1*Van morgen was het wederom beter weer & ben ik 2uitgegaan om toch te schilderen_ Alleen het was niet mogelijk/ 34 of 5 kleuren ontbraken me/ en ik ben toch zoo beroerd weer 4terug gekomen_– Ik heb spijt zonder voorraad mij zoo ver 5gewaagd te hebben – ik weet door ervaring toch vooruit hoe 6het worden kan als men zoo’n tocht onderneemt zonder 7te weten dat men ook antwoord zal krijgen & er geluisterd zal 8worden naar billijke/ gemotiveerde verzoeken_–
9Gij weet zelf eenigzins hoe het mij ging in de Borinage_1 Welnu 10ik ben er al te zeer bezorgd over dat het mij hier weer precies 11eender zou gaan en ik moet eenige zekerheid hebben voor 12en aleer ik me verder waag en anders/ welnu dan ga 13ik terug (och – ge weet/ ik zeg dit maar want ik wil juist blijven)_2 Ik heb er nu eenmaal geen pleizier in/ 14ik zag er toen al geen heil in en nu nog veel minder/ om 15tot een punt van uitputting te komen dat men 16zelfs het dak boven zijn hoofd missen moet en als 17een vagebond tot in ’t oneindige maar voortloopen en 18voortloopen zonder ergens ’t zij rust/ ’t zij voedsel/ ’t zij 19deksela te vinden/ bovendien zonder iets van werk met 20mogelijkheid te kunnen uitrigten_–
21Zie zelf op de kaart hoe ver het is van Mons tot 22Courrières/ dien weg deed ik te voet van af 23Valenciennes heen/ & terug tot Mons met nog geen 2 francs in mijn 24zak – drie dagen & drie nachten in ’t begin van Maart/ in regen en wind 24azonder dak boven mijn hoofd.–3
25Het zijn die antecedenten broer, waartoe ik 26nu nog niet ben gekomen natuurlijk – doch komen zoude indien ik zonder zekerheid me ver waagde – 27indien ik niet raisonable orde stelde op mijn 28zaken – indien/ zeg ik/ ik me ver ’t land in waagde 29zonder ruggesteun.–
30Voor ik begin – het is geen wantrouwen/ 31geen verdenking van U doch eenvoudig een 32maatregel van gezond verstand – voor ik begin – 33zeg ik – (en vrage het wegens zeer kort geleden gij mij 34schreeft als zijnde zelf bezorgd wegens ge vreesdet onraad 35en calamiteiten in ’t verschiet konden wezen) kunt gij mij 36verzekeren dat het gewone niet ontbreken zal?–
1v:2 37En tevens – al zij dat voldoende en 38meer niet noodig onder zekere voorwaarde – 39de voorwaarde waarop alleen het gewone 40voldoende is/ ik zal ze u zeggen – goed 41geéquipeerd te beginnen/ met voorraad 42van een & ander te vertrekken.
43Ik die graag het initiatief om te handelen 44op me neem wegens er een bewijs van 45opregtheid/ een daadzaak bewijzende 46dat men niet met woorden doch met daden 47te werk gaat/ somwijlen noodig is – 48ik/ ofschoon ik ging tot hier in Drenthe zelf/ deins terug niet voor den eersten 49doch wel voor de volgende stappen te doen 50zonder zeker te zijn van mijn ruggesteun. 51De ondervinding dwingt mij tot 52bepaalde onwankelbare afspraak – indien 53gij zelf ondervonden hadt wat ik op dien togt 54in de Borinage heb geleden/ zoudt gij in mijn 55geval van nu precies ’t zelfde er door geleerd hebben als 56ik – het welk nu ik zóó duidelijk en klaar 57gevoel – al de omstandigheden en dingen 58waar ik mee te maken heb herkennende als 59oude bekenden.–
60De togten welke ik op het oog heb zijn 61onmogelijk en gekkenwerk indien ik ze 62ondername zonder voorraad_–
63Zij zijn hoogst hagchelijk zonder een 64surplus van contant geld voor onvoorziene 65omstandigheden.–
66Kortom men moet ze niet ondernemen 67tenzij men door & door gevoele dat 68overal en altijd men zal staan voor 69lui die iemand staan aan te gapen maar 70geen hand uit steken om mede te helpen. 71Men moet zich voorstellen in herbergen &c_ 72gewantrouwd te worden – als de eerste de beste 73arme marskramer (want als zoodanig wordt men beschouwd) – men moet het geld van 74logies dikwijls – gelijk ik hier zelfs doen moest – 75vooruit geven om bij de gratie gods logies te 76krijgen.– En zoo dus ALLES IS PROZA/ 77ALLES IS REKENEN wat betreft het plan voor een 78reis die toch poezij tot doel heeft.–
79Zoo scherp als dit heb ik het U nog niet gezegd 80en als ik het nu zóó zeg zoo is het/ IK VERZEKER 81HET U/ niet in ’t minst omdat ik U wantrouw 82maar omdat ik nog niet sinds het plan der reis 83U serieus als nu heb gesproken over de bezwaren 84en hunne rapporten tot hetgeen gij zoudt disponible 85hebben of er voor vinden kunnen.
