1*Ik heb bepaald noodig U te zeggen 2dat het mij zeer zou geruststellen indien ge 3goed wildet vinden ik desnoods reeds veel vroeger 4dan in Juni of Juli naar Parijs kwam_– 5Hoe meer ik er over denk/ hoe meer mij zulks 6wenschelijk voorkomt_–
7Reken dat als alles goed gaat en als ik al 8dien tijd door goed voedsel &c_ hadde/ waar zeker 9nog al aan haperen zal blijven/ reken dat ook in 10dat geval het een maand of 6 duren zal eer 11ik geheel op orde ben_–
12Maar dat het nog langer zou duren zeker/ indien ik 13in Brabant van Maart tot Julij weer het had als 14het de laatste maanden is geweest. en het is te voorzien het niet 14aanders zou zijn.–
15Nu op het oogenblik is het juist door reactie van overspanning 16dat ik me verschrikkelijk slap voel/ nog erger zelfs_– 17Toch is dat de natuurlijke loop der dingen en 18niets bijzonders_–
19Maar waar de kwestie is – sterker leven – welnu 20in Brabant put ik me weer uit met model nemen/ 21dezelfde geschiedenis begint op nieuw en 22dat komt me niet voor tot iets goed te kunnen 23zijn_– Wij gaan van den weg af – zoodoende_– 24Geef mij dus s.v.p_ permissie om desnoods 25vroeger te komen. ja ik zou zeggen desnoods 26direkt.–
27Als ik in Parijs een mansarde neem/ mijn schilderkist 28en teekengerij meebreng – dan kan ik wat het werk betreft 29in eens af doen dat wat ’t meest presseert – die studies 30van antiek die mij zeker helpen zullen tegen dat ik bij 31Cormon zou gaan. Ik kan ’t zij in de Louvre ’t zij in 32de Ecole des Beaux Arts gaan teekenen.
33Wij konden dan overigens/ voor wij er toe overgaan ons 34anders te installeeren/ zoo veel beter verzinnen en 35overleggen_–
36Weet dat desnoods ik het goed vind om de Maand 37Maart naar Nuenen te gaan en te 38zien hoe het daar gesteld is en hoe de 39menschen zijn en of ik al dan niet model 40kan krijgen_
41Maar valt zulks niet mee, wat te voorzien is, dan 42zou ik na Maart direkt naar Parijs kunnen 43komen en beginnen te teekenen/ in de Louvre b.v.
44Ik heb er zeer over gedacht/ over wat gij schreeft 45van een atelier nemen – maar mij dunkt dat het 46zoo goed zou zijn als wij het zamen zochten en 47dat wij voor wij zamen gaan wonen definitief het 48een tijd – provisoir – deden – en ik 49begon tegen April b.v. een mansarde te huren tot Juni_ 50Ik ben dan zelf tegen dat ik bij Cormon ga wat 51gewoon aan Parijs weer_–
52En – ik zal zoo denk ik opgewekter blijven_– 53Ik moet U ook zeggen dat ofschoon ik er doorga – het mij 54dikwijls onuitstaanbaar is/ het vitten van de lui op de academie/ 55want het heeft zich beslist dat zij hatelijk gebleven zijn_ 56Ik zoek echter systematisch alles te vermijden om te 57twisten en ga mijn gang_–
58En hetgeen ik zoek verbeeld ik me op ’t spoor te raken/ 59en misschien zou ik het nog eerder vinden indien 60ik geheel op mijn eigen voor de antieken zat_ 61Ik ben toch blij op de akademie gegaan te zijn/ juist 62omdat ik er overvloedig te zien krijg de resultaten 63van het prendre par le contour_1 64want dat doen zij systematisch en daar zoeken zij 65me chicane2 over – Faites d’abord un contour – 66votre contour n’est pas juste – je ne corrigerai 67pas ça si vous modelez avant d’avoir sérieusement 68arrêté votre contour_–3 Ge ziet/ alles komt daarop neer_– 69En nu moest ge zien!!! hoe plat/ hoe dood en 70hoe droogklooterig de resultaten van dat systeem zijn_– 71o ik zeg U/ ik ben heel blij het eens goed van nabij te 72zien – David of nog erger – Pieneman4 in volle 73fleur_– Ik heb zeker wel vijf en twintig 74maal willen zeggen – votre contour est un truc 75&c_ – maar ik heb het niet de moeite waard geacht 76te twisten_– Toch/ ofschoon ik niets zeg agaceer ik 77hun – en zij mij_
