5’t Is reeds een oud No doch aan ’t bureau zal men ’t nog 6wel geven. Er staat in een teekening van 7Paul Renouard – een grève van wevers te Lyon_1 8Ook een uit eene serie over de Opera – waarvan hij ook etsen heeft 9uitgegeven/ naar er staat – le Harpiste/ die ik erg 10mooi vind_2
11Dan heeft hij nu ook nog pas gemaakt le monde judiciaire/ 12die ik van Rappard kreeg – ge kent die waarschijnlijk 13uit de Paris illustré van Dumas.3
14Maar de teekening van de wevers vind ik ’t mooist van allen 15en er is zooveel corps en volheid in dat me dunkt 16die teekening zich goed zou houden bij Millet/ bij 17Daumier/ bij Lepage_
18Als ik denk hoe hij tot die hoogte is gekomen/ 19door van ’t begin af naar de natuur te werken zonder andere 20lui te volgen/ en hoe toch hij in harmonie is met de 21heele knappe lui/ ook wat techniek betreft/ al heeft hij 22van ’t begin af zijn eigen manier van doen gehad/ 23dan vind ik hem alweer een bewijs van dat als men 24maar doorgaat met zich aan de natuur te houden/ 25het met ’t jaar beter wordt_–
26Waar met den dag meer ik van overtuigd wordt/ is 27dat die lui er niet komen die van het worstelen met 28de natuur geen hoofdzaak maken_–
29Ik vind dat men als men de meesters met aandacht 30heeft getracht na te gaan/ men hen allen terugvindt/ 31op zekere momenten/ diep in de werkelijkheid_ 32Ik bedoel – wat men noemt hunne scheppingen – zal 33men ook zien in de werkelijkheid naarmate 34men – soortgelijke oogen – 35soortgelijk sentiment – heeft – als zij_– 36En ik geloof dan ook dit – indien de critici 37of kenners meer met de natuur vertrouwd waren/ 38hun oordeel zou beter wezen dan nu ’t de 39routine is slechts in schilderijen te leven en 40die onderling te vergelijken_
41Wat natuurlijk als zijnde één kant van de kwestie 42in zijn verband goed is/ doch solide basis mist 43als men de natuur gaat vergeten en niet diep 44doorkijkt.
45Kunt gij niet begrijpen dat ik hierin misschien 46geen ongelijk heb – en om nog duidelijker te 47zeggen hoe ik het meen/ is het niet jammer 48'dat gij b.v. zelden – of haast nooit meer – komt in 49die binnenhuizen of omgaat met die menschen/1v:3 50of die stemmingen in ’t landschap ziet die in de schilderijen welke ge ’t mooist vindt worden 51geschilderd. Ik zeg niet dat in uw werkkring ge 52dit kunt doen – juist omdat men veel en lang 53moet kijken op die natuur eer men tot de overtuiging 54komt dat wat de groote meesters voor meest aangrijpend 55hebben geschilderd toch zijn grond in ’t leven en de 56werkelijkheid zelf heeft. Een basis van solide 57poezij die eeuwig als daadzaak bestaat en gevonden kan worden als 57amen diep genoeg graaft en zoekt.
58Ce qui ne passe pas dans ce qui passe/4 dat bestaat.– 59En wat Michel Ange in een almagtig mooie beeldspraak 60zeide/5 dat vind ik Millet gezegd heeft zonder 61beeldspraak – en door Millet kan men ’t best leeren 62kijken misschien en “een geloof” krijgen_–
63Als ik later mooier werk maak zal ik toch niet 64anders werken dan nu/ ik bedoel het zal den zelfden appel zijn doch rijper – ik zal zelf niet omdraaien 65in wat ik van ’t begin af heb gedacht_– En dit is de 66reden waarom ik van mijn kant zeg/ indien ik nu niet 67deug/ deug ik later ook niet – maar indien later 68dan ook nu. Want koren is koren al lijkt het 69voor stedelingen op gras in ’t begin – en ook omgekeerd.–
71In elk geval – of de 72lui goed of niet goed vinden wat en hoe ik doe/ ik voor mij 73weet geen anderen weg dan zoolang worstelen met de natuur 74tot zij haar geheim zegt.
75Ik ben steeds werkende aan diverse 76koppen en – handen – 77ik heb er ook weer een aantal geteekend/ 78misschien zoudt ge er wat in vinden – 79misschien ook niet – wat kan ik er 80aan doen_– Nog eens – ik weet geen 81anderen weg.
82Maar ik kan me van U dat niet begrijpen/ 83dat gij zegt – misschien vinden we later 84moois ook in de dingen van nu_–
85Als ik U was zou ik zooveel zelfvertrouwen 86en zelfstandige opinie er op na houden dat 87ik wist of ik nu kon zien wat 88er in een ding was al dan niet_–
90De maand is nog wel niet geheel om 91maar mijn beurs is wel geheel leeg – ik werk 92door zoo hard ik kan6 en ik geloof voor me zelf 93dat juist door aanhoudend ’t model te bestudeeren 94ik mijn roer wel regt zal houden.
95Ik wou ’t U mogelijk was eenige dagen vóór 96den eersten reeds te zenden – om die zelfde 97reden dat de einden der maanden me altijd zwaar zijn/ 98waarb ’t werk me veel kost en ik er niets van 99verkoop. Dit zal echter niet altijd zoo duren 100want ik werk te hard & te veel dan dat ik althans 101’t niet zoo ver brengen zal ik er mijn 102kosten uithale zonder in afhankelijke positie 103te zijn. En voor de rest/ de natuur buiten en 104de binnenhuizen/ ze zijn prachtig van stemming hier 105tegenwoordig/ ik doe mijn best den tijd niet te 106verliezen. Gegroet_