1*Wilde U nog eens schrijven om U te vertellen dat 2ik doorgezet heb met model. Ik heb twee vrij groote koppen 3gemaakt bij wijze van proef voor portret_–1
4Vooreerst die oude man waar ik U reeds van schreef – een 5soort kop in het genre als die van V. Hugo –2 dan heb 6ik ook een vrouwenstudie.3
7In het vrouwenportret heb ik lichtere toonen in het 8vleesch gebragt/wit getint met carmijn/ vermilloen/ geel/ en een licht fond van grijsgeel. 9waarvan het gelaat enkel is afgescheiden 10door het zwarte haar. Lilas toonen in de kleeren_
11Rubens maakt wel een sterken indruk op mij/ 12ik vind zijn teekenen kolosaal goed/ ik bedoel hier 13de teekening van koppen en handen op zich zelf_– 14Ik word geheel medegesleept door b.v. zijn manier om 15in een gezigt met veegen puur rood de trekken te teekenen 16of in de handen de vingers door soortgelijke veegen te 17modeleeren. Ik ga nog al eens naar ’t museum 18en zie dan naar weinig anders dan enkele koppen 19en handen van hem & Jordaens.4 Ik weet dat hij niet 20zoo intiem is als Hals en Rembr. maar het leeft zoo/ 21die koppen op zich zelf. Waarschijnlijk kijk ik 22niet naar die welke ’t meest algemeen bewonderd 23worden. Ik zoek zulke brokken als b.v. die blonde 24koppen in Ste Therèse au purgatoire_5
25Ik ben ook juist ter wille van Rubens zoekende 26naar een blond model.
27Maar gij moet het me niet al te kwalijk 28nemen dat ik U zeg ik niet toe kan komen 29met mijn geld voor deze maand_
30Ik heb nog verf bijgekocht en twee nieuwe 31soorten van teekenpenseelen die mij uitmuntend 32bevallen en waar ik naauwkeuriger mee kan werken_ 33Dan waren mijn doeken die ik meebragt te klein 34voor de koppen/ daar ik andere kleuren gebruikende 35meer ruimte voor mijn entourage noodig heb. 36Dat alles & de modellen ruineeren me_
37Ik zeg U dit zoo dringend mogelijk want 38als men tijd moet verliezen verliest men 39dubbel.
40Ik hoop de laatste dagen van de maand als 41ik van de koppen nog wat er bij heb/ een gezigt 42op de Schelde6 te gaan maken/ waar ik ook 43een doek voor genomen heb. Ik kan daar ook 44bij slecht weer teregt in een herberg te St Anne/7 45dat is vlak aan den overkant van de hoogte waar de 46L. Vrouwe kerk is.8 Er hebben daar al meer 47schilders gezeten.
48Ik ben zeer blij gegaan te zijn naar hier 49want het is mij voor veel dingen nuttig en 50noodig_– Met Tyck/9 den besten verffabrikant 51van hier/ heb ik kennis gemaakt en die was 52zeer voorkomend om mij inlichting te geven over 53sommige kleuren_ B.v. de groenen die standhouden_ 54b.v. vroeg ik hem dingen over de techniek van 55Rubens waar hij op antwoordde op een manier die 56me bewijst dat hij goed analyseert/ waar iets mee 57gedaan is wat niet iedereen nagaat en wat 58toch een erg nuttige zaak is. Wat zal ik U nu 59nog verder zeggen_– O ja – ik heb twee collecties 60moderne schilderijen gezien_ Vooreerst hetgeen op 61de tentoonstelling aangekocht is voor de verloting/10 62en dan een collectie schilderijen die verkocht werd.11 63Zoodoende zag ik verscheiden mooie dingen/ twee 64studies van Henri de Brakeleer/ ge weet dat die 65niets met de oude de Br.12 te maken heeft/ ik bedoel die 66eene die een fameus colorist is en rigoureus analyseert – 67Manet achtig/ althans even oorspronkelijk als Manet. 68’t Eene was eene vrouw in een atelier of ander interieur 69met japansche voorwerpen/ de vrouw had een costuum aan/ 70geel met zwart. vleeschkleur/ wit met carmijn_ 71In de entourage allerlei vreemde toontjes.
72’t andere was een half afgemaakte studie van een 73landschap_–131r:4 74Geel verschoten vlakke weilanden à perte de vue/ een zwarte 75kolenweg met een sloot er naast er door heen_ Een lucht 76er boven van lilas/ grijs/ met accenten van gecarmineerd lilas_ 77'Wijd weg een klein rood (vermilloen) nootje van een dak 78& twee zwarte boompjes_–14 Niets dus en toch veel 79vond ik/ wegens het curieus sentiment voor kleuren tegen 80elkaar_– Een oude studie van de Groux zag ik ook/ Vrouw bij de wieg/15 81 als een oude Israels zoowat_ Verder/ van die nieuwe 82schilderijen/ wat zal ik U zeggen_– Veel vind ik heel 83mooi en daar bedoel ik juist mee het werk van de 84Koloristen of die ’t zoeken te zijn/ die overal in de lichten paarlmoer- 85achtige combinaties zoeken. Alleen voor mij is het lang 86niet altijd datte – het is te gezocht en ik zie liever een 87eenvoudigen penseelstreek en een minder gezochte/ minder 88moeielijke kleur_– Meer eenvoud/ enfin die savante 89eenvoudigheid die niet bang is voor franke techniek_ 90Rubens vind ik mooi juist om zijn openhartige manier van 91schilderen/ zijn werken met de meest eenvoudige middelen_
92Henri de Braekeleer reken ik niet onder die overal paarlmoereffekt zoekers 93want bij hem is het een curieus/ een zeer interessant streven 94om letterlijk waar te zijn en hij staat zeer op zich zelf_–
95Zag ook verscheiden grijze schilderijen/ o.a. een drukkerij van 96Mertens/16 een schij van Verhaert voorstellende zijn eigen atelier 97waar hij zit te etsen en zijne vrouw die achter hem staat_–17 98la Rivière/ een Amsterdamsch bidder na de begrafenis18 – 99zeer mooi in de zwarten/ een Goya achtige opvatting – dat 100kleine schilderijtje was meesterlijk.
