Dat zijn n.l. turfspitters in het duin. 1 meter bij 1/2 meter ongeveer.1

Herinnert ge U ik U vertelde van dat het daar in ’t duin zoo’n mooi geval was. Het heeft iets van ’t opwerpen van een barricade. Zoodra ’k bij U vandaan kwam ben ik ook begonnen want in mijn hoofd was het reeds rijp betrekkelijk. Zoo als over eenige andere composities ik reeds veel heb gedacht en studies voor heb ook reeds.

Als ik echter ’t geld van U niet gehad had zoo zoude ik dit b.v. niet hebben kunnen doen op ’t moment.

Ik heb een houten passepartout laten maken op de wijs van de Uwe doch geen lijst. Ik denk er over die passepartout, nu nog ongeverfd, de kleur van notenhout te geven. Zòò als Uw lijst is. Het werkt prettig als men de teekening afsluit en zoodra ik Uw teekeningen zag besloot ik ook zoo’n passepartout te nemen.

In Harpers Weekly vond ik een illustr. van Reinhardt, verreweg ’t beste wat ik tot heden van hem zag, “Washed ashore”.–2

Een lijk is aangespoeld, een man is er naast geknield om te zien wie het is, eenige visschers & vrouwen geven renseignementen omtrent den schipbreukeling aan een gendarme. Dus lijkt het wel wat op une épave3 die gij hebt, maar er is in de teekening van R. iets van Regamey4 b.v., ’t is een erg mooi blad.

Wat is er veel moois te vinden niet waar.– De teek. Turfspitters heb ik nu geschetst met fusain, bergkrijt en autographische inkt. De grootste krachten van drukinkt heb ik er nog niet in gebezigd.

Zoo is ’t aspect er van nog niet zoo krachtig als ik mij voorstel het zou kunnen worden. Ik heb op fusain alleen tegen dat het zoo ligt uitwischt, men dingen verliest die men gevonden heeft door dit uitwisschen als men niet zeer voorzigtig werkt.

En ik heb behoefte niet al te voorzigtig te behoeven te zijn.

Ik heb een paar plannen voor groote teekeningen amice, waar ge misschien wel sympathie voor zoudt hebben.

Ik wou dat gij les miserables5 reeds gelezen hadt, dan zou ik er U beter over kunnen spreken want misschien zoudt gij door de zelfde dingen die mij telkens in de gedachten komen getroffen worden. dat zou me niet verwonderen.  1v:3 Ik kende dat boek vroeger reeds maar sedert ik het nu weer heb gelezen komt veel er uit mij telkens in de gedachten.

Zoowel gij als ik hebben op school zoowat geschiedenis geleerd maar als ’t U gaat als mij zoo is U dat niet genoeg en is het te droog en te conventioneel.

Nu, ik voor mij zoude wenschen het tijdvak 1770 b.v. tot nu toe duidelijk te kunnen overzien vooral. De fransche revolutie is het allergrootste modern evenement waar alles om draait, ook van den tegenwoordigen tijd.

Als ik lees iets als de Londen en Parijs van Dickens (Tale of two cities)6 en daar over denk zoo vind ik men uit dat tijdvak van de revolutie zulke prachtige motieven kan nemen voor teekeningen. Niet direkt op de eigentlijke geschiedenis betrekking hebbende zoozeer, als wel incidenten van het gewone leven en het aspect der dingen zoo als ze vroeger waren. Neem de teekening van Howard Pyle en die andere van Abbey die ik onlangs U liet zien, X^mas in old New york,7 X^mas in old Virginia.8

Nu, in die dagen beginnende en zijne gedachten latende gaan tot heden, overziet men een tijdvak waarin alles veranderd is. En verschillende momenten zijn bijzonder interessant. En vind men in verschillende fransche en Engelsche boeken zoo aangrijpend en zoo degelijk beschreven, zóó dat het mogelijk wordt zich de dingen van vroeger duidelijk voor te stellen.

Dickens, die meestal zijn eigen tijd beschreef, kon het niet laten de Tale of two cities te schrijven9 en telkens in zijn werk ziet men hij beschrijvingen uit vroeger dagen tusschen in lascht. b.v. een beschrijving van de Londensche straten vóór er lantaarns waren.10

Vrage, zou men hollandsche motieven kunnen vinden b.v. uit den tijd dat de eerste lantaarns werden geplaatst of vóór dat ze er waren.

Stel U eens voor een kerkbank of iets van een begrafenis zoo uit den tijd van 1815. Eene verhuizing, een wandelplaats, een straat op winterdag uit die tijdsperiode of iets later.

In les miserables, ofschoon een later tijdvak behandelende,11 vind ik wat ik zoek, aspecten van vroeger die mij opwekken om te verzinnen hoe ’t er uitzag in den tijd van mijn overgrootvader of niet later terug dan mijn grootvader zelfs. Quatre vingt treize van Hugo was ’t geen door alle teekenaars van de Graphic zamen geillustreerd werd.12 Caldecott doet het ook zoo echt.

Ik wou wel eens de impressie zien die Quatre vingt treize en les miserables op U maken zouden. Dat ge ’t mooi zoudt vinden weet ik vast en zeker. Ik zag toen ik bij U was een paar brokken van de stad, die ik mij voorstelde geanimeerd door figuren uit den ouden tijd. Nu, we spreken waarschijnlijk nog wel eens over teekeningen uit een vroegere periode. Ik hoop ’t er van komt ge zoo als ge zeidet dezen zomer nog eens naar hier komt. onmogelijk is het niet mijn broer uit Parijs U ook eens bezoekt dezen zomer, ik wou hij Uw werk weer eens zag en ik wou we als hij hier was zamen eens weer naar U toe gingen.

Met een handdruk in gedachten.