4In antwoord op Uw brief wil ik U een & ander zeggen.
5Vooreerst dat ik bij den Hr. Roelofs ben geweest daags na ’t ontvangen 6van Uw schrijven1 & die mij gezegd heeft dat zijn meening was dat 7van nu af aan bij mij hoofdzaak moest worden het teekenen 8naar de natuur/ n.l. hetzij pleister of model, maar dat 9niet zonder leiding van den een of ander die ’t goed verstaat. 10En hij & ook anderen raadden mij zoo ernstig aan althans 11voor een tijd hier of te Antwerpen of elders waar ik maar 12kon bepaald aan de teekenakademie te gaan werken 13dat ik/ hoewel dit mij niet zoo bijzonder aangenaam 14is/ heb meenen niet anders te moeten doen dan er 15werk van te maken om aan de bewuste teekenakademie te 16worden toegelaten. Hier te Brussel is het onderwijs 17kosteloos/ te Amsterdam b.v. hoor ik kost dat nog weer 18f_ 100.- gulden s’jaars en kan men werken in een behoorlijk 19verwarmd & verlicht lokaal hetgeen vooral s’winters 20wel de aandacht verdient.
21Met de voorbeelden van Bargue vlot ik & vordert het_ 22Buitendien heb ik dezer dagen iets geteekend waar ik 23wel veel werk aan gehad heb maar dat ik toch blij ben 24gedaan te hebben_ N.l. heb met de pen een geraamte 25geteekend & dat nog al groot op 5 bladen papier ingres.
31Nu heb ik dat gedaan naar aanleiding van een 32leiddraad door Zahn/Esquisses anatomiques à l’usage 33des artistes.2 En daarin komen nog een aantal andere
1v:2 34afbeeldingen voor die mij voorkomen zeer doeltreffend 35& duidelijk te zijn_ Van hand/ voet &c_ &c.
36En hetgeen ik nu doen ga is de teekening der spieren 37geheel verder af maken/ n.l. die van romp & beenen die 38met de reeds gemaakten een geheel van ’t menschelijk 39ligchaam zullen vormen. 39aDan volgt nog het ligchaam van achteren 39bgezien & op zij.
40Gij ziet dus dat ik het met eenige energie doorzet, 41die dingen zijn zoo heel gemakkelijk niet & vragen tijd & 42bovendien heel wat geduld.
43Om aan de teekenakademie te worden toegelaten moet 44men permissie hebben van den burgemeester & ingeschreven worden/ 45ik ben in afwachting van het antwoord op mijn aanvraag.3
46Ik weet wel dat hoe zuinig, hoe arm zelfs men 47leve het te Brussel duurder moet uitkomen dan b.v. te Cuesmes 48maar ik kan niet zonder eenige leiding er komen, 49en houd het daarvoor dat mits ik maar hard werk, 50hetgeen ik ook doe, mogelijk hetzij oom Cent hetzij oom Cor 51iets zullen doen/ zoo niet tot tegemoetkoming van mij althans 52tot tegemoetkoming van Pa.
53Het is mijn plan hier aan de veeartsenijschool4 de 54anatomische afbeeldingen van b.v. paard, koe & schaap 55magtig te worden en die desgelijks te teekenen als de 56anatomie van den mensch.
57Er zijn wetten van proportie/ van licht & schaduw/ van 58perspectief, die men weten moet om zelf iets te kunnen 59teekenen/ mist men die kennis dan blijft het altijd 60une lutte stérile en men komt nooit tot 61enfanter.
62Daarom is het dat ik geloof regt door zee gezeild 63te hebben toen ik nu de zaak alzoo heb opgevat & 64wil trachten hier dezen winter wat kapitaal van 65anatomie op te doen/ langer daarmee wachten 66mag niet & zou bij slot van rekening nog duurder uitkomen 67want het zou tijdverliezen zijn.
69Het teekenen is een harden & moeielijken strijd_
70Kon het zijn dat ik hier eenig vast werk vond/ tant mieux 71maar ik durf daar nog niet op te rekenen want ik 72moet eerst nog veel dingen leeren.5
73Ben ook eens bij Mr v_ Rappard geweest die nu woont Rue 74Traversière 64 en eens met hem gesproken.6 Hij heeft een goed 75voorkomen/ heb van zijn werk nog niet anders gezien dan een 76paar kleine penteekeningen van landschap. Maar hij woont 77nog al rijk7 & ik weet niet of hij de persoon is met wien ik b.v. zou 78kunnen zamenwonen & zamenwerken om finantieele reden. Maar in elk geval 79ga ik wel eens weer naar hem toe. Maar den indruk dien ik 80van hem kreeg was dat er wel ernst in hem schijnt te wezen.
