker’ (longue carrière de travailleur acharné) (p. 4...
in note 16:
Van Gogh painted many self-portraits in Paris, but here he is most likely referring to Self-portrait as a...
in note 17:
At the end of September, Van Gogh sent two consignments to Theo, containing altogether 17 no. 30 canvases...
in note 18:
In letter 806 Van Gogh wrote that he had painted the first version of the reaper (Reaper (F 617 / JH 1753...
in note 19:
Van Gogh is alluding to the passage in Goncourt’s Manette Salomon (1867), in which the painter Chassagnol...
in note 21:
...with palette, 1878, and Portrait of a young woman (both Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2292 and Ill. 146.
in note 22:
For Russell’s Vincent van Gogh, see letter 650, n. 6.
in note 24:
Van Gogh had spoken of this letter from Gauguin in letter 797.
in note 29:
Mrs van Gogh celebrated her 70th birthday on 10 September. At the end of September, Van Gogh painted a smaller version of the reaper for her: Reaper (F 619 / JH 1792). See letter 806.
in note 31:
Regarding the paintings Van Gogh made for his mother and Willemien, see letter 803, n. 4. Lies must be the...
in note 34:
For Delacroix’s Daniel in the lions�� den, see letter 726, n. 21.
801 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 10 September 1889.
in title:
801 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 10 September 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b653 a-c V/1962
in date note:
...mother’s birthday, which was 10 September, and Jo van Gogh-Bonger dates the letter in Brieven 1914 to 10...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
For Delacroix’s Daniel in the lions�� den, Algerian women in their apartments, Alfred Bruyas and Aline...
in note 10:
Van Gogh is referring to the nuns, supervised by Madame Deschanel (Sister Epiphane), who nursed the patients...
in note 11:
...Van Gogh’s neighbourhood in Arles had signed a petition against him, because he supposedly represented a threat to his surroundings. The chief of police had him committed to hospital and locked up his studio. Van Gogh...
in note 12:
...It is not known when and in what circumstances he stayed ‘in a lodging-house’, as Van Gogh writes.
in note 13:
The first version is not known; further on Van Gogh says that he has given it to the orderly, Trabuc. The...
in note 14:
It emerges from letter 805 that Van Gogh is referring here to Self-portrait (F 627 / JH 1772).
in note 15:
The orderly’s wife was Jeanne Trabuc-Lafuye. Van Gogh painted her portrait a short while later; see letter...
in note 16:
Van Gogh had ordered canvas, paint and brushes in letter 800.
in note 18:
...in the correspondence. Theo did ask Jouve, whom Van Gogh later mentions as a third possibility (see...
in note 19:
For Gauguin’s Van Gogh painting sunflowers, see letter 723, n. 6.
in note 21:
...c. 1850 (Oslo, Nasjonalgalleriet). Ill. 3062. Van Gogh’s mention of Delacroix’s The crusaders must...
in note 23:
...Les maîtres d’autrefois; see letter 450, n. 3. Van Gogh’s remark about Potter is possibly connected...
in note 25:
...The red vineyard (F 495 / JH 1626). In letter 806 Van Gogh says that he wants to make repetitions of both...
in note 29:
Mrs van Gogh celebrated her 70th birthday on 10 September.
in note 30:
...attack on 16 or 17 July (the first in Saint-Rémy), Van Gogh had not been out of doors, not even in the...
in note 32:
...and Portrait of a woman with a dog (Amsterdam, Van Gogh Museum). Jouve rented an apartment and a large...
in note 33:
In Arles Van Gogh had had three attacks between 23 December and the end of February (see letter 750, n. 4...
802 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 18 September 1889.
in title:
802 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 18 September 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b744 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
In letter 801 Van Gogh had suggested putting the idea to Jouve. Regarding his studio, see letter 801, n. 32...
in note 4:
Van Gogh had ordered the paint in letter 800 and the extra shipment of white in letter 801. The paints Theo...
803 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, Thursday, 19 September 1889.
in title:
803 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, Thursday, 19 September 1889.
in original text:
...de bijzonderheden van Cors vertrek en dan dat U met November verhuizen gaat; ik kan ’t me wel begrijpen dat U gaarne meer in de buurt van uw kleinkinderen zijn wilt. Maar het zal toch een vreemd gevoel zijn te denken er niemand van ons in Brabant gebleven is.– Het is mijn plan U binnen kort een schilderij te sturen en aan Wil ook, ik heb ze onderhanden en tegen ’t eind van de maand zeker...
...ik werk van s’morgens tot s’avonds haast aan een stuk door, den eenen dag voor, den anderen dag...
...voor een tijd minder ver van Parijs te zijn en denkelijk zal daar wel van komen. Niet dat ik er...
...er zoo velen die ondanks zenuwziekte – of toevallen van tijd tot tijd – toch hun gang gaan en...
...daar vrees ik nog wel meer van te merken in vervolg van tijd. Maar er schijnt geen regel op te zijn en de dokter herhaalde mij al menigmaal dat men er niets vooruit van zeggen kan.– Maar als men...
...soms denk dat zij serieuser en beter zijn dan de rest van mijn werk. En als het zijn mogt dat mijn...
in ongoing topic 2:
Mrs van Gogh and Willemien’s move to Leiden (798)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b654 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mrs van Gogh celebrated her 70th birthday on 10 September.
in note 2:
Van Gogh had started a letter to his mother on 9 September; see letter 801.
in note 3:
Willemien had been staying in Middelharnis, and Mrs van Gogh in Princenhage (FR b2902, b2931).
in note 4:
By the end of September, Van Gogh had finished five canvases for his mother and Willemien: Wheatfield and...
in note 6:
Shortly before this, Van Gogh had painted two self-portraits, Self-portrait (F 627 / JH 1772) and...
804 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Thursday, 19 September 1889.
in title:
804 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Thursday, 19 September 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b714 V/1962
in additional details:
Enclosed with letter 803 to Mrs van Gogh.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Willemien had been staying in Middelharnis, and Mrs van Gogh in Princenhage (FR b2902, b2931).
in note 4:
The letter to Mrs van Gogh is letter 803.
in note 5:
Van Gogh painted two versions of Pietà (after Delacroix), F 630 / JH 1775 and F 757 / JH 1776, after the...
in note 6:
...Van Gogh mentions ‘a few’ copies (in letter 805 he meanwhile has seven). Because he most likely kept to the order of the prints, the ‘few’ mentioned here were probably the first of the series (for the prints and Van Gogh’s paintings after them, see letter 805, n. 6...
in note 7:
...it here; on 19 October 1889, she wrote to Jo van Gogh-Bonger that she had enjoyed it very much (FR...
in note 8:
...of 28 April 1888; the second part appeared on 5 May. Van Gogh took his information from the first part.
in note 9:
...1844 (Saint-Denis du Saint-Sacrement, Paris). Van Gogh must have misidentified this painting as the...
in note 11:
...F 757 / JH 1776); the canvas measures 42 x 34 cm. Van Gogh painted this ‘sketch’ first, as emerges...
in note 12:
...574, n. 5. Germinie’s sad appearance, which Van Gogh compares with that of his model, is expressed...
in note 14:
Van Gogh is referring to the first version of the portrait of Jeanne Trabuc, the 55-year-old wife of the...
in note 22:
Van Gogh had not been out of doors since his attack on 16 or 17 July 1889 (see letter 793, n. 1).
805 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Friday, 20 September 1889.
in title:
805 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Friday, 20 September 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b655 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Willemien had been staying in Middelharnis, and Mrs van Gogh in Princenhage (FR b2902, b2931).
in note 4:
Van Gogh had painted two versions of Pietà (after Delacroix), F 630 / JH 1775 and F 757 / JH 1776, after the...
in note 5:
For Loti’s article ‘Carmen Sylva’ with the passage quoted by Van Gogh, see letter 804, n. 8.
in note 6:
...see letter 156, n. 1. Later on in the letter, Van Gogh writes that he painted Sheepshearers (after...
in note 7:
...after it, see letter 160, n. 10. In October 1889 Van Gogh made a painting after it: Diggers (after...
in note 8:
...686, n. 6. At the beginning of November 1889, Van Gogh painted Sower (after Millet) (F 689 / JH 1836...
in note 9:
...The plain of Chailly, see letter 157, n. 25. Van Gogh painted Snow-covered field with a plough and...
in note 10:
...Between the end of October 1889 and January 1890, Van Gogh made paintings after all four prints: Morning...
in note 11:
...by Laurens after Delacroix, see letter 768, n. 22. Van Gogh made the painting The Good Samaritan (after...
in note 13:
The self-portrait Van Gogh sent is Self-portrait (F 627 / JH 1772).
in note 14:
Self-portrait (F 528 / JH 1780). See Van Tilborgh et al. 2020.
in note 16:
Van Gogh placed this order for canvas and paint in letter 800.
in note 17:
...moon (F 735 / JH 1761). As emerges from letter 806, Van Gogh waited before sending this study, as well as...
in note 18:
On the basis of letter 806, in which Van Gogh refers to a study he has decided against sending as...
in note 19:
...background (F 712 / JH 1740). Later in the letter Van Gogh describes this work as ‘olive trees with...
in note 22:
...of a wheatfield, F 719 / JH 1725, which, moreover, Van Gogh called a ‘field of yellowing wheat’ (letter...
in note 28:
Van Gogh had two versions of the Reaper: F 617 / JH 1753 and F 618 / JH 1773. See letter 800. He sent them to...
in note 29:
...were not yet dry were probably the paintings that Van Gogh sent, along with the two versions of the reaper...
806 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 28 September 1889.
in title:
806 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 28 September 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b656 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Cypresses (F 613 / JH 1746). Van Gogh kept for himself the other painting of cypresses: F 620 / JH 1748; in...
in note 16:
...clean-shaven face (F 525 / JH 1665), 40 x 31 cm. Van Gogh depicted the portrait in The bedroom (F 483...
in note 17:
...des Artistes Indépendants; see letter 799. In the end Van Gogh did not make a repetitions of these.
in note 20:
Van Gogh had asked for ten tubes of zinc white in letter 801. Theo had told him that Tasset had no more zinc...
in note 21:
Van Gogh’s description of the trees and the soil corresponds quite closely with the ones in Olive grove (F...
in note 22:
Van Gogh is referring to the five paintings of sunflowers made in Arles. On this subject, see letter 783, n...
807 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 4 October 1889.
in title:
807 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 4 October 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b745 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Parijsche brieven i. Praatjes en impressies over den 14den Juli’ (Paris letters i. Conversations and...
in note 3:
Van Gogh had asked for reproductions of Millet’s The Diggers, The sower, Winter: The plain of Chailly and...
in note 5:
Shortly before 14 July, Van Gogh had travelled under supervision to Arles to collect paintings he had left...
in note 6:
...Van Gogh that that wasn’t possible for us, that you had a lot of problems with the children, but that I’ll see if we couldn’t find a place where he could live quietly and work; that isn’t easy.’ (Van Gogh m’a demandé si il ne nous conviendrait pas de prendre son frère avec nous au printemps prochain, les médecins où il se trouve ont déclaré qu’il était guéri, que son mal cependant peut revenir, mais par petits accès. J’ai dit à Van...
808 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 5 October 1889.
in title:
808 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 5 October 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b657 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Van Gogh’s visit to Arles had taken place shortly before 14 July (see letter 789).
in note 6:
Van Gogh is referring to the third consignment of paintings from Saint-Rémy; see letter 806.
in note 7:
...plans to write an article about Van Gogh, see letter 807. It can no longer be ascertained whether there was any connection between Isaäcson’s efforts to publish a piece on Van Gogh and the financial support Theo...
in note 11:
...the two views of the garden and the asylum that Van Gogh mentions in letter 810. Perhaps it is Trees in...
in note 12:
By ‘Greek studies�� Van Gogh means studies after plaster casts. In Paris he had painted a series of such...
in note 13:
...née Elisabeth Lazau-Audibert (present whereabouts unknown; photograph Amsterdam, Van Gogh Museum, Archives Vincent van Gogh Foundation). Ill. 2294. In 1960 it was still present in the asylum of...
809 To Emile Bernard. Saint-Rémy, on or about Tuesday, 8 October 1889.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Remarkably, Van Gogh now occasionally addresses his ‘pal’ Bernard with ‘vous’, since in his previous...
in note 2:
...to look at Vincent’s paintings (letter 807). Van Gogh’s mention, later in the letter, of ‘the...
in note 3:
...in the summer of 1889. In contrast to what Van Gogh evidently thought (l. 19), he had not been in...
in note 4:
In addition to the three canvases that Van Gogh describes in this letter (see nn. 5, 6 and 12 below), the...
in note 8:
...it is impossible to identify the article from which Van Gogh got his information about the Egyptian house.
810 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Tuesday, 8 October 1889.
in title:
810 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Tuesday, 8 October 1889.
in ongoing topic 3:
Mrs van Gogh and Willemien’s move to Leiden (798)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b658 V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed letters for Isaäcson and Gauguin (both no longer extant), as well as one for Bernard...
in date note:
Van Gogh is referring to the consignment of paintings which he sent ‘about ten days ago’ (l. 125...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had depicted this field in his three versions of the Reaper: F 617 / JH 1753, F 618 / JH 1773 and F...
in note 6:
In letter 808 Van Gogh had said that he urgently needed zinc white and canvas.
in note 8:
Van Gogh is probably referring here to the letter from Gauguin, receipt of which he confirmed in letter 797...
in note 11:
...at the Royal Academy, specializing in watercolours. Van Gogh’s remark therefore refers to work Weber had...
in note 12:
...For the print by Virginie Demont-Breton after which Van Gogh made the painting, see letter 800, n. 26.
in note 15:
Ravine (F 662 / JH 1804). Owing to a lack of canvas (see ll. 55-56), Van Gogh painted this over a landscape from June 1889. See Chavannes and Van Tilborgh 2007.
811 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 21 October 1889.
in title:
811 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 21 October 1889.
in original text:
...zijt. om U voor Uw laatsten brief en de tijding van Cor’s goede reis te bedanken. Ik geloof dat...
...werk van de Haan houd ik ook veel van. Nu kan ik U mededeelen dat wat ik U beloofde geheel klaar is – namelijk vijf van mijn landschapstudies en een klein portret van me zelf. en een studie van een...
...mij niet aangaat, alleen wilde ik zorgen dat er wat van mij in de familie zij en tracht er alleen...
...ik U schuldig voor een volgend jaar. Aan het portretje van mezelf dat ik er bij voeg zult U zien...
...ik ook zoo gevoel en denk, alleen zijn de boeren van meer nut in de wereld. Eerst als men al de...
...men zich al de moeite heeft getroost om meester van zijn penseel te worden kan men het schilderen...
...die hooge prijzen waarvan men hoort, betaald voor werk van schilders die dood zijn en bij hun leven...
...schilderen dan ook, dat het blijvende er van een soort van bloemen kweeken is. En wat dat aangaat...
...ik ben op t’oogenblik bezig aan een portret van een van de zieken hier. Het is zonderling dat als...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh and Willemien’s move to Leiden (798)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b660 V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘I wanted to write to you one more time while you’re still in the old house’ (ll. 1*-2). Mrs van Gogh and Willemien were to move on Saturday, 2 November 1889 from Breda to Leiden. He wrote the same thing to his sister Willemien (letter 812), so there is a good chance that the two letters were sent at the same time. Moreover, Vincent thanks his mother for sending him news of Cor (who has gone to South Africa), news which she had also passed on to Theo (see letter 813 of 22 October). Assuming that Mrs van Gogh sent her sons news of their brother at more or less the same time, and that Vincent responded immediately, we have dated both letters sent to Breda to about Monday, 21 October 1889...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...FR b1901). However, it emerges from Willemien van Gogh’s letter of 3 April 1890 to Dries and Annie...
in note 8:
Aunt Mina (Willemina), a sister of Mrs van Gogh and the widow of the Rev. J.P. Stricker, lived in Amsterdam. A letter written by Mrs van Gogh to Theo and Jo at the beginning of September 1889 reveals that Aunt Mina...
in note 10:
In November 1888 Van Gogh had made the painting The red vineyard (F 495 / JH 1626) in the vicinity of Arles.
in note 11:
...in Zundert . They were brothers of Wouterina, the Van Gogh’s maidservant, and sons of Anthonie Prins and...
812 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 21 October 1889.
in title:
812 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 21 October 1889.
in ongoing topic 2:
Mrs van Gogh and Willemien’s move to Leiden (798)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b715 V/1962
in date note:
Van Gogh writes: ‘Soon you’ll move house, and this will be the last time I write to you at Breda’ (ll...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This study of olive trees is not known; Van Gogh wrote in letter 806 that it was a smaller version of one of...
in note 8:
...in a glass with a book (F 393 / JH 1362), which Van Gogh said in letter 590 was to be for Willemien. For...
in note 9:
...Margot Begemann owned only early paintings by Van Gogh, namely The old church tower at Nuenen with a...
in note 12:
Van Gogh is referring to the sober, simple way of life – idealised by George Eliot – chosen by the resolute protagonist Felix Holt, who lives ‘in the absence of all elegance, luxury, gaiety or romance’ and ‘has chosen his lot. He means always to be a poor man’. Van...
in note 14:
Van Gogh derived his knowledge of the simple interiors of the Japanese from Loti’s Madame Chrysanthème...
813 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Tuesday, 22 October 1889.
in title:
813 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Tuesday, 22 October 1889.
in original text:
...mais où il paraît souvent de bonnes choses & puis van Rijsselberghe, un des Vingtistes de Bruxelles, ce...
in translation:
...but in which good things often appear, and then Van Rijsselberghe, one of the Vingtistes from Brussels...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b746 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...Veth 1864-1925. Chroniqueur van een bewogen tijdperk. Amsterdam and Brussels 1987; Nop Maas, ‘Nevel en wind. Enkele reacties op De Nieuwe Gids oktober 1885 - mei 1886’, Jaarboek van de Maatschappij der...
in note 4:
...society Les Vingt, see letter 580, n. 6. Theo van Rijsselberghe had been part of Les Vingt since its...
in note 10:
The Alpilles with a hut (F 622 / JH 1766). Van Gogh gave it the title ‘the mountain’ (see letter 805).
814 Joseph Roulin to Vincent van Gogh. Marseille, Thursday, 24 October 1889.
in title:
814 Joseph Roulin to Vincent van Gogh. Marseille, Thursday, 24 October 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1073 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh mentions the same number of canvases in letter 809 to Bernard; see n. 4 to that letter for the works...
in note 3:
Van Gogh likely wrote to Roulin about his plan to put himself in the care of Dr Gachet in Auvers. See letter...
815 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Friday, 25 October 1889.
in title:
815 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Friday, 25 October 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b659 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had asked for reproductions of Millet’s The two diggers, The sower, Winter: The plain of Chailly...
in note 3:
...brieven’ (Paris letters), see letter 807, n. 2. Van Gogh is referring to the article ‘Gevoelens over...
in note 8:
Van Gogh’s Self-portrait (F 626 / JH 1770) later came into the possession of Isaäcson.
in note 10:
Van Gogh is referring to the painter Charles Eugène Prévost and the collector Count Armand Doria. The...
in note 13:
It is possible that Van Gogh wrote ‘l’écrire’ instead of ‘t’écrire’.
in note 14:
...a photograph of Millet’s drawing The first steps (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*51). Ill. 286. In January 1890 Van Gogh made a painting after it, The first steps (after Millet) (F 668 / JH 1883). The photograph displays the grid lines applied by Van Gogh to guide him in transferring the representation to the canvas.
in textual note 97:
t’écrire < It is possible that Van Gogh wrote ‘l’écrire’.
RM18 Fragment of a letter to Theo van Gogh containing a copy of the poem ‘St Jerome’s love’ by Thomas Moore. Saint-Rémy-de-Provence, about November-December 1889.
in title:
RM18 Fragment of a letter to Theo van Gogh containing a copy of the poem ‘St Jerome’s love’ by Thomas...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b672 c V/1962
in additional details:
...it with any other letter. It seems, rather, that Van Gogh kept the sheet for himself because of the poem...
in date note:
...1889 and letter 827 of 9 or 10 December 1889). Van Gogh also copied the poem in letter 832 of about 23...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
816 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Sunday, 3 November 1889.
in title:
816 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Sunday, 3 November 1889.
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh and Willemien’s move to Leiden (798)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b661 V/1962
in additional details:
The order for paints that Van Gogh enclosed in this letter has not been preserved.
in date note:
...was probably made during the heavy rainfall on 31 October 1889 (see Hendriks and Van Tilborgh 2001, p. 155). Moreover, Van Gogh writes ‘At home they’ll have moved by now’ (l. 71); that move took place on...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
...in ll. 113-115: The garden of the asylum (F 660 / JH 1849). See Hendriks and Van Tilborgh 2001, pp. 155-156.
in note 10:
Van Gogh had promised his mother and Willemien seven paintings; see letter 811.
in note 15:
...be ascertained which work or works by Delacroix Van Gogh is referring to here. Two paintings are known...
in note 17:
The garden of the asylum (F 660 / JH 1849) measures 73 x 92.5 cm. See Hendriks and Van Tilborgh 2001, p. 155.
in note 18:
...the asylum (F 643 / JH 1799), described in letter 810. See Hendriks and Van Tilborgh 2001, p. 155 (n. 84).
817 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Le Pouldu, between about Sunday, 10 and Wednesday, 13 November 1889.
in title:
817 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Le Pouldu, between about Sunday, 10 and Wednesday, 13 November 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b866 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This letter from Van Gogh to Gauguin is not known. It was enclosed with letter 810 to Theo.
in note 6:
For Gauguin’s Human miseries, see letter 717, n. 2. A drawing by Van Gogh after this painting is not known.
in note 10:
...Van Gogh [i.e. Theo]; it would be understood even less than the rest. I’ve sent the drawing of it in a letter to Vincent, who had written me an equally sad letter.’ (Je garde cette toile inutile de la montrer à Van...
818 Octave Maus to Vincent van Gogh. Brussels, Friday, 15 November 1889.
in title:
818 Octave Maus to Vincent van Gogh. Brussels, Friday, 15 November 1889.
in sketch B:
...1862) and The red vineyard (F 495 / JH 1626). Cf. Van Gogh’s list of works to be exhibited in letter...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1344 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
819 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 16 November 1889.
in title:
819 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 16 November 1889.
in original text:
...venu aimait beaucoup les pommiers en fleurs, mais van Rijsselberghe saisit mieux ce que tu cherches...
in translation:
...much liked the apple trees in blossom, but Van Rijsselberghe grasps better what you’re seeking in...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b747 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
Theo had written in letter 813 that Theo van Rijsselberghe had seen Vincent’s canvases at Tanguy’s.
in note 13:
...to confront his children with the unstable Van Gogh. See Jampoller 1986, p. 57 and Correspondance...
820 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Tuesday, 19 November 1889.
in title:
820 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Tuesday, 19 November 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b662 V/1962
in additional details:
Van Gogh enclosed a letter for Isaäcson, which is no longer extant, as well as letter 818 from Maus, with a...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...1562) and Sunflowers in a vase (F 456 / JH 1561). Van Gogh considered these two versions suitable to be...
in note 10:
Van Gogh had written this to Bernard in June 1888; see letter 632.
in note 12:
Van Gogh is mistaken: The Light of the World is not by Millais, but by William Holman Hunt. See letter 108...
in note 14:
Van Gogh’s furniture from the Yellow House was in storage at Ginoux’s Café de la Gare; see letter 760...
in note 15:
A reference to the petition to have Van Gogh placed under restraint, which had been signed by the residents...
in note 16:
Van Gogh’s first attack in Saint-Rémy had occurred shortly after his visit to Arles (see letter 793).
in note 20:
Van Gogh sketched the way he wanted his paintings to be hung on the back of letter 818, which he enclosed in...
821 To Octave Maus. Saint-Rémy-de-Provence, Wednesday, 20 November 1889.
in original text:
Vincent van Gogh...
in translation:
Vincent van Gogh...
in location:
Brussels, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten. Fonds van der Linden. Octave Maus archieven. Inv. no. 5308.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
822 To Emile Bernard. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Tuesday, 26 November 1889.
in date note:
Van Gogh reports that he has finished five no. 30 canvases of olive groves (l. 160); he writes the same in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Bernard had sent six photographs of recent paintings, four of which Van Gogh discusses in the present letter (see nn. 3, 5, 10 and 11 below). Van Gogh probably also received a photograph of Bernard’s Deposition...
in note 3:
Van Gogh must have received a photograph of The adoration of the shepherds , 1889 (private collection), which...
in note 4:
...painting Birth of the calf, c. 1864, which Van Gogh must have seen at the retrospective exhibition...
in note 6:
...a copy of it’ (Lettres à Bernard 1911, p. 144). Van Gogh made the copy in watercolour in December 1888...
in note 10:
...Van Gogh, reacted positively: ‘the Christ seems to me not only better, but even more beautiful. Overall, the canvas breathes a purposefulness, an imaginative style that I find quite amazing. The disproportionate length of the figure at prayer is very bold and adds to its movement. You were right to exaggerate it, at least one doesn’t think of the model, or of that bloody reality. The soldiers well arranged. In the photograph you can see a head of Judas that vaguely resembles me. Rest assured, I don’t see anything wrong in it’. See Gauguin lettres 1946, p. 178. Bernard told Gauguin about the criticism voiced by Van Gogh in this letter. Gauguin reacted in a letter written to Bernard in late 1889: ‘Vincent wrote much the same to me, that we were becoming affected etc...I replied to him!’ (Vincent m’a écrit à peu près la même chose qu’à vous; que nous allions au maniéré etc... Je lui ai répondu!) See Gauguin lettres 1946, p. 194 (incorrectly dated to June 1890. See also exhib. cat. Washington 1988, p. 128, n. 3...
in note 12:
While Gauguin was in Arles, Van Gogh had started the first version of La berceuse (F 508 / JH 1671), which he...
in note 15:
Van Gogh seems to be referring to Starry night (F 612 / JH 1731), which he had made in June of that year...
in note 16:
A little later in the letter Van Gogh says that he has five no. 30 canvases of olive groves. These were Olive...
in note 17:
In December 1888 Van Gogh and Gauguin had travelled to Montpellier to visit the Musée Fabre. The ‘tiny panel�� Van Gogh refers to is The death and assumption of the Virgin (now no longer attributed to Giotto). See...
in note 18:
...canvas Van Gogh describes in such detail is The garden of the asylum. There are two variants, F 660 / JH 1849 and F 659 / JH 1850; the one referred to here is probably the second one. See Hendriks and Van Tilborgh...
in note 21:
Van Gogh cites this merely as an example; as far as we know, Bernard did not paint the Sermon on the Mount...
in note 24:
...at Theo’s in Paris, as was the repetition of it, Reaper (F 618 / JH 1773), which Van Gogh mentions below.
in note 26:
Van Gogh had requested this information in letter 809.
823 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 26 November 1889.
in title:
823 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 26 November 1889.
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh and Willemien’s move to Leiden (798)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b664 V/1962 and b2970 V/1982 (envelope)
in additional details:
...27 NOV 89’. Stamp: 15 centimes. The address reads: ‘Monsieur Th. van Gogh/ 8 Cité Pigalle/ Paris’.
in date note:
...entirety. The olive trees’. In the present letter Van Gogh treats this subject in detail. The envelope is...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had bought paint on his last visit to Arles; see letter 820.
in note 3:
Gauguin had sent Van Gogh a sketch of his painting Christ in the Garden of Olives; see letter 817. Bernard...
in note 8:
Van Gogh is referring to the letter to Isaäcson that he had enclosed with letter 820 to Theo, asking him to...
824 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 7 December 1889.
in title:
824 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 7 December 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b667 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
In his previous letter (823), Van Gogh had asked for 10 metres of canvas.
in note 2:
...study of olive trees is not known; in letter 806 Van Gogh wrote that it was a smaller version of one of...
in note 4:
...known if the canvas came into the possession of Mrs van Gogh and Willemien; Jo sold it to Cassirer in 1902...
in note 5:
...a ploughman (F 625 / JH 1768). This painting belonged to Willemien van Gogh. See Account book 2002, p. 181.
in note 6:
...F 743 / JH 1790). It is not known if the canvas came into the possession of Mrs van Gogh and Willemien.
in note 7:
...January-February 1890. It is unlikely that Van Gogh is referring to an olive grove, as Pickvance assumed in exh. cat. New York 1986 (p. 301), since in that case Van Gogh would have written ‘verger...
in note 8:
...if the canvas ever came into the possession of Mrs van Gogh and Willemien; Jo sold it to Cassirer in 1910...
in note 9:
...this consignment, apart from the ones mentioned by Van Gogh later on in the letter. The possibilities...
in note 11:
...JH 1849) and The garden of the asylum (F 659 / JH 1850). See Hendriks and Van Tilborgh 2001, p. 155. In letters 834 and 891, Van Gogh uses the word ‘variantes’ for two works with the same composition, so that must also be the case here. Van Gogh’s wording seems to suggest that both variants were in the consignment...
in note 12:
...no. 30 canvases. Later on, however, it appears that Van Gogh’s mention of ‘studies on no. 30...
in note 13:
...plane trees’) (F 657 / JH 1860). In letter 834 Van Gogh writes that the repetition is ‘more...
in note 14:
Diggers (after Millet) (F 648 / JH 1833). Van Gogh painted it after a photo of Millet’s The two diggers...
825 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 8 December 1889.
in title:
825 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 8 December 1889.
in ongoing topic 4:
Mrs van Gogh and Willemien’s move to Leiden (798)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b748 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...1562) and Sunflowers in a vase (F 456 / JH 1561). Van Gogh had framed these works himself with strips of...
in note 6:
The other works that Van Gogh eventually exhibited were Orchard in blossom with a view of Arles (F 516 / JH...
in note 7:
...Mazade. Lauzet included two works from the collection of the Van Gogh brothers: no. 4 The Italian girl and no. 15 Woman at a well (both Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 309 and 2306. For this publication, see...
in note 9:
...d’ensoleillement). In the summer of 1889, Bernard had prepared a short article about Van Gogh for the same magazine and sent it to Aurier. See Van Gogh 2007, pp. 360-365 and exh. cat Mannheim 1990, pp. 381-382.
826 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, Monday, 9 or Tuesday, 10 December 1889.
in title:
826 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, Monday, 9 or Tuesday, 10 December 1889.
in original text:
...er eens met zijn velen” te zijn toen de kinderen van Anna en Lies bij U waren. Wil heeft mij de...
...dagen zult beleven te Leiden – en wees er van verzekerd ik zeer dikwijls aan U denk hier, waar ik...
...ik bepaald er niet meer aan te herstellen. Den schok van toen zal ik echter altijd blijven voelen...
...omdat ik er een paar schilderijen zal hebben van hier die niettegenstaande ze in een heel andere...
...menschen die geen wat men noemt verstand van schilderijen hebben zouden kunnen worden begrepen. En...
...zou gaan helpen in Januarij en hoop dat daar maar van komen zal en als U in dien tusschentijd bij...
...van haar dat zij zooals U schrijft lijdt zonder klagen. Ik stel me voor een groot gedeelte van...
...geschilderd is nog. Want ’t is hier een streek van ’t zuiden, niet warmer dan bij ons en de...
...geschenen van t’heele gedoente – en dit de spuigaten nog al erg uitliep.– Dat zijn van die rare dingen in t’leven waar men moeielijk een touw aan vast kan maken om er de reden van zijn van...
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh and Willemien’s move to Leiden (798)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b665 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...children, and not to Lies’s illegitimate daughter, Hubertine Normance, who was born on 3 August 1886 and lived until 1969. Cf. Benno Stokvis, Lijden zonder klagen: het tragische levenslot van Hubertina van Gogh. Baarn 1969. Vincent’s sister Anna and her husband, Joan van Houten, had two daughters, Sara and Annie.
in note 2:
Mrs van Gogh described her new apartment to Theo and Jo as follows: ‘Wil actually has a nice little room of...
in note 3:
Mrs van Gogh knew of the exhibition because Theo had written to Willemien about it. See letter 827, n. 4.
in note 6:
After the death of her husband, Uncle Vincent van Gogh, on 28 July 1888, Cornelia van Gogh-Carbentus moved to The Hague on 28 November 1889.
in note 7:
...servants Jacob Vreeswijk and his wife, Sara van Toorn. By the terms of Uncle Vincent’s will, drawn...
827 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Monday, 9 or Tuesday, 10 December 1889.
in title:
827 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Monday, 9 or Tuesday, 10 December 1889.
in ongoing topic 1:
Mrs van Gogh and Willemien’s move to Leiden (798)
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b716 V/1962
in additional details:
Most likely enclosed with letter 826 to Mrs van Gogh.
in date note:
Van Gogh writes ‘I’ve just received a very kind letter from Theo’ (l. 61). That must have been letter...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Herengracht in Leiden, where Mrs van Gogh and Willemien lived at number 100. On the same (west) side of the canal, the building at no. 44 and the adjacent premises housed the blanket factory Gebroeders Van Wijk & Co., established by the manufacturer Willem Frederik Verhey van Wijk. The factory produced woollen blankets and...
in note 11:
On 6 December Vincent had sent Theo seven paintings intended for Mrs van Gogh and Willemien (see letter 824).
in note 12:
...654 / JH 1868). Also included were the two canvases Van Gogh says he is working on in the present letter...
in note 13:
...of this composition are known. Shortly after this, Van Gogh reported that he had painted the first on the...
in note 16:
...F 652 / JH 1843). See cat. Otterlo 2003, pp. 323-327, and Hendriks and Van Tilborgh 2001, p. 155 (n. 87).
in note 21:
...Bernard’s grandmother, see letter 655, n. 3. Van Gogh received it in exchange for his Self-portrait...
in note 25:
Van Gogh is mistaken: The Light of the World is not by Millais, but by William Holman Hunt. See letter 108...
828 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Le Pouldu, on or about Friday, 13 December 1889.
in title:
828 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Le Pouldu, on or about Friday, 13 December 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b869 a-b V/1962
in date note:
...Van Gogh ‘ages ago’ (l. 2), talks about the decoration he is making together with Meijer de Haan for an inn in Le Pouldu. In his letter of 22 October to Theo, De Haan makes no mention whatsoever of a decoration; on the contrary, he is planning to devote himself completely to studies in the coming year (FR b1042). Nor did Gauguin mention it in a letter he wrote to Vincent (letter 817) some time between about Sunday, 10 and Wednesday, 13 November. Robert Welsh therefore suggested another date, on the basis of a letter from De Haan to Theo of 13 December 1889 (FR b1319), in which De Haan writes that the four walls have been painted. This agrees with what Gauguin says in the present letter (see Welsh 1989, p. 37 and n. 20). According to Welsh, Gauguin and De Haan did not begin work on the decoration until mid-November. Van Gogh says in letter 823 of 26 November that he has written to Gauguin; the present letter must be Gauguin’s reply, in which he says that it took him a long time to get around to answering it (l. 2). Moreover, Van Gogh says in letter 829 of about 19 December that he has received a letter from Gauguin: ‘a letter thoroughly impregnated with the proximity of the sea, I think he must be doing fine, rather savage things’; this, too, must refer to the present letter. Another argument for reversing the order of the letters is Gauguin’s reference to Christ in the Garden of Olives (see n. 7). All things considered, we have dated the letter to about Friday, 13 December 1889. Pickvance dated it to about Thursday, 12 December (see exhib. cat. New York 1986, p. 56...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This was the (unknown) letter mentioned by Van Gogh in letter 823.
in note 5:
Paul Gauguin, Joan of Arc, 1889 (W329) (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2296.
in note 11:
...de Haan’s Uriel Acosta, see letter 708, n. 2. Van Gogh had sent his letter to Isaäcson in care of...
in note 12:
...known drawing by Van Gogh after Rembrandt. It is possible that Gauguin was mistaken, and that Van Gogh had suggested exchanging his painting Angel (after ‘Rembrandt’) (F 624 / JH 1778) for one of Gauguin’s works. Gauguin had written earlier about a reproduction of an angel by Rembrandt, of which Van Gogh had a copy...
829 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Thursday, 19 December 1889.
in title:
829 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Thursday, 19 December 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b666 V/1962
in additional details:
The order (l. 76) Van Gogh enclosed for canvas and paint has not been preserved.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...olives (F 656 / JH 1870). Cf. letter 827, n. 13. Van Gogh says later on (l. 19) that he intends to make...
in note 12:
...version intended for Mrs van Gogh and Willemien was Women picking olives (F 655 / JH 1869). See letter 827, n. 13. They probably never received the work, because it is assumed that Jo van Gogh-Bonger sold it in...
in note 16:
Pine trees with setting sun (F 652 / JH 1843). See Hendriks and Van Tilborgh 2001, p. 155 (n. 87).
830 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 22 December 1889.
in title:
830 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 22 December 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b749 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
Adolphe Monticelli, Italian girl, c. 1879 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2302.
in note 15:
Figures in a meadow, 1889 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 312. The fan was a present from Pissarro to Jo...
in note 20:
...1562) and Sunflowers in a vase (F 456 / JH 1561). Van Gogh intended to submit these two canvases to the...
831 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 23 December 1889.
in title:
831 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 23 December 1889.
in original text:
...zich zóó aan mij dat ik er van leerde begrijpen hoeveel hij van Pa had gehouden. En nu, ik zeg...
...ook van zij, hier waar ik voor niets te zorgen heb enz. verbeeld ik me ik vooruitga in gehalte van...
...de beek op den voorgrond wit en schuimend als zeepsop en verderop weerspiegelend het blaauw van de...
...deed in den tijd van b.v. Schelfhout. En toch, het een is zoozeer een gevolg van t’andere. zoo...
...met de beek en een ander schilderij, van het park van het gesticht – groote mastboomen tegen een...
...schilderij voor U onder handen van vrouwen die aan het oogsten van olijven zijn. De boomen grijs...
...Mijn gezondheid mankeert letterlijk niets maar de schok van verleden jaar maakt ik er toch tegen op...
...ronddraaien. Ik wil dus maar bij den dag leven �� van den een op den ander zoeken te komen.– En...
...de beschrijving van Wil. Zijn er weer berigten van Cor. Erg best is het U in de buurt van Anna zijt...
...t’eindigen van t’jaar. Het weer is hier nog al zacht dezer dagen, toch ook veel dagen van vorst...
in translation:
...of the other. For example, you knew the old Van de Sande Bakhuyzen and Jules Bakhuyzen. I thought...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b668 V/1962
in date note:
...most likely written on the same day. In letter 832 Van Gogh writes: ‘it’s exactly a year since I had...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
It is impossible to say which writer Van Gogh is referring to. Artists battling madness feature in many...
in note 3:
The Van Gogh family was related to the Van de Sande Bakhuyzen family; see letter 22, n. 9.
in note 5:
On 6 December Vincent had sent Theo seven paintings intended for Mrs van Gogh and Willemien. See letter 824.
in note 7:
Vincent’s sister Anna and her husband, Joan van Houten, had two daughters, Sara and Annie.
in note 8:
Anthon van Rappard had stayed with the Van Goghs in Etten in June and October 1881; in May 1884 he stayed with them in Nuenen (see letters 168, 176 and 446).
832 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 23 December 1889.
in title:
832 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 23 December 1889.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b718 V/1962
in additional details:
This letter was enclosed with letter 831 to Mrs van Gogh (see ll. 1*-3).
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...of Women picking olives (F 654 / JH 1868). Van Gogh had yet another version of it: Women picking...
in note 2:
At the end of the letter, Van Gogh copied the poem ‘Who is the maid? St. Jerome’s love’ by Thomas Moore. See Moore 1910, pp. 255-256. Van Gogh deviated from the source text several times, and omitted two lines...
833 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 31 December 1889 or Wednesday, 1 January 1890.
in title:
833 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 31 December 1889 or Wednesday, 1 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b669 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had had another attack, exactly one year after the first. He said in letter 836 that this one...
834 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Friday, 3 January 1890.
in title:
834 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Friday, 3 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b670 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh is referring to Reaper (F 617 / JH 1753) and the repetition Reaper (F 618 / JH 1773), which he had...
in note 7:
The painting for Mrs van Gogh and Willemien was Women picking olives (F 655 / JH 1869). See letter 827, n...
835 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 3 January 1890.
in title:
835 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 3 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b750 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
This remark refers to the fact that Van Gogh had ingested paint during his attack. It was not the first time...
836 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 4 January 1890.
in title:
836 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 4 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b671 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 11:
Van Gogh had painted a great many still lifes against a dark background in Paris in the summer of 1886. See...
837 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 4 January 1890.
in title:
837 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 4 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b717 V/1962
in date note:
Van Gogh wrote this letter the day after sending a consignment of paintings (ll. 25-26). Since the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh must be referring to the painting Ravine (F 661 / JH 1871); in an earlier letter he had told Theo...
838 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 8 January 1890.
in title:
838 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 8 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b751 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 6:
...of the asylum (F 1531 / JH 1705). According to Jo van Gogh-Bonger, Theo was extremely fond of this drawing...
839 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 13 January 1890.
in title:
839 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 13 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b672 a-b V/1962
in date note:
...written at the beginning of the week, because Van Gogh reports what he is planning to paint ‘this...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...Lavieille after Millet, see letter 37, n. 16. Van Gogh painted Evening, referred to here, after the...
in note 4:
...engraved by Adrien Lavieille, see letter 156, n. 1. Van Gogh painted copies of all ten; see letter 805, n...
in note 6:
Van Gogh had drawn and painted from plaster casts in Paris. See cat. Amsterdam 2001, pp. 138-176, 187-207, and cat. Amsterdam 2011. See also letter 808, in which Van Gogh wrote about painted ‘Greek studies’.
in note 7:
...and Tapiró all worked for a time in Rome; this might be why Van Gogh connects them with the Italians.
in note 8:
Van Gogh’s furniture from the Yellow House was in storage at the Ginoux’s Café de la Gare.
in note 9:
...The plain of Chailly, see letter 157, n. 25. Van Gogh made a painting after it, namely Snow-covered...
in note 10:
Van Gogh had a photograph of Millet’s drawing The first steps (see letter 815, n. 14), which he used as an...
in note 11:
Van Gogh was probably thinking of Vernier’s etching after Millet’s The angelus (see letter 785, n. 9) and...
in note 12:
Van Gogh had seen the small panel The death and assumption of the Virgin at the Musée Fabre in Montpellier...
in note 13:
...four ages of the drinker, see letter 267, n. 33. Van Gogh made a painting after it in February 1890: Men...
in note 16:
...Ill. 247. Goupil published a coloured photogravure after the panel, with the title Van Gogh gives here.
840 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Le Pouldu, on or about Friday, 17 January 1890.
in title:
840 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Le Pouldu, on or about Friday, 17 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b870 V/1962
in date note:
In letter 841 of 20 January, Van Gogh writes to Willemien that he had sent Gauguin a drawing ‘just...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
It is not known which drawings Van Gogh sent to Gauguin. One of them had been made after the painting Women...
841 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Monday, 20 January 1890.
in title:
841 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Monday, 20 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b719 V/1962
in date note:
...on 20 or 21 January 1890. Because letter 842 to the Ginouxs (in which Van Gogh referred to his visit) dates from 20 January, and Van Gogh had another attack, certainly no later than the 21st (see n. 1), 21...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...850 that this patient was Madame Ginoux and that Van Gogh had visited her in Arles, where he must have...
in note 7:
...a halt, Bernard still appeared to be interested in Van Gogh’s work. On 8 February 1890 he told Theo: ‘I...
in note 8:
It seems as if Van Gogh was trying to pair off his sister and Isaäcson, whom he thought a suitable husband...
842 To Joseph Ginoux and Marie Ginoux-Julien. Saint-Rémy-de-Provence, Monday, 20 January 1890.
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...from nervousness and menopausal complaints. Van Gogh had visited her on 18 or 19 January (see letter...
in note 2:
It emerges from letter 850 that Van Gogh had said this during his visit to the Ginouxs.
843 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 22 January 1890.
in title:
843 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 22 January 1890.
in original text:
...Sezanne, les paysage de Sysley, les symphonies de van Gogh & les oeuvres de Renoir. Il se prépare...
in translation:
...the open-air studies by Cézanne, Sisley’s landscapes, Van Gogh’s symphonies and the works of...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b752 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...on by the trip (see letter 807). In November 1889 Van Gogh had again gone to Arles for two days (letter...
in note 5:
...van Gogh’s vivid symphonies, Sisley’s landscapes, Renoir’s new compositions and the entries of the Neo-Impressionist group, whose technique is becoming ever more sure.’ (On cite notamment, parmi les toiles appelées à exciter la curiosité artistique, les attachantes études de plein air de Paul Cézanne, les symphonies éclatantes de Vincent van Gogh, les paysages de Sisley, le compositions nouvelles de Renoir et l’envoi du groupe néo-impressioniste, dont la technique s'affirme de plus en plus.) For the paintings Van Gogh sent to the exhibition of Les Vingt, see letter 820. Cézanne exhibited three paintings, Sisley six and Renoir five. See Delevoy 1981, pp. 201, 210, 213...
in note 6:
...was held in Paris from 20 March to 27 April 1890. Van Gogh had participated in the exhibitions of 1888 and...
in note 7:
In letter 839 Van Gogh had suggested sending his furniture from the Yellow House, which was in storage at...
in note 8:
In 1880 Mr van Gogh had wanted to have Vincent committed to a lunatic asylum in Geel. See letter 185, n. 3.
in note 12:
In letter 839 Van Gogh had written about his painted copies of prints after Millet’s The four times of the...
in note 13:
...Heseltine, Original drawings by Rembrandt Harmensz. van Rijn reproduced in phototype. Four series edited by...
844 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Le Pouldu, Wednesday, 22 or Thursday, 23 January 1890.
in title:
844 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Le Pouldu, Wednesday, 22 or Thursday, 23 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b871 V/1962
in date note:
...846 of 31 January, Van Gogh reports that he has received a letter from Gauguin. This must have been the present letter, as emerges from letter 850 of 1 February. Gauguin responds to what Van Gogh must have written...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Gauguin had shown twelve works at the exhibition of Les Vingt. In 1890 Van Gogh exhibited six paintings.
845 Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 29 January 1890.
in title:
845 Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 29 January 1890.
in original text:
...en Wil zitten bij me aan de tafel – in afwachting van de dingen die komen zullen – het is een...
...ik wou toch zoo graag nog eens even met je praten.�� van morgen bracht Theo het artikel mee uit de...
...goed – als alles eens niet goed mocht afloopen – als ik van hem moest weggaan – zeg jij hem dan – want er is niemand op de wereld van wien hij zooveel houdt – dat hij nooit spijt mag hebben...
...kan ’t hem nu niet zeggen – de helft van mijn gezelschap is wat gaan slapen, ook hij want hij...
...maken? Ik eindig maar want ik heb telkens buien van pijn die maken dat ik toch niet geregeld kan...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b753 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...van Gogh’, Mercure de France (January 1890), pp. 24-29. For the text, with commentary and an English translation, see exhib. cat. New York 1986, pp. 310-315. In his article Aurier praises Van Gogh’s ‘strange, intense and feverish work’ (oeuvres étranges, intensives et fiévreuses) and calls him a worthy successor to the seventeenth-century Dutch masters. In his eyes, Van Gogh is not only a realist with a great love for nature and for truth, but also a symbolist who uses his idiom to express ‘an Idea’ (une Idée). He dreams of artistic innovation in the form of an ‘art of the tropical regions’ (art des régions tropicales), striving to produce naïve, primitive art that appeals to simple souls. With regard to Van Gogh’s technique, he writes that it matches his artistic temperament: ‘vigorous, exalted, brutal, intense’ (vigoureuse, exaltée, brutale, intensive). His palette is ‘incredibly dazzling’ (invraisemblablement éblouissante) and his brushstrokes ‘fiery, very powerful and full of tension’ (fougueux, très puissants et très nerveux). Aurier closes his article by lamenting that Van Gogh will never be completely understood, for he is ‘too simple and at the same time too subtle for the contemporary bourgeois mind’ (à la fois trop simple et trop subtil pour l’esprit-bourgeois contemporain). Aurier published a shortened version of his article under the title ‘Vincent van Gogh’ in L’Art Moderne. Revue Critique des Arts et de la Littérature 10 (19 January 1890), no. 3, pp. 20-22, as is apparent from the first paragraph: ‘One of the artists who will be most widely discussed at the Salon of Les Vingt, around whom a great mass of ignorant nonsense will accumulate, Vincent van Gogh, has recently been studied very closely by Mr G. Albert Aurier, in a subtle and very interesting article published in the Mercure de France (the former Pléiade), January 1890 number. As we are unable to print the whole article, because of its length, we believe it useful to provide extracts from it’ (L’un des artistes qui seront les plus discutés au Salon des XX, celui devant lequel s’accumuleront en tas les ignorances et les inepties, Vincent Van Gogh, vient d’être étudie de très près par M. G. Albert Aurier, dans un subtil et très intéressant article publié par le Mercure de France (ancienne Pléiade), numéro de janvier 1890. Ne pouvant reproduire l’étude complète, en raison de son étendue, nous croyons utile d’en donner des extraits) (pp. 20-21). Theo sent both articles to Vincent (see letter 849, n. 3), possibly with the present letter from Jo (since she writes that he had brought the article home that morning) or a day earlier, along with the papers sent to Peyron, the receipt of which he confirms in a letter dated 29 January (FR b1061). Theo also sent the article to Mrs van Gogh (see letter 850, n. 2), his sister Lies and the art critic Jan Veth. Mrs van Gogh wrote to Theo on 1 February 1890: ‘I was so happy to receive the article about Vincent. Wonderful that appreciation expressed publicly, so fortunate also for you, you did after all receive my postcard, I wrote it after reading the article’ (FR b3247). Lies wrote to Theo: ‘How appreciative and beautiful that article is! I thank you for sending it. It is certainly someone who knows Vincent well, I don’t mean outwardly, but inwardly’ (FR b3235). For Veth’s reaction, see letter 620, n. 5...
846 To Jo van Gogh-Bonger. Saint-Rémy-de-Provence, Friday, 31 January 1890.
in title:
846 To Jo van Gogh-Bonger. Saint-Rémy-de-Provence, Friday, 31 January 1890.
in original text:
het treft mij zoo dat ge me schrijft en zoo kalm en U zelf meester in een van uw moeielijke nachten.– Wat ben ik er verlangend naar te mogen vernemen dat ge er behouden af zijt gekomen en dat Uw kind leeft. Wat zal Theo gelukkig zijn en hem een nieuw zonnetje van binnen opgaan wanneer hij u herstellende zal zien. Vergeef me ik U mededeel dat mijns...
...die mij regt veel pleizier doen. En binnenkort hoop ik hem een nieuwe zending van mijn werk te doen toekomen. Maar wat ben ik er verlangend naar de goede uitkomst van Uw strijd te mogen vernemen. Zeg hem dat ik een goeden brief van Gauguin heb. En als Wil nog bij U is, wat ik veronderstel, dat ik...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b673 V/1962
in date note:
Van Gogh responds to Jo’s letter 845 of 29 January. Considering that she wrote her letter in the evening...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
847 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 31 January 1890.
in title:
847 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 31 January 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b754 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
848 Theo and Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 31 January 1890. Printed announcement of birth.
in title:
848 Theo and Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Friday, 31 January 1890. Printed announcement of birth.
in original text:
Monsieur & Madame Théo. van Gogh-Bonger ont l’honneur de vous faire part de la naissance de leur fils...
in translation:
Mr and Mrs Theo van Gogh-Bonger are honoured to inform you of the birth of their son Vincent...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b1493 a-b V/1962
in additional details:
...R [xx] TTON’. The address reads: ‘Monsieur V.W. van Gogh / chez Monsieur le Dr Peyron / St Remy en...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
849 To John Peter Russell. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 1 February 1890.
in original text:
...poignée de main en pensée bien à vous Vincent van Gogh c,o Docteur Peyron St Remy en Provence.
in translation:
...me, with a handshake in thought, Yours truly, Vincent van Gogh c/o Doctor Peyron St-Rémy en...
in date note:
Van Gogh tells Theo in letter 850, dating from 1 February, that he has just written to Russell (ll. 88-89...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
The last time Van Gogh and Russell were known to have been in touch was September 1888. As emerges both from what follows and from letter 850, Van Gogh wanted to make another attempt to interest Russell in Gauguin’s...
in note 3:
...van Gogh’ (see letter 845, n. 2). Evidently Theo had sent several copies of the Mercure de France, for in letter 853 Vincent quotes it verbatim, so he must still have had a copy. We know from letter 854 that Theo had also sent L’Art Moderne. Revue Critique des Arts et de la Littérature, in which a shortened version of the article appeared. It cannot be ascertained which version of the article Van Gogh sent to Russell. For the paintings that Van Gogh exhibited at Les Vingt, see letter 820...
in note 4:
Russell owned Van Gogh’s painting Shoes (F 332 / JH 1234) and twelve drawings that Van Gogh had sent to him from Arles. See letter 650, n. 6, and letter 654, n. 1. It is not known if he had other works by Van Gogh in his possession.
850 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 1 February 1890.
in title:
850 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Saturday, 1 February 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b674 V/1962
