2Als ’t u gaat zooals mij hebt ge wel eens een plotseling verlangen 3om dezen of gene dien ge in lang niet gezien hebt eens weer te 4gaan opscharrelen_ Zoo ging het mij met de Bock en ik wou U eens 5schrijven over wat ik bij hem zag. omdat gij hem ook van vroeger 6zelfs beter dan ik kent.1 Het eerst wat ik bij hem zag in den gang 7was een groote schets – een enormen windmolen/ geheel 8besneeuwd/ bij een soort gracht of vaart.2 Half romantiek/ 9half realistisch – een combinatie van stijl mij niet onsympathiek_ 10Maar was nog lang niet af – maar energiek aangepakt 11en er was een mooi krachtig effekt in. Enfin iets dat 12men altijd met pleizier ziet en mij hindert ’t niet dat 13’t niet af is – ik wou dat geval van hem wel op ’t atelier 14hebben hangen zoo als ’t is/ om reden van dat het zoo spreekt_ 15Een andere schets/ die van ’t Schij van den Salon/3 vond 16ik ook mooi maar nog meer romantiek_ 17Verder waren er een paar blonderea aangezette schilderijen/ 18diverse aardige studies.
19Den indruk dien ik van hem zelf kreeg was al zoo wat 20’t zelfde van verl. jaar/4 misschien een schaduw 21positiever en serieuser_ Eenige schetsen vond ik rijper 22en juister van toon & kleur dan verl. jaar en de gronden 23vaster. Maar m.i. nog steeds te veel vaag gelaten 24de relatieve proportie van de plannen en massas/ 25’t in ’t oog houden van welke proporties het echte is van Corot 26en Rousseau en Dias/ Daubigny/ Dupré. Die allen hebben dat 27met elkaar gemeen dat ze zeer oplettend zijn daaromtrent m.i_1v:2 28en ook de fonds zijn bij hen altijd expressief en niet 29zoo losgelaten.
30Er zijn echter zeer kranige dingen in de Bocks werk 31en zoude men die met meer pleizier zien als het op zijn 32plaats staan van de dingen minder gedroomd was_ 33Hij moest nog wat meer realist worden en zijn 34werk zou genialer zijn.
35Ik kan me niet begrijpen hij niet wat meer varieert ook_ 36om nu maar iets te noemen/ ik heb van de week ook een paar 37landschapstudies gemaakt/ ’t eene gisteren bij de Bock/ een 38'aardappelveld in ’t duin;5 den vorigen dag een plek onder 39'de Kastanjeboomen;6 een ander/ een terrein met 40hoopen steenkool.7 Nu is ’t betrekkelijk zelden ik 41er toe kom om landschap te teekenen maar zoo 42nu ik er toe kom heb ik direkt 3 zeer uiteenloopende 43motieven. Waarom doet hij, die bepaald landschap 44schilder is, dat niet veel/ veel meer in plaats 45van dat ’t telkens zij een duin met een boompje 46en een beetje helm. Heel mooi op zich zelf 47maar er is zoo veel dat even mooi is en 48men zou meenen hem moest aantrekken.
49Enfin dat is U ook wel bekend/ nog eens/ mijn impressie 50van hem is dat zeer zeker hij er niet op 51achteruitgegaan is.
52Wel/ ik schreef U laatst ik zoo er over gedacht had te verhuizen 53ter wille vooral van eens nog digter bij de zee te zijn.8 54Ik heb met Bock gesproken over woningen te Schevening 55maar ik mag me wel doodstil houden met den huurprijs 56van mijn atelier hoog te noemen als ik vergelijk met de 57lasten waarop anderen zitten. b.v. ’t oude huis van Blommers 58staat te huur9 – huurprijs f_400 en ik betaal f_170 59per jaar. Dan is ’t atelier niet grooter dan ’t mijne en 60wat doelmatigheid van huis betreft zou ik mij houden 61aan wat ik nu heb. De Bock zelf betaalt evenveel als Blommers_ 62En klopt dit ook met wat ik verl_ jaar hoorde omtrent 63gemiddelden huurprijs. Als er kwestie was van aan zee gaan 64wonen zou Scheveningen niet in de termen kunnen vallen 65en zou men meer achteraf moeten gaan/ hoek v. Holland b_v. 66of Marken.10
67Nu echter denk ik er over de Bock te vragen me 68een hoek van zijn zolder11 te willen afstaan voor 69pied à terre en dan daar mijn gereedschap 70neer te zetten zoo dat ik ’t niet hoef mee te sleepen. 71Als men moe daar komt (als men niet hoefde 72te werken direkt zou men die geringe vermoeienis niet 73tellen natuurlijk) gaat het werken soms slap en 74is de hand zoo vast niet. Men is net precies verhit 75en moe genoeg om er hinder van te hebben 76als men loopt en alles mee te sleepen heeft.
