1*Dank voor Uw brief van gisteren en voor het 2ingeslotene. Gelukkig is ook het andere biljet 3gewisseld geworden tegen f_ 23_1
4Ik heb de meest verontrustende dingen zoodoende 5kunnen dempen/ ofschoon niet alles want er 6moest veel af voor verf direkt/ die ik intusschen 7had gehad.
8Zeer verlangend ben ik te weten of gij weer 9zoo van plan zijt te doen als verl. jaar/ 10eerst een paar dagen naar t’huis en dan direkt 11naar hier.2
12Laat ons afspreken ge t’huis maar niet praat 13over bezwaren in de toekomst of weinig kans 14tot plaatsing van het werk.3 Althans 15niet direkt/ laat ons eerst eens zamen praten 16en kijken wat er nog is.
17Theo ik verlang vreesselijk om de aardappel- 18wroeters te schilderen.4 Ik geloof dat het goed 19zou doen. En zelfs al werd het niet verkocht/ 20het zou toch ons helpen om te vorderen/ 21daar sommige personen soms veranderen als 22ze eens iets gezien hebben dat ze niet verwachten_ 23Nu/ ik heb een paar studies er voor reeds gemaakt 24maar ik heb er nog niet genoeg model voor 25kunnen nemen en ik zie kans ze nu direkt 26nog veel beter te maken als ik maar eens een 27beetje bij kas mogt blijven.
28Het is nu net de tijd en daarom van vacantie 29nemen kan betrekkelijk niets inkomen want 30zoo goed en zoo kwaad als ik vorderen kan blijf ik 31aan den gang. Toch/ Uw idee van doen zooals 32Weissenbruch is ook het mijne/ maar letterlijk 33kan ik het niet uitvoeren omdat 14 dagen naar 34de polders gaan me meer zou kosten dan 14 dagen 35t’huis blijven en ik al niet weet hoe ik t’huis de eerste 3614 dagen door zal scharrelen.5
37Maar anders/ zoo als ik U met een woord schreef reeds/ 38ik zit toch veel in ’t groen te kijken en maak 39landschapstudies of marinestudies om eens afleiding te 40hebben van ’t figuur en bevind me daar goed bij.6
41Maar het figuur roept me eigentlijk weer en 42wel zoo sterk dat ik tracht te doen wat de omstandigheden 43maar eenigzins toelaten.
44Als ik grif kon doorzetten zoo zoude de herfst 45niet passeeren zonder dat de bewuste aardappel- 46wroeters tot stand kwam.
47Ik weet niet in hoever de studies die ik schilder 48met de teekeningen voldoende zullen zijn in 49de gegevenen maar quand bien meme zal ik zien 50er iets van te maken.
51Model is niet heel makkelijk te krijgen tegenwoordig omdat er 52veel werk op ’t veld is en ik wou dat ik er wat meer 53aan geven kon want dan was het te overkomen. 54Enfin ik zal – nu is ’t me nog absoluut onmogelijk – 55maar zoodra ik het er met mogelijkheid kan afnemen/ 56eens een paar kerels een heelen dag zien te 57krijgen buiten in ’t duin/ voor de aardappelwroeters.
58Dat zou de korte en bondige weg zijn en 59ik zal er mijn best op doen.
60Ik hoop in de dagen die verloopen zullen 61tusschen nu en uw komst nog een en ander 62te schilderen_
63Ik voel me nog niet in orde maar gelukkig 64animeert het werk mij zoo dat als ik bezig ben ik 65de zwakte zoo zeer niet voel/ maar wel blijft 66'het me in de tusschenpoozingen/ als ik niet voor 67de natuur zit/ overvallen. Een soort duizeling 68soms en hoofdpijn ook bij tijden/ enfin 69het is wat verzwakking. Ik heb het al uitgesteld 70en uitgesteld om me wat te versterken/ daar er 71dingen waren die voorgingen en dat heeft wat 72te lang geduurd.
73Maar gij zult U wel kunnen begrijpen dat 74het werk er nog al op aan komt en juist omdat ik 75er al veel aan gedaan heb zou ik er niet af kunnen_ 76Gij zult het wel zien als gij komt/ dat het zaak is 77wij ferm doorzetten.
79Ge zegt het wel teregt/ dat wat ik U schreef over de 80finantieele zaken zorg geeft/ maar er staat tegenover 81dat wij er niet verre van af kunnen zijn 82’t een of ander te maken dat/ al is het tegen betrekkelijk 83weinig/ verkocht kan worden. Het werk wordt 84mij veel klaarder.