in date note:
...This also agrees with the date assigned to it by Jo van Gogh-Bonger in Brieven 1914 (it is possible she had...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...the letter. In her letter of 3 February 1890, Mrs van Gogh told Willemien that she had written about it to...
in note 4:
For Aurier, ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, see letter 845, n. 2.
in note 5:
...gape at canvases by Bouguereau’ (p. 233). Isaäcson’s irony obviously escaped Van Gogh.
in note 6:
...see n. 4 above), Aurier wrote the following about Van Gogh’s sunflowers: ‘And also this obsessional...
in note 7:
...see letter 891, n. 15). It is not known which work Van Gogh has in mind when referring to ‘yellow...
in note 8:
...painted several still lifes with peonies. It is not known which work or works Van Gogh is referring to here.
in note 13:
Van Gogh had painted copies of prints after Millet’s The labours of the field, The sower, The two diggers...
in note 14:
...both mentioned in letter 854) must also have been included (Van Gogh did not send these to Russell).
in note 15:
...painting The education of the Virgin, which Van Gogh mentions in letter 893. For the painting, see...
in note 19:
Van Gogh is referring to a line of a poem quoted by Aurier at the beginning of his article (see n. 4 above...
in note 20:
Van Gogh is probably referring here to the passage from Isaäcson’s previously cited article (see n. 5...
in note 22:
This friend is Madame Ginoux from Arles; Van Gogh had visited her on 18 or 19 January (see letter 841, n. 1...
in note 23:
Mrs van Gogh had gone to Amsterdam to visit Aunt Mina, her sister-in-law, who was ill (see letter 855).
in textual note 5:
t’exprimer < It is possible that Van Gogh wrote ‘l’exprimer’.
851 To Joseph Ginoux. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Sunday, 2 February 1890.
in translation:
...Handshake to both of you and to our other friends, and believe me Yours truly, Vincent van Gogh
in date note:
...that was the day Van Gogh received word of the birth of his nephew, whom he mentions in this letter. He expects Lauzet to pay him a visit ‘any day now’ (ll. 38-39); Lauzet had left on Saturday, 18 January to spend two weeks in Marseille, and was supposed to pay Van Gogh a visit on his return trip. Van Gogh voices his...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
On 18 or 19 January, Van Gogh had visited Joseph Ginoux and his wife Marie, who was suffering from nervous...
in note 2:
Shortly before this, Van Gogh had received a letter from Gauguin (letter 844).
in note 4:
Van Gogh is referring to Aurier’s article ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, which had appeared in Mercure de France and in the Belgian journal L’Art Moderne (see letter 845, n. 2). Theo had also informed Vincent of an earlier article about the Brussels exhibition in L’Art Moderne; see letter 843, n. 5. Félix Fénéon had written in La Vogue about Van Gogh’s works at the exhibition of the Indépendants in Paris; see letter 799, n. 13. There is no indication, however, that Van Gogh knew about this article...
852 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 9 February 1890.
in title:
852 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 9 February 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b755 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
853 To Albert Aurier. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 9 or Monday, 10 February 1890.
in translation:
...not fail to come and thank you in person. Vincent van Gogh When the study I send you is dry right...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum (gift of Mr. and Mrs. Cheung Chung Kiu), inv. no. b9119 S/2019
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
For Aurier, ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, see letter 845, n. 2.
in note 2:
Here Van Gogh quotes verbatim from the end of Aurier’s article (p. 29).
in note 4:
...had been sought after by collectors for some time. Van Gogh had undoubtedly heard this from Reid, one of...
in note 5:
...and the reference to Boccaccio indicate that Van Gogh is referring to the second painting, a...
in note 9:
Van Gogh could have derived his ideas about Boccaccio’s temperament from the article ‘Boccace d’après...
in note 11:
...considered a Rembrandt, see letter 536, n. 9. Van Gogh had previously compared the man in the portrait...
in note 12:
Gauguin’s chair (F 499 / JH 1636). Van Gogh painted it around 19 November, at which time he described it as...
in note 13:
Van Gogh is referring here to the following passage from Aurier’s article: ‘For a long time, he delighted...
in note 15:
...symbol of gratitude must be seen in the context of Van Gogh’s idea to have his Berceuse flanked by two...
in note 17:
Aurier says that it is unlikely that Van Gogh’s paintings will ever be sold ‘at the price fetched by the...
in note 18:
...for Aurier is Cypresses (F 620 / JH 1748), which Van Gogh painted in June 1889 (see letter 783) and...
in note 19:
Van Gogh is referring to a line from a poem quoted by Aurier at the beginning of his article. See letter 850...
in note 20:
Van Gogh had made the same comparison with Scottish tartans in letter 497, in connection with his Potato...
854 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Wednesday, 12 February 1890.
in title:
854 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Wednesday, 12 February 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b675 V/1962
in date note:
...for certain how long Vincent waited to reply; Jo van Gogh-Bonger dated the letter in Brieven 1914 to 12...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...had returned to Paris on 8 February. It is not known whether Van Gogh actually sent Gauguin a copy of his letter to Aurier. Regarding Aurier’s article ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, see letter 845, n. 2.
in note 4:
...version of Aurier’s ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, quotes a list published in the Guide de...
in note 5:
Here Van Gogh refers to Scotland in connection with the above-mentioned Reid, his Scottish friend from Paris...
in note 6:
Cypresses (F 620 / JH 1748). Van Gogh painted it in June 1889 (see letter 783) and later worked on it again...
in note 7:
...Van Gogh exhibited ten paintings. See exhib. cat. Paris 1890-2, p. 41, cat. nos. 832-841. Eight of these can be identified on the basis of the titles in the catalogue. ‘Le cyprès’ must be Cypresses (F 613 / JH 1746), considering that Van Gogh intended to give his second painting of this subject, F 620 / JH 1748, to Aurier (see letter 853). ‘Rue à Saint-Rémy’ is Road menders (‘The tall plane trees’) (F 657 / JH 1860); the other version, F 658 / JH 1861, was still with Van Gogh in Saint-Rémy (see letter 834). ‘Les Alpines’ is Ravine (F 662 / JH 1804); the second version, F 661 / JH 1871, was still with Van Gogh (see letter 836). ‘Promenade à Arles’ is most likely Avenue of chestnut trees in blossom (F 517 / JH 1689), which Theo thought very beautiful and referred to by the same title in letter 793 (as well as in the list recorded below). ‘Mûrier en automne’ is Mulberry tree (F 637 / JH 1796). ‘Sous bois’ is Trees with ivy in the garden of the asylum (F 609 / JH 1693), and ‘Lever de soleil en Provence’ is Wheatfield at sunrise (F 737 / JH 1862); the last two canvases were being shown at that time at the exhibition of Les Vingt in Brussels. ‘Les Tournesols’ is either Sunflowers in a vase (F 454 / JH 1562) or Sunflowers in a vase (F 456 / JH 1561), which were also shown at the exhibition of Les Vingt. The other two canvases, ‘Paysage montagneux en Provence’ and ‘Verger d’oliviers en Provence’ can also be identified with certainty, thanks to a list that Theo made on the back of a letter from Dr Peyron dated 24 February 1890 (see FR b1062; Hulsker 1971, pp. 42-43). In addition to the above-mentioned titles, which were listed in the catalogue in the order given by Theo, he wrote down ‘Champs de blé (avec les nuages tourmenté)’ (Wheatfields (with billowy clouds)) and ‘Oliviers (soleil couchant)’ (Olive trees (setting sun)). These descriptive titles tell us that the paintings in question were Wheatfield after a storm (F 611 / JH 1723) and Olive grove (F 586 / JH 1854), which Vincent himself described as ‘Olive trees. Orange and green sunset sky’ (see letter 834...
in note 8:
...four ages of the drinker, see letter 267, n. 33. Van Gogh’s painting after this print is Men drinking...
in note 9:
...London 1872, p. 136. Van Gogh owned the engraving A prison yard in Newgate by Héliodore Joseph Pisan from De Katholieke Illustratie 6 (1872-1873), no. 45, p. 357, to which he applied grid lines to aid him in studying the proportions (Amsterdam, Van Gogh Museum) Ill. 782. t*1005. Van Gogh’s Penitentiary (after...
in note 10:
...The Good Samaritan, see letter 768, n. 22. Van Gogh did not carry out his plan until the end of...
in note 11:
...see letter 141, n. 7, and exhib. cat. Paris 1998, p. 136. In the end, Van Gogh did not make a copy of it.
855 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, Wednesday, 19 February 1890.
in title:
855 To Anna van Gogh-Carbentus. Saint-Rémy-de-Provence, Wednesday, 19 February 1890.
in original text:
...Beste Moeder, reeds dagen lang was ik van plan uw brief te beantwoorden maar van schrijven kwam niet door dat ik van s’morgens tot s’avonds zat te schilderen & zoo de tijd verliep. Naar ik mij voorstel zult U even als ik ook veel in gedachten bij Jo en Theo zijn, wat was ik blijde toen de...
...hem voor mij te groeten als U schrijft. Wat U van Tante Mina schrijft trof mij, dat zij met zooveel...
...bloeïen. Ik heb nog al erg verwonderd opgekeken van dat artikel dat zij over me geschreven hebben...
...dat zij een van mijn schilderijen te Brussel verkochten voor 400 francs. In vergelijking van andere...
...brood moeten zoeken te verdienen heb ik heel wat kosten in te halen. Zooeven komt de brief van Wil en U, erg dank er voor. ik had u al eerder moeten schrijven doch zooals gezegd door nog al druk werk stond mijn hoofd zoo weinig naar schrijven. Nu denk ik er sterk over van het buitenkansje van t’verkoopen van dat schij maar te profiteeren om eens naar Parijs te gaan – om Theo eens te bezoeken...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b676 V/1962
in date note:
...because Van Gogh refers in the enclosed letter to Willemien (856) to the letter he had written to Aurier (853). Moreover, it must have been written before 22 February, since that is when Van Gogh went to...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...health complaints, see letter 811, n. 8. Mrs van Gogh had visited her in Amsterdam (cf. letter 850...
in note 3:
For Aurier, ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, and for Mrs van Gogh’s reaction to the article, see letter 845, n. 2.
in note 4:
At the beginning of October 1889, Isaäcson had planned to write an article on Van Gogh (see letter 808).
in note 5:
...Van Gogh’s The red vineyard (F 495 / JH 1626) at the exhibition of Les Vingt in Brussels. The letter in which Theo reported this to Vincent is not known. On 6 March 1890, Theo recorded in his account book under ‘Rekening Vincent’ (Account Vincent) the sum of 400 francs, received from ‘Mlle Bock pour tab Vigne rouge’ (Miss Boch for the painting Red vineyard). He also recorded that he had paid 21.60 francs for the packing of the paintings shown at the exhibition of Les Vingt (29 March 1890). See Account book 2002, p. 45. The works sold are listed in the anonymous article ‘Acquisition d’objets d’art’, L’Art Moderne. Revue Critique des Arts et de la Littérature 10 (23 February 1890), no. 8, pp. 57-59; the sale of Van Gogh’s painting is recorded on p. 59...
856 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Wednesday, 19 February 1890.
in title:
856 To Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Wednesday, 19 February 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b720 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
For Aurier, ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, see letter 845, n. 2.
in note 3:
Van Gogh said this to Aurier in letter 853.
in note 4:
In Saint-Rémy Van Gogh painted a total of five portraits of Madame Ginoux, based on the drawing Gauguin had...
in note 7:
...Van Gogh had read in 1885 in Jean Gigoux’s Causeries sur les artistes de mon temps about Delacroix, who drew figures after Raphael every day: ‘It was his way of saying his prayers, in the manner of the old masters, who would kneel before starting a work’ (C’était sa manière de faire sa prière, à l’imitation des vieux maîtres, qui, eux, se mettaient à genoux avant de commencer une oeuvre). Gigoux 1885, p. 70. The legend of Fra Angelico weeping before painting a crucifix originates in Giorgio Vasari’s Vite (1550) and is elaborated and embroidered upon in every subsequent publication. Cf. Sir Martin Conway, M.P., The Van Eycks and their followers. London 1921, p. 103...
in note 10:
...success in Brussels’ refers to the praise given Van Gogh’s work at the exhibition of Les Vingt in that...
in note 12:
Van Gogh derived his knowledge of Millet’s way of life primarily from Sensier, who told of Millet’s...
857 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 17 March 1890.
in title:
857 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 17 March 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b677 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Van Gogh had apparently taken along the portrait, one of the five he had painted on the basis of Gauguin’s drawing Madame Ginoux (study for ‘Night café, Arles’), with the intention of giving it to Madame Ginoux. Van Gogh did not recover from this latest attack until the end of April 1890 (see letter 863). On 14 March 1890 Theo wrote to Willemien: ‘No news from Vincent himself, but a letter from Dr Peyron to say that he was still unable to read or write, but that he hoped to get him on his feet again. Still, he says he shouldn’t conceal the fact that, now that the crisis has lasted so long, it will be more difficult for him to pull through’ (FR b927...
in note 2:
This letter from Gauguin is not known. What Van Gogh says further on in the letter about Gauguin’s doubts...
in note 4:
Russell’s letter is not known. Van Gogh’s letter to him is letter 849.
in note 7:
Van Gogh possibly wrote ‘les’ instead of ‘tes’.
in textual note 73:
tes < It is possible that Van Gogh wrote ‘les’ (cf. l. 3).
858 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 19 March 1890.
in title:
858 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 19 March 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b756 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 10:
Van Gogh’s painting The red vineyard (F 495 / JH 1626) had been sold in Brussels for 400 francs; see letter...
in note 11:
...Van Gogh’s paintings: ‘He’s a strange artist, who tried to express this same symbolic vision of things through the medium of colour. That’s Vincent van Gogh. Visitor, overcome your initial shock at the sight of these loud, sonorous, disorderly paintings, the Sunflowers, the Ivy, and especially the Red vineyard at Montmajour...And when you open your eyes again, look hard at these three extraordinary paintings and ask yourself if their wild disorder, their wealth of vivid, raw, bleeding, resonant tones does not render with miraculous intensity the scars that the sight of the things themselves has left deeply imprinted in you’. (Il est un artiste bizarre qui a essayé de réaliser cette même vue symbolique des choses, au moyen de la couleur. C’est Vincent Van Gogh. Surmonte, ô visiteur, la première commotion devant ces bruyantes, sonores et désordonnées peintures que sont les Tournesols, le Lierre, et surtout la Vigne rouge au Mont-Major ... Et, rouvrant les yeux, fixe ces trois tableaux extraordinaires et demande-toi si leur fougueux désordre, leur opulence de tons vifs, crus, saignants, sonnants, ne rend pas avec une intensité miraculeuse ce que la vue des réalités a laissé en toi de plus profondément empreint, en cicatrices)....
859 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Paris, on or about Thursday, 20 March 1890.
in title:
859 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Paris, on or about Thursday, 20 March 1890.
in sketch A:
Sketch after Van Gogh’s Ravine (F 662 / JH 1804), letter sketch
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b872 V/1962
in date note:
...that both letters talk about the works by Van Gogh shown at the recently opened exhibition of the...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Gauguin’s letter sketch was made after Van Gogh’s Ravine (F 662 / JH 1804), which was on display at the...
860 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 29 March 1890.
in title:
860 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 29 March 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b758 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...Van Gogh’s work, as well as Theo’s role as a champion of modern artists. The Nieuwe Rotterdamsche Courant of Friday, 4 April 1890 included an enthusiastic article on the exhibition: ‘One of the exhibitors at this gathering is a Dutchman, Mr Vincent van Gogh, who is celebrated by the true devotees of the new light as the best among their adepts, and who deserves this honour in many respects. He does not dot his landscapes, but paints them with facets approximately the size of a segment of a finger. If one stands up close, one doesn’t know what one sees; one is confronted with inexplicable chaos. But if one moves some distance away, one must admire the bold and original idea; then trees and paving stones and clouds take on shapes that one hadn’t understood at first glance and hadn’t discovered. This style of painting is indeed the last word in oddness. But there is something in it, that is certain. One may call the means coarse and unpolished, but the painter would not boast about putting on white kid gloves. Mr van Gogh, the art buyer in boulevard Montmartre, the brother of this painter, is ever on the look-out for these innovators of painting, and it is mainly owing to his tireless efforts that justice is done to such painters as Monet and Raffaëlli and Pissarro...and that they find acceptance among the public, who are starting to buy their work more and more.’ This was written by Adrien Louis Herman Obreen, with whom Theo had been in touch in July 1890 in any case. The article was sent to Theo from the Netherlands (See FR b2864, b2862, and b928; Brief happiness 1999, p. 253, and letter 862, n. 2)....
861 Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 29 March 1890.
in title:
861 Jo van Gogh-Bonger to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 29 March 1890.
in original text:
...Bij al de brieven van broers en zusters mag morgen de mijne niet ontbreken om je veel goeds toetewenschen en ik doe het maar tegelijkertijd uit naam van je petekind die het zelf nog niet goed doen kan. Hij bekijkt wel altijd met heel veel belangstelling de schilderijen van Oom Vincent – vooral de...
...van een groot mensch en dan nog met heel veel expressie – zou er een filosoof in hem steken? Hij laat zijn moeder wel niet veel vrijen tijd maar met de opening van de Independants ben ik toch even ontsnapt om je schilderijen te zien hangen – er stond een bank juist voor en terwijl Theo met allerlei menschen sprak heb ik een kwartiertje lang genoten van de heerlijke koelte en frischheid van de sous bois – ’t is me of ik dat plekje ken en er dikwijls geweest ben – ik hou er zooveel van...
...als heiligschennis – nu met dat eerste fijne teere groen aan de boomen maar ik houd toch meer van den winter. Ik moet in haast mijn brief eindigen want Theo wacht er op. Met de beste wenschen Je...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b757 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh turned thirty-seven on 30 March.
862 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 23 April 1890.
in title:
862 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Wednesday, 23 April 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b759 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
863 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 29 April 1890.
in title:
863 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 29 April 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b678 V/1962
in date note:
...Theo a happy birthday (1 May). In Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger dated this letter to Tuesday, 29 April...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Van Gogh (see nn. 3-8), the following works, listed by Theo when he confirmed receipt of the consignment in letter 867: Charles-Elzéard Trabuc (F 629 / JH 1774), Portrait of a one-eyed man (F 532 / JH 1650) and Almond blossom (F 671 / JH 1891). Van Gogh must also have sent at this time Olive grove with two olive pickers (F 587 / JH 1853) and Road-menders in a lane with massive plane trees (F 658 / JH 1861), which he had withheld from the previous consignment (see letter 834...
in note 5:
Van Gogh had two paintings of ‘olive trees with a pink sky’: Women picking olives (F 656 / JH 1870) and...
in note 8:
Van Gogh had four versions of Marie Ginoux (‘The Arlésienne’); the fifth had been lost during his visit to Arles (see letter 857, n. 1). He must have sent at least three to Theo, because letter 877 reveals that in Auvers he still had one himself (though he could have taken it along from Paris). Theo kept the portrait of the Arlésienne in pink clothing (F 543 / JH 1895); see letters 877 and 879. F 541 / JH 1893 came into the possession of Albert Aurier, presumably as a present from Vincent or Theo. See cat. Otterlo 2003, pp. 341-343. That Gauguin did in fact receive a version of the Arlésienne emerges from RM23 and the correspondence between Gauguin and Jo van Gogh-Bonger from March-May 1894. See Gauguin lettres 1983, pp. 330-341 (GAC 43-45). Provenance research has shown that Gauguin received F 542 / JH 1894, and that F 540 / JH 1892 came into the possession of Bernard. See Feilchenfeldt 2005, pp. 118-119...
in note 11:
...Van Gogh describes a ‘reminiscence of Brabant’ with cottages with mossy roofs. Given the subject and the format, ‘reminiscences of the north’ must refer here to Cottages at sunset (‘Reminiscence of Brabant’) (F 675 / JH 1921, 29 x 36.5 cm) and Cottages at sunset (‘Reminiscence of Brabant’) (F 673 / JH 1919, 45.5 x 43 cm). Field with women lifting turnips (F 695 / JH 1923), measuring 50 x 64 cm, is a bit bigger than the above-mentioned works; moreover, Van Gogh’s description of it in letter 864 implies that it was not a ‘reminiscence of the north’. This presumably holds true for the smaller Diggers (F 694 / JH 1922), the subject of which is similar to that of F 695...
in note 12:
...with dandelions and tree-trunks (F 676 / JH 1970), which Van Gogh describes in more detail in letter 864.
in note 14:
For Aurier’s article ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, see letter 845, n. 2.
in note 18:
This refers to drawings of gleaners and diggers from Nuenen, which Van Gogh had taken with him to Paris.
864 To Anna van Gogh-Carbentus and Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 29 April 1890.
in title:
864 To Anna van Gogh-Carbentus and Willemien van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 29 April 1890.
in original text:
...heden kon ik noch tot lezen van uw brieven noch tot schrijven komen en de dokter niet t’huis zijnde kan ik heden de brieven en een collis postal van U niet krijgen maar wil voorloopig niet uitstellen voor beiden regt hartelijk U te bedanken. Van harte hoop ik dat het U beiden goed gaat en ook bij Anna en Lies. Heden schreef ik aan Theo en zond hem een aantal schilderijen waarvan hij denkelijk U wel iets zal sturen. Zoo heb ik juist in den besten tijd van t’voorjaar niet kunnen werken, en...
...dagen aan t’schilderen van een grasveld in volle zon met geele paardebloemen. En terwijl ik op t’ergst ziek was heb ik toch nog geschilderd, o.a. een souvenir van Brabant, hutten met mosdaken en...
...Zijn er soms nog bij U van mijn oude studies en teekeningen. Al zijn die op zich zelf niet goed dan kunnen zij me in herinnering brengen en gegevens zijn voor nieuw werk, maar b.v. die U op heeft hangen heb ik niet noodig. Veeleer zouden het krabbels zijn van figuren van de boeren. maar t’komt er...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b725 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mrs van Gogh and Willemien had sent Vincent a package for his birthday. On 23 March Mrs van Gogh wrote to Theo and Jo: ‘We wrote to him about ten days ago. And now I’m making a tobacco pouch that we want to send...
in note 6:
In 1889 Mrs van Gogh and Willemien had moved from Breda to Leiden, but the boxes with Vincent’s things had...
in note 7:
For Aurier’s article ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, see letter 845, n. 2.
865 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Thursday, 1 May 1890.
in title:
865 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Thursday, 1 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b679 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
...Van Gogh Museum, inv. nos. t574, t476 and p991, respectively). The heliogravure is a reproduction of the fifth state of Rembrandt’s etching (B73), which was in the Dutuit Collection in Paris. Van Gogh’s...
in note 4:
...the latter, a reproduction of which is preserved in the estate (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. p110).
in note 5:
...a somewhat smaller reproduction of it, measuring 25.2 x 20.4 cm (Amsterdam, Van Gogh Museum, t*1443).
in note 7:
Van Gogh must be referring to The little goldsmith (B123); this etching measures 7.8 x 5.6 cm (Amsterdam, Rijksprentenkabinet). Ill. 343. There is an reproduction of it in the estate (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv...
in note 8:
...Lazarus (B72 and B73). The second, of which Van Gogh had an reproduction (see n. 3 above), is the better known. See Paris 1859-1861, vol. 1, pp. 164-171, nos. 47-48. Van Gogh read the book in May 1877; see letter...
in note 9:
Van Gogh later added ‘qui...circonstances’ (who weren’t ... by circumstances).
in note 10:
Van Gogh thought that the Maecenas Alfred Bruyas had been of great importance to the painting of the South...
in note 11:
...suggested exchanging Ravine (F 662 / JH 1804) for a painting of his, to be chosen by Van Gogh. See letter 858, n. 5. It is not clear why Van Gogh thought that Guillaumin was also interested in the painting. According to Gauguin, Guillaumin was one of the few who had shown indifference to Van Gogh’s work (see letter 859).
in note 13:
...n. 2 above). Apart from The raising of Lazarus, Van Gogh did not make any paintings after the...
866 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Friday, 2 May 1890.
in title:
866 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Friday, 2 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b681 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had written this in letter 805 of about 20 September 1889, some two months after his first attack in...
in note 2:
When he left Arles in May 1889, Van Gogh had stored his furniture at Joseph and Marie Ginoux’s Café de la...
in note 6:
...was sold in 1910 (see Account book 2002, p. 150). Van Gogh had made five paintings after it, four of which...
in note 9:
...Good Samaritan (after Delacroix) (F 633 / JH 1974). Van Gogh had planned to paint this canvas as early as...
867 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 3 May 1890.
in title:
867 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 3 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b760 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 12:
...of Jo and little Vincent by Raoul Saisset (Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b4822). Ill. 2314.
868 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 4 May 1890.
in title:
868 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 4 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b680 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had written this in letter 805 of about Friday, 20 September 1889.
in note 3:
Van Gogh finally left Saint-Rémy on 16 May and arrived in Paris on Saturday, 17 May.
in note 4:
...and tree-trunks (F 676 / JH 1970), after which Van Gogh made the letter sketch of the same name F...
869 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 10 May 1890.
in title:
869 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 10 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b761 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
870 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 11 May 1890.
in title:
870 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Sunday, 11 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b680 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
871 To Joseph Ginoux. Saint-Rémy-de-Provence, on or about Monday, 12 May 1890.
in original text:
...vous Vincent Veuillez adresser les lits Monsieur V. van Gogh Paris Petite vitesse au dépot en...
in translation:
...yours, Vincent Please send the beds to Monsieur V. van Gogh Paris By goods train to be kept at...
in date note:
Van Gogh tells Ginoux that his decision to leave Saint-Rémy is definite. He wrote the same thing to Theo on...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had bought this mirror in September 1888 in Arles in order to paint self-portraits (see letter 681).
in note 3:
Van Gogh is mistaken about the number: the address of Boussod, Valadon & Cie was 19 boulevard Montmartre.
872 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 13 May 1890.
in title:
872 To Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 13 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b683 a-b V/1962
in date note:
...postmark: Tuesday, 13 May 1890. In Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger dated this letter 14 May 1890, but she...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh was officially released from the asylum on Friday, 16 May 1890; see Documentation, 8 May 1889. He left the same day for Paris, where he arrived on Saturday, 17 May (FR b2012). After staying with Theo and Jo for three days, he travelled to Auvers. He saw Bonger on 18 May; see letter 879, n. 16. Jo van Gogh-Bonger wrote the following about her first meeting with Vincent: ‘I had expected a sick person, but here was a sturdy, broad-shouldered man, with a healthy colour, a smile on his face, and a very resolute appearance...He seems perfectly well; he looks much stronger than Theo”, was my first thought ... He stayed with us three days and was lively and cheerful all the time.’ See Brieven 1914, pp. lx-lxi, and Hulsker 1990-1, pp. 414-415. On Saturday, 17 May 1890, she recorded in her Household book .30 centimes for flowers – on the 18th she bought beer and wine (FR b2211, Household book of Mrs Theodorus van Gogh-Bonger, April 1889 - September 1891)....