78Hiermee hebben we minder echter te maken – 79de kwestie is door te gaan met degelijk 80achter een beter systeem van werken te 81komen_– Geduld dus en volhouden_–
82Zij gaan zoo ver te zeggen – la couleur et le modelé/ 83c’est peu de chose/ cela s’apprend très vite – c’est le 84contour qui est l’essentiel et le plus difficile_1r:4 88Ge ziet men kan nieuws leeren op de akademie – ik 89heb dat vroeger nooit geweten dat kleur en modelé 90van zelf kwam. Ik heb gisteren juist een teekening 91klaar gekregen die ik meegemaakt heb voor het concours 92van de avondklas_– Het is het figuur de Germanicus/ 93
dat ge kent.5 Goed – ik weet zeker dat ik zeker de 94laatste zal zijn omdat al de teekeningen der anderen 95eender zijn/ de mijne er glad van afwijkt_– Maar 96die teekening die de beste zal geacht worden/ heb ik 97zien maken – ik zat er vlak achter – en het is correct/ het 98is al wat ge wilt/ maar het is dood en dat zijn al die 99teekeningen die ik zag.
100Genoeg hierover – alleen laat het ons zóó vervelen dat wij er 101warm door worden voor iets nobelers_– En dat wij 102voort maken om het te bereiken.
103Gij zelf hebt ook sterker leven noodig/ en kon 104het gelukken dat wij ons vereenigden/ zouden wij 105met zijn tweeën meer weten dan ieder voor zich 106op zich zelf/ en meer kunnen.–
107Zeg mij/ hebt gij opgelet op dat fijne woord 108van Paul Manz – dans la vie les femmes sont 109peut être la difficulté suprême_– het stond in ’t artikel 110over Baudry_–6 Wij zullen daar het onze van ondervinden/ 111nog behalve wat wij reeds mogen ondervonden hebben. 112Het trof mij in een hoofdstuk uit L’Oeuvre van Zola in de 113Gil Blas – dat de schilder – Manet natuurlijk – een 114scène had met een vrouw die voor hem geposeerd had 115en toen er voor verkoeld was; o curieus goed beschreven.7 116Wat men op de akademie hier kan leeren ten opzigte van 117dien is – dan maar geen vrouwen te maken_– 118Naakt vrouwenmodel gebruiken ze haast niet/ althans 119in de klas geheel niet – bij groote uitzondering apart.
120Zelfs in de antiekklas 10 mannenfiguren tegen 1 vrouwen- 121figuur_– Dat is wel makkelijk_–
122Dat is te Parijs zeker wat beter – en mij komt het 123voor dat men juist zooveel leert van het steeds vergelijken 124van mannelijk en vrouwelijk/ dat in alles en altijd 125zoo heel anders is_– Het moge difficulté suprême 126zijn maar wat was de kunst en wat was ’t leven 127zonder dat.– Gegroet/ schrijf weer eens spoedig hierover_ 128met een handdruk_
85Dat ik dan de maand Maart althans ginder te Nuenen zou zijn/ zou wezen ter wille van ’t verhuizen 86en ik dien er nog te zijn voor me zelf ter wille van mijn verandering van woonplaats. Doch desnoods wat mij 87aangaat/ ik ware bereid er gansch niet terug te komen.–