2Gisteren schreef ik U doch ik doe het heden op nieuw 3om U de goede ontvangst van Uw brief te berigten en 4U daarvoor te bedanken en U te zeggen dat Uw schrijven 5mij heeft opgemonterd.
6Ik was wat ongerust dat om reden gij maar zoo 7weinig van mijn werk hadt gezien in den laatsten tijd/ 8dit misschien oorzaak zijn mogt ge meendet ik 9begon slap te worden.
10Ik heb juist in den laatsten tijd zwaar geblokt, 11en zit nog verdiept in allerlei dingen waarin 12ik licht begin te zien om ze te doen doch 13nog niet naar mijn zin onder den duim heb 14evenwel.
15In vorig schrijven zeide ik U ik proeven nam 16in Black & White met het lith. krijt.
17Gij zegt te veel goeds van mij in Uw brief 18doch dat gij goeds van mij denkt is dubbel reden 19voor mij om te trachten ik het niet geheel onwaardig zij_ 21En wat betreft dat ik zeide ik meende iets gevorderd 22te zijn door die bewuste proeven/ ik weet 23zelf misschien niet goed mijn eigen werk 24te zien. Misschien is het een stap vooruit/ 25misschien niet – zeg gij er mij Uw 26opinie eens over naar aanleiding 27van bijgaande twee studies1 welke ik dezer 28dagen met meer anderen maakte.
29Terwijl ik zoek naar een krachtiger procedé 30dan waarmede ik tot hiertoe werkte, tracht ik mij 31eenigermate te rigten naar de Engelsche reproducties 32met het bewuste procede dat gij 33beschreven hebt gemaakt – naar de zwarte 34krabbels die Buhot op ’t staal papier maakte 35ook – wat betreft de kracht van zwart.
36En zijt ge eens in de gelegenheid/ spreek er 37eens met een deskundige over of de 38reproductie van teekeningen als b.v. deze 39mogelijk zou zijn (afgescheiden van de tweede 40kwestie/ of deze of dergelijke naar hun specialen 41smaak zouden wezen)_
42Wat betreft het sentiment er van/ daarover 43wil ik wel eens weten wat GIJ vindt/ omdat 44zooals ik zeide ik zelf niet weet te beoordeelen 45of er meer in is of niet.
46Of liever/ met mij zelf is het zoo gesteld dat 47ik voor mijzelf studies als deze o.a./ ook al 48zijn ze niet af en al is er veel in geheel 49verwaarloosd/ liever zie dan teekeningen die 50een sujet hebben/ omdat ik er eene levendige 51herinnering door krijg van de natuur zelf. 52Gij zult mijne bedoeling begrijpen/ in echte 53studies is iets van het leven zelf en de persoon 54die het maakt zal niet zich zelf doch wel de natuur 55daarin respecteeren en dus de studie prefereeren 56boven wat hij er mogelijk later van maken zal. 57tenzij er iets geheel anders uit ontsta als eindresultaat 58van véél studies/ n.l. de type geconcentreerd 59uit veel individu's_ Dat is het hoogste van de kunst
1v:3 60en daar is soms de kunst boven de 61natuur – – – als b.v. in Millets zaaier 62meer ziel is dan in een gewoon zaaier op ’t veld_2
63Maar wat ik van U weten wil is 64of het U voorkomt deze wijze van doen 65sommige der bezwaren die gij tegen het 66potlood hadt/ misschien zou wegnemen. 67Het zijn een paar “heads of the people” 68en mijn voornemen zou wezen door veel 69dergelijke dingen te zoeken 70een soort geheel te vormen dat den titel 71heads of the people niet geheel onwaardig zou zijn.
72Met veel werken/ kerel/ hoop ik 73nog eens wat goeds te maken. 74Ik heb het nog niet maar ik jaag 75er naar en vecht er om/ ik wou iets 76ernstigs, iets frisch – iets waar ziel 77in mogt wezen! Vooruit/ vooruit_–
78Uit wat ik hierboven zei ziet ge duidelijk genoeg 79dat ik meer begeerig ben om voor 80reproductie een serieus werk bij elkaar te zoeken 81dan wel dat ik voldaan zou zijn eens een 82teekeningetje gedrukt te zien_–
83Maar alle informatie en wenken omtrent procedés 84zijn mij hoogst welkom.
85Ik zag in de vitrine van G&Cie eene groote ets van 86Fortuny/ Un anachorète/ alsmede zijn twee mooie 87Kabyle mort en la garde du mort3 – ik had toen 88erg spijt dat ik U onlangs gezegd had dat ik Fortuny 89niet mooi vond4 – dat vind ik zeer mooi_ 90Enfin dat begrijpt ge toch ook zelf wel.
92Maar dat serieuse dat Fortuny b.v. in die drie etsen 93had/ dat juist mankeeren veel van zijn volgelingen die 94geheel in het vaarwater vervallen eener manier waarvan F_ b.v. in 95“le choix d'un modèle”5 &c. ’t voorbeeld gaf.
96En dat staat lijnregt in oppositie tegenover 97het sombere/ nobele van Brion/ van de Groux/ Israels &c.
98Als ge kunt/ toe stuur mij eens een nommer 99van de tegenwoordige Vie Moderne/ er een uitzoekende 100waar zulke reproducties in staan als waarover 101gij schreeft. Hier ziet men ’t blad nergens (en wat ik 102heb (een paar nummers) is van jaren her)_6
103Als gij vroeger of later komt zal ik U meer laten 104kijken – en we kunnen dan spreken 105over de toekomst. Gij weet genoeg hoe weinig ik geschikt ben 106om ’t zij handelaars ’t zij liefhebbers aan te klampen/ hoe zeer het mij 107tegenstrijdig is bovendien. Ik wou zoo dol graag wij altijd 108konden doorgaan als tot nu toe doch ik ben zoo dikwijls 109er bedroefd over dat ik telkens U tot last moet zijn. 110Maar wie weet of door den tijd het niet zoo te schikken 111zou zijn dat gij er nog den een of ander voor kondt 112opwarmen die U het pak van de schouders nam dat gij in 113den moeielijksten tijd op U genomen hebt. Dat zou dan 114kunnen geschieden wanneer het geheel blijkbaar zal 115zijn dat mijn werk serieus is, wanneer het duidelijker 116spreken zal dan dit. 117Ik heb een zeer eenvoudig leven te 118lief dan dat ik dat zou willen veranderen maar later 119zullen wij om grooter dingen te doen ook grooter 120uitgaven krijgen_– Ik zal steeds geloof ik druk met 121model werken – altijd en altijd. En ik moet het 122zoo ver brengen dat niet alles op U hoeft te drukken.
123Dit is maar een begin – ge krijgt later mooier dingen 124van me kerel! Voorloopig/ laat me maar eens hooren 125of ’t U voorkomt sommige der bezwaren van alleen potlood gebruiken 126door het krijt er bij eenigermate uit den weg geruimd zouden kunnen 127worden. Komt het U ook niet voor dat ik door ’t maken van dergelijke 128teekeningen indirekt misschien dingen voor de eigentlijke lithographie leer.
129adieu/ nogmaals dank voor Uw brief/ met een handdruk_