in note 4:
In letter 823 Van Gogh had written about his idea to paint a bookshop lit by gaslight. His plan never came to...
in note 5:
Peyron wrote the following on Van Gogh’s certificate of release: ‘Ce malade calme la pluspart du temps a...
873 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, Tuesday, 20 May 1890.
in title:
873 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, Tuesday, 20 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b684 V/1962
in date note:
...Van Gogh’s arrival in Auvers. In this letter he tells about his first visit to Gachet and reflects on his stay in Paris.Dr Gachet noted in his diary on 20 May: ‘M. Van Gogh’. See Paul Gachet, Deux amis des impressionnistes: le docteur Gachet et Murer. Paris 1956, p. 106. On 20 May 1890 Jo van Gogh-Bonger made entries in her Household book for ‘railway’ and ‘carriage’ (0.20 en 2.00 francs, respectively). These expenses presumably indicate that Vincent went to the station that day (Wednesday, 21 May contains no entries that could be connected with his departure on that day). See Household book of Mrs Theodorus van Gogh-Bonger, April 1889 - September 1891 (FR b2211). Jo’s brother, Andries Bonger, wrote on 21 May 1890 to his parents: ‘Vincent the painter has already left’ (FR b1852). On the basis of this information, we have dated Van Gogh’s letter to Tuesday, 20 May 1890. Twenty-five years later, however, Jo said that Vincent had left on 21 May (Brieven 1914, p. lxi), though her reasons for saying this are not clear...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...but in rue de Pontoise (now rue François Villon). Van Gogh, however, preferred the less expensive Auberge...
874 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, on or about Wednesday, 21 May 1890.
in title:
874 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, on or about Wednesday, 21 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b685 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had visited Ville-d’Avray in August 1875 (see letter 40).
in note 3:
...festival of boys and wisteria at Tokyo, p. 71). Van Gogh had seen this exhibition (RM19, n. 6). Nothing...
in note 4:
Van Gogh later added ‘parceque...because I ... for that).
in note 6:
...au fusain, see letter 156, n. 12. For the copies Van Gogh drew after these sheets in Auvers, see cat...
RM19 To Willemien van Gogh. Auvers-sur-Oise, on or about Wednesday, 21 May 1890.
in title:
RM19 To Willemien van Gogh. Auvers-sur-Oise, on or about Wednesday, 21 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b721 V/1962
in additional details:
...p. 47. This fragment was probably written on one of Van Gogh’s first days in Auvers, which is why we have...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
...Van Gogh made in Saint-Rémy after his last spell of illness included The garden of the asylum with dandelions and tree-trunks (F 676 / JH 1970), Meadow in the garden of the asylum (F 672 / JH 1975), Green wheatfield (F 718 / JH 1727) and Road with a cypress and star (F 683 / JH 1982). Cf. letter 891, in which Van Gogh reports the receipt of canvases from Saint-Rémy. According to Van Tilborgh, Field with green wheat (F 807 / JH 1980) is probably from Auvers and Couple walking among olive trees in a mountainous landscape with crescent moon (F 704 / JH 1981) presumably originated earlier...
RM20 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, Saturday, 24 May 1890.
in title:
RM20 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, Saturday, 24 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b696 V/1962
in date note:
...on Sunday. There is, in fact, a good chance that Van Gogh did not send the present letter for this very...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 4:
Matt. 15:14, ‘Indien nu de blinde den blinde leidt, zo zullen zij beiden in de gracht vallen’ (And if the...
in note 5:
Regarding Van Gogh’s last crisis in Saint-Rémy, see letter 857, n. 1.
in note 7:
It is possible that Van Gogh wrote ‘Presvot’ instead of ‘Prevot’.
in note 9:
These were the paintings that Van Gogh had made in Saint-Rémy in May 1890 after his last period of illness...
in textual note 67:
Prevot < It is possible that Van Gogh wrote ‘Presvot’.
875 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, Sunday, 25 May 1890.
in title:
875 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, Sunday, 25 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b686 V/1962
in additional details:
...the two letters contain several identical passages). Van Gogh enclosed a letter for Isaäcson (cf. RM21).
in date note:
...been written shortly before a Tuesday (see l. 4). Van Gogh remarks that it has been raining ‘yesterday...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Anna Boch had bought Van Gogh’s The red vineyard (F 495 / JH 1626); see letter 855, n. 5. An exchange between her brother, Eugène Boch, and Van Gogh took place in June 1890 (see letter 890, n. 2).
in note 7:
Van Gogh had asked for canvas and paper in letter 874.
RM21 To Joseph Jacob Isaäcson. Auvers-sur-Oise, Sunday, 25 May 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b663 V/1962
in additional details:
...its several cross-outs and additions indicate that Van Gogh revised it and possibly rewrote it later (see...
in date note:
This letter must have been written in Auvers, since Van Gogh refers to the exhibition on the Champs de Mars...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh is referring here to J.J. Isaäcson’s recent writings on the analytical methods and laws of colour adopted by the neo-Impressionists: ‘De revolutionaire schildersgroep in Frankrijk’ (The revolutionary group of painters in France), De Portefeuille. Kunst- en Letterbode of 10 May 1890, pp. 75-76 and of 17 May 1890, pp. 88-89. Isaäcson mentions Van Gogh twice in a list of ‘emotional-impressionistic artists’, as he characterized them. In his closing sentence he says that he will discuss this ‘anti-official salon group’ in a subsequent article (p. 89). This explains Van Gogh’s remark later on in the letter that Isaäcson will perhaps mention him in a coming article. Van Gogh views these articles as a ‘continuation’ of the series titled ‘Parijsche brieven’ (Paris letters), which Isaäcson had written in August-September 1889. On this subject, see letter 807, n. 2...
in note 2:
In October 1889 Van Gogh had made a similar request to Isaäcson; see letter 811.
in note 4:
Here Van Gogh is probably thinking of Olive trees (F 715 / JH 1759) and Olive grove (F 585 / JH 1758), see...
in note 5:
Van Gogh is presumably referring here to Olive grove (F 586 / JH 1854) and Olive grove with two olive pickers...
in note 7:
Van Gogh had painted three variants of the olive trees ‘against a pink sky’: Women picking olives (F 654...
in note 11:
...Matt. 5-7). Van Gogh means that Puvis de Chavannes’s recent works contain the essence of his vision of society, just as the Sermon on the Mount is a summary of Christ’s teachings. Thus Van Gogh again...
RM22 Paul Gachet to Vincent van Gogh. Auvers-sur-Oise, Monday, probably June-July 1890.
in title:
RM22 Paul Gachet to Vincent van Gogh. Auvers-sur-Oise, Monday, probably June-July 1890.
in translation:
Monday Regards to Maître Van Gogh from his devoted Dr Gachet
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b3264 V/1966
in date note:
...amicable tone suggests that Gachet wrote it when Van Gogh had been in Auvers for a while, i.e. some time...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
876 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Monday, 2 June 1890.
in title:
876 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Monday, 2 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b762 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
877 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Tuesday, 3 June 1890.
in title:
877 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Tuesday, 3 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b687 V/1962
in date note:
Van Gogh says that he received Theo’s letter ‘this morning’ (l. 2). That was letter 876 of 2 June. We have therefore dated the present letter to Tuesday, 3 June 1890. In Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger dated...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Alfred Bruyas of Montpellier; in December 1888 Van Gogh had seen the Bruyas Collection. See exhib. cat...
in note 3:
...of the same name F 753 / JH 2007. The sketch shows one book; Van Gogh would add another one in the painting.
in note 4:
Self-portrait (F 627 / JH 1772). That Van Gogh is referring to this portrait is apparent from the description...
in note 5:
...must have been F 540 / JH 1892 or F 541 / JH 1893. Van Gogh speaks of ‘the last portrait of the...
in note 8:
Marguerite Gachet was 20 years old. Van Gogh painted her portrait (F 772 / JH 2048) at the end of June (see...
in note 14:
...asked Theo to send it in letter 874. For the copies Van Gogh drew after Bargue’s sheets in Auvers, see...
in note 15:
Pietà (after Delacroix) (F 630 / JH 1775). For Nanteuil’s lithograph after Delacroix, on which Van Gogh based his painting, see letter 686, n. 3. As far as we know, Van Gogh did not make a copy for Gachet.
878 To Anna van Gogh-Carbentus. Auvers-sur-Oise, Thursday, 5 June 1890.
in title:
878 To Anna van Gogh-Carbentus. Auvers-sur-Oise, Thursday, 5 June 1890.
in original text:
...zoo erg goed kan begrijpen en reeds verlangend ben van U te hooren hoe U daar de dingen gevonden...
...toeschrijven aan den invloed die de ziekte van anderen op mij maakte. Waarom ik besloot dat het tijd was te veranderen van omgeving, wilde ik mijn betrekkelijke werkkracht en wat mij rest van gezond...
...gescheiden en hij had Theo naar tijding van me gevraagd. Ik hield veel van hem en wederkeerig maakte hij een onderscheid in mijn voordeel tusschen mij en anderen van zijn patienten. En het is zoo...
...in zoover dat de symptomen van de kwaal (die er als de thermometer van zijn) geheel verdwenen dezer...
...sedert den dood van zijne vrouw. Hij heeft twee kinderen, een meisje van 19 en een jongen van 16...
...die ik te St Remy was heb ik nog gewerkt van s’morgens vroeg tot s’avonds zonder ophouden. En...
...Maar al pratende en toen ik hem t’huis aan den gang zag viel het mij mede – ofschoon hij...
...in al de dorpen in den omtrek al mee net eender is en hij zelf er ook veel van te lijden heeft bij...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b688 V/1962
in date note:
From a letter Mrs van Gogh wrote to Theo on 6 June 1890, it appears that the present letter and letter 879 to...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Mrs van Gogh had lived in Nuenen from June 1882 to March 1886.
in note 2:
...1886. See GAL, Naamlijst van de verpleegsters en dienstpersoneel (List of names of the nurses and staff) 1887-1924; and Th.H. Lunsingh Scheurleer et al., Het Rapenburg. Geschiedenis van een Leidse gracht. Vol. 4a...
in note 3:
Regarding Van Gogh’s last attack in Saint-Rémy, see letter 857, n. 1.
in note 8:
Gachet had 26 paintings by Van Gogh in his possession. We know that he received a number of them from Van Gogh himself. Of the others, it is not known whether he received them from Vincent or from Theo (after...
in textual note 38:
(die er...van zijn) < Added later; parentheses added by us.
879 To Willemien van Gogh. Auvers-sur-Oise, Thursday, 5 June 1890.
in title:
879 To Willemien van Gogh. Auvers-sur-Oise, Thursday, 5 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b722 V/1962
in additional details:
Enclosed with letter 878 to Mrs van Gogh; see the Additional details to that letter. An earlier version of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Doctor Gachet (F 753 / JH 2007). Van Gogh describes this portrait later on in the letter.
in note 6:
Marguerite Gachet in the garden (F 756 / JH 2005). Van Gogh was to paint her portrait at the end of June...
in note 9:
Van Gogh made several paintings of this subject, but the comparison must refer primarily to The old church...
in note 12:
...Arlésienne’) (F 543 / JH 1895), after which Van Gogh made the letter sketch (F - / JH 1896) from...
in note 15:
...Museum in New York. Van Gogh had seen the large painting at the exhibition of the Société Nationale des Beaux-Arts. See exhib. cat. Paris 1890-4, p. xxii, no. 718, and RM21. Van Gogh made the letter sketch...
880 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Thursday, 5 June 1890.
in title:
880 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Thursday, 5 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b763 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 3:
Van Gogh had placed an order for paint in letter 877.
in note 4:
...publication, see letter 156, n. 12. For the copies Van Gogh made from Bargue’s sheets in Auvers, see cat...
in note 5:
...coming from the family collection ended up in the Van Gogh Museum, whereas in 1891 the collection...
in note 6:
...church tower of Bussy-Saint-Georges, Seine-et-Marne, 1887-1888 (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2315. It is not known which work by Van Gogh he received in exchange. According to Francis Jourdain, it was a ‘very...
in note 7:
Van Gogh had given Cypresses (F 620 / JH 1748) to Aurier; see letter 863, n. 9.
881 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers, Tuesday, 10 June 1890.
in title:
881 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers, Tuesday, 10 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b689 V/1962
in date note:
...letter was written shortly thereafter. Because Jo van Gogh-Bonger dated the letter 10 June 1890 in Brieven...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
Coincidentally, on the day Van Gogh wrote this, he received word from Marie Ginoux about his furniture (see...
in note 6:
...letters is letter 871; the other two are not known. Van Gogh’s third letter crossed letter 882 from Madame...
in note 8:
Van Gogh is referring to the commotion caused in Arles by the first attack of his illness. See letter 750.
in note 12:
...theatres and café-chantants. Perhaps this is why Van Gogh associates an exhibition in a café with him in...
882 Marie Ginoux-Julien to Vincent van Gogh. Arles, Tuesday, 10 June 1890.
in title:
882 Marie Ginoux-Julien to Vincent van Gogh. Arles, Tuesday, 10 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1086 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This letter crossed Van Gogh’s third letter to the Ginouxs (see letter 881).
in note 2:
Van Gogh had asked the Ginouxs to send to Auvers the furniture he had stored with them in Arles. He confirmed...
883 To Joseph and Marie Ginoux. Auvers-sur-Oise, Wednesday, 11 June 1890.
in original text:
...se faire Samedi. Voici encore l’adresse. Vincent van Gogh. chez Ravoux, place de la mairie...
...Vous souhaitant bonne santé et complète guerison, salutation bien cordiales. Vincent van Gogh.
in translation:
...on Saturday. Here is the address again. Vincent van Gogh At Ravoux’s, place de la Mairie...
...the costs. Wishing you good health and complete recovery, most cordial greetings. Vincent van Gogh.
in date note:
Van Gogh replies ‘straightaway’ (l. 1*) to Marie Ginoux’s letter of 10 June (letter 882). We have...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh is referring to Aurier’s article ‘Les isolés: Vincent van Gogh’, which appeared not only in Mercure de France but also in the Belgian magazine L’Art Moderne. See letter 845, n. 2. For the exhibition...
in note 4:
Adeline Ravoux recalled about Van Gogh: ‘He never drank alcohol’. See Ravoux 1957, p. 7.
in note 5:
Cf. 1 Cor. 13:12. Van Gogh quotes this biblical passage in letter 885.
884 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Paris, on or about Friday, 13 June 1890.
in title:
884 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Paris, on or about Friday, 13 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b874 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Ginoux (study for ‘Night café, Arles’), on which Van Gogh based the portrait, see letter 856, n. 4.
885 To Anna van Gogh-Carbentus. Auvers, Friday, 13 June 1890.
in title:
885 To Anna van Gogh-Carbentus. Auvers, Friday, 13 June 1890.
in original text:
...het leven en het waarom van het scheiden en heengaan en t’blijven der onrust, men begrijpt er niet meer van dan dat.–
...die dag in dag uit schilderen maar ik heb van hun werk nog niets gezien en het is meestal maar al...
...Maar voorloopig begreep hij er nog niet heel veel van geloof ik. Maar hij zag er goed uit. en Theo...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b726 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
886 To Willemien van Gogh. Auvers-sur-Oise, Friday, 13 June 1890.
in title:
886 To Willemien van Gogh. Auvers-sur-Oise, Friday, 13 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b723 V/1962
in additional details:
This letter was enclosed with the letter to Mrs van Gogh (letter 885).
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
887 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Saturday, 14 June 1890.
in title:
887 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Saturday, 14 June 1890.
in date note:
...be sent on the coming Saturday (letter 882). Since Van Gogh writes ‘Saturday, today in other words...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
888 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 15 June 1890.
in title:
888 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Sunday, 15 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b764 V/1962
in date note:
...15 July, because the furniture had arrived by then (Van Gogh confirms receipt of the furniture in letter 898...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
Van Gogh had placed this order for paint in letter 887.
in note 8:
...refers to the second series of Arlésiennes that Van Gogh painted in Saint-Rémy. Assuming that Theo...
889 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Tuesday, 17 June 1890.
in title:
889 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Tuesday, 17 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b690 V/1962
in date note:
...his acquaintance yesterday. Moreover, because Jo van Gogh-Bonger dated this letter in Brieven 1914 to 17...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
Van Gogh had placed this order in letter 887.
in note 3:
Perhaps Van Gogh is suggesting that Tasset used extenders. See cat. Amsterdam 2011.
in note 8:
Wild flowers in a vase (F 763 / JH 2030). Van Gogh was waiting for a shipment of canvas (ll. 2-3), so he used...
RM23 To Paul Gauguin, Auvers-sur-Oise, on or about Tuesday, 17 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b691 V/1962
in additional details:
The letter is unfinished and was never sent. Jo van Gogh-Bonger noted above the letter in Brieven 1914...
in date note:
...which probably dates from about Friday, 13 June. Van Gogh writes here, as well as in a letter to Theo of...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Ginoux (study for ‘Night café, Arles’), on which Van Gogh based the portrait, see letter 856, n. 4.
in note 3:
Van Gogh is referring to the attack he suffered on 22 February 1890; see letter 857, n. 1.
in note 4:
...Arlésienne never materialized; the only etching Van Gogh made in Auvers was the one after the portrait...
in note 5:
Van Gogh's paintings of olive trees that were at Theo's, see letters 823, 834, and 863.
in note 7:
...see letter 817, n. 10. In that letter Gauguin told Van Gogh that ‘this canvas isn’t destined to be...
in note 10:
...wheat (F - / JH -), was also made after a painting. Van Gogh painted two portraits against a background of...
890 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Monday, 23 June 1890.
in title:
890 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Monday, 23 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b765 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...The Agrappe mine in Frameries, Borinage (The Crachet-Pecry mine) (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 595.
in note 5:
...Montmartre. He had a garden where he grew flowers. Van Gogh must have known the place; he noted Quost’s...
in note 6:
...plate is preserved in the Musée d’Orsay in Paris. See Van Heugten and Pabst 1995, pp. 79-86, 99-106.
891 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Tuesday, 24 June 1890.
in title:
891 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Tuesday, 24 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b692V/1962
in additional details:
...letter is complete, even though the signature is lacking. Van Gogh enclosed an unknown letter from Peyron.
in date note:
...money he sent and his letter of 23 June. Because Jo van Gogh-Bonger dated the letter to 24 June 1890 in...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
...years after the event, she wrote about posing for Van Gogh. See Ravoux 1957, and Hulsker 1990-1, p. 428.
in note 9:
This was Wheatfields (F 775 / JH 2038); Van Gogh included letter sketches after it in letters 893 and 896.
in note 15:
...by Quost. Quost’s Garden with hollyhock, c. 1881-1890, must once have been in Theo’s possession as well, given its dedication: ‘A Theo van Gogh / Ce tableau qu’aime tant mon ami Vincent / Bien amicalement / E. Quost’ (To Theo van Gogh / This painting that my friend Vincent loves so much / Best wishes / E. Quost). The painting disappeared from the family collection but was acquired in 1996 by the Vincent van Gogh Foundation (Amsterdam, Van Gogh Museum). Ill. 2304. See Van Gogh Museum Journal. Amsterdam and Zwolle 1996, p. 203.
892 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Le Pouldu, on or about Saturday, 28 June 1890.
in title:
892 Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Le Pouldu, on or about Saturday, 28 June 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b884 V/1962
in date note:
...about 17 June. It is not clear how soon after RM23 Van Gogh wrote the new version. Gauguin says that he...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...of the various impressions do not reveal which one Gauguin received (see Van Heugten and Pabst 1995, p. 85).
893 To Theo van Gogh. Auvers-sur Oise, Saturday, 28 June 1890.
in title:
893 To Theo van Gogh. Auvers-sur Oise, Saturday, 28 June 1890.
in source status:
Facsimile in Paul Gachet, Van Gogh à Auvers. Histoire d’un tableau. Paris 1953, (unpaginated) ills. 9 and...
in additional details:
Van Gogh enclosed an order for paint, which has not been preserved. In 1905 Jo van Gogh-Bonger gave this letter to Dr Gachet (FR b2131). The Van Gogh Museum has a copy of it made by Jo (FR b693). In the upper centre she wrote in black ink ‘copie d’une lettre que j’ai donnée à Mr Gachet’ (copy of a letter I gave to...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Gachet at the piano (F 772 / JH 2048), after which Van Gogh made the letter sketch of the same name F...
in note 3:
...F 775 / JH 2038), after which Van Gogh made the letter sketch Wheatfields (F - / JH -). To give an impression of what the two paintings look like in combination, Van Gogh made the second sketch of...
in note 5:
The motif Van Gogh describes here displays similarities to that of the small study Two women walking in the...
in note 7:
...Johnson 1981-1989, vol. 3, pp. 42-43, cat. no. 223. Van Gogh is mistaken about the name of the journal; the...
894 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Monday, 30 June and Tuesday, 1 July 1890.
in title:
894 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Monday, 30 June and Tuesday, 1 July 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b766 a-b V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 5:
...772 / JH 2048) and Wheatfields (F 775 / JH 2038). Van Gogh had sent descriptions and letter sketches of...
in note 10:
Van Gogh had placed this order for paint in letter 893.
895 Théophile Peyron to Vincent van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 1 July 1890.
in title:
895 Théophile Peyron to Vincent van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, Tuesday, 1 July 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b1064 V/1962
in additional details:
...of the asylum in Saint-Rémy, was addressed to Theo van Gogh (see Hulsker 1993-2, pp. 176-179). We think...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
When Van Gogh left Saint-Rémy, Peyron must have had money left over from the monthly allowance of 100 francs which Theo sent. From letter 891 it emerges that he wished to settle the account and that Van Gogh had asked...
896 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, Wednesday, 2 July 1890.
in title:
896 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, Wednesday, 2 July 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b694 V/1962
in date note:
...to Wednesday, 2 July 1890. (In Brieven 1914 Jo van Gogh-Bonger dated it 30 June 1890, which is...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 8:
Van Gogh had placed this order for paint in letter 893. Theo possibly sent Georges Lecomte’s article ‘L’exposition des néo-impressionistes. Pavillon de la Ville de Paris (Champs-Elysées)’, L’Art et Critique. Revue Littéraire, Dramatique, Musicale et Artistique 2 (29 March 1890), no. 44, pp. 203-205. The following is an excerpt from what Lecomte wrote about the works on display: ‘Mr Vincent Van Gogh’s wild impastoes and his exclusive use of colours with flowing harmonies create powerful effects: the purple backgrounds of “Cypresses” and the symphony of greens in a patch of undergrowth make a vivid impression’. (Les empâtements farouches de M. Vincent Van Gogh et son emploi exclusif de couleurs aux harmonies aisées aboutissent à des effects puissants: les fonds violets de «Cypres» et la symphonie des verts d’un sous bois impressionnent vivement). For the works by Van Gogh on display at this exhibition, see letter 854, n. 7...
897 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 5 July 1890.
in title:
897 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Saturday, 5 July 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b767 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 2:
...Andries Bonger. This visit did not take place (Photocopy of this letter in Van Gogh Museum, Documentation).
in note 7:
...background of wheat (F 774 / JH 2053), after which Van Gogh made the letter sketch of the same name F...
RM24 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, Monday, 7 July 1890.
in title:
RM24 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, Monday, 7 July 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b695 V/1962
in date note:
...letter, possibly of about 15 July 1890’. However, Van Gogh is unlikely to have reacted so emotionally...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
898 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, on or about Thursday, 10 July 1890.
in title:
898 To Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger. Auvers-sur-Oise, on or about Thursday, 10 July 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b697 V/1962
in date note:
Van Gogh looks back on his visit to Paris on Sunday, 6 July (see letter 897). Since then he has painted three...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
This letter from Jo van Gogh-Bonger is not known.
in note 4:
Van Gogh later added ‘de la solitude extrême’ (extreme loneliness). Judging by the description, the most...
in note 5:
Van Gogh painted two large canvases of Daubigny’s garden: Daubigny’s garden (F 776 / JH 2104) and...
in note 7:
Van Gogh’s furniture from Arles had been sent by the Ginouxs to Auvers (see letter 882).
in note 9:
...Theo had written earlier, see letter 858, n. 8. Van Gogh must have seen it during his visit to Paris...
899 To Anna van Gogh-Carbentus and Willemien van Gogh. Auvers-sur-Oise, between about Thursday, 10 and Monday, 14 July 1890.
in title:
899 To Anna van Gogh-Carbentus and Willemien van Gogh. Auvers-sur-Oise, between about Thursday, 10 and Monday, 14 July 1890.
in original text:
...veel bedaard. Ik heb trouwens wel altijd dat geloofd, dat het terugzien van de omgeving van vroeger dat zou uitwerken.
...noodig in den tuin te werken en de bloemen te zien groeijen. Ik voor mij ben geheel geabsorbeerd in de onafzienbare vlakte met korenvelden tegen de heuvels, groot als een zee, fijn geel, fijn zacht groen, fijn paarsch van een omgewerkt en gewied stuk grond, regelmatig met het groen van bloeiende...
...rose, violette toonen. Ik ben geheel in een stemming van haast al te groote kalmte, in een stemming...
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b698 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
900 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Monday, 14 July 1890.
in title:
900 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Monday, 14 July 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b768 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
901 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Tuesday, 22 July 1890.
in title:
901 Theo van Gogh to Vincent van Gogh. Paris, Tuesday, 22 July 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b770 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
902 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Wednesday, 23 July 1890.
in title:
902 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Wednesday, 23 July 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. nos. b699 a-c V/1962
in additional details:
...unfinished version of this letter was RM25. Van Gogh enclosed two orders for paint, one for himself...
in date note:
...which was letter 901 of 22 July, and because Jo van Gogh-Bonger dated the present letter in Brieven 1914...
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 7:
...which the letter sketch F - / JH 2106 was made. Van Gogh painted two large canvases of Daubigny’s...
RM25 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Wednesday, 23 July 1890.
in title:
RM25 To Theo van Gogh. Auvers-sur-Oise, Wednesday, 23 July 1890.
in location:
Amsterdam, Van Gogh Museum, inv. no. b700 V/1962
in publication statement:
...Nederlandse Geschiedenis (KNAW)info@huygens.knaw.nl Van Gogh Museum Amsterdam 2009...
in note 1:
...Theo had written about his talk with them to Mrs van Gogh and Willemien, but not to Vincent; see letter...

