1*Ik heb bepaald noodig U te zeggen
2dat het mij zeer zou geruststellen indien ge
3goed wildet vinden ik desnoods reeds veel vroeger
4dan in Juni of Juli naar Parijs kwam_–
5Hoe meer ik er over denk_/ hoe meer mij zulks
6wenschelijk voorkomt_–

7Reken dat als alles goed gaat en als ik al
8dien tijd door goed voedsel &c_ hadde_/ waar zeker
9nog al aan haperen zal blijven_/ reken dat ook in
10dat geval het een maand of 6 duren zal eer
11ik geheel op orde ben_–

12Maar dat het nog langer zou duren zeker_/ indien ik
13in Brabant van Maart tot Julij weer het had als
14het de laatste maanden is geweest. en het is te voorzien het niet
14aanders zou zijn.–

15Nu op het oogenblik is het juist door reactie van overspanning
16dat ik me verschrikkelijk slap voel_/ nog erger zelfs_–
17Toch is dat de natuurlijke loop der dingen en
18niets bijzonders_–

19Maar waar de kwestie is – sterker leven – welnu
20in Brabant put ik me weer uit met model nemen_/
21dezelfde geschiedenis begint op nieuw en
22dat komt me niet voor tot iets goed te kunnen
23zijn_– Wij gaan van den weg af – zoodoende_–
24Geef mij dus s.v.p_ permissie om desnoods
25vroeger te komen. ja ik zou zeggen desnoods
26direkt.–

27Als ik in Parijs een mansarde neem_/ mijn schilderkist
28en teekengerij meebreng – dan kan ik wat het werk betreft
29in eens af doen dat wat ’t meest presseert – die studies
30van antiek die mij zeker helpen zullen tegen dat ik bij
31Cormon zou gaan. Ik kan ’t zij in de Louvre ’t zij in
32de Ecole des Beaux Arts gaan teekenen.

33Wij konden dan overigens_/ voor wij er toe overgaan ons
34anders te installeeren_/ zoo veel beter verzinnen en
35overleggen_–

36Weet dat desnoods ik het goed vind om de Maand
37Maart naar Nuenen te gaan en te
38zien hoe het daar gesteld is en hoe de
39menschen zijn en of ik al dan niet model
40kan krijgen_

41Maar valt zulks niet mee, wat te voorzien is, dan
42zou ik na Maart direkt naar Parijs kunnen
43komen en beginnen te teekenen_/ in de Louvre b.v.

44Ik heb er zeer over gedacht_/ over wat gij schreeft
45van een atelier nemen – maar mij dunkt dat het
46zoo goed zou zijn als wij het zamen zochten en
47dat wij voor wij zamen gaan wonen definitief het
48een tijd – provisoir – deden – en ik
49begon tegen April b.v. een mansarde te huren tot Juni_
50Ik ben dan zelf tegen dat ik bij Cormon ga wat
51gewoon aan Parijs weer_–

52En – ik zal zoo denk ik opgewekter blijven_–
53Ik moet U ook zeggen dat ofschoon ik er doorga – het mij
54dikwijls onuitstaanbaar is_/ het vitten van de lui op de academie_/
55want het heeft zich beslist dat zij hatelijk gebleven zijn_
56Ik zoek echter systematisch alles te vermijden om te
57twisten en ga mijn gang_–