77Dus dat pied à terre bij de Bock en wat meer 78de tram nemen zouden misschien voldoende 79zijn om toch wat van de zee en Scheveningen 80te maken/ serieuser dan ik tot dusverre deed.
89De Bock zou deze week bij me komen en we er nog 90eens over spreken. Hij denkt zelf over verhuizing en 91hij heeft gehuurd tot Mei en sprak er van zijn huis 92misschien eenige maanden toch leeg zou staan. 93We zullen zien. Hij vroeg zeer naar U en zeide ik 94ge dezen zomer wel eens bij hem zoudt komen 95waarschijnlijk.– Zijn groote Schij van Salon niet verkocht 96natuurlijk. Hoe vondt gij dat? Critiek was nog al 97uiteenloopend_ Ik denk wel dat het gaan zal/ van 98met een pied à terre bij hem dit najaar vooral veel op 99Schevening zijn. We zullen zien – maar ik verlang erg 100iets van ’t strand te maken.
101Deze week een studie gemaakt van schuitentrekker en 102een turfdrager12 en ik zit steeds aan de aardappel 103wroeters.13 Ik hoop ik met Bock nu wat op en neer loopend 104'zal kunnen blijven/ misschien kon14 ’t ons allebei geen kwaad 105en konden we van elkaar iets leeren_
106Hij heeft veel antieks bij gekocht en ’t ziet er heel aardig uit bij hem maar 107moet hem nog al veel gekost hebben stel ik me voor.15
108Schrijft ge spoedig?– ik heb U zoo eens over Bock geschreven 109net als laatst over Rappard/ dan hoort ge eens iets van de kennissen_ 110Rappard is op reis, hij schreef me nog hij toch er toe gekomen was 111om de drukinkt te gebruiken zóó als ik ’t hem had gezegd en het 112op die manier – n.l. met terpentijn – veel beter ging.
113Gij weet ik van mijn tegenwoordig atelier altijd heb gezegd het goed 114was/ vooral na de verandering_16 Werkelijk als ik nu eens dacht aan 115verandering – veel liever schik ik ’t zoo dat ik niet hoef 116te verhuizen want bij anderen vergeleken heb ik het goed getroffen_ 117Nu/ iets dat men zelf heeft ingerigt is men ook aan gehecht 118en voelt er zich thuis.
119Zie dat ge me spoedig weer wat stuurt kerel want ik zou 120het wel noodig hebben_
121De Bock is ook in ’t lezen van Zola verzeild en had de 122Nabab van Daudet17 gelezen ook. Kent gij Germinie Lacerteux 123van Jules & Ed. de Goncourt. dat moet zeer goed zijn/ in de manier 124van Zola. Ik ga ’t zien te krijgen.18
125Ik heb zoo’n instrument besteld dat men fixateur noemt om buiten 126een fusain te kunnen fixeeren gaandeweg terwijl men werkt/ 127dan kan men ’t wat hooger opvoeren. Ben er verlangend naar. 128Ik heb met Bock prachtige aardappellanden gevonden in 129de duinen achter den vuurtoren.19
130Gegroet kerel/ heb het goed en schrijf eens spoedig_ 131adieu/ met een handdruk_
133Ik ben verdiept geweest dezer dagen 134in een teek_ van Regamey/ voorstellende 135een diamantmijn.20 op ’t eerste aspect 136in niets onderscheiden van een van die oppervlakkige teekeningen waar de illustraties 137mee vol staan – men zou ’t haast overslaan – maar als men er even op kijkt wordt alles 138zóó mooi en zoo curieus dat men er geheel door ingepakt wordt. Regamey 139is knap.– dit blad is van Felix die dikwijls de Japaneezen maakt.21
38 duin; < duin
39 Kastanjeboomen; < Kastanjeboomen
43-44 landschap schilder < Possibly one word.
104 kon < It is possible that Van Gogh wrote ‘kan’.