1*Zooeven t’huis komende 2vind ik Uw briefkaart die even na mijn vertrek dezen morgen bezorgd werd – zie daaruit 3dat ge behalve uw model heden middag 4ook voor s’morgens eene afspraak 5had. En spijt het me ge me dit niet 6gezegd hebt – we hadden desnoods 7zamen er kunnen heengaan_– 8Anders – ’t pleizier Uw werk gezien 9te hebben is voor mij geen kleinigheid 10en als het is dat ik U niet al te 11zeer gedwarsboomd heb in Uw plannen/ 12verheug ik me U bezocht te hebben. 13Het was mijn schuld echter niet want 14ik had Uw briefkaart niet gekregen, 15en vind ze eerst nu.
16Uw werk, nog eens, ik vind het 17best – de schets vooral van de spinster1 18ook best, hoor – ’t is het echte. 19Ik wou wel ge van tegelschilders2 20ook een fusain hadt/ geef U dit 21in bedenking om die nog te maken_ 22Waarom – omdat soortgelijke composities 23zeer zeker geschilderd ook goed doen/ 24in dien toestand in sommige 25opzigten ook meer waar en hooger opgevoerd 26zijn.
27Doch ’t Black & White of 28Licht & Bruin er van op zich zelf 29verkrijgt weer een eigenaardig 30charme en staat weer op zich 31zelf – 31azich tevens prêteerende tot eventueele reproductie/ 31bphot. van tegelschilders moeten wel mislukken 31cnaar ’t schij om reden van ’t blaauw dat wit overkomt.
32De koppen (studies) van de 33blindemannen vind ik uitmuntend_3 34Vindt ge goed we ’t min of meer 35decideeren bij dezen elkaar vóór 36’t eind van ’t loopende jaar weerkeerig 37nog eens te bezoeken?
38Zie hier passage uit Dickens welke 39ik vind met veel expressie 40zegt wat er in een figuurschilder omgaat 41gedurende ’t bewerken eener compositie.
42“I was occupied with this Story during many workinghours 43of two years. I must have been very ill employed, if I 44could not leave its merits & demerits as a whole 45to express themselves – on its being read as a whole_ 46But, as it is not unreasonable to suppose that I 47may have held its various threads with a more 48continuous attention than any one else can 49have given to them during its desultory publication, 50it is not unreasonable to ask that the weaving 51may be looked at in its complete state, 52and with the pattern finished”.–
54Ziedaar, amice, wel mooi uitgedrukt 55hoe een figuurschilder verdient beschouwd 56te worden – in zijn geheel_
57als zoodanig heb ik U heden gezien 58& is mijn sympathie voor U er door 59bevestigd.
60Blijf gij me van Uw kant ook 61in ’t geheel beschouwen/ wat veel anderen 62niet doen.
63Wat ik ook heel best vind is dat op 64Uw atelier men boeken ziet/ Hugo/ 65Zola/ Dickens – figuurschilder boeken. 66Zal U zenden ter lezing 67Erckmann Chatrian/ Hist. d’un paysan_5
68De Fransche revolutie – dat is ’t 69centrum – de constitutie van 1789 70’t modern evangelie/ niet minder 71subliem dan dat van anno 1_6
72En hoe men figuurschilder kan zijn 73en daar niet iets van voelen begrijp 74ik me niet – en vind iets leegs 75op zoodanige figuurschilderateliers 76als waar de moderne geschriften 77ontbreken. En is dat geloof ik 78Uw impressie ook.
79Weet ge wat ik niet heb medegenomen/ de Grève de 80Charbonniers van Roll7 die ge geloof ik dubbel hebt. Ik 81voor mij heb ze doch ’t zou voor v.d. Weele 82zijn – die, entre nous soit dit, m.i_ ’t hoog noodig 83heeft wat buitenlandsche composities te zien 84en geloof ik ietwat gebukt gaat onder hollandsche 85prejugés – ofschoon in zijn groote schij8hij 86zich daaraan ontworstelt.
87Betreffende drukinkt wou ’k nog zeggen/ 88plas en smeer er eens mee – als ’t ware 89in ’t wilde en uit Uw hoofd – op een 90stuk papier of oude studie/ enkel om ’t effekt. Maar mild – 91met terpentijn – ge zult dan er geloof 92ik nog dingen in zien die ge te pas zult 93brengen.– Uw studie waar ik voor poseerde/9 94'toen ze goed droog was/ deed zeer goed doch zou 94anog beter geworden zijn op preparatie met fusain geloof ik_ 95En wasch eens met een penseel met water 96in een krabbeling met lith_ krijt. 97Met de drukinkt zult ge als ge de moeite 98nemen wilt zeker dingen die heel nuttig 99& praktisch zijn vinden – waarschijnlijk 100meer & betere dan ik tot heden vond_–
101Wat zijn die illustraties L’Hermitte/ 102Perret/10 Bastien Lepage die ge hebt/ 103mooi! Als ’k U was zou ik nog 104meer van die mooie koppen 105maken als de blindemannen_– 106Ik zal ’t ook eens met een fijner 107potlood probeeren – – adieu – 108met een handdruk_–
110Betreffende schrijvers/ gelooft ge ook niet dat eerst dan men 111schrijvers als Dickens/ Balzac/ Hugo/ Zola kent als men ze 112in zijn geheel min of meer overzien kan. Michelet en 113Erckmann Chatrian vind ik ook zulken.
114Het wil er bij mij niet in dat een schilder niets anders zou 115mogen of moeten doen dan alleen schilderen. Ik bedoel 116dat terwijl velen bijvoorbeeld het lezen van boeken of zoo 117beschouwen als iets dat zij tijdverlies zouden noemen/ het 118mij integendeel voorkomt dat – wel verre van minder of 119slechter er door te werken als men zich ook op ander 120gebied dat er evenwel zoo direkt mee in verband staat 121tracht te ontwikkelen – men er eer meer en beter 122door gaat werken – en het althans eene zaak 123'is van belang en van veel invloed op het werk 124van welk standpunt uit men de dingen beschouwd 125en welke opvatting men hebbe van het leven.
126Hoe meer men lief heeft hoe meer men handelen zal 127geloof ik/ want liefde die enkel een gevoel zou wezen 128die zou ’k niet eens onder de liefde willen rekenen.
129Ik hoop nu maar dat deze zending houtgravures 130naar Uw genoegen zijn zal. Wat ge er reeds 131van hebben mogt retourneer dat met de 132anderen bij gelegenheid/ dan geef ik het 133aan v_d_ Weele. Ik heb ze zoo naauwkeurig 134mogelijk uitgezocht – en dit is 135voor zoover ik nagaan kan al wat er dubbel is. 136Eenige franschen zijn er ook nog bij_–
137Voor de rest kunnen we nog verifieeren 138als gij vroeger of later komt.
139Dan hebt ge zeker nog heel wat te zien 140van bladen die ik helaas niet dubbel 141heb.
142Geluk er mee – en 143schrijf eens spoedig weer.