81Te Cuesmes/ jongen/ had ik het geen maand langer 82uitgehouden zonder ziek te worden van misère_ Ge moet 83u niet verbeelden dat ik hier rijk leef want mijn eten 84bestaat voornamelijk in droog brood & wat aardappelen of 85kastanjes die de lui aan de hoeken van de straten verkoopen 86maar door een wat betere kamer & door van tijd tot 87tijd eens een iets beteren maaltijd te doen in een restaurant 88als het lijden kan/ zal ik het zeer goed uithouden. Maar 88agedurende bijna 2 jaar heb ik wel een & ander uitgestaan in de Borinage/ dat is geen pleizierreis. 89Maar wat meer dan 60 frs zal het toch alligt worden 90& kan werkelijk niet anders. Teekenbehoeften & voorbeelden 91b.v. voor anatomie/ dat kost allesa & dat zijn toch bepaald onmisbare 92dingen & op deze wijze alleen kan het later rendeeren/ anders kom ik er nooit.
93Met veel genoegen las ik dezer dagen een uittreksel uit het 94werk van Lavater & Gall. Physiognomie & phrénologie. 95n.l. het karakter zooals dat zich uitdrukt in gelaatstrekken & 96Schedelvorm.8
97Heb geteekend Les bêcheurs van Millet9 naar een phot_ van 98Braun10 die ik bij Schmidt vond en die hij mij leende met 99die van L’angélus du soir.11 Ik stuurde die beide teekeningen 100aan Pa opdat hij zien zou dat ik wat uitvoer.
101Schrijf mij weer eens spoedig. adres 72 Bd du Midi_ 102ik ben hier in een klein logement voor 50 frs per maand 103en heb dan hier mijn brood & s’morgens/ s’middags & s’avonds 104een kop koffij_ Dat is niet heel goedkoop maar ’t is hier overal duur.
105De Holbeins uit de Modèles d’après les Maîtres12 zijn prachtig/ 106dat merk ik nu/ ze teekenende/ nog veel meer 107dan vroeger. Maar ze zijn niet makkelijk dat verzeker ik 108U.
109Dat de hr. Schmidt niet oningewikkeld was in 110een geldkwestie waarin de familie v_ G. niet onbetrokken 111zou wezen & weshalve hij/ n.l. de Hr. S. niet ongeregtelijk 112zou vervolgd worden/ daarvan wist geen haar op 113mijn hoofd iets af toen ik naar hem toeging & 114heb ik eerst uit uw brief vernomen.13 Dus heb ik dat 115niet heel gelukkig getroffen hoewel de Hr S. mij 116toch vrij cordiaal heeft ontvangen. Maar het nu 117eenmaal wetende & de zaken alzoo zijnde 118zal het mogelijk wijs zijn dat ik er niet drukb kom/ 119zonder dat het daarom noodig zij met opzet 120te mijden hem te ontmoeten.
121Ik had U al vroeger geschreven maar had het 122te druk met mijn geraamte.
123Ik geloof gij hoe langer gij er over nadenkt 124des te meer zult inzien het bepaald noodzakelijke 125van eene meer artistieke omgeving voor mij/ 126want hoe zal men teekenen leeren tenzij iemand 127het U wijze_ Met den besten wil van de wereld 128komt men er niet zonder ook met artisten die 129reeds verder zijn in aanraking te zijn & te blijven. 130Goeden wil baat niet geheel & al zonder ook gelegenheid tot ontwikkeling_ 131Wat les artistes mediocres aangaat waaronder gij 132meent ik niet zou willen behooren/ wat zal ik U daarvan zeggen_ 133Dat hangt er al van af wat men onder médiocre verstaat. 134Ik zal doen wat ik kan maar médiocre in zijn eenvoudige 135beteekenis veracht ik geenszins. En zeker komt men 136niet boven dat peil door te verachten hetgeen médiocre is/ 137mijns inziens moet men althans aanvangen met wat respect te 138hebben ook voor médiocre & te weten dat ook dat reeds iets beteekend 139& men zelfs daartoe niet dan met veel moeite komt. adieu 140voor heden/ ik druk u de hand in gedachten. Schrijf weer eens spoedig 141als ge kunt_