top

28 essay items found

Correspondents / Artist friends
...with the Dutch artist Anthon van Rappard (58 from Van Gogh and 1 from Van Rappard) and the French painters Emile Bernard (22 letters from Van Gogh) and Paul Gauguin (4 letters from Van Gogh and 16 to...
...he and Van Rappard sent drawings and lithographs back and forth.Anthon van Rappard Van Gogh’s...
...a few times’. Anthon van Rappard, c. 1880 (Amsterdam, Van Gogh Museum / Documentation...
...even though Van Rappard had started a few years earlier than Van Gogh and came from a very different background. During the Dutch period Van Rappard was the only artist friend with whom Van Gogh...
...of them collected. Van Gogh made lists of new ones he had acquired, sent duplicates to Van Rappard...
...that Van Gogh disliked. However, there were important similarities in their views, as Van Gogh...
...woman at the back, how untrue!’ But Van Gogh would not have been Van Gogh if, two months after...
...in some way comparable to those with Van Rappard. In the two years that Van Gogh lived in Paris he...
in note 35:
On Van Gogh’s collection of magazine illustrations see Luijten 2003.
in note 36:
...Van Gogh’s letters to Van Rappard are in the collection of the Vincent van Gogh Foundation in the Van Gogh Museum. They were offered for sale to V.W. van Gogh as early as 1936, but he thought the price was too high ‘even with a big reduction’, as he informed Annie de Meester-Obreen on 6 April 1936 (FR b6996-18). She wanted to provide financial support for her son, who was an artist, by selling the set of letters, assisted by the American manufacturer Frank Knothe (FR b6996-29), who had married Annie’s sister Maria Adriana Cornelia Obreen on 1 May 1889. On Annie’s behalf they tried to sell the letters in New York ‘for not less than three or four thousand guilders’ (FR b6996-5). In 1954, a year after Annie’s death, the letters were in the hands of a New York art gallery; in June 2006 they were acquired by the Van Gogh Museum...
in note 39:
See Van Gogh 2007 for a detailed examination of the friendship and correspondence with Bernard.
in note 41:
For the dating of Van Gogh’s time with Cormon and Bernard’s remarks about it see Van Tilborgh 2007. Julien (‘père’) Tanguy was a dealer in drawing and painting materials who also exhibited and sold work by avant-garde artists. It was a popular meeting point for them, and Van Gogh was often to be found there.
in note 42:
This was the term that Van Gogh coined for the new generation of painters in order to distinguish them from...
in note 43:
On Bernard’s influence on Van Gogh’s painting in the Paris period see cat. Amsterdam 2011. For a conspectus of the works by Bernard owned by Van Gogh and vice versa, see Van Gogh 2007, pp. 366-367.
in note 45:
On Gauguin’s meeting with the Van Gogh brothers see Merlhès 1984, pp. 470-471, and exhib. cat. Chicago...
in note 48:
...bought Gauguin’s Among the mangoes (Amsterdam, Van Gogh Museum). See Gauguin lettres 1983, p. 33 (FR...
in note 49:
...writes ‘I have left to work in Brittany’, that he was unaware that Van Gogh had already gone to Arles.
in note 51:
...Self-portrait with portrait of Bernard, ‘Les misérables’ (both Amsterdam, Van Gogh Museum). Bernard received in exchange Van Gogh’s Quay with sand barges (F 449 / JH 1558) and Gauguin Self-portrait (F 476...
in note 53:
...supplier and amateur artist Jules Armand, Van Gogh got to know two artists in his first three...
in note 54:
On the collaboration between Van Gogh and Gauguin see exhib. cat. Chicago 2001, esp. ch. 4. For the events of 23 December 1888, when Van Gogh cut off his ear, see letter 728, n. 1.
in note 55:
The ‘draft letter’ for Gauguin, which Van Gogh sent for Theo’s approval at the end of May 1888...
in note 57:
...letters 844 and 892, and RM23, there is mention of Van Gogh working together with Gauguin and Meijer de...
Correspondents / Introduction
...Van Gogh corresponded in the different periods of his life, discover how he got to know them, and see how the contact and correspondence progressed. Here we examine his relationship with these people, while the section I Van Gogh as a letter-writer deals with the content of the letters.Letters from each of the correspondents can be selected on The letters by correspondent window...
Correspondents / Family members
...membersTheoBy far the majority (651 out of 820) of Van Gogh’s letters are addressed to Theo, his...
...Theo van Gogh, 1889 (Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van Gogh Foundation) Van Gogh became...
...e parentsVery few of the masses of letters that Van Gogh must have written to his parents have...
...life between the two brothers.Anna When he was young Van Gogh spent a lot of time with Anna, who...
...when she was preparing for her marriage to Joan van Houten, there was little left of their former...
...Theo.Willemien In the last years of his life Van Gogh was above all close to Willemien, his...
...and Theo in 1875, when she was 13 years old. When Van Gogh moved to Nuenen in 1884, the brother and...
...the letters to her are an important reflection of Van Gogh’s views about life and death, illness...
...Van Gogh family: the art dealers Cornelis Marinus (‘Uncle Cor’ or ‘C.M.’) and Vincent van...
...but when this uncle, like the Reverend Van Gogh, Tersteeg and Mauve, condemned his cohabitation...
in note 1:
Letter from Theo van Gogh to Jo Bonger, 1 January 1889 (FR b2022). See Brief happiness, pp. 76-77.
in note 2:
See Documentation, letter from Theo van Gogh to Willemien van Gogh, 14 March 1887 (FR b908).
in note 3:
See Documentation, letters from Theo van Gogh to Willemien van Gogh, 25 April 1887 and 24-26 February 1888 (FR b911 and b914).
in note 8:
For the parents’ letters see ‘Letters within the Van Gogh family’ in Biographical and historical...
in note 9:
Letter from Willemien van Gogh to Line Kruysse, 26 August 1886 (FR b4536).
in note 11:
See, for example, FR b2744 and b2574, letters from Cor van Gogh to Theo van Gogh, 30 April 1875 and undated (on or around 7 December 1875?).
in note 12:
Letter from Cor van Gogh to Theo and Jo van Gogh, 8 October 1890 (FR b837).
in note 13:
Letter from Cor van Gogh to Theo van Gogh, 16 October 1888 (FR b3706).
in note 14:
See letter 795, and FR b944, a letter from Jo van Gogh-Bonger to Willemien van Gogh, 23 August 1889.
in note 16:
See Documentation, letters from Anna van Gogh to Theo van Gogh, 6 January 1874 and 24 February 1874 (FR b2679 and b2689). Both were written in English (which was compulsory at her boarding school). In the second one...
in note 17:
See the memoir by Jo van Gogh-Bonger in The complete letters 1958, pp. xxiv-xxv, and Bailey 1992, pp. 16-18...
in note 18:
Letter from Anna van Gogh to Theo van Gogh, 28 April 1875 (FR b2333).
in note 19:
Letter from Anna van Gogh to Theo van Gogh, 13 August 1878 (FR b989).
in note 21:
See the letter from Lies van Gogh to Theo and Jo van Gogh, 29 June 1890 (FR b2413). The letter in question has not survived.
Publication history / Introduction
...line of publications of Van Gogh’s letters. Contrary to a widely-held belief, this history did not begin with the publication of the first major edition of the letters, the 1914 Vincent van Gogh. Brieven aan zijn broeder edited by Jo van Gogh-Bonger, since brief quotations from them had appeared in the catalogue to the Van Gogh exhibition in the Kunstzaal Panorama as early as 1892. There had already been an initial – unintentional – move in this direction some years before Van Gogh’s...
...the history of the publication of Van Gogh’s letters. The subject is inextricably bound up with the reception of Van Gogh’s work, with the gradual reemergence of letters from and to other correspondents and of other documents, and with the genesis of the Van Gogh myth. Within the scope of this...
...of publications of Van Gogh’s letters in all languages, simply because it would have required a wide-ranging bibliographic study that was not feasible within the parameters of the Van Gogh Letters...
in note 2:
On the Van Gogh myth see among others Zemel 1980, Kōdera and Rosenberg 1993 and Koldehoff 2003. On the early reception of Van Gogh’s work also exhib. cat. Essen 1990.
Publication history / Conclusion
...recent phenomenon. Furthermore, the Van Gogh Museum and the Huygens Institute made resources and manpower available on an unprecedented scale for the Van Gogh Letters Project, of which our edition is the result.This edition has taken every possible advantage of the research into Van Gogh’s works and letters that has...
Publication history / De brieven 1990: a large edition for a small readership
...The fame Van Gogh garnered over the years gradually developed into (or merged with) his immense popularity. In the first decades after his death, the various activities of Jo van Gogh-Bonger...
...make the public, little by little, more receptive to Van Gogh’s work, but in the second half of...
...as the centenary of his death. A number of major Van Gogh exhibitions were staged in 1990, and the...
...Van Gogh’s artistic contacts with other artists and his influence on later generations.The Van...
...of Van Gogh’s complete correspondence, in other words with all the known letters from and to Van...
...of them: Van Gogh to Betsy Tersteeg, written in a sketchbook for her (letter 24);Van Gogh to...
...and 488);two letters from Van Gogh to Michiel de Zwart (letters 320 and 328);Van Gogh to Charles...
...to Van Gogh (letter 742);Frédéric Salles to Van Gogh (letter 769);Octave Maus to Van Gogh (letter...
...Willem van Gogh from Theo and Jo van Gogh-Bonger (letter 848); Marie Ginoux-Julien to Van Gogh...
in note 151:
...the publication of De brieven, letter 901 (in the Van Gogh Museum collection) was published in the German...
Publication history / A flood of supplementary publications
...a small monograph on Van Gogh by the art critic Just Havelaar. He was an admirer of Van Gogh and...
...Van Gogh, 1919, revised in 1924), Julius Meier-Graefe (Vincent, 1921), Gustave Coquiot (Vincent van...
...Van Gogh to Arnold Koning (letters 618 and 740), in K. N., ‘Twee onbekende brieven van Vincent van...
...J. van Gogh-Bonger. Loyalty, Devotion, Love’ in the first major English edition of Van Gogh’s...
...in 1931 in ‘Lusten en onlusten in den cultus van Vincent van Gogh’. The high point of this cult...
...international readership. In 1936 Van Gogh’s letters to Anthon van Rappard, the Dutch counterpart...
...From Vincent van Gogh to Anton G.A. Ridder van Rappard 1881-1885, translated by Rela van Messel...
...readership of art historians and art lovers. V.W. van Gogh was initially not impressed by the...
...of the Van Rappard letters was followed in 1937 by a Dutch one: Brieven van Vincent van Gogh aan...
...illustrations of letter sketches and works by Van Gogh, Van Rappard and even a few other artists...
in note 76:
...last, with undiminished attention’ (p. 8). He also refers repeatedly to Van Gogh’s letters in his text.
in note 82:
...it does not include the publications of the letters to Theo, Bernard and Van Rappard already discussed.
in note 85:
...article by E.V. Lucas, ‘A wanderer’s notebook. Van Gogh again’, Sunday Times, 17 February 1929, p...
in note 90:
...van Gogh to his brother, 1872-1886. Two vols. London: Constable & Co Ltd. Boston and New York: Houghton Mifflin Co. 1927. Further letters of Vincent van Gogh to his brother, 1886-1889. London: Constable & Co Ltd. Boston and New York: Houghton Mifflin Co. 1929 (Letters 1927-1929). Contrary to the date on the title page, the edition also includes the letters written in 1890. V.W. van Gogh wrote of this edition that his mother ‘had translated about two-thirds [into English] by her death in 1925’ (The complete letters 1958, p. XI). We do not know who was responsible for the rest of the translations...
in note 93:
Cooper subsequently produced another pioneering edition, this time of the letters that Theo and Vincent van Gogh received from Paul Gauguin (Gauguin lettres 1983). See Letters from Gauguin to Van Gogh.
in note 95:
...three-volume edition Lettres illustrées de Vincent van Gogh (1888-1890) (Lettres illustrées 2003) is to...
in note 96:
The copy Cooper dedicated to him is held in the library of the Van Gogh Museum.
in note 98:
Lettres de Theo van Gogh 1932. Again, the publisher was De Wereldbibliotheek.
in note 99:
Stock statement by De Wereldbibliotheek for V.W. van Gogh, undated. (Van Gogh Museum Documentation (Vincent van Gogh Foundation archives)).
in note 102:
Lettres de Theo van Gogh 1932, pp. 7-16. This was a slightly expanded version of the biography in Letters...
in note 103:
Letters to Van Rappard 1936.
in note 104:
...was cut to one page (FR b6996-28). V.W. van Gogh had given permission for publication on 27...
in note 107:
V.W. van Gogh helped finance this edition. Letter from De Wereldbibliotheek to V.W. van Gogh, 6 May 1938 (Van Gogh Museum Documentation (Vincent van Gogh Foundation archives)). Wereldbibliotheek director Nico van Suchtelen had agreed to pay Annie de Meester-Obreen 10% of the selling price (FR b6996-26).
in note 108:
Receipt of 25 May 1938 (Van Gogh Museum Documentation (Vincent van Gogh Foundation archives)).
in note 109:
The German translation of the letters to Van Rappard came out in Vienna in the same year (Briefe an Van Rappard 1937). It was B.W. Heubsch who had established the contact (FR b6996-22).
Correspondents / Preservation of the letters
...and the Vincent van Gogh Foundation, and are now preserved in the Van Gogh Museum. Although...
...letter. As against the 57 letters from Van Gogh to Anthon van Rappard there is just a single reply...
...1883 (F 1067 / JH 356), Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van Gogh Foundation That was the...
...ot Begemann, (Amsterdam, Van Gogh Museum / Documentation) The letters that Van Gogh wrote to H.G...
...Tersteeg, c. 1885 (Amsterdam, Van Gogh Museum / Documentation) Van Gogh’s sister Elisabeth...
...Van Gogh’s letters, and there is no tangible evidence to support these assertions. A lot of Van...
...words), and his relationship with Sien. That Van Gogh nevertheless continued to value his teacher...
...given it to his widow. Shortly after arriving in Arles Van Gogh wrote not only to Bernard but to...
...Paris, but Toulouse-Lautrec evidently did not reply, and Van Gogh never wrote to him again, as far...
...as the ones that Van Gogh wrote in 1878 to the clergymen Nicolaas de Jonge, Abraham van der Waeyen...
in note 66:
All the letters to Van Gogh come from Theo’s estate with the exception of the one from Van Rappard that Van Gogh returned to the sender.
in note 70:
...remarks like ‘am writing to’, multiple reactions that Van Gogh received to an advertisement, and so on.
in note 72:
Letter from the Reverend Van Gogh to Theo van Gogh, 2 October 1884 (FR b2257).
in note 73:
Handwritten note in the Van Gogh Museum documentation (FR b7117), possibly by H. Nauta, who wrote to...
in note 75:
See letters 580ff. The painting that Van Gogh had earmarked for Tersteeg was The Langlois bridge with...
in note 80:
...and 654. Van Gogh also gave Mourier-Petersen a letter of introduction to Russell (see letter 610). Henry Thannhauser actually estimated that ‘Russell must have destroyed at least a dozen letters from van Gogh...
in note 82:
Van Gogh quotes these words of Mauve’s in letter 224.
in note 83:
Mauve died on 8 February 1888. Van Gogh only heard of his death at the end of March when Willemien sent him...
in note 84:
The letter to Bernard is 587; Van Gogh’s letter to Toulouse-Lautrec has not survived.
in note 85:
...Schimmel. Oxford 1991. For the contacts between Van Gogh and Toulouse-Lautrec see cat. Amsterdam 2011.
in note 88:
These are Van Gogh’s letters to Hendrik Jan Furnée, Johannes van Hombergh, Octave Maus, Michiel de Zwart, and those from Henriette Lamblot-Gaudin, Octave Maus, Frédéric Salles and Théophile Peyron to Van Gogh.
in note 91:
In letters 523 and 527 Van Gogh mentions receiving a postcard and a letter from Furnée.
Biographical & historical context / The financial backgrounds
...force behind Van Gogh’s development as an artist that cannot be overstated. The total amount that Vincent receivedThe picture that many people have of the poor painter Vincent van Gogh needs to be...
...Vincent’s income and expenditureAs already mentioned, Van Gogh was able to support himself in...
...branch on the boulevard Montmartre. The Reverend Van Gogh was delighted, partly because Theo could...
...maximum allowance of 1.50 guilders a week, plus bread. Van Gogh paid 14 guilders a month in rent in...
...or even that he was completely broke. The reason why Van Gogh was often short of money was not that...
...of his family, then one can only conclude that Van Gogh was not badly off at all. The letters...
...tobacco and alcohol were among the daily expenses, and Van Gogh went to the brothel regularly. The...
...June 1890136 Total381.25 francs Financially speaking, Van Gogh had considerable room for...
in note 120:
...and as such he earns it’ (FR b939, Theo to Mrs Van Gogh, on or around 1 June 1885). In April 1888...
in note 139:
Letter 683. See also Chavannes and Van Tilborgh 2007, pp. 547-549.
Biographical & historical context / The immediate family circle
...Theo van Gogh at the age of 15 (Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van Gogh Foundation...
...van Gogh-Boon (‘Aunt Mietje’). Uncle Hein van Gogh (Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van...
...Uncle Jan van Gogh (Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van Gogh Foundation) Vincent van Gogh...
...Vincent van Gogh (Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van Gogh Foundation) Theodorus van...
...further came of it. Uncle Cor van Gogh (Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van Gogh Foundation...
...van Gogh (Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van Gogh Foundation) Theodorus (‘Theo’) van...
...Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van Gogh Foundation) Elisabeth (‘Lies’) Huberta van...
...Vincent van Gogh. Reminiscences of her brother). Elisabeth van Gogh (Amsterdam, Van Gogh Museum...
...fed artificially. Willemien van Gogh (Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van Gogh Foundation...
...suicide in 1900. Cor van Gogh (Amsterdam, Van Gogh Museum / Vincent van Gogh Foundation)
in note 152:
See Chris Stolwijk, ‘“Our crown and our honour and our joy.” Theo van Gogh’s early years, Van Gogh Museum Journal (1997-1998). Zwolle 1998, pp. 42-57; exhib. cat. Amsterdam 1999, and Brief happiness 1999.
in note 153:
Renate Berger, ‘Wilhelmina Jacoba van Gogh (1862-1941). “Du bist sehr tapfer, liebe Schwester...
in note 154:
On Cor see M.H. van Meurs, ‘Cor van Gogh en de boerenoorlog’, Journal for contemporary history. Joernaal vir eietydse geskiedenis 25-2 (December 2000), pp. 177-196.
Publication history / The early publications of the letters
...Although Jo found that Van Eeden and Veth were initially lukewarm at best about Van Gogh’s art...
...access he had to Van Gogh’s letters. He was one of the organizers of the Van Gogh exhibition that...
...Belgian avant-garde magazine Van Nu en Straks. The young artist Henry van de Velde, the editor...
...to establish a memorial to praise Vincent van Gogh’. Van Gogh’s work had been exhibited at...
...landscape drawings and a portrait of Van Gogh by Horace Mann Livens, whom Van Gogh had got to know...
...Roland Holst accompanied the text. Van de Velde was greatly impressed by Van Gogh’s work at...
...Jo van Gogh-Bonger went back to the Netherlands, it was Bernard who shouldered Theo van Gogh’s...
...painting, new painting, descriptions of Van Gogh’s work and progress, Van Gogh’s reactions to...
...1900.Netherlands, 1905: letters to Anthon van Rappard Van Gogh’s letters to Emile...
...letters he wrote in Dutch to Anthon van Rappard, who like Van Gogh was searching for his place in...
in note 4:
See the ‘Préface’ in Lettres à Bernard 1911, p. 7, and Van Gogh 2007, pp. 13-14.
in note 6:
...Van Gogh’s letter to Aurier (letter 853) was included in Aurier 1893, pp. 265-268, the first of Van Gogh’s letters ever published in a book. At some point Theo must have lent Aurier the letters from the Saint-Rémy period for a while. Jo did the same shortly afterwards and did not get these letters back until after 27 March 1892: ‘one evening he gave you the bundle of letters dated from Saint-Rémy – but the next morning he needed them to look for something and sent the maid to ask for them back. But later on...I think I did give you that bundle of letters dated from Saint-Rémy. I’ve finally finished sorting out all the letters (everything he wrote from 1872 onwards) and it’s just the ones from the Saint-Rémy period that I’m missing. Then I suddenly remembered that I gave them to you. ... I would be really, really pleased if you could have a look through your papers – if you don’t have them I don’t know what’s happened to them – and that would be a real shame because it was such an important time and they are the only ones missing from the correspondence which I’m preparing for the press. ... This is so rewarding for me because it’s the only thing I can do in memory of my husband and Vincent.’ (Jo van Gogh-Bonger to Albert Aurier, 27 March 1892, FR b1510)....
in note 11:
See 1914: Jo van Gogh-Bonger published Vincent van Gogh. Brieven aan zijn broeder.
in note 12:
...Van Eeden, editor of the innovative literary journal De Nieuwe Gids, had published an appreciative if somewhat ambivalent article about Van Gogh’s art to mark his death; there is an English translation in Stein 1986, pp. 241-246. Jo’s relations with Jan Veth were problematic because of his reservations about Van Gogh’s...
in note 14:
...quoted two passages from Bernard’s article on Van Gogh in Les hommes d’aujourd’hui (Bernard 1891).
in note 15:
Van Nu en Straks 1 (1893) 3 (August), pp. 1-36.
in note 16:
See G. van Kerckhoven, ‘Het Van Goghnummer van Van Nu en Straks. De rol van Henry van de Velde bij het tot stand komen van het derde nummer van de eerste reeks’ (undated typescript, Van Gogh Museum Library).
in note 19:
See Hammacher 1970, p. 19; and Van Nu en Straks 1982, pp. xv-xvi.
in note 20:
See Van Nu en Straks 1988, vol. 1, pp. 342-343 and vol. 2, p. 178 (n. 2). The packet turned up after all a...
in note 21:
See also the Introduction in Van Gogh 2007. Shortly after Van Gogh’s death Paul Gachet toyed with the idea of publishing something about him; Theo reminded him of this and wrote that L’Art & Critique would be...
in note 22:
...Gosschalk-Bonger, but we shall continue to call her Van Gogh-Bonger, as is customary in the literature. This...
in note 24:
Bernard 1891. On Bernard’s efforts in greater detail: Van Gogh 2007, Introduction.
in note 26:
...Bernard also had photographs taken of twelve of Van Gogh’s works and marketed them as a set to...
in note 30:
...correctly, but added a note to the effect that he did not share Van Gogh’s views. See letter 632, n. 23.
in note 34:
...did something similar in August 1893, when the Van Nu en Straks publication came out (4, 19, 22, 24, 25...
in note 39:
In 1914, however, it was Paul Cassirer who published the Briefe an seinen Bruder; see 1914: Jo van Gogh-Bonger published Vincent van Gogh. Brieven aan zijn broeder.
in note 40:
...Franz Kafka reads the letters of Vincent van Gogh’, Variants 2-3 (2004), pp. 173-194, esp. p...
in note 41:
...for Van Gogh’s great success in Germany in the first decades of the twentieth century. But it is beyond our present scope to explore, for instance, Paul Cassirer’s activities, the Secession exhibitions in Berlin (the first with Van Goghs in 1901), the immense influence of Julius Meier-Graefe’s writings about Van Gogh...
in note 42:
See further the chapter on ‘Correspondents’, Anthon van Rappard .
in note 43:
...van Beeldende Kunsten en Kunstnijverheid discussed below acknowledged ‘support from several others’ and thanked Van Rappard’s widow for her ‘kindness’ (p. 228). On 18 January 1936 Johan de Meester’s widow Annie de Meester-Obreen informed V.W. van Gogh that ‘I myself wrote a short piece for one of the American papers that were interested, explaining how the letters came into my husband’s hands and who Johan de Meester and Anton van Rappard were’ (FR b6996-3...
Publication history / The first standard editions
...on the original manuscripts.1914: Jo van Gogh-Bonger published Vincent van Gogh. Brieven aan zijn...
...in Van Gogh’s life and work, and the wheels of the myth machine began to turn. Van Gogh’s...
...influence on the Van Gogh reception in the Netherlands. He published widely on Van Gogh, in the...
...century of incessant study into Van Gogh’s life and work, we now know that Jo van Gogh-Bonger’s...
...the sentence.’ Given Jo van Gogh-Bonger’s ties to the Van Gogh family, such interventions...
...balance. Half of the remaining sum went to Jo van Gogh-Bonger. She noted the income up to 1919 in...
...a maximum of f 5,000 for Jo van Gogh-Bonger. The other conditions remained virtually unchanged. The...
...had whetted German readers’ appetite for more of Van Gogh’s letters. And yet in 1914, the year...
...German art market for Jo van Gogh-Bonger, and he had sold a good many Van Goghs from 1900 onwards...
...to publish Van Gogh’s letters.’ His eagerness is apparent from the fact that he made Jo van...
in note 46:
Vollard had not been particularly successful in selling Van Gogh’s work in the 1890s. See Pratt 2006.
in note 49:
...his prints through him. He must have known that Van Gogh had written unflatteringly about him in letter...
in note 52:
In 1911 Bremmer published Vincent van Gogh. Inleidende beschouwingen (Amsterdam 1911), a didactic introduction to Van Gogh’s work for a general readership; the aim of the book was ‘not to praise this man and...
in note 53:
On Bremmer as a promoter of Van Gogh see Balk 2003 and Balk 2006, esp. pp. 236-242.
in note 58:
One exception is the numbering used by Van Crimpen and Berends in De brieven 1990, but that was not generally accepted internationally. Letters from Van Gogh to others and from others to Van Gogh that were published later were given a different system of numbering. See also Design of the edition.
in note 59:
...great importance to protecting their privacy; when the possibility of publishing Van Gogh’s letters was discussed in 1893, Willemien thought it might be better not to go ahead with it while Mrs van Gogh was still alive: She wrote to Jo van Gogh-Bonger: ‘Will Vincent’s letters be in De Telegraaf too? The Rev. ter Haar...
in note 60:
FR b2153, letter from Jo van Gogh-Bonger to Paul Gachet Jr, 27 February 1912. She, incidentally, saw no reason to intervene in this case for, as she added (very much in the spirit of Van Gogh), ‘who doesn’t suffer...
in note 63:
This is noted on the statement up to 1 July 1914, dated 21 September 1914. Sales figures, contract, payments and Jo van Gogh-Bonger’s correspondence with De Wereldbibliotheek are in the Van Gogh Museum Documentation (Vincent van Gogh Foundation archives).
in note 64:
Jo had agreed with Cassirer that the German edition should be published by 1 November 1912 at the latest (contract, Van Gogh Museum Documentation (Vincent van Gogh Foundation archives)).
in note 66:
Statements in Van Gogh Museum Documentation (Vincent van Gogh Foundation archives).
in note 68:
Letter from De Wereldbibliotheek to Jo van Gogh-Bonger, 24 February 1924.
in note 75:
There is nothing in Jo van Gogh-Bonger’s account book about the money she received from Cassirer for the...
Publication history / The first collected edition of 1952-1954 and thereafter
...the letters to one correspondent (Van Gogh to Theo, Bernard and Van Rappard, Theo to Vincent) or a...
...van Gogh, Verzamelde brieven in four volumes, a milestone in the history of the publication of Van...
...Willem van Gogh In her edition of the letters to Theo in 1914, Jo van Gogh-Bonger said...
...Van Rappard, Bernard, Wil, Signac and Russell. In the short preface to the second volume V.W. van...
...of passages from Gustave Coquiot, Vincent van Gogh, a passage about Van Gogh from A.S. Hartrick’s...
...standard in the literature. He printed Van Gogh’s letters to Van Rappard, to Willemien and to...
...of publishing in facsimile all Van Gogh’s late letters in French in the Van Gogh Museum The de...
...to Willemien, or to Willemien and Mrs van Gogh together, to Mrs van Gogh alone, to Eugène Boch and...
...from Paul Gauguin to Van Gogh and to Theo and Jo van Gogh-Bonger in the Van Gogh Museum collection...
...Het leven van Vincent en Theo van Gogh, published in English as Vincent and Theo van Gogh. A dual...
in note 110:
Letter from De Wereldbibliotheek to V.W. van Gogh, 22 November 1941 and 28 August 1944 (Van Gogh Museum Documentation (Vincent van Gogh Foundation archives)).
in note 113:
After Willemien van Gogh’s death in 1941, V.W. van Gogh acquired these twenty-two letters plus a letter about Vincent written by Joseph Roulin to Willemien on 8 January 1889 (numbered W10 in the edition).
in note 122:
V.W. van Gogh also included the biographical article about his mother that he had written for Lettres de Theo van Gogh 1932, this time in Dutch, and two articles published on the occasion of her death on 2 September...
in note 124:
...van Gogh completed a chapter originally drafted by his son Theo, who embarked on it in 1940. Theo was a member of the Resistance in the Second World War and was shot by a German firing squad on 8 March 1945. V.W. van Gogh...