85En als ik er over denk is het een kwestie van 86bespoedigen of vertragen alleen en dat wij later 87zelfs inhalen zullen/ zelfs het verleden/ 88maar het is een weergaasch doornigen/ moeielijken/ 89zorgvollen tijd waar we in zijn met dat al.
90Als het me mogelijk was genoeg te krijgen om 91geheel en al voldoende verf en model te hebben 92dit saizoen/ zoo zou er wel wat opklaren en 93veel ook geloof ik.
94Enfin in elk geval is het erg best dat gij spoedig 95komt_
96Een heel zware zorg is mij dezer dagen grootendeels 97van de schouders gevallen. Verl. jaar beproefde ik 98herhaaldelijk figuurstudies te schilderen_7 nu/ 99ze werden toen zóó dat ik er desperaat over 100was. Ik heb het nu weer begonnen en 101ik heb nu niet iets wat me direkt hindert in de 102uitvoering meer/ omdat ik veel gemakkelijker 103teeken dan verl. jaar. Toen raakte ik telkens in 104de war als ik mijn geteekende schets onder ’t schilderen 105kwijt raakte. en moest er lang op zitten om die schets 106te maken/ zoo dat/ als ik ’t model maar kort hebben kon/ 107er absoluut niets van teregt kwam.
108Maar ik heb er nu de grootst mogelijke maling 109aan als de teekening uitwisscht en maak ze
1r:4 110alleen direkt met ’t penseel/ en den vorm 111komt er toch genoeg in om van de studie 112nut te hebben_ Daarom zeg ik dat 113ik nu mijn weg klaarder zie/ ik weet wel dat ik 114veel studies zal noodig hebben doch die zullen mij 115niet moeielijker vallen dan ze te teekenen. 116en daarom dit jaar veel schilderen en we zullen wel 117licht krijgen_ Dat hoop ik vast en zeker.
118Zoo voor den winter heb ik het plan soortgelijke 119studies van koppen als ik U geteekenden een paar 120van stuurde/8 te schilderen. Ik zou dat zelfs direkt 121doen als het niet zaak was de figuurtjes 122op ’t land na te loopen terwijl ’t saizoen er is_
123V.d. Weele is nu op reis gedurende de vacantie – ik hoorde 124hij heeft de zilveren medaille te Amsterdam voor zijn Schij van 125de zandopladers.9 Als hij terug komt in stad hoop ik wel 126'nog veel aan hem te hebben omdat ik geloof dat die aardappel- 127wroeters in zijn geest zullen vallen en hij me bij het uitvoeren 128van mijn plan er mee nog nuttige dingen zal kunnen zeggen_ 129En Rappard ook als hij terug komt_–
130De twee eerste figuren die ik nu dit jaar schilderde 131deed ik nog net als ik verl. jaar probeerde – eerst teekenen en dan den contour 132invullen.10 Dat is wat ik de drooge manier zou willen noemen_ 133De andere manier is dat men eigentlijk de teekening ’t laatst 134doet en te werk gaat door eerst de toonen te zoeken zonder 135er zich veel over te bekommeren/ over de teekening/ alleen 136trachtende de toonen in eens ten naastenbij op hun plaats 137te zetten en langzamerhand den vorm te preciseeren en 138de onderverdeeling der kleurtjes. Dan krijgt men 139meer dat het figuur als door de lucht omgeven er op komt/ 140en komt er iets zachters in_ Terwijl de kleuren fijner 141worden juist omdat men er dikwijls over heen gaat en 142de eene kleur door de andere veegt. Ge zult/ als de twee 143eersten die ik nu maakte in hun tegenwoordigen toestand blijven/ 144’t verschil wel zien. Er is een tentoonstelling 145van teekeningen, die verl. jaar in de Gothische zaal was, 146maar ik vind het nog al bijzonder dun dit maal en 147weinig er bij dat men van dezelfden niet reeds gezien had/ 148en meestal beter.11 Er zijn een paar teekeningen van J_ v_ Berg12 149die ik al mee van de besten vind van wat er is_ 150Meestal is het zoo dat Schipperus13 en zulken al van de 151besten zijn.
152Betreffende het maken van die aardappelwroeters/ 153ik heb gedeeltelijk de wording gezien van het groote Schij 154van v_ d. Weele nu pas/ en bij Rappard al de studies 155voor de schilderijen die hij maakte verl. jaar. Zoo dat 156wat er zou komen kijken voor het definitieve schilderij 157ik wel zoo wat me vooruit kan voorstellen.
