Ik heb nu eens dit geval op het atelier terug gezocht. In ’t fond een wit scherm gezet en het raama daarop geteekend in de proportie en afmetingen die het in werkelijkheid heeft, het achterste raam digt en het middelste raam van onderen digt. Zoodat het licht valt uit P.2 net als op de bewuste plaats zelf.

Ge begrijpt dat als ik nu de figuren daar laat poseeren ik ze precies zóó terugkrijg als in de werkelijke volksgaarkeuken.

Ge ziet de plaatsing op ’t atelier hierboven. om het te teekenen vak heb ik nog een lijstje getrokken.3

Dit nu zou ik b.v. wel weer eens als aquarel willen probeeren. En er eens goed op tobben om het een eind ver te krijgen. Het komt mij voor dat nu het figuurschilderen ook meer mogelijk wordt op ’t atelier. Vóór de verandering, toen ik dezen zomer wel eens geprobeerd heb, ging het mij zóó dat de figuren zoo’n neutrale, koude kleur kregen dat men den lust om te schilderen niet sterk voelde. Het schilderachtige ging er om zoo te zeggen uit zoodra zij in dat sterke licht kwamen.

Weet gij wat ik daarvoor echter nog zeer noodig zal hebben – eenige verschillende lappen stof, bruin, grijs &c. om de kleur van fonds juist te hebben. In ommestaand geval is de muur wit met grijze, geverfde lambrizeering, de vloer donkerder. Door op die dingen te letten vind men de localiteit nog zoo veel te juister terug. Ik heb al enkele dingen daarvoor en heb ook reeds verscheiden ECHTE kleeren. Kocht b.v. gisteren een bijzonder pittoresk gelapte kiel van grof linnen. Ik heb altijd het oog op dergelijke zaken, door er wat op te studeeren heeft men veel meer satisfactie van zijn modellen dan wanneer men ’t geheel aan het toeval overlaat.

Ik heb een liefde voor het atelier zoo als een schipper voor zijn schuit zou hebben. Ik geloof ik het wel goed zal krijgen.– Maar mijn portemonnaie laat niet altijd toe wat ik zou willen. Toch zijn het blijvende dingen die men alzoo koopt en nu heb ik de gelegenheid die ik later zoo niet meer zal hebben misschien.

De verandering op ’t atelier brengt mij indirect nog meer kosten mee dan direkt. Want ik reken het niet voltooid voor dat ik nog diverse zaken heb die mij noodig zijn om het praktisch te maken.

Gij zult door Uw zieke veel uitgaven hebben – ik voor mij hoef er niet om stil te zitten als gij op ’t oogenblik niets buitengewoons kunt zenden. Trouwens ge hebt onlangs nog extra gezonden ook. En wil ik dus op den voorgrond stellen dat desnoods ik wel er door zal komen.

Maar ik heb een vuur in mij om door te zetten en een eind te vorderen. Er komt nog een prikkel bij, dat n.l. Rappard er ook kracht achter zet, meer dan vroeger, en ik hem bij wil blijven omdat wij dan ’t beter vinden kunnen met elkaar en ligt meer aan elkaar krijgen. Hij heeft veel meer geschilderd dan ik en langer geteekend doch er is evenwel overeenkomst in de hoogte waarop wij zijn. Ik laat hem het schilderen maar het teekenen wil ik niet bij hem achterstaan. Wat ik wenschte tot stand kwam is dat hij en ik in een zelfde rigting bleven, n.l. de figuren uit het volk, scènes in een gaarkeuken, Gasthuis &c. en hij komt dezer dagen bij me, heeft hij beloofd, en zou ik wel een soort afspraak met hem willen maken betreffende het maken van eene serie teekeningen uit het volk die we zouden lithographieeren b.v. als het goed genoeg is – eer niet. Dat en eigentlijk nog een boel meer dingen doen mij sterk verlangen krachtig door te gaan.

In elk geval, ’t zij ge wat zenden kunt ’t zij ’t U niet convenieert, durf ik U binnen kort betere teekeningen te beloven. De verandering op ’t atelier op zich zelf, voor zoover die nu af is, stelt mij reeds in staat sommige dingen te attaqueeren.

Maar den weg zou minder obstacles hebben als gij mij dezer dagen wat buitengewoons zenden kondt. Ik voorzie dat ik anders stuiten zal op sommige dingen, ’t zij teekenbehoeften, ’t zij nemen van model, ’t zij doen van nog eenige veranderingen.

Ik zeg “betere teekeningen”, dat is betrekkelijk. Er zijn er eenigen bij de studies van koppen – weesmannen &c. die ik nog hier heb – die ik niet direkt beter zal maken daar er de natuur terdeeg in zit en iets waar ik wel niet mee content ben nog natuurlijk maar waar ik toch ook niet van durf zeggen ik ’t morgen of overmorgen zooveel beter zal doen.–

Doch met betere teekeningen bedoel ik iets anders, namelijk dat ik ze anders zal opvatten en meer clair obscur er in trachten te brengen, wat iets is dat bij mijn studies van dezen winter weinig of niet voorkomt.

En dat durf ik in elk geval U nu beloven.

Morgen krijg ik t’huis vol volk, n.l. de moeder van de vrouw en het jongste zusje van de vrouw en een jongen uit de buurt, en deze personen met mijn huisgenooten zullen poseeren voor de teekening waarvan dit het eerste krabbeltje is.

Rappard werkt ook druk met modellen en mijns inziens is er geen betere weg. Vooral als men aan een model trouw blijft gaat men er hoe langer hoe meer in zien. Dezen brief vult dus mijn schrijven van gisteren in zoover aan dat gij er uit ziet ik heden een plan heb gemaakt voor een nieuwe aquarel in ’t zelfde genre van die ik U zond en morgen er de modellen voor krijg. Ik hoop die meer op te voeren dan die ik stuurde. Zal ’t mij lukken??? ’k weet het niet vooruit.

Ik begin er aan ofschoon ik nog dingen te kort kom. Maar één ding heb ik wat ik vroeger niet had en dat is het mooiere licht. En dat is me meer waard dan ’k weet niet hoeveel verf. Kan nu de verf er bij, doe gij er die bij maar ik heb al zoo veel van U gehad en ben zoo weinig content over het resultaat tot nog toe in veel opzigten, dat ik het haast niet durf vragen. Enfin ik heb altijd hoop dat, even als in de algebra ’t product van twee negatieven positief wordt, zoo ook ’t resultaat van mislukkingen gelukken kan worden.