in note 125:
...entirely clear and appear to differ from one volume to the next; for instance 1,600 copies of volume 1 were printed, and 1,900 of the last volume (Van Gogh Museum Documentation (Vincent van Gogh Foundation archives)).
in note 127:
...the English edition is outside the scope of our edition; it is a letter from Theo van Gogh to Paul Gauguin.
in note 128:
...by Mrs J. van Gogh-Bonger, the revision of the first English edition, the translation of all the inserts and of the balance of Volume III, was done by Mr C. de Dood, of Amsterdam’ (so wrote V.W. van Gogh in The...
in note 129:
Tutte le lettere di V. van Gogh. Translated by Marisa Donvito and Beatrice Casavecchia. ‘Silvana...
in note 130:
Correspondance complète de Vincent van Gogh. Traduction de Maurice Beerblock et Louis Roëlandt...
in note 132:
Van de Perre 1961.
in note 133:
...archive, which had been transferred to the Vincent van Gogh Foundation in 1962, were to be lifted in the...
in note 134:
The Van Gogh Museum was opened in 1973 and was known as the Rijksmuseum Vincent van Gogh until it acquired independent status in July 1994.
in note 136:
Leymarie had a number of publications on Van Gogh to his name and held various eminent posts in the...
in note 140:
...to the exhibition Oeuvres écrites de Gauguin et Van Gogh in the Institut Néerlandais in Paris in 1975.
in note 142:
The four letters from Roulin to Vincent van Gogh are 773, 775, 796 and 814.
in note 143:
...essays from the 1958-1993 period, including these, were collected in Van Gogh in close-up (Hulsker 1993-2).
in note 146:
...dating research ultimately resulted in Vincent van Gogh. A guide to his work and letters (Hulsker...
About this edition / Introduction
...the Van Gogh Letters Project All the surviving letters written and received by Vincent van...
...appeared in 1914, when Jo van Gogh-Bonger published Vincent van Gogh. Brieven aan zijn broeder in...
...s son, V.W. van Gogh, in the monumental, four-volume work Verzamelde brieven van Vincent van Gogh...
...already increasingly international research into Van Gogh. In 1990 the Van Gogh Museum seized the...
...state of the art.The Van Gogh Museum, which holds the great majority of Van Gogh’s correspondence...
...directors of the Van Gogh Museum and the Huygens Institute, curators from the Van Gogh Museum and a...
...it is intended for Van Gogh specialists, art historians and literary scholars studying Van Gogh’s...
...correspondence of members of Van Gogh’s family, most of which is held in the Van Gogh Museum, and...
...in the published works of leading Van Gogh researchers, most notably Jan Hulsker, Ronald Pickvance, Roland Dorn, Louis van Tilborgh, Sjraar van Heugten, Marije Vellekoop and Ella Hendriks.The twofold...
in note 1:
Over and above the 903 surviving letters, there must have been at least 550 letters written to Van Gogh, and at least 290 letters written by Van Gogh that we no longer have (see Correspondents, Lost correspondence).
in note 2:
...a facsimile edition of some of the letters in the Van Gogh Museum’s collection was published in 1977...
in note 3:
The successive directors of the Van Gogh Museum were Prof. Ronald de Leeuw, John Leighton and Axel Rüger; the directors of the Huygens Institute were Prof. Dick van Vliet and Dr Henk Wals; Sjraar van Heugten and Dr Chris Stolwijk represented the Van Gogh Museum, and Prof. Annemarie Kets-Vree represented the Huygens Institute.
in note 4:
The members of the editorial board were Prof. Evert van Uitert, Dr Roland Dorn, Prof. J.D.F. van Halsema, Prof. M. van Buuren, Prof. R.E.O. Ekkart and Dr Louis van Tilborgh.
in note 7:
...the chapter ‘Speciale problemen bij het uitgeven van brieven, dagboeken en historische documenten’, in...
About this edition / The reading texts
...which interventions are justified in Van Gogh’s case and which are not. Van Gogh’s letters were...
...features of Van Gogh’s style of writing as closely as possibleThe idiosyncrasies of Van Gogh’s...
...er sprak over Hand_ II:1-4/ de uitstorting van den Heiligen Geest.’In the case of conditional...
...hij alleen op van der Hoop’ (went to the Trippenhuis (twice) and he alone to Van der Hoop), the...
...van daan; this has not been changed; the same goes for nog al in the sense of somewhat (nogal). Van...
...example, in letter 408 van t moment af gij ’t penseel grijpt is rendered as van ’t moment af...
...as points without commentquotation marksalways double, as Van Gogh generally does; quotation marks...
...beside the line number in the left marginquotationsif Van Gogh set off a quotation in any way (by...
...poem or quotationlines and dotslines and dots that Van Gogh used to mark a transition are rendered...
...letter 514, l. 98). 98 meisjes/dameskopje < Van Gogh added the word ‘dames’ later...
in note 20:
In Van Gogh’s day a sheet was often folded horizontally to create four pages. Open, Van Gogh’s sheets usually have pages 1 and 4 on one side (with 1 on the right) and 2 and 3 on the other (the inside of the folded...
About this edition / The annotations
...and the Van Gogh family relationships, is treated in the essays, where we also examine Van Gogh as...
...Jo van Gogh-Bonger had them when she was preparing her edition of the letters, Vincent van Gogh...
...Van Gogh Museum (Family Records, abbreviated FR). Given the size of the body of literature on Van...
...such as Heer rather than Heere; den zoon haars schoots instead of den zoon haars buiks (Isaiah 49...
...to Van Gogh has also survived: Het boek der psalmen, nevens de Gezangen bij de Hervormde Kerk van...
...did not attempt to trace all the versions Van Gogh might possibly have known. In this edition...
...n Gogh’s works Works by Van Gogh mentioned in the letters have been identified as far as possible. If there is a consensus on the identification in the Van Gogh literature, we give the title and...
...annotation.We see no point in attempting an identification where Van Gogh refers to ‘work’ in a...
...no longer exists (for example if we know that Van Gogh destroyed a work), it is described as ‘lo...
in note 39:
...Van Gogh Museum has twelve; the other six are in the hands of private individuals or other institutions: three from Vincent to Theo: letters 463, 823 and 872; four from Theo to Vincent: 322, 749/750, 759, 848 and RM17; one from Vincent to Willem and Caroline Van Stockum-Haanebeek: 10; one from Vincent to Furnée, the colourman: 523; one from Vincent to Eugène Boch: 693; one from Vincent to Van Rappard: 431. Elsewhere there are four to De Zwart: 315 (whereabouts unknown); 320 (Paris, Fondation Custodia); 328 (whereabouts unknown); 412 (Munich, Ursula Henn Collection); one to Charles Angrand: 570 (whereabouts unknown); one to Joseph Ginoux: 842 (whereabouts unknown). There are ten extant postcards. The Van Gogh Museum has nine of them: five to Theo: 223, 233, 373, 389 and 429; one to Kerssemakers: 511; one from Henriette Lamblot-Gaudin: 791; one from Arnold Koning: 727; one from Paul Signac: 755; there is one postcard in the USA – to Kerssemakers: 491 (Washington, National Gallery of Art). There are four telegrams, all addressed to Theo – they are in the Van Gogh Museum: 486, 487, 488 and 661. Finally there are two lettercards addressed to Theo – they are in the Van Gogh Museum: 423 and 424...
in note 43:
The 1873 Bible that belonged to Van Gogh’s father was also published by the Nederlands Bijbelgenootschap (Van Gogh Museum Library, BVG 3296). We know that Theo had the edition Bijbel dat is de gansche Heilige Schrift. Haarlem 1863, likewise a Nederlands Bijbelgenootschap publication. His father wrote on the flyleaf: ‘T. van Gogh jr. bij zijn vertrek uit Zundert op 10 juni 1870 van zijne liefhebbende ouders’ (‘T. van Gogh Jr on his departure from Zundert on 10 June 1870 from his affectionate parents’). Bound with it is Het boek der psalmen, nevens de Gezangen bij de Hervormde Kerk van Nederland in gebruik...Haarlem 1863 (BVG 3028)....
in note 44:
Van Gogh’s copy is in private hands; in 1968 it was with Vincent Kooiman, the grandson of Elisabeth du Quesne-Van Gogh (Vincent’s sister Lies), in Canada. The Van Gogh Museum library has copies of these editions of Het boek der psalmen (1849) and the Evangelische gezangen (1851) (BVG 12026), and of the Vervolgbundel op de evangelische gezangen (1869), from which Van Gogh also quoted (BVG 3043). We refer to these three editions in our annotations. To collate the Hymns we used a copy of Hymns ancient and modern. London, s.a. (BVG 12027...
in note 45:
The Van Gogh Museum library acquired this little book in 1972 (inv. no. v 68 V/1973). Cf. also A. Verkade-Bruining, De God van Vincent. Beschouwingen over de mens Van Gogh. Amsterdam 1989, pp. 39-40.
About this edition / The transcriptions
...more readable. We have made transcriptions of Van Gogh’s correspondence; three people checked...
...this accent over the second vowel (as in meê). Van Gogh dashed accents down swiftly and without a...
...the double s combination) is transcribed as s. When Van Gogh clarified a letter or letters we have...
...sometimes so sloppily written that it appears as though Van Gogh only wrote the letter ‘g’; in...
...the transcription was governed by the context. Van Gogh wrote parentheses in three ways: ( ) and...
...ng the sequence of the letters in Jo van Gogh-Bonger’s possession or date indications that she...
...in the letter to Aurier (letter 853) in which Van Gogh writes that he feels he has contributed...
...in the manuscript – not in fact by Van Gogh himself, but because of the underlining the last sentence was printed in italics in earlier editions, creating the erroneous impression that Van Gogh wanted to emphasize it. Such passages often reflect clichés and myths in the reception of Van Gogh.
in note 13:
Wouter van der Veen has written at length about Van Gogh’s spelling and grammar in French: see Van der Veen 2002.
in note 15:
...it is not clear whether underlining was added by Van Gogh himself, we have noted this in the Textual...
About this edition / Note on the translation
...translation of Van Gogh’s correspondence is the new transcription, which has corrected many misreadings in the previous Dutch and French editions on which The complete letters of Vincent van Gogh...
...of colours in which it is unclear whether Van Gogh is referring to truly different tones or to a...
...is neither a literary nor an interpretative translation. Van Gogh wrote what he wrote. All we had...
...in accordance with Van Gogh’s use of capital letters in the source text. (When Van Gogh refers to...
...marks around the titles of paintings or books unless Van Gogh does so. Similarly, they were not...
...pigments have been kept as close as possible to Van Gogh’s wording. For example, ‘vert émérau...
...or French versions of the Bible. One problem with Van Gogh’s quotations from the Bible is that he...
...passeth away, and the lust thereof.’ However, Van Gogh uses the word ‘heerlijkheid,’ meaning...
...The same applies to R. for (Van) Rappard and T. for Tersteeg. Van Gogh followed French usage and...
in note 23:
...by Mrs. J. van Gogh-Bonger, the revision of the first English edition, the translation of all the inserts and of the balance of Volume III, was done by Mr. C. de Dood, of Amsterdam’ (so wrote V.W. van Gogh in The...
in note 24:
...Van Gogh remarked : ‘If I wrote you “A 9 1 2”, then this is not a word’. This is the English translation in The complete letters 1958 (vol. 2, p. 323). But what he wrote was the French ‘Agir’, a verb used in many idiomatic expressions and here meaning something like ‘to take action’. The translation now reads ‘When I wrote to you, ACT, it isn’t just a WORD, Theo – you hear!’ Van...
in note 25:
Letters to Van Rappard 1936, p. [v].
in note 26:
See Van der Veen 2002 for an analysis of Van Gogh’s French.
Van Gogh as a letter-writer / A new edition
A new edition Introduction Ever since Vincent van Gogh’s letters became widely...
...on as a rich source of information about Van Gogh’s gripping life story and exceptional work, and...
...worth over a long period of time, as Van Gogh’s correspondence certainly has, deserve a more...
...1990s by the Van Gogh Museum. As the centre of knowledge about the work and life of Van Gogh, and...
...the bulk of his correspondence, the museum launched the Van Gogh Letters Project in 1994. It was to...
...of all the known letters from and to Vincent van Gogh based on a close examination of the...
...in order to understand what Van Gogh and his correspondents mean and to what they are referring. This mainly concerns the identification of individuals, of works of art by Van Gogh and other artists...
...they were written, and the circles in which Van Gogh moved. As such they supplement the annotations...
...the letters. One can also detect patterns and tendencies in Van Gogh’s way of writing and in his...
in note 1:
W.H. Auden (ed.), Van Gogh, a self-portrait. Letters revealing his life as a painter. New York and Greenwich...
in note 2:
Hulsker 1987, p. 53. De Leeuw, too, ranks Van Gogh’s letters among world literature; see De Leeuw 2003, p...
in note 7:
The publishing history of Van Gogh’s correspondence is described in Publication history.
in note 9:
For information on the Van Gogh Letters Project and the preparation of this edition see About this edition.
Van Gogh as a letter-writer / The letters: from conventional to personal
...the letters addressed to Van Rappard that we have such a good idea of what Van Gogh collected and...
...was P.A. de Génestet. We learn more about Van Gogh’s favourite literature not from the letters...
...of his work for the rest of his life. As Van Gogh began taking more interest in religion so he...
...After the failures in Amsterdam and the Borinage, Van Gogh took stock of his position. A casual...
...mining villages with unflinching realism. It was also Van Gogh’s aim to depict directly what he...
...are difficult to reconcile, so one wonders whether Van Gogh’s taste in reading changed in the...
...a result literature continued to be a lifeline. Van Gogh also read works by other exponents of...
...periodicals. There is not a trace of this in Van Gogh’s letters, not even after he had lived in...
...not match nightlife as he himself had experienced it. Van Gogh’s reading habits did not change...
...whether art and literature have any importance will find a resounding yes in Van Gogh’s letters.
in note 15:
See Stolwijk 2003 for Van Gogh’s ideas about nature.
in note 23:
See Jansen 2003-2 for the significance of consolation for Van Gogh.
in note 25:
There are more than 1,700 prints from the family collection in the Van Gogh Museum. On Van Gogh and his print collection see Luijten 2003 and Kōdera 1991.
in note 28:
These albums are preserved in the Van Gogh Museum and were published in facsimile in Pabst 1988.
Van Gogh as a letter-writer / Language and spelling
...studied mainly as documents describing a historical reality: Van Gogh’s life and the works that...
...in an argument. For example, he condemned Anthon van Rappard’s work for the artists’ society in...
...he could be very enthusiastic towards Van Rappard, he often showed him his pedantic and nagging side, so it is not surprising to read that Van Rappard was already calling him a ‘headstrong person’ early on in their correspondence (178, 188, 190). Up until 1886 Van Gogh wrote almost all his...
...they are more personal in purpose and content, Van Gogh took far more liberties with his spelling...
...the Matthijs Siegenbeek spelling, and that is what Van Gogh must have learned first. This was...
...be shortened to ‘’t’, but Van Gogh occasionally omitted the initial apostrophe or put it in...
...peut-être’. Among the typical examples of Van Goghian French are ‘néamoins’ instead of...
...the titles of works of art or publications. So Van Gogh often wrote without what one could call...
in note 31:
Publications dealing with Van Gogh’s language and writing skills are Hulsker, ‘Van Gogh als briefschrijver’ in Hulsker 1993-2, pp. 33-40, and Van der Veen 2003-2. Two works that focus on his language, and in particular his mastery of French, are Karagheusian 1984 and Van der Veen 2002.
in note 32:
...van Nederland in gebruik...The Book of Psalms, with the hymns used in the Reformed Church in the Netherlands) (Amsterdam-Haarlem-Groningen 1849). Bound in with it is Evangelische gezangen, om nevens het boek der psalmen bij den openbare godsdienst in de Nederlands Hervormde gemeenten gebruikt te worden ... (Evangelical hymns to be used in addition to the Book of Psalms in the public services in the Dutch Reformed congregations), also of 1849. Variants show that he must have known different translations published by the Nederlands Bijbelgenootschap, among them a States translation of after 1871. See further About this edition....
in note 33:
Van Gogh wrote five letters in English (223, 233, 569, 598 and 627). There are so few of them that they will...
in note 34:
This is made likely by the fact that Van Gogh only had 18 months of secondary school education, which was too...
in note 35:
See, for example, the passage in letter 885 in which Van Gogh compares painting pictures with bearing...
in note 36:
See Van der Veen 2002, esp. pp. 71-73.
in note 39:
Van Gogh’s idiosyncrasies of spelling and punctuation had repercussions for the choices we were forced to...
Van Gogh as a letter-writer / Strategies and rhetoric
...working in The Hague when Van Gogh was living there. Van Rappard had evidently compared De Bock’s work to that of Jacob van Ruisdael, but that was going a bit too far for Van Gogh. In addition, he...
...Van Gogh’s taste, but he then dropped the subject. Further on in the letter he suddenly asked Van...
...letter to them Van Gogh copied out a long romantic poem by the Flemish poet Jan van Beers. He wrote...
...the letters to Anthon van Rappard one detects a class difference. It was not in Van Gogh’s nature...
...a happy one’ (797).Candid and to the point Van Gogh usually wrote only if he had something to...
...the graphic, sometimes startling effect of the letters. Van Gogh very rarely uses a higher idiom or...
...in the situation when Van Gogh was actually writing, as in a letter to Van Rappard of September...
...than being demonstrable. It is the human side of Van Gogh, which he often reveals very succinctly...
...himself’, is certainly true when it comes to Van Gogh. Lines from the letters chosen at random...
in note 41:
...and that is the ‘letter’ to Jules Breton of 1875 (see RM5). If it can be attributed to Van Gogh it can be seen as an attempt at a literary composition (see Van der Veen 2007, pp. 19-20), but on its own it is an inadequate basis for asserting that Van Gogh felt that he had a chance as a literary writer 13 years later.
in note 49:
...in the passage on Monticelli in letter 635, where Van Gogh’s remedy for being overworked (a drink and a...
in note 52:
...Waarde’ (My dear) as their friendship deepened. Oddly enough, the reverse was the case. In the first few letters he used ‘Waarde’ several times, but he soon switched to ‘Amice’. Van Rappard himself used ‘Amice!’ in his only surviving letter to Van Gogh (503), so Van Gogh may simply have been imitating him.
in note 53:
Van Gogh only uses the intimate ‘tu’ to Gauguin in one letter (616), but that was a draft, and it is not...
in note 57:
Van Gogh introduced a variant of this insight in letter 410, but then crossed it out: ‘Het is met de...
in note 61:
...Van Gogh’s prose is the directness with which it reflects such a sensitive heart and a rich life of the mind; it is romantic rather than naturalistic, for when it is a matter of reproducing an observed reality it is always coloured by his emotions and a deep awareness of the symbolic value of that reality’. This is true, but it concerns Van Gogh’s experience of reality rather than his use of language...
in note 62:
...were usually very accessible in both subject matter and style. On this point see also Van der Veen 2007.
Van Gogh as a letter-writer / Manuscripts
...of the Van Gogh Museum is the presence of annotations made by people other than Van Gogh. Many of...
...in pencil. Many of them are passages that Jo van Gogh-Bonger omitted in her edition of the letters...
...impression that the contents made on the recipient. Van Gogh clearly took liberties in this respect...
...Theo and friends like Van Rappard and Gauguin, even though they wrote neater letters. However, in those cases where the relationship to the recipient was more distant, Van Gogh must undoubtedly have...
...them is made more complicated by the fact that Van Gogh often wrote very long sentences and, as...
...a paintbrush dipped in ink.Quite often, too, Van Gogh emphasized the names of artists and writers...
...in letter 753.One last noteworthy feature is that Van Gogh’s handwriting was often not constant...
...spacing of words and lines. This could indicate that Van Gogh broke off writing and returned to the...
...we see several changes in the ductus, and Van Gogh would not have been Van Gogh if he did not write...
in note 68:
...letters 1958, p. XIII. All the sheets in the Van Gogh Museum are preserved unfolded and in a Melinex...
in note 71:
...Theo often used folded sheets as well, as did Van Gogh’s parents and Gauguin. Notepaper for letters...
in note 76:
This is a reference to works that Van Gogh wanted to give his mother.
in note 80:
...Jo’s son V.W. van Gogh, who had the letters at home and prepared the edition of 1952-1954, or possibly even Jan Hulsker, who said that he was given the opportunity to study the letters at V.W. van Gogh’s house...
in note 86:
See, for example, letter 503 from Van Rappard to Van Gogh, and any of the letters from Theo to Vincent.
in note 87:
...approach see M. Rose and M.J. Mannheim, Vincent van Gogh im Spiegel seiner Handschrift. Basel and...
Van Gogh as a letter-writer / Sketches
...of the attractive and valuable features of Van Gogh’s letters is that he regularly embellished...
...and Paul Gauguin, to mention but a few of Van Gogh’s contemporaries. Letter sketches come in all...
...the object of charming or impressing the recipient. With Van Gogh it was rarely a question of...
...woman’s head that opens letter 505 to Theo, which Van Gogh again calls a ‘croquis’, was done...
...of what Van Gogh called his ‘draughtsman’s fist’. While the early sketches are rather dark and densely worked, the later ones are more airy. No matter how small they sometimes are, Van Gogh...
...which are not related at all to works by Van Gogh, but they are at least as important. They are...
...Publications on Van Gogh’s studio practice in his final years all refer to these little sketches, which shows how informative they are, supplemented with the many written passages that Van Gogh...
Van Gogh as a letter-writer / Conclusion
...still do. They also contain essential pointers to Van Gogh’s intellectual development, both in the...
...an awful way to explain things to each other’, Van Gogh wrote to his brother. That sounds...
Biographical & historical context / The family and children of the Reverend and Mrs Van Gogh
...children of the Reverend and Mrs Van GoghIn order to put Van Gogh’s correspondence in context and...
...Vincent van Gogh (1853-1890) grew up in a vicar’s family. His grandfather Vincent van Gogh...
...A family tree of the Van Gogh and Carbentus families is available here.Theodorus van Gogh and his...
...be quite oppressive.The Van Gogh family The family of Theodorus van Gogh (1822-1885) and Anna...
...of P.A. de Génestet and others. The Reverend Van Gogh quoted De Génestet’s poems, adding his...
...his poems regularly appear in the letters. Mrs Van Gogh attached great importance to the value of...
...for solidarity and unanimity was typical of the Van Gogh family – they strengthened its members...
...that wonderful pleasure’. A remark of Mrs Van Gogh’s shows that this crown metaphor embraced...
...From December 1878 until October 1880, when Van Gogh did his best to be an evangelist and carer...
...as a way of getting on in the world. The Van Gogh children had to succeed in society, and their...
in note 1:
...van Gogh made detailed notes about the family with the aim of leaving a record for posterity of the bright, powerful and above all pious spirit of their forebears. She tells how members of the family had to triumph over sickness and how they supported each other, always aided by faith. Her account also contains interesting details, for example that in 1814, in Tiel, her father was a passenger on the trial voyage of the very first steamboat in the Netherlands. ‘On the whole it is an industrious, busy life in the various houses of the Van Gogh family...A great deal was also done for others’ (FR b3259)....
in note 2:
There is a brief family chronicle in Han van Crimpen, ‘De familie van Gogh in Brabant’, in exhib. cat. ’s-Hertogenbosch 1987, pp. 72-91. See also F. de Josselin de Jong, Nederland’s patriciaat. Genealogieën van vooraanstaande geslachten. The Hague 1964, pp. 171-183, Kools 1990, and the 1913 ‘Memoir’ by Jo van Gogh-Bonger, published in The complete letters 1958, vol. 1, pp. xv-lii (in Dutch in De brieven 1990, pp. 1-38).
in note 9:
FR b980, Mrs Van Gogh to Theo, 7 June 1878.
in note 22:
See Han van Crimpen in exhib. cat. ’s-Hertogenbosch 1987, pp. 77-91.
in note 24:
Harrie Smulders, ‘Van Gogh in Helvoirt: de familie Van Gogh geschetst tegen de achtergrond van Helvoirt in het einde van de vorige eeuw’, De Kleine Meijerij 41-1 (1990), pp. 1-24.
in note 25:
See Van Geertruy 1983.
in note 27:
FR b2222, Mr Van Gogh to Theo, 18 April 1876.
in note 31:
...Revue, and have something different and new every week.’ (FR b2268, Mrs Van Gogh to Theo, 25 March 1885).
in note 32:
FR b2351, the Reverend Van Gogh to Theo, 30 July 1875. There is a good summation of the nineteenth-century...
in note 39:
...the Reverend Van Gogh sent Theo a clipping from a magazine about the dangers of prostitution written by Jan Leonardus Chanfleury van IJsselstein, who had been a professor of skin and venereal diseases since 1867. Theo had just learned that he was to be transferred to Paris (FR b2481). In 1889 Chanfleury van IJsselstein...
in note 44:
...get along in real life’ (FR b2733, the Reverend Van Gogh to Theo, 18 November 1874). For the young...
in note 46:
FR b2788, the Reverend Van Gogh to Theo, 28 October 1876.
in note 52:
Hulsker 1993-2, p. 72. The Reverend Van Gogh urged devoutness with the following words: ‘Truly Theo, you...
in note 53:
FR b2630, 31 May 1873, Mrs Van Gogh to Theo, who was crowned remarkably often: ‘Always remain our joy and...
in note 54:
FR b2463, Mrs Van Gogh to Theo, 27 February 1879. The parents often wrote on the same sheet, so were aware of...
in note 57:
FR b2463, Mrs Van Gogh to Theo, 27 February 1879.
in note 58:
The Reverend Van Gogh wrote to Theo on 19 February 1885: ‘Pity that Vincent doesn’t join in any more...
in note 61:
...encouraged to ‘climb higher’ is confirmed by Van Gogh’s remark: ‘I wish everybody in our house...
in note 64:
...Vries 1990. Uncle Cent disapproved of the plan. Mrs Van Gogh wrote to Theo on 18 April 1877: ‘We haven’t...
in note 66:
...certainly be all kinds of odd fish among them’ (FR b2512, the Reverend Van Gogh to Theo, 14 March 1877).
About this edition / The web edition
...documents. A dedicated schema was created for the Van Gogh edition. A number of non-standard tags...
...One XML document was created for each of Van Gogh’s letters and each related document...
...Leo Jansen, Hans Luijten, Nienke Bakker (eds.) (2009), Vincent van Gogh - The Letters. Version: [current version]. Amsterdam & The Hague: Van Gogh Museum & Huygens ING...
Biographical & historical context / The letter-writing culture and Van Gogh’s position within it
...for centuries.Letters within the Van Gogh family Several of the Van Gogh children left home at...
...a note? But use thin paper,’ the practical Reverend Van Gogh wrote to Theo on 11 February 1875...
...sent after ten at night in the 1880s.Sometimes Van Gogh wondered whether he had paid enough postage...
...in the booklet with the rates for 1882. On occasion, Van Gogh merely rolled up his drawings and...
...is due so the letter has to end hurriedly, or Van Gogh describes what he sees around him as he sits...
...the many first-person documents that we have by Van Gogh and his family, it would be a mistake to...
...not commit the words to paper.This changed when Van Gogh was in Arles. Then he wrote frankly about...
...in him too. If one looks at the totality of Van Gogh’s correspondence it can be seen that it...
...servant Johan Willem Anton Naber, the writer Gerrit van de Linde, known as ‘The Schoolmaster...
...associated with university students. The content of Van Gogh’s letters, self-evidently those from...
in note 75:
...rhetoric and pragmatics of letter writing in early modern times. Toon van Houdt et al. (ed). Louvain 2002.
in note 76:
...de Munck, De Nederlandse briefstijl. Bibliografie van brievenboeken en andere handleidingen tot het...
in note 82:
...in desperate straits in Drenthe, and the Reverend Van Gogh wrote to Theo that he had received ‘three...
in note 102:
...Handleiding voor postambtenaren. Verzameling der van kracht zijnde wetten, besluiten, reglementen...
in note 110:
...numerous references assembled in the Repertorium van gedrukte egodocumenten, 1813-1914, compiled by Hans...

