gisteren avond las ik uw laatste schrijven aan Pa en Moe, waarvan ik den toon goed en serieus vond.– Gisteren bragt ik juist ’t huis die studie van den watermolen te Gennep, waar ik met pleizier aan heb gewerkt1 – en die me te Eindhoven een nieuwe kennis2 bezorgd heeft die met alle geweld wil leeren schilderen en bij wie ik een bezoek gebragt heb3 en we toen zamen op slag zijn begonnen. Zoodat hij s’avonds een stilleven er op had staan en ik de belofte van hem heb hij er een 30tal zal zien te maken dezen winter, waar ik telkens naar zal komen kijken en hem er mee helpen. ’t is een looier die tijd heeft en geld en circa 40 jaar4 is, dus kan dit iets doenlijkers worden dan Hermans, die evenwel zijn ambitie wel degelijk behoudt en nog even hard werkt als den eersten dag, n.l. haast al zijn tijd er aan geeft.– Deze nieuwe kerel heb ik idee spoedig kleur zal leeren zien.

Ik heb echter plan om gaandeweg de lui iets te laten betalen – maar niet in geld doch hun te zeggen ge moet me tubes verf geven.

Want ik wil veel schilderen – aanhoudend, en ik wil er doorkrijgen dat ik niet met halve kracht meer hoef te werken – doch van s’morgens tot s’avonds schilderen kan.

Ge moet niet denken dat ik zoo heel graag zou hebben de lui allen mijn werk en in ’t algemeen mijn doen en laten goed vonden.5 Integendeel, op dit moment bij voorbeeld ben ik haast meer in mijn schik dat Mauve en Tersteeg me afgewezen hebben dan als ’t andersom geweest ware.– Begrijp me wel! het is – omdat ik de kracht in me meen te voelen ondanks alles hun toch te krijgen. Ik zou ook als ik niet voelde dat ik een vast punt heb, doordat ik in de laatste jaren op het abc van teekenen en van schilderen heb geblokt, harder dan zij veronderstellen – ik zou, zeg ik, me niet tot hun gewend hebben op nieuw en een nieuwen strijd geentameerd indien ik niet een vaste meening had die te kunnen winnen.–

De zekerheid van te winnen heb ik evenwel geenszins maar de kans durf ik op speculeeren en ga dus ook niet achteruit nu ik begonnen ben ’t publiek aan te klampen.–

ik zal juist in de worsteling zelf sterker worden en door critiek, door onwil en tegenkanting zelfs, meer leeren dan door berusting.–

Het geen ik U echter schreef, daar moet ik bepaald, bepaald op aandringen.6 Ik heb me een zeker aantal studies voorgesteld die, hoe ik ’t ook bereken, ik geld voor te kort kom en die ik om geen reden ter wereld mag uitstellen. Het nieuwejaar is in ’t verschiet, tegen dien tijd moet ik eenige dingen betalen en heb deze maand ook zelfs reeds afgedaan. Maar ik kom te kort zoodoende voor mijn werk en als ik niet een meevaller vind, verlies ik een maand werk – en in de gegevenen mag dat niet. en tracht een uiterste poging te doen mij een extra frs 100 te bezorgen.– Ik zal van mijn kant er op werken van de lui die ik les geef ook een bijdrage voor verf te krijgen.–

Ik hoop dat gij voelen zult dat juist wegens ik Mauve en T. heb aangeklampt en ze weigeren, ik – en dat binnen heel kort – direct of indirect moet laten zien ik weer iets heb uitgevoerd – en dat alle energie nu geconcentreerd moet blijven en er full speed moet worden gewerkt, al zou ’t iets duurder uitkomen.– Dat zal terugkomen en wat ik zeide daar blijf ik bij, we moeten zien van nu af van het er ingestoken kapitaal een goede rente althans te krijgen.–

Er is sedert ge hier waart7 een verandering in mijn kleur gekomen – waar ik toen reeds een voorgevoel van had, toen ge hier waart – en gij zult zien dat met nog een aantal studies, die waarover ik U nu schrijf diea in een paar maanden af moeten, mijn studies onweerlegbaar zullen bewijzen dat ik juist op ’t gebied van kleur iets weet.– Ik kan ’t niet helpen maar ik kom momenteel te kort – juist omdat ik meer geschilderd heb dan eigentlijk er af kon – en er kan nu niet bezuinigd worden – want met nu ’t ijzer te smeden terwijl ’t heet is kunnen we belangrijke punten winnen.– Ik herinner me in mijn vorigen brief gezegd te hebben “dat ik Uw opinie niet meer telde”.8 ik bedoel dat zoo niet in ’t barre zooals ’t klinkt – ik bedoel alleen dat in sommige punten ik besloten ben door te zetten meer met hartstogt dan met voorzigtigheid omdat het zóó in mijn karakter ligt en ik mij toch niet t’huis kan voelen in het koelere rekenen. En toch reken ik ook.–

Hetgeen ik extra vraag, vraag ik ook niet in eens – doch ziehier hoe – Tracht omstreeks 20 Nov. f^rs 20 extra te sturen – 1 December ’t gewone, omstreeks 20 December weer f^rs 20 extra en in Januarij ’t zelfde.–

Dan ben ik gedekt voor de einden dier maanden en hoef geen dagen te stoppen als ’t werk eischt ik geen moment verlieze.–

Kan ’t iets meer zijn, tant mieux, doch tracht dat wat ik hierboven vroeg althans gebeure. En ik zal van mijn kant misschien nog wat van dien nieuwen kennis kunnen krijgen in den vorm van tubes verf.– Hermans is tot in ’t bespottelijke gierig of liever beestachtig egoist, niet alleen tegen mij doch met iedereen, overigens hij is iemand met wie ik toch goede vrienden voornemens ben te blijven – ter wille van dat hij bepaald curieus zijn best doet.–

ik geloof niet dat ik mij vergis ten opzigte van Tersteeg en Mauve als ik durf zeggen er wel degelijk een kans is om hun te raken en over te halen.–

Zij zijn over te halen door de kleur en ik zie kans om, met me moeite te geven, overtuigend hun te wijzen ik begrip en gevoel van kleur heb. En dan – er worden meer en meer portretten gevraagd – en er zijn er zoo heel veel niet die dat kunnen en ik wil probeeren om een kop met karakter te leeren weergeven. Ik ben in den laatsten tijd er juist warm voor geworden omdat mijn begrip van kleur vaster wordt. Gij hoeft U niet nu direkt in die kwestie met Tersteeg en Mauve te mengen – spaar U liever, maar als ik b.v. in eind Januarij die 50 koppen die ik maken ga klaar heb, dan bij voorbeeld – kan ’t goed zijn gij onverwachts hun eens een woordje zegt.– Hermans heeft après tout bepaald me beloofd me vrij te houden voor een reisje doch met een retour ergens naar toe.– Als ik eens naar Antwerpen wil kan ik hem aan zijn woord houden en van den winter zal ik wel zien een poging te doen om daar eenige relaties te krijgen – al lukt ook dat niet de eerste keer.–9