158Als het me eenigzins mogelijk is zal ik 159nog vóór dat ge komt eens in het 160duin een paar studies maken er voor. n_l. met 161model naar die velden achter Loosduinen gaan/ 162s’morgens vroeg of s’avonds tegen de schemering_ 163Ik geloof dat het iets zou kunnen worden. 164De compositie van de teekening zou nog wel wat aan 165veranderd worden en vooral het effekt meer bestudeerd_ 166toch zou ik het ongeveer zòò houden.
167Ik geloof dat de figuren krachtig zouden moeten 168worden en al de rest in een lila achtig grijs 169waas_ In de teekening vind ik de verdeeling van donkere 170vlakken en lichtere niet eenvoudig genoeg/ de figuren 171gedeeltelijk licht en gedeeltelijk donker zijnde en de 172grond eveneens. Of de grond en de figuren moeten 173meer tot elkaar gebragt worden en een donker silhouet 174tegen een lichte lucht vormen – of lucht en 175grond moeten meer een grijs dampig geheel vormen waartegen 176de tooniger vlakken der figuren uitkomen.
177Die beide effekten bestaan doch dat van de teekening is 178niet goed zoo als ’t nu is want het is te droog en te mager. 179en omdat 180de figuren met den grond te veel toonen gemeen hebben 181komen ze er niet af en de lucht hoort er niet bij.
182Enfin de toon moet gansch anders worden maar de 183compositie kan betrekkelijk blijven.
184Het is me een zekere rust te denken dat we elkaar 185eens spoedig zien zullen en eens zamen kijken 186hoe we ’t werk zullen voortzetten.
187Voorloopig zal ik zien er nog wat bij te 188maken en met het oog daarop zou ik 189erg graag het geld van den tienden een paar 190dagen vroeger hebben als het kon_ Dan zou 191ik nog voor gij komt willen trachten die
2v:6 192studies in het duin te maken. Het kan er nu 193nog niet af daar ik zooveel heb moeten betalen_
194Gij weet wat gij schreeft betreffende de mogelijkheid eener 195teleurstelling met de percenten van de zaak.14 Wel/ 196ik hoop die catastrophe geen plaats zal hebben doch 197we moeten het beschouwen als zijnde een 198meevaller als het dan goed uitkomt en van den 199tijd dien we nog hebben geen snipper laten verloren 200gaan_ Er is dan geloof ik kans tegen dien tijd het 201werk zoo ver te krijgen dat er wat mee te doen is maar 202het zal er op aan komen door te sabelen_
203Het zou mij zeer verwonderen als ten langen 204laatsten sommigen niet begonnen terug te komen 205van gedachten dat ik iets absurds bedoelde of deed_ 206Gij zult wel zien wat ik bedoel in de studies en/ denk 207ik/ U sommige onzer vroegere gesprekken over kunst 208wel herinneren_ Wij moeten het hart maar trachten 209opgeruimd te houden en goed doorzetten_ Wat mij 210dezer dagen een zekere mate van goeden moed geeft is dat 211ofschoon ik in verscheiden maanden niet schilderde/ ik 212geloof dat er toch vooruitgang is in de geschilderde studies van 213verl. jaar en nu. ’t Geen komt omdat dingen van ’t teekenen 214en proportie meten die mij toen veel moeite kostten/ nu 215'betrekkelijk wegvallen en ik dus voor de 216natuur zittende/ in plaats van als ’t ware om twee dingen te 217gelijk te denken te hebben/ teekenen en schilderen/ alleen aan 218het schilderen hoef te denken_ Bij ’t opvoeren komt men 219wel weer in beiden te gelijk maar ook dat is anders.
220Nu/ ik zal dezer dagen leven op hoop van Uw komst. 221Als ik wat voorspoed mag hebben met het schilderen dan worden 222misschien de tijden wat makkelijker_
223De 14 dagen tusschen nu en dat ge komt zullen echter 224niet heel makkelijk zijn om door te komen_ Als het kan 225denk dan aan wat ik U vroeg van zoo mogelijk 226een paar dagen voor den tienden zelfs nog wat te 227ontvangen want dan zou ik zien die figuurstudies 228in ’t duin nog te maken vóór gij komt. à dieu en 229nogmaals dank voor Uw brief & voorspoed in alle opzigten 230U toegewenscht. en geloof me