top

349 bibliographic items found

top

4 other items found

Documentation
...Van Gogh’s family and people who knew him which could not be associated directly with any of the letters in this edition. They are nevertheless so germane in the context of Van Gogh’s correspondence that they are being printed separately here. Letters by others that were sometimes written on Van Gogh’s notepaper or were enclosed with a letter of his are also included. Unless otherwise stated, the original documents are preserved in the Van Gogh Museum (abbreviated as FR, for Family Records). We have added punctuation and accents without drawing attention to these changes. The five letters by Joseph Roulin, the nine by the Reverend Frédéric Salles and the six by Théophile Peyron, all written to Theo van Gogh between 26 December 1888 and 1 July 1890, were published in Hulsker 1971 and Hulsker 1993-2...
[id20March1852] 20 March 1852 Note written by Anna Cornelia van Gogh-Carbentus, 20 March 1852. She is awaiting the birth of her first child, Vincent van Gogh, who was stillborn on 30 March (VGM, Documentation BD 69...
[id2January1874] 2 January 1874 Letter from Anna van Gogh to Theo van Gogh, written in English. Leeuwarden, Tuesday 6 January 1874 (FR b2679). It contains some phrases in Dutch from a letter by Vincent to Anna, that...
[id8April1877] 8 April 1877 Theodorus van Gogh to Theo van Gogh. Etten, 8 April 1877. The Reverend Van Gogh added the following to Vincent’s letter 110 (FR b109). ‘Dear Theo! It was dutiful of you to write to us. Stay well, my dear chap, and just take an interest in life, for our sakes too. Oh, we can make things so...
[id30December1877-1] 30 December 1877 Elisabeth van Gogh to Theo van Gogh. Etten, 30 December 1877. She added this note to Vincent’s letter 138 (FR b136). ‘My dear brother, I wish you a happy new year and all the...
[id30December1877-2] 30 December 1877 Willemien van Gogh to Theo van Gogh. Etten, 30 December 1877. She added this note to Vincent’s letter 138 (FR b136). ‘Dear Theo, Warm wishes for a happy new year. Lies says...
...van Gogh-Carbentus to Theo van Gogh. Etten, 7 June 1878 (FR b980). ‘Oh Theo, we’re so upset about Vincent, it was dutiful of you to write to us like that, he is determined to become a catechist, but that will take 2 years of study. Cannot then stay in Amsterdam, and even if he becomes one, nowadays with all that scrabbling along, a very uncertain position and very poorly paid. Pa has also written him a firm letter saying that he must continue with his lessons for 3 more months to acquire a better understanding and to give him peace and quiet for reflection. Pa also wrote to Belgium and a reply just came as I got to this point. In Belgium there is a lot of work and few workers, dutiful, clever people would certainly find a place there, even without examinations. Who knows if the light might not come from there, but I am always so worried that wherever Vincent goes and whatever he does he will cut it short everywhere as a result of his odd nature and peculiar ideas and views about life. Now, we must not fret, our dear Lord knows our cares and supports and strengthens, even through the letter from Mr V.d. Brink...
...van Gogh to Theo van Gogh. Etten, 7 June 1878 (FR b981). ‘How dutiful it was of you to write about that worry concerning Vincent, it was very good of you, for there was a great deal going around in our heads and hearts, and it still is really. So we do not yet know where this crisis will lead. Because I did not wish him to be over-hasty I have said that for the time being he must continue with his lessons for three months and that in the meantime I would ponder the matter. In the meantime I wrote to the Rev. V.d. Brink...
[id23June1878] 23 June 1878 Anna Cornelia van Gogh-Carbentus to Theo van Gogh. Etten, 23 June 1878 (FR b982). ‘Vincent admits that he is happy that it has come to this, and faces the future with more courage than when he was hopelessly devoting himself to his studies. Pa has had a reply from Mr Van den Brink that there will be a meeting soon at which the matter of V. will be discussed and that he will then send a reply. Vincent will continue his studies until the end of the month. He has asked Mr Jones for a reference and has received a...
...van Gogh to Theo van Gogh. Etten, 8 July 1878 (FR b984). ‘Vincent came home last Friday evening. He has written to Belgium and wishes to go there to speak to his interests, but so far no reply. I wrote again to the Rev. Pietersen to commend his case, and we are now awaiting a reply to that. In the meantime, there is still a great deal to be arranged, but God grant that a path opens up for him...Yesterday evening I received another letter from the Rev. Pietersen. He seems to be taking an interest in the matter. The Rev. Herbst, he writes, is away and in Germany. Pietersen was to go to Brussels yesterday to discuss the matter, and next week he will invite us to come over for a day. May there be some prospect!’ Finally, Mrs van Gogh writes in the same letter: ‘How will things go with Vincent? Well, God grant! I do have some hope that it could lead to something in Belgium, but will he be up to it and persevere? We must wait and hope.’...
...van Gogh to the Rev. Pierre Péron. Breda, 5 December 1878. The original of this letter of recommendation is in the Archives synodales de l’église protestante Unie de Belgique, 5 Rue du Champs de Mars, 1050 Brussels. See also Lutjeharms 1978, p. 107; there is a Dutch translation in Hulsker 1985, p. 127. ‘Etten, near Breda, 5 Dec. 1878 to Mr Péron, Protestant minister at Dour Dear Sir! Having received a letter from my son Vincent, who wrote to me that he had approached you, asking for work and at the same time told me that you, Sir, wished to have information about him from me, his father, I hasten to satisfy your request by saying: That it was indeed my son, who has been in Belgium for three months, looking for a position as an evangelist, who came to see you in the hope that you might be able to give him the benefit of your wisdom and some advice and information, which he needs. That not only for the 3 months that he has spent in Belgium, but for a very long time in addition, for several years, he has been making efforts to find an opportunity to work for the Gospel. That he has found it far from easy, but that despite the difficulties he has encountered, he has persevered, and at this point is still of good courage, and he has no intention of giving up his vocation, as he calls it, to work as an evangelist. That for 3 months he has stayed in Brussels at my expense in the home of Mr Plugge (6, chemin de Halage, Laeken) since (on the first visit that he and I made to Brussels) Mr Pietersen, a minister in Malines, and also Mr de Jonge, a minister in Brussels, wished to make his acquaintance. Now, three months having passed – almost penniless – through his own fault – since he obstinately refuses to receive money from me or to be supported by me, knowing that I am far from being wealthy, he has gone in person to the place where he hoped to find work, and it was because of that that he came to see you. I end this letter, Sir, by recommending him to you, and I assure you that he has not failed to show that he is zealous and seriously wishes to work for the Gospel within the limits of his strength. That God may grant that he may find among you also the means to earn his daily bread through active work honestly performed. His path is hard, the obstacles that he will yet have to overcome are great, but they do not frighten him at all. So, Sir, permit me to recommend him to you, as I also commend him to God, his and our Heavenly Father in Jesus Christ. With my fraternal good wishes, T. van Gogh Protestant Minister at Etten near Breda (Holland...
[id20December1878] 20 December 1878 Anna Cornelia van Gogh-Carbentus to Theo van Gogh. Etten, 20 December 1878 (FR b2450). ‘We wrote to Vincent, you don’t yet know about the letter received this week. He has made...
[id28August1881] 28 August 1881 Anna Cornelia van Gogh-Carbentus to Theo van Gogh. Etten, 28 August 1881. She added this letter to Vincent’s letter 171 (FR b169). In it she reports the death of Jonkheer Joan de Jonge van Zwijnsbergen (1821-1881) on 26 August 1881 at 3.30 in the afternoon. He was buried on Tuesday 30...
...March 1886 (FR b1838). ‘Have I already written to say Van G.’s brother, who works as a painter, has arrived here. As a result we don’t see much of Van G. any more, because they eat together in their...
...1886 (FR b1843). ‘Have I already told you that Van Gogh has moved to Montmartre. They now have a large...
[idJune-July1886] June-July 1886 Theo van Gogh to Anna Cornelia van Gogh-Carbentus. Paris, June-July 1886 (FR b942). ‘Fortunately we’re doing well in our new home. You would no longer recognize Vincent, he has...
[id26August1886] 26 August 1886 Willemien van Gogh to Line Kruysse. Breda, 26 August 1886 (FR b4536...
...Van Gogh’s indisposition. He has had severe fits of nerves, so much so that he was quite unable to move. Yesterday I was astonished to find him entirely back to normal; he still felt stiff, as if he had fallen over, but otherwise no after-effects. He will now finally start to look after his health. He needs to. He has now decided to part from Vincent; living together is not possible. As I said, you must say nothing to Mrs [Van Gogh], should you see her, she knows nothing...
...b1846). ‘Van Gogh and Spijker send their regards. Van Gogh also has to be put back on his feet again. He...
[id11March1887] 11 March 1887 Theo van Gogh to Cor van Gogh. Paris, 11 March 1887 (FR b907). ‘Vincent continues to study, and he works with talent. It’s just a pity that his character gets in his way so much...
[id14March1887] 14 March 1887 Theo van Gogh to Willemien van Gogh. Paris, 14 March 1887 (FR b908). Theo went into more detail and was franker with his sister than with his brother Cor. ‘It’s such a strange...
[id22March1887] 22 March 1887 Theo van Gogh to Anna Cornelia van Gogh-Carbentus. Paris, 22 March 1887 (FR b909). ‘As you asked, I have spoken to Vincent about his things that are still in Nuenen. He says that you...
[id19April1887] 19 April 1887 Theo van Gogh to Elisabeth van Gogh. Paris, 19 April 1887 (FR b910). ‘It’s a long time since you had a letter from me, but if you knew how life is here and the kind of situations...
[id25April1887] 25 April 1887 Theo van Gogh to Willemien van Gogh. Paris, 25 April 1887 (FR b911). ‘The books that you all sent to Vincent are wonderful, and I’m also profiting from them. I’ve finished A la...
[id15May1887] 15 May 1887 Theo van Gogh to Elisabeth van Gogh. Paris, 15 May 1887 (FR b912). ‘Vincent is still working hard and is making progress. His paintings are becoming lighter, and his great quest is to get...
[id31October1887] 31 October 1887 Theo van Gogh to Anna Cornelia van Gogh-Carbentus. Paris, 31 October 1887 (FR b913). ‘It is Sunday here tomorrow (All Saints). With Vincent and an English acquaintance we are going...
[id2426February1888] 24 and 26 February 1888 Theo van Gogh to Willemien van Gogh. Paris, 24 and 26 February 1888 (FR b914). ‘Paris 24 and 26 Feb 1888. Dear Wil, For a long time I have been wanting to write to you...
[id6December1888] 6 December 1888 Theo van Gogh to Willemien van Gogh. Paris, 6 December 1888 (FR b916). ‘De Haan is a great painter who feels strongly attracted to the movement here, and as a result has a very...
...29 December 1888 Félix Rey to Theo van Gogh. Arles, 29 December 1888 (FR b1055). ‘Dear...
[id29December1888-2] 29 December 1888 Anna van Gogh-Carbentus to Theo van Gogh. Leiden, 29 December 1888 (FR b2425). See Jansen et al. 2003-2. ‘My dear Theo! I was deeply moved by your letter. Oh Theo, what sorrow...
[id30December1888-1] 30 December 1888 Willemien van Gogh to Theo van Gogh. Leiden, 30 December 1888 (FR b2276). ‘Dearest Theo, What terrible news I heard when I got home yesterday. You understand how it affected me...
...30 December 1888 Félix Rey to Theo van Gogh. Arles, 30 December 1888 (FR 1056). ‘Dear Sir...
...8 January 1889 Joseph Roulin to Willemien van Gogh. Arles, 8 January 1889 (FR b710). Roulin gave...
Chronology
in 1853:
30 March Vincent Willem van Gogh is born in Groot-Zundert, Markt 26, eldest son of the Reverend Theodorus van Gogh and Anna Cornelia van Gogh-Carbentus.
in 1871:
29 January The Van Gogh family moves from Zundert to Helvoirt, where the Reverend Van Gogh has been called. They live at Torenstraat 47. Theo attends secondary school in Oisterwijk until the end of 1872.
in 1872:
...from 21 to 29 October 1872 at the premises of W.P. van Stockum (1a) Mid-August - mid-October *Visits the...
in 1873:
...a job with Goupil & Cie in Brussels, 58 rue Montagne de la Cour (FR b1896); he lodges with the Reverend Hendrik van den Brink, 5 place Sainte-Cathérine (FR b2594). 26-27 January *Vincent visits Uncle Cor, the art dealer Cornelis Marinus van Gogh, in Amsterdam. Views his collection of paintings and drawings, and goes to museums, among them the Trippenhuis (4). 15 February Drafted for military service; the Reverend Van Gogh finds a replacement for him (FR b2604). 2 March *Sees the Dutch contribution to the upcoming World Exhibition in...
in 1875:
...Harry Gladwell, a fellow lodger who also works for Goupil. 18 October The Van Gogh family moves to Etten, where the Reverend Van Gogh has been called. They live at Roosendaalseweg 4 (FR b2366). 24 December-3...
in 1877:
... Van Braam bookshop in Dordrecht. Lodges with the corn chandler Pieter Rijken in Tolbrugstraat A312; his fellow lodger is P. C. Görlitz (101, 102). 16 February *Visits the Dordrechts Museum with his father (FR b2507). He goes again on 25 February with Theo (103). 18 March *Vincent and Theo visit the Museum Van der Hoop in Amsterdam (108, 111). 1 April Vincent and Theo spend Easter in Etten (FR b2519). 8-9 April Vincent is in Zundert and Etten (110). About 2-14 May Is in Etten. Spends a day with Theo in The Hague, where they visit their cousin by marriage, the painter Anton Mauve (114, 137). 14 May Moves to Amsterdam to prepare himself for his theological studies (FR b959). Is taught Latin and Greek by Maurits Mendes da Costa (120). Lives with his uncle, Jan van Gogh, director of the naval dockyard, at Grote Kattenburgerstraat 3. August #Reads Fénelon’s Les aventures de Télémaque (125). September #Transcribes the whole French edition of Thomas a Kempis’s De imitatione Christi and reads Bossuet’s Oraisons funèbres (129). 7 September *Visits the Trippenhuis (twice) (130). 18 September *Visits the Trippenhuis to see the etchings by Rembrandt (131). 20 September *Visits the Trippenhuis again and leaves his signature in the visitors’ book (131). October #Reads Dickens’s A tale of two cities and Carlyle’s The French Revolution (132). Early October Theo is on a business trip and visits Vincent in Amsterdam (FR b2562). End of December-7 January Vincent is in Etten. Theo is also there for Christmas (138...
in 1880:
...visits to the painters Willem Roelofs and Anthon van Rappard, who are living in Brussels (160). End of...
in 1881:
...Van Rappard’s studio (164). *Visits the Musée des Beaux-Arts in Brussels (164). 12-17 April In Etten (165). Theo is also there for Easter (165, 166). End of April *Visits the exhibition of the Société Royale Belge des Aquarellistes in the Palais des Beaux-Arts. Moves from Brussels back home to Etten (166). Spring-Summer #Reads a number of French and English novels, among them Shirley and Jane Eyre by Charlotte Brontë, Illusions perdues and Le père Goriot by Balzac, and the Goncourts’ Gavarni - l’homme et l’oeuvre (174). Around mid-June Van Rappard comes to stay in Etten for 12 days (168). Last weeks of July Theo is in Etten (170). Summer Falls in love with his cousin Kee Vos (Uncle Stricker’s widowed daughter), who is staying in the parsonage with the Van Gogh family. He makes a marriage proposal to her, but she turns him down (179, 180). #Re-reads Michelet’s L’amour and La femme (186). 23-25 August Visits Mauve in The Hague. Meets Théophile de Bock and shows his studies to Johannes Bosboom. *Goes with De Bock to see the Panorama Mesdag and the sixth exhibition of the Hollandsche Teeken-Maatschappij (Dutch drawing society). Travels on to Dordrecht and visits the Schielandhuis in Rotterdam (175). End of October Visit from Anthon van Rappard (176, 178). 10 or 11 November @Vincent sends Theo several drawings (182). 23 November @Tells Theo he has sent Mauve a drawing (189). 24-27 November In Amsterdam, where he visits his uncle and aunt Stricker, and tries in vain to see Kee Vos (193). #Reads Michelet, Du prêtre, de la femme, de la famille (193). 27 November-about 21 December Stays in The Hague. Mauve gives him lessons in watercolouring and painting in oils (191, 192). About 22 December Back in Etten (193). 25 December Moves to The Hague following a furious row with his father (194). From now on receives his allowance directly and solely from Theo...
in 1882:
...van de Sande Bakhuyzen and Bernardus Blommers (204, 210, 214). Befriends George Breitner (204). March #Reads Sensier’s La vie et l’oeuvre de J.F. Millet (210). 11-24 March Draws 12 views of The Hague that have been commissioned by his Uncle Cor (210, 213). Early April Uncle Cor commissions a second series of cityscapes (214). Theo moves to 25 rue Laval in Montmartre (218, 223). About 10 April @Sends Theo a drawing (216). 18 or 19 April @Sends Theo a drawing (218). 2 May @Sends Theo a drawing (223). About 7 May @Sends Theo 3 drawings (224). 12 or 13 May @Sends Theo ‘two dozen’ drawings (226, 231). 27 May Visit from Van Rappard (231). End of May @Sends the second series of cityscapes (7 drawings) to Uncle Cor (232). @Sends Theo a drawing (233, 234). Summer #Reads Zola’s Une page d’amour, quickly followed by Le ventre de Paris, Nana, La curée, La faute de l’abbé Mouret, Son Excellence Eugène Rougon and L’assommoir (244, 245, 250, 255, 259, 260). 1 or 2 June Reports to Theo that his collection now comprises more than 1,000 prints, mainly from English and French illustrated magazines (234). 3 June @Sends Theo 2 drawings (235).7 June-1 July In the Municipal Hospital in The Hague to be treated for gonorrhoea (237, 241). 4 July Moves to Schenkweg 136 (243, 245). 7 July @Sends his doctor a watercolour as thanks for his treatment (245). Shortly before 9 July *Visits an exhibition of French art from private collections at the Academie van Beeldende Kunsten in The Hague (246). 15 July Sien, her five-year-old daughter Maria and her newborn son Willem move in with him (246). Early August His parents move from Etten to Nuenen, to which the Reverend Van Gogh has been called. They live at De Berg F523. About 2-4 August Visit from Theo (252). August *Visits the seventh exhibition of the Hollandsche Teeken-Maatschappij (256), and a showing of works from the Koninklijk Genootschap van Nederlandsche Aquarellisten (Royal Dutch Society of Watercolourists) (265 and 267). Autumn #Reads Erckmann-Chatrian’s Les deux frères, Daudet’s Les rois en exil and Le Nabab, Hugo’s Quatre-vingt-treize and Zola’s Pot-bouille (265, 274, 286, 292) 25 September @Sends Theo a painting (269). November Practices lithography in the hope of finding work as an illustrator. @Sends Theo and Van Rappard impressions of his lithographs (281, 283, 284, 289...
in 1883:
...Van Rappard (343). About 21 May Visits Van Rappard at his studio in Utrecht (344). May-July Paints with Herman van der Weele in the dunes, and works in De Bock’s studio in Scheveningen (347, 360). About 25 July Writes to tell Theo that all his paintings and drawings are henceforth Theo’s property (367). August *Visits the second exhibition of work from the Koninklijk Genootschap van Nederlandsche Aquarellisten (370). 17 August Visit from Theo (373). Shortly before 21 August Visit from Van Rappard (378). 23-29 August @Sends more than 20 drawings to Uncle Cor, who takes them on commission (379, 380, 384). Early September Decides to leave The Hague for the countryside, and ends his relationship with Sien (382, 383). 11 September Departs for Hoogeveen, Drenthe, where he stays in Albertus Hartsuiker’s lodging-house, Grote Kerksteeg 51 (385). 24 September @Sends Theo 3 paintings (389). October #Re-reads Carlyle’s On heroes, hero-worship and the heroic in history (395). 2 October-4 December Stays in Nieuw-Amsterdam/Veenoord in the lodging-house run by Hendrik Scholte, E34 (392, 409). 12 or 13 November @Sends Theo 6 paintings to be shown to the art dealer E.J. van Wisselingh (406). 5 December Goes to live with his parents once again. They are now living in Nuenen, where they had moved the previous year. (409). 7 December @Sends Theo 2 drawings (FR b2248). Mid-December The mangle room is turned into his studio (413). 20-24 December Visits Van Rappard in Utrecht. Travels on to The Hague to collect drawings and studies and to see Sien (416, FR b2250...
in 1884:
...Van Rappard (430, 433, 435). End of February @Sends Theo a watercolour and 5 drawings (432). Early March @Sends Van Rappard several drawings (437). Second week of March @Sends Theo a drawing (434). About 13 March @Sends Van Rappard 7 drawings (437). About 21-28 March @Sends Van Rappard 3 drawings (441). First half of May Rents studio space from the Catholic sacristan Johannes Schafrat at Heieind 540 in Nuenen (446). About 17 May Van Rappard comes to stay in Nuenen for around ten days (446, 447). About 28 May @Sends Theo the drawings that Van Rappard has returned (447). Spring-Summer #Reads Blanc’s Les artistes de mon temps and Grammaire des arts du dessin, architecture, sculpture, peinture, and Fromentin’s Les maîtres d’autrefois (449, 454, 450). 1 June Theo spends Whitsun in Nuenen (449). Summer Has a relationship with a neighbour, Margot Begemann, who has taken over his mother’s sewing class while she is recovering from a broken leg (469). Early August Retired goldsmith Antoon Hermans commissions a series of paintings from him (453). August Gives painting lessons to Dimmen Gestel (FR b3039). About 15-20 August Theo is in Nuenen (453, b2256). Mid-September-early October Margot tries to commit suicide and is taken to a doctor in Utrecht. Vincent visits her there and thinks of marrying her (456, 458, 469, FR b2257). Early October #Reads Zola’s Au bonheur des dames (464). About 14 October-1 November Van Rappard comes to stay in Nuenen (FR b2259, b2260). Mid-November Gives lessons in still-life painting to Hermans, Anton Kerssemakers, a tanner, and Willem van de Wakker, telegraph operator (469, 471...
in 1885:
...Van Gogh dies (486, 487, 488, FR b4536). 28 March-1 April Theo is in Nuenen for the funeral, which takes place on 30 March (FR b1811, bd16). @He takes several of Vincent’s paintings back to Paris (489). April #Vincent has read Gigoux’s Causeries sur les artistes de mon temps (492). Second half of April @Sends impressions of his lithograph The potato eaters to Theo (494, 495). Early May Leaves the family home after an argument with his sister Anna and goes to live in the studio he rents from Schafrat (501). 6 May @Sends Theo his painting of The potato eaters and a dozen painted studies (500, 501). End of May #Reads Zola’s Germinal (505). May-June @Sends impressions of his lithograph The potato eaters to Van Rappard and Van Wisselingh (503, 509). About 9 June @Sends Theo 14 paintings and 2 watercolours (506, 507). 29 July-7 August Theo is in the Netherlands and visits the family in Nuenen (522, FR b889). He meets Jo Bonger in Amsterdam the day before he returns to Paris. Early August #Vincent reads Silvestre’s Eugène Delacroix. Documents nouveaux and Bracquemond’s Du dessin et de la couleur (526). About 21-26 August @Sends 19 paintings to Leurs, a supplier of artist’s materials in The Hague, to exhibit in his shop window (529, 530). @Sends Theo several drawings (530). October #Reads Edmond the Goncourt’s Chérie (534). 6-8 October Vincent and Kerssemakers go to Amsterdam for three days. *They visit the newly opened Rijksmuseum and the Fodor Collection (534). About 10 October @Sends Theo at least 9 paintings (534). November Reads the Brothers Goncourt’s L’art du dix-huitième siècle (539). 24 November Moves to Antwerp, where he rents a room at Lange Beeldekensstraat 194 (543, 544). @Takes 3 paintings, a few small studies and drawings to Antwerp (542, 545). At least 100 paintings and a mass of drawings are left behind in Nuenen. About 25 November *Sees the mural paintings by Leys in the dining room of the artist’s house, and visits the Musée Ancien and the Musée Moderne (544). December *Regularly visits the Musée Ancien. Sees two collections of modern art: one of paintings bought by the organizers of the Antwerp World Exhibition to be sold in a lottery at the end of the show, and another of works for general sale (547...
in 1886:
...Mrs Van Gogh and Willemien move to Breda, Nieuwe Ginnekenstraat 649bis. 1 May-30 June *Visits the Salon, and lists the names of 21 painters who exhibited there in his sketchbook of the period (Amsterdam, Van Gogh...
in 1888:
...a working trip to Brussels (600). End of April Mrs Van Gogh and Willemien move to Nieuwe Haagdijk in Breda...
in 1889:
...Sends 11 paintings to Theo (806). 2 November Mrs Van Gogh and Willemien move to Leiden, Herengracht 100...
Overview of all the letters
| [] 1: The number of surviving letters by Vincent van Gogh 2: The number of surviving letters to Vincent van Gogh 3: Related manuscripts 4: The unknown letters The correspondents: an overview in numbers Total of the surviving correspondence: 903 Letters by Van Gogh: 820 Letters to Van Gogh: 83 1 The number of surviving letters by Vincent van Gogh 659 to Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger, brother and sister-in-law (651 to Theo, 1 to Jo, 7 to Theo and Jo) 58 to Anthon van Rappard, Dutch artist whom Van Gogh met in Brussels 22 to Emile Bernard, French artist whom Van Gogh met in Paris 21 to Willemien van Gogh, sister 12 to Anna van Gogh-Carbentus, mother (8 to her, 1 to her and Theo, 3 to her and Willemien) 6 to Willem van Stockum and Caroline van Stockum-Haanebeek, acquaintances in The Hague (4 to Caroline and Willem, 2 to Caroline) 5 to Theodorus van Gogh and Anna van Gogh-Carbentus, parents 5 to Anton Kerssemakers, an amateur artist to whom Van Gogh gave lessons in Nuenen 4 to Paul Gauguin, French artist whom Van Gogh met in Paris 4 to Joseph Ginoux and Marie Ginoux-Julien, managers of the Café de la Gare in Arles (2 to Joseph and Marie, 2 to Joseph) 4 to Michiel de Zwart, Van Gogh’s landlord in The Hague 3 to John Peter Russell, Australian artist whom Van Gogh met in Paris 2 to Cornelis Marinus van Gogh, uncle 2 to Arnold Hendrik Koning, Dutch artist whom Van Gogh met in Paris 1 to Charles Angrand, French artist whom Van Gogh met in Paris 1 to Albert Aurier, French art critic 1 to Eugène Boch, Belgian artist whom Van Gogh met in Arles 1 to Egbert Borchers, acquaintance in The Hague 1 to Hendrik Jan Furnée, seller of artists’ materials in The Hague 1 to Antoine Philippe Furnée, surveyor, amateur artist to whom Van Gogh gave lessons in The Hague (son of the above) 1 to Johannes van Hombergh, mayor of Nuenen 1 to Horace Mann Livens, English artist whom Van Gogh met in Antwerp 1 to Octave Maus, secretary of the avant-garde Les Vingt artists’ society, Brussels 1 to Paul Signac, French artist whom Van Gogh met in Paris 1 to Hermanus Gijsbertus Tersteeg, Vincent and Theo’s superior at Goupil & Cie in The Hague 1 to Betsy Tersteeg, daughter of the above 1 to Hendrik Verzijl, retired tutor of Helvoirt 2 The number of surviving letters to Vincent van Gogh 46 from Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger (39 from Theo, 2 from Theo and Jo, 5 from Jo) 16 from Paul Gauguin >4 from Joseph Roulin, postal worker in Arles and Marseille 2 from Joseph Ginoux and Marie Ginoux-Julien (1 from Joseph, 1 from Marie) 2 from Arnold Hendrik Koning 2 from Paul Signac 1 from Willemien van Gogh 1 from Anna van Gogh, sister 1 from Hendrik Bonger and Hermine Bonger-Weismann (Jo’s parents) and Anna van Gogh-Carbentus 1 from Henriette Lamblot-Gaudin, bookseller in Arles 1 from Octave Maus 1 from Paul Eugène Milliet, French soldier whom Van Gogh met in Arles 1 from Christian Mourier-Petersen, Danish artist whom Van Gogh met in Arles 1 from Théophile Peyron, medical director of the asylum in Saint-Rémy 1 from Anthon van Rappard 1 from John Peter Russell 1 from Frédéric Salles, clergyman in Arles 3 Related manuscripts Included in this edition are 25 letters that are either unfinished, crossed out, incomplete and/or were not sent which have been grouped together in this edition as ‘Related manuscripts’: a one-line note from Paul Gachet, Van Gogh’s doctor in Auvers, and 24 letters by Van Gogh. Thirteen of the latter were addressed to Theo, two to Theo and Jo, one to Willemien, one to Russell, one to the Dutch art critic Joseph Isaäcson, and one to Hendrik Jan Furnée. The addressee of one fragment, RM14, is not known. Another fragment of a letter and a copied-out poem (RM1 and RM12) may have been intended for Vincent’s sister Anna. 4 The unknown letters In addition to the 903 surviving letters there must have been at least 550 to Van Gogh and 290 from him that we no longer have. Van Gogh is known to have corresponded with the people listed below, but the letters have not survived. That they must have existed at one time is clear from remarks in Van Gogh’s own correspondence, that of the family, or other sources. The section ‘Lost correspondence’ (4.2) takes a closer look at this group of correspondents. Known correspondents whose letters to Van Gogh (and vice versa) are lost Margot Begemann, girlfriend in Nuenen Elisabeth Petronella van der Burg, acquaintance in Zundert Louise Christina van der Burg, acquaintance in Zundert Edouard Dujardin, French writer and art critic Lodewijk Cornelis Enthoven, factory owner in The Hague Dimmen Gestel, amateur artist to whom Van Gogh gave lessons in Nuenen Harry Gladwell, colleague at Goupil & Cie in Paris Henry William Gladwell, father of the above Cor van Gogh, brother Lies van Gogh, sister Hein van Gogh, uncle Jan van Gogh, uncle Vincent van Gogh and Cornelie van Gogh-Carbentus, uncle and aunt Carl Adolph Haanebeek, uncle by marriage Sien Hoornik, girlfriend in The Hague Nicolaas de Jonge, clergyman in Brussels Wilhelmus Johannes Leurs, seller of artists’ materials in The Hague Nico Mager, colleague at the Blussé & Van Braam bookshop in Dordrecht Anton Mauve and Jet Mauve-Carbentus, cousin by marriage and cousin Maurits Benjamin Mendes da Costa, teacher in Amsterdam Charles Obach, manager of Goupil & Cie in London Alphonse Portier, art dealer in Paris Frans Alexander Lodewijk van Rappard, father of Anthon van Rappard Emile Rochedieu, clergyman and chairman of the Comité d’Evangélisation in Laeken (Brussels) Willem Marinus Roos, with whom Vincent and Theo lodged in The Hague Charles Emmanuel Serret, French artist, acquaintance of Theo in Paris Thomas Slade-Jones, schoolmaster and clergyman in Isleworth and his wife, Annie Slade-Jones-Dawson Maria van Stockum, acquaintance in The Hague, sister of Willem van Stockum Marinus van Stockum, acquaintance in The Hague, brother of Willem van Stockum William Port Stokes, schoolmaster and clergyman in Ramsgate Johannes Paulus Stricker and Mina Stricker-Carbentus, uncle and aunt Guillaume Charles Tasset, seller of artists’ materials in Paris Henri de Toulouse-Lautrec, French artist whom Van Gogh met in Paris Willem Valkis, fellow lodger with the Roos family in The Hague Kee Vos, cousin Abraham van der Waeyen Pieterszen, clergyman in Mechelen Possible correspondents George Hendrik Breitner, Dutch artist whom Van Gogh met in The Hague Félix Hilaire Buhot, French artist, acquaintance of Theo in Paris Willem Kiesenberg, acquaintance of Van Gogh in The Hague Frans Soek, colleague at Goupil & Cie in Paris Elbert-Jan van Wisselingh, Dutch art dealer in London, Paris and The Hague |
Glossary of materials and techniques
...Van Gogh refers to numbered canvas sizes. In Van Gogh’s day, commercially primed canvases could be bought ready-stretched on standard-sized wooden frames (either fixed strainers, or stretchers that could be enlarged by tapping out). The three basic rectangular shapes available in France were known as figure, paysage and marine (figure, landscape and seascape). For each numbered size, the three shapes would have one dimension the same, but the other would differ, figure being the widest and marine the narrowest. By ‘toile de 25 carrée’ (square no. 25 canvas), ‘30 carrée’ (30 square) etc., Van Gogh meant the squarest variant of that particular size, those being ‘toile de 25 figure’, ‘30 figure’, etc. (81 x 65 cm and 92 x 73 cm respectively). Standard French canvas sizes, in centimetres (as listed in Bourgeois Aîné 1906): Size number Figure Landscape Marine 1 22 x 16 22 x 14 22 x 12 2 24 x 19 24 x 16 24 x 14 3 27 x 22 27 x 19 27 x 16 4 33 x 24 33 x 22 33 x 19 5 35 x 27 35 x 24 35 x 22 6 41 x 33 41 x 27 41 x 24 8 46 x 38 46 x 33 46 x 27 10 55 x 46 55 x 38 55 x 33 12 60 x 50 60 x 46 60 x 38 15 65 x 54 65 x 50 65 x 46 20 73 x 60 73 x 54 73 x 50 25 81 x 65 81 x 60 81 x 54 30 92 x 73 92 x 65 92 x 60 40 100 x 81 100 x 73 100 x 65 50 116 x 89 116 x 81 116 x 73 60 130 x 97 130 x 89 130 x 81 80 146 x 114 146 x 97 146 x 89 100 162 x 130 162 x 114 162 x 97 120 195 x 130 195 x 114 195 x 97 See also Callen 2000; Carlyle 2001, and Hendriks and Geldof 2005 (which lists of all the traceable dealers from whom Van Gogh bought canvas in Paris...
...below are some of the less common pigments used by Van Gogh that he mentions in his letters. bistre A rusty...
...Van Gogh often ordered tubes of paint in various sizes from Theo. He lists them as ‘gros’ (large), ‘demi-gros’ (half-size), ‘doubles’ (‘double’, probably twice the size of a small tube, i.e. quarter-size) and ‘petites’ (small) tubes. It is likely Van Gogh was referring to tube sizes originating with the British model, since these references clearly cannot be immediately correlated with the numbering system (1 to 10) used in the Bourgeois Aîné catalogue. If he was accustomed to ordering in numbered sizes, then he would have specified tube numbers. Throughout the 1880s, Winsor & Newton offered their oil paint in 2-inch (for the most expensive), 3-inch and 4-inch tubes. At the bottom of their lists, they noted: ‘All colours are also supplied in double, treble and quadruple tubes.’ With thanks to Leslie Carlyle, author of The artist’s assistant. Oil painting instruction manuals and handbooks in Britain 1800-1900. London 2001. See also exhib. cat. London 1990, p. 40, with an illustration from the 1888 catalogue of Bourgeois Aîné showing the different pigments in tubes of various sizes identified by numbers. For a specification of the prices and sizes see Bourgeois Aîné 1906, p. 148. Lead white was sold in the largest tubes, because it was used in larger quantities (in the Winsor & Newton catalogue it was available in a half-pound tube...
...Van Gogh would have known of the different types of paper from Armand Cassagne’s Traité d’aquarelle (see letter 168), as well as from the shops at which he bought his drawing materials. Cassagne’s book has a whole chapter on paper in which various types are discussed (Cassagne 1875, pp. 25-39). It also contains samples of several types, including two of Harding and of Whatman (unpaginated, at the back of the book). BristolBristol board (also referred to as ‘Bristol paper’) is a heavyweight paper used for drawings. The paper, originally made from rags, came from Bristol, England. HardingThe Excello Mill, built in 1865 by the Harding Paper Co., produced fine writing paper; Van Gogh used Harding paper for his drawings. Honig paperProbably paper from the Honig paper mill in Zaanstad, which was well-known for its printing, writing and drawing papers. See Henk Voorn, De geschiedenis der Nederlandse papierindustrie I: De papiermolens in de provincie Noord-Holland. Haarlem 1960, and P. Boorsma, Bijzonderheden betreffende molens der familie Honig. Koog aan de Zaan 1975. IngresA French mould-made paper that comes in various thicknesses and is particularly suitable for drawings. It is a mingle-coloured paper, with a special grain and watermark (see Heenk 1995, p. 27). In Van Gogh’s terminology, ‘Ingres’ stands for any kind of laid paper, but that is an incorrect widening of the meaning. mature paper‘Paper that has been kept in stock for a considerable period before use, by which many papers are greatly improved. Newly made papers tend to fluff, cockle and stretch.’ See Elsevier’s dictionary of the printing and allied industries. Amsterdam, London and New York 1967. Its pleasant surface texture would also have appealed to Van Gogh. papier de la formeMould-made paper (Cassagne 1875, p. 38). papier sans finA machine-made paper that comes in rolls. Unlike mould-made paper, it has a uniform surface structure (‘fin’) with little variation. torchonA coarse type of paper incorporating rags that is used especially for gouaches and watercolours (Cassagne 1875, pp. 26-27). Van Gogh also impregnated it with oil so as to work on it with oil paint. transfer paperPaper for transferring a composition onto another support, such as canvas or a lithographic stone. WhatmanMade since the eighteenth century in Springfield, Kent, Whatman paper, which took its name from James Whatman, the paper mill’s founder, set the standard for superior quality drawing, writing and printing paper. It became enormously popular with artists such as J.M.W. Turner...
[gloss.5] Van Gogh’s terms for techniques and works aquatint (aquatint) croquis (croquis) eauforte, ets...
...Van Gogh Charles Bargue, Cours de dessin. Paris 1868-1870 (Van Gogh Museum Library, shelf mark BVG 8348). Charles Bargue, Exercises au fusain pour préparer à l’étude de l’académie d’après nature. Paris 1871. (Van Gogh Museum Library, shelf mark BVG 3297). Charles Blanc, Grammaire des arts du dessin, architecture, sculpture, peinture. Paris 1870 (Van Gogh Museum Library, shelf mark BVG 1429). Charles Blanc,Les artistes de mon temps. Paris 1876 (Van Gogh Museum Library, shelf mark BVG 2410). Félix Bracquemond, Du dessin et de la couleur. Paris 1885 (Van Gogh Museum Library, shelf mark BVG 1688). Armand-Théophile Cassagne, Traité d’aquarelle. Paris 1875 (Van Gogh Museum Library, shelf mark BVG 1524). Armand-Théophile Cassagne, Guide de l’alphabet du dessin ou l’art d’apprendre et d’enseigner les principes rationnels du dessin d’après nature. Paris 1880 (Van Gogh Museum Library, shelf mark BVG 11986). John Marshall, Anatomy for artists. Illustrated by two hundred original drawings by J.S. Cuthbert. London 1878 (2nd edition, 1883; Van Gogh Museum Library, shelf mark BVG 12146). Karl Robert, Le fusain sans maitre: traité pratique et complet sur l’étude du paysage au fusain. Paris 1874 (Van Gogh Museum Library, shelf mark BVG 12279). A. de Zahn [Albert von Zahn], Esquisses anatomiques à l’usage des artistes pour servir aux études d’après nature et d’après l’antique. Leipzig 1865...

top

928 letters, 28 essay items, 349 bibliographic items and 4 other items found

928 letters found

28 essay items found

349 bibliographic items found

4 other items found

Vincent van Gogh, The Letters