86Ik moet er nu wel over spreken omdat/ 87ofschoon in voorlaatst schrijven ik U melde 88dat hier alles mij medegevallen is – ’t welk 89'ook wel degelijk alzoo blijft – ik toch in deze 90herberg bezwaren ontmoet in zake licht/ ruimte/ 91geschiktheid om met model te scharrelen – en 92daarom – al kan ik desnoods toch wel me 93schikken en al zal ik dat desnoods – er 94aan denk om ondanks ’t saizoen de reis 95voort te zetten dieper ’t land in/ niet twijfelende 96'of ik zal overal (waar ik heen zal gaan althans) minstens even goede gelegenheid 97tot werken vinden als hier en zelfs beter ruimte &c_ 98hoop ik.–
99Het is nu een 14 dagen ik hier ben4 en ik 100spreek uit ervaring als ik U zeg dat in vele/ 101ja alle opzigten mijn gereedschap en uitrusting en 102voorraad te ontoereikend mij blijkt.–
103Hoogeveen zelf is wel op de kaart/ waar ’t met een roode stip is gemerkt/ doch niet in 104de werkelijkheid eene stad (er is zelfs geen toren).5 Zoo ik kan niets krijgen 105van teekengerij zelfs_– Verder nog het land in 106zal ik nog meer gegêneerd zijn en moet op alles 107geprepareerd zijn of, ik herhaal het, het ware gekkenwerk. 108Nu zoude ik hiermede niet haasten indien niet 109het zoo vergevorderde saisoen tot den grootsten 110spoed mij drong. 110aReken dat de tijd verloopt & vóór ik een woord van U heb er al weer misschien 14 dagen verloopen_ 110*Vóór den eigentlijken winter 110b(en de winter zal er maar al te snel zijn!! ik weet waarachtig niet hoe ik er kom) 111wou ik nog zien beter ingekwartierd – nog 112meer diep in de heide – ergens onder dak te 113'komen. En ook mijn gemoedsstemming – die te 114somber is en waarvoor ik dringend gevoel behoefte 115aan grif kunnen doorwerken te hebben/ als 116zijnde de allerbeste remedie & afleiding – maakt 117dat ik op betere equipement moet aandringen_ 118En dat bleef eigentlijk ook precies eender 119voor ’t geval dat ik hier op de plaats bleef.
120Ik ben in besprek met 2 partijen oude verf die slechts uitwendig 121wat de tubes betreft is beschadigd/ maar bovendien zouden er penseelen/ 122schilderdoek/ waterverf en whatman ook noodig wezen.