101Landschappen en Marines – zeer mooie gezien – in beide 102collecties.
103Maar op gebied van schilderijen – ’t is de visschersjongen 104van Frans Hals/19 de Saskia van Rembr./20 een aantal 105aangezichten van Rubens/ glimlachende of schreijend/ die 106mij ’t meest in de gedachten komen_–
107Ah – een schilderij moet geschilderd zijn – 108en waarom niet eenvoudig? Als ik nu in ’t leven 109zelf kijk – heb ik soortgelijke indrukken_– Ik zie 110de lui op straat – goed – maar ik vind de dienstmeiden 111dikwijls zoo veel interessanter en mooier dan de dames 112– de werklui interessanter dan de heeren_– En in die 113gewone meiden en kerels/ daar vind ik een kracht en 114een leven in die/ om ze uit te drukken in hun eigenaardig 115karakter/ met een vasten penseelstreek/ met een eenvoudige 116techniek zouden moeten worden gedaan_–
117Wauters begreep dat, in der tijd althans, want nu 118zag ik nog niets van hem.–
119Van Delacroix vind ik ’t juist ook zoo mooi dat hij 120het leven van de dingen laat voelen/ en de expressie en de beweging/ 121dat hij ten eenemale buiten de verf is_–21
122En – wel – veel van die mooie dingen die ik zag – al vind 123ik ze mooi/ dikwijls is het veel te veel verf_–
124Tegenwoordig wen ik me meer en meer aan met de 125modellen te praten onder ’t schilderen/ om het 126leven in hun gezigt te houden_
127Ik heb eene vrouw ontdekt die vroeger – nu is ze oud – 128te Parijs wonende – modellen aan de schilders bezorgde/ 129aan Scheffer/ Gigoux/ Delacroix zegt ze b.v. en 130aan nog een die een Phryné schilderde_– 131Nu is zij waschvrouw en kent veel vrouwen 132en zou er altijd kunnen bezorgen zegt ze_–
133Het heeft gesneeuwd. en de stad was van morgen 134vroeg mooi met de sneeuw – prachtige straatvegers 135in groepen_–
136Het is goed dat ik gegaan ben want ik ben 137reeds vol idees voor als ik weer buiten zal zijn 138tevens_– Ik las/ in de Etoile Belge geloof ik/ een artikel overgenomen 139uit de Figaro/ door Eug_ Battaille/ over den toestand te Parijs.22 140een artikel dat op mij den indruk maakte zeer degelijk 141te wezen maar volgens hem staan de zaken in ’t algemeen 142terdeeg slecht_– Deze heer Bataille heeft te Amsterdam 143tegen de opinie van de Hollandsche journalisten 144in ook pessimistisch zich over den gang der zaken 145in Holland uitgelaten_–23 Wat den kunsthandel 146betreft – hier/ zooals ik reeds schreef/ klagen de handelaars – 147misère ouverte_– En toch – ik geloof dat 148er nog zooveel te doen ware_–
149Om nu maar eens iets te noemen – in de cafes/ de 150restauraties/ de café chantants – men ziet er geen 151schilderijen/ althans zoo goed als geen_– En wat 152is dit tegen de natuur in_– Waarom hangen er geen 153stillevens/ zooals in den ouden tijd Fijt/ Hondekoeter/24 154zooveel anderen prachtige decoraties maakten_– 155Waarom – als men dan meiden wil – geen vrouwenportretten_ 156Ik weet dat men goedkoop moet werken voor zulke 157doeleinden maar men kan betrekkelijk goedkoop 158werken_– Het hoog opvoeren der prijzen is de 159ruine van den handel en ’t geeft den dood in den 160pot_– Enfin.
161Gegroet/ schrijf eens een keer meer als ge wilt_–
162Wat het geld betreft/ doe wat gij kunt maar weet dit/ dat 163wij moeten doen ons uiterste om het te winnen_ 164En ’t idee dat ik heb van de portretten laat ik niet los 165want het is een goede zaak er voor te vechten de 166lui te toonen dat er nog iets anders in de menschen 167zit dan de photograaf bij magte is er uit te 168halen met zijn machine. Gegroet/ met een handdruk_
177En de geschilderde portretten hebben een 178eigen leven dat radicaal uit de ziel 179van den schilder komt en waar de machine 180niet aan kan_– Hoe meer photos 181men bekijkt/ hoe meer men dit voelt 182dunkt mij_–
77 (vermilloen) < Added later; parentheses added by us.