Uw brief kwam heden en gaf mij in veel opzigten ruimte.1 Ontvang mijn dank voor de demarche bij C.M. gedaan – ik zal C.M. bedanken, hem eenige studies sturen, verder, over de vrouw vooral – niets.2 Toch nog één ding.
Ik zal U dezer dagen een brief schrijven die ik op mijn gemak schrijven zal en mijn best zal doen kort te schrijven en toch er datgene in te zeggen wat ik meen noodig te zijn.
Dien brief zoudt ge dan kunnen houden om – als gij staat of zult staan tegenover iemand die misschien te bewegen ware studies van me te nemen – zoo iemand precies mijn eigen gedachte en bedoeling te zeggen.3 Mijn gedachte vooral deze zijnde – één teekening van me op zich zelf zal ook in vervolg van tijd niet ten volle voldoen. een aantal studies zullen, hoe uiteenloopend overigens, toch elkaar aanvullen. Kortom voor de liefhebbers zelf is het m.i. beter zij er een aantal nemen dan een enkele. En als ’t op ’t geld neer komt heb ik liever te doen met een liefhebber die goedkoop voortdurend zou nemen dan een enkelen keer slechts, al betaalde hij dan goed.
Misschien als gij b.v. C.M. in Uw of in mijn woorden nog eens datgene voorstelt waarvan verleden jaar kwestie was,4 zoo komt ’t er misschien op neer, ik me duidelijker uitdrukkende, hij meer in mijn idee zal treden.
Enfin hierover later.
Nu kan ik U nog vertellen ik een bezoek heb gehad van Rappard en hij de grootere teekeningen zag en in zijn spreken er over hartelijk was. Toen ik hem zei ik mij wat slap voelde en dacht het komen kon wegens het maken er van niet van zelf gaat, scheen hij er niet aan te twijfelen of dit hoorde onder de begrijpelijke zaken.
Wij zamen spraken over Drenthe. Hij gaat dezer dagen daar weer heen5 en hij gaat ook nog verder, namelijk naar de visschersdorpen op Terschelling.6 Ik voor mij nu, vooral na ’t bezoek van Rappard, zou erg graag naar Drenthe gaan. Zoo zeer zelfs dat ik onderzocht heb of het verhuizen van het heele boeltje makkelijker of bezwaarlijker te doen zou zijn.
Door intermediair van Gend en Loos7 kan men de meubels (de kagchel en bed) zelfs meenemen door een halven goederen wagon te nemen, wanneer zelfs weinig of geen pakkisten noodig zouden zijn. Natuurlijk denk ik daarover wegens, al zijn die dingen die ik heb niet heel veel waard, het toch een groote uitgaaf is als men weer van voren af aan zich zou moeten installeeren.
Mijn voornemen zou dan echter zijn, gaan met vrouw en kinderen.
Wij zouden staan voor de kosten van die verhuizing en reiskosten.
Eenmaal daar geloof ik, ik voor vast in die heidestreek en veenderijen zoude blijven, waar hoe langer hoe meer schilders komen en met der tijd welligt een soort kolonie van schilders zou kunnen ontstaan.
Het leven is daar zoo veel goedkooper dan hier dat ik geloof het mij f. 150 of f. 200 per jaar in elk geval reeds zoude bezuinigen, op woning vooral in elk geval.
En van het geld van C.M. mijn schuld betaald hebbende8 ware ’t misschien wenschelijk snel te zijn in die beweging. Eene reis derwaarts om poolshoogte te nemen zoude mij voorkomen als eigentlijk overbodig.
Ik heb voor mij liggen een kaartje van Drenthe. Ik zie daarop een groot wit vak zonder tittels van dorpen. ’t Wordt doorsneden door de Hoogeveensche vaart, die plotseling eindigt, en ik zie ’t woord Veenen op de kaart dwars door ’t blanke vak geschreven. Rondom dat blanke vak een aantal zwarte stipjes met dorpsnamen, een roode stip voor het stadje Hoogeveen.
Aan de grens een meer – ’t zwarte meer – een naam die te denken geeft – allerlei baggerlui stel ik me op de oevers voor.
Enkele dorpsnamen als Oosterheuvelen, Erica, hebben ook iets dat te denken geeft.9 Enfin deel mij eens mede wat gij zoudt denken van de mogelijkheid eener snelle beweging van verhuizen naar die streek. Als er van kwam, ik zoude beginnen met op gegevens van Rappards ondervinding daar af te gaan. Dan zijn raad volgen van meer in dien achterhoek te gaan waarvan ik u beschrijf hoe ’t zich op de kaart voordoet. Ik zie dezer dagen een uitvoerige kaart van Drenthe te krijgen met de aanduiding der terreinen er op.
Wel zouden we staan voor eene onmiddelijke uitgave maar op den duur zouden we veel uithalena geloof ik. Meer dan dat reken ik van belang ik zoude zijn in een streek zeker zeer opwekkend, zeker van zelf stemmende tot al wat serieus is, en mijn werk er niet anders dan op verbeteren kan.
Hoe groot zoude die uitgave zijn? ik zal U dat dezer dagen eens uitrekenen meer naauwkeurig. Ik veronderstel de heele familie doorgaat voor 2 1/2 (men kan echter eisschen voor 3) persoon. De reiskosten staan in mijn spoorboekje niet maar zullen veronderstel ik onder de f. 10 per persoon blijven.10 1/2 wagon tot Assen werd geschat door Gend & Loos op f. 20.
Men zoude evenwel zich eenigzins moeten prepareeren op eenige dagen verblijf in de herberg, wat ± f. 1 per persoon per dag bedraagt. Hier is de huishuur vooral en bovendien de duurte van alles voor mij assommant. En de allerzwaarste uitgaaf, die van model, zou ginder zeer zeker in dit opzigt verschillen dat ik met ’t zelfde meer en beter model zou hebben of met minder geld evenveel.
Ik zoude wel denken dat indien ik ergens daar me zou vestigen, Rappard in die zelfde streek nog meer zou komen dan nu en wij eenige gezelligheid aan elkaar zouden hebben.
Zooals ik U zeg, vooral sedert zijn bezoek en wat wij zamen bespraken omtrent het werk, fixeerde zich mijn idee op Drenthe. Overigens ik kan ook desnoods hier zoeken naar goedkoopere woning en ik vind het hier ook mooi. Maar toch – ik wou wel eens met de natuur alleen zijn – zonder stad.– Hoeveel genoegen ’t geen ge omtrent het werk zegt mij geeft, kan ik U moeielijk zeggen – ik ben blij gij zegt, er iets bij doen is eigentlijk verkeerde politiek.11 Men vervalt daardoor in halve maatregelen die een half mensch van iemand maken. Dat waar wij op werken moeten is dat het quelque chose de mâle12 er nog meer in komt. Dat gij iets daarvan nu reeds ziet geloof ik niet ge zult hoeven terug te nemen, vooral niet als ik mijn kracht terug heb. Het is nu wel lastig dat mijn maag zelfs het gewone niet verdragen kan, en mijn trek zou wezen als ik er aan toegaf – alleen zure appelen. Ik geef daar niet aan toe, doch genoeg, er is verslapping, meer dan regt is. Ik verwacht nog een brief van Rappard over Drenthe ook. In elk geval schrijf ik U spoedig nog ook over een plan van eenvoudig hier blijven als ik van mijn huisbaas13 informatie hebben zal over een woning te Voorburg die hij zegt ik misschien goedkoop zou kunnen krijgen. adieu, nogmaals hartelijk dank.