123'Indien ik U zeide dit kan uitstel lijden/ zoude ik flaauwhartig 124spreken want het is eenvoudig noodig het direkt gebeure. 125Kan dit niet/ zoo kan het niet – maar dan kan ik ook niet voort_ 126En ik zoude ook nu niet zoo melankoliek zijn geworden 127indien mijn slecht equipement mij niet te zeer de handen 128hadde gebonden. Indien in een & ander opzigt ik geruststelling en 129’t geen onmisbaar is vinden kan/ zoo geloof ik hier wel op 130streek te zullen komen. Het land is zeer mooi – ik zag heden eene 131begrafenis6 in een schuit die zeer curieus was – een zestal vrouwen 132in mantels gewikkeld in het vaartuig dat door de mannen werd getrokken 133door de vaart in de heide – den dominé – met steek & korte broek – 134'net een figuur van Meissonier – volgde aan den overkant7 – o er is van 135alles_– Ge moet me niet kwalijk nemen ik zoo schrijf – ik ben wat overhaast 136gegaan en ik voel nu pas al wat mij mankeert en dat ik wat ondoordacht 137heb gehandeld – maar hoe kon ik anders. En ik ben zoo ondragelijk 138melankoliek als het werk me geen afleiding geeft/ dat zult gij 139wel begrijpen/ en ik moet werken en vlot werken – MIJ ZELF VERGETEN 140IN HET WERK/ anders overdonderde het me. Nog eens/ ik wantrouw U niet 141in het aller allerminst maar mijn ondervinding verbied mij een togt aan te 142vangen zonder te weten waarop ik rekenen kan en waarop niet. Spreek dus absoluut 143opregt want mijn besluit hangt er van af en ik zal mij in elk geval schikken 144naar omstandigheden. Met een handdruk_
145Had ik vooruit geweten het met de vrouw toch 146op scheiden ware uitgekomen zoo ware ik hoogst 147waarschijnlijk 1/2 jaar geleden reeds gescheiden – 148maar ik heb toch/ al doet het me zelfs nu nog 149schade/ liever ik te lang dan te kort haar trouw 150gebleven zij/ en voor ik U gesproken had persoonlijk 151wilde ik niet alleen volgens eigen opinie handelen_ 152Vergeet niet als ge denkt aan verl. jaar/ dat 153de reden der kosten minder waren de uitgaven voor 154ons persoonlijk dan de fatale prijzen van s’Hage. 155Had ik alles geweten – ik hadde 200 gulden 156bezuinigd op woning al had ik DEZE HEELE 157HERBERG MET TUIN ER BIJ – hier genomen/ 158en ziedaar uit èèn enkel artikel reeds meer dan 159mijn tekort. Zoo vooral de vrouw is onschuldig 160aan mijn tekort en ik zelf in zoover te s’Hage 161het al niet anders kon – doch had ik ’t geweten/ 162ik ware verhuisd naar hier reeds veel 163'vroeger_ Dit verzuim – of liever deze onwetendheid – 164verwijt ik me zelf genoeg_– Toch verl. jaar 165is niet weg of niet nutteloos – het is een jaar van 166hard werk geweest en après tout met kalmte 167zie ik er op terug_– En wat er ook zij van 168momenteel niet zoo de handen vrij hebben als ik 169wensch – in geen geval heb ik die vrij – zelfs al komt er hulp – want 170een groot deel herfst zal alsdan reeds gepasseerd zijn – 171en vòòr den winter maar voor een deel afgedaan die studies 172die ik gehoopt had kunnen te krijgen – wat er ook zij 173van momenteele moeielijkheden/ toch het zal hier 174opklaren met geduld_– Alleen – ik wou nog wel 175tusschen nu en Kerstmis een togt ondernemen.
176Laat ons woekeren met den tijd want tijdverlies 177kost het allerduurst.– Ik heb te s’Hage meer dan 70 178geschilderde studies liggen8 – waren die maar van hier/ ik zou er 179ook meer aan hebben gehad_–
180Ik moet U ronduit zeggen dat ik hier nu dezer 181dagen spijt heb gehad en zelfs nog heb/ dat ik mijn 182schuld heb betaald van het geld terwijl ik wel 183'schuldig was doch niemand van wie ik nu laatst betaald heb mij bepaald maande – wel vroeger
185Ik weet het niet of men niet eerst voor zich zelf mag 186zorgen dat men de handen en zijn werkkracht 187vrij houdt want/ ik herhaal het/ ziedaar dat 188vóór den winter ik mijn noodige studies 189niet geschilderd zal kunnen krijgen en 190wie zal mij daar dank je voor zeggen.
191Ik zelf zal het me verwijten en beroerd over 192zijn_– Ik betaalde Leurs nu pas sedert Uw bezoek over de 30 gulden 193en nu ja/ ik zou wel op crediet kunnen krijgen 194als ’t gewone verf was doch ik ben in besprek met 195oude verf die ik kan krijgen met 33 1/3 % af/ doch 196'à contant_ Zoo is het met Furnee (dat is de vader van dien landmeter) ook/ 197ik heb zijn verzekering dat hij mij vertrouwde 198maar ik zit er mee dat ik hem meestal contant 199betaalde als antecedent – en zie geen reden dat te 200veranderen daar ik anders schijn te veranderen van handelwijs en het misschien de vriendschap influenceert/ 201en wat ik van dien wou nemen is ook een deel 202van die bewuste partij/ ongeveer de helft/ ook al weer 203een zaak à contant. Verder met penseelen/ met 204nog een schilderkistje en studie etui/ andere zaken 205nog – als ik à contant neem krijg ik gunstiger 206condities en heb verder geen zorgen in ’t verschiet/ 207en heb ik geen verdere zorgen dan kan ik aan ’t afdoen 208van Rappard beginnen.–