58En hetgeen ik zoek verbeeld ik me op ’t spoor te raken_/
59en misschien zou ik het nog eerder vinden indien
60ik geheel op mijn eigen voor de antieken zat_
61Ik ben toch blij op de akademie gegaan te zijn_/ juist
62omdat ik er overvloedig te zien krijg de resultaten
63van het prendre par le contour_1
64want dat doen zij systematisch en daar zoeken zij
65me chicane2 over – Faites d’abord un contour –
66votre contour n’est pas juste – je ne corrigerai
67pas ça si vous modelez avant d’avoir sérieusement
68arrêté votre contour_–3 Ge ziet_/ alles komt daarop neer_–
69En nu moest ge zien!!! hoe plat_/ hoe dood en
70hoe droogklooterig de resultaten van dat systeem zijn_–
71o ik zeg U_/ ik ben heel blij het eens goed van nabij te
72zien – David of nog erger – Pieneman4 in volle
73fleur_– Ik heb zeker wel vijf en twintig
74maal willen zeggen – votre contour est un truc
75&c_ – maar ik heb het niet de moeite waard geacht
76te twisten_– Toch_/ ofschoon ik niets zeg agaceer ik
77hun – en zij mij_

78Hiermee hebben we minder echter te maken –
79de kwestie is door te gaan met degelijk
80achter een beter systeem van werken te
81komen_– Geduld dus en volhouden_–

82Zij gaan zoo ver te zeggen – la couleur et le modelé_/
83c’est peu de chose_/ cela s’apprend très vite – c’est le
84contour qui est l’essentiel et le plus difficile_ 1r:4
88Ge ziet men kan nieuws leeren op de akademie – ik
89heb dat vroeger nooit geweten dat kleur en modelé
90van zelf kwam. Ik heb gisteren juist een teekening
91klaar gekregen die ik meegemaakt heb voor het concours
92van de avondklas_– Het is het figuur de Germanicus_/
93 dat ge kent.5 Goed – ik weet zeker dat ik zeker de
94laatste zal zijn omdat al de teekeningen der anderen
95eender zijn_/ de mijne er glad van afwijkt_– Maar
96die teekening die de beste zal geacht worden_/ heb ik
97zien maken – ik zat er vlak achter – en het is correct_/ het
98is al wat ge wilt_/ maar het is dood en dat zijn al die
99teekeningen die ik zag.

100Genoeg hierover – alleen laat het ons zóó vervelen dat wij er
101warm door worden voor iets nobelers_– En dat wij
102voort maken om het te bereiken.

103Gij zelf hebt ook sterker leven noodig_/ en kon
104het gelukken dat wij ons vereenigden_/ zouden wij
105met zijn tweeën meer weten dan ieder voor zich
106op zich zelf_/ en meer kunnen.–

107Zeg mij_/ hebt gij opgelet op dat fijne woord
108van Paul Manz – dans la vie les femmes sont
109peut être la difficulté suprême_– het stond in ’t artikel
110over Baudry_–6 Wij zullen daar het onze van ondervinden_/
111nog behalve wat wij reeds mogen ondervonden hebben.
112Het trof mij in een hoofdstuk uit L’Oeuvre van Zola in de
113Gil Blas – dat de schilder – Manet natuurlijk – een
114scène had met een vrouw die voor hem geposeerd had
115en toen er voor verkoeld was; o curieus goed beschreven.7
116Wat men op de akademie hier kan leeren ten opzigte van
117dien is – dan maar geen vrouwen te maken_–
118Naakt vrouwenmodel gebruiken ze haast niet_/ althans
119in de klas geheel niet – bij groote uitzondering apart.

120Zelfs in de antiekklas 10 mannenfiguren tegen 1 vrouwen-
121figuur_– Dat is wel makkelijk_–

122Dat is te Parijs zeker wat beter – en mij komt het
123voor dat men juist zooveel leert van het steeds vergelijken
124van mannelijk en vrouwelijk_/ dat in alles en altijd
125zoo heel anders is_– Het moge difficulté suprême
126zijn maar wat was de kunst en wat was ’t leven
127zonder dat.– Gegroet_/ schrijf weer eens spoedig hierover_
128met een handdruk_

85Dat ik dan de maand Maart althans ginder te Nuenen zou zijn_/ zou wezen ter wille van ’t verhuizen
86en ik dien er nog te zijn voor me zelf ter wille van mijn verandering van woonplaats. Doch desnoods wat mij
87aangaat_/ ik ware bereid er gansch